Τρίτη 9 Αυγούστου 2011

Επιστροφή στο Λένιν

Όλα ξεκίνησαν με την ιστορική στροφή (του δαλιανίδη) και τη μεταστροφή που έφερε την καταστροφή. Και μια ζωτική ανάγκη για επιστροφή στο ιστορικό προσκήνιο. Όχι γιατί όλα περιστρέφονται γύρω μας, ή από κάποια διαστροφική νοσταλγία για τα παλιά –που τόση αποστροφή προκαλούν σε κάποιους απ’ τους ανανήψαντες- αλλά γιατί το απαιτούν οι καιροί.

Το χαϊδευτικό του λένιν στα ρώσικα ήταν βαλόντια. Έτσι μπορεί να τον φώναζε η νάντια κρούπσκαγια, στις προσωπικές τους στιγμές, ή όταν έβαλε τα κλάματα από τον σκαιό τρόπο του στάλιν και κατέφυγε στο λένιν για παρηγοριά και προστασία. Κι ίσως από το βαλόντια να βγαίνει στα ρώσικα ως παράγωγο κι ο βολονταρισμός, που σημαίνει βουλησιαρχία. Αν η μενσεβίκικη ανάγνωση του μαρξισμού ήταν στην ουσία της μηχανιστικός υλισμός, αυτή του λένιν έστεκε στον αντίποδα ως ένα είδος επιστημονικής βουλησιαρχίας.

Διαφορά που αποτυπώθηκε ανάγλυφα στη πράξη και τη θεωρία της ρωσικής επανάστασης. Ο πλεχάνοφ –που τηρουμένων των αναλογιών, είναι κάτι σαν ρώσος μπιτσάκης, όπως λέει κι ο μπουκχάντερ, από το γλόμπινγκ- τον καιρό που ήταν ακόμα μαρξιστής –λατρεμένο κλισέ που έχασε την αξία του, ύστερα από τη μαζική χρεοκοπία ολόκληρων κομμάτων και στελεχών που κοιμήθηκαν το βράδυ κομμουνιστές για να ξυπνήσουν το άλλο πρωί λάτρεις της αστικής δημοκρατίας...

Ο πλεχάνοφ λοιπόν, στο κλασικό έργο του για το ρόλο της προσωπικότητας, έλεγε ότι η ιστορία αναζητά τα πρόσωπα που θα εκφράσουν την εποχή τους και τις ανάγκες της. Κι αν κάποιο από αυτά εξέλειπε για κάποιο λόγο, θα έβρισκε ένα άλλο να το αντικαταστήσει. Όπως στο κλασικό παράδειγμα του ένγκελς με το ναπολέοντα. Αν δεν υπήρχε ναπολέων, θα ‘ταν στη θέση του κάποιος άλλος αξιωματικός με παρόμοια χαρακτηριστικά να ενσαρκώσει το πνεύμα και την κοινωνική αναγκαιότητα της εποχής του.
Ουδείς βοναπάρτης αναντικατάστατος. Κι αντιστρόφως. Κανείς επίδοξος βοναπάρτης δεν μπορεί να αλλάξει βουλησιαρχικά τον ρου της ιστορίας.

Οι θεωρητικές ιδέες βρίσκουν την αντανάκλασή τους στην πολιτική πράξη. Ο πλεχάνοφ προσχώρησε στους μενσεβίκους, ο μηχανιστικός μαρξισμός των οποίων απολυτοποίησε τη σημασία των αντικειμενικών συνθηκών και το 17' προέταξε ως στόχο την ωρίμανσή τους και τον αστικό εκσυγχρονισμό αντί για το επαναστατικό πάρσιμο της εξουσίας. Γι’ αυτούς ο οκτώβρης ήταν τυχοδιωκτικό πραξικόπημα, ένας βιασμός της ιστορίας. Που πήρε την εκδίκησή της εβδομήντα χρόνια μετά, με το τέλος της. Με τους ιδεολογικούς απογόνους των μενσεβίκων να είναι μεταξύ όσων πανηγύριζαν για την πτώση του τείχους και του υπαρκτού.

