Η διαλεκτική των απαντήσεων

Αν ο δεκέμβρης ήταν η ερώτηση (κι όχι η απάντηση), τότε οι κομμουνιστές είναι ακριβώς το αντίθετο κι έχουν μια απάντηση για όλα. Κι όσο πιο πολλούς ρωτήσεις, τόσο περισσότερες απαντήσεις θα πάρεις.

Το ερωτηματικό του δεκέμβρη [?] αίρεται διαλεκτικά και γίνεται σφυροδρέπανο. Αρκεί να του βάλεις κι ένα εργατικό σφυρί να το σφυρηλατήσει στη δράση και να ατσαλωθεί σαν τον ατσαλένιο σύντροφο με το μουστάκι. Το σφυρί του εργάτη ήφαιστου ατσαλώνει στη φωτιά της ταξικής πάλης το δρεπάνι του πανοραμίξ και της δήμητρας, σύμβολα της αγροτιάς και της διανόησης. Κι όλοι μαζί σφιχτή αγκαλιά βαδίζαμε προς τον κομμουνισμό (εντός εικοσαετίας).

Στα χρόνια της περεστρόικα χάσαμε τελείως το μπούσουλα κι όλοι γέμισαν ερωτηματικά, που τα έκλεισε σε μια φράση η ατάκα του σπύρου από τους απαράδεκτους. Τι έγινε ρε παιδιά, μας την πέσανε;
Αλλά αντί για τις απορίες μας, διαλύθηκε η σοβιετική ένωση. Και μείναμε πίσω οι μοιρολογήτρες να ρωτάμε σπαρακτικά «γιατί;» σκίζοντας τα κουρέλια μας -που τραγουδάνε ακόμα.

Η δράση θέλει μονολιθικότητα. Κι οι εύκολες απαντήσεις την ευνοούν. Γίνονται περπατούρες για τα πρώτα σου βήματα, μέχρι να μην τις χρειάζεσαι πια και να σταθείς στα πόδια σου. Μα εγώ βουλιάζω κάθε νύχτα στη στεριά. Σκοντάφτω σε ένα αρχιπέλαγος προβληματισμών και αντιφάσεων.

Η ως τα τώρα πορεία της γνώσης είναι ένα αδιάκοπο προτσές πάλης ανάμεσα σε απορίες κι απαντήσεις που με τη σειρά τους γεννάνε καινούριες απορίες. Αν μάθεις να θέτεις τα σωστά ερωτήματα, έχεις κάνει τη μισή δουλειά για να βρεις τις απαντήσεις που ψάχνεις. Ακόμα κι αν φτάσεις στις ίδιες θα είσαι σε ένα ανώτερο επίπεδο. Αν αλλάξεις την ερώτηση αποκλείεται να μείνει ακριβώς ο ίδιος ο άλλος πόλος της αντίθεσης.

Οι πιο πολλοί εκνευριζόμαστε όταν δε μας απαντάνε (σε) αυτό που θέλουμε. Κι είναι ζήτημα πόσοι διαβάζουν στην παρένθεση τα ευκόλως εννοούμενα που αλλάζουν όλο το νόημα.

Μία φίλη του θηλυκού μου γονιού ρώτησε κάποτε έναν παμίτη συνδικαλιστή τι να κάνει με τους συναδέλφους που δεν κατεβαίνουν σε απεργία. Κι αυτός της είπε –λέει- ότι πρέπει να παραδειγματιστούμε από τον ηρωικό αγώνα των κουβανών ενάντια στον ιμπεριαλισμό.

Από την κούβα έρχομαι και στην κορφή ο κάστρο.
Η απάντησή του ήταν λίγο καλύτερη από το ποίημα που έχει αποστηθίσει ο κοντόχοντρος για τον ατσαλένιο.
Στάλιν εσύ που ανθίζεις στα σπαρτά..
Άσε μην πεις για την κούβα. Σφίξανε κι εκεί τα γάλατα κι ανέβασαν τα όρια ηλικίας.

