Ολυμπιακά μετάλλια

Πάμε λίγο αφαιρετικά και στα τελευταία συμπεράσματα γιατί δεν ξέρω κατά πόσο συγκινεί τους αναγνώστες του μπλοκ η συγκεκριμένη θεματική ενότητα.


Στον ριζοσπάστη πανηγυρίζουν για τα ολυμπιακά μετάλλια των κουβανών. Το ίδιο κάνουμε όλοι οι κομμουνιστές και είναι λογικό. Στην αθήνα το 2004 πανηγυρίζαμε περισσότερο τα μετάλλια των κουβανών παρά των ελλήνων (κι αυτά όσοι τα πανηγυρίζαν).
Καταστάσεις ακραίας εσωτερικής διαπάλης και γνήσιου προλεταριακού διεθνισμού (ή μήπως εθνικισμού από την ανάποδη;) όπως το 87 που όλοι ήταν με τον γκάλη τον γιαννάκη τον καμπούρη και τα άλλα παιδιά, αλλά οι περισσότεροι κομμουνιστές, κρυφοί και αμετανόητοι, ήταν με τον βάλτερς, τον τσατσένκο και τον γκομέλσκι που μετά τον τελικό έλεγε ότι οι συνθήκες στο στάδιο ειρήνης και φιλίας (γιατί τέτοια ονόματα δίναμε στα γήπεδά μας στα τιμημένα 80'ς) του θύμισαν μαυριτανία (η οποία προφανώς δεν οικοδομούσε τον αφροκομμουνισμό, όπως όμορές της συμπαθείς λαϊκές δημοκρατίες).


Θυμάμαι επίσης ότι όταν άρχισα να καταλαβαίνω πέντε πράγματα, άρχισα να μετράω εκ των υστέρων τα μετάλλια των ολυμπιακών του παρελθόντος και πανηγύριζα μόνος μου που οι σοβιετικοί βάζαν κάτω τους αμερικάνους από το μόναχο και μετά (το 80 και το 84 με τα μποϊκοτάζ εκ των πραγμάτων δεν υπήρχε σύγκριση) και που οι ανατολικογερμανοί-ΛΓΔίτες έβγαιναν τρίτη δύναμη στον κόσμο (το παράκαναν λιγάκι κι αυτοί προς το τέλος της ζωής τους).
Ακόμα και σήμερα μετράω όλα τα μετάλλια των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών που αθροιστικά βγαίνουν πολύ περισσότερα από αυτά των αμερικάνων (αν και σκοντάφτω στο ότι τώρα που δεν έχουν σοσιαλισμό, κανονικά θα έπρεπε να μην τα πηγαίνουν τόσο καλά). Είμαι παραδοσιακά με τους αντίπαλους των ούσα (μπολτ, τζαμάικα κτλ) κι εκνευρίζομαι με διάφορες φελπσιές, όπως η φετινή ομορφιά με τον αισθητήρα του σέρβου.

Τι θέλω να πω με όλα αυτά;
Όλοι πανηγυρίσαμε -κι ακόμα το κάνουμε- τα σοσιαλιστικά μετάλλια. Ο αναμάρτητος τον πρώτο λίθο βαλέτω.
Πρέπει όμως να το δούμε κριτικά το όλο πράγμα.


Γιατί πανηγυρίζουμε τα μετάλλια; Τι ακριβώς δείχνουν;
Μήπως τις σοβαρές αθλητικές υποδομές μιας χώρας; Αν ήταν έτσι το εξωτικό Κίνγκστον θα φημιζόταν και για αυτό πέρα από τις καλλιέργειές του.
Δείχνουν μήπως την δύναμη, ή την πρόοδο μιας χώρας;
Στο πεκίνο οι χώρες που πρώτευσαν στα μετάλλια ήταν η Κϊνα, οι ηπα και η ρωσία. Αν το σκεφτούμε έτσι είναι ασφαλώς τεκμήριο δύναμης από μια άποψη.
Αρκεί όμως το φαιδρό ιδεολόγημα της δυνατής και ισχυρής ελλάδας που πασπαλίζονταν με μπόλικη αθλητική σάλτσα για να χωνεύεται (με το γιούρο και τους ολυμπιακούς) για να καταλάβουμε πόσο σαθρό είναι σαν επιχείρημα.

Αν δείχνουν κάτι οι αθλητικές διακρίσεις, αυτό τις πιο πολλές φορές είναι μια βιτρίνα της κοινωνίας. Και δεν είναι καθόλου έξυπνο να ξεγελιόμαστε επειδή βλέπουμε ένα είδωλο και να περνάμε τη βιτρίνα για καθρέφτη...