Ο γκράμσι –που ήταν τριτοδιεθνιστής, αλλά με τη μετάλλαξη του ιταλικού κκ τον οικειοποιήθηκαν οι σύγχρονοι μενσεβίκοι- αποκαλούσε την οκτωβριανή, επανάσταση ενάντια στο Κεφάλαιο. Ενάντια στις αντικειμενικές συνθήκες της ημιφεουδαρχικής ρωσίας κι όσα προέβλεπε ο μαρξ στην εποχή του για την χώρα που θα ξεσπούσε πρώτα η επανάσταση.
Ο λένιν δεν έμεινε σε μια στεγνή, παθητική ερμηνεία της θεωρίας του μαρξ. Την ανέπτυξε δημιουργικά με την ανάλυσή του για τον ιμπεριαλισμό και τον αδύναμο κρίκο της αλυσίδας του. Κι οργάνωσε τον υποκειμενικό παράγοντα σε ένα γερό, πειθαρχημένο κόμμα νέου τύπου, που οδήγησε το μαζικό κίνημα στο νικηφόρο οκτώβρη.

Η πολιτική του πράξη έδειξε ότι στις κρίσιμες καμπές της ιστορίας, οι μεγάλες προσωπικότητες παίζουν καθοριστικό ρόλο. Κάτι που ισχύει πιο εμφατικά στην περίοδο περάσματος στο σοσιαλισμό, που έχει ως προϋπόθεση τη συνειδητή δράση του επαναστατικού υποκειμένου και της πρωτοπορίας του.

Η σύγχρονη ιστορία δε θα ήταν ίδια χωρίς τους μπολσεβίκους του λένιν. Κι αν έλειπε ο βλαδίμηρος απ’ το εξελικτικό της προτσές, δε θα έβρισκε εύκολα κάποιον να τον αντικαταστήσει, όπως με το ναπολέοντα. Όπως δεν τον βρήκε στη δεκαετία με τις βάτες. Που η εποχή απαιτούσε έναν λένιν, όπως έγραψε κι ο γκοσβάιλερ. Κι αντ’ αυτού μας προέκυψε το καραφλό ζονκ με το σημάδι στο κούτελο.

Ο επόμενος ιλίτς στην αλυσίδα της σοβιετικής ηγεσίας ήταν ο μπρέζνιεφ, που μας βούτηξε στο ρεβιζιονισμό και τη στασιμότητα –σα νηνεμία πριν την αντεπαναστατική καταιγίδα. Και ο επόμενος γενικώς μετά τον λένιν ήταν ο σύντροφος με το μουστάκι. Που ο τρότσκι έλεγε ότι έσπασε την ιστορική συνέχεια των μπολσεβίκων, σαν βοναπάρτης ιωσήφ με το σταλινικό θερμιδώρ και τις γκιλοτίνες. Κι ας ήταν ο ίδιος ο τρότσκι που έτρεμαν όλοι για το βοναπαρτισμό του. Ήταν και το μικρό του όνομα που παρέπεμπε ευθέως στο ναπολέοντα...

Κι όταν ο βλαδίμηρος είπε στη διαθήκη του να βρουν για γραμματέα έναν σύντροφο σαν το στάλιν αλλά λιγότερο ευέξαπτο, δε βρήκαν κανένα και ξαναβγήκε ο στάλιν. Αν ήταν εύκολο να βρουν κάποιον αντικαταστάτη με παρόμοια χαρακτηριστικά, θα έβρισκαν κάποιον να τα έχει όλα σαν το λένιν, αλλά να ζήσει περισσότερα χρόνια.

Σήμερα που προβάλλει ως ζητούμενο ένα κόμμα σαν τους μπολσεβίκους και μια επανάσταση σαν τον οκτώβρη, πολλοί είναι αυτοί που μιλάνε για επιστροφή στο λένιν. Ακόμα και μαρξιστές σαν το ζίζεκ, που στην ανάλυσή του για τη βασική αντίθεση της σύγχρονης κοινωνίας μένει στην επισήμανση της αδικίας και τις οικολογικές ανησυχίες, χωρίς να βλέπει τάξεις και κεφάλαιο.

