Πολύχρονος να ζεις μεγάλε Λένιν

Στις 21 του γενάρη του 1924 πέθανε ο λένιν. Έξι μέρες μετά ένα εκατομμύριο μοσχοβίτες παρέλασαν στην κόκκινη πλατεία με 32 βαθμούς υπό το μηδέν για να δουν τη σορό του να τοποθετείται στο μαυσωλείο. Και τρεις μέρες αργότερα σε ένα ευχαριστήριο κείμενο για τα συλλυπητήρια που δέχτηκε, η κρούπσκαγια έγραφε:

έχω μια μεγάλη παράκληση να σας απευθύνω. Μην αφήστε το φόρο τιμής σας προς τον ίλιτς να πάρει τη μορφή λατρείας προς το πρόσωπό του. Μην του χτίσετε μνημεία, μη δώστε το όνομά του σε κάποιο μέγαρο, μην οργανώσετε επιμνημόσυνες τελετές. Στη ζωή του έδινε τόση λίγη σημασία σε όλα αυτά, τα θεωρούσε τόσο μάταια. Σκεφτείτε πόσο φτωχός είναι ακόμα ο τόπος μας. Αν θέλετε να τιμήσετε το όνομα του λένιν, χτίστε βρεφοκομεία, σχολειά, νηπιαγωγεία, βιβλιοθήκες, ιατρικά κέντρα, νοσοκομεία, άσυλα αναπήρων (…) και με όλα αυτά κάντε πράξη τα παραγγέλματά του.

Το δεύτερο σκέλος της παράκλησής της εισακούστηκε, το πρώτο ελέγχεται. Εξάλλου, έτερον εκάτερον. Δεν χρειαζόταν να αποφύγουν την προσωπολατρία για να χτίσουν νοσοκομεία και ιδρύματα.


Η πτυχή αυτή αποτυπώθηκε και στα σοβιετικά εγχειρίδια κι από εκεί πέρασε στα σχολικά βιβλία για τα παιδιά των ελλήνων της υπερορίας. Όλα αυτά μπορούμε να τα βρούμε στο βιβλίο της μποντίλα, πολύχρονος να ζεις μεγάλε στάλιν, που είχαμε δει σε προηγούμενη ανάρτηση για το σύντροφο με το μουστάκι.

Στα αποσπάσματα που μας δίνει ο λένιν παίζει τυφλόμυγα με τα παιδιά, τους χαρίζει δώρα και τους λέει ότι κι αν φύγει, πάλι μαζί τους θα ‘ναι γιατί θα τα θυμάται. Δουλεύει μαζί με τους συντρόφους του στα κομμουνιστικά σάββατα γιατί δε μπορούσε να ζήσει χωρίς να δουλεύει. Είναι καλός νοικοκύρης. Δεν παραβαίνει ένα αυστηρό σοβιετικό νόμο, για να δώσει πρώτος το καλό παράδειγμα. Και στο σχολείο είναι πρώτος στον αγώνα, πρώτος στα μαθήματα, πρότυπο για τους συμμαθητές του που τον θεωρούν φορητή εγκυκλοπαίδεια.

Εκτός από τα πεζά όμως, συναντάμε και ποίηση. Ένα απόσπασμα από το μακροσκελές ποίημα που αφιέρωσε στη μνήμη του βλαδίμηρου ο συνονόματός του μαγιακόφσκι...

Λένιν

Δε μας ταιριάζει εμάς το μοιρολόι
Αφού μας είσαι δύναμη, σοφία και όπλο
Ξέρουν σήμερα και τα παιδιά!
Πιο ζωντανός εσύ ‘σαι λένιν
Απ’ όλους εμάς τους ζωντανούς
Τώρα η καρδιά μας ψήφισε! …Στο καθήκον
(…)
ένα θνητό εθάψαμε
τον πιο τρανό θνητό
απ’ όσους ως τα σήμερα η γης έχει γνωρίσει.
(…)
Εβράχνιασε ο τηλέγραφος στο πένθος, στις ειδήσεις
Τον λένιν σαν ωκεανοί τα πλήθη ακολουθούν
Κι ο χρόνος απ’ το δρόμο του σαν αναμαλλιασμένος
Σταμάτησε και γύρισε: κι ολάκερη ρωσία,
Σάμπως σε νιο κινάει ξεκίνημα, νομάδα…
-Πούθε ήρθε; Ποιος ήταν; τι λογής;
Που όλοι σπεύδουν να τιμήσουν;
Απ’ τους ανθρώπους ήτανε, άνθρωπος πιο απ’ όλους
Σύντομη του ήταν η ζωή του γίγαντα ουλιάνοφ
Κι όλοι μας τη γνωρίζουμε μέρα με την ημέρα.
Όμως του σύντροφου λένιν, τη ζωή, που χάρος δεν την πιάνει
Την απεραντοσύνη της αιώνες να τη γράψουν δε θα μπορέσουν