Πολλά καθεστώτα διάλεξαν τον αθλητισμό για να καλύψουν τις βρωμιές τους και να διαφημιστούν στο εξωτερικό, ή να αποχαυνώσουν τα πλήθη στο εσωτερικό, κατά το ρωμαϊκό άρτος και θεάματα, ή το ελληνοχριστιανικό μπάλα, τιβί κι αστυνομία της δικής μας χούντας. Το μουντιάλ του 78 στην αρχεντίνα και οι ολυμπιακοί του βερολίνου το 36 είναι τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Οι τελειωμένοι αστοί ίσως βάζουν μέσα και τους ολυμπιακούς αγώνες της μόσχας (αν και δεν υπάρχει έντιμος άνθρωπος που να τους έζησε και να μην έχει να πει κάτι καλό για αυτούς). Εγώ ως απάντηση βάζω σε αυτή την αλυσίδα το μόναχο (72) των επιγόνων των ναζί, το λος άνχελες (84) του ρίγκαν, τη σεούλ (88) της ν. κορέας και τη δική μας στην αθήνα. Η ισχυρή ελλάδα παραφράζοντας τη ρωμαϊκή ρήση πουλάει εσχάτως θεάματα με ολίγη από άρτο -κι αυτό παίζεται- θυμίζοντας πολύ έντονα το μπάτσοι, τιβί και μπάλα της επταετίας.
Να το συζητήσουμε και για την κίνα (όχι γιατί υπάρχει διάθεση υπεράσπισής της, αλλά για να μην καταπίνουμε αμάσητη και μετά αναμασάμε σαν μηρυκαστικά την σχετική αστική προπαγάνδα).

Γιατί λοιπόν να χαιρόμαστε για τα μετάλλια της -όποιας- κούβας;

Η απάντηση είναι ότι οι πρωταθλητές των σοσιαλιστικών χωρών είναι καρπός του μαζικού λαϊκού αθλητισμού σε αυτές τις χώρες. Κι ότι εφόσον υπάρχουν τέτοιες δομές θα ξεπηδήσουν και οι πρωταθλητές με τις ιδιαίτερες ικανότητες και το ταλέντο, που θα φέρουν και τα μετάλλια. Η ελλάδα -που ένα σωρό παπαγαλάκια επαναλαμβάνουν μονότονα ότι έχει μοντέλο κρατικού αθλητισμού αλά ΛΓΔ- (μακάρι, αλλά πού!) θα μπορούσε -σύμφωνα με όσα είπαμε και στην βουλή κατά τη συζήτηση του τελευταίου νομοσχεδίου- να παίρνει μετάλλια αν ανέπτυσσε τέτοιες δομές και δεν βασιζόταν στον επαγγελματικό αθλητισμό και το ντόπινγκ.

Η δική μου ένσταση έγκειται στο εξής απλό.
Είναι ποτέ δυνατόν καθαροί αθλητές, όσες ικανότητες και όσο ταλέντο κι αν έχουν, να μπορούν να ανταγωνιστούν στα ίσια ντοπαρισμένους; Οι κουβανοί πχ να είναι καθαροί και να τα βάζουν με τους υπόλοιπους που είναι τίγκα στη ντόπα; Μπορεί η φύση να ανταγωνιστεί την παραφύση, ο άνθρωπος τον υπεράνθρωπο;


Διάβασα κάπου το επιχείρημα ότι η κούβα δεν έχει τη δυνατότητα να παράγει οτιδήποτε περιέχει χημικές ουσίες και ότι δε μπορεί να φτιάξει καν σαμπουάν, πόσο μάλλον αναβολικά και διεγερτικές ουσίες.
Προς στιγμήν με κλόνισε. Μετά όμως σκέφτηκα ότι η κούβα έχει πολύ εξελιγμένη ιατρική, πράγμα για το οποίο περηφανευόμαστε κι εμείς (λέγεται ότι η ιατρική σχολή στην κούβα είναι όσο όλο το απθ) και άρχισα να ξανακλίνω προς το αρχικό συμπέρασμα.


Διαβάζω επίσης ότι ποτέ και πουθενά δεν έχουν πιαστεί ντοπαρισμένοι σοβιετικοί αθλητές κι ότι ο μόνος σοβιετικός που φέρεται να έχει χτυπήσει ενέσεις είναι ο θρυλικός πυγμάχος ιβάν ντράγκο στην καλτ ταινία ρόκι IV (η οποία θα κυκλοφορήσει προσφορά με το έθνος σε δύο εβδομάδες και της ετοιμάζουμε ειδικό αφιέρωμα).
Δεν ξέρω αν ισχύει, αλλά δε θα διαφωνήσω. Δεν γνωρίζω ωστόσο κανέναν αμερικανό που να πιάστηκε ντοπέ (άλλο αν όλοι το έβλεπαν ή το ήξεραν για την τζόινερ και τον λιούις). Η ειρηνική συνύπαρξη των δύο δυνάμεων πρέπει να έβρισκε κι εδώ ένα ιδιότυπο πεδίο εφαρμογής, κρατώντας τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ τους με το νόμο της ομερτά.