Ο λένιν είναι ξανά της μόδας. Αλλά το λένιν πολλοί αγάπησαν, το λενινισμό ελάχιστοι. Κι αν ο –ισμός παραπέμπει σε ένα κλειστό σύστημα, ή τη γνωστή «επάρατη» παυλίτσα, μπορούμε να το πούμε αλλιώς.
Το βλαδίμηρο πολλοί αγάπησαν, τις ιδέες του όμως…;

Τι περιεχόμενο μπορεί να έχει σήμερα όμως μια επιστροφή στο λένιν; Δε μιλάμε για μια επιστροφή σε τσιτάτα κι εικονίσματα, στις πατροπαράδοτες γραφές και τα ιερά κείμενα του κινήματος. Αλλά σε ιδέες που είναι ζωτικά επίκαιρες στην παρούσα συγκυρία. Κι ας τις θεωρούν κάποιοι γνωστές και χιλιοειπωμένες, ή σιδερένιες νομοτέλειες που κατέρρευσαν.

Ποιες είναι αυτές;

-Το κόμμα νέου τύπου. Όχι ως ένα και μοναδικό καλούπι που έσπασε το 1903. Αλλά ως ένα κόμμα με βασικές αρχές: δημοκρατία, συντονισμένη δράση, ενιαίο κέντρο και καθοδήγηση, συνειδητή πειθαρχία που να υπηρετεί τον τελικό σκοπό και να βάζει στην άκρη τις ομαδούλες με τα ξεχωριστά συμφέροντα και το μικροαστικό ατομισμό, που νιώθει ότι πνίγεται όταν πρέπει να υπακούσει στο σύνολο.

-Την τακτική ευελιξία, πριν και μετά την επανάσταση, μαζί με αδιάλλακτη, σταθερή στάση σε θέματα αρχών και στρατηγικής. Τακτική που δε φετιχοποιεί μέσα και μορφές, δε μένει σε κούφια καλέσματα για ενότητα –πχ με τα άλλα κόμματα των σοβιέτ- αλλά υπηρετεί το στρατηγικό στόχο, χωρίς να τον υποκαθιστά.

-Τον ιμπεριαλισμό ως καπιταλισμό που σαπίζει και παρασιτεί εις βάρος του κόσμου της εργασίας, στον οποίο φορτώνει τις κρίσεις του. Το κεφάλαιο ως ένα βρικόλακα που ρουφά υπεραξία από την ζωντανή εργασία για να συνεχίσει να αναπαράγεται. Και τον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό ως το τελευταίο σκαλοπατάκι πριν το σοσιαλισμό. Όπου το αστικό κράτος γίνεται ένα με τα μονοπώλια και στηρίζει την κερδοφορία τους, με επιχορηγήσεις, κρατικά κεφάλαια, ή και μέσω των επιχειρήσεων που ανήκουν στο δημόσιο.

-Τα μεταβατικά αιτήματα των μπολσεβίκων για τη γη και τον πόλεμο, μαζί με το σύνθημα όλη η εξουσία στα σοβιέτ. Και τη θέση του λένιν για το αίτημα του εργατικού ελέγχου, που για να έχει νόημα πρέπει να μπαίνει πάντα μαζί και πάντα πίσω από την εργατική εξουσία.

Αυτά μεταξύ άλλων για να μπορέσουμε να φωνάξουμε, όπως κάποτε η ρόζα ανακουφισμένη, ότι είμαστε επιτέλους με το λένιν. Όχι στο μαυσωλείο της ιστορίας, γιατί ο λένιν παραμένει πιο ζωντανός κι απ’ τους ζωντανούς, όπως λέει ο μαγιακόφσκι. Όχι μια επιστροφή στην κοιλιά της μαμάς πατρίδας, την ασφάλεια του ένδοξου παρελθόντος, όπου χώνουμε τα κεφάλια μας σαν στρουθοκάμηλες για να μη μας τρομάζει το παρόν. Αλλά ένα βήμα πίσω, στις αρχαιολογίες του μέλλοντός μας, για να πάρουμε φόρα προς τα μπρος, για την επιστροφή στο μέλλον. Σαν αυτή που λέει στο βιβλίο του ο πι-πι, αλλά καλύτερη.

