Η κε του μπλοκ τα κατάφερε πάλι. Για δεύτερο σερί προσυνεδριακό έπαιξε με τον χρόνο κι έχασε. Το κείμενο που έστειλε τελευταία στιγμή έφτασε μάλον εκπρόθεσμα, αλλά τη διαβεβαίωσαν πως θα ληφθεί υπόψη. Θέλω να πιστεύω πως ήταν απλώς εκτός χρόνου (το ένα από τα δύο) κι όχι στα επτά που κρίθηκαν εκτός τόπου και θέματος.
Δεν είναι γραμμένο σε απολιθωματική μορφή, πιο πολύ μια αποτυχημένη προσπάθεια να μιμηθεί το λιτό λόγο της παλιάς φρουράς που τα 'λεγε σταλινικά και τσεκουράτα. Το κλασικό δίλημμα ήταν αν θα έπιανε ένα θέμα και θα το ανέλυε ή αν θα έβαζε λίγο απ' όλα. Προτίμησα το δεύτερο κι ο λιένιν βοηθός.
Η μπρέζνιεβα λέει ότι μοιάζει σαν δείγμα καλής διαγωγής, σε στιλ -κοιτάξτε, είμαι κι εγώ εδώ. Ένας ρεντ μπλόγκερ -που επιθυμώ να μην αποκαλύψω την ψευδωνυμία του- μου είπε πως τώρα τελευταία έχω γίνει γραμμίτης και με προβλημάτισε αρκετά. Η κε του μπλοκ χρησιμοποιεί αντ' αυτού τον όρο γραμμωμένος.
Μια συντρόφισσα τέλος χωρίς πολλή γράμμωση που το διάβασε εν είδει προδημοσίευσης είπε πως δεν είναι πολύ βασίλης κι όταν της ζήτησα πιο ειδικό προσδιορισμό το χαρακτήρισε κατάλληλο.
Αυτήν θα την πάρω για κυβερνητικό εκπρόσωπο στη λαϊκή εξουσία.
Βαθιά ανάσα και ξεκινάμε.
Από το 8ο στο 9ο συνέδριο, η οργάνωση διπλασίασε το δυναμικό της, μεταξύ άλλων γιατί μπήκε μπροστά στον αγώνα των μαθητών ενάντια στο νόμο Αρσένη. Στο μεσοδιάστημα από το 9ο συνέδριο, υπήρξαν δύο τέτοια ξεσπάσματα: ένα φοιτητικό με δύο γύρους για το άρθρο 16 κι ένα μαθητικό-νεολαιίστικο τον προπερασμένο Δεκέμβρη.
Σε κανένα από τα δύο όμως η οργάνωση δεν είχε τον ίδιο πρωτοπόρο ρόλο. Ειδικά στο λεγόμενο «Μαϊούνη» ενώ ήταν η μόνη δύναμη που είχε σηκώσει το θέμα της Μπολόνια και μπορούσε να δώσει προοπτική στο κίνημα, δεν έπιασε έγκαιρα το νήμα της οργής του κόσμου. Ο «Δεκέμβρης» απ’ την άλλη, εξετάζεται στις θέσεις μόνο ως μαθητικό κίνημα, ενώ στην πραγματικότητα ήταν κάτι πολύ ευρύτερο.
Πέρα από την κριτική στη σοσιαλδημοκρατία και τον οπορτουνισμό, η ΚΝΕ οφείλει να δει αυτοκριτικά τη δική της αδύναμη παρέμβαση που τους άφησε το πεδίο ελεύθερο. Να πιάσει θεωρητικά το κομμάτι της τακτικής, της σχέσης συνειδητού-αυθόρμητου, της σύνδεσης γενικού-ειδικού, να βγάλει διδάγματα για τις μάχες που έρχονται.
Αυτό βάζει καθήκον θεωρητικής δουλειάς. Πρέπει να γίνουν πράξη όσα τονίζουν οι θέσεις. Επιμορφωτικές σχολές κι όμιλοι για όλα τα μέλη, αλλά και για τον κόσμο που είναι κοντά κι ενδιαφέρεται για το μαρξισμό, κάτι που μπαίνει προγραμματικά εδώ και χρόνια, από τη μεταπολίτευση ακόμα.
Ας έχουμε καθαρό και το εξής: θεωρητική δουλειά δεν είναι μόνο ιδεολογικό ατσάλωμα, αλλά κι επιστημονικό έργο, περαιτέρω ανάπτυξη της θεωρίας, αξιοποίηση της πλούσιας κληρονομιάς του σοβιετικού μαρξισμού.
Άλλο ζήτημα είναι ο στρατός, που δυστυχώς δεν αναφέρεται καν. Στον κόσμο κερδίζει έδαφος η θέση να γίνει επαγγελματικός (μισθοφορικός) για να καταργηθεί η θητεία. Παντού βασιλεύει το βύσμα και γεννιούνται συμβιβασμένες συνειδήσεις, έτοιμες να δεχτούν τις ίδιες καταστάσεις κι εκτός στρατοπέδου. Καλλιεργείται συστηματικά η λογική του βολέματος και της ατομικής λύσης.
Η στήλη στον Οδηγητή δε φτάνει. Χρειάζεται δράση, να ανοίξει σοβαρά το θέμα του συνδικαλισμού των φαντάρων. Δεν είναι πανάκεια από μόνο του, αλλά ανοίγει το δρόμο για μαζική παρέμβαση, κέρδισμα συνειδήσεων, σε ένα μέτωπο που ελάχιστα πράγματα γίνονται.
Στο μεσοδιάστημα από το 9ο βρέθηκα ως οργανωμένο μέλος και σε συνοικιακή όβα. Είναι κρίμα σε λαϊκές συνοικίες με αγωνιστική παράδοση κι εργατόκοσμο, να μην υπάρχει ουσιαστικά η ΚΝΕ. Χρειάζεται ευελιξία, πολυμορφία, αυξημένη ευαισθησία σε τοπικά προβλήματα. Και τα γραφεία της κόβας να γίνουν σημείο αναφοράς, πόλος έλξης για τον κόσμο με μια σειρά ανοιχτές εκδηλώσεις και δραστηριότητες που θα σπάνε το γκρίζο των μεγαλουπόλεων.
Πιστεύω πως ο διάλογος πρέπει να μείνει ανοιχτός και μετά το συνέδριο. Να ανοίξει η οργάνωση κατά καιρούς επιμέρους θεματικούς διαλόγους σε κομβικά ζητήματα. Να αξιοποιήσει το διαδίκτυο για την ύλη που δε μπορεί να χωρέσει στο μηνιαίο φύλλο, για την ανταλλαγή εμπειριών με ανταποκρίσεις συντρόφων από διάφορες πόλεις και χώρους. Και να φτιάξει ένα μέτωπο, όπου θα συσπειρώνει πλατειά κόσμο που δε συμφωνεί σε όλα κι όπου θα ξαναβρεί παλιούς συντρόφους που δεν είναι πια μέλη της αλλά μόνο χαμένες συνειδήσεις δε θεωρούνται.
Το κείμενο των θέσεων είναι μια αφετηρία. Κατά τη γνώμη μου ό, τι πιο καλογραμμένο έχει βγάλει η οργάνωση την τελευταία δεκαετία, κείμενο που απευθύνεται στους απ’ έξω κι όχι μόνο στους υποψιασμένους.
Καλή επιτυχία σύντροφοι. Γερά στον αγώνα
Dixi et salvavi τίποτα απολύτως. Αν είχα περισσότερο χωροχρόνο θα έγραφα κάτι παραπάνω για τα φοιτητικά.
Κριτικές ευπρόσδεκτες.
Παρασκευή 30 Απριλίου 2010
Τρίτη 27 Απριλίου 2010
Χαμένοι στη μετάβαση
Πολλοί, φαντάζομαι, περιμένετε ένα κείμενο επικαιρότητας. Για την κρίση, το ΔΝΤ, τα άμεσα επαναστατικά καθήκοντα. Το μαγικό σύνθημα που θα τραβήξει τις μάζες στον αγώνα.
Δάνειο από την εε χωρίς αυταπάτες. Μαύρο στο δντ, καμία εμπιστοσύνη στην εε. Κι άλλα τινά παρόμοια.
Αλλά η κε του μπλοκ έχει το σκεπτικό να μη γράφει κείμενα αν δεν έχει (κατά)λήξει πρώτα (σε) πέντε πράγματα μέσα της και δεν έχει μέσα σε αυτά κάτι καινούριο να πει. Κι έτσι δίνει συχνά την εντύπωση ότι είναι στον κόσμο της και δεν την ενδιαφέρουν τα κοινά. Που κι αυτό σωστό μπορεί να είναι, αλλά όχι με αυτή τη διατύπωση.
Προς το παρόν παραμένει χαμένη στη μετάβαση και προσπαθεί να καταλάβει. Ποια είναι η θανάσιμη αγωνία του καπιταλισμού; Είναι ρεφορμισμός τα μεταβατικά της διεθνούς με το τεσσάρι; Τι πιστεύει η θανάσιμη αγωνία των τροτσκιστών (μ-λ) σχετικά; Πόσο τυχαία είναι η παρένθεση στην προηγούμενη ερώτηση;
Τι ακριβώς επιδιώκουμε με τους ενδιάμεσους (κι εξαρτημένους) στόχους; Είναι ποτέ δυνατόν να πληρώσει το κεφάλαιο στο κεφάλαιο την κρίση του κεφαλαίου; Πόσο φαιδρό φαίνεται από το ίδιο (μου-λου και κόκκινο) πρίσμα το σύνθημα να πτωχεύσει η πλουτοκρατία κι όχι ο λαός; Ή το αίτημα για μονομερή στάση πληρωμών;
Το βασικό πλεονέκτημα του βαζιουλινικού κεκτημένου είναι ότι εδράζεται στη σοβιετία, τον πιο εξελιγμένο τύπο κοινωνίας που έχει δώσει ως τώρα η ιστορία κι έτσι είναι σε θέση να έχει καλύτερη γνώση της ανθρώπου κοινωνίας (ως οργανικό όλο και επιστημονικό αντικείμενο) με τον ίδιο τρόπο που ένας γιατρός μπορεί να καταλάβει περισσότερα εξετάζοντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο –σε σχέση με τους πιθήκους πχ.
Το βασικό μειονέκτημα του βαζιουλινικού κεκτημένου είναι ότι εδράζεται σε έναν ανώτερο τύπο κοινωνίας αλλά δε μας λέει πολλά πράγματα για το πώς ακριβώς θα φτάσουμε σε αυτόν. Ο μαρξ έζησε κι έγραψε τη θεωρία του πριν τη μετάβαση κι ο βαζιούλιν μετά κι εν μέσω μετάβασης. Ο μόνος που την έζησε και την έκανε πράξη ήταν ο σύντροφος με το μουσάκι. Αλλά αν υπάρχει ένα δίδαγμα απ’ όσα έζησε κι έγραψε είναι πως όλα πρέπει να τα βλέπουμε συγκεκριμένα. Όσους αντιγράφουν στο μάθημα της ιστορίας από την κόλλα του λένιν, τους μηδενίζει η ιστορία και τον αφήνει στάσιμους στο βασίλειο της προϊστορίας. Χρειάζεται διάβασμα, καλή σχέση με τη θεωρία κι εντατικά φροντιστήρια με τη λογική της ιστορίας.
Οπότε παπαγαλίζουμε μηχανικά ότι είναι εποχή περάσματος στο σοσιαλισμό (που έτσι είναι) μένοντας πάντα χαμένοι στη μετάβαση. Κι ο κάθε σινεφίλ εστιάζει κατά το δοκούν. Κάποιοι λένε πως δεν είναι κάστινγκ αυτό που έχουμε και νοσταλγούν το μπιλ μάρεϊ και την παλιά φουρνιά που ήταν αληθινοί ηθο-ποιοι –με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Άλλοι λένε ότι έχουμε τα καλύτερα παιδιά, αλλά φταίει ο σκηνοθέτης που τα καθοδηγεί. Και κάποιοι σαν κι εμένα έχουμε κόλλημα με τη θεωρία και τα καλά σενάρια που σπανίζουν στις μέρες μας.
Κάποιοι λένε ότι γίναμε κομμάτι του χόλιγουντ και του (σταρ) συστήματος. Άλλοι λεν πως δε βρήκαμε καλά συνθήματα για μια καμπάνια που θα τραβούσε τον κόσμο.
Αλλά ο κόμπος δεν είναι εκεί. Το σινεμά περνάει κρίση, οι παραγωγοί (κόμματα) έχουν χάσει το μπούσουλα και απ’ το 90’ και μετά μας έχουν πνίξει τα σκ… Ακόμα κι έτσι όμως οι ταινίες μας είναι οι καλύτερες απ’ όσες βγαίνουν κι ας έχουν λίγη μυθοπλασία κι αφελές χάπι εντ –πιστές στο πνεύμα και στις αρχές του σοσιαλιστικού σουρεαλισμού.
Ο κόσμος αντί για χάπι εντ είδε το τέλος της ιστορίας και πήγε σπίτι του. Οι σύντροφοι κάνουν δουλειά πόρτα-πόρτα, αλλά αυτός έχει μείνει στην κερκόπορτα του γκόρμπι. Κι όταν του λέμε πως την επόμενη φορά θα τα κάνουμε καλύτερα, μας λέει ότι τα σίκουελ είναι πάντα χειρότερα κι ότι δεν πείθεται να παλέψει για τη σοβιετία νο δύο που του προτείνουμε.
Φταίνε κι οι άλλοι απ’ το (νιου) λεφ(τ) που του λεν πως εμείς τον θέλουμε για κομπάρσο, ενώ μπορεί να (αυτο)γυρίσει μόνος του ταινίες και τον τροχό της ιστορίας. Αλλά αυτοί είναι ικανοί μόνο για κινήματα μικρού μήκους και b-movies και δεν πολυσυμπαθούν τον ορθόδοξο κλασικό κινηματογράφο.
Σαν την κλασική ατάκα του μπόγκαρντ: we ‘ll always have sovietia.
Και φυσικά το παρίσι. Μαζί με το μάη και την κομμούνα του.
Αν και καζαμπλάνκα σημαίνει στα ελληνικά λευκός οίκος και μου μυρίζει δάχτυλος εξ αμερικής.
Μπροστά στην ώρα της κρίσης δύο κρίσιμα υπαρξιακά ερωτήματα βασανίζουν τους απανταχού σινεφίλ.
Πού είναι τα λεφτά; Πού θα βρούμε χρήματα να αποπληρώσουμε το χρέος; Μήπως πρέπει να κηρύξουμε στάση πληρωμών;
Και πού είναι τα μυαλά; Πού είναι οι σύντροφοι που θα επεξεργαστούν ολοκληρωμένα μια προοπτική ρήξης σε κάθε της βήμα και λεπτομέρεια; Παλιά ο ρίζος είχε συντάκτη το βερύκιο και κάποιοι σφοι έψαχναν τι όπλα είχαμε κι από πού θα αγοράζαμε όσα μας έλειπαν, όταν θα παίρναμε την εξουσία. Κι ως μούσι ακόμα είναι εντυπωσιακό. Κάπου πατάει, κάτι δείχνει.
Ύστερα το ποτάμι κόντεψε να στερέψει και χάθηκαν μαζί του και τα ρυάκια του μετώπου. Ο παραπόταμοι δε γυρίζουν πίσω πια.
Ως ερωτήματα έχουν αμφότερα βάση, αλλά όχι απαραίτητα τη σωστή. Δεν είναι εδώ ο κόμπος του ζητήματος. Γιατί; Θα δω πρώτα στο ρίζο τι είπε χτες η αλέκα, μήπως είχε κάτι καινούριο. Και θα προσπαθήσω να το πιάσω μαζί με ένα μεγάλο υστερόγραφο στο δεύτερο μέρος.
Ο επίλογος του πρώτου είναι ασορτί με το σινεφίλ πνεύμα του.
Αφορμή το κινηματογραφικό αφιέρωμα της νιου σταρ στο σύντροφο με το μουσάκι (που στα ρώσικα προφέρεται λιένιν). Λίγος κόσμος, αρκετά άσπρα κεφάλια –οι σφοι πηγαίνουν σε κάτι τέτοια μόνο αν έχουν χρέωση- και σκληρός σοβιετικός ρεαλισμός με μεγάλη αναπαραστατική ικανότητα. Ο λένιν είναι σχεδόν φτυστός και το κλίμα της εποχής δίνεται πολύ καλά.
Σε κάποια φάση ένιωσα σαν τους χριστιανούς που βλέπουν κάθε χρόνο με κατάνυξη τζεφιρέλι και νιώθουν μετά σαν αυτόπτες μάρτυρες.
Ακόμα τούτη η άνοιξη, ραγιάδες, ραγιάδες
Ώσπου να ‘ρθει η κατάνυξη που ο μόσκοβος τη φέρνει
Χτες είδαμε την ταινία του γιουτγκέβιτς ιστορίες για το λένιν.
Η υπόθεση κορυφώνεται όταν ο άρρωστος λένιν αφήνει το κατάλυμά του στο γκόρκι (που το έλεγαν έτσι πολύ πριν πεθάνει ο μαξίμ γκόρκι και μάλλον άσχετα με αυτόν) κι επιστρέφει στη μόσχα, στη συνέλευση ενός εργοστασιακού σοβιέτ για να κατατροπώσει την αντιπολίτευση, που θέλει να κάνει φραξιονισμό και να διαλύσει το κόμμα.
Η κορυφαία σκηνή όμως είναι όταν διηγείται στην αποκλειστική του νοσοκόμα τη γνωριμία του και τον έρωτά του με την κρούπσκαγια. Ερωτεύτηκαν με την πρώτη ματιά σε ένα αποκριάτικο πάρτι, αλλά ως σοβαροί μαρξιστές που ήξεραν απ’ έξω τους κλασικούς, δε μπορούσαν να το ρίξουν ξαφνικά στα γλυκόλογα. Αναγκάστηκαν να το κάνουν όταν μπήκαν στη φυλακή κι ένιωσαν ο ένας την απουσία του άλλου.
-Της έστειλα, λέει ο λιένιν, ένα γράμμα που έβριζα τους ναρόντνικους και στο τέλος τη ρωτάω αν θέλει να γίνει γυναίκα μου. Μου απαντά κι αυτή με ένα γράμμα όπου κάποιους έβριζε, και στο τέλος μου γράφει: γυναίκα σας; Γιατί όχι…
Έτσι ατσαλώνει η ταξική πάλη τον αληθινό έρωτα.
Κι εγώ σ’ αγαπώ, γαμώ τους ρεφόρμες…
Δάνειο από την εε χωρίς αυταπάτες. Μαύρο στο δντ, καμία εμπιστοσύνη στην εε. Κι άλλα τινά παρόμοια.
Αλλά η κε του μπλοκ έχει το σκεπτικό να μη γράφει κείμενα αν δεν έχει (κατά)λήξει πρώτα (σε) πέντε πράγματα μέσα της και δεν έχει μέσα σε αυτά κάτι καινούριο να πει. Κι έτσι δίνει συχνά την εντύπωση ότι είναι στον κόσμο της και δεν την ενδιαφέρουν τα κοινά. Που κι αυτό σωστό μπορεί να είναι, αλλά όχι με αυτή τη διατύπωση.
Προς το παρόν παραμένει χαμένη στη μετάβαση και προσπαθεί να καταλάβει. Ποια είναι η θανάσιμη αγωνία του καπιταλισμού; Είναι ρεφορμισμός τα μεταβατικά της διεθνούς με το τεσσάρι; Τι πιστεύει η θανάσιμη αγωνία των τροτσκιστών (μ-λ) σχετικά; Πόσο τυχαία είναι η παρένθεση στην προηγούμενη ερώτηση;
Τι ακριβώς επιδιώκουμε με τους ενδιάμεσους (κι εξαρτημένους) στόχους; Είναι ποτέ δυνατόν να πληρώσει το κεφάλαιο στο κεφάλαιο την κρίση του κεφαλαίου; Πόσο φαιδρό φαίνεται από το ίδιο (μου-λου και κόκκινο) πρίσμα το σύνθημα να πτωχεύσει η πλουτοκρατία κι όχι ο λαός; Ή το αίτημα για μονομερή στάση πληρωμών;
Το βασικό πλεονέκτημα του βαζιουλινικού κεκτημένου είναι ότι εδράζεται στη σοβιετία, τον πιο εξελιγμένο τύπο κοινωνίας που έχει δώσει ως τώρα η ιστορία κι έτσι είναι σε θέση να έχει καλύτερη γνώση της ανθρώπου κοινωνίας (ως οργανικό όλο και επιστημονικό αντικείμενο) με τον ίδιο τρόπο που ένας γιατρός μπορεί να καταλάβει περισσότερα εξετάζοντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο –σε σχέση με τους πιθήκους πχ.
Το βασικό μειονέκτημα του βαζιουλινικού κεκτημένου είναι ότι εδράζεται σε έναν ανώτερο τύπο κοινωνίας αλλά δε μας λέει πολλά πράγματα για το πώς ακριβώς θα φτάσουμε σε αυτόν. Ο μαρξ έζησε κι έγραψε τη θεωρία του πριν τη μετάβαση κι ο βαζιούλιν μετά κι εν μέσω μετάβασης. Ο μόνος που την έζησε και την έκανε πράξη ήταν ο σύντροφος με το μουσάκι. Αλλά αν υπάρχει ένα δίδαγμα απ’ όσα έζησε κι έγραψε είναι πως όλα πρέπει να τα βλέπουμε συγκεκριμένα. Όσους αντιγράφουν στο μάθημα της ιστορίας από την κόλλα του λένιν, τους μηδενίζει η ιστορία και τον αφήνει στάσιμους στο βασίλειο της προϊστορίας. Χρειάζεται διάβασμα, καλή σχέση με τη θεωρία κι εντατικά φροντιστήρια με τη λογική της ιστορίας.
Οπότε παπαγαλίζουμε μηχανικά ότι είναι εποχή περάσματος στο σοσιαλισμό (που έτσι είναι) μένοντας πάντα χαμένοι στη μετάβαση. Κι ο κάθε σινεφίλ εστιάζει κατά το δοκούν. Κάποιοι λένε πως δεν είναι κάστινγκ αυτό που έχουμε και νοσταλγούν το μπιλ μάρεϊ και την παλιά φουρνιά που ήταν αληθινοί ηθο-ποιοι –με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Άλλοι λένε ότι έχουμε τα καλύτερα παιδιά, αλλά φταίει ο σκηνοθέτης που τα καθοδηγεί. Και κάποιοι σαν κι εμένα έχουμε κόλλημα με τη θεωρία και τα καλά σενάρια που σπανίζουν στις μέρες μας.
Κάποιοι λένε ότι γίναμε κομμάτι του χόλιγουντ και του (σταρ) συστήματος. Άλλοι λεν πως δε βρήκαμε καλά συνθήματα για μια καμπάνια που θα τραβούσε τον κόσμο.
Αλλά ο κόμπος δεν είναι εκεί. Το σινεμά περνάει κρίση, οι παραγωγοί (κόμματα) έχουν χάσει το μπούσουλα και απ’ το 90’ και μετά μας έχουν πνίξει τα σκ… Ακόμα κι έτσι όμως οι ταινίες μας είναι οι καλύτερες απ’ όσες βγαίνουν κι ας έχουν λίγη μυθοπλασία κι αφελές χάπι εντ –πιστές στο πνεύμα και στις αρχές του σοσιαλιστικού σουρεαλισμού.
Ο κόσμος αντί για χάπι εντ είδε το τέλος της ιστορίας και πήγε σπίτι του. Οι σύντροφοι κάνουν δουλειά πόρτα-πόρτα, αλλά αυτός έχει μείνει στην κερκόπορτα του γκόρμπι. Κι όταν του λέμε πως την επόμενη φορά θα τα κάνουμε καλύτερα, μας λέει ότι τα σίκουελ είναι πάντα χειρότερα κι ότι δεν πείθεται να παλέψει για τη σοβιετία νο δύο που του προτείνουμε.
Φταίνε κι οι άλλοι απ’ το (νιου) λεφ(τ) που του λεν πως εμείς τον θέλουμε για κομπάρσο, ενώ μπορεί να (αυτο)γυρίσει μόνος του ταινίες και τον τροχό της ιστορίας. Αλλά αυτοί είναι ικανοί μόνο για κινήματα μικρού μήκους και b-movies και δεν πολυσυμπαθούν τον ορθόδοξο κλασικό κινηματογράφο.
Σαν την κλασική ατάκα του μπόγκαρντ: we ‘ll always have sovietia.
Και φυσικά το παρίσι. Μαζί με το μάη και την κομμούνα του.
Αν και καζαμπλάνκα σημαίνει στα ελληνικά λευκός οίκος και μου μυρίζει δάχτυλος εξ αμερικής.
Μπροστά στην ώρα της κρίσης δύο κρίσιμα υπαρξιακά ερωτήματα βασανίζουν τους απανταχού σινεφίλ.
Πού είναι τα λεφτά; Πού θα βρούμε χρήματα να αποπληρώσουμε το χρέος; Μήπως πρέπει να κηρύξουμε στάση πληρωμών;
Και πού είναι τα μυαλά; Πού είναι οι σύντροφοι που θα επεξεργαστούν ολοκληρωμένα μια προοπτική ρήξης σε κάθε της βήμα και λεπτομέρεια; Παλιά ο ρίζος είχε συντάκτη το βερύκιο και κάποιοι σφοι έψαχναν τι όπλα είχαμε κι από πού θα αγοράζαμε όσα μας έλειπαν, όταν θα παίρναμε την εξουσία. Κι ως μούσι ακόμα είναι εντυπωσιακό. Κάπου πατάει, κάτι δείχνει.
Ύστερα το ποτάμι κόντεψε να στερέψει και χάθηκαν μαζί του και τα ρυάκια του μετώπου. Ο παραπόταμοι δε γυρίζουν πίσω πια.
Ως ερωτήματα έχουν αμφότερα βάση, αλλά όχι απαραίτητα τη σωστή. Δεν είναι εδώ ο κόμπος του ζητήματος. Γιατί; Θα δω πρώτα στο ρίζο τι είπε χτες η αλέκα, μήπως είχε κάτι καινούριο. Και θα προσπαθήσω να το πιάσω μαζί με ένα μεγάλο υστερόγραφο στο δεύτερο μέρος.
Ο επίλογος του πρώτου είναι ασορτί με το σινεφίλ πνεύμα του.
Αφορμή το κινηματογραφικό αφιέρωμα της νιου σταρ στο σύντροφο με το μουσάκι (που στα ρώσικα προφέρεται λιένιν). Λίγος κόσμος, αρκετά άσπρα κεφάλια –οι σφοι πηγαίνουν σε κάτι τέτοια μόνο αν έχουν χρέωση- και σκληρός σοβιετικός ρεαλισμός με μεγάλη αναπαραστατική ικανότητα. Ο λένιν είναι σχεδόν φτυστός και το κλίμα της εποχής δίνεται πολύ καλά.
Σε κάποια φάση ένιωσα σαν τους χριστιανούς που βλέπουν κάθε χρόνο με κατάνυξη τζεφιρέλι και νιώθουν μετά σαν αυτόπτες μάρτυρες.
Ακόμα τούτη η άνοιξη, ραγιάδες, ραγιάδες
Ώσπου να ‘ρθει η κατάνυξη που ο μόσκοβος τη φέρνει
Χτες είδαμε την ταινία του γιουτγκέβιτς ιστορίες για το λένιν.
Η υπόθεση κορυφώνεται όταν ο άρρωστος λένιν αφήνει το κατάλυμά του στο γκόρκι (που το έλεγαν έτσι πολύ πριν πεθάνει ο μαξίμ γκόρκι και μάλλον άσχετα με αυτόν) κι επιστρέφει στη μόσχα, στη συνέλευση ενός εργοστασιακού σοβιέτ για να κατατροπώσει την αντιπολίτευση, που θέλει να κάνει φραξιονισμό και να διαλύσει το κόμμα.
Η κορυφαία σκηνή όμως είναι όταν διηγείται στην αποκλειστική του νοσοκόμα τη γνωριμία του και τον έρωτά του με την κρούπσκαγια. Ερωτεύτηκαν με την πρώτη ματιά σε ένα αποκριάτικο πάρτι, αλλά ως σοβαροί μαρξιστές που ήξεραν απ’ έξω τους κλασικούς, δε μπορούσαν να το ρίξουν ξαφνικά στα γλυκόλογα. Αναγκάστηκαν να το κάνουν όταν μπήκαν στη φυλακή κι ένιωσαν ο ένας την απουσία του άλλου.
-Της έστειλα, λέει ο λιένιν, ένα γράμμα που έβριζα τους ναρόντνικους και στο τέλος τη ρωτάω αν θέλει να γίνει γυναίκα μου. Μου απαντά κι αυτή με ένα γράμμα όπου κάποιους έβριζε, και στο τέλος μου γράφει: γυναίκα σας; Γιατί όχι…
Έτσι ατσαλώνει η ταξική πάλη τον αληθινό έρωτα.
Κι εγώ σ’ αγαπώ, γαμώ τους ρεφόρμες…
Τρίτη 20 Απριλίου 2010
Ιμπεριαλιστική αλυσίδα σκέψεων
Επιστροφή στην πόλη που γέννησε τη διαλεκτική. Που μυρίζει κατρουλιό μαζί με πατσουλί. Με τους συνειδητά ασυνείδητους ατομιστές και τους ταξικά ασυνείδητους προλετάριους. Τόσες αντιφάσεις και δεν προχωράει τίποτα. Κι ύστερα σου λέει, είναι πηγή εξέλιξης.
Μια μίζερη πραγματικότητα όπου καλείσαι να πάρεις θέση.
Μέσα της σαν γρανάζι της, ή απ’ έξω της στο περιθώριο;
Μέσα της ελλοχεύει ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης. Κι απ’ έξω ο ναρκισσισμός του περιθωρίου. Μαζί με τη σοσιαλιστική συνείδηση που έρχεται απ’ έξω, έξω από την αλλοτρίωση και τη φενακισμένη συνείδηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.
Κι άντε μετά να περάσει με εισοδισμό στους μέσα.
Αν μείνουμε μέσα στα σημερινά όρια, πώς θα συλλάβουμε το αύριο που έρχεται; Θα μας καταπιεί η καθημερινότητα και θα μας αφομοιώσει στο βούρκο της στασιμότητας.