Εγώ κατάλαβα βέβαια τι ήθελε να πει, αλλά δεν τα λες αυτά παραέξω.
Ναι ρε σύντροφε, αλλά έτσι ξεκομμένο… πρέπει να το δεις μες στα συμφραζόμενα. Και τις αντικειμενικές συνθήκες της συγκεκριμένης κατάστασης.
Σωστά. Ποιος ξέρει τι άλλο μπορεί να της είπε της γυναίκας στα συμφραζόμενα;

Στην τελική βέβαια, μπορεί να είχε αυτή άδικο και να τα φουσκώνει. Ή να είναι η αλήθεια κάπου στη μέση και να ‘χουν δίκιο οι κεντριστές. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο παρών δεδικαίωται λόγω εγγύτητας. Και πάντα υπάρχει κάποιος τρίτος που φταίει, τον βρίζουμε οι παρόντες και τα βρίσκουμε μεταξύ μας.

Έλα όμως που ο κόσμος κατά βάθος δε θέλει απάντηση σε αυτό που ρωτάει. Θέλει παραμυθάκια για να αποκοιμηθεί σαν κράτος που απονεκρώνεται και να μπορεί να ονειρεύεται. Ζει σ’ έναν εφιάλτη χωρίς αφύπνιση, εαυτού και συνειδήσεων. Έχει ανάγκη να ελπίζει σε κάτι για να μη φοβάται. Χωρίς ελπίδα, ζει δέσμιος των φόβων του και της μίζερης πραγματικότητας που δεν έχει καμιά ελπίδα να αλλάξει από τις απέλπιδες προσπάθειες των απελπισμένων.
Δε φοβάμαι τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι λεύτερος. Αλλά για το δεύτερο μην είσαι και τόσο σίγουρος.

Ρώτα κι άλλα να μαθαίνεις. Και στο τέλος να έρθεις κι εσύ στα λόγια του μαρξ. Όπως ήρθαν ο τσε κι οι κουβανοί. Κι ας ξεκίνησαν από άλλη αφετηρία (για τον τελικό τους προορισμό κανείς δεν ξέρει).
Κι ο αντικαπιταλισμός μπορεί κάποτε να συναντήσει την κομμουνιστική προοπτική. Εκτός κι αν πάρει λάθος στροφή σε κάποιο συνέδριο και βγει φεουδαρχία. Κι αυτό αντικαπιταλισμός είναι.
Υπερβολές, θα μου πεις. Κι όμως, τι άλλο πέρα από φεουδαρχία (και ακόμα πιο πίσω) μπορεί να είναι η ρομαντική επιστροφή των αναρχικών στη φύση;

Επόμενη ιστορία. Είμαστε σε μια παρέα και πέφτει κρίσιμο ερώτημα για το μανιφέστο. Το διάβασε λέει μία και της φάνηκε συντηρητικό.
-Μα είσαι σίγουρη; Αφού εκεί είναι που λέει για κοινοκτημοσύνη των γυναικών. Τέτοια άκουγαν κι οι αστοί κι έτρεμαν τους κομμουνιστές μην τους πάρουν τις γυναίκες. Εντάξει, μια σχέση είναι σα να προσπαθείς να φτιάξεις σοσιαλισμό, αλλά μην την κάνουμε και κολεκτίβα.

Εκτός κι αν εννοείς ότι βλέπει τις γυναίκες σαν κτήματα. Η κοινοκτημοσύνη αλλάζει βέβαια τη σχέση ιδιοκτησίας, δηλ τη σχέση σου με το αντικείμενο. Αλλά αυτό παραμένει αντικείμενο.
Τελικά δεν εννοούσε τίποτα απ’ όλα αυτά. Και ούτε αυτή μπορούσε να θυμηθεί τι εννοούσε.

Κι ενώ ψάχναμε να βρούμε μια άκρη, έρχεται στο καπάκι κι ο τέντζερης.
Έχετε σκεφτεί ότι πίσω από όλες αυτές τις ιδεολογίες κρύβεται μια συνωμοσία των ισχυρών για να μαλώνουμε μεταξύ μας και να επικρατεί το διαίρει και βασίλευε;

Α, μάλιστα. Να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το φαΐ, που λέει κι ο βάρδος.
Κοίτα να δεις, για τον γκόρμπι κάτι είχα αρχίσει να καταλαβαίνω. Αν το καλοσκεφτείς ήταν ο μόνος αρχηγός κράτους που το διέλυσε οικειοθελώς. Μέχρι κι ο τάσος παπαδόπουλος καλύτερα θα τα έλεγε. Παρέλαβα σοβιετική ένωση και δεν θα παραδώσω κοινοπολιτεία.