...κι ένα ακόμα που έγραψε ο ίδιος ο λένιν στα χρόνια του τσάρου

Φίσκα τα κάτεργα
Οι εξόριστοι βασανίζονται δίχως τελειωμό,
Οι ντουφεκιές ξεσκίζουν τη νύχτα
Οι αγιούπες γιορτάζουν
Ο πόνος και το πένθος
Απλώνεται στη μητρική χώρα
Ούτε μια φαμίλια απόνετη

Στο σκυλολόι του τσάρου:
«Κάτου τα χέρια! Ξεκουμπιστείτε!»
θα πει η δυνατή φωνή του βουκίνου
δοξάζοντας τη λευτεριά.

Θα γκρεμίσουμε τις φυλακές
Η δίκαιη βροντή βροντάει.
Η παντιέρα της λευτεριάς
Οδηγεί τους αγωνιστές.
Βασανιστήρια, Οχράνα,
Κνούτο, κρεμάλα, κάτου!
Ξαπολύσου μάχη των λεύτερων ανθρώπων.
Θάνατος στους τυράννους!

Ας τσακίσουμε τη σκλαβιά
Τη ντροπή της σκλαβιάς!
Ω ελευθερία, δώσε μας
Τη γη και την ανεξαρτησία

Επιστρέφουμε στη ναντιέζντα κρούπσκαγια που στα 1925 έγραψε ένα άρθρο στην πράβντα με τίτλο, τι πρέπει να διηγούμαστε στα παιδιά του σχολείου για τη ζωή του λένιν;

Πρέπει να μελετιέται ο λένιν στο σχολειό; Ναι πρέπει. Ο λένιν είναι τόσο στενά δεμένος με το χθες μας, με το σήμερα και το αύριο, με κάθε πάλη μας για ένα ακτινοβόλο μέλλον, με την πάλη των μαζών, είναι τόσο αξεχώριστος από ολόκληρη τη ζωή μας, που θάταν παράξενο κι απαράδεχτο να μη διδάσκεται στο σχολειό η ζωή και το έργο του.

Πρέπει τάχα να διαβάζουμε το λένιν, όπως συχνά τώρα γίνεται στο σχολειό; Όχι. πολλές φορές γίνεται λόγος ανάμεσά μας ότι τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας πρέπει να μελετούν το λενινισμό. Αυτό έρχεται σε τέλεια αντίθεση με τη σωστή έννοια. Έστω κι αν αρχίσουν να πλάθουν μια εικόνα του λένιν για παιδιά, να τον παρουσιάζουν έναν ενάρετο παππούλη που χαϊδεύει τα παιδιά και τους μαθαίνει να είναι υπάκουα.

Παρουσιάζουν το λένιν περιτριγυρισμένο από παιδιά, από νεαρά κορίτσια που του προσφέρουν μπουκέτα από λουλούδια κι ο λένιν γίνεται στη φαντασία των παιδιών ένας ενάρετος μικροαστός. Στολίζουν με άνθη τις φωτογραφίες του. Ο λένιν γίνεται η προσωποποίηση της μικροαστικής ηθικής. "Έσκισες τις κυλόττες σου, κοίταξε το λένιν πόσο καθαρός είναι στη φωτογραφία". "Θέλεις να γίνεις σαν το λένιν, έτσι δεν είναι; αυτό βλάπτει την αλήθεια". Κατά τον ίδιο τρόπο παρουσιάζουν το λένιν στα δημοτικά προσθέτοντας: ο λένιν έπαιρνε πάντα καλούς βαθμούς (…)

Στα μεγαλύτερα παιδιά καλλιεργούν την ιδέα ότι πρέπει να μελετούν το λενινισμό, να πραγματοποιούν τις εντολές του λένιν. Τι είναι όμως ο λενινισμός και γιατί πρέπει να είναι υλικό μελέτης, τα παιδιά δεν το ξέρουν. Ο λένιν γίνεται γι’ αυτά μια κοινή λέξη, χωρίς έννοια. Τα παιδιά δεν έχουν την παραμικρή ιδέα τι πράγμα είναι οι εντολές του. Γι’ αυτά είναι κάτι που πρέπει ας πούμε να ταιριάζει στους κανόνες της καλής συμπεριφοράς.