Αλλά αν δεν πιάσουμε τις αντιφάσεις στο σήμερα, φαντασιωνόμαστε ως αναχωρητές κόσμους εκτός πραγματικότητας. Και χτίζουμε γυάλες να κλείσουμε μέσα το απ’ έξω μας, για να μείνει καθαρό απ’ τους απ’ έξω που ενσωματώθηκαν μέσα στο σύστημα. Θέλω να βγω από δω έξω!
Ρήξη και συνέχεια. Θέλει διαλεκτική σύντροφε.
Και ποιος την έχασε για να τη βρούμε εμείς…
Μένουμε λοιπόν κλεισμένοι σε τέσσερις τοίχους που τους κουβαλάμε κι όταν βγούμε έξω. Μπροστά σε μια οθόνη, παράθυρο της φυλακής στον κόσμο, με θέα άλλα σπίτια, όπου μπορείς να μπαίνεις, αρκεί να μένεις πάντα μέσα σε τοίχους.
Εντοιχισμένη ζωή κι ο καινούριος χρόνος.
Η διαφορά με την ευτυχία είναι μια βαρηκοΐα. Οπότε μακάριοι οι σύντροφοι που δε μπορούν να αφουγκραστούν και να πιάσουν τον παλμό του κόσμου. Και πιονιέροι της ευτυχίας όλοι εμείς που βάζουμε τάπα στα αυτιά όταν είναι να μιλήσει ο άλλος.
Εντειχισμένος κι ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε, άλλο αν κάποιοι μένουν στα λάθη και τις ανορθογραφίες του και κάνουν πως δεν τον ξέρουν. Μπήκε εντός των τειχών για να μην εκτίθεται στους παγωμένους ανέμους της αλλαγής που φύσηξαν το 89 κι έβαλαν το ιστορικό προτσές στην κατάψυξη της αντεπανάστασης. Ο πάγος κόλλησε, ο δρόμος έσβησε.
Κι ο βασιλιάς έμεινε μούμια μαρμαρωμένη πλάι στην κόκκινη πλατεία με τη μηλιά να κλαίει την χαμένη –σοσιαλιστική- πατρίδα και την χαμένη παρτίδα με τον ιμπεριαλισμό, που δεν είναι η τελευταία. Χάσαμε μόνο μια μάχη, όχι τον –ταξικό- πόλεμο.
Οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα, γιατί η σοβιετία εάλω. Και γίναμε όλοι παλαιολόγοι που ψάχνουν τον προδότη που άνοιξε την κερκόπορτα στην μπορνχόλμερ στράσε, αντίκες του ιστορικού προτσές χωρίς αξία χρήσης αλλά με πλούσιο παρελθόν μεγάλης μεταπωλητικής αξίας, αν το εξαργυρώσουμε στους αστούς. Και μείναμε πίσω να μετράμε πόσοι τούρκεψαν και ξεπουλήθηκαν.
Το κακό ξεκίνησε από τον εμφύλιο. Που έπαιρναν με το ζόρι τους χωρικούς και τους έφερναν στις πόλεις για να μη βρίσκει τρόφιμα το αντάρτικο. Που ήταν κατά βάση χωριάτικο, σαν την εθνική μας σαλάτα, με φέτα ορεσίβια κι αγνά υλικά από την επαρχία.
Κι ύστερα ήρθε το τσιμέντο κι η αστυφιλία και μαράζωσε η ύπαιθρος. Κι ο κόσμος ξέχασε να ξεχωρίζει τα χόρτα και τις μυρωδιές, έμαθε να ενοχλείται από τις φυσικές και να τις καλύπτει με αποσμητικό. Ο καπιταλισμός έφτασε στην χωριάτικη ελλάδα κι έσπασε βίαια δεσμούς και παλιές προαιώνιες σχέσεις. Έβαλε τους μπαρμπάδες στο λέτσοβο να πίνουν καμπάρντι και να χορεύουν ρασπούτιν. Σκότωσε την προφορική διάδοση, τα παραμύθια των γιαγιάδων και τη φαντασία. Έλεγξε το φαντασιακό με δικές του έτοιμες εικόνες κι έβαλε στη θέση του δικούς του μύθους, για το φανταστικό φετιχοποιημένο κόσμο των εμπορευμάτων και της νεκρής εργασίας που ρουφάει αίμα κι υπεραξία από τη ζωντανή.
Τα παιδιά μεγαλώνουν με τυποποιημένες αναμνήσεις. Οι λεπτοί, ξερακιανοί γείτονες έγιναν δαπιτόφατσες με χοντρά μάγουλα. Κι οι συλλογικότητες έσπασαν σε πολλά μικρά κομμάτια –μεταμοντέρνα- και πήρε ο καθένας το μερίδιο μοναξιάς που του αναλογούσε.
Κάποτε λέγαμε να καώ εγώ, να καείς εσύ για να γενούνε τα σκοτάδια φως. Αλλά το μόνο φως που καίει είναι της οθόνης κι όλοι εμείς καιγόμαστε μπροστά της. Σκοταδισμός του κερατά.
Και πάει λέγοντας. Ολόκληρη αλυσίδα σκέψεων με ένα σωρό αδύναμους κρίκους. Που αν την ξετυλίξεις ολόκληρη φτάνει πολύ μακριά, ως την αντίθεση πόλης-χωριού.
Η κομμουνιστική προοπτική βασίζεται στην πόλη, στην τεχνολογία, στη μεγάλη παραγωγή. Τι είδους συλλογικότητα όμως υπάρχει στη μαζική εξαθλίωση κι αποξένωση των πόλεων; Ποιες δυνατότητες αποκέντρωσης δίνει σήμερα η αυτοματοποίηση; Πόσο τρελός ήταν στ’ αλήθεια ο τσαουσέσκου που είχε –λέει- πλάνο να ενώσει τα χωριά για να φτιάξει μικρές πόλεις; Ή οι σοβιετικοί που είχαν πολλές πόλεις μέχρι ένα εκατομμύριο κι ελάχιστες μεγαλουπόλεις;
Ο κόσμος σήμερα είναι σαν την αλυσίδα που παίζαμε μικροί στο διάλειμμα.
Αν όλη η τάξη στο σχολειό δώσει σφιχτά τα χέρια, κορίτσια αγόρια στη σειρά και έστηνε χορό
Η αλυσίδα θα ‘τανε πολύ-πολύ μεγάλη, σχέσεις αλληλεξάρτησης θα είχαμε θαρρώ.
Ο πρώτος σέρνει τρέχοντας τον χορό σαν υπερδύναμη κι οι άλλοι πίσω ακολουθούν θέλοντας και μη το ρυθμό του. Οι προλετάριοι μαθητές δεν έχουν παρά να χάσουν την αλυσίδα τους και στις απότομες στροφές της ταξικής πάλης και της αλυσίδας κάτι ελαφρά πόδια έφευγαν με φόρα και μετά τα βρίσκαμε πάνω σε τοίχους, κάγκελα, ή στα χέρια των μπολσεβίκων.
Ενίοτε η αλυσίδα έκλεινε σα σπείρα κι ο πρώτος περνούσε ανάμεσα απ’ τους άλλους τονίζοντας τις σχέσεις αλληλεξάρτησης και τις αξεδιάλυτες αντιφάσεις του συστήματος. Αλλά η αλυσίδα συνήθως έσπαγε στο τέλος που είχε φυγόκεντρο δύναμη και δυαδική εξουσία και πολύ σπάνια στους τρεις-τέσσερις πρώτους της γραμμής.
Κι αυτή είναι η πιο εκλαϊκευτική εικόνα που μπορώ να σκεφτώ για να εξηγήσω τη θεωρία του λένιν για τον αδύναμο κρίκο και τις πρώιμες επαναστάσεις του βαζιούλιν. Ενδείκνυται και για νέους πρωτοπόρους, όταν με το καλό ανασυστηθούν.
Υστερόγραφο
Η ιδεολογική τροφή που μας ταΐζει η ραδιοτηλεόραση είναι αυτές οι δήθεν αθώες κοινωνικά μορφές. Πολύ περισσότερο από τον καθαρά πολιτικό λόγο, την ιδεολογία που δεν κρύβει το όνομά της, που πολύ δύσκολα άλλωστε αγγίζει όσους ήδη έχουν άλλη πολιτική τοποθέτηση.
Σχεδόν ανεμπόδιστα περνάει ό, τι δε μιλάει ανοιχτά για πολιτική κι ιδεολογία… αλλά για «ουδέτερα», αιώνια ανθρώπινα πράγματα: μουσική, τραγούδι, έρωτα. Ντύσιμο, φαγητό, όμορφα σπίτια, έπιπλα, κουζίνες, απορρυπαντικά. Αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες, τσιγάρα και ποτά. Αρώματα, κοσμήματα, αδυνάτισμα, διακοπές και ταξίδια και…
Η καταπληκτική ικανότητα της αστικής τάξης βρίσκεται στο ότι προσφέροντας στους εργαζόμενος μια ερζάτς μικρογραφία της δικής της ευημερίας, τους κάνει να υιοθετούν σε όλη την κλίμακα τα δικά της ταξικά, κοινωνικά πρότυπα στις ανθρώπινες σχέσεις.
Τι είναι τέλος πάντων αυτή η κυρίαρχη ιδεολογία για την οποία μιλούν όλοι οι αριστεροί κοινωνιολογούντες αν δεν είναι πρώτα απ’ όλα ο ατομισμός; Ο συμφεροντολογισμός, το ατομικό ξεμονάχιασμα, η ακοινωνικότητα σε όλες της τις γνωστές της μορφές;
Ζήσης θέος, από τα υλικά της ανοιχτής συζήτησης: για μια δημοκρατική ραδιοτηλεόραση που διοργάνωσε το μάρτη του 86 στο πολυτεχνείο το γραφείο τύπου της κε του κκε.
Σχετικό με το σημερινό κείμενο και σαν πρόγευση για το επόμενο.
Μια μίζερη πραγματικότητα όπου καλείσαι να πάρεις θέση.
Μέσα της σαν γρανάζι της, ή απ’ έξω της στο περιθώριο;
Μέσα της ελλοχεύει ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης. Κι απ’ έξω ο ναρκισσισμός του περιθωρίου. Μαζί με τη σοσιαλιστική συνείδηση που έρχεται απ’ έξω, έξω από την αλλοτρίωση και τη φενακισμένη συνείδηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής.
Κι άντε μετά να περάσει με εισοδισμό στους μέσα.
Αν μείνουμε μέσα στα σημερινά όρια, πώς θα συλλάβουμε το αύριο που έρχεται; Θα μας καταπιεί η καθημερινότητα και θα μας αφομοιώσει στο βούρκο της στασιμότητας.
Αλλά αν δεν πιάσουμε τις αντιφάσεις στο σήμερα, φαντασιωνόμαστε ως αναχωρητές κόσμους εκτός πραγματικότητας. Και χτίζουμε γυάλες να κλείσουμε μέσα το απ’ έξω μας, για να μείνει καθαρό απ’ τους απ’ έξω που ενσωματώθηκαν μέσα στο σύστημα. Θέλω να βγω από δω έξω!
Ρήξη και συνέχεια. Θέλει διαλεκτική σύντροφε.
Και ποιος την έχασε για να τη βρούμε εμείς…
Μένουμε λοιπόν κλεισμένοι σε τέσσερις τοίχους που τους κουβαλάμε κι όταν βγούμε έξω. Μπροστά σε μια οθόνη, παράθυρο της φυλακής στον κόσμο, με θέα άλλα σπίτια, όπου μπορείς να μπαίνεις, αρκεί να μένεις πάντα μέσα σε τοίχους.
Εντοιχισμένη ζωή κι ο καινούριος χρόνος.
Η διαφορά με την ευτυχία είναι μια βαρηκοΐα. Οπότε μακάριοι οι σύντροφοι που δε μπορούν να αφουγκραστούν και να πιάσουν τον παλμό του κόσμου. Και πιονιέροι της ευτυχίας όλοι εμείς που βάζουμε τάπα στα αυτιά όταν είναι να μιλήσει ο άλλος.
Εντειχισμένος κι ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε, άλλο αν κάποιοι μένουν στα λάθη και τις ανορθογραφίες του και κάνουν πως δεν τον ξέρουν. Μπήκε εντός των τειχών για να μην εκτίθεται στους παγωμένους ανέμους της αλλαγής που φύσηξαν το 89 κι έβαλαν το ιστορικό προτσές στην κατάψυξη της αντεπανάστασης. Ο πάγος κόλλησε, ο δρόμος έσβησε.
Κι ο βασιλιάς έμεινε μούμια μαρμαρωμένη πλάι στην κόκκινη πλατεία με τη μηλιά να κλαίει την χαμένη –σοσιαλιστική- πατρίδα και την χαμένη παρτίδα με τον ιμπεριαλισμό, που δεν είναι η τελευταία. Χάσαμε μόνο μια μάχη, όχι τον –ταξικό- πόλεμο.
Οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα, γιατί η σοβιετία εάλω. Και γίναμε όλοι παλαιολόγοι που ψάχνουν τον προδότη που άνοιξε την κερκόπορτα στην μπορνχόλμερ στράσε, αντίκες του ιστορικού προτσές χωρίς αξία χρήσης αλλά με πλούσιο παρελθόν μεγάλης μεταπωλητικής αξίας, αν το εξαργυρώσουμε στους αστούς. Και μείναμε πίσω να μετράμε πόσοι τούρκεψαν και ξεπουλήθηκαν.
Το κακό ξεκίνησε από τον εμφύλιο. Που έπαιρναν με το ζόρι τους χωρικούς και τους έφερναν στις πόλεις για να μη βρίσκει τρόφιμα το αντάρτικο. Που ήταν κατά βάση χωριάτικο, σαν την εθνική μας σαλάτα, με φέτα ορεσίβια κι αγνά υλικά από την επαρχία.
Κι ύστερα ήρθε το τσιμέντο κι η αστυφιλία και μαράζωσε η ύπαιθρος. Κι ο κόσμος ξέχασε να ξεχωρίζει τα χόρτα και τις μυρωδιές, έμαθε να ενοχλείται από τις φυσικές και να τις καλύπτει με αποσμητικό. Ο καπιταλισμός έφτασε στην χωριάτικη ελλάδα κι έσπασε βίαια δεσμούς και παλιές προαιώνιες σχέσεις. Έβαλε τους μπαρμπάδες στο λέτσοβο να πίνουν καμπάρντι και να χορεύουν ρασπούτιν. Σκότωσε την προφορική διάδοση, τα παραμύθια των γιαγιάδων και τη φαντασία. Έλεγξε το φαντασιακό με δικές του έτοιμες εικόνες κι έβαλε στη θέση του δικούς του μύθους, για το φανταστικό φετιχοποιημένο κόσμο των εμπορευμάτων και της νεκρής εργασίας που ρουφάει αίμα κι υπεραξία από τη ζωντανή.
Τα παιδιά μεγαλώνουν με τυποποιημένες αναμνήσεις. Οι λεπτοί, ξερακιανοί γείτονες έγιναν δαπιτόφατσες με χοντρά μάγουλα. Κι οι συλλογικότητες έσπασαν σε πολλά μικρά κομμάτια –μεταμοντέρνα- και πήρε ο καθένας το μερίδιο μοναξιάς που του αναλογούσε.
Κάποτε λέγαμε να καώ εγώ, να καείς εσύ για να γενούνε τα σκοτάδια φως. Αλλά το μόνο φως που καίει είναι της οθόνης κι όλοι εμείς καιγόμαστε μπροστά της. Σκοταδισμός του κερατά.
Και πάει λέγοντας. Ολόκληρη αλυσίδα σκέψεων με ένα σωρό αδύναμους κρίκους. Που αν την ξετυλίξεις ολόκληρη φτάνει πολύ μακριά, ως την αντίθεση πόλης-χωριού.
Η κομμουνιστική προοπτική βασίζεται στην πόλη, στην τεχνολογία, στη μεγάλη παραγωγή. Τι είδους συλλογικότητα όμως υπάρχει στη μαζική εξαθλίωση κι αποξένωση των πόλεων; Ποιες δυνατότητες αποκέντρωσης δίνει σήμερα η αυτοματοποίηση; Πόσο τρελός ήταν στ’ αλήθεια ο τσαουσέσκου που είχε –λέει- πλάνο να ενώσει τα χωριά για να φτιάξει μικρές πόλεις; Ή οι σοβιετικοί που είχαν πολλές πόλεις μέχρι ένα εκατομμύριο κι ελάχιστες μεγαλουπόλεις;
Ο κόσμος σήμερα είναι σαν την αλυσίδα που παίζαμε μικροί στο διάλειμμα.
Αν όλη η τάξη στο σχολειό δώσει σφιχτά τα χέρια, κορίτσια αγόρια στη σειρά και έστηνε χορό
Η αλυσίδα θα ‘τανε πολύ-πολύ μεγάλη, σχέσεις αλληλεξάρτησης θα είχαμε θαρρώ.
Ο πρώτος σέρνει τρέχοντας τον χορό σαν υπερδύναμη κι οι άλλοι πίσω ακολουθούν θέλοντας και μη το ρυθμό του. Οι προλετάριοι μαθητές δεν έχουν παρά να χάσουν την αλυσίδα τους και στις απότομες στροφές της ταξικής πάλης και της αλυσίδας κάτι ελαφρά πόδια έφευγαν με φόρα και μετά τα βρίσκαμε πάνω σε τοίχους, κάγκελα, ή στα χέρια των μπολσεβίκων.
Ενίοτε η αλυσίδα έκλεινε σα σπείρα κι ο πρώτος περνούσε ανάμεσα απ’ τους άλλους τονίζοντας τις σχέσεις αλληλεξάρτησης και τις αξεδιάλυτες αντιφάσεις του συστήματος. Αλλά η αλυσίδα συνήθως έσπαγε στο τέλος που είχε φυγόκεντρο δύναμη και δυαδική εξουσία και πολύ σπάνια στους τρεις-τέσσερις πρώτους της γραμμής.
Κι αυτή είναι η πιο εκλαϊκευτική εικόνα που μπορώ να σκεφτώ για να εξηγήσω τη θεωρία του λένιν για τον αδύναμο κρίκο και τις πρώιμες επαναστάσεις του βαζιούλιν. Ενδείκνυται και για νέους πρωτοπόρους, όταν με το καλό ανασυστηθούν.
Υστερόγραφο
Η ιδεολογική τροφή που μας ταΐζει η ραδιοτηλεόραση είναι αυτές οι δήθεν αθώες κοινωνικά μορφές. Πολύ περισσότερο από τον καθαρά πολιτικό λόγο, την ιδεολογία που δεν κρύβει το όνομά της, που πολύ δύσκολα άλλωστε αγγίζει όσους ήδη έχουν άλλη πολιτική τοποθέτηση.
Σχεδόν ανεμπόδιστα περνάει ό, τι δε μιλάει ανοιχτά για πολιτική κι ιδεολογία… αλλά για «ουδέτερα», αιώνια ανθρώπινα πράγματα: μουσική, τραγούδι, έρωτα. Ντύσιμο, φαγητό, όμορφα σπίτια, έπιπλα, κουζίνες, απορρυπαντικά. Αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες, τσιγάρα και ποτά. Αρώματα, κοσμήματα, αδυνάτισμα, διακοπές και ταξίδια και…
Η καταπληκτική ικανότητα της αστικής τάξης βρίσκεται στο ότι προσφέροντας στους εργαζόμενος μια ερζάτς μικρογραφία της δικής της ευημερίας, τους κάνει να υιοθετούν σε όλη την κλίμακα τα δικά της ταξικά, κοινωνικά πρότυπα στις ανθρώπινες σχέσεις.
Τι είναι τέλος πάντων αυτή η κυρίαρχη ιδεολογία για την οποία μιλούν όλοι οι αριστεροί κοινωνιολογούντες αν δεν είναι πρώτα απ’ όλα ο ατομισμός; Ο συμφεροντολογισμός, το ατομικό ξεμονάχιασμα, η ακοινωνικότητα σε όλες της τις γνωστές της μορφές;
Ζήσης θέος, από τα υλικά της ανοιχτής συζήτησης: για μια δημοκρατική ραδιοτηλεόραση που διοργάνωσε το μάρτη του 86 στο πολυτεχνείο το γραφείο τύπου της κε του κκε.
Σχετικό με το σημερινό κείμενο και σαν πρόγευση για το επόμενο.
Πέμπτη 15 Απριλίου 2010
Σινέ κεραμεικός
Το σαββατοκύριακο πριν το πάσχα ο μικρόκοσμος του εξωκοινοβουλίου ζούσε τον δικό του οργανωτικό οργασμό. Το καλό μ-λ (ένα είναι το μ-λ) είχε συνδιάσκεψη τη στιγμή που η ανταρσύα συγκροτούνταν σε σώμα για μελλοντική χρήση.
Σώμα μου φτιαγμένο από χυλό (ιδεολογικό)/ κάνεις ό,τι θες στο μαρξισμό.
Στα μ-λ η πρώτη μέρα ήταν ανοιχτή κι έτσι γνωρίσαμε το κόκκινο πρίσμα του 68 και της θεσσαλονίκης. Αναλύσαμε τον χαρακτήρα της συνδιάσκεψης, ρίξαμε το φταίξιμο για την ανεργία (μας) στην ελλάδα που δεν παράγει τίποτα (αν και είναι ιμπεριαλιστική χώρα) και ανανεώσαμε το ραντεβού για κάποια άλλη στιγμή που θα τον άφηνε η κυρία πρίσμα. Εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο σπαρίλας.
Πήρα και κάτι καλό για τον ισπανικό εμφύλιο, αλλά κάθε πράγμα στον καιρό του.
Στο σινέ κεραμεικός πήγαμε κυριακή με βάγια στα χέρια να ράνουμε τους αντάρτες που είπαν ο καθένας τα δικά του σε όλες τις γλώσσες της βαβέλ κι έκλεισαν για το επόμενο σώμα το σινεμά ο παράδεισος. Αλλά άφησα να χωνέψουμε πρώτα τα αρνιά κι όσα ερίφια πήγαν για σφαγή και να τα γράψω τώρα με πνεύμα άπιστου θωμά.
Φτάνοντας στην κακόφημη συνοικία είδαμε ένα σωρό κόσμο έξω απ’ το σινεμά.
-Λες να έχουν διάλειμμα; -Όχι, μες στο πρόγραμμα είναι. Έτσι κάνουν πάντα.
Διασπάσαμε τα συγκολλημένα πλήθη και μπήκαμε σε μια αίθουσα με ελάχιστο κόσμο.
Άδειοι οι πόλοι; Πού πήγαν όλοι; Υποτίμηση των διαδικασιών;
Εντάξει, είναι Κυριακή πρωί, χτες βράδυ ήταν περισσότεροι. Εξάλλου γιατί να έρθουν; Αφού δεν αποφασίζουν τίποτα. Δεν έχουν συγκροτηθεί λέει ακόμα σε σώμα.
Και ποιος πήρε απόφαση τελικά; Η επιτροπή θέσεων!
Έγραψε την εισήγηση –που δεν υπήρχε γραπτά, μόνο ηλεκτρονικά- μάζεψε τις προτάσεις κι άρχισε το ξεσκαρτάρισμα. Αυτό θα τεθεί στις συνελεύσεις… γι’ αυτό δε μπορεί να πάρει απόφαση η επιτροπή… αυτό θα το δούμε… αυτό έχει γίνει…
Κι η εισήγηση πέρασε αυτούσια με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Που αν τα ‘χαν κάνει άλλοι…
Κάτσε ρε συ, τι εισήγηση λέμε τότε; Άμα δεν έχεις σώμα και δεν την ψηφίζουν, σε ποιον εισηγείσαι; Στον εαυτό σου; Άμα είναι έτσι περνάς ό,τι θέλεις.
Έλα, ντε. Με την απορία μείναμε. Σαν εκείνη την καλή κυρία από την κομμουνιστική ανανέωση. Που άκουσε ένα σεκίτη να λέει στο βήμα τα δικά του κι επιμύθιο ότι από αύριο πρέπει να βγούμε να τα πούμε στον κόσμο.
-Μα αφού δεν ψηφίσαμε τίποτα σύντροφοι, τι θα πούμε; Δε φταίει ο σύντροφος, αυτά κατάλαβε, αυτά θα πει. Κρατάει ο καθένας ό,τι θέλει και λέει τα δικά του.
Δίκιο έχεις, αλλά πού να το βρεις, της είπα από μέσα μου. Της δίνω διορία δυο σώματα πριν αρχίσει να νοσταλγεί τους παλιούς της σταλινικούς συμμάχους.
Το βασικό διακύβευμα της συνέλευσης ήταν το οργανωτικό και θύμισε κάτι από σδεκρ και 2ο συνέδριο, με τη διάσπαση μπολσεβίκων-μενσεβίκων. Καταστατικό άρθρο ένα: μέλος της ανταρσύα είναι… όποιος δέχεται το πρόγραμμά της, βοηθάει υλικά το κόμμα και συμμετέχει σε μία από τις οργανώσεις του.
Τελικά όμως επικράτησε ο μαρτόφ. Μέλος της ανταρσύα είναι όποιος δεν την παλεύει γενικώς και γενικά παλεύει. Α, και πληρώνει συνδρομή πέντε ευρώ.
Το οποίο είναι τιμοκρατικός συγκεντρωτισμός ενάντια στην αμεσοδημοκρατία και δεν ξέρω πολλούς πρόθυμους να τα δίνουν σε μηνιαία βάση.
Αλλά είναι το μόνο κριτήριο που υπάρχει. Γιατί πρόγραμμα η ανταρσύα δεν έχει (τα κείμενα του σπόρτιγκ και της κωπαΐδας δεν είναι πρόγραμμα). Ούτε οργανώσεις έχει. Έχει λέει αντικαπιταλιστικές συνελεύσεις, τοπικές και κλαδικές (μμμ) κι ο καθένας διαλέγει σε ποια θα ανήκει.
Εγώ καταλαβαίνω ότι μια οβα, ένας πυρήνας, ένας σύλλογος, μια λέσχη φίλων άρη βελουχιώτη, μια κολεκτίβα, ένα στέκι, οποιαδήποτε μορφή συλλογικότητας τέλος πάντων, έχει μέλη και κάνει συνέλευση. Η συνέλευση από μόνη της όμως δεν είναι συλλογικότητα, εκτός κι αν υπάρχει κάτι διαλεκτικό κι εγώ το χάνω.
Τι γίνεται για παράδειγμα όταν θέλεις να κάνεις κάτι με ευρύτερη συμμετοχή έξω από τη συλλογικότητά σου; Μια οβα ας πούμε μπορεί να κάνει μία μάζωξη με συμμετοχή φίλων κι ανένταχτων. Μία συνέλευση όμως; Πώς συμμετέχει σε δραστηριότητές της κάποιος που δε θέλει να είναι μέλος της;
Στον κεραμεικό έγινε πρόταση να γίνει κι άλλη ευρύτερη αντικαπιταλιστική συνέλευση με ευρύτερη απεύθυνση. Κι η επιτροπή θέσεων αποφάνθηκε πως δεν υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο κι ότι μπορούν να συμμετέχουν στην αντάρτικη συνέλευση.
Οπότε δε μας έμεινε κανένα κριτήριο. Όποιος προαιρείται κι ας μην είναι μέλος. Δεν ξέρω αν έτσι θα γίνει τελικά, αλλά απ’ όσα έλεγε αυτό έβγαινε. Μενσεβικισμός.
Κι αν έρθουν να δουν χωρίς δικαίωμα ψήφου; Μήπως κι οι άλλοι που έχουν ψηφίζουν; Αφού πηγαίνει αμεσοδημοκρατικά. Αλλά αν είναι έτσι, γιατί να έρθουν;
Θα μου πεις, δεν είναι μούμια ο λένιν, να διαβάζουμε θρησκευτικά όσα έγραψε για το κόμμα νέου τύπου. Δηλ μούμια είναι, αυτά που είπε όμως να τα δούμε συγκεκριμένα στο σήμερα, όχι μεταφυσικά.
Ναι, αλλά πόσο τίμιο είναι να τον έχεις εικόνισμα και να λες άλλα αντ’ άλλων; Διάβασέ τον πρώτα πριν τον επαναθεμελιώσεις, που λέει κι ο οικοδόμος.
Δεν χλευάζω κανέναν, γιατί εδώ μπαίνει ένα σημαντικό ζήτημα που νομίζω ότι κανείς χώρος δεν το έχει λυμένο.
Πώς και σε ποια βάση θα συσπειρώνονται φίλοι κι ανένταχτοι που δε συμφωνούν σε όλα, χωρίς να καπελώνονται και να έχουν συμπληρωματικό ρόλο γλάστρας.
Πώς θα κρίνεις όμως έναν φορέα που δεν ξέρει τι είναι ή τι θέλει να γίνει, αλλά θέλει να γίνει ενιαίος και να έχει μέλη;
Το οργανωτικό είναι πολιτικό, έλεγαν όλοι στη συνέλευση.
Σωστά. Άρα τον ένα παρακλάδι πάει αμεσοδημοκρατικά στην αναρχία, το άλλο χαλαρά οργανωτικά στους μενσεβίκους κι όλα μαζί κλαδικές και μπερδεμένες περικοκλάδες που τα έσπασαν με τις καταβολάδες και τις καταβολές τους από το χώμα από όπου τρέφονται και προέρχονται.
Άσε που αν έχουν μητρώα μελών με εγγραφές και τα ρέστα βλέπω να γίνονται σύντομα πλειοψηφία οι σεκίτες που είναι γραφικοί, αλλά έχουν την τεχνογνωσία.
Τι άλλο είδαμε σε αυτή τη συνέλευση;
Μια συναγωνίστρια του χώρου να λέει ότι η άλλη αριστερά πρέπει να πείθει τον κόσμο να αγοράζει ελίτ –μέτρο στήριξης στους απεργούς της- και να κάνει καλέσματα για καφέ και συντροφική κουζίνα (μαζί με φρυγανιές ελίτ ίσως για να δέσει το αντι-ελίτ μέτωπο).
Έναν εκκε-ντρικό να λέει ότι στο πανό της ανταρσύα βρήκε μόνο λίγους σεκίτες κι όλοι οι άλλοι ήταν στα πανό των οργανώσεών τους. Κι έκανε λόγο για κομματικοποίηση και κρατικοποίηση των πανό. Το τελευταίο ήταν πολύ ψαγμένο κι ακόμα πηδάω να φτάσω το υψηλό νόημα.
Έναν σεκίτη να αναπτύσσει ένα πλαίσιο όπως το καταλάβαινε κι ότι πίσω από αυτό ούτε ίντσα λιγότερη δεν πρέπει να πάμε. Είπαμε ότι παίρνουν γραμμή απ’ το αγγλικό σεκ, αλλά όχι κι έτσι. Δε θα μας μείνει ούτε λίβρα μυαλό στο τέλος.
Μια συντρόφισσά του να λέει ότι δεν χρειάζεται να προβληθεί ξεχωριστά ένα μέτωπο με αντι-εε χαρακτηριστικά γιατί το καλύπτει το αντικαπιταλιστικό. Η αποδέσμευση μπορεί να μην είναι αντικαπιταλιστική. Αλλά η δέσμευση με την εε μόνο καπιταλιστική μπορεί να είναι. Κι έτσι δειλά κι αθόρυβα, οδεύει και το αντι-εε προς το πυρ το εξώτερον. Πάνω στην πυρά του φλογερού αντικαπιταλισμού κάποια μέρα το παλιό μέρα θα θυμηθεί να φωνάξει: σάββα, σάββα πόσο δίκιο είχες. Αλλά κανείς πυροσβέστης δε θα βρεθεί να τους σώσει.
Τον σκιώδη χάγιο να αναφέρει από τώρα τις δημοτικές εκλογές. Καλά κάνει. Μην του φορτώσουν χωρίς αυταπάτες κανέναν αντάρτη του πασοκ στο δεύτερο γύρο.
Και να λέει ότι η πρωτοβουλία για κοινή δράση δεν πρέπει να φαίνεται ότι απευθύνεται μονόπλευρα προς τον σύριζα και να αφήνει έξω το κκε.
Κι επειδή δε μπορεί να το έβγαλε από το κεφάλι του, κάπου πρέπει να πατάει αυτός ο κίνδυνος. Μπήκαμε όλοι στο νόημα λίγο μετά που ακούσαμε ένα ακόμη σεκίτη να λέει για το μέτωπο που χρειάζεται και τους συμμάχους του. Το αντιρατσιστικό, το κίνημα των ομοφυλόφιλων, το συριζα και τη βάση του πασοκ.
Οι επάρατοι σταλινικοί δεν αναφέρονται ούτε για ξεκάρφωμα.
Ένας ακόμη σεκίτης σκόρπισε απλόχερα γέλιο λέγοντας ότι οι δυνάμεις της ανταρσύα προετοίμασαν και σήκωσαν μόνες τους την απεργία στις 17 δεκέμβρη ενάντια στη γραφειοκρατία της γσεε. Το κακό είναι ότι τα λέει επειδή τα πιστεύει.
Είδαμε επίσης χωρίς υπερβολή πάνω από δέκα κουτιά οικονομικής ενίσχυσης μέσα σε ένα δίωρο. Ή που έβγαιναν παγανιά από κάθε συνιστώσα ξεχωριστά, ή –πιθανότατα- ήταν όλοι σεκίτες που πήραν το κολάι και δε μπορούν αν δεν κάνουν ή δεν κρατάν κάτι. Όταν ήρθε για πολλοστή φορά προς το μέρος μας ένα κινούμενο κουτί, είπα μέσα μου:
-Σύντροφοι. Ας μη βάζουμε τη δουλειά μας σε κουτάκια.
Επί του διαδικαστικού, είδαμε το προεδρείο να κόβει ομιλητές λόγω έλλειψης χρόνου. Αντί να τους κόβει όταν τον υπερέβαιναν, τους το έλεγε στην αρχή σαν προειδοποίηση. Οπότε όλοι έκαναν ένα πρόλογο να πουν ότι θα είναι σύντομοι για να σεβαστούν τους υπόλοιπους και συνέχιζαν χωρίς άγχος και τύψεις.
Οι περισσότεροι είχαν την εντύπωση ότι το χρονοδιάγραμμα θα τραβούσε σε ώρες εαακ με τη βάση να ασκεί στο προεδρείο μαζικό, πολιτικό εκβιασμό. Με την έμφαση να είναι στον εκβιασμό και τα άλλα να μπαίνουν για ξεκάρφωμα.
Όρος που φοριέται πολύ εσχάτως, κυρίως με αφορμή την ειρηνική συνύπαρξη με τη γσεε. Έχει ποικίλες προεκτάσεις και βασική ρίζα το παράδειγμα του μικρού πέπε από το αστερίξ στην ισπανία που όταν δεν του έκαναν το χατίρι κρατούσε την αναπνοή του μέχρι σκασμού κι απειλούσε όσους είχαν την ευθύνη του.
Αλλά δεν έγινε τίποτα τέτοιο κι η συνέλευση διαλύθηκε.
Πήραμε προς τα πάνω την κεραμεικού παρέα με τους προβληματισμούς μας.
Πώς έβγαλαν μόνο μία εισήγηση; Πού το συζήτησαν και με ποιον; Έκαναν κάποιον διάλογο πιο πριν; Προσυνελευσιακό, προσωματικό, προμποζονιακό, προσχηματικό έστω; Τίποτα θέσεις για συζήτηση, διαφωτιστικό υλικό, μπροσούρες του γληνού, τι είναι και τι θέλει η ανταρσύα.
Πώς θα πείσουν τον κόσμο, σε ποια βάση, με τι πρόγραμμα;
Το αντικαπιταλιστικό δεν είναι πρόγραμμα. Πρόγραμμα είναι ολοκληρωμένη πρόταση, όχι μέτωπο με βάση ένα αντί-. Σε τι ακριβώς συμφωνούν; Σε ένα αντισταλινικό από τα κάτω κι αριστερά;
Φτάσαμε στη ζήνωνος και πετύχαμε ένα πανηγύρι φυλών, παζάρι με πακιστανούς και ρωσοπόντιους μικροπωλητές. Πιάνεις δύο απ’ το γιακά και τους αρχίζεις.
-Λέγε ρε, γιατί δεν παλέψατε όταν έπεφτε η σοβιετία;
-Γιατί είκαν εκφυλιστεί σαβιέτ κι εργκατική ντημοκρατία.
-Και γιατί δε σε πείθουμε ρε να έρθεις στο πλευρό μας;
-Γιατί ντεν έκει ολοκληρωμένη πρόταση να αναντείχνει προοπτική.
Σάμπως μας είδαν ποτέ δίπλα τους να δουν αν φταίει η πρότασή μας;
Κι εσένα απολίθωμα σε έπιασε ο πόνος για τους αντάρτες;
Όχι ιδιαίτερα. Αν στόχος μας είναι η καζούρα στους φίλους μας και στο μήτσο από το φυσικό, το πράγμα πηγαίνει πρίμα.
Αλλά αν είναι να υπάρχει άμιλλα για να γινόμαστε όλοι καλύτεροι, πηγαίνει από το σεκ στο χειρότερο.
Τρία υστερόγραφα
-Στο πριν πέρα από τον καζάκη –και το βλαδιβοστόκ- έχει ένα άρθρο ενός δημητούλη, βιβλιοπαρουσίαση για το αλφαβητάρι του κομμουνισμού (μπουχάριν-πρεομπραζένσκι) όπου –σε αντίθεση με το υπόλοιπο κείμενο- η τελευταία παράγραφος είναι όλα τα λεφτά και βάζει σχεδόν βαζιουλινικά την αντίθεση νεκρής-ζωντανής εργασίας και την ειδική μορφή έκφρασής της στον καπιταλισμό μεταξύ κεφαλαίου-εργατικής τάξης.
-Ο τροχιοδεικτικός μπιτσάκης –η έμφαση μπαίνει στο τροχιοδεικτικός- είπε σε μια παρουσίαση βιβλίου ότι οι οργανώσεις του εξωκοινοβουλίου πρέπει να αυτοδιαλυθούν και να ενωθούν σε κάτι καινούριο.
Το πρώτο είναι το πλέον εύκολο. Για το δεύτερο κρατάμε μικρό καλάθι. Προς το παρόν θυμίζει κάτι από κολεκτιβοποίηση. Άλλο ουσιαστική κοινωνικοποίηση κι άλλο με το στανιό συνεταιρισμός μικρομάγαζων με δυο άλογα και τρεις τσάπες.
-Ο αντ1 δείχνει αύριο το κατύν του βάιντα και το διαφημίζει για επίκαιρο όσο ποτέ. Σαν τον γκεμπελισμό ένα πράγμα.
Εξάλλου οι σταλινικοί συνεχίζουν να ρίχνουν αεροπλάνα, να σκοτώνουν πολωνούς και να σφάζουν λαούς.
Σώμα μου φτιαγμένο από χυλό (ιδεολογικό)/ κάνεις ό,τι θες στο μαρξισμό.
Στα μ-λ η πρώτη μέρα ήταν ανοιχτή κι έτσι γνωρίσαμε το κόκκινο πρίσμα του 68 και της θεσσαλονίκης. Αναλύσαμε τον χαρακτήρα της συνδιάσκεψης, ρίξαμε το φταίξιμο για την ανεργία (μας) στην ελλάδα που δεν παράγει τίποτα (αν και είναι ιμπεριαλιστική χώρα) και ανανεώσαμε το ραντεβού για κάποια άλλη στιγμή που θα τον άφηνε η κυρία πρίσμα. Εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο σπαρίλας.
Πήρα και κάτι καλό για τον ισπανικό εμφύλιο, αλλά κάθε πράγμα στον καιρό του.
Στο σινέ κεραμεικός πήγαμε κυριακή με βάγια στα χέρια να ράνουμε τους αντάρτες που είπαν ο καθένας τα δικά του σε όλες τις γλώσσες της βαβέλ κι έκλεισαν για το επόμενο σώμα το σινεμά ο παράδεισος. Αλλά άφησα να χωνέψουμε πρώτα τα αρνιά κι όσα ερίφια πήγαν για σφαγή και να τα γράψω τώρα με πνεύμα άπιστου θωμά.
Φτάνοντας στην κακόφημη συνοικία είδαμε ένα σωρό κόσμο έξω απ’ το σινεμά.
-Λες να έχουν διάλειμμα; -Όχι, μες στο πρόγραμμα είναι. Έτσι κάνουν πάντα.
Διασπάσαμε τα συγκολλημένα πλήθη και μπήκαμε σε μια αίθουσα με ελάχιστο κόσμο.
Άδειοι οι πόλοι; Πού πήγαν όλοι; Υποτίμηση των διαδικασιών;
Εντάξει, είναι Κυριακή πρωί, χτες βράδυ ήταν περισσότεροι. Εξάλλου γιατί να έρθουν; Αφού δεν αποφασίζουν τίποτα. Δεν έχουν συγκροτηθεί λέει ακόμα σε σώμα.
Και ποιος πήρε απόφαση τελικά; Η επιτροπή θέσεων!
Έγραψε την εισήγηση –που δεν υπήρχε γραπτά, μόνο ηλεκτρονικά- μάζεψε τις προτάσεις κι άρχισε το ξεσκαρτάρισμα. Αυτό θα τεθεί στις συνελεύσεις… γι’ αυτό δε μπορεί να πάρει απόφαση η επιτροπή… αυτό θα το δούμε… αυτό έχει γίνει…
Κι η εισήγηση πέρασε αυτούσια με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Που αν τα ‘χαν κάνει άλλοι…
Κάτσε ρε συ, τι εισήγηση λέμε τότε; Άμα δεν έχεις σώμα και δεν την ψηφίζουν, σε ποιον εισηγείσαι; Στον εαυτό σου; Άμα είναι έτσι περνάς ό,τι θέλεις.
Έλα, ντε. Με την απορία μείναμε. Σαν εκείνη την καλή κυρία από την κομμουνιστική ανανέωση. Που άκουσε ένα σεκίτη να λέει στο βήμα τα δικά του κι επιμύθιο ότι από αύριο πρέπει να βγούμε να τα πούμε στον κόσμο.
-Μα αφού δεν ψηφίσαμε τίποτα σύντροφοι, τι θα πούμε; Δε φταίει ο σύντροφος, αυτά κατάλαβε, αυτά θα πει. Κρατάει ο καθένας ό,τι θέλει και λέει τα δικά του.
Δίκιο έχεις, αλλά πού να το βρεις, της είπα από μέσα μου. Της δίνω διορία δυο σώματα πριν αρχίσει να νοσταλγεί τους παλιούς της σταλινικούς συμμάχους.
Το βασικό διακύβευμα της συνέλευσης ήταν το οργανωτικό και θύμισε κάτι από σδεκρ και 2ο συνέδριο, με τη διάσπαση μπολσεβίκων-μενσεβίκων. Καταστατικό άρθρο ένα: μέλος της ανταρσύα είναι… όποιος δέχεται το πρόγραμμά της, βοηθάει υλικά το κόμμα και συμμετέχει σε μία από τις οργανώσεις του.
Τελικά όμως επικράτησε ο μαρτόφ. Μέλος της ανταρσύα είναι όποιος δεν την παλεύει γενικώς και γενικά παλεύει. Α, και πληρώνει συνδρομή πέντε ευρώ.
Το οποίο είναι τιμοκρατικός συγκεντρωτισμός ενάντια στην αμεσοδημοκρατία και δεν ξέρω πολλούς πρόθυμους να τα δίνουν σε μηνιαία βάση.
Αλλά είναι το μόνο κριτήριο που υπάρχει. Γιατί πρόγραμμα η ανταρσύα δεν έχει (τα κείμενα του σπόρτιγκ και της κωπαΐδας δεν είναι πρόγραμμα). Ούτε οργανώσεις έχει. Έχει λέει αντικαπιταλιστικές συνελεύσεις, τοπικές και κλαδικές (μμμ) κι ο καθένας διαλέγει σε ποια θα ανήκει.
Εγώ καταλαβαίνω ότι μια οβα, ένας πυρήνας, ένας σύλλογος, μια λέσχη φίλων άρη βελουχιώτη, μια κολεκτίβα, ένα στέκι, οποιαδήποτε μορφή συλλογικότητας τέλος πάντων, έχει μέλη και κάνει συνέλευση. Η συνέλευση από μόνη της όμως δεν είναι συλλογικότητα, εκτός κι αν υπάρχει κάτι διαλεκτικό κι εγώ το χάνω.
Τι γίνεται για παράδειγμα όταν θέλεις να κάνεις κάτι με ευρύτερη συμμετοχή έξω από τη συλλογικότητά σου; Μια οβα ας πούμε μπορεί να κάνει μία μάζωξη με συμμετοχή φίλων κι ανένταχτων. Μία συνέλευση όμως; Πώς συμμετέχει σε δραστηριότητές της κάποιος που δε θέλει να είναι μέλος της;
Στον κεραμεικό έγινε πρόταση να γίνει κι άλλη ευρύτερη αντικαπιταλιστική συνέλευση με ευρύτερη απεύθυνση. Κι η επιτροπή θέσεων αποφάνθηκε πως δεν υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο κι ότι μπορούν να συμμετέχουν στην αντάρτικη συνέλευση.
Οπότε δε μας έμεινε κανένα κριτήριο. Όποιος προαιρείται κι ας μην είναι μέλος. Δεν ξέρω αν έτσι θα γίνει τελικά, αλλά απ’ όσα έλεγε αυτό έβγαινε. Μενσεβικισμός.
Κι αν έρθουν να δουν χωρίς δικαίωμα ψήφου; Μήπως κι οι άλλοι που έχουν ψηφίζουν; Αφού πηγαίνει αμεσοδημοκρατικά. Αλλά αν είναι έτσι, γιατί να έρθουν;
Θα μου πεις, δεν είναι μούμια ο λένιν, να διαβάζουμε θρησκευτικά όσα έγραψε για το κόμμα νέου τύπου. Δηλ μούμια είναι, αυτά που είπε όμως να τα δούμε συγκεκριμένα στο σήμερα, όχι μεταφυσικά.
Ναι, αλλά πόσο τίμιο είναι να τον έχεις εικόνισμα και να λες άλλα αντ’ άλλων; Διάβασέ τον πρώτα πριν τον επαναθεμελιώσεις, που λέει κι ο οικοδόμος.
Δεν χλευάζω κανέναν, γιατί εδώ μπαίνει ένα σημαντικό ζήτημα που νομίζω ότι κανείς χώρος δεν το έχει λυμένο.
Πώς και σε ποια βάση θα συσπειρώνονται φίλοι κι ανένταχτοι που δε συμφωνούν σε όλα, χωρίς να καπελώνονται και να έχουν συμπληρωματικό ρόλο γλάστρας.
Πώς θα κρίνεις όμως έναν φορέα που δεν ξέρει τι είναι ή τι θέλει να γίνει, αλλά θέλει να γίνει ενιαίος και να έχει μέλη;
Το οργανωτικό είναι πολιτικό, έλεγαν όλοι στη συνέλευση.
Σωστά. Άρα τον ένα παρακλάδι πάει αμεσοδημοκρατικά στην αναρχία, το άλλο χαλαρά οργανωτικά στους μενσεβίκους κι όλα μαζί κλαδικές και μπερδεμένες περικοκλάδες που τα έσπασαν με τις καταβολάδες και τις καταβολές τους από το χώμα από όπου τρέφονται και προέρχονται.
Άσε που αν έχουν μητρώα μελών με εγγραφές και τα ρέστα βλέπω να γίνονται σύντομα πλειοψηφία οι σεκίτες που είναι γραφικοί, αλλά έχουν την τεχνογνωσία.
Τι άλλο είδαμε σε αυτή τη συνέλευση;
Μια συναγωνίστρια του χώρου να λέει ότι η άλλη αριστερά πρέπει να πείθει τον κόσμο να αγοράζει ελίτ –μέτρο στήριξης στους απεργούς της- και να κάνει καλέσματα για καφέ και συντροφική κουζίνα (μαζί με φρυγανιές ελίτ ίσως για να δέσει το αντι-ελίτ μέτωπο).
Έναν εκκε-ντρικό να λέει ότι στο πανό της ανταρσύα βρήκε μόνο λίγους σεκίτες κι όλοι οι άλλοι ήταν στα πανό των οργανώσεών τους. Κι έκανε λόγο για κομματικοποίηση και κρατικοποίηση των πανό. Το τελευταίο ήταν πολύ ψαγμένο κι ακόμα πηδάω να φτάσω το υψηλό νόημα.
Έναν σεκίτη να αναπτύσσει ένα πλαίσιο όπως το καταλάβαινε κι ότι πίσω από αυτό ούτε ίντσα λιγότερη δεν πρέπει να πάμε. Είπαμε ότι παίρνουν γραμμή απ’ το αγγλικό σεκ, αλλά όχι κι έτσι. Δε θα μας μείνει ούτε λίβρα μυαλό στο τέλος.
Μια συντρόφισσά του να λέει ότι δεν χρειάζεται να προβληθεί ξεχωριστά ένα μέτωπο με αντι-εε χαρακτηριστικά γιατί το καλύπτει το αντικαπιταλιστικό. Η αποδέσμευση μπορεί να μην είναι αντικαπιταλιστική. Αλλά η δέσμευση με την εε μόνο καπιταλιστική μπορεί να είναι. Κι έτσι δειλά κι αθόρυβα, οδεύει και το αντι-εε προς το πυρ το εξώτερον. Πάνω στην πυρά του φλογερού αντικαπιταλισμού κάποια μέρα το παλιό μέρα θα θυμηθεί να φωνάξει: σάββα, σάββα πόσο δίκιο είχες. Αλλά κανείς πυροσβέστης δε θα βρεθεί να τους σώσει.
Τον σκιώδη χάγιο να αναφέρει από τώρα τις δημοτικές εκλογές. Καλά κάνει. Μην του φορτώσουν χωρίς αυταπάτες κανέναν αντάρτη του πασοκ στο δεύτερο γύρο.
Και να λέει ότι η πρωτοβουλία για κοινή δράση δεν πρέπει να φαίνεται ότι απευθύνεται μονόπλευρα προς τον σύριζα και να αφήνει έξω το κκε.
Κι επειδή δε μπορεί να το έβγαλε από το κεφάλι του, κάπου πρέπει να πατάει αυτός ο κίνδυνος. Μπήκαμε όλοι στο νόημα λίγο μετά που ακούσαμε ένα ακόμη σεκίτη να λέει για το μέτωπο που χρειάζεται και τους συμμάχους του. Το αντιρατσιστικό, το κίνημα των ομοφυλόφιλων, το συριζα και τη βάση του πασοκ.
Οι επάρατοι σταλινικοί δεν αναφέρονται ούτε για ξεκάρφωμα.
Ένας ακόμη σεκίτης σκόρπισε απλόχερα γέλιο λέγοντας ότι οι δυνάμεις της ανταρσύα προετοίμασαν και σήκωσαν μόνες τους την απεργία στις 17 δεκέμβρη ενάντια στη γραφειοκρατία της γσεε. Το κακό είναι ότι τα λέει επειδή τα πιστεύει.
Είδαμε επίσης χωρίς υπερβολή πάνω από δέκα κουτιά οικονομικής ενίσχυσης μέσα σε ένα δίωρο. Ή που έβγαιναν παγανιά από κάθε συνιστώσα ξεχωριστά, ή –πιθανότατα- ήταν όλοι σεκίτες που πήραν το κολάι και δε μπορούν αν δεν κάνουν ή δεν κρατάν κάτι. Όταν ήρθε για πολλοστή φορά προς το μέρος μας ένα κινούμενο κουτί, είπα μέσα μου:
-Σύντροφοι. Ας μη βάζουμε τη δουλειά μας σε κουτάκια.
Επί του διαδικαστικού, είδαμε το προεδρείο να κόβει ομιλητές λόγω έλλειψης χρόνου. Αντί να τους κόβει όταν τον υπερέβαιναν, τους το έλεγε στην αρχή σαν προειδοποίηση. Οπότε όλοι έκαναν ένα πρόλογο να πουν ότι θα είναι σύντομοι για να σεβαστούν τους υπόλοιπους και συνέχιζαν χωρίς άγχος και τύψεις.
Οι περισσότεροι είχαν την εντύπωση ότι το χρονοδιάγραμμα θα τραβούσε σε ώρες εαακ με τη βάση να ασκεί στο προεδρείο μαζικό, πολιτικό εκβιασμό. Με την έμφαση να είναι στον εκβιασμό και τα άλλα να μπαίνουν για ξεκάρφωμα.
Όρος που φοριέται πολύ εσχάτως, κυρίως με αφορμή την ειρηνική συνύπαρξη με τη γσεε. Έχει ποικίλες προεκτάσεις και βασική ρίζα το παράδειγμα του μικρού πέπε από το αστερίξ στην ισπανία που όταν δεν του έκαναν το χατίρι κρατούσε την αναπνοή του μέχρι σκασμού κι απειλούσε όσους είχαν την ευθύνη του.
Αλλά δεν έγινε τίποτα τέτοιο κι η συνέλευση διαλύθηκε.
Πήραμε προς τα πάνω την κεραμεικού παρέα με τους προβληματισμούς μας.
Πώς έβγαλαν μόνο μία εισήγηση; Πού το συζήτησαν και με ποιον; Έκαναν κάποιον διάλογο πιο πριν; Προσυνελευσιακό, προσωματικό, προμποζονιακό, προσχηματικό έστω; Τίποτα θέσεις για συζήτηση, διαφωτιστικό υλικό, μπροσούρες του γληνού, τι είναι και τι θέλει η ανταρσύα.
Πώς θα πείσουν τον κόσμο, σε ποια βάση, με τι πρόγραμμα;
Το αντικαπιταλιστικό δεν είναι πρόγραμμα. Πρόγραμμα είναι ολοκληρωμένη πρόταση, όχι μέτωπο με βάση ένα αντί-. Σε τι ακριβώς συμφωνούν; Σε ένα αντισταλινικό από τα κάτω κι αριστερά;
Φτάσαμε στη ζήνωνος και πετύχαμε ένα πανηγύρι φυλών, παζάρι με πακιστανούς και ρωσοπόντιους μικροπωλητές. Πιάνεις δύο απ’ το γιακά και τους αρχίζεις.
-Λέγε ρε, γιατί δεν παλέψατε όταν έπεφτε η σοβιετία;
-Γιατί είκαν εκφυλιστεί σαβιέτ κι εργκατική ντημοκρατία.
-Και γιατί δε σε πείθουμε ρε να έρθεις στο πλευρό μας;
-Γιατί ντεν έκει ολοκληρωμένη πρόταση να αναντείχνει προοπτική.
Σάμπως μας είδαν ποτέ δίπλα τους να δουν αν φταίει η πρότασή μας;
Κι εσένα απολίθωμα σε έπιασε ο πόνος για τους αντάρτες;
Όχι ιδιαίτερα. Αν στόχος μας είναι η καζούρα στους φίλους μας και στο μήτσο από το φυσικό, το πράγμα πηγαίνει πρίμα.
Αλλά αν είναι να υπάρχει άμιλλα για να γινόμαστε όλοι καλύτεροι, πηγαίνει από το σεκ στο χειρότερο.
Τρία υστερόγραφα
-Στο πριν πέρα από τον καζάκη –και το βλαδιβοστόκ- έχει ένα άρθρο ενός δημητούλη, βιβλιοπαρουσίαση για το αλφαβητάρι του κομμουνισμού (μπουχάριν-πρεομπραζένσκι) όπου –σε αντίθεση με το υπόλοιπο κείμενο- η τελευταία παράγραφος είναι όλα τα λεφτά και βάζει σχεδόν βαζιουλινικά την αντίθεση νεκρής-ζωντανής εργασίας και την ειδική μορφή έκφρασής της στον καπιταλισμό μεταξύ κεφαλαίου-εργατικής τάξης.
-Ο τροχιοδεικτικός μπιτσάκης –η έμφαση μπαίνει στο τροχιοδεικτικός- είπε σε μια παρουσίαση βιβλίου ότι οι οργανώσεις του εξωκοινοβουλίου πρέπει να αυτοδιαλυθούν και να ενωθούν σε κάτι καινούριο.
Το πρώτο είναι το πλέον εύκολο. Για το δεύτερο κρατάμε μικρό καλάθι. Προς το παρόν θυμίζει κάτι από κολεκτιβοποίηση. Άλλο ουσιαστική κοινωνικοποίηση κι άλλο με το στανιό συνεταιρισμός μικρομάγαζων με δυο άλογα και τρεις τσάπες.
-Ο αντ1 δείχνει αύριο το κατύν του βάιντα και το διαφημίζει για επίκαιρο όσο ποτέ. Σαν τον γκεμπελισμό ένα πράγμα.
Εξάλλου οι σταλινικοί συνεχίζουν να ρίχνουν αεροπλάνα, να σκοτώνουν πολωνούς και να σφάζουν λαούς.
Σάββατο 10 Απριλίου 2010
Από μικρό κι από τρελό
Κάποιοι ίσως περιμένουν κείμενο για το διήμερο των εαακ, αλλά αν έβαζα κάτι θα ήταν το περσινό. Απ’ τα λίγα πράγματα που αντέχουν στον χρόνο σε μια εποχή με χαμένες αξίες και σταθερές.
Συνεχίζουμε λοιπόν την εντρύφηση στην ποσαδική σοφία. Αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις του αποτέλεσε η απομάκρυνση ηγετικών στελεχών από την κομσομόλ κι από τα προβλήματα σοσιαλισμού, επειδή τύπωσαν μια παράνομη έκδοση κι επισήμαναν την ανάγκη προγραμματισμού της μαρξιστικής συζήτησης κι ότι ο σολζενίτσιν πρέπει να αντιμετωπιστεί με συζητήσεις κι όχι με αστυνομικές μεθόδους.
Αυτό το ερώτημα βάζουμε εμείς. Γιατί εμφανίστηκε ο σολζενίτσιν; Κανένας δεν τοποθέτησε έτσι το ζήτημα. Ας δούμε πώς το τοποθετεί ο ίδιος.
Πολλές ομάδες υπερασπίστηκαν τον σολζενίτσιν. Η ρουζ στη γαλλία υπερασπίστηκε τον σολζενίτσιν και το δικαίωμά του να μιλάει. Ο ανόητος μαντέλ υποστήριξε το σολζενίτσιν σε ένα άρθρο που έγραφε: ο καλλίτερος ρώσος συγγραφέας πρέπει να έχει κάθε δικαίωμα να μιλάει. Εμείς αντίθετα είπαμε ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να μιλάει.
Ο επιστήμονας μπορεί να είναι το ίδιο χρήσιμος για την πρόοδο της ανθρωπότητας όσο κι επικίνδυνος. Είμαστε σύμφωνοι με τον επιστήμονα που συμβάλλει στην πρόοδο όχι με τον άλλο. Η δημοκρατία για τον τελευταίο σημαίνει δικαίωμα να δολοφονεί. Η δημοκρατία για τους άλλους σημαίνει δικαίωμα να συμμετέχουν στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας.
Το ότι στη σοβιετική ένωση γίνεται αυτή η συζήτηση και παίρνονται μέτρα ενάντια σε αυτούς που θέλουν να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα σημαίνει ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την επίδραση του ποσαδισμού. Υπάρχει ανάγκη ανύψωσης των σχέσεων. Γι΄ αυτό ο μπρέζνιεφ παραμερίζεται. Ήδη δεν είναι ο πρώτος αστέρας, ούτε καν ο δεύτερος. Μοιάζει σαν φερέφωνο αυτών που του δίνουν οδηγίες. Δεν έχει αυτός την πρωτοβουλία.
Αυτά γράφονται σεπτέμβρη του 75, επτά χρόνια πριν πεθάνει ο μπρέζνιεφ, που μόνο ο θάνατος τον χώρισε απ’ το κρεμλίνο. Τότε μάλιστα η ελευθεροτυπία έγραφε για το φάρο της ειρήνης που έσβησε, δείγμα της επιρροής που μπορεί να ασκήσει το ρεβιζιονιστικό κίνημα στις αστικές φυλλάδες.
Παρακάτω.
Το πρόβλημα δεν είναι να διωχθεί ο σολζενίτσιν, τη στιγμή που εξακολουθούν να παραμένουν αυτοί που τον δημιούργησαν, αλλά το πώς θα καταστραφεί η βάση που του επέτρεψε να αναπτυχθεί. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική επανάσταση ωριμάζει. Όχι με πολύ ορμητικό ή συνεπή τρόπο, αλλά οπωσδήποτε ωριμάζει.
Για τον χρήστο, τον σολζενίτσιν τον δημιούργησαν τα προνόμια κι η γραφειοκρατία. Η πολιτική επανάσταση που ωριμάζει είναι η περίφημη αντιγραφειοκρατική επανάσταση του τρότσκι που έδωσε τους καρπούς της με τον γκόρμπι δέκα χρόνια μετά και πρώιμο προφήτη της τον αντρόποφ. Στα πρώτα της βήματα η περεστρόικα είχε προκαλέσει τον ενθουσιασμό του ποσάδα κι αρκετών ακόμα τροτσκιστών ανά την υφήλιο.
Το αυτό κι η διεθνιστική επέμβαση στο αφγανιστάν.