Αλλά μετά σου την πέφτουν για συνωμοτική αντίληψη της ιστορίας, ότι βλέπεις πράκτορες παντού και δε συμμαζεύεται. Ενώ αν πεις ότι ο σφος με το μουστάκι φταίει για όλα και ότι σκότωσε την επανάσταση, είσαι διαλεκτικός, κατάλαβες; Ευτυχώς δηλ που είναι και το εκκε εκεί να κρατάει τα μπόσικα και τα προσχήματα, αλλιώς ποιος ξέρει τι άλλο θα ακούγαμε.

Πού είχαμε μείνει; Α, ναι. Στη συνωμοσία.
Και πού να ήξερες και για τους εβραίους. Τρότσκι, μαρξ, ρόζα. Και το ισραήλ πρώτοι οι σοβιετικοί το αναγνώρισαν. Πού να μάθεις και για τους μασόνους, τον αλιέντε και τον πρώτο γραμματέα του γαλλικού κκ που ήταν κι αυτός τέτοιος.
Οι εβραίοι κι οι μπολσεβίκοι κυβερνούν τον κόσμο.

Σοβαρά τώρα, από πού να το 'πιανες αυτό; Κάνεις μια ύστατη προσπάθεια να πεις πέντε πράγματα. Πώς προέκυψε ο κομμουνισμός, γιατί είναι αντικειμενικός κι όχι αποτέλεσμα συνωμοσίας κι άλλα τέτοια βασικά.
Αλλά μέχρι να φτάσεις στο δύο, αυτή έχει καινούρια απορία. Την άλλη την έδιωξε για να χωρέσει αυτή. Και δεν τη νοιάζει αν της έχεις απαντήσει στο προηγούμενο, ή αν υπάρχει κάποιος ειρμός σε όλο αυτό.

Κι όπως ήμουν και λίγο ευέξαπτος άρχισα να τα παίρνω και φάνηκα ο κακός της υπόθεσης, ως συνήθως. Νευρίασε κι η άλλη κι η κουβέντα μας είχε άδοξο τέλος. Και να φανταστείς ότι έβαλαν εμένα να της μιλήσω γιατί ήμουν υποτίθεται ο πιο διαβασμένος.

Οπότε το έπιασε μια άλλη συντρόφισσα κι άρχισε να της μιλάει γενικά, καμία σχέση με ό,τι είχε ρωτήσει.
Δεν είναι εύκολο, θέλει αγώνα κι υπομονή, με το συνδικάτο και με το κόμμα, το απαυτό μας παξιμάδι.
Κι αυτή τα άκουγε σαν παραμυθάκι και τα κατάπινε σα φρουτόκρεμα, με μάτια γουρλωμένα σα μωράκι. Σταμάτησε να κλαίει κι ηρέμησε στην αγκαλιά της με τα γλυκόλογά της. Στο τέλος ζητήσαμε λογαριασμό και περιμέναμε να ρευτεί.

Ένας δάσκαλος δεν αρκεί να λέει κάτι σοφό. Πρέπει να έχει και μεταδοτικότητα. Να σκύψει στο επίπεδο των μαθητών του, για να τους ανεβάσει σε αυτά που δε φτάνουν, πριν τα κάνουν κρεμαστάρια. Αλίμονο στους συντρόφους που δε σκαμπάζουν από παιδαγωγική και βλέπουν αφ’ υψηλού τις παιδικές νοοτροπίες, σα να ‘τανε αρρώστιες.

Ναι, αλλά εδώ δεν πρόκειται για αυτό. Το θέμα είναι ότι χάνεται η ουσία. Γουστάρεις τον άλλο που τα λέει καλά κι όχι αυτό που λέει. Καλά τα λέει, αλλά τι λέει; Θυμάσαι;

Το παν είναι να τα χώνει στους κακούς για όσα δεν τολμάμε να πούμε εμείς, να λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά, σαν τον (κάθε) λαζόπουλο. Κι αφού ξεδώσουμε και ξαναμπουχτίσουμε να τον αναζητήσουμε πάλι, την ίδια ώρα, στο ίδιο κανάλι, για μια νέα κάθαρση. Η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα.

Φαύλος, διαλεκτικός κύκλος. Και να πεις ότι τα λέει και καλά