Πολύ σπάνια τα σχολειά παρουσιάζουν στα παιδιά τον πραγματικό λένιν, δηλ έναν άνθρωπο που αφιέρωσε όλες τις δυνάμεις του στην πάλη για την υπόθεση των εργαζομένων, άνθρωπο που γνώρισε από πολύ κοντά τα βάσανα και την εξαθλίωση του αγρότη, της εργάτριας και της αγρότισσας, κάθε αγράμματου και καταπιεζόμενου ανρθώπου. Η μορφή του λένιν, του ακούραστου αγωνιστή για την απελευθέρωση των εργαζομένων που αναζητεί τα μέσα για να δράσει, να οργανώσει τις μάζες και να τις οδηγήσει στην πάλη δεν έγινε γνωστή στα παιδιά. Δε γνωρίζουν το λένιν διανοητή, οργανωτή, αρχηγό.

Στο ίδιο άρθρο λέει επίσης:
Πρέπει να αποφεύγουμε να παρουσιάζουμε το λένιν ένα δάσκαλο που σκότιζε τα παιδιά με το «να μαθαίνετε, να μαθαίνετε και πάλι να μαθαίνετε (άλλωστε αυτό ειπώθηκε για τους μεγάλους). Η αγάπη του εκφραζόταν με ψυχαγωγία, δώρα κλπ.

Ας δούμε όμως πώς εφάρμοσε η ίδια στην πράξη τις παραινέσεις της σε ένα δικό της κείμενο για τους μαθητές.

Ο βλαντιμίρ ίλιτς λένιν ήταν φίλος, σύντροφος των εργατών. Ήθελε ν’ αλλάξει όλο το σύστημα. Ήθελε καθένας που δουλεύει να αρχίσει να ζει καλά. Ο λένιν πάλεψε για την εργατική υπόθεση.

Ο λένιν άρχισε να μαζεύει εκείνους που ήταν με τους εργάτες. Όλο και πιο πολλοί γίνονταν αυτοί, όλο και πιο γερό γινόταν το εργατικό κόμμα, το κόμμα των κομμουνιστών. Το κόμμα έβλεπε ότι χωρίς αγώνα δε μπορείς να πετύχεις τίποτα. Άρχισαν να το καταλαβαίνουν αυτό κι οι εργάτες όλων των χωρών.

Οι εργάτες αγαπούσαν το λένιν, ενώ οι τσιφλικάδες κι οι καπιταλιστές τον μισούσαν. Η τσαρική αστυνομία τον έπιανε, τον έριχνε στη φυλακή, τον εξόριζε στη μακρινή σιβηρία, ήθελε να τον ρίξει για πάντα στη φυλακή. Ο λένιν έφυγε στο εξωτερικό κι έγραφε από μακριά στους εργάτες τι πρέπει να κάνουν. Κι έπειτα ήρθε ξανά και καθοδήγησε όλο τον αγώνα.

Το φλεβάρη του 1917 οι εργάτες μαζί με τους στρατιώτες –γινόταν πόλεμος τότε- έδιωξαν τον τσάρο κι αργότερα, στις 7 νοέμβρη του 17, έδιωξαν τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές. Τους πήραν τη γη κι ύστερα τα εργοστάσια και τις φάμπρικες κι άρχιζαν να βάζουν τη δική τους τάξη. Τώρα πια οι ίδιοι οι εργάτες κι οι αγρότες συζητούσαν κι έλυναν τις υποθέσεις τους στα σοβιέτ κι όχι ο τσάρος, ούτε οι τσιφλικάδες κι οι καπιταλιστές.

Αυτή ήταν μια καινούρια δουλειά γι’ αυτούς. Ο λένιν και το κόμμα του οδήγησαν τους εργάτες σε αυτό τον δύσκολο δρόμο και τους βοήθησαν να οργανώσουν τη ζωή με καινούριο τρόπο. Χρειάστηκε να δουλέψει πολύ ο λένιν. Είχε πολλές φροντίδες. Έπαθε η υγεία του και το 192 ο βλαντιμίρ ιλίτς πέθανε.

Πολύ πονέσαμε όταν πέθανε ο λένιν, μα δε θα ξεχάσουμε ποτέ αυτά που έλεγε. Θα προσπαθούμε να κάνουμε το καθετί, όπως μας συμβούλευε. Οργανώνουμε τη δουλειά, τη ζωή με καινούριο τρόπο.

Μετά το θάνατο του λένιν το έργο του συνέχισε ο καλύτερος βοηθός του λένιν, ο μεγάλος στάλιν.

Η μποντίλα μας λέει ότι αυτή η τελευταία φράση βγήκε απ’ τα σχολικά εγχειρίδια της μετασταλινικής περιόδου. Ωστόσο δε μπόρεσε να βρει αν υπήρχε στο πρωτότυπο κείμενο της κρούπσκαγια, ή προστέθηκε στα χρόνια του στάλιν για να επανέρθει το κείμενο στην αρχική μορφή, μετά το θάνατό του.

Μιας κι αναφέραμε το σύντροφο με το μουστάκι όμως, ας δούμε κι ένα δικό του κείμενο για τον σύντροφο με το μουσάκι, που τονίζει τη μετριοφροσύνη του, μία πραγματικά μπολσεβίκικη ιδιότητα.

Για πρώτη φορά συναντήθηκα με το λένιν το δεκέμβρη του 1905 στη συνδιάσκεψη των μπολσεβίκων στο τάμερφορς (στη φιλλανδία). Περίμενα να δω τον αητό των βουνών του κόμματός μας, το μεγάλο άνθρωπο, μεγάλο όχι μονάχα πολιτικά, μα αν θέλετε, και σωματικά, γιατί μέσα στη φαντασία μου είχα πλάσει το λένιν σα γίγαντα μεγαλόσωμο κι επιβλητικό. Ποια ήταν όμως η απογοήτευσή μου όταν είδα έναν άνθρωπου από τους πιο συνηθισμένους, με ανάστημα κάτω από το μέτριο, που δε διέφερε καθόλου, κυριολεκτικά καθόλου από τους κοινούς θνητούς…

Είναι καθιερωμένο ότι ο «μεγάλος άνθρωπος» πρέπει συνήθως να αργεί στις συνεδριάσεις, για να περιμένουν τα μέλη της συνεδρίασης με χτυποκάρδι την εμφάνισή του και μόλις φανεί να προειδοποιούν «Σσσς… ησυχία… έρχεται». αυτή η εθιμοτυπία δε μου φαινόταν περιττή, γιατί δημιουργεί εντύπωση κι εμπνέει σεβασμό. Και ποια ήταν η απογοήτευσή μου όταν έμαθα ότι ο λένιν είχε έρθει στη συνεδρίαση πριν από τους αντιπρόσωπους και χωμένος κάπου εκεί στη γωνιά, είχε ανοίξει με τον πιο απλό τρόπο, την πιο κοινή κουβέντα με τους πιο κοινούς αντιπροσώπους της συνδιάσκεψης. Δε σας κρύβω ότι αυτό μου φάνηκε τότε σα μια παράβαση μερικών αναγκαίων κανόνων.

Μονάχα αργότερα κατάλαβα ότι αυτή η απλότητα κι η σεμνότητα του λένιν, η ροπή του να μένει απαρατήρητος ή πάντως να μη χτυπά στα μάτια και να μην επιδείχνει την ανώτερη θέση του, ότι αυτό το χαρακτηριστικό αποτελούσε μια από τις πιο δυνατές πλευρές του λένιν σα νέου αρχηγού νέων μαζών, των απλών και συνηθισμένων μαζών, των «κατώτερων στρωμάτων» της ανθρωπότητας.

Φτάνουμε στο ταξικό επιμύθιο. Σήμερα δεν υπάρχουν βέβαια σχολικά εγχειρίδια από τη δική μας σκοπιά. Αλλά αν ισχύει ότι η οργάνωση είναι το καλύτερο σχολείο, οι παραινέσεις της παιδαγωγού ν. κρούπσκαγια ισχύουν στο ακέραιο.

Εξάλλου η ναντιέζντα πεθαίνει πάντα τελευταία. Είτε πρόκειται για τον λένιν, είτε για την ελπίδα, που είναι κι η ελληνική μετάφραση του ονόματος της κρούπσκαγια. Κατά βάθος όμως ο στίχος του μαγιακόφσκι μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ.

Πιο ζωντανός εσύ ‘σαι λένιν
Απ’ όλους εμάς τους ζωντανούς