25 σχόλια:

  1. απολιθωμενε φίλε.... ΤΟ ΑΥΤΟ...
    Και το σχέδιο υπάρχει με τα στραβα του και τα ζοριλίκια του και με τα λαθη του. Γιατι δεν είναι νεκρό ούτε άπραγο για να μην κάνει τέτοια.

    Θα τα πούμε. Ελπίζω...(χωρις να περιμένω να πέσει από τον ουρανό)

    ΠΑΜΜΕΓΓΙΣΤΟΣ ΕΡΜΗΣ, ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΟΧΙ Ο ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολλοί, βιάστηκαν να ερμηνεύσουν τα γεγονότα ως το τέλος της Ιστορίας ...
    (φαίνεται, κανένας δεν τους είπε ότι την Ιστορία την γράφουν οι λαοί)

    Σήμερα, που η βαρβαρότητα του πολιτικού οικοδομήματος της αστικής τάξης, έφτασε στα ύψη, φυσικά και γίνεται πιο επίκαιρος παρά ποτέ ο επιστημονικός σοσιαλισμός.

    Το πολιτικοοικονομικό εκείνο σύστημα, όπου κυριαρχούν οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής και διανομής του προϊόντος, που απελευθερώνει τους λαού, που το εμπνεύστηκαν και το οικοδόμησαν οι Ενγκελς, Μαρξ, Λένιν, Στάλιν, όσο κι αν αυτό στενοχωρεί κάποιους.

    Εκπληκτικό άρθρο, νιώθω τυχερός που το διάβασα !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τα παραλέτε, αλλά ευχαριστούμε.

    Ζμπίγκνιου κάτι έχει πάρει το αυτί μου, αλλά είναι μάλλον δύσκολο τις συγκεκριμένες ημερομηνίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Εξαιρετικό το άρθρο σου σύντροφε, όπως άλλωστε και τα υπόλοιπα και αισιόδοξο!
    Για την προέλευση του "βολονταρισμού", προφανώς αστειεύεσαι όταν λες ότι προέρχεται από το "Βολόντια" που είναι το χαϊδευτικό του "Βλαντίμηρ" και δεν έχει καμία σχέση με την "βουλησιαρχία".
    Για το ρόλο της προσωπικότητας στην ιστορία, προσωπικά, είμαι απόλυτα πεπεισμένος για την ορθότητα του Πλεχάνωφ.
    Ουδείς αναντικατάστατος.
    Άλλοι αντικαθίστανται ευκολότερα και άλλοι δυσκολότερα. Αυτό ισχύει και για τον Λένιν.
    Το ότι η εποχή μας δεν αναδεικνύει (ακόμη) έναν Λένιν, αυτό οφείλεται στο ότι η σημερινή κοινωνία δεν "ψάχνεται" (ακόμη) προς την κατεύθυνση της επαναστατικής αλλάγής.
    Όταν οι εργαζόμενοι συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζεται επαναστατική αλλάγή, τότε ο Λένιν, θα ξαναβρεθεί!
    λαθραναγνώστης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μπράβο σου, πολύ σημαντικό άρθρο.
    Η επιστροφή στο Λένιν θα άγγιζε την τελειότητα, με μια ταυτόχρονη αποστροφή προς κάτι εγχειρίδια πολιτικής οικονομίας του 1951. Πρόκειται για μια ανώτερη σύνθεση γιατί οι χώροι που παραμένουν λενινιστικοί, επιστρέφουν και στα εγχειρίδια, ενώ οι χώροι που αποστρέφονται τα εγχειρίδια, αποστρέφονται και τον Λένιν. Μια πιο hard-core διαλεκτική και όχι η διαλεκτική της φύσης μας λείπει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Λαθρά ακόμα και τα απαισιόδοξα αρνούνται διαλεκτικά τον εαυτό τους και γίνονται κατά βάθος αισιόδοξα.
    Για το βολονταρισμό, ασφαλώς κι αστειεύομαι.
    Συμφωνώ ότι οι εποχές είναι που φτιάχνουν τους ήρωες ή τις μεγάλες προσωπικότητες, αξίζει ωστόσο να αναρωτηθούμε τι θα γινόταν χωρίς τις θέσεις του απρίλη πχ. Μπορεί να είχαμε μείνει στο φλεβάρη, ή να ακολουθούσε κάποιο ξέσπασμα που θα 'χε το τέλος της εξέγερσης του 19 στη γερμανία των σπαρτακιστών.
    Οι μεγάλες προσωπικότητες δε μπορούν να γράψουν μόνες τους την ιστορία, αλλά μπορούν να την καθορίσουν στις κρίσιμες καμπές της. Ένας ενδιαφέρων παραλληλισμός μπορεί να γίνει με το ποδόσφαιρο: τα μεγάλα ντέρμπι, τους παίκτες-αστέρες και την ομάδα ως σύνολο. Αλλά θα τα δούμε αναλυτικά σε ένα από τα επόμενα κείμενα.