Εν πάση περιπτώσει το "κανείς δεν πιάστηκε, άρα κανείς δεν έκανε χρήση" δε μπορεί να σταθεί σα λογική. Αν το δεχτούμε αυτό, όποιος έχει αποδείξεις για τον κεντέρη και τη θάνου ας τις καταθέσει, αλλιώς δεν δικαιούται δια να ομιλεί.
Δεν είναι δυνατόν να νιώθουμε αμήχανα ή να δικαιολογούμε πρακτικές όπως αυτή του γερμανού προπονητή που όταν τον ρωτούσαν για τη βραχνή φωνή των κολυμβητριών του, απαντούσε ότι είχαν έρθει για να κολυμπήσουν κι όχι για να τραγουδήσουν. Να σωπαίνουμε μπροστά στη γερμανική εκδοχή της θέκλας του αρκά (ηρωίδα γνωστή και ως το κορίτσι με το μουστάκι) και τις αλλαγές φύλου πρώην αθλητών από τις ορμόνες που δεν άντεξε ο οργανισμός τους. Υπάρχουν αιτίες (άμεση και οξεια αντιπαλότητα με τη γειτόνισσα ΟΔΓ) που -όπως λέει κι ένας διαδικτυακός φίλος- ερμηνεύουν, αλλά δεν δικαιολογούν τα φαινόμενα αυτά.
Γιατί έτσι ισχύει αντεστραμμένο αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι. Αρρωστημένος νους σε άρρωστο -φαρμακωμένο- σώμα.


Προσέξτε μια βασική διαφορά.
Δεν αρνούμαι -όπως κάνουν πολλοί όψιμοι αντισοβιετικοί- ότι η ΕΣΣΔ πχ είχε αναπτύξει το μαζικό, λαϊκό αθλητισμό. Πιστεύω ότι ήταν με διαφορά πρώτη παγκοσμίως σε αυτό τον τομέα και αυτό πρέπει να το πιστώνουμε στα θετικά της και να το τονίζουμε.
Δεν είναι όμως ο πρωταθλητισμός και τα μετάλλια ο δείκτης που θα το πιστοποιήσει αυτό -σε αντίθεση με ό,τι ισχυριζόμαστε. Γιατί παραμένει αμείλικτο το ερώτημα: πώς μπορούν καθαροί αθλητές να ανταγωνίζονται και να νικάν αθλητές αποδεδειγμένα ντοπαρισμένους; Δυστυχώς η μόνη έντιμη απάντηση που μπορεί να δώσει κανείς είναι, προφανώς γιατί ντοπάρονταν και οι δικοί μας πρωταθλητές.
Όπως έλεγε κι ένας παλιός έλληνας αθλητής του στίβου "πρωταθλητισμός με μπριζόλες, αναψυκτικά και βιταμίνες δε γίνεται...".
Κι αυτό ας τυπωθεί καλά στο μυαλό μας.

Υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα -στο οποίο όμως προσωπικά έχω μεσάνυχτα.
Γιατί εν γνώσει τους αποδέχονται το ντόπινγκ οι αθλητές; Η απάντηση είναι εύκολη. Παίρνουν συνειδητά το ρίσκο για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν όχι τη δόξα και τον κοτινο, αλλά οικονομικά προνόμια και μια πιο άνετη ζωή.
Στον σοσιαλισμό όμως γιατί το αποδέχονταν;
Υποθέτω ότι η απάντηση είναι η ίδια, αλλά το λέω με κάθε επιφύλαξη και με την ελπίδα να κάνω λάθος. Αν όμως ισχύει αυτό, είναι απαράδεκτο να επιβραβεύονται από το εργατικό κράτος κάποιοι άνθρωποι απλώς επειδή έχουν καλύτερες επιδόσεις σε συγκεκριμένα αγωνίσματα/αθλήματα (ή επειδή έμαθαν να κλωτσάν ένα τόπι, όπως λέει μια αγαπημένη κλισέ φράση στην χώρα μας).