Το σκεπτικό του αναλύεται καλύτερα στην περίπτωση του ζαχάρωφ που παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες. Ας το παρακολουθήσουμε.
Δε μπορεί να υπερασπίζεται την ελευθερία χωρίς να ορίζει ελευθερία για ποιον και για ποιον σκοπό. Ο δολοφόνος ζητάει την ελευθερία να σκοτώνει. Ο ζαχάρωφ γιατί τη ζητάει; Τι σημαίνει ελευθερία; Είναι η ατομική ελευθερία να κάνει κανείς ό,τι θέλει, ή η ανάγκη να κάνει εκείνο που προωθεί το καλό, τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του πληθυσμού;
Ο ζαχάρωφ ζητάει την ελευθερία κρίσης και λόγου, όμως δεν καταδικάζει τον πόλεμο στο λίβανο, την επέμβαση των γιάνκηδων που σκοτώνουν, δολοφονούν, βασανίζουν στην αφρική, στην ασία, στη λατινική αμερική. Λοιπόν, ποια είναι αυτή η ελευθερία που διεκδικεί ο ζαχάρωφ; Η ελευθερία γνώμης; Όμως η γνώμη για να κάνει τι; Όταν κανείς ζητάει την ελευθερία γνώμης πρέπει να αρχίσει να αναλύει.
Η σοβιετική ένωση είναι ένα εργατικό κράτος, έχει κρατικοποιήσει την ιδιοκτησία, έχει ξεκινήσει από πολύ καθυστερημένο βιοτικό επίπεδο όπου τα 80% του πληθυσμού ήταν αναλφάβητοι και δεν έτρωγαν κρέας, δεν είχαν παρά στοιχειώδεις γνώσεις για τη ζωή. Τώρα δεν υπάρχουν αναλφάβητοι, ούτε άνεργοι στη σοβιετική ένωση. Τα εργατικά ατυχήματα είναι ελάχιστα. Η μορφωτική ανάπτυξη είναι πιο ανυψωμένη απ’ ό,τι σε όλες μαζί τις καπιταλιστικές χώρες αν και δεν είναι ακόμη αυτή που χρειάζεται.
Ούτε ένας σοβιετικός εργάτης δεν αρνήθηκε να υποστηρίξει το βιετνάμ. Ούτε ένας πολίτης σοβιετικός σύντροφος δε διαμαρτυρήθηκε λέγοντας: θέλω τα λεφτά μου για τον εαυτό μου, δε θέλω να μου πάρουν το μισθό μου για να τα βγάλει πέρα το βιετνάμ. Η βοήθεια στο βιετνάμ, στο περού, σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η κούβα, αντιπροσωπεύει 500 ως χίλια εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Όλα αυτά προέρχονται από τους μισθούς των εργατών των σοβιετικών μαζών. Οι εργάτες οι σοβιετικοί αγρότες δε διαμαρτύρονται. Τι πάει να πει αυτό; Είναι ελευθερία ναι ή όχι; Είναι καταπίεση;
Βοήθεια γραφειοκρατική, αλλά αποφασιστική πρακτικά κι υλικά. Τι λέει ο ζαχάρωφ για όλα αυτά; Απαιτεί την ελευθερία ακριβώς όπως ο χοντρός ο σοάρες απαιτεί δημοκρατία δημοκρατικό σοσιαλισμό, πλουραλιστικό; Για να κάνει κανείς τι;
Θέλουμε η οικονομία να οργανωθεί στη βάση της κρατικοποίησης της ιδιοκτησίας της σχεδιοποίησης της παραγωγής, του κρατικού μονοπωλίου στο εξωτερικό εμπόριο. Από εδώ προέρχεται όλη η ελευθερία. Πρέπει να μπουν οι βάσεις που ευνοούν την πρόοδο όλου του πληθυσμού. Από δω πηγάζει όλη η ελευθερία.
Επειδή έπεσαν πολλά σοβαρά πράγματα μαζεμένα, είπε να το ελαφρύνει.
Οι τροτσκιστές κι η παγκόσμια προλεταριακή πρωτοπορία δεν επιτέθηκαν ούτε μια φορά ενάντια στη σοβιετική ένωση. Όταν έγινε η εισβολή των ναζί την υπερασπίστηκαν με αδιαλλαξία επειδή κατανοούσαν την πρόοδο που αντιπροσώπευε η σοβιετική ένωση σε σχέση με το καπιταλιστικό σύστημα. Ο ζαχάρωφ για ποια πρόοδο μιλάει;
Και συνεχίζει.
Γιατί δε μιλάει για την ελευθερία με την οποία οι δολοφόνοι των επα έκαμαν σφαγές στο βιετνάμ και στις ίδιες τις επα; Γιατί δε λέει για την ελευθερία καταπίεσης που υπάρχει στις ηπα; Το χρήμα είναι η αιτία της καταπίεσης. Η γραφειοκρατία καταπιέζει εξίσου όμως τα συμφέροντά της συνδέονται με την ανάπτυξη του εργατικού κράτους που βρίσκεται σε ανταγωνισμό με το καπιταλιστικό σύστημα.
Η συζήτηση που κάνουν ο σολζενίτσιν κι ο ζαχάρωφ είναι ηλίθια κι αφηρημένη. Δεν αναφέρονται παρά στον εαυτό τους σαν άτομα. Το παγκόσμιο προτσές δεν τους ενδιαφέρει. Δεν εξηγούν πώς ζούσαν στον τσαρισμό και πώς τώρα. Στη σοβιετική ένωση δεν υπάρχουν πια αγρότες να πουλάνε τους γιους τους για να μπορέσουν να ζήσουν. Δεν είναι το 1905. τώρα τουφεκίζουν τους διευθυντές επιχειρήσεων και τους κομμουνιστές επίσης επειδή κάνουν απάτες κι αισχροκέρδεια σε βάρος των εργατών και του κράτους. Το να τους τουφεκίζουν βέβαια δεν είναι η σωστή μέθοδος. Με κανένα τρόπο όμως δεν πάνε χαμένες οι σφαίρες.
Δίκιο έχει. Κι από εκεί ο ζντάνοφ απέχει μόνο ένα βήμα.
Η ζωή είναι διάφανη. Το βιετνάμ κι οι αγώνες των λαών προσφέρουν στους ζωγράφους θέματα που μπορούν να τους εμπνεύσουν. Αντίθετα η κοπιαστική διανοητική επεξεργασία του κυβισμού και του σουρεαλισμού φανερώνουν έναν τρόπο σκέψης ξένο προς τη ζωή. Οι ανθρώπινες εμπνεύσεις δεν προσανατολίζονται προς τις εμπνεύσεις του κυβισμού και του σουρεαλισμού που αποτελούν διαστρέβλωση, αποσύνθεση, κομμάτιασμα του ανθρώπινου όντος. Η ζωγραφική πρέπει να δείχνει την ενότητα που υπάρχει στην ανθρώπινη θέληση για πρόοδο, τις ιδέες κι όλο τον πληθυσμό.
Όταν αυτοί οι ζωγράφοι κάνουν αφηρημένη τέχνη είναι γιατί αντιπροσωπεύουν στρώματα που έχουν ξεπεραστεί από την ιστορία, που διαθέτουν εξουσία μικρών ομάδων, ή που ελπίζουν να αποκτήσουν κάποια μορφή εξουσίας.
Αυτό το στρώμα έχει τους εκφραστές του και στη λογοτεχνία επειδή υπάρχει βαθιά αποσύνθεση στον ηγετικό μηχανισμό. Νιώθουν πολύ πιο κοντά στον καπιταλισμό παρά στο εργατικό κράτος. Ενώνονται από ένα ατομικό αίσθημα, βασίζονται από αυτή την αντίληψη. Δεν εξαρτώνται από το εμπόριο, την πώληση και την παραγωγική ικανότητα, αλλά σαν διανοούμενοι έχουν κάποια πελατεία, μπορούν και διακηρύσσουν κάποια ανεξαρτησία σύμφωνη με τα συμφέροντα της ατομικής ιδιοκτησίας.
Ο κόσμος βλέπει τη σοβιετική ένωση δε βλέπει τη γραφειοκρατία, κατανοεί τον ιστορικά παροδικό ρόλο της. Αντίθετα αυτοί οι τύποι δε συζητούν συγκρίνοντας την κοινωνική σπουδαιότητα του ενός καθεστώτος του ενός κράτους με το άλλο. Αν υπάρχει κάτι να διορθωθεί, πρέπει να δούμε τι. Το εργατικό κράτος, η κρατικοποιημένη ιδιοκτησία, η πολιτική ηγεσία; Δεν το συζητούν.
Όπως έλεγε κι ο μπρεχτ, η κριτική των αστών δεν αφορά τα στραβά που πρέπει να διορθώσουμε, αλλά την ουσία του συστήματος που κατάργησε την εκμετάλλευση.
Η κοινωνία δε μπορεί να αναπτυχθεί παρά μόνο ενάντια στον καπιταλισμό. Όταν ζητάν αυτό το είδος του πλουραλισμού, το κάνουν γιατί θέλουν να αφήσουν τον καπιταλισμό στη θέση του. Ο ζαχάρωφ ζητάει το ίδιο πράγμα. Όλοι αυτοί αντιπροσωπεύουν την καθυστέρηση της ιστορίας.
Προτείνουμε μια δημόσια, ανοιχτή συζήτηση για να γίνει δυνατό να εξαφανιστεί η γραφειοκρατία. Να τι είναι πλουραλισμός. Η κοινωνία για να προχωρήσει πρέπει να εξαφανίσει τον καπιταλισμό, δε μπορεί να γίνει διαφορετικά.
Η αστική τάξη θα χρησιμοποιήσει τον ζαχάρωφ, όπως ήδη έκανε με τον σολζενίτσιν, σαν μέσο προπαγάνδας για να προκαλέσει, να υποκινήσει συζητήσεις. Αυτό θα κρατήσει δυο μήνες, κατόπιν δε θα μιλάνε πια για αυτόν. Ο σολζενίτσιν κράτησε έξι μήνες, γέμισε τις τσέπες του λεφτά κι εξαφανίστηκε.
Τώρα γράφει για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Είναι ηλίθιο. Δεν υπάρχουν σήμερα στη σοβιετική ένωση. Τιμωρίες, φυλακίσεις, βασανιστήρια βρίσκονται στις καπιταλιστικές χώρες. Ο ιμπεριαλισμός χρησιμοποίησε τανκς, αεροπλάνα, βόμβες, δηλητηριώδη αέρια για να εμποδίσει την πρόοδο. Το καθεστώς της ατομικής ιδιοκτησίας το επιτρέπει.
Η κρατικοποιημένη ιδιοκτησία εξαφάνισε το στάλιν και προχώρησε. Ενώ στα καπιταλιστικά κράτη εξαφανίζεται ένας πρόεδρος μετά άλλος κι η κρίση του συστήματος συνεχίζεται.
Καπιταλισμός σημαίνει πόλεμος, σοσιαλισμός σημαίνει ειρήνη έλεγε ο λένιν κι εμείς το επαναλαμβάνουμε. Αν η σοβιετική ένωση πρέπει να προετοιμάζεται στρατιωτικά είναι γιατί ο ιμπεριαλισμός έχει όπλα. Διαφορετικά τα εργατικά κράτη δε θα τα είχαν ανάγκη.
Τα εργατικά κράτη δεν έχουν κάνει καμία εισβολή. Η επέμβαση στην τσεχοσλοβακία δεν έχει τίποτα κοινό με εισβολή. Εισβολή σημαίνει υποταγή μιας χώρας. Η εσσδ σε τι υποτάσσει κι εκμεταλλεύεται την τσεχοσλοβακία; Δεν την εκμεταλλεύεται και μάλιστα οικονομικά χάνει. Πού βρίσκεται η εισβολή στην τσεχοσλοβακία; Έκαναν μια γραφειοκρατική υπεράσπιση της σοβιετικής εξουσίας, όχι μια αντιδραστική επέμβαση. Η μέθοδός τους ήταν αντιδραστική, όχι όμως κι ο σκοπός τους. Για αυτό το λόγο δώσαμε αυτό τον ορισμό: αντιδραστική μέθοδος, αλλά μη αντεπαναστατικός στόχος.
Εντάξει, έχει οπωσδήποτε τις δικές του εμμονές.
Αλλά, αν κάποιοι που θεωρούν τον ποσάδα γραφικό, μπορούσαν να συλλάβουν με τον ίδιο τρόπο την έννοια της ελευθερίας και κάποια ζητήματα για τη σοβιετία, δε θα φάνταζαν τόσο γραφικοί στα μάτια των υπόλοιπων.
Και παραμένει πάντοτε το ερώτημα πού διάολο θα βρούμε την ανάλυσή του για τους εξωγήινους.
Συνεχίζουμε λοιπόν την εντρύφηση στην ποσαδική σοφία. Αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις του αποτέλεσε η απομάκρυνση ηγετικών στελεχών από την κομσομόλ κι από τα προβλήματα σοσιαλισμού, επειδή τύπωσαν μια παράνομη έκδοση κι επισήμαναν την ανάγκη προγραμματισμού της μαρξιστικής συζήτησης κι ότι ο σολζενίτσιν πρέπει να αντιμετωπιστεί με συζητήσεις κι όχι με αστυνομικές μεθόδους.
Αυτό το ερώτημα βάζουμε εμείς. Γιατί εμφανίστηκε ο σολζενίτσιν; Κανένας δεν τοποθέτησε έτσι το ζήτημα. Ας δούμε πώς το τοποθετεί ο ίδιος.
Πολλές ομάδες υπερασπίστηκαν τον σολζενίτσιν. Η ρουζ στη γαλλία υπερασπίστηκε τον σολζενίτσιν και το δικαίωμά του να μιλάει. Ο ανόητος μαντέλ υποστήριξε το σολζενίτσιν σε ένα άρθρο που έγραφε: ο καλλίτερος ρώσος συγγραφέας πρέπει να έχει κάθε δικαίωμα να μιλάει. Εμείς αντίθετα είπαμε ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να μιλάει.
Ο επιστήμονας μπορεί να είναι το ίδιο χρήσιμος για την πρόοδο της ανθρωπότητας όσο κι επικίνδυνος. Είμαστε σύμφωνοι με τον επιστήμονα που συμβάλλει στην πρόοδο όχι με τον άλλο. Η δημοκρατία για τον τελευταίο σημαίνει δικαίωμα να δολοφονεί. Η δημοκρατία για τους άλλους σημαίνει δικαίωμα να συμμετέχουν στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας.
Το ότι στη σοβιετική ένωση γίνεται αυτή η συζήτηση και παίρνονται μέτρα ενάντια σε αυτούς που θέλουν να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα σημαίνει ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την επίδραση του ποσαδισμού. Υπάρχει ανάγκη ανύψωσης των σχέσεων. Γι΄ αυτό ο μπρέζνιεφ παραμερίζεται. Ήδη δεν είναι ο πρώτος αστέρας, ούτε καν ο δεύτερος. Μοιάζει σαν φερέφωνο αυτών που του δίνουν οδηγίες. Δεν έχει αυτός την πρωτοβουλία.
Αυτά γράφονται σεπτέμβρη του 75, επτά χρόνια πριν πεθάνει ο μπρέζνιεφ, που μόνο ο θάνατος τον χώρισε απ’ το κρεμλίνο. Τότε μάλιστα η ελευθεροτυπία έγραφε για το φάρο της ειρήνης που έσβησε, δείγμα της επιρροής που μπορεί να ασκήσει το ρεβιζιονιστικό κίνημα στις αστικές φυλλάδες.
Παρακάτω.
Το πρόβλημα δεν είναι να διωχθεί ο σολζενίτσιν, τη στιγμή που εξακολουθούν να παραμένουν αυτοί που τον δημιούργησαν, αλλά το πώς θα καταστραφεί η βάση που του επέτρεψε να αναπτυχθεί. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική επανάσταση ωριμάζει. Όχι με πολύ ορμητικό ή συνεπή τρόπο, αλλά οπωσδήποτε ωριμάζει.
Για τον χρήστο, τον σολζενίτσιν τον δημιούργησαν τα προνόμια κι η γραφειοκρατία. Η πολιτική επανάσταση που ωριμάζει είναι η περίφημη αντιγραφειοκρατική επανάσταση του τρότσκι που έδωσε τους καρπούς της με τον γκόρμπι δέκα χρόνια μετά και πρώιμο προφήτη της τον αντρόποφ. Στα πρώτα της βήματα η περεστρόικα είχε προκαλέσει τον ενθουσιασμό του ποσάδα κι αρκετών ακόμα τροτσκιστών ανά την υφήλιο.
Το αυτό κι η διεθνιστική επέμβαση στο αφγανιστάν.
Το σκεπτικό του αναλύεται καλύτερα στην περίπτωση του ζαχάρωφ που παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες. Ας το παρακολουθήσουμε.
Δε μπορεί να υπερασπίζεται την ελευθερία χωρίς να ορίζει ελευθερία για ποιον και για ποιον σκοπό. Ο δολοφόνος ζητάει την ελευθερία να σκοτώνει. Ο ζαχάρωφ γιατί τη ζητάει; Τι σημαίνει ελευθερία; Είναι η ατομική ελευθερία να κάνει κανείς ό,τι θέλει, ή η ανάγκη να κάνει εκείνο που προωθεί το καλό, τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του πληθυσμού;
Ο ζαχάρωφ ζητάει την ελευθερία κρίσης και λόγου, όμως δεν καταδικάζει τον πόλεμο στο λίβανο, την επέμβαση των γιάνκηδων που σκοτώνουν, δολοφονούν, βασανίζουν στην αφρική, στην ασία, στη λατινική αμερική. Λοιπόν, ποια είναι αυτή η ελευθερία που διεκδικεί ο ζαχάρωφ; Η ελευθερία γνώμης; Όμως η γνώμη για να κάνει τι; Όταν κανείς ζητάει την ελευθερία γνώμης πρέπει να αρχίσει να αναλύει.
Η σοβιετική ένωση είναι ένα εργατικό κράτος, έχει κρατικοποιήσει την ιδιοκτησία, έχει ξεκινήσει από πολύ καθυστερημένο βιοτικό επίπεδο όπου τα 80% του πληθυσμού ήταν αναλφάβητοι και δεν έτρωγαν κρέας, δεν είχαν παρά στοιχειώδεις γνώσεις για τη ζωή. Τώρα δεν υπάρχουν αναλφάβητοι, ούτε άνεργοι στη σοβιετική ένωση. Τα εργατικά ατυχήματα είναι ελάχιστα. Η μορφωτική ανάπτυξη είναι πιο ανυψωμένη απ’ ό,τι σε όλες μαζί τις καπιταλιστικές χώρες αν και δεν είναι ακόμη αυτή που χρειάζεται.
Ούτε ένας σοβιετικός εργάτης δεν αρνήθηκε να υποστηρίξει το βιετνάμ. Ούτε ένας πολίτης σοβιετικός σύντροφος δε διαμαρτυρήθηκε λέγοντας: θέλω τα λεφτά μου για τον εαυτό μου, δε θέλω να μου πάρουν το μισθό μου για να τα βγάλει πέρα το βιετνάμ. Η βοήθεια στο βιετνάμ, στο περού, σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η κούβα, αντιπροσωπεύει 500 ως χίλια εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Όλα αυτά προέρχονται από τους μισθούς των εργατών των σοβιετικών μαζών. Οι εργάτες οι σοβιετικοί αγρότες δε διαμαρτύρονται. Τι πάει να πει αυτό; Είναι ελευθερία ναι ή όχι; Είναι καταπίεση;
Βοήθεια γραφειοκρατική, αλλά αποφασιστική πρακτικά κι υλικά. Τι λέει ο ζαχάρωφ για όλα αυτά; Απαιτεί την ελευθερία ακριβώς όπως ο χοντρός ο σοάρες απαιτεί δημοκρατία δημοκρατικό σοσιαλισμό, πλουραλιστικό; Για να κάνει κανείς τι;
Θέλουμε η οικονομία να οργανωθεί στη βάση της κρατικοποίησης της ιδιοκτησίας της σχεδιοποίησης της παραγωγής, του κρατικού μονοπωλίου στο εξωτερικό εμπόριο. Από εδώ προέρχεται όλη η ελευθερία. Πρέπει να μπουν οι βάσεις που ευνοούν την πρόοδο όλου του πληθυσμού. Από δω πηγάζει όλη η ελευθερία.
Επειδή έπεσαν πολλά σοβαρά πράγματα μαζεμένα, είπε να το ελαφρύνει.
Οι τροτσκιστές κι η παγκόσμια προλεταριακή πρωτοπορία δεν επιτέθηκαν ούτε μια φορά ενάντια στη σοβιετική ένωση. Όταν έγινε η εισβολή των ναζί την υπερασπίστηκαν με αδιαλλαξία επειδή κατανοούσαν την πρόοδο που αντιπροσώπευε η σοβιετική ένωση σε σχέση με το καπιταλιστικό σύστημα. Ο ζαχάρωφ για ποια πρόοδο μιλάει;
Και συνεχίζει.
Γιατί δε μιλάει για την ελευθερία με την οποία οι δολοφόνοι των επα έκαμαν σφαγές στο βιετνάμ και στις ίδιες τις επα; Γιατί δε λέει για την ελευθερία καταπίεσης που υπάρχει στις ηπα; Το χρήμα είναι η αιτία της καταπίεσης. Η γραφειοκρατία καταπιέζει εξίσου όμως τα συμφέροντά της συνδέονται με την ανάπτυξη του εργατικού κράτους που βρίσκεται σε ανταγωνισμό με το καπιταλιστικό σύστημα.
Η συζήτηση που κάνουν ο σολζενίτσιν κι ο ζαχάρωφ είναι ηλίθια κι αφηρημένη. Δεν αναφέρονται παρά στον εαυτό τους σαν άτομα. Το παγκόσμιο προτσές δεν τους ενδιαφέρει. Δεν εξηγούν πώς ζούσαν στον τσαρισμό και πώς τώρα. Στη σοβιετική ένωση δεν υπάρχουν πια αγρότες να πουλάνε τους γιους τους για να μπορέσουν να ζήσουν. Δεν είναι το 1905. τώρα τουφεκίζουν τους διευθυντές επιχειρήσεων και τους κομμουνιστές επίσης επειδή κάνουν απάτες κι αισχροκέρδεια σε βάρος των εργατών και του κράτους. Το να τους τουφεκίζουν βέβαια δεν είναι η σωστή μέθοδος. Με κανένα τρόπο όμως δεν πάνε χαμένες οι σφαίρες.
Δίκιο έχει. Κι από εκεί ο ζντάνοφ απέχει μόνο ένα βήμα.
Η ζωή είναι διάφανη. Το βιετνάμ κι οι αγώνες των λαών προσφέρουν στους ζωγράφους θέματα που μπορούν να τους εμπνεύσουν. Αντίθετα η κοπιαστική διανοητική επεξεργασία του κυβισμού και του σουρεαλισμού φανερώνουν έναν τρόπο σκέψης ξένο προς τη ζωή. Οι ανθρώπινες εμπνεύσεις δεν προσανατολίζονται προς τις εμπνεύσεις του κυβισμού και του σουρεαλισμού που αποτελούν διαστρέβλωση, αποσύνθεση, κομμάτιασμα του ανθρώπινου όντος. Η ζωγραφική πρέπει να δείχνει την ενότητα που υπάρχει στην ανθρώπινη θέληση για πρόοδο, τις ιδέες κι όλο τον πληθυσμό.
Όταν αυτοί οι ζωγράφοι κάνουν αφηρημένη τέχνη είναι γιατί αντιπροσωπεύουν στρώματα που έχουν ξεπεραστεί από την ιστορία, που διαθέτουν εξουσία μικρών ομάδων, ή που ελπίζουν να αποκτήσουν κάποια μορφή εξουσίας.
Αυτό το στρώμα έχει τους εκφραστές του και στη λογοτεχνία επειδή υπάρχει βαθιά αποσύνθεση στον ηγετικό μηχανισμό. Νιώθουν πολύ πιο κοντά στον καπιταλισμό παρά στο εργατικό κράτος. Ενώνονται από ένα ατομικό αίσθημα, βασίζονται από αυτή την αντίληψη. Δεν εξαρτώνται από το εμπόριο, την πώληση και την παραγωγική ικανότητα, αλλά σαν διανοούμενοι έχουν κάποια πελατεία, μπορούν και διακηρύσσουν κάποια ανεξαρτησία σύμφωνη με τα συμφέροντα της ατομικής ιδιοκτησίας.
Ο κόσμος βλέπει τη σοβιετική ένωση δε βλέπει τη γραφειοκρατία, κατανοεί τον ιστορικά παροδικό ρόλο της. Αντίθετα αυτοί οι τύποι δε συζητούν συγκρίνοντας την κοινωνική σπουδαιότητα του ενός καθεστώτος του ενός κράτους με το άλλο. Αν υπάρχει κάτι να διορθωθεί, πρέπει να δούμε τι. Το εργατικό κράτος, η κρατικοποιημένη ιδιοκτησία, η πολιτική ηγεσία; Δεν το συζητούν.
Όπως έλεγε κι ο μπρεχτ, η κριτική των αστών δεν αφορά τα στραβά που πρέπει να διορθώσουμε, αλλά την ουσία του συστήματος που κατάργησε την εκμετάλλευση.
Η κοινωνία δε μπορεί να αναπτυχθεί παρά μόνο ενάντια στον καπιταλισμό. Όταν ζητάν αυτό το είδος του πλουραλισμού, το κάνουν γιατί θέλουν να αφήσουν τον καπιταλισμό στη θέση του. Ο ζαχάρωφ ζητάει το ίδιο πράγμα. Όλοι αυτοί αντιπροσωπεύουν την καθυστέρηση της ιστορίας.
Προτείνουμε μια δημόσια, ανοιχτή συζήτηση για να γίνει δυνατό να εξαφανιστεί η γραφειοκρατία. Να τι είναι πλουραλισμός. Η κοινωνία για να προχωρήσει πρέπει να εξαφανίσει τον καπιταλισμό, δε μπορεί να γίνει διαφορετικά.
Η αστική τάξη θα χρησιμοποιήσει τον ζαχάρωφ, όπως ήδη έκανε με τον σολζενίτσιν, σαν μέσο προπαγάνδας για να προκαλέσει, να υποκινήσει συζητήσεις. Αυτό θα κρατήσει δυο μήνες, κατόπιν δε θα μιλάνε πια για αυτόν. Ο σολζενίτσιν κράτησε έξι μήνες, γέμισε τις τσέπες του λεφτά κι εξαφανίστηκε.
Τώρα γράφει για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Είναι ηλίθιο. Δεν υπάρχουν σήμερα στη σοβιετική ένωση. Τιμωρίες, φυλακίσεις, βασανιστήρια βρίσκονται στις καπιταλιστικές χώρες. Ο ιμπεριαλισμός χρησιμοποίησε τανκς, αεροπλάνα, βόμβες, δηλητηριώδη αέρια για να εμποδίσει την πρόοδο. Το καθεστώς της ατομικής ιδιοκτησίας το επιτρέπει.
Η κρατικοποιημένη ιδιοκτησία εξαφάνισε το στάλιν και προχώρησε. Ενώ στα καπιταλιστικά κράτη εξαφανίζεται ένας πρόεδρος μετά άλλος κι η κρίση του συστήματος συνεχίζεται.
Καπιταλισμός σημαίνει πόλεμος, σοσιαλισμός σημαίνει ειρήνη έλεγε ο λένιν κι εμείς το επαναλαμβάνουμε. Αν η σοβιετική ένωση πρέπει να προετοιμάζεται στρατιωτικά είναι γιατί ο ιμπεριαλισμός έχει όπλα. Διαφορετικά τα εργατικά κράτη δε θα τα είχαν ανάγκη.
Τα εργατικά κράτη δεν έχουν κάνει καμία εισβολή. Η επέμβαση στην τσεχοσλοβακία δεν έχει τίποτα κοινό με εισβολή. Εισβολή σημαίνει υποταγή μιας χώρας. Η εσσδ σε τι υποτάσσει κι εκμεταλλεύεται την τσεχοσλοβακία; Δεν την εκμεταλλεύεται και μάλιστα οικονομικά χάνει. Πού βρίσκεται η εισβολή στην τσεχοσλοβακία; Έκαναν μια γραφειοκρατική υπεράσπιση της σοβιετικής εξουσίας, όχι μια αντιδραστική επέμβαση. Η μέθοδός τους ήταν αντιδραστική, όχι όμως κι ο σκοπός τους. Για αυτό το λόγο δώσαμε αυτό τον ορισμό: αντιδραστική μέθοδος, αλλά μη αντεπαναστατικός στόχος.
Εντάξει, έχει οπωσδήποτε τις δικές του εμμονές.
Αλλά, αν κάποιοι που θεωρούν τον ποσάδα γραφικό, μπορούσαν να συλλάβουν με τον ίδιο τρόπο την έννοια της ελευθερίας και κάποια ζητήματα για τη σοβιετία, δε θα φάνταζαν τόσο γραφικοί στα μάτια των υπόλοιπων.
Και παραμένει πάντοτε το ερώτημα πού διάολο θα βρούμε την ανάλυσή του για τους εξωγήινους.
Πέμπτη 8 Απριλίου 2010
Εισαγωγή στον ποσάδα
Την αλήθεια και μόνο την αλήθεια. Στα χνάρια του τρόμπα συνεχίζουμε την ανάδειξη του σπάνιου έργου του μεγάλου ηγέτη χρήστου ποσάδας (για τους φίλους κλίνεται). Μπαίνουμε κατευθείαν στο ψητό γιατί το κείμενο είναι μεγάλο –και συνάμα πολύ μικρό για να χωρέσει τη σκέψη του μεγάλου διανοητή.
Αρχικά μερικές σκέψεις για το φαινόμενο της γραφειοκρατίας με τις οποίες ούτε ο σοβιετικός κυριούλης δεν τόλμησε να αναμετρηθεί, στο αντίστοιχο βιβλίο του.
Η ανώτερη γραφειοκρατία πρέπει να προγραμματίσει. Έτσι έρχονται ιδέες που δεν είναι στενά γραφειοκρατικές. Γι’ αυτό είναι σπουδαίο αυτό που γίνεται στην πολωνία, όπου υπολογίζεται ότι σίγουρα το 80% της αγροτικής παραγωγής βρίσκεται στα χέρια της ατομικής ιδιοκτησίας. Όμως τα παιδιά των ιδιοκτητών είναι κομμουνιστές.
Αυτές οι αλλαγές εκφράζουν μια λογική ανάγκη που προέρχεται από την επιστημονική πρόοδο και στην οποία η γραφειοκρατία δε μπορεί να ανταποκριθεί γιατί το τοπικό συμφέρον συγκρούεται με την ανάγκη της συγκεντροποίησης. Επιπλέον ο παγκόσμιος ανταγωνισμός με τον καπιταλισμό, ακόμα και με τα άλλα εργατικά κράτη, την υποχρεώνει να καταφύγει στην επιστήμη. Αυτοί προγραμματίζουν όχι από δική τους πρωτοβουλία, αλλά απ’ το ότι το αντικειμενικό προτσές τους υποχρεώνει να το κάνουν.
Έτσι παρουσιάζονται κι αναπτύσσονται ηγέτες αντικειμενικοί που δε δρουν με βάση το γραφειοκρατικό συμφέρον. Μερικές φορές ο στρατιωτικός τομέας στα εργατικά κράτη έχει πολύ πιο σωστές θέσεις απ’ ό,τι ο πολιτικός τομέας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι στρατιωτικοί μπορούν και βλέπουν πιο άμεσα τον κίνδυνο, ενώ οι πολιτικοί θέλουν να συμβιβαστούν. Αυτή είναι μια από τις αιτίες της πτώσης του μπρέζνιεφ –που ακόμα δεν ολοκληρώθηκε. Τον διατηρούν ακόμα, γιατί συμβολίζει την πολιτική της ύφεσης.
Αυτά τα προφητικά για τον σύντροφο με τα φρύδια γραμμένα το 1975, επτά χρόνια πριν πεθάνει ο μπρέζνιεφ, που ο θάνατος τον βρήκε πριν την ολοκληρωμένη πτώση του. Σημειωτέον πως αυτό το διαχωρισμό στρατιωτικών-πολιτικών στο γραφειοκρατικό στρώμα, τον διατηρεί νομίζω κι ο σάββας. Η βασική διαφοροποίηση πάντως είναι μεταξύ οικονομικών και πολιτικών στελεχών, με τον λεωνίδα να εκπροσωπεί την προσωρινή επικράτηση των δεύτερων και τους πρώτους να παίρνουν ρεβάνς με την περεστρόικα και την ανοιχτή (επι)στροφή στον καπιταλισμό.
Συνεχίζουμε.
Οι ειδήσεις από την τσεχοσλοβακία πάνω στην ιδεολογική συζήτηση και καταδίκη των θέσεων του ντούμπτσεκ δείχνουν ότι μέσα στον κομματικό μηχανισμό υπάρχει ένας τομέας με αρκετό βάρος που συμμερίζεται τις θέσεις του. Επίσης ότι οι σοβιετικοί δε μπόρεσαν να προωθήσουν μια ανοιχτή πάλη γιατί αυτοί οι ίδιοι προηγούμενα έκαναν την πολιτική του ντούμπτσεκ. Ας σκεφτούμε ότι πριν στη σοβιετική ένωση ο λίμπερμαν κι άλλοι πρότειναν μια σειρά από κολχόζ κι άλλοι τομείς της οικονομίας να περάσουν κάτω από ατομική ιδιοκτησία για να δοθεί κίνητρο. Δηλ πήγαιναν ενάντια στους νόμους της ιστορίας.
Ο καπιταλισμός αποδείχνει ότι δεν έχει πρωτοβουλία. Οι πρωτοβουλίες προέρχονται όχι από την ατομική αλλά από την κρατικοποιημένη ιδιοκτησία. Η πολιτική του λίμπερμαν ερχόταν σε αντίθεση με τους ιστορικούς νόμους, ήθελαν να δώσουν στην ατομική ιδιοκτησία μια πρωτοβουλία που δεν την είχε.
Γι’ αυτό συζητούν αφηρημένα, χωρίς επιστημονικές αρχές. Ο ανταγωνισμός είναι η μορφή που παίρνει το συγκεντροποιημένο ατομικό συμφέρον. Ανταγωνισμός σημαίνει ότι καθένας παράγει ό,τι τον συμφέρει για να πολεμήσει τον άλλο. Αυτό προκαλεί σπατάλη του 40% της ανθρώπινης ενέργειας που διατίθεται στην εργασία. Αυτό είναι αλλοτρίωση, έτσι δημιουργούνται οι αλλοτριωμένοι.
Στη γραφειοκρατία των εργατικών κρατών υπάρχουν στρώματα που θέλουν να γυρίσουν σε αυτή την οικονομία. Μια και δε μπορούν να το κάνουν αφού η ιδιοκτησία είναι κρατικοποιημένη, επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν αυτή την ιδιοκτησία με τρόπο σύμφωνο με το ατομικό συμφέρον. Είναι η μορφή των κολχόζ. Γι’ αυτό εμείς επιτεθήκαμε στα κολχόζ.
Ο ποσάδας είναι μοναδικός στο είδος του, αλλά αν είναι να ενταχθεί σε καλούπι, μπορούμε να τον πούμε τροτσκιστή. Για τους ποσαδίστας ο τροτσκισμός-ποσαδισμός είναι κάτι αντίστοιχο με τον μαρξισμό-λενινισμό για εμάς τους ορθόδοξους.
Τέτοια ορθόδοξη σταλινική τοποθέτηση, για τον λίμπερμαν ως τα κολχόζ, από έναν τροτσκιστή; Μόνο στους αμύητους μπορεί να φαντάζει περίεργο.
Ο σοβιετικός κυριούλης εν παρόδω λέει πως τα κολχόζ της σοβιετίας στην ουσία ήταν κάτι σα σοβχόζ (δηλ κρατικά) γιατί μόνο το κράτος αποφάσιζε για θέματα όπως η συγχώνευσή τους με άλλα κολχόζ πχ. Αυτό όμως είναι μια άλλη συζήτηση.
Η εισαγωγή νέων μηχανών έχει σα συνέπεια την εξαφάνιση ενός μεγάλου αριθμού γραφειοκρατικών τομέων και τη συγκεντροποίηση. Με τη συγκεντροποίηση η τοπική εξουσία του μηχανισμού των κορυφών πλαταίνει, αλλά μειώνεται το υπόβαθρο, τα σημεία στήριξης κι η γενική διακλάδωσή του. Οι αλλαγές αυτές αδυνατίζουν ακόμα κι αν δεν κόβουν τις ρίζες. Κάθε φορά μένει όλο και πιο μικρή ρίζα που δε μπορεί να απορροφήσει τα άλατα από τη γη. Τα άλατα της κοινωνίας δεν εφοδιάζουν πια τις ρίζες για να θρέφονται τα γουρούνια της γραφειοκρατίας. Αυτό είναι το προτσές στο οποίο συνεισφέρουμε.
Η οικεία σε όλους μας εικόνα των γουρουνιών δεν επιλέγεται τυχαία, καθώς παραπέμπει ευθέως στην οργουελική φάρμα των ζώων.
Η αγροτική παραγωγή αντίθετα είναι ακόμα τερατόμορφη. Σε καπιταλιστικές χώρες και σε μερικά εργατικά κράτη, η παραγωγή γίνεται ακόμα με τη μορφή της μονο- ή της ολιγο-καλλιέργειας. Είναι παράλογο κι ακατανόητο. Ήδη σήμερα θα μπορούσε να γίνεται συγκομιδή τέσσερις φορές τον χρόνο. Θα μπορούσαν να φωτίζουν τα χωράφια με τέτοιο τρόπο ώστε μέσα σε μία εβδομάδα να συγκεντρώνεται συγκομιδή που πριν απαιτούσε ένα ή δύο μήνες. Θα ήταν δυνατό να γίνεται τεχνητή πρόβλεψη της βροχής, της παγωνιάς, του κακού καιρού κι έτσι να μην χάνεται συγκομιδή.
Αυτό πρόκειται να συμβεί στα εργατικά κράτη.
Δεν ξέρω τι κάνουν σε άλλους γαλαξίες οι φίλου του ποσάδα, αλλά για εμάς στον πλανήτη γη αυτά τα πράγματα παραμένουν εξωγήινα ακόμα και σήμερα. Αν και στο εργατικό κράτος της σοβιετίας είχαν τρόπο να διαλύουν τα σύννεφα για να μη βρέχει τις μέρες των παρελάσεων.
Ακόμη κι ο ίδιος όμως αναγνωρίζει σε άλλο σημείο κάποια γήινα όρια.
Ο μαρξισμός βασίζεται στην ορθολογική, διαλεκτική σκέψη, στο γεγονός ότι όλη η ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας είναι ιστορία της ταξικής πάλης. Η ιστορία της φύσης δεν είναι ταξική πάλη. Είναι μια πάλη της φύσης. Υπάρχουν στοιχεία τα οποία δεν είναι οργανωμένα, είναι οργανωμένα με φυσικό τρόπο. Η ταξική πάλη μπορεί να προβλεφθεί, κι η φύση επίσης. Ακόμα δεν έχουμε τα μέσα να επέμβουμε στη φύση για να προωθήσουμε της ανθρώπινης κοινωνίας με αυτήν. Στην κοινωνία όμως τα έχουμε.
Σε κάθε περίπτωση όσα λέει παραμένουν μια άκρως ενδιαφέρουσα προοπτική που θα έβρισκε σύμφωνους και πολλούς φουτουριστές ομιλίτες, παρά τις οικολογικές ενστάσεις που μπορεί να προβάλλει κανείς –υπερεκμετάλλευση της γης, περιβαλλοντική καταστροφή κτλ. Εξάλλου στο παραπάνω απόσπασμα ο ποσάδας χαϊδεύει τρόπον τινά τη σχέση βιολογικού-κοινωνικού που ανέδειξε ο βαζιούλιν.
Η παραγωγικότητα προοδεύει πολύ περισσότερο στα εργατικά κράτη απ’ ό,τι στον καπιταλισμό. Στο περού συνεχίζουν να ζουν όπως πριν οκτώ χρόνια. Η αλβανία 25 χρόνια μετά την επανάσταση έχει φτάσει σε ένα επίπεδο που η αργεντινή δεν έφτασε ακόμα. Πώς να πιστέψει κανείς ότι η γραφειοκρατία θα καταφέρει να συγκρατήσει το προτσές της ιστορίας;
Σήμερα στο περού συνεχίζουν να ζουν όπως πριν σαράντα χρόνια, η αλβανία έφτασε τη φτώχεια της χώρας του αργεντινάντσο, το προτσές της ιστορίας έλαβε τέλος κι η πρώην νομενκλατούρα ξεκοκαλίζει τα τριάντα αργύρια της προδοσίας. Το μόνο που μένει ίδιο είναι ο ρόλος της παραγωγικότητας στην αντίληψη των τροτσκιστών για το σοσιαλισμό. Αν ένα εργατικό κράτος δεν έχει υψηλότερη παραγωγικότητα από τα καπιταλιστικά, δε μπορούμε να μιλάμε για σοσιαλισμό, λένε.
Οι εφημερίδες κρύβουν τις ειδήσεις από τη σοβιετική ένωση, ανάμεσα στα άλλα ότι το κκσε διαρκώς πηγαίνει στα εργοστάσια και κάνει διαλέξεις, συνέδρια, συζητήσεις, συνελεύσεις, ζητάει γνώμες. Γίνεται με γραφειοκρατικό τρόπο, όμως οι μάζες μπορούν να επέμβουν.
Δε γίνεται να οικοδομηθεί σοσιαλισμός χωρίς το μαρξισμό, ο μαρξισμός δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το κόμμα, το κόμμα δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σοβιετική δημοκρατία κι αυτή δε μπορεί να υπάρξει χωρίς τη διαλεκτική ικανότητα να βλέπει κανείς το προτσές έτσι όπως είναι, δηλ ενάντια σε συμφέροντα στρωμάτων, δομών που εμφανίστηκαν κι αναπτύχθηκαν στην επανάσταση εξαιτίας της καθυστέρησης της επέμβασης των μαζών, επειδή έτσι ήταν οι ιστορικές συνθήκες. Η κυριαρχία της γραφειοκρατίας δεν πρόκειται να διαρκέσει για μεγάλη περίοδο.
Συλλογισμός που στη δομή του θυμίζει πάρα πολύ εκείνον του παπανδρέου για την ανεξαρτησία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη λαϊκή κυριαρχία, που έχουν μείνει σαν προταξικά κατάλοιπα στα συνθήματα της πασπ.
Πάμε και στην χαριστική βολή.
Το προτσές απαιτεί επιστημονική τάξη κι η γραφειοκρατία δεν είναι επιστημονική…
Αυτό για τον όμιλο είναι πραγματικό casus belli. Η μέση συνείδηση αντιλαμβάνεται τους γραφειοκράτες με όρους πασοκικού κράτους, ως παράσιτα που πίνουν το αίμα των άλλων. Όχι ως ειδικούς που κάνουν τη δουλειά τους και πληρώνονται για αυτή. Και η αλήθεια είναι ότι στη σοβιετική γραφειοκρατία μπορεί να συναντήσει κανείς και τα δύο είδη, αλλά όχι σε καθαρή μορφή. Κι αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολο να ξεχωρίσουμε τη βασική τάση, δηλ το ουσιώδες απ’ το επιφαινόμενο. Μεγάλη κουβέντα.
Μην ανησυχείτε όμως.
Εμείς βλέπουμε κι αισθανόμαστε αυτό το προτσές. Κι έχουμε αφιερώσει αυτή τη σχολή στελεχών στην προετοιμασία αυτού του προτσές. Είναι ανάγκη να δούμε ότι απαιτείται επιστημονική μελέτη, επιστημονικά συμπεράσματα, επιστημονική κρίση, επιστημονική σύγκριση.
Κομματική σχολή ποσαδίστας! Ο απόλυτος οδηγός επιμόρφωσης.
Σε τελική ανάλυση τα κκ είναι κάτι σαν την εργατική τάξη. Η κομμουνιστική θεωρία τους έρχεται γενικά απ’ έξω. Έξω από τις παραγωγικές σχέσεις, καμιά φορά κι εκτός διαστήματος.
Αν εξαιρέσεις τα περί διαστήματος, ξέρω αρκετούς ομιλίτες που δε θα διαφωνούσαν επί της ουσίας με αυτό.
Αυτή η συνέλευση έχει σκοπό να μελετήσει αυτό το προτσές και να παρέμβουμε για να βοηθήσουμε τα κομμουνιστικά κόμματα. Να βοηθήσουμε τους συντρόφους του κκ, την ηγεσία, να κατανοήσουν, να ανεβάσουν την επιστημονική τους κατανόηση, να τους ενθαρρύνουμε να παρέμβουν σε αυτό το προτσές για να υιοθετήσουν την πολιτική που είναι αναγκαία. Ανάμεσα στα άλλα την ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος που είναι θεμελιώδης (σσ: εννοεί κίνας και εσσδ).
Και οι εξωκοινοβουλευτικοί;
Έχουμε τα πάντα μπροστά μας, όλο τον κόσμο κερδισμένο. Όλοι θέλουν να γίνει κομμουνισμός. Γι’ αυτό οι αριστεριστές έχουν αποτύχει στις επιθέσεις τους ενάντια στα κκ περιμένοντας ότι αυτά θα διαλύονταν. Είμαστε αντίθετοι σε αυτό.
Σε μερικές δράσεις και θέματα, οι αριστεριστές έχουν δίκιο, αναζητούν να ωθήσουν την κομμουνιστική δραστηριότητα, μα δεν έχουν ούτε πρόγραμμα, ούτε στόχο και καταλήγουν να γίνονται επικριτές των κκ, πράγμα που είναι θλιβερό.
Εν κατακλείδι, για να το μαζεύουμε.
Οφείλουμε να μεταδώσουμε το συναίσθημα της χαράς μας σε όλα τα μέλη των κομμουνιστικών κομμάτων, σε όλους τους κομμουνιστές αγωνιστές, ότι οι ποσαδικοί συγκεντρώθηκαν σε μια σχολή στελεχών –ή μέρος από τα στελέχη- για το καθήκον να δώσουν ώθηση στα κομμουνιστικά κόμματα για να προχωρήσουν για την εξουσία.
Ας μοιραστούμε λοιπόν όλοι αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα κι ας βροντοφωνάξουμε όλοι μαζί ρυθμικά μαζί με τον χρήστο.
Ζήτω η IV διεθνής.
Ζήτω η σχολή στελεχών της IV διεθνούς
Ζήτω ο σύντροφος φεντερίκο (ένας από τους νεκρούς της μάχης του στάλινγκραντ)
Ζήτω οι κομμουνιστικές μάζες
Ζήτω η ενότητα κίνας-εσσδ (σσ: το 74!)
Ζήτω η ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος
Ζήτω ο θρίαμβος της σοσιαλιστικής επανάστασης
Προτείνω να τραγουδήσουμε τη διεθνή (τραγουδιέται η διεθνής)
Ζήτω ο παγκόσμιος θρίαμβος του κομμουνισμού
Ζήτω η άθραυστη ενότητα όλων των εργατικών κρατών, της κίνας, της εσσδ
Ζήτω η ενσωμάτωση του ποσαδισμού στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα σαν τη συνειδητή πτέρυγα του επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος.
Ζήτω!
Αντί επιλόγου, κλείνουμε αυτή την εισαγωγή με ποσαδική σοφία για το προαιώνιο θέμα της ομορφιάς.
Η ομορφιά δεν είναι σχήμα, είναι μια ανθρώπινη σχέση. Όλα όσα δίνουν ώθηση στις σχέσεις της ανθρωπότητας είναι όμορφα. Ο μαρξ κι ο λένιν είναι οι πιο όμορφοι άνθρωποι του κόσμου γιατί η θύμησή τους αντιπροσωπεύει την αγνότητα που ταυτίζεται με την πρόοδο της ανθρωπότητας, με την ιστορική αντικειμενικότητα την αφιερωμένη στην πρόοδο της ανθρωπότητας. Υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από αυτό;
Το όμορφο πρέπει να προτείνει ιδέες στις ανθρώπινες σχέσεις. Σκέψεις, συμπεράσματα που να καθορίζουν την πορεία, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε. Η σκέψη του μαρξ και του λένιν έχει προτείνει τις πιο όμορφες και πλήρεις ιδέες χωρίς καμία αντίφαση με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ανθρώπινη αδελφοσύνη. Αυτό είναι το πιο όμορφο πράγμα που μπορεί να υπάρξει. Υπάρχουν αντικείμενα που προκαλούν αίσθηση και διεγείρουν τα αισθήματα, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί τα αισθήματα προσδιορίζονται από τις καπιταλιστικές σχέσεις. Η σκέψη του μαρξ και του λένιν αντίθετα δε διεγείρει. Οργανώνει την ικανότητα σκέψης. Η καπιταλιστική ζωή οργανώνει μια ομορφιά η οποία διεγείρει τις αισθήσεις, αλλά δε δίνει ιδέες. Το πολύ-πολύ δίνει ιδέες που ωθούν την ατομική ικανοποίηση κι απόλαυση.
Παράλληλα στον πρόλογο της έκδοσης, διαβάζουμε τα κάτωθι:
Κάνουμε έκκληση σε όλα τα κκ, στα σκ, στις ομάδες της αριστεράς, να μελετήσουν και να συζητήσουν αυτά τα κείμενα, γιατί πέρα από την πληροφορική και αναλυτική τους σημασία, οργανώνουν τη σκέψη, τις ιδέες και τις θέτουν σε μια διαλεκτική κίνηση, πράγμα που είναι αναγκαίο για να κατανοηθεί το αντικειμενικό προτσές και για να καθοριστεί η αναγκαία δράση για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Όπως θα έλεγε κι ο αντικαπιταλιστής αεκτζής χαρίδημος.
Τζούλια, βάλε αν θέλεις και τρομπόνι
Εμάς μόνο ο ποσάδας μας γκ… πωρώνει
Αρχικά μερικές σκέψεις για το φαινόμενο της γραφειοκρατίας με τις οποίες ούτε ο σοβιετικός κυριούλης δεν τόλμησε να αναμετρηθεί, στο αντίστοιχο βιβλίο του.
Η ανώτερη γραφειοκρατία πρέπει να προγραμματίσει. Έτσι έρχονται ιδέες που δεν είναι στενά γραφειοκρατικές. Γι’ αυτό είναι σπουδαίο αυτό που γίνεται στην πολωνία, όπου υπολογίζεται ότι σίγουρα το 80% της αγροτικής παραγωγής βρίσκεται στα χέρια της ατομικής ιδιοκτησίας. Όμως τα παιδιά των ιδιοκτητών είναι κομμουνιστές.
Αυτές οι αλλαγές εκφράζουν μια λογική ανάγκη που προέρχεται από την επιστημονική πρόοδο και στην οποία η γραφειοκρατία δε μπορεί να ανταποκριθεί γιατί το τοπικό συμφέρον συγκρούεται με την ανάγκη της συγκεντροποίησης. Επιπλέον ο παγκόσμιος ανταγωνισμός με τον καπιταλισμό, ακόμα και με τα άλλα εργατικά κράτη, την υποχρεώνει να καταφύγει στην επιστήμη. Αυτοί προγραμματίζουν όχι από δική τους πρωτοβουλία, αλλά απ’ το ότι το αντικειμενικό προτσές τους υποχρεώνει να το κάνουν.
Έτσι παρουσιάζονται κι αναπτύσσονται ηγέτες αντικειμενικοί που δε δρουν με βάση το γραφειοκρατικό συμφέρον. Μερικές φορές ο στρατιωτικός τομέας στα εργατικά κράτη έχει πολύ πιο σωστές θέσεις απ’ ό,τι ο πολιτικός τομέας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι στρατιωτικοί μπορούν και βλέπουν πιο άμεσα τον κίνδυνο, ενώ οι πολιτικοί θέλουν να συμβιβαστούν. Αυτή είναι μια από τις αιτίες της πτώσης του μπρέζνιεφ –που ακόμα δεν ολοκληρώθηκε. Τον διατηρούν ακόμα, γιατί συμβολίζει την πολιτική της ύφεσης.
Αυτά τα προφητικά για τον σύντροφο με τα φρύδια γραμμένα το 1975, επτά χρόνια πριν πεθάνει ο μπρέζνιεφ, που ο θάνατος τον βρήκε πριν την ολοκληρωμένη πτώση του. Σημειωτέον πως αυτό το διαχωρισμό στρατιωτικών-πολιτικών στο γραφειοκρατικό στρώμα, τον διατηρεί νομίζω κι ο σάββας. Η βασική διαφοροποίηση πάντως είναι μεταξύ οικονομικών και πολιτικών στελεχών, με τον λεωνίδα να εκπροσωπεί την προσωρινή επικράτηση των δεύτερων και τους πρώτους να παίρνουν ρεβάνς με την περεστρόικα και την ανοιχτή (επι)στροφή στον καπιταλισμό.
Συνεχίζουμε.
Οι ειδήσεις από την τσεχοσλοβακία πάνω στην ιδεολογική συζήτηση και καταδίκη των θέσεων του ντούμπτσεκ δείχνουν ότι μέσα στον κομματικό μηχανισμό υπάρχει ένας τομέας με αρκετό βάρος που συμμερίζεται τις θέσεις του. Επίσης ότι οι σοβιετικοί δε μπόρεσαν να προωθήσουν μια ανοιχτή πάλη γιατί αυτοί οι ίδιοι προηγούμενα έκαναν την πολιτική του ντούμπτσεκ. Ας σκεφτούμε ότι πριν στη σοβιετική ένωση ο λίμπερμαν κι άλλοι πρότειναν μια σειρά από κολχόζ κι άλλοι τομείς της οικονομίας να περάσουν κάτω από ατομική ιδιοκτησία για να δοθεί κίνητρο. Δηλ πήγαιναν ενάντια στους νόμους της ιστορίας.
Ο καπιταλισμός αποδείχνει ότι δεν έχει πρωτοβουλία. Οι πρωτοβουλίες προέρχονται όχι από την ατομική αλλά από την κρατικοποιημένη ιδιοκτησία. Η πολιτική του λίμπερμαν ερχόταν σε αντίθεση με τους ιστορικούς νόμους, ήθελαν να δώσουν στην ατομική ιδιοκτησία μια πρωτοβουλία που δεν την είχε.
Γι’ αυτό συζητούν αφηρημένα, χωρίς επιστημονικές αρχές. Ο ανταγωνισμός είναι η μορφή που παίρνει το συγκεντροποιημένο ατομικό συμφέρον. Ανταγωνισμός σημαίνει ότι καθένας παράγει ό,τι τον συμφέρει για να πολεμήσει τον άλλο. Αυτό προκαλεί σπατάλη του 40% της ανθρώπινης ενέργειας που διατίθεται στην εργασία. Αυτό είναι αλλοτρίωση, έτσι δημιουργούνται οι αλλοτριωμένοι.
Στη γραφειοκρατία των εργατικών κρατών υπάρχουν στρώματα που θέλουν να γυρίσουν σε αυτή την οικονομία. Μια και δε μπορούν να το κάνουν αφού η ιδιοκτησία είναι κρατικοποιημένη, επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν αυτή την ιδιοκτησία με τρόπο σύμφωνο με το ατομικό συμφέρον. Είναι η μορφή των κολχόζ. Γι’ αυτό εμείς επιτεθήκαμε στα κολχόζ.
Ο ποσάδας είναι μοναδικός στο είδος του, αλλά αν είναι να ενταχθεί σε καλούπι, μπορούμε να τον πούμε τροτσκιστή. Για τους ποσαδίστας ο τροτσκισμός-ποσαδισμός είναι κάτι αντίστοιχο με τον μαρξισμό-λενινισμό για εμάς τους ορθόδοξους.
Τέτοια ορθόδοξη σταλινική τοποθέτηση, για τον λίμπερμαν ως τα κολχόζ, από έναν τροτσκιστή; Μόνο στους αμύητους μπορεί να φαντάζει περίεργο.
Ο σοβιετικός κυριούλης εν παρόδω λέει πως τα κολχόζ της σοβιετίας στην ουσία ήταν κάτι σα σοβχόζ (δηλ κρατικά) γιατί μόνο το κράτος αποφάσιζε για θέματα όπως η συγχώνευσή τους με άλλα κολχόζ πχ. Αυτό όμως είναι μια άλλη συζήτηση.
Η εισαγωγή νέων μηχανών έχει σα συνέπεια την εξαφάνιση ενός μεγάλου αριθμού γραφειοκρατικών τομέων και τη συγκεντροποίηση. Με τη συγκεντροποίηση η τοπική εξουσία του μηχανισμού των κορυφών πλαταίνει, αλλά μειώνεται το υπόβαθρο, τα σημεία στήριξης κι η γενική διακλάδωσή του. Οι αλλαγές αυτές αδυνατίζουν ακόμα κι αν δεν κόβουν τις ρίζες. Κάθε φορά μένει όλο και πιο μικρή ρίζα που δε μπορεί να απορροφήσει τα άλατα από τη γη. Τα άλατα της κοινωνίας δεν εφοδιάζουν πια τις ρίζες για να θρέφονται τα γουρούνια της γραφειοκρατίας. Αυτό είναι το προτσές στο οποίο συνεισφέρουμε.
Η οικεία σε όλους μας εικόνα των γουρουνιών δεν επιλέγεται τυχαία, καθώς παραπέμπει ευθέως στην οργουελική φάρμα των ζώων.
Η αγροτική παραγωγή αντίθετα είναι ακόμα τερατόμορφη. Σε καπιταλιστικές χώρες και σε μερικά εργατικά κράτη, η παραγωγή γίνεται ακόμα με τη μορφή της μονο- ή της ολιγο-καλλιέργειας. Είναι παράλογο κι ακατανόητο. Ήδη σήμερα θα μπορούσε να γίνεται συγκομιδή τέσσερις φορές τον χρόνο. Θα μπορούσαν να φωτίζουν τα χωράφια με τέτοιο τρόπο ώστε μέσα σε μία εβδομάδα να συγκεντρώνεται συγκομιδή που πριν απαιτούσε ένα ή δύο μήνες. Θα ήταν δυνατό να γίνεται τεχνητή πρόβλεψη της βροχής, της παγωνιάς, του κακού καιρού κι έτσι να μην χάνεται συγκομιδή.
Αυτό πρόκειται να συμβεί στα εργατικά κράτη.
Δεν ξέρω τι κάνουν σε άλλους γαλαξίες οι φίλου του ποσάδα, αλλά για εμάς στον πλανήτη γη αυτά τα πράγματα παραμένουν εξωγήινα ακόμα και σήμερα. Αν και στο εργατικό κράτος της σοβιετίας είχαν τρόπο να διαλύουν τα σύννεφα για να μη βρέχει τις μέρες των παρελάσεων.
Ακόμη κι ο ίδιος όμως αναγνωρίζει σε άλλο σημείο κάποια γήινα όρια.
Ο μαρξισμός βασίζεται στην ορθολογική, διαλεκτική σκέψη, στο γεγονός ότι όλη η ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας είναι ιστορία της ταξικής πάλης. Η ιστορία της φύσης δεν είναι ταξική πάλη. Είναι μια πάλη της φύσης. Υπάρχουν στοιχεία τα οποία δεν είναι οργανωμένα, είναι οργανωμένα με φυσικό τρόπο. Η ταξική πάλη μπορεί να προβλεφθεί, κι η φύση επίσης. Ακόμα δεν έχουμε τα μέσα να επέμβουμε στη φύση για να προωθήσουμε της ανθρώπινης κοινωνίας με αυτήν. Στην κοινωνία όμως τα έχουμε.
Σε κάθε περίπτωση όσα λέει παραμένουν μια άκρως ενδιαφέρουσα προοπτική που θα έβρισκε σύμφωνους και πολλούς φουτουριστές ομιλίτες, παρά τις οικολογικές ενστάσεις που μπορεί να προβάλλει κανείς –υπερεκμετάλλευση της γης, περιβαλλοντική καταστροφή κτλ. Εξάλλου στο παραπάνω απόσπασμα ο ποσάδας χαϊδεύει τρόπον τινά τη σχέση βιολογικού-κοινωνικού που ανέδειξε ο βαζιούλιν.
Η παραγωγικότητα προοδεύει πολύ περισσότερο στα εργατικά κράτη απ’ ό,τι στον καπιταλισμό. Στο περού συνεχίζουν να ζουν όπως πριν οκτώ χρόνια. Η αλβανία 25 χρόνια μετά την επανάσταση έχει φτάσει σε ένα επίπεδο που η αργεντινή δεν έφτασε ακόμα. Πώς να πιστέψει κανείς ότι η γραφειοκρατία θα καταφέρει να συγκρατήσει το προτσές της ιστορίας;
Σήμερα στο περού συνεχίζουν να ζουν όπως πριν σαράντα χρόνια, η αλβανία έφτασε τη φτώχεια της χώρας του αργεντινάντσο, το προτσές της ιστορίας έλαβε τέλος κι η πρώην νομενκλατούρα ξεκοκαλίζει τα τριάντα αργύρια της προδοσίας. Το μόνο που μένει ίδιο είναι ο ρόλος της παραγωγικότητας στην αντίληψη των τροτσκιστών για το σοσιαλισμό. Αν ένα εργατικό κράτος δεν έχει υψηλότερη παραγωγικότητα από τα καπιταλιστικά, δε μπορούμε να μιλάμε για σοσιαλισμό, λένε.
Οι εφημερίδες κρύβουν τις ειδήσεις από τη σοβιετική ένωση, ανάμεσα στα άλλα ότι το κκσε διαρκώς πηγαίνει στα εργοστάσια και κάνει διαλέξεις, συνέδρια, συζητήσεις, συνελεύσεις, ζητάει γνώμες. Γίνεται με γραφειοκρατικό τρόπο, όμως οι μάζες μπορούν να επέμβουν.
Δε γίνεται να οικοδομηθεί σοσιαλισμός χωρίς το μαρξισμό, ο μαρξισμός δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το κόμμα, το κόμμα δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σοβιετική δημοκρατία κι αυτή δε μπορεί να υπάρξει χωρίς τη διαλεκτική ικανότητα να βλέπει κανείς το προτσές έτσι όπως είναι, δηλ ενάντια σε συμφέροντα στρωμάτων, δομών που εμφανίστηκαν κι αναπτύχθηκαν στην επανάσταση εξαιτίας της καθυστέρησης της επέμβασης των μαζών, επειδή έτσι ήταν οι ιστορικές συνθήκες. Η κυριαρχία της γραφειοκρατίας δεν πρόκειται να διαρκέσει για μεγάλη περίοδο.
Συλλογισμός που στη δομή του θυμίζει πάρα πολύ εκείνον του παπανδρέου για την ανεξαρτησία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη λαϊκή κυριαρχία, που έχουν μείνει σαν προταξικά κατάλοιπα στα συνθήματα της πασπ.
Πάμε και στην χαριστική βολή.
Το προτσές απαιτεί επιστημονική τάξη κι η γραφειοκρατία δεν είναι επιστημονική…
Αυτό για τον όμιλο είναι πραγματικό casus belli. Η μέση συνείδηση αντιλαμβάνεται τους γραφειοκράτες με όρους πασοκικού κράτους, ως παράσιτα που πίνουν το αίμα των άλλων. Όχι ως ειδικούς που κάνουν τη δουλειά τους και πληρώνονται για αυτή. Και η αλήθεια είναι ότι στη σοβιετική γραφειοκρατία μπορεί να συναντήσει κανείς και τα δύο είδη, αλλά όχι σε καθαρή μορφή. Κι αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολο να ξεχωρίσουμε τη βασική τάση, δηλ το ουσιώδες απ’ το επιφαινόμενο. Μεγάλη κουβέντα.
Μην ανησυχείτε όμως.
Εμείς βλέπουμε κι αισθανόμαστε αυτό το προτσές. Κι έχουμε αφιερώσει αυτή τη σχολή στελεχών στην προετοιμασία αυτού του προτσές. Είναι ανάγκη να δούμε ότι απαιτείται επιστημονική μελέτη, επιστημονικά συμπεράσματα, επιστημονική κρίση, επιστημονική σύγκριση.
Κομματική σχολή ποσαδίστας! Ο απόλυτος οδηγός επιμόρφωσης.
Σε τελική ανάλυση τα κκ είναι κάτι σαν την εργατική τάξη. Η κομμουνιστική θεωρία τους έρχεται γενικά απ’ έξω. Έξω από τις παραγωγικές σχέσεις, καμιά φορά κι εκτός διαστήματος.
Αν εξαιρέσεις τα περί διαστήματος, ξέρω αρκετούς ομιλίτες που δε θα διαφωνούσαν επί της ουσίας με αυτό.
Αυτή η συνέλευση έχει σκοπό να μελετήσει αυτό το προτσές και να παρέμβουμε για να βοηθήσουμε τα κομμουνιστικά κόμματα. Να βοηθήσουμε τους συντρόφους του κκ, την ηγεσία, να κατανοήσουν, να ανεβάσουν την επιστημονική τους κατανόηση, να τους ενθαρρύνουμε να παρέμβουν σε αυτό το προτσές για να υιοθετήσουν την πολιτική που είναι αναγκαία. Ανάμεσα στα άλλα την ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος που είναι θεμελιώδης (σσ: εννοεί κίνας και εσσδ).
Και οι εξωκοινοβουλευτικοί;
Έχουμε τα πάντα μπροστά μας, όλο τον κόσμο κερδισμένο. Όλοι θέλουν να γίνει κομμουνισμός. Γι’ αυτό οι αριστεριστές έχουν αποτύχει στις επιθέσεις τους ενάντια στα κκ περιμένοντας ότι αυτά θα διαλύονταν. Είμαστε αντίθετοι σε αυτό.
Σε μερικές δράσεις και θέματα, οι αριστεριστές έχουν δίκιο, αναζητούν να ωθήσουν την κομμουνιστική δραστηριότητα, μα δεν έχουν ούτε πρόγραμμα, ούτε στόχο και καταλήγουν να γίνονται επικριτές των κκ, πράγμα που είναι θλιβερό.
Εν κατακλείδι, για να το μαζεύουμε.
Οφείλουμε να μεταδώσουμε το συναίσθημα της χαράς μας σε όλα τα μέλη των κομμουνιστικών κομμάτων, σε όλους τους κομμουνιστές αγωνιστές, ότι οι ποσαδικοί συγκεντρώθηκαν σε μια σχολή στελεχών –ή μέρος από τα στελέχη- για το καθήκον να δώσουν ώθηση στα κομμουνιστικά κόμματα για να προχωρήσουν για την εξουσία.
Ας μοιραστούμε λοιπόν όλοι αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα κι ας βροντοφωνάξουμε όλοι μαζί ρυθμικά μαζί με τον χρήστο.
Ζήτω η IV διεθνής.
Ζήτω η σχολή στελεχών της IV διεθνούς
Ζήτω ο σύντροφος φεντερίκο (ένας από τους νεκρούς της μάχης του στάλινγκραντ)
Ζήτω οι κομμουνιστικές μάζες
Ζήτω η ενότητα κίνας-εσσδ (σσ: το 74!)
Ζήτω η ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος
Ζήτω ο θρίαμβος της σοσιαλιστικής επανάστασης
Προτείνω να τραγουδήσουμε τη διεθνή (τραγουδιέται η διεθνής)
Ζήτω ο παγκόσμιος θρίαμβος του κομμουνισμού
Ζήτω η άθραυστη ενότητα όλων των εργατικών κρατών, της κίνας, της εσσδ
Ζήτω η ενσωμάτωση του ποσαδισμού στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα σαν τη συνειδητή πτέρυγα του επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος.
Ζήτω!
Αντί επιλόγου, κλείνουμε αυτή την εισαγωγή με ποσαδική σοφία για το προαιώνιο θέμα της ομορφιάς.
Η ομορφιά δεν είναι σχήμα, είναι μια ανθρώπινη σχέση. Όλα όσα δίνουν ώθηση στις σχέσεις της ανθρωπότητας είναι όμορφα. Ο μαρξ κι ο λένιν είναι οι πιο όμορφοι άνθρωποι του κόσμου γιατί η θύμησή τους αντιπροσωπεύει την αγνότητα που ταυτίζεται με την πρόοδο της ανθρωπότητας, με την ιστορική αντικειμενικότητα την αφιερωμένη στην πρόοδο της ανθρωπότητας. Υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από αυτό;
Το όμορφο πρέπει να προτείνει ιδέες στις ανθρώπινες σχέσεις. Σκέψεις, συμπεράσματα που να καθορίζουν την πορεία, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε. Η σκέψη του μαρξ και του λένιν έχει προτείνει τις πιο όμορφες και πλήρεις ιδέες χωρίς καμία αντίφαση με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ανθρώπινη αδελφοσύνη. Αυτό είναι το πιο όμορφο πράγμα που μπορεί να υπάρξει. Υπάρχουν αντικείμενα που προκαλούν αίσθηση και διεγείρουν τα αισθήματα, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί τα αισθήματα προσδιορίζονται από τις καπιταλιστικές σχέσεις. Η σκέψη του μαρξ και του λένιν αντίθετα δε διεγείρει. Οργανώνει την ικανότητα σκέψης. Η καπιταλιστική ζωή οργανώνει μια ομορφιά η οποία διεγείρει τις αισθήσεις, αλλά δε δίνει ιδέες. Το πολύ-πολύ δίνει ιδέες που ωθούν την ατομική ικανοποίηση κι απόλαυση.
Παράλληλα στον πρόλογο της έκδοσης, διαβάζουμε τα κάτωθι:
Κάνουμε έκκληση σε όλα τα κκ, στα σκ, στις ομάδες της αριστεράς, να μελετήσουν και να συζητήσουν αυτά τα κείμενα, γιατί πέρα από την πληροφορική και αναλυτική τους σημασία, οργανώνουν τη σκέψη, τις ιδέες και τις θέτουν σε μια διαλεκτική κίνηση, πράγμα που είναι αναγκαίο για να κατανοηθεί το αντικειμενικό προτσές και για να καθοριστεί η αναγκαία δράση για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Όπως θα έλεγε κι ο αντικαπιταλιστής αεκτζής χαρίδημος.
Τζούλια, βάλε αν θέλεις και τρομπόνι
Εμάς μόνο ο ποσάδας μας γκ… πωρώνει
Δευτέρα 5 Απριλίου 2010
Και πάλι για τις διαλεκτικές σχέσεις
-Είμαστε που λες με το μικρό διαλεκτικό που είναι δεκαοχτώ, μες στις διαλεκτικές αντιφάσεις και την αντιδιαλεκτική σκέψη, όπως κάθε συνομήλικός του. Έκανε την κλασική αφαίρεση για τις γυναίκες που είναι όλες… αλλά το ‘χασε στην αντίστροφη ανάβαση στο συγκεκριμένο και στους άνδρες που είναι όλοι… Για να κλείσει με την αντικειμενική ανάγκη συγκρότησης του αντικαριολικού μετώπου ως επαναστατικού υποκειμένου της εποχής μας.
Ζούμε σε έναν κόσμο, όπου βασικά όλοι έχουμε δίκιο, αλλά πού να το βρεις…
-Κοίτα να δεις, αν σου τη δίνουν οι γυναίκες, υπάρχουν κι οι οργανώσεις που είναι πάνω-κάτω το ίδιο.
Δίνουν νόημα στη ζωή σου, θέλουν δέσμευση κι αποκλειστικότητα, τρώνε όλο τον ελεύθερο χρόνο σου κι αρκετά λεφτά κι αν δε μπορείς να ανταπεξέλθεις, αρχίζει η γκρίνια. Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό έρχεται η φθορά. Και τα διαζύγια ποτέ δεν είναι πολιτισμένα, να πεις να βρεθείτε μετά σε καμιά πορεία, να τα πείτε σαν φίλοι.
Μόνο μη φτάσεις στο ίδιο συμπέρασμα πάλι, ότι όλες είναι… Που οι μισοί δηλ, αυτό κάνουν.
-Ήσουν κάποτε μες στη ζωή, γεμάτη όρεξη για έρωτα, περιπέτειες, μεγάλα άλματα κι αριστερισμούς. Αλλά προσγειώθηκες στη μπρεζνιεφική μου πραγματικότητα με το παλλαϊκό κράτος και τις αγαπημένες τάξεις που σφιχταγκαλιάζονται και πνίγουν τη βάση και το αυθόρμητο. Όλα με πρόγραμμα, όλα με σχέδιο, πρωτοκολλήσαμε… την επανάσταση. Είπες να κάνουμε συντήρηση δυνάμεων για μετά, αλλά ξέμεινες από δυνάμεις κι έμεινε η συντήρηση.
Κι έτσι γίναμε σαν αδελφάκια, αδελφές λαϊκές δημοκρατίες -που είναι και δεν είναι σοσιαλισμός- με δεσμούς ακατάλυτους και δεσμοφύλακά μας τον κόκκινο στρατό.
Αλλά το απ’ έξω μόνο επικουρικό μπορεί να είναι. Χωρίς αντιφάσεις κι έρωτα, δυο πόλους να ενώνονται και να εξελίσσονται σε κάτι άλλο, ποια είναι η κινητήρια δύναμη της σχέσης; Μαζί με τις αντιφάσεις, χάθηκε κι η προοπτική.
Ξεκινήσαμε απ’ το αντι-πρώην μέτωπο, αλλά μόνο με αυτό δεν πάμε πουθενά. Εγώ το νόμισα σοσιαλισμό, για σένα ήταν κάτι άλλο. Τα ‘χουν αυτά οι συμμαχίες.
Όλη η ουσία είναι στη μεταφυσική. Όταν κάτι βγαίνει απ’ το υποσυνείδητο, το πιστεύουμε για αληθινό κι αντικειμενικό, γιατί δε μπορούμε να το εξηγήσουμε. Είτε είναι σουξέ που σου κόλλησε, είτε σχόλιο στις ειδήσεις, ή ερωτικός σύντροφος.
Ο κόσμος δεν έμαθε ποτέ να σκέφτεται κι εγώ ουδέποτε είχα καλές σχέσεις με το αυθόρμητο.
Εμείς βλέπεις είμαστε πολύ έξυπνοι για να μας ξεγελάσει το ασυνείδητο. Και πολύ ξενέρωτοι για να νιώσουμε τη μαγεία και τη στιγμή που περνά και χάνεται.
Μόνο μου καταφύγιο το παρελθόν, το περιθώριο του παρόντος, η επιστροφή στα ανέμελα παιδικά χρόνια, στην κοιλιά της μαμάς πατρίδας που τα ‘χε όλα έτοιμα και μασημένα.
Τι το ενδιαφέρον μπορεί να συμβεί σε ένα έμβρυο-αναχωρητή; Το πολύ-πολύ να ρίξει καμιά κλωτσιά και να ‘χει την τύχη των αντιφρονούντων.
Ναι, αλλά μένει πάντα ζωντανή η ελπίδα να (ανα)γεννηθούμε απ’ τις στάχτες μας. Πότε; Ξέρω ‘γω; Όταν ωριμάσουν οι συνθήκες. Ως τότε θα αργοπεθαίνουμε κάθε μέρα στις αντιφάσεις μας.
Δε φταις εσύ, κανείς μας δε φταίει. Εσένα σου αρέσουν τα ταξίδια, εμένα η (μπρεζνιεφική) στασιμότητα.
Μη με παρεξηγείς. Όλες οι αλλαγές που έζησα ήταν ψεύτικες, ή προς το χειρότερο.
Δε σε παρεξηγώ, ούτε εγώ. Ψάχνεις απεγνωσμένα τη φυγή, κάπου να αποδράσεις απ’ όσα έχεις γύρω σου κι εμένα με νιώθεις σαν τείχους του βερολίνου.
Κι έτσι φτάσαμε σε εκφυλισμένες, εργατικές σχέσεις όπου εισχώρησαν μέσα τους τρίτα πρόσωπα, τρίτοι δρόμοι και νόμοι της αξίας. Στο δρόμο, στο δρόμο να σπάσουμε το νόμο (της αξίας) τις μεταρρυθμίσεις κοσύγκιν και τα μέτρα του γκόρμπι για την πολύμορφη ιδιοκτησία και την πολυγαμία.
Άρχισες να με κρίνεις από το εποικοδόμημα, ότι δεν πλένομαι καλά και βλέπω πολλά αθλητικά, ενώ η ουσιώδης σχέση είναι στη βάση κι εμείς εθελοτυφλούσαμε.
Σοσιαλισμός με το οικονομικό μόνο μπορεί να υπάρξει και να λειτουργήσει. Όλα τα άλλα να έχει εκτός από αυτό, δε μπορεί να σταθεί ως υπαρκτός ούτε μια μέρα.
Μα εγώ δε θέλω να με θαυμάζεις μεταφυσικά. Θέλω να με θέλεις με τις αντιφάσεις μου, αυτό είναι αγάπη. Το λάθος είναι ότι η μόνη μου αγωνία ήταν να τις δεχτείς κι ύστερα βολεύτηκα. Ξέχασα να εξελιχτώ και να τις ξεπεράσω.
Ο κόσμος στα γκάλοπ δηλώνει ευχαριστημένος, νοσταλγεί το σοσιαλισμό και τις παλιές του σχέσεις (παραγωγής), αλλά σήμερα δεν ξέρει τι του γίνεται.
Ο κομάντο λέει ότι οι κοπέλες εκτός αριστεράς δεν την παλεύουν καθόλου.
Ο σπαρίλας λέει ακριβώς το αντίθετο, έχει βρει την υγειά του εκτός χώρου και το καλοκαίρι ετοιμάζεται να παντρευτεί και να κάνει μικρά σπαριλάκια.
Τα πράγματα πάνε απ’ το κακό στο χειρότερο κι όλοι ψάχνουν στο ερωτικό να καλύψουν χαμένες από αλλού ισορροπίες στη ζωή τους.
Εκεί είναι βασικά το πρόβλημα και γι’ αυτό το προσωπικό είναι (και) πολιτικό. Πρωτίστως πολιτικό.
Η μοναξιά θα απονεκρωθεί στο σοσιαλισμό μαζί με τις εμπορευματικές σχέσεις και την αλλοτρίωση που μας κάνει να βλέπουμε τους ερωτικούς μας συντρόφους σαν εμπορεύματα.
Κι αν μέχρι τότε κάναμε δημιουργικό μαρξισμό και τραβούσε ο καθένας μας προς την πλευρά του για να ισορροπήσουν οι ανισορροπίες μας και να την παλέψουμε προσωρινά με την κρίση στα προσωπικά μας;
Αυτό κάνουμε. Αλλά είναι μέτρα εκτός της ιδεολογίας μας…
-Κάποτε πρέπει να πω και για την κολοντάι. Ίσως στα σχόλια. Αλλιώς υστερόγραφο (στην κυριολεξία).
Ζούμε σε έναν κόσμο, όπου βασικά όλοι έχουμε δίκιο, αλλά πού να το βρεις…
-Κοίτα να δεις, αν σου τη δίνουν οι γυναίκες, υπάρχουν κι οι οργανώσεις που είναι πάνω-κάτω το ίδιο.
Δίνουν νόημα στη ζωή σου, θέλουν δέσμευση κι αποκλειστικότητα, τρώνε όλο τον ελεύθερο χρόνο σου κι αρκετά λεφτά κι αν δε μπορείς να ανταπεξέλθεις, αρχίζει η γκρίνια. Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό έρχεται η φθορά. Και τα διαζύγια ποτέ δεν είναι πολιτισμένα, να πεις να βρεθείτε μετά σε καμιά πορεία, να τα πείτε σαν φίλοι.
Μόνο μη φτάσεις στο ίδιο συμπέρασμα πάλι, ότι όλες είναι… Που οι μισοί δηλ, αυτό κάνουν.
-Ήσουν κάποτε μες στη ζωή, γεμάτη όρεξη για έρωτα, περιπέτειες, μεγάλα άλματα κι αριστερισμούς. Αλλά προσγειώθηκες στη μπρεζνιεφική μου πραγματικότητα με το παλλαϊκό κράτος και τις αγαπημένες τάξεις που σφιχταγκαλιάζονται και πνίγουν τη βάση και το αυθόρμητο. Όλα με πρόγραμμα, όλα με σχέδιο, πρωτοκολλήσαμε… την επανάσταση. Είπες να κάνουμε συντήρηση δυνάμεων για μετά, αλλά ξέμεινες από δυνάμεις κι έμεινε η συντήρηση.
Κι έτσι γίναμε σαν αδελφάκια, αδελφές λαϊκές δημοκρατίες -που είναι και δεν είναι σοσιαλισμός- με δεσμούς ακατάλυτους και δεσμοφύλακά μας τον κόκκινο στρατό.
Αλλά το απ’ έξω μόνο επικουρικό μπορεί να είναι. Χωρίς αντιφάσεις κι έρωτα, δυο πόλους να ενώνονται και να εξελίσσονται σε κάτι άλλο, ποια είναι η κινητήρια δύναμη της σχέσης; Μαζί με τις αντιφάσεις, χάθηκε κι η προοπτική.
Ξεκινήσαμε απ’ το αντι-πρώην μέτωπο, αλλά μόνο με αυτό δεν πάμε πουθενά. Εγώ το νόμισα σοσιαλισμό, για σένα ήταν κάτι άλλο. Τα ‘χουν αυτά οι συμμαχίες.
Όλη η ουσία είναι στη μεταφυσική. Όταν κάτι βγαίνει απ’ το υποσυνείδητο, το πιστεύουμε για αληθινό κι αντικειμενικό, γιατί δε μπορούμε να το εξηγήσουμε. Είτε είναι σουξέ που σου κόλλησε, είτε σχόλιο στις ειδήσεις, ή ερωτικός σύντροφος.
Ο κόσμος δεν έμαθε ποτέ να σκέφτεται κι εγώ ουδέποτε είχα καλές σχέσεις με το αυθόρμητο.
Εμείς βλέπεις είμαστε πολύ έξυπνοι για να μας ξεγελάσει το ασυνείδητο. Και πολύ ξενέρωτοι για να νιώσουμε τη μαγεία και τη στιγμή που περνά και χάνεται.
Μόνο μου καταφύγιο το παρελθόν, το περιθώριο του παρόντος, η επιστροφή στα ανέμελα παιδικά χρόνια, στην κοιλιά της μαμάς πατρίδας που τα ‘χε όλα έτοιμα και μασημένα.
Τι το ενδιαφέρον μπορεί να συμβεί σε ένα έμβρυο-αναχωρητή; Το πολύ-πολύ να ρίξει καμιά κλωτσιά και να ‘χει την τύχη των αντιφρονούντων.
Ναι, αλλά μένει πάντα ζωντανή η ελπίδα να (ανα)γεννηθούμε απ’ τις στάχτες μας. Πότε; Ξέρω ‘γω; Όταν ωριμάσουν οι συνθήκες. Ως τότε θα αργοπεθαίνουμε κάθε μέρα στις αντιφάσεις μας.
Δε φταις εσύ, κανείς μας δε φταίει. Εσένα σου αρέσουν τα ταξίδια, εμένα η (μπρεζνιεφική) στασιμότητα.
Μη με παρεξηγείς. Όλες οι αλλαγές που έζησα ήταν ψεύτικες, ή προς το χειρότερο.
Δε σε παρεξηγώ, ούτε εγώ. Ψάχνεις απεγνωσμένα τη φυγή, κάπου να αποδράσεις απ’ όσα έχεις γύρω σου κι εμένα με νιώθεις σαν τείχους του βερολίνου.
Κι έτσι φτάσαμε σε εκφυλισμένες, εργατικές σχέσεις όπου εισχώρησαν μέσα τους τρίτα πρόσωπα, τρίτοι δρόμοι και νόμοι της αξίας. Στο δρόμο, στο δρόμο να σπάσουμε το νόμο (της αξίας) τις μεταρρυθμίσεις κοσύγκιν και τα μέτρα του γκόρμπι για την πολύμορφη ιδιοκτησία και την πολυγαμία.
Άρχισες να με κρίνεις από το εποικοδόμημα, ότι δεν πλένομαι καλά και βλέπω πολλά αθλητικά, ενώ η ουσιώδης σχέση είναι στη βάση κι εμείς εθελοτυφλούσαμε.
Σοσιαλισμός με το οικονομικό μόνο μπορεί να υπάρξει και να λειτουργήσει. Όλα τα άλλα να έχει εκτός από αυτό, δε μπορεί να σταθεί ως υπαρκτός ούτε μια μέρα.
Μα εγώ δε θέλω να με θαυμάζεις μεταφυσικά. Θέλω να με θέλεις με τις αντιφάσεις μου, αυτό είναι αγάπη. Το λάθος είναι ότι η μόνη μου αγωνία ήταν να τις δεχτείς κι ύστερα βολεύτηκα. Ξέχασα να εξελιχτώ και να τις ξεπεράσω.
Ο κόσμος στα γκάλοπ δηλώνει ευχαριστημένος, νοσταλγεί το σοσιαλισμό και τις παλιές του σχέσεις (παραγωγής), αλλά σήμερα δεν ξέρει τι του γίνεται.
Ο κομάντο λέει ότι οι κοπέλες εκτός αριστεράς δεν την παλεύουν καθόλου.
Ο σπαρίλας λέει ακριβώς το αντίθετο, έχει βρει την υγειά του εκτός χώρου και το καλοκαίρι ετοιμάζεται να παντρευτεί και να κάνει μικρά σπαριλάκια.
Τα πράγματα πάνε απ’ το κακό στο χειρότερο κι όλοι ψάχνουν στο ερωτικό να καλύψουν χαμένες από αλλού ισορροπίες στη ζωή τους.
Εκεί είναι βασικά το πρόβλημα και γι’ αυτό το προσωπικό είναι (και) πολιτικό. Πρωτίστως πολιτικό.
Η μοναξιά θα απονεκρωθεί στο σοσιαλισμό μαζί με τις εμπορευματικές σχέσεις και την αλλοτρίωση που μας κάνει να βλέπουμε τους ερωτικούς μας συντρόφους σαν εμπορεύματα.
Κι αν μέχρι τότε κάναμε δημιουργικό μαρξισμό και τραβούσε ο καθένας μας προς την πλευρά του για να ισορροπήσουν οι ανισορροπίες μας και να την παλέψουμε προσωρινά με την κρίση στα προσωπικά μας;
Αυτό κάνουμε. Αλλά είναι μέτρα εκτός της ιδεολογίας μας…
-Κάποτε πρέπει να πω και για την κολοντάι. Ίσως στα σχόλια. Αλλιώς υστερόγραφο (στην κυριολεξία).
Παρασκευή 2 Απριλίου 2010
Οι απέναντι
Η κε του μπλοκ, σταθερά αλληλέγγυη με όσους ταυτίζονται αυτές τις μέρες με το στρουμφάκι γκρινιάρη, βάζει στο έργο της σταχανοβίτικες νόρμες για να τους κρατήσει συντροφιά.
Τώρα που το πάσχα μας συμπίπτει με των καθολικών, μπορούμε να χτυπήσουμε τους πιστούς με τα ίδια τους τα όπλα: τις αφελείς ερωτήσεις.
-Μα γιατί δεν τα βρίσκετε να ενωθείτε επιτέλους; Γιατί υπάρχει τέτοιος κατακερματισμός στις εκκλησίες; Στο ίδιο πράγμα δεν πιστεύετε;
Κι αν το γυρίσουν σε γερμανούς, τυποεκδοτικές κι ιστορίες, την πάτησαν, γιατί η εκκλησία έχει της παναγίας τα μάτια και δεν τους παίρνει.
Η σημερινή ανάρτηση έχει να κάνει με την έβδομη τέχνη.
Τι σκαμπάζει από κινηματογράφο η κε του μπλοκ; Όχι και πολλά πράγματα. Εκτός κι αν εννοούμε κάποιον που γράφει την ιστορία του κινήματος, κατά το δημοσιογράφος.
Δίνει βάρος στο σενάριο γιατί θέλει να υπάρχει κάποιο νόημα. Διατηρεί κακές σχέσεις με την υψηλή κουλτούρα και περνάει διαρκώς από κάτω. Κι αδυνατεί να καταλάβει γιατί βρίζουν όλοι την καλτ εποχή της βιντεοκασέτας, χωρίς να έχουν κανένα πρόβλημα με το σημερινό σκουπιδαριό των ντι-βι-ντι.
Ο τίτλος του κειμένου είναι παρμένος από το βιβλίο του ποιητή και σεναριογράφου σωτήρη κακίση –που με τη σειρά του τον δανείστηκε από την ομώνυμη ταινία στη δεκαετία με τις βάτες, του σκηνοθέτη φίλου του γιώργου πανουσόπουλου.
Η ταινία είναι καλή, πολύ καλύτερη από το βιβλίο που περιέχει συνεντεύξεις που πήρε εκείνη τη δεκαετία ο κακίσης από ανθρώπους του ελληνικού κινηματογράφου ηθοποιούς και σκηνοθέτες.
Από αυτές ξεχώρισα μια συνέντευξη του κούνδουρου το 85 και παραθέτω εκτενή αποσπάσματα.
Το νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο που τόσο θόρυβο έχει δημιουργήσει τον τελευταίο καιρό στον κόσμο του κινηματ… (σσ: όχι του κινήματος).
-Απογοήτευση. Με τον καινούριο νόμο θα αναγνωρίσει λέει το κράτος πως ο κινηματογράφος είναι προϊόν τέχνης. Το ευχαριστούμε πολύ. Ας μας απαντήσει όμως γιατί χρειάστηκαν τριάμισι χρόνια για τη σύνταξη ενός νομοσχεδίου που, πολύ απλά, ζητάει την αποκατάσταση προβλημάτων ωριμασμένων από χρόνια στην πράξη και τώρα απαιτούν την ένταξή τους και στους κανονισμούς λειτουργίας του κράτους; Τριάμισι χρόνια καθυστέρηση για μία απλή κίνηση δικαιοσύνης, προκαλούν την εύλογη απορία και του πιο απλοϊκού πολίτη.
-Δηλαδή;
-Δηλαδή, δεν χρειάζεται και πολλή εξυπνάδα για να καταλάβετε. Δεν το θέλουν. Κι έτσι που κατάντησε, δίβουλο κι αλλοιωμένο, δεν το θέλουμε ούτε εμείς. Γιατί αυτό το πολυβασανισμένο σχέδιο νόμου δεν είναι αποτέλεσμα ελεύθερων επιλογών. Είναι αποτέλεσμα βιασμού. Είναι ένα τερατάκι που γεννήθηκε από συνουσία χωρίς έρωτα.
Με λίγα λόγια, το υπουργείο πολιτισμού δε συνεργάστηκε με το υπουργείο οικονομικών. Πολέμησε. Πολέμησε με έναν πόλεμο χαρακωμάτων, για να κατακτήσει πόντο με πόντο και τις ελάχιστες μικρο-νίκες. Κι όμως οι έλληνες κινηματογραφιστές είχαν αποθέσει πολλές ελπίδες σε αυτόν το νόμο, παρόλο που η μακρόχρονη εγκυμοσύνη του μας είχε από καιρό ειδοποιήσει για το κυοφορούμενο μογγολάκι.
-Έτσι κι αλλιώς, όλοι μιλάνε για κρίση, με ή χωρίς νομοσχέδιο.
-Η κρίση είναι λέξη-ματζούνι, που μας βοηθάει να απλοποιούμε βαθύτερα προβλήματα. Ο όρος κρίση ενέχει την έννοια του προσωρινού ενώ είναι φανερό πως τα προβλήματα που μας τυραννάνε έχουν τις ρίζες τους πολύ πίσω.
(…) Σήμερα που η τέχνη κοστίζει, ο καταναλωτής ορίζει και την ποιότητα και την ποσότητα των προϊόντων, είναι ουτοπία να καταλογίσει κανείς ευθύνες μονάχα στον καλλιτέχνη. Ειδικά στον κινηματογράφο, στο θέατρο, στη μουσική, στις τέχνες που δε μπορούνε να επιβιώσουνε χωρίς την έγκριση του καταναλωτή.
-Δηλαδή.
-Που σημαίνει ότι με επιμονή και πείσμα πρέπει να διαμορφωθεί –και διαμορφώνεται- ένα κοινό με μεγαλύτερη δεκτικότητα. Το ‘χουμε δει κιόλας στη μουσική αυτό το κοινό. Οι μπητλς, ο τζίμι χέντριξ, οι πινκ φλόυντ, δεν κάνανε εύκολη μουσική. Όμως το κοινό τους μετριέται σε εκατομμύρια. Ο φελλίνι, ο μπέργκμαν, ο βισκόντι, ο γούντι άλεν, δεν κάνουν εύκολες ταινίες. Και το δικό τους κοινό μετριέται σε εκατομμύρια.
-Σε αναζήτηση δηλ της χρυσής τομής.
-Και ναι και όχι. Η χρυσή τομή είναι δίκοπο μαχαίρι. Αλλά και ο διαχωρισμός σε εμπορικό και μη εμπορικό κινηματογράφο ας πούμε είναι εκ του πονηρού. Είναι λάθος διαχωρισμός, που έχει τυραννήσει και τυραννάει τους ανθρώπους σήμερα. Γιατί επιτείνει τη σύγχυση και θολώνει ακόμα πιο πολύ τα σύνορα του καλού από το κακό στην τέχνη.
Ο διαχωρισμός είναι ένας και καθαρός σαν κρύσταλλο: καλή ταινία, κακή ταινία.
-Ας μιλήσουμε λοιπόν για καλές ταινίες. Πού ‘ν’ τες, υπάρχουν; Ποιοι τις κάνουν, ποιοι τις βλέπουν;
-Υπάρχει μια βουλιμία γύρω από τον κινηματογράφο. Το κοινό είναι αδηφάγο. Το κοινό καταναλώνει με μανία φιλέτα, σαλάμια, πουτίγκες, μακαρονάδες, πίτσες, δίσκους, χάμπουργκερ, τοστιέρες, μίξερ, παπάκια, ταινίες…
Η τηλεόραση έχει δώσει το τελευταίο χτύπημα εκφυλίζοντας με τους δικούς της δαιμονισμένους ρυθμούς τα πάντα. Σαν τα αυτοκίνητα του δήμου που με τις τεράστιες μασέλες τους αλέθουν το καθετί.
-Εικόνα φοβερή.
-Ναι. Η εικόνα είναι ανατριχιαστική, αλλά μου φαίνεται ότι λίγο να ξύσεις, θα βρεις από κάτω ολόθερμη, ολοζώντανη, την αληθινή φύση του ανθρώπου, τους δικούς του αρχαίους ρυθμούς, τα ευαίσθητα κύτταρα που σώζονται ακόμα, κάτω από τη σκληρυμένη επιφάνεια.
-Δηλαδή τίποτα δε χάθηκε.
-Και χάθηκε, και βρέθηκε, και ξαναχάνεται και θα ξαναβρεθεί. Οι πολιτισμοί δε μετριούνται στενάχωρα με δεκαετίες, ούτε με τα μέτρα της δικής μας ανυπομονησίας.
-Σωστά. Όμως με αυτά ακριβώς τα μέτρα της δικής μας ανυπομονησίας, το υπουργείο πολιτισμού κήρυξε φέτος την αθήνα πολιτιστική πρωτεύουσα της ευρώπης. Μήπως τα κράτη νιώθουνε πια λίγη ευθύνη και προσπαθούν με τον τρόπο τους, με τα μέσα τους;
-Η αθήνα πολιτιστική πρωτεύουσα της ευρώπης! Μια σύλληψη γεμάτη φαντασία και σκοπιμότητα. Η αθήνα δε μπορεί να είναι πολιτιστική πρωτεύουσα ούτε της ουγκάντας. Αυτό το ξέρουμε όλοι, το ξέρει κι η κοσμογυρισμένη υπουργίνα μας καλύτερα απ’ όλους. Όμως το σχήμα μοιάζει ελκυστικό. Λέγε, λέγε, όλο και κάτι θα μείνει.
Άρτος και θεάματα, λοιπόν. Γιατί όχι; Επικίνδυνα παιχνίδια.
-Είσαι πάντως από κείνους που βρήκαν υπερβολική την πρόταση του ξενάκη για το Πολύτοπο.
-Τι θα πει υπερβολική; Τη βρήκα κουτή, γελοία, εχθρική σε ό,τι νομίζουμε πως είναι ελληνική κληρονομιά. Ο ξενάκης έχει μια τάση γι’ αυτές τις φασιστικής νοοτροπίας μεγαλοστομίες. Γιατί να ξεχάσουμε πως πριν λίγα χρόνια πήρε μέρος σε εκείνες τις σατραπικές γιορτές στην περσέπολη, όταν ο σάχης της περσίας προσπαθούσε να συνεταιριστεί τη φιλία των υπόλοιπων σάχηδων του κόσμου για νομιμοποιήσει τη ματοβαμμένη δικτατορία του;
Κι ακόμα γιατί να ξεχάσουμε εκείνο το φιάσκο στις μυκήνες, που ο ιάνης ξενάκης έβαλε τσοπάνηδες να σαλαγάνε πεντακόσια γίδια με κουδούνια κουρδισμένα σε σι μπεμόλ και πεντακόσια πρόβατα κουρδισμένα σε ντο δίεση. Καμώματα και μεγέθη που δεν ταιριάζουν στο περίφημο ελληνικό μέτρο. Θα τρίζουμε τα κόκαλα του αριστοτέλη, ιάνη… λίγη σεμνότητα –αργείοι- δε βλάπτει. Ειδικά τώρα που η ελλάδα στα σύνορα της ανατολής και της δύσης αγωνιά να βρει το σύγχρονο πρόσωπό της χωρίς να χάσει εκείνη τη μυστική ευλογία, την ευλογία της ανατολής που είναι το βαθύτερο, πιο πολύτιμο ίσως, χαρακτηριστικό της.
-Ας γυρίσουμε στον κινηματογράφο.
-Δε νομίζω ότι ο κινηματογράφος ή τουλάχιστον αυτό που εγώ λέω κινηματογράφο, μπορεί να είναι αποκομμένος από την υπόλοιπη πνευματική μας ζωή. Μέσα σε μια γενικότερη παρεξήγηση και επειδή ένα είδος κινηματογράφου εξυπηρετεί κάποια πρόχειρη ψυχαγωγία, έχουμε συνηθίσει, ίσως όχι άδικα, να διαγράφουμε από την πνευματική κίνηση του τόπου μας τα υπο-προϊόντα μιας πρώην ανθηρής βιομηχανίας.
(…) Αν θέλουμε να δούμε το νέου ελληνικό κινηματογράφο σα μια ιδιοτυπία της ελληνικής υπανάπτυξης, με τη ματιά ενός οικονομολόγου, ή ενός κοινωνιολόγου, ή –γιατί όχι- ενός ψυχίατρου, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε δύο βασικά του χαρακτηριστικά.
Πρώτον, η κατασκευή μιας ταινίας είναι μια πράξη απελπισίας. Καθώς το κίνητρο του κέρδους έχει διαγραφεί (σσ: εννοεί ότι οι ταινίες δε βγάζουν τα λεφτά τους) θα αναζητήσουμε άλλα κίνητρα, πιο ευγενικά ίσως. Αυτά τα κίνητρα πρέπει να τα ψάξουμε στον περίπλοκο κόσμο του καλλιτέχνη, στο πάθος για έκφραση και στην χειρότερη περίπτωση, στην αγωνία για παρουσία μέσα σε μία κοινωνία ανταγωνισμού που σπάει κόκαλα.
Οι σκηνοθέτες του κινηματογράφου είναι άτομα ψυχοπαθολογικά. Ιδεολόγοι ή ψεύτες, αληθινοί ή πονηροί, ικανοί ή ανίκανοι, κουκουέδες ή μη, κρυπτό- ή φανερο-σχιζοφρενικοί, κολυμπάμε όλοι στην ίδια σύγχυση που στην ελλάδα δεν είναι τίποτα άλλα παρά η σύγχυση της καινούριας κοινωνίας, αυτής που προέκυψε από το ανήκομεν στη δύση και την επτάχρονη δικτατορία. Κι ακόμα πιο πλατιά στη σύγχυση του διανοούμενου του παλιού κόσμου στον αιώνα της τεχνολογίας και της καθημερινής αναθεώρησης.
-Δεύτερον;
-Δεύτερο, πρέπει να δούμε το ίδιο πρόβλημα από τη μεριά του κοινού. Το κοινό δεν ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για ό,τι προηγήθηκε του έργου. Μετέχει κι ενδιαφέρεται από την ώρα της δικής του επικοινωνίας μαζί του. Η απουσία συνεργασίας με τους δημιουργούς αποξενώνει το θεατή κι η διαδικασία κατάκτησής του επιβαρύνει το έργο με μία πρόσθετη υποχρέωση.
Κάθε ταινία χωριστά δε μπορεί να σηκώσει κι αυτό το φορτίο. Για να αρέσει σε κάποιον η ταινία μου, προϋποθέτει ότι αυτός ο κάποιος έχει από πριν ετοιμαστεί για αυτή τη σχέση μαζί μου, με το έργο μου, έχει δει άλλες ταινίες πριν απ’ τη δικιά μου, έχει αγαπήσει τον κινηματογράφο, τη σκοτεινή αίθουσα, τη μυστική λειτουργία ανάμεσα σε εκείνον και στα φαντάσματα που σαλεύουν σε γιγαντιαίο μέγεθος πάνω στο πανί.
Συμπέρασμα: στο σημείο που η τηλεόραση κι άλλοι τρόποι ζωής έχουν αλλοιώσει τα χαρακτηριστικά του θεατή, εγώ μόνος μου δε μπορώ να κάνω τίποτα. Αναγκάζομαι να παραιτηθώ από αυτόν το θεατή και να αναζητήσω κάποιον άλλον, κάπου αλλού, δεν ξέρω πού, σκορπισμένο μέσα στον απέραντο κόσμο.
(…) -Φαίνεστε οργισμένος.
-Δε φαίνομαι. Είμαι. Όταν πέρσι ο παπανδρέου έταξε λαγούς με πετραχήλια για την πνευματική αναγέννηση ήμουν απ’ τους πρώτους που δηλώσανε δημόσια τον ενθουσιασμό τους. Τι έμεινε από εκείνα τα ωραία λόγια; Τίποτα. Το όραμα της αναγέννησης φαίνεται πως στο κράτος του πασοκ εκφράζεται πιο πολύ στα γήπεδα. Στις τέχνες περιορίζεται σε μια ψευδο-πλουραλιστική πολιτική παρηγοριάς, για να μην πω εξαγοράς.
Η κε του μπλοκ καλεί τον κόσμο να διαλύσει τις αυταπάτες του και να βγάλει πολιτικά συμπεράσματα. Όχι τόσο τον κούνδουρο (εικοσπέντε χρόνια μετά, στα γεράματα) όσο τους υπόλοιπους.
Τι απέγινε έκτοτε ο κούνδουρος κι οι αυταπάτες του;
Δεν το γνωρίζω με σιγουριά. Ξέρω όμως ότι όταν έγινε το πραξικόπημα του αυγούστου στη σοβιετία (λίγους μήνες πριν την τυπική της διάλυση) έκανε γυρίσματα στην κριμαία, όπου βρισκόταν κι ο γκόρμπι. Ότι τα ‘χει μπερδεμένα μέσα του, απέχθεια για τα εγκλήματα του στάλιν, μαζί με πίκρα για την κατάντια αυτού του περήφανου και καλλιεργημένου λαού. Κι ότι πέρσι τέτοιο καιρό γύριζε μια ταινία με κάτι παλαιστινίους κομάντος (μες στο εαρ) που καταλαμβάνουν σε επαρχιακό λιμάνι της Ελλάδας πλοίο με αμερικανικό εξοπλισμό προοριζόμενο για το Ισραήλ.
Δεν ξέρω αν έβγαλε τελικά την ταινία, ξέρω όμως ότι ήταν τιμώμενο πρόσωπο της ανεκ του βαρδινογιάννη και σε ένα ταξίδι του συνάντησε και το σκληρό διαλεκτικό που για αλλού ξεκίνησε κι αλλού κατέληξε, αλλά τουλάχιστον πέτυχε το νησί.
Ξέρω επίσης ότι ο σημερινός ρίζος πρότεινε για σήμερα να δούμε το κύκνειο άσμα του ταρκόφσκι στην ετ-1. Τον οποίο ανέφερε μία φορά ως σοβιετικό κι άλλη μία ως ρώσο σκέτο (με παγάκια σιβηρίας).
Το πρόβλημα είναι ότι ο αντωνάκος ήταν ένας κι αναντικατάστατος. Κι αντί για τις κριτικές του όπου τα ‘χωνε σταλινικά και τσεκουράτα, τώρα τις πέμπτες γράφει μια κρυόκωλη που ενθουσιάζεται με παραγωγές της σειράς κι όλα τα βλέπει ουδέτερα, αταξικά πλασμένα.
Δε θα την έβλεπα όμως, ούτως ή άλλως. Γιατί όπως είπε κι ο κούνδουρος μου λείπει το υπόβαθρο, η κατάλληλη προεργασία. Δε μπορώ να πέσω κατευθείαν στα βαθιά.
Προτίμησα λοιπόν να τελειώσω το κείμενο. Που έχει υποτίθεται επετειακό χαρακτήρα (φτάσαμε τις 300 αναρτήσεις γαρ). Αλλά με το χτύπημα της μοίρας για τον τζανή, κανείς εδώ δεν τραγουδά, κανένας δεν χορεύει.
Συμμεριζόμαστε απλώς (ως κε του μπλοκ) την υπαρξιακή αγωνία του σκηνοθέτη.
Άραγε ζούμε τη ζωή ή απλώς την καταγράφουμε;
Τώρα που το πάσχα μας συμπίπτει με των καθολικών, μπορούμε να χτυπήσουμε τους πιστούς με τα ίδια τους τα όπλα: τις αφελείς ερωτήσεις.-Μα γιατί δεν τα βρίσκετε να ενωθείτε επιτέλους; Γιατί υπάρχει τέτοιος κατακερματισμός στις εκκλησίες; Στο ίδιο πράγμα δεν πιστεύετε;
Κι αν το γυρίσουν σε γερμανούς, τυποεκδοτικές κι ιστορίες, την πάτησαν, γιατί η εκκλησία έχει της παναγίας τα μάτια και δεν τους παίρνει.
Η σημερινή ανάρτηση έχει να κάνει με την έβδομη τέχνη.
Τι σκαμπάζει από κινηματογράφο η κε του μπλοκ; Όχι και πολλά πράγματα. Εκτός κι αν εννοούμε κάποιον που γράφει την ιστορία του κινήματος, κατά το δημοσιογράφος.
Δίνει βάρος στο σενάριο γιατί θέλει να υπάρχει κάποιο νόημα. Διατηρεί κακές σχέσεις με την υψηλή κουλτούρα και περνάει διαρκώς από κάτω. Κι αδυνατεί να καταλάβει γιατί βρίζουν όλοι την καλτ εποχή της βιντεοκασέτας, χωρίς να έχουν κανένα πρόβλημα με το σημερινό σκουπιδαριό των ντι-βι-ντι.
Ο τίτλος του κειμένου είναι παρμένος από το βιβλίο του ποιητή και σεναριογράφου σωτήρη κακίση –που με τη σειρά του τον δανείστηκε από την ομώνυμη ταινία στη δεκαετία με τις βάτες, του σκηνοθέτη φίλου του γιώργου πανουσόπουλου.
Η ταινία είναι καλή, πολύ καλύτερη από το βιβλίο που περιέχει συνεντεύξεις που πήρε εκείνη τη δεκαετία ο κακίσης από ανθρώπους του ελληνικού κινηματογράφου ηθοποιούς και σκηνοθέτες.
Από αυτές ξεχώρισα μια συνέντευξη του κούνδουρου το 85 και παραθέτω εκτενή αποσπάσματα.
Το νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο που τόσο θόρυβο έχει δημιουργήσει τον τελευταίο καιρό στον κόσμο του κινηματ… (σσ: όχι του κινήματος).
-Απογοήτευση. Με τον καινούριο νόμο θα αναγνωρίσει λέει το κράτος πως ο κινηματογράφος είναι προϊόν τέχνης. Το ευχαριστούμε πολύ. Ας μας απαντήσει όμως γιατί χρειάστηκαν τριάμισι χρόνια για τη σύνταξη ενός νομοσχεδίου που, πολύ απλά, ζητάει την αποκατάσταση προβλημάτων ωριμασμένων από χρόνια στην πράξη και τώρα απαιτούν την ένταξή τους και στους κανονισμούς λειτουργίας του κράτους; Τριάμισι χρόνια καθυστέρηση για μία απλή κίνηση δικαιοσύνης, προκαλούν την εύλογη απορία και του πιο απλοϊκού πολίτη.
-Δηλαδή;
-Δηλαδή, δεν χρειάζεται και πολλή εξυπνάδα για να καταλάβετε. Δεν το θέλουν. Κι έτσι που κατάντησε, δίβουλο κι αλλοιωμένο, δεν το θέλουμε ούτε εμείς. Γιατί αυτό το πολυβασανισμένο σχέδιο νόμου δεν είναι αποτέλεσμα ελεύθερων επιλογών. Είναι αποτέλεσμα βιασμού. Είναι ένα τερατάκι που γεννήθηκε από συνουσία χωρίς έρωτα.
Με λίγα λόγια, το υπουργείο πολιτισμού δε συνεργάστηκε με το υπουργείο οικονομικών. Πολέμησε. Πολέμησε με έναν πόλεμο χαρακωμάτων, για να κατακτήσει πόντο με πόντο και τις ελάχιστες μικρο-νίκες. Κι όμως οι έλληνες κινηματογραφιστές είχαν αποθέσει πολλές ελπίδες σε αυτόν το νόμο, παρόλο που η μακρόχρονη εγκυμοσύνη του μας είχε από καιρό ειδοποιήσει για το κυοφορούμενο μογγολάκι.
-Έτσι κι αλλιώς, όλοι μιλάνε για κρίση, με ή χωρίς νομοσχέδιο.
-Η κρίση είναι λέξη-ματζούνι, που μας βοηθάει να απλοποιούμε βαθύτερα προβλήματα. Ο όρος κρίση ενέχει την έννοια του προσωρινού ενώ είναι φανερό πως τα προβλήματα που μας τυραννάνε έχουν τις ρίζες τους πολύ πίσω.
(…) Σήμερα που η τέχνη κοστίζει, ο καταναλωτής ορίζει και την ποιότητα και την ποσότητα των προϊόντων, είναι ουτοπία να καταλογίσει κανείς ευθύνες μονάχα στον καλλιτέχνη. Ειδικά στον κινηματογράφο, στο θέατρο, στη μουσική, στις τέχνες που δε μπορούνε να επιβιώσουνε χωρίς την έγκριση του καταναλωτή.
-Δηλαδή.
-Που σημαίνει ότι με επιμονή και πείσμα πρέπει να διαμορφωθεί –και διαμορφώνεται- ένα κοινό με μεγαλύτερη δεκτικότητα. Το ‘χουμε δει κιόλας στη μουσική αυτό το κοινό. Οι μπητλς, ο τζίμι χέντριξ, οι πινκ φλόυντ, δεν κάνανε εύκολη μουσική. Όμως το κοινό τους μετριέται σε εκατομμύρια. Ο φελλίνι, ο μπέργκμαν, ο βισκόντι, ο γούντι άλεν, δεν κάνουν εύκολες ταινίες. Και το δικό τους κοινό μετριέται σε εκατομμύρια.
-Σε αναζήτηση δηλ της χρυσής τομής.
-Και ναι και όχι. Η χρυσή τομή είναι δίκοπο μαχαίρι. Αλλά και ο διαχωρισμός σε εμπορικό και μη εμπορικό κινηματογράφο ας πούμε είναι εκ του πονηρού. Είναι λάθος διαχωρισμός, που έχει τυραννήσει και τυραννάει τους ανθρώπους σήμερα. Γιατί επιτείνει τη σύγχυση και θολώνει ακόμα πιο πολύ τα σύνορα του καλού από το κακό στην τέχνη.
Ο διαχωρισμός είναι ένας και καθαρός σαν κρύσταλλο: καλή ταινία, κακή ταινία.
-Ας μιλήσουμε λοιπόν για καλές ταινίες. Πού ‘ν’ τες, υπάρχουν; Ποιοι τις κάνουν, ποιοι τις βλέπουν;
-Υπάρχει μια βουλιμία γύρω από τον κινηματογράφο. Το κοινό είναι αδηφάγο. Το κοινό καταναλώνει με μανία φιλέτα, σαλάμια, πουτίγκες, μακαρονάδες, πίτσες, δίσκους, χάμπουργκερ, τοστιέρες, μίξερ, παπάκια, ταινίες…
Η τηλεόραση έχει δώσει το τελευταίο χτύπημα εκφυλίζοντας με τους δικούς της δαιμονισμένους ρυθμούς τα πάντα. Σαν τα αυτοκίνητα του δήμου που με τις τεράστιες μασέλες τους αλέθουν το καθετί.
-Εικόνα φοβερή.
-Ναι. Η εικόνα είναι ανατριχιαστική, αλλά μου φαίνεται ότι λίγο να ξύσεις, θα βρεις από κάτω ολόθερμη, ολοζώντανη, την αληθινή φύση του ανθρώπου, τους δικούς του αρχαίους ρυθμούς, τα ευαίσθητα κύτταρα που σώζονται ακόμα, κάτω από τη σκληρυμένη επιφάνεια.
-Δηλαδή τίποτα δε χάθηκε.
-Και χάθηκε, και βρέθηκε, και ξαναχάνεται και θα ξαναβρεθεί. Οι πολιτισμοί δε μετριούνται στενάχωρα με δεκαετίες, ούτε με τα μέτρα της δικής μας ανυπομονησίας.
-Σωστά. Όμως με αυτά ακριβώς τα μέτρα της δικής μας ανυπομονησίας, το υπουργείο πολιτισμού κήρυξε φέτος την αθήνα πολιτιστική πρωτεύουσα της ευρώπης. Μήπως τα κράτη νιώθουνε πια λίγη ευθύνη και προσπαθούν με τον τρόπο τους, με τα μέσα τους;
-Η αθήνα πολιτιστική πρωτεύουσα της ευρώπης! Μια σύλληψη γεμάτη φαντασία και σκοπιμότητα. Η αθήνα δε μπορεί να είναι πολιτιστική πρωτεύουσα ούτε της ουγκάντας. Αυτό το ξέρουμε όλοι, το ξέρει κι η κοσμογυρισμένη υπουργίνα μας καλύτερα απ’ όλους. Όμως το σχήμα μοιάζει ελκυστικό. Λέγε, λέγε, όλο και κάτι θα μείνει.
Άρτος και θεάματα, λοιπόν. Γιατί όχι; Επικίνδυνα παιχνίδια.
-Είσαι πάντως από κείνους που βρήκαν υπερβολική την πρόταση του ξενάκη για το Πολύτοπο.
-Τι θα πει υπερβολική; Τη βρήκα κουτή, γελοία, εχθρική σε ό,τι νομίζουμε πως είναι ελληνική κληρονομιά. Ο ξενάκης έχει μια τάση γι’ αυτές τις φασιστικής νοοτροπίας μεγαλοστομίες. Γιατί να ξεχάσουμε πως πριν λίγα χρόνια πήρε μέρος σε εκείνες τις σατραπικές γιορτές στην περσέπολη, όταν ο σάχης της περσίας προσπαθούσε να συνεταιριστεί τη φιλία των υπόλοιπων σάχηδων του κόσμου για νομιμοποιήσει τη ματοβαμμένη δικτατορία του;
Κι ακόμα γιατί να ξεχάσουμε εκείνο το φιάσκο στις μυκήνες, που ο ιάνης ξενάκης έβαλε τσοπάνηδες να σαλαγάνε πεντακόσια γίδια με κουδούνια κουρδισμένα σε σι μπεμόλ και πεντακόσια πρόβατα κουρδισμένα σε ντο δίεση. Καμώματα και μεγέθη που δεν ταιριάζουν στο περίφημο ελληνικό μέτρο. Θα τρίζουμε τα κόκαλα του αριστοτέλη, ιάνη… λίγη σεμνότητα –αργείοι- δε βλάπτει. Ειδικά τώρα που η ελλάδα στα σύνορα της ανατολής και της δύσης αγωνιά να βρει το σύγχρονο πρόσωπό της χωρίς να χάσει εκείνη τη μυστική ευλογία, την ευλογία της ανατολής που είναι το βαθύτερο, πιο πολύτιμο ίσως, χαρακτηριστικό της.
-Ας γυρίσουμε στον κινηματογράφο.
-Δε νομίζω ότι ο κινηματογράφος ή τουλάχιστον αυτό που εγώ λέω κινηματογράφο, μπορεί να είναι αποκομμένος από την υπόλοιπη πνευματική μας ζωή. Μέσα σε μια γενικότερη παρεξήγηση και επειδή ένα είδος κινηματογράφου εξυπηρετεί κάποια πρόχειρη ψυχαγωγία, έχουμε συνηθίσει, ίσως όχι άδικα, να διαγράφουμε από την πνευματική κίνηση του τόπου μας τα υπο-προϊόντα μιας πρώην ανθηρής βιομηχανίας.
(…) Αν θέλουμε να δούμε το νέου ελληνικό κινηματογράφο σα μια ιδιοτυπία της ελληνικής υπανάπτυξης, με τη ματιά ενός οικονομολόγου, ή ενός κοινωνιολόγου, ή –γιατί όχι- ενός ψυχίατρου, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε δύο βασικά του χαρακτηριστικά.
Πρώτον, η κατασκευή μιας ταινίας είναι μια πράξη απελπισίας. Καθώς το κίνητρο του κέρδους έχει διαγραφεί (σσ: εννοεί ότι οι ταινίες δε βγάζουν τα λεφτά τους) θα αναζητήσουμε άλλα κίνητρα, πιο ευγενικά ίσως. Αυτά τα κίνητρα πρέπει να τα ψάξουμε στον περίπλοκο κόσμο του καλλιτέχνη, στο πάθος για έκφραση και στην χειρότερη περίπτωση, στην αγωνία για παρουσία μέσα σε μία κοινωνία ανταγωνισμού που σπάει κόκαλα.
Οι σκηνοθέτες του κινηματογράφου είναι άτομα ψυχοπαθολογικά. Ιδεολόγοι ή ψεύτες, αληθινοί ή πονηροί, ικανοί ή ανίκανοι, κουκουέδες ή μη, κρυπτό- ή φανερο-σχιζοφρενικοί, κολυμπάμε όλοι στην ίδια σύγχυση που στην ελλάδα δεν είναι τίποτα άλλα παρά η σύγχυση της καινούριας κοινωνίας, αυτής που προέκυψε από το ανήκομεν στη δύση και την επτάχρονη δικτατορία. Κι ακόμα πιο πλατιά στη σύγχυση του διανοούμενου του παλιού κόσμου στον αιώνα της τεχνολογίας και της καθημερινής αναθεώρησης.
-Δεύτερον;
-Δεύτερο, πρέπει να δούμε το ίδιο πρόβλημα από τη μεριά του κοινού. Το κοινό δεν ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για ό,τι προηγήθηκε του έργου. Μετέχει κι ενδιαφέρεται από την ώρα της δικής του επικοινωνίας μαζί του. Η απουσία συνεργασίας με τους δημιουργούς αποξενώνει το θεατή κι η διαδικασία κατάκτησής του επιβαρύνει το έργο με μία πρόσθετη υποχρέωση.
Κάθε ταινία χωριστά δε μπορεί να σηκώσει κι αυτό το φορτίο. Για να αρέσει σε κάποιον η ταινία μου, προϋποθέτει ότι αυτός ο κάποιος έχει από πριν ετοιμαστεί για αυτή τη σχέση μαζί μου, με το έργο μου, έχει δει άλλες ταινίες πριν απ’ τη δικιά μου, έχει αγαπήσει τον κινηματογράφο, τη σκοτεινή αίθουσα, τη μυστική λειτουργία ανάμεσα σε εκείνον και στα φαντάσματα που σαλεύουν σε γιγαντιαίο μέγεθος πάνω στο πανί.
Συμπέρασμα: στο σημείο που η τηλεόραση κι άλλοι τρόποι ζωής έχουν αλλοιώσει τα χαρακτηριστικά του θεατή, εγώ μόνος μου δε μπορώ να κάνω τίποτα. Αναγκάζομαι να παραιτηθώ από αυτόν το θεατή και να αναζητήσω κάποιον άλλον, κάπου αλλού, δεν ξέρω πού, σκορπισμένο μέσα στον απέραντο κόσμο.
(…) -Φαίνεστε οργισμένος.
-Δε φαίνομαι. Είμαι. Όταν πέρσι ο παπανδρέου έταξε λαγούς με πετραχήλια για την πνευματική αναγέννηση ήμουν απ’ τους πρώτους που δηλώσανε δημόσια τον ενθουσιασμό τους. Τι έμεινε από εκείνα τα ωραία λόγια; Τίποτα. Το όραμα της αναγέννησης φαίνεται πως στο κράτος του πασοκ εκφράζεται πιο πολύ στα γήπεδα. Στις τέχνες περιορίζεται σε μια ψευδο-πλουραλιστική πολιτική παρηγοριάς, για να μην πω εξαγοράς.
Η κε του μπλοκ καλεί τον κόσμο να διαλύσει τις αυταπάτες του και να βγάλει πολιτικά συμπεράσματα. Όχι τόσο τον κούνδουρο (εικοσπέντε χρόνια μετά, στα γεράματα) όσο τους υπόλοιπους.
Τι απέγινε έκτοτε ο κούνδουρος κι οι αυταπάτες του;
Δεν το γνωρίζω με σιγουριά. Ξέρω όμως ότι όταν έγινε το πραξικόπημα του αυγούστου στη σοβιετία (λίγους μήνες πριν την τυπική της διάλυση) έκανε γυρίσματα στην κριμαία, όπου βρισκόταν κι ο γκόρμπι. Ότι τα ‘χει μπερδεμένα μέσα του, απέχθεια για τα εγκλήματα του στάλιν, μαζί με πίκρα για την κατάντια αυτού του περήφανου και καλλιεργημένου λαού. Κι ότι πέρσι τέτοιο καιρό γύριζε μια ταινία με κάτι παλαιστινίους κομάντος (μες στο εαρ) που καταλαμβάνουν σε επαρχιακό λιμάνι της Ελλάδας πλοίο με αμερικανικό εξοπλισμό προοριζόμενο για το Ισραήλ.
Δεν ξέρω αν έβγαλε τελικά την ταινία, ξέρω όμως ότι ήταν τιμώμενο πρόσωπο της ανεκ του βαρδινογιάννη και σε ένα ταξίδι του συνάντησε και το σκληρό διαλεκτικό που για αλλού ξεκίνησε κι αλλού κατέληξε, αλλά τουλάχιστον πέτυχε το νησί.
Ξέρω επίσης ότι ο σημερινός ρίζος πρότεινε για σήμερα να δούμε το κύκνειο άσμα του ταρκόφσκι στην ετ-1. Τον οποίο ανέφερε μία φορά ως σοβιετικό κι άλλη μία ως ρώσο σκέτο (με παγάκια σιβηρίας).
Το πρόβλημα είναι ότι ο αντωνάκος ήταν ένας κι αναντικατάστατος. Κι αντί για τις κριτικές του όπου τα ‘χωνε σταλινικά και τσεκουράτα, τώρα τις πέμπτες γράφει μια κρυόκωλη που ενθουσιάζεται με παραγωγές της σειράς κι όλα τα βλέπει ουδέτερα, αταξικά πλασμένα.
Δε θα την έβλεπα όμως, ούτως ή άλλως. Γιατί όπως είπε κι ο κούνδουρος μου λείπει το υπόβαθρο, η κατάλληλη προεργασία. Δε μπορώ να πέσω κατευθείαν στα βαθιά.
Προτίμησα λοιπόν να τελειώσω το κείμενο. Που έχει υποτίθεται επετειακό χαρακτήρα (φτάσαμε τις 300 αναρτήσεις γαρ). Αλλά με το χτύπημα της μοίρας για τον τζανή, κανείς εδώ δεν τραγουδά, κανένας δεν χορεύει.
Συμμεριζόμαστε απλώς (ως κε του μπλοκ) την υπαρξιακή αγωνία του σκηνοθέτη.
Άραγε ζούμε τη ζωή ή απλώς την καταγράφουμε;
Πέμπτη 1 Απριλίου 2010
Αχ, να 'τανε πρωταπριλιά...
...αλλά δυστυχώς δεν είναι.
http://www.sport-fm.gr/article/223921
Η κε του μπλοκ κηρύσσει επίσημα τριετές πένθος και φοράει πλερέζες μέσα της.
Όπως θα 'λεγε και κάποιος αντάξιός του.
Τι καρδιά έπαψε να χτυπά σήμερα...
http://www.sport-fm.gr/article/223921
Η κε του μπλοκ κηρύσσει επίσημα τριετές πένθος και φοράει πλερέζες μέσα της.
Όπως θα 'λεγε και κάποιος αντάξιός του.
Τι καρδιά έπαψε να χτυπά σήμερα...
Η ιστορία της ντιναμό κιέβου
Εξαρτάται από ποια σκοπιά θα το δεις. Τα γεγονότα είναι πάντα τα ίδια, αλλά επιδέχονται πολλαπλής ερμηνείας. Και πάνω απ’ όλα διαστρέβλωσης. Παντού χωράει λίγο στάλιν και αντιμουστακική προπαγάνδα.
Το 42 το κίεβο βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή. Οι ναζήδες θέλουν να δείξουν ότι η ζωή κυλάει κανονικά και φτιάχνουν ένα μίνι πρωτάθλημα για να ξεχαστεί ο κόσμος, όπου συμμετέχουν τοπικές ομάδες κι οι καλοταϊσμένες φρουρές των κατοχικών δυνάμεων.
Στο αρτοποιείο νο τρία της πόλης δουλεύουν ποδοσφαιριστές που αποτελούσαν τον κορμό της παλιάς ντιναμό κιέβου. Ενώνουν τις δυνάμεις τους με τρεις παίκτες της συμπολίτισσας λοκομοτίβ και φτιάχνουν την σταρτ που σαρώνει τα πάντα στο διάβα της.
Νικάει τους ντόπιους εθνικόφρονες που είχαν την εύνοια των ναζί, τις φρουρές των ούγγρων και των ρουμάνων –που αργότερα τους υποστήριζαν- και στο τέλος ταπεινώνει τους επίλεκτους της λουφτβάφε.
Ο λαός του κιέβου ενθουσιάζεται με τα κατορθώματα της σταρτ και τα βλέπει συμβολικά ως πράξη αντίστασης που ανυψώνει το ηθικό του απέναντι στους κατακτητές. Οι οποίοι σκυλιάζουν, διατάζουν ρεβάνς κι αφήνουν να εννοηθεί ότι δε θα δεχτούν να χάσουν κι αυτή τη φορά.
Ο διαιτητής της αναμέτρησης είναι στέλεχος των ες-ες αλλά οι παίκτες της σταρτ αγνοούν τις έμμεσες απειλές και ξανακερδίζουν φροντίζοντας μόνο να κρατήσουν τη διαφορά σε αξιοπρεπή για τον αντίπαλο επίπεδα (5-3).
Ο κόσμος έφυγε από το γήπεδο κοροϊδεύοντας τους ναζί αξιωματικούς που είχαν καταλάβει την κεντρική κερκίδα. Προηγουμένως είχε δει στην έναρξη τους ήρωές του να αρνούνται να χαιρετήσουν φασιστικά. Και τον βενιαμίν κλιμένκο λίγο πριν τη λήξη να περνάει όλη την άμυνα της φλάκελφ και τον αντίπαλο τερματοφύλακα κι αντί να σκοράρει να κλοτσάει περιφρονητικά τη μπάλα προς το κέντρο.
Η ντροπή παραήταν μεγάλη για να την αντέξουν οι κατακτητές. Μέσα σε λίγες μέρες συνέλαβαν τους παίκτες στο αρτοποιείο και τους οδήγησαν σε ένα από τα διαβόητα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου ο κλιμένκο κι άλλοι τρεις συμπαίκτες του δολοφονήθηκαν λίγες μέρες πριν την ανακατάληψη της πόλης από τους σοβιετικούς που προέλαυναν.
Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει χολιγουντιανή ταινία και τα παρουσιάζει για δικά της στην απόδραση των έντεκα. Μια ιστορία βασισμένη σε πραγματικούς χορηγούς όπως η μάστερκαρντ του πελέ.
Κάποια πράγματα είναι ανεκτίμητα. Για όλα τα άλλα υπάρχει ο πελέ να τα ππουλήσει.
Το μαύρο διαμάντι ήταν σταθερή αξία σε χρυσό και συνάλλαγμα. Έσπασε όμως η συμφωνία του μπρέτον γουντς και μετά την cosmos στράφηκε στο χρηματοπιστωτικό τομέα και την αμέρικαν εξπρές.
It was a tough game (mastercard-mastercard…) που λέει κι ο πανούτσος.
Άλλος αντιδραστικός κι αυτός, αλλά σπουδαία φόρμα. Πρόζα εννοώ, όχι φυσική κατάσταση. Ενώ ο αντι-καπιταλίστα ελευθεράτος το κουράζει πολύ. Καλό περιεχόμενο σε αναντίστοιχη φόρμα (τι ‘χες γιάννη δηλ).
Είναι μετά να μη λατρέψεις τη φόρμα και τον φορμαλισμό;
Αν είχαν να δείξουν αντίστοιχα κρεμαστάρια οι ηπα (έστω η ινδία του μπόλιγουντ) θα είχαμε πήξει στις παραγωγές. Εδώ μια απόβαση της νορμανδίας είχαν και την έκαναν ζήτημα και ταινία με τη διάσωση του ράιαν.
Αυτοί όμως πολέμησαν για τα πετρέλαια της αφρικής με την αλεπού της ερήμου κι άφησαν τους σοβιετικούς να βάλουν το ναζιστικό φίδι πίσω στην τρύπα του.
Αλεπού αλεπούς μάτι δε βγάζει.
Όπου δεν πίπτει εικόνα όμως πίπτει γραφή και βίβλος για πιο εκλεπτυσμένη πλύση εγκεφάλου στους 30˚С. Ειδική για ερυθρούς λεκέδες, φτιαγμένη από αστικούς λακέδες με μπλε και πράσινους κόκκους για καλύτερα αποτελέσματα.
Πλην λεκεδαιμονίων, που λέει κι ο λεωνίδας που πρόδωσε τους τριακόσιους.
Θυμάμαι την υστερία με τους σκοπιανοφάγους. Ήταν να πάνε κι οι μαθητές απ’ τα σχολεία, σε κάποια πίεζε μάλιστα κι η διεύθυνση. Αυτό που μας έσωσε τελικά ήταν η απόσταση. Πού να τρέχεις τώρα από την τούμπα. Πάλι καλά!
Εκ των υστέρων η κε του μπλοκ κάνει δημόσια την αυτοκριτική της για την πρώιμη στάση της στο θέμα και το κόλλημα που είχε με τον αλέξανδρο στα μικράτα της. Τρέφαμε αυταπάτες ότι οι μακεδόνες ακολουθούσαν με σχήμα πρωθύστερο τον κόκκινο στρατό κι έφερναν την εκπολιτιστική επανάσταση στους λαούς που ελευθέρωναν αφήνοντας πίσω τους σοσιαλιστικούς φάρους της αλεξάνδρειας και αρχαίες λαϊκές (αμεσο)δημοκρατίες.
Εδώ την έχει κάνει το κόμμα, εμείς γιατί όχι;
Ήμασταν νέοι, μικρά παιδιά. Κι έτυχε να ‘ναι και καλή σοδειά.
Το ακριβώς αντίθετο από αυτήν του 32-33 που έφερε το λιμό στην ουκρανία. Για τον οποίο ξαναδιαβάζουμε τις γνωστές αστικές ιστορίες στο βιβλίο κάποιου άντι ντούγκαν, συγγραφέα ενός βιβλίου για την ιστορία της ντιναμό (εκδόσεις διόπτρα) όπου παρεμπιπτόντως βρίσκει την ευκαιρία να μας αναπαραγάγει την προπαγάνδα του κόνκουεστ και των ομοίων του.
Ο ντούγκαν κάνει το άσπρο μαύρο και προσπαθεί να το τσουβαλιάσει με το ερυθρό στο σχήμα του φαιοκόκκινου ολοκληρωτισμού. Μπορεί το κίεβο να ήταν επίγεια κόλαση για τους κατοίκους του κάτω από ναζιστική κατοχή, αλλά κι επί στάλιν δεν περνούσαν καλύτερα. Η ηρωική αντίσταση στους γερμανούς δεν έχει καμία σχέση με τον κακό δικτάτορα που έδινε εντολή να πυροβολούν όσους υποχωρούσαν στο μέτωπο και σπαταλούσε τις ανθρώπινες ζωές αλόγιστα.
Γράφει αρκετές βιογραφικές πληροφορίες για τους παίκτες της σταρτ που μόνο τυπικά, λέει, δεν ήταν επαγγελματίες, μάλλον επειδή μπορούσαν να πάρουν μεταγραφή σε άλλους συλλόγους. Όσοι θεωρούσαμε επαγγελματίες μόνο αυτούς που έπαιζαν μπάλα για να βγάλουν το παντεσπάνι τους είχαμε πολύ αναχρονιστικά κριτήρια.
Πολύ λίγοι θυμούνται σήμερα την χρυσή εποχή του ημι-ερασιτεχνισμού και της ρεφορμιστικής αυταπάτης του ολυμπιακού κινήματος που απέκλειε ένα μέρος από τους μισθοφόρους επαγγελματίες (κυρίως ποδοσφαιριστές κι αμερικάνους).
Ώσπου ήρθαν οι ανατροπές κι οι ολυμπιακοί της βαρκελώνης. Από τους οποίους όλοι αναφέρουν την αμερικάνικη ομάδα-όνειρο και θάβουν τους ηρωικούς κοινο-πολίτες ταβάριτσι με τα σφυροδρέπανα της CCCP.
Μέχρι κι ο τίτλος του βιβλίου είναι ενδεικτικός. Για την τιμή της ουκρανίας! Με υπότιτλο: η ουκρανική αντίσταση κι η συμβολή της ντιναμό κιέβου στον αγώνα ενάντια στους ναζί.
Έτσι είναι. Γιατί οι κόκκινες φανέλες της σταρτ κατά βάθος συμβόλιζαν το γαλάζιο και το κίτρινο της σημαίας της ουκρανίας. Κι οι εθνικόφρονες ουκρανοί που είχαν την εύνοια των ναζί κι απέτυχαν επανειλημμένα να εξαγοράσουν τους παίκτες της σταρτ; Ω, μα αυτοί εξαιρούνται, δεν στρέχουν.
Οι παίκτες της σταρτ όμως ήταν σοβιετικοί πατριώτες. Και κάποιοι από αυτούς κομμουνιστές.
Τέτοιος είναι κι ο μπλαχίν από τους πιο πρόσφατους και μάλιστα βγήκε βουλευτής με το κκ, υπήρχε όμως ασυμβίβαστο με τη θέση του ομοσπονδιακού προπονητή που κατείχε. Αν και για αυτούς ο κομμουνιστής παίζει να είναι το ψευδώνυμο του ρωσόφιλου.
Τον μπλαχίν όμως, που τον φώναζαν και τσάρο, τον κόβω για δικό μας, σταλινικό.
Όσοι μεγάλωσαν στη σοβιετία είναι άνθρωποι νέου τύπου, χαμογελαστοί κι ευπροσήγοροι σαν τον προτάσοφ και τον κωφίδη. Που ήταν φέτος στον ηρακλή και παραλίγο να πέσει η ομάδα, αλλά είχε την καλύτερη επίθεση πίσω από το ποκ.
Μας τους έστειλαν οι ταβάριτσι για να νομίζουμε ότι όλοι οι σοβιετικοί είναι τέλειοι σαν κι αυτούς. Ήρεμοι, πνευματώδεις, χωρίς πάθη και σκοπιμότητα. Εντάξει μέταλ δεν πρέπει να άκουγαν στη σοβιετία, αλλά λεπτομέρειες.
Ναι, ξέρω εσείς προτιμάτε αυτοκαταστροφικούς αργεντινούς. Λίγο τυχοδιώκτες, μα επαναστάτες που βρήκαν την φτώχεια στα στενά της νάπολης και της λατινικής αμερικής και πάλεψαν να την εξυψώσουν στην πιο γλυκιά ουτοπία, γιατί ρεαλισμός είναι να επιδιώκεις το αδύνατο.
Δε σας συγκινούν τα σοβιετικά μινγκ, το σύστημα 3-5-2 κι η αλκοολική φάτσα του λομπανόφσκι με τη διαρκώς κόκκινη μύτη.
Αν το καλοσκεφτεί κανείς μετά τον καυκάσιο σύντροφο με το μουστάκι τις τύχες της σοβιετίας τις όριζαν (η διαλεκτική πδ-πς, η ταξική πάλη και) οι ουκρανοί.
Ο ουκρανός χρουτσώφ που ένας χίτλερ ξέρει πώς τη γλίτωσε από την πολιορκία του στάλινγκραντ, ο συμπατριώτης του μπρέζνιεφ και τέλος το καραφλό υπόθετο, λίγο πριν ακολουθήσουμε την τύχη του ουκρανικού τσέρνομπιλ.
Η ντριμ τιμ του ρεβιζιονισμού με άλλα λόγια. Μας πήγε ασθμαίνοντας ως το 89 και μετά παρέδωσε τη σκυτάλη στη μπασκετική της βαρκελώνης. Οι αμερικανοί είναι φίλοι μας…
Τέλος πάντων, πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι και παντιέρα ρόσα τριουνφερά. Αλλά ως τότε θα χαίρονται οι διάφοροι απόγονοι του βλασόφ και του μπαντέρα. Δηλ οι δωσίλογοι κι οι συνεργάτες των ναζί.
Θεία δίκη, θα σου πει ο κομάντο. Λούζονται αναδρομικά αυτά που λουστήκαμε εμείς (και) εξαιτίας τους μισό αιώνα πριν. Παιδιά όλοι μας του πατερούλη της νίκης που βιώνουμε την ήττα και το πισωγύρισμα ψάχνοντας για την χαμένη μας αδελφή.
Όλα αυτά με αφορμή όσα διάβασα στο ταξίδι της επιστροφής απ’ την αθήνα. Όπου είχα μαζί κι ένα μικρό της κολοντάι για το γυναικείο ζήτημα. Αλλά ο κλασικός ο σεξιστής ο σύντροφος το ‘θαψε, πάλι για μπάλα μίλησε και το έντυσε με το μανδύα των πολιτικών προεκτάσεων…
Το 42 το κίεβο βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή. Οι ναζήδες θέλουν να δείξουν ότι η ζωή κυλάει κανονικά και φτιάχνουν ένα μίνι πρωτάθλημα για να ξεχαστεί ο κόσμος, όπου συμμετέχουν τοπικές ομάδες κι οι καλοταϊσμένες φρουρές των κατοχικών δυνάμεων.
Στο αρτοποιείο νο τρία της πόλης δουλεύουν ποδοσφαιριστές που αποτελούσαν τον κορμό της παλιάς ντιναμό κιέβου. Ενώνουν τις δυνάμεις τους με τρεις παίκτες της συμπολίτισσας λοκομοτίβ και φτιάχνουν την σταρτ που σαρώνει τα πάντα στο διάβα της.
Νικάει τους ντόπιους εθνικόφρονες που είχαν την εύνοια των ναζί, τις φρουρές των ούγγρων και των ρουμάνων –που αργότερα τους υποστήριζαν- και στο τέλος ταπεινώνει τους επίλεκτους της λουφτβάφε.
Ο λαός του κιέβου ενθουσιάζεται με τα κατορθώματα της σταρτ και τα βλέπει συμβολικά ως πράξη αντίστασης που ανυψώνει το ηθικό του απέναντι στους κατακτητές. Οι οποίοι σκυλιάζουν, διατάζουν ρεβάνς κι αφήνουν να εννοηθεί ότι δε θα δεχτούν να χάσουν κι αυτή τη φορά.
Ο διαιτητής της αναμέτρησης είναι στέλεχος των ες-ες αλλά οι παίκτες της σταρτ αγνοούν τις έμμεσες απειλές και ξανακερδίζουν φροντίζοντας μόνο να κρατήσουν τη διαφορά σε αξιοπρεπή για τον αντίπαλο επίπεδα (5-3).
Ο κόσμος έφυγε από το γήπεδο κοροϊδεύοντας τους ναζί αξιωματικούς που είχαν καταλάβει την κεντρική κερκίδα. Προηγουμένως είχε δει στην έναρξη τους ήρωές του να αρνούνται να χαιρετήσουν φασιστικά. Και τον βενιαμίν κλιμένκο λίγο πριν τη λήξη να περνάει όλη την άμυνα της φλάκελφ και τον αντίπαλο τερματοφύλακα κι αντί να σκοράρει να κλοτσάει περιφρονητικά τη μπάλα προς το κέντρο.
Η ντροπή παραήταν μεγάλη για να την αντέξουν οι κατακτητές. Μέσα σε λίγες μέρες συνέλαβαν τους παίκτες στο αρτοποιείο και τους οδήγησαν σε ένα από τα διαβόητα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου ο κλιμένκο κι άλλοι τρεις συμπαίκτες του δολοφονήθηκαν λίγες μέρες πριν την ανακατάληψη της πόλης από τους σοβιετικούς που προέλαυναν.
Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει χολιγουντιανή ταινία και τα παρουσιάζει για δικά της στην απόδραση των έντεκα. Μια ιστορία βασισμένη σε πραγματικούς χορηγούς όπως η μάστερκαρντ του πελέ.
Κάποια πράγματα είναι ανεκτίμητα. Για όλα τα άλλα υπάρχει ο πελέ να τα ππουλήσει.
Το μαύρο διαμάντι ήταν σταθερή αξία σε χρυσό και συνάλλαγμα. Έσπασε όμως η συμφωνία του μπρέτον γουντς και μετά την cosmos στράφηκε στο χρηματοπιστωτικό τομέα και την αμέρικαν εξπρές.
It was a tough game (mastercard-mastercard…) που λέει κι ο πανούτσος.
Άλλος αντιδραστικός κι αυτός, αλλά σπουδαία φόρμα. Πρόζα εννοώ, όχι φυσική κατάσταση. Ενώ ο αντι-καπιταλίστα ελευθεράτος το κουράζει πολύ. Καλό περιεχόμενο σε αναντίστοιχη φόρμα (τι ‘χες γιάννη δηλ).
Είναι μετά να μη λατρέψεις τη φόρμα και τον φορμαλισμό;
Αν είχαν να δείξουν αντίστοιχα κρεμαστάρια οι ηπα (έστω η ινδία του μπόλιγουντ) θα είχαμε πήξει στις παραγωγές. Εδώ μια απόβαση της νορμανδίας είχαν και την έκαναν ζήτημα και ταινία με τη διάσωση του ράιαν.
Αυτοί όμως πολέμησαν για τα πετρέλαια της αφρικής με την αλεπού της ερήμου κι άφησαν τους σοβιετικούς να βάλουν το ναζιστικό φίδι πίσω στην τρύπα του.
Αλεπού αλεπούς μάτι δε βγάζει.
Όπου δεν πίπτει εικόνα όμως πίπτει γραφή και βίβλος για πιο εκλεπτυσμένη πλύση εγκεφάλου στους 30˚С. Ειδική για ερυθρούς λεκέδες, φτιαγμένη από αστικούς λακέδες με μπλε και πράσινους κόκκους για καλύτερα αποτελέσματα.
Πλην λεκεδαιμονίων, που λέει κι ο λεωνίδας που πρόδωσε τους τριακόσιους.
Θυμάμαι την υστερία με τους σκοπιανοφάγους. Ήταν να πάνε κι οι μαθητές απ’ τα σχολεία, σε κάποια πίεζε μάλιστα κι η διεύθυνση. Αυτό που μας έσωσε τελικά ήταν η απόσταση. Πού να τρέχεις τώρα από την τούμπα. Πάλι καλά!
Εκ των υστέρων η κε του μπλοκ κάνει δημόσια την αυτοκριτική της για την πρώιμη στάση της στο θέμα και το κόλλημα που είχε με τον αλέξανδρο στα μικράτα της. Τρέφαμε αυταπάτες ότι οι μακεδόνες ακολουθούσαν με σχήμα πρωθύστερο τον κόκκινο στρατό κι έφερναν την εκπολιτιστική επανάσταση στους λαούς που ελευθέρωναν αφήνοντας πίσω τους σοσιαλιστικούς φάρους της αλεξάνδρειας και αρχαίες λαϊκές (αμεσο)δημοκρατίες.
Εδώ την έχει κάνει το κόμμα, εμείς γιατί όχι;
Ήμασταν νέοι, μικρά παιδιά. Κι έτυχε να ‘ναι και καλή σοδειά.
Το ακριβώς αντίθετο από αυτήν του 32-33 που έφερε το λιμό στην ουκρανία. Για τον οποίο ξαναδιαβάζουμε τις γνωστές αστικές ιστορίες στο βιβλίο κάποιου άντι ντούγκαν, συγγραφέα ενός βιβλίου για την ιστορία της ντιναμό (εκδόσεις διόπτρα) όπου παρεμπιπτόντως βρίσκει την ευκαιρία να μας αναπαραγάγει την προπαγάνδα του κόνκουεστ και των ομοίων του.
Ο ντούγκαν κάνει το άσπρο μαύρο και προσπαθεί να το τσουβαλιάσει με το ερυθρό στο σχήμα του φαιοκόκκινου ολοκληρωτισμού. Μπορεί το κίεβο να ήταν επίγεια κόλαση για τους κατοίκους του κάτω από ναζιστική κατοχή, αλλά κι επί στάλιν δεν περνούσαν καλύτερα. Η ηρωική αντίσταση στους γερμανούς δεν έχει καμία σχέση με τον κακό δικτάτορα που έδινε εντολή να πυροβολούν όσους υποχωρούσαν στο μέτωπο και σπαταλούσε τις ανθρώπινες ζωές αλόγιστα.
Γράφει αρκετές βιογραφικές πληροφορίες για τους παίκτες της σταρτ που μόνο τυπικά, λέει, δεν ήταν επαγγελματίες, μάλλον επειδή μπορούσαν να πάρουν μεταγραφή σε άλλους συλλόγους. Όσοι θεωρούσαμε επαγγελματίες μόνο αυτούς που έπαιζαν μπάλα για να βγάλουν το παντεσπάνι τους είχαμε πολύ αναχρονιστικά κριτήρια.
Πολύ λίγοι θυμούνται σήμερα την χρυσή εποχή του ημι-ερασιτεχνισμού και της ρεφορμιστικής αυταπάτης του ολυμπιακού κινήματος που απέκλειε ένα μέρος από τους μισθοφόρους επαγγελματίες (κυρίως ποδοσφαιριστές κι αμερικάνους).
Ώσπου ήρθαν οι ανατροπές κι οι ολυμπιακοί της βαρκελώνης. Από τους οποίους όλοι αναφέρουν την αμερικάνικη ομάδα-όνειρο και θάβουν τους ηρωικούς κοινο-πολίτες ταβάριτσι με τα σφυροδρέπανα της CCCP.
Μέχρι κι ο τίτλος του βιβλίου είναι ενδεικτικός. Για την τιμή της ουκρανίας! Με υπότιτλο: η ουκρανική αντίσταση κι η συμβολή της ντιναμό κιέβου στον αγώνα ενάντια στους ναζί.
Έτσι είναι. Γιατί οι κόκκινες φανέλες της σταρτ κατά βάθος συμβόλιζαν το γαλάζιο και το κίτρινο της σημαίας της ουκρανίας. Κι οι εθνικόφρονες ουκρανοί που είχαν την εύνοια των ναζί κι απέτυχαν επανειλημμένα να εξαγοράσουν τους παίκτες της σταρτ; Ω, μα αυτοί εξαιρούνται, δεν στρέχουν.
Οι παίκτες της σταρτ όμως ήταν σοβιετικοί πατριώτες. Και κάποιοι από αυτούς κομμουνιστές.
Τέτοιος είναι κι ο μπλαχίν από τους πιο πρόσφατους και μάλιστα βγήκε βουλευτής με το κκ, υπήρχε όμως ασυμβίβαστο με τη θέση του ομοσπονδιακού προπονητή που κατείχε. Αν και για αυτούς ο κομμουνιστής παίζει να είναι το ψευδώνυμο του ρωσόφιλου.
Τον μπλαχίν όμως, που τον φώναζαν και τσάρο, τον κόβω για δικό μας, σταλινικό.
Όσοι μεγάλωσαν στη σοβιετία είναι άνθρωποι νέου τύπου, χαμογελαστοί κι ευπροσήγοροι σαν τον προτάσοφ και τον κωφίδη. Που ήταν φέτος στον ηρακλή και παραλίγο να πέσει η ομάδα, αλλά είχε την καλύτερη επίθεση πίσω από το ποκ.
Μας τους έστειλαν οι ταβάριτσι για να νομίζουμε ότι όλοι οι σοβιετικοί είναι τέλειοι σαν κι αυτούς. Ήρεμοι, πνευματώδεις, χωρίς πάθη και σκοπιμότητα. Εντάξει μέταλ δεν πρέπει να άκουγαν στη σοβιετία, αλλά λεπτομέρειες.
Ναι, ξέρω εσείς προτιμάτε αυτοκαταστροφικούς αργεντινούς. Λίγο τυχοδιώκτες, μα επαναστάτες που βρήκαν την φτώχεια στα στενά της νάπολης και της λατινικής αμερικής και πάλεψαν να την εξυψώσουν στην πιο γλυκιά ουτοπία, γιατί ρεαλισμός είναι να επιδιώκεις το αδύνατο.
Δε σας συγκινούν τα σοβιετικά μινγκ, το σύστημα 3-5-2 κι η αλκοολική φάτσα του λομπανόφσκι με τη διαρκώς κόκκινη μύτη.
Αν το καλοσκεφτεί κανείς μετά τον καυκάσιο σύντροφο με το μουστάκι τις τύχες της σοβιετίας τις όριζαν (η διαλεκτική πδ-πς, η ταξική πάλη και) οι ουκρανοί.
Ο ουκρανός χρουτσώφ που ένας χίτλερ ξέρει πώς τη γλίτωσε από την πολιορκία του στάλινγκραντ, ο συμπατριώτης του μπρέζνιεφ και τέλος το καραφλό υπόθετο, λίγο πριν ακολουθήσουμε την τύχη του ουκρανικού τσέρνομπιλ.
Η ντριμ τιμ του ρεβιζιονισμού με άλλα λόγια. Μας πήγε ασθμαίνοντας ως το 89 και μετά παρέδωσε τη σκυτάλη στη μπασκετική της βαρκελώνης. Οι αμερικανοί είναι φίλοι μας…
Τέλος πάντων, πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι και παντιέρα ρόσα τριουνφερά. Αλλά ως τότε θα χαίρονται οι διάφοροι απόγονοι του βλασόφ και του μπαντέρα. Δηλ οι δωσίλογοι κι οι συνεργάτες των ναζί.
Θεία δίκη, θα σου πει ο κομάντο. Λούζονται αναδρομικά αυτά που λουστήκαμε εμείς (και) εξαιτίας τους μισό αιώνα πριν. Παιδιά όλοι μας του πατερούλη της νίκης που βιώνουμε την ήττα και το πισωγύρισμα ψάχνοντας για την χαμένη μας αδελφή.
Όλα αυτά με αφορμή όσα διάβασα στο ταξίδι της επιστροφής απ’ την αθήνα. Όπου είχα μαζί κι ένα μικρό της κολοντάι για το γυναικείο ζήτημα. Αλλά ο κλασικός ο σεξιστής ο σύντροφος το ‘θαψε, πάλι για μπάλα μίλησε και το έντυσε με το μανδύα των πολιτικών προεκτάσεων…