    Ονειρμέ, μια αποστεωμένη σκέψη μπορεί να τραφεί κάλλιστα και με τσιτάτα από τα άπαντα του λένιν. Μια 'χαρντ-κορ' διαλεκτική σκέψη μπορεί να κερδίσει πολλά ακόμα κι από αυτά τα εγχειρίδια. Τα οποία είναι εγχειρίδια, οπότε έχουν ως κύριο σκοπό τους την εκλαΐκευση, όσο χοντροκομμένα κι αν το κάνουν. Κι αν μιλάμε για αυτά του 51 είναι σαφώς επηρεασμένα από τον στάλιν και τα οικονομικά ζητήματα, οπότε είναι κι αξιόλογα. Ή τέλος πάντων καλύτερα από αυτά που ακολούθησαν και με πολλά ενδιαφέροντα σημεία. Κι αυτό δεν το λέω για να αναιρέσω την επισήμανσή σου.
    Κατά τα άλλα οι χώροι που μελετάνε το λένιν και το σοβιετικό μαρξισμό έχουν σοβαρές πιθανότητες να βρουν τις αντιφάσεις τους και να πάνε τη σκέψη τους παραπέρα. Οι άλλοι ούτε κατά διάνοια.

    -Αξίζει τον κόπο να επισκεφτείτε το μπλογκ του ονειρμού, τάξεις και ηθική. Η κε του μπλοκ το συνιστά ανεπιφύλακτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ποιο εγχειριδιο λετε?αυτο που λεγεται πολιτικη οικονομια του καπιταλισμου απο το ινστιτουτο οικονομικων της εσσδ(κυκλοφορει και απο συγχρονη εποχη-γυρω στις 180 σελιδες μεσαιο προς μικρο μεγεθος)?εχω δει και αλλου παραπονα για αυτο(αν λεμε το ιδιο).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αυτό που λες λαμόγιε είναι από την χρυσή μπρεζνιεφική εποχή κι είναι σύντομο εγχειρίδιο της πολιτικής οικονομίας του καπιταλισμού.
    Ο ονειρμός λέει για το εγχειρίδιο της πολιτικής οικονομίας του σοσιαλισμού, που είναι σαφώς πιο ογκώδες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. αυτο απο την μπρεζνιεφικη ειναι οκ ή εχει και αυτο λαθη?το χω διαβασει αλλα δεν κατεχω (ακομα τουλαχιστον) τα της μαρξικης πολ. οικονομιας(παρα μονο ισως τα βασικα) και μαλλον δεν ειμαι σε θεση να κρινω.

    εκει που λεει για το εμπορικο κερδος τα μπουρδουκλωνει λιγο,λεει πχ οτι ο βιομηχανος πουλαει το εμπορευμα σε τιμη ιση με εξοδα παραγωγης+μεσο κερδος,η τιμη ομως αυτη λεει ειναι μικροτερη απο την κοινωνικη τιμη παραγωγης(???).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Γενικά λαμόγιε, κάθε εγχειρίδιο έχει τα κουσούρια της εποχής του και της εκάστοτε κυρίαρχης γραμμής, γιατί έβγαινε από την ακαδημία επιστημών της εσσδ. Αλλά να πω την αλήθεια, σε ένα εγχειρίδιο για τον καπιταλισμό, δεν ξέρω πόσα κουσούρια μπορεί να βρει κανείς. Ίσως να 'ναι κάπως προβληματικό το πώς εξετάζει τις ε-χ σχέσεις. Αλλά πάει πολύς καιρός που το διάβασα και δε θυμάμαι να σου πω. Εμένα μια φορά στα βασικά με είχε βοηθήσει πολύ.

    Στο ειδικό που λες ούτε εγώ βγάζω άκρη με αυτή τη διατύπωση. Ίσως ξέρει να μας πει κάποιος από τους αναγνώστες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ξέρεις κάτι, το πρόβλημα δεν είναι η εκλαίκευση των εγχειριδίων για τον κόσμο, αλλά ότι αυτά θεωρούνται θεωρητικά άρτια. Τολμώ να πω ότι κατά ένα πολύ σημαντικό ποσοστό, στις θέσεις του ΚΚΕ για τον σοσιαλισμό, είδα το εγχειρίδιο που ανέφερα. Και όπως είπες και εσύ, το εγχειρίδιο για το οποίο μιλάω είναι πολύ ογκώδες, είχε αξιώσεις επιστημονικότητας, ενώ θα προσέθετα με επίγνωση ότι τα λάθη του δεν είναι αποτέλεσμα της εκλαίκευσης, αλλά της στρεβλής κατανόησης του μαρξισμού και των πραγματικών αντιφάσεων της εποχής, με προεξάρχουσα αυτήν της τυπικής και ουσιαστικής κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής. Όπως θα έχεις καταλάβει, είμαι ένας ομιλήτης της Αθήνας, εδώ και κανά οκτάμηνο. Η κοπέλα μου είναι φανατική αναγνώστρια του blog σου, οπότε για αυτούς και για άλλους σημαντικούς λόγους, συνέχισε την καλή δουλειά. Πολλοί πρωτομαθαίνουν τον μαρξισμό-λενινισμό από τις σελίδες σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. θα παραθεσω αυτο το αποσπασμα σχηματικα.πιστευω πως εχει γινει σοβαρο νοηματικο λαθος που οφειλεται σε παραλειψη 2 λεξεων.θα εξηγησω ποιες ειναι αυτες κατα την γνωμη μου.

    ο βιομ. πουλαει το εμπορευμα στον εμπορο σε τιμη=τιμη1=Εξοδα1(μ+σ)+Κμ(μεσο κερδος).τιμη1<κοινωνικη τιμη παραγωγης(κτπ)(οτι και αν σημαινει αυτο.

    ο εμπορος το πουλαει(δεν λεει που)σε τιμη=τιμη2=Εξοδα2(Εξοδα 1+Κμ)+Κμ<κτπ

    το μπερδεμα ερχεται στις επομενες προτασεις.

    λεει πως ο εμπορος πουλαει το εμπορευμα του(παλι δεν λεει που) σε τιμη=τιμη3=Εξοδα3+Κμ=κτπ(!!!)

    μαλιστα το κειμενο διατυπωνει το τι γινεται με τον καθενα απο τους μυστηριωδεις δυο εμπορους,με τις ιδιες ακριβως λεξεις,μονο που στην μια περιπτωση δεν βαζει ενα ''αλλα'',ενω στην αλλη ναι,στην μια αναφερει το μεσο κερδος και στο το μεσο κερδος για το κεφαλαιο που εχει επενδυσει,και τελος ενω στην μια περιπτωση λεει τιμη<κπτ στην αλλη λεει τιμη=κπτ

    υπεθεσα πως την πρωτη φορα μιλαει για χονδρεμποριο και την αλλη για λιανικο.

    επισης,δεν εχω καταλαβει γενικα τι παιζει με την αξια στον τομεα των υπηρεσιων αλλα αυτο ειναι αλλο θεμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. @λαμόγιο

    Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τί παίζει με το απόσπασμα που παραθέτεις. Και δεν ξέρω τί από όλα αυτά είναι μαρξισμός και τί όχι. Πάντως, για το θέμα με τις υπηρεσίες και την αξία, το θέμα είναι τεράστιο, δεν έχει απαντηθεί στην μαρξιστική γραμματεία, υπάρχουν διάφορες απόψεις και καλύτερα αν έχεις δει κάτι στα εγχειρίδια εκείνης της εποχής για την αξία στις υπηρεσίες, μην το λαμβάνεις υπόψη σου. Ακόμη και για αυτή την ποσοτικοποίηση της υπεραξίας, υπάρχουν προβλήματα. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι στην πραγματικότητα η υπεραξία δεν μπορεί να μετρηθεί, ούτε σήμερα ούτε στην εποχή του Μάρξ μπορούσε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Και για άλλη μια φορά λαμόγιε, εγώ τουλάχιστον δε μπορώ να σε βοηθήσω. Δεν ήταν στα δυνατά μου σημεία ποτέ το κεφάλαιο με τις τιμές.

    @Ονειρμός
    Ελπίζω αυτό που λες για το μ-λ και το μπλοκ να μην ισχύει. Δέκα φορές καλύτερα από τα εγχειρίδια:)

    Οι θέσεις του κόμματος για τον σοσιαλισμό πατάνε εξ ολοκλήρου στα οικονομικά ζητήματα του στάλιν. Το οποίο παρά τις διαφωνίες που ίσως έχει κανείς, είναι σπουδαίο έργο, κι υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να προσεγγίσουμε τυχόν ελλείψεις του.

    Εγώ θα σου πρότεινα να το κάνεις συστηματικά και να γράψεις πάνω σε αυτό. Είτε μια εισήγηση για τον όμιλο, είτε ανάρτηση στο μπλογκ. Θα μπορούσε να ανέβει κι εδώ αν θες. Κι η τιμή δική μου.

    Υγ: κοίτα να δεις.. Και νόμιζα ότι ήταν μόνο δική μου απορία αυτό με την ποσοτικοποίηση της υπεραξίας..
    Παρμεφερές κι εξίσου ενδιαφέρον ζήτημα είναι κι ο υπολογισμός των μισθών στο σοσιαλισμό, αν επαρκεί το κριτήριο του χρόνου, ποια είναι η σχέση των μισθών ενός χειρώνακτα κι ενός διανοούμενου, κτλ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Πολύ καλά έκανες και το επισήμανες. Ναι έχεις δίκιο, η ρίζα είναι τα ''οικονομικά προβλήματα'', το εγχειρίδιο που λέω, μολονότι 800 σελίδες, είναι δευτερογενές. Οπότε πράγματι θα πρέπει να ασχοληθώ συστηματικά με το έργο του Στάλιν, πέρα από το απλό διάβασμα που έχω κάνει. Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν θα προσδιόριζα τον εαυτό μου ως ''αντισταλινικό''. Για την ΕΣΣΔ, τελευταία η προσωπική μου μελέτη έχει πάρει μια περίεργη τροπή, που αποκλίνει σε κάποια πράγματα και από τα του ομίλου.
    Να κάνω μια μικρή παρατήρηση σε μια γνωστή διατύπωση, η οποία έχω την εντύπωση ότι χρονολογείται από το έργο του Στάλιν, και σίγουρα αναπαράγεται από τα σοβιετικά εγχειρίδια και το κόμμα (το ΚΚΕ), αν δεν κάνω λάθος. Λέγεται συχνά ότι το εμπόρευμα στην ΕΣΣΔ, είναι εμπόρευμα στην μορφή και όχι στο περιεχόμενο (δεν μιλάω