Ένα παράδειγμα από τον καπιταλιστικό κόσμο μπορεί να βοηθήσει να βγουν συμπεράσματα.
Η σουηδία στο ποδόσφαιρο μετράει 5.000 ερασιτεχνικά σωματεία -νομίζω αριθμός ρεκόρ για την ευρώπη- αλλά καμία ουσιαστική διάκριση σε επίπεδο συλλόγων (μόνο μια συμμετοχή της μάλμε στον τελικό το μακρινό 80). Η εθνική της τα πηγαίνει λίγο καλύτερα, αλλά ουσιαστικά αποτελείται από παίκτες-μετανάστες που παίζουν στα ακριβά, επαγγελματικά πρωταθλήματα του εξωτερικού.
Λες δηλ να έχουν στα αλήθεια σοσιαλισμό στη σουηδία;
Σαφώς όχι, αλλά έχουν οπωσδήποτε ιδιαιτερότητες κι ισχυρό -όχι για πολύ ακόμα- κράτος πρόνοιας, που κάνει πολλούς λάτρες του σουηδικού μοντέλου να μπλέκουν τα μπούτια τους με την έννοια σοσιαλισμός και τη σημασία της.
Η πλάκα είναι ότι από τους συνειδητούς και πονηρούς θιασώτες του μοντέλου αυτού θα ακούσουμε χίλιους δυο επαίνους, αλλά ούτε έναν για το αθλητικό κομμάτι της κοινωνίας αυτής.
Ανακεφαλαιώνοντας: η σουηδία σοσιαλισμό δεν έχει, αλλά το ποδόσφαιρό της τουλάχιστον δείχνει τους δυο δρόμους που έχει να διαλέξει μια χώρα: ερασιτεχνισμός και μαζικός αθλητισμός χωρίς φιλοδοξίες για διακρίσεις, ή επαγγελματικός πρωταθλητισμός από την άλλη.


Ένα τελευταίο ζήτημα: στον σοσιαλισμό τι θα γίνει;
Καταρχήν δεν θα υπάρχει επαγγελματικός αθλητισμός. Όχι μόνο με την έννοια ότι δεν θα υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα να λυμαίνονται τον χώρο, αλλά και με την έννοια ότι δεν θα υπάρχουν επαγγελματίες αθλητές (δηλ άτομα που θα έχουν την άθληση ως κύρια ασχολία τους και θα πληρώνονται για αυτό).
Για μένα αυτό σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν γενικώς άτομα που να ασχολούνται συστηματικά με αθλήματα και να κάνουν πρωταθλητισμό, αλλά αυτό είναι ζήτημα προς εξέταση (που συν τοις άλλοις ίσως αντιμετωπιστεί διαφορετικά όσο συνυπάρχουν δύο διαφορετικά συστήματα που έρχονται εκ των πραγμάτων σε σύγκρουση).

Το πρώτο κομμάτι από όσα λέμε πραγματοποιούταν ήδη στην ΕΣΣΔ, με τους αθλητές να επιστρέφουν στη δουλειά και στο αντικείμενό τους μετά το τέλος της αθλητικής τους καριέρας. Στον καπιταλισμό αντίθετα, η αντίδραση που έχουμε μάθει και μας έχει περάσει είναι να χαχανίζουμε με σαρκασμό όταν ακούμε για τους ψαράδες της ρόζεμποργκ, ή τους ηρωικούς λουξεμβουργιανούς ποδοσφαιριστές που είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι.
Το αυτό συμβαίνει και με τον αγαθό γίγαντα Βλάντιμιρ Τσατσένκο που ακολουθεί καριέρα ταξιτζή στη σημερινή ρωσία. Αν και αυτό έχει να κάνει περισσότερο με συμβολική τιμωρία του σημερινού εκδικητικού εκμεταλλευτικού συστήματος απέναντι σε μια ηρωική φιγούρα σύμβολο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, παρά με οτιδήποτε άλλο.

Εν ολίγοις, το σύνθημα που -φαντάζομαι ότι- θα γράψει στη σημαία της η νέα κοινωνία για τον αθλητισμό θα είναι: όλοι αθλητές, κανείς πρωταθλητής.
Είναι θεμιτό και απαραίτητο να αναπτύσσουν όλοι ολόπλευρα την προσωπικότητα, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους και ίσως το πρότυπο να είναι να γίνουν όλοι δεκαθλητές (όχι όμως πρωταθλητές στο δέκαθλο, υπάρχει διαφορά). Το να γίνει όμως κανείς πρωταθλητής, απαιτεί περαιτέρω συστηματική ενασχόληση και κατά τη γνώμη μου είναι απλώς κοινωνικά άχρηστο.
Τα υπόλοιπα θα τα δούμε στην πράξη που σχεδόν πάντα ξεπερνά τελικά τη φαντασία μας και τις δυνατότητές της...
Η μέρα εκείνη δε θα αργήσει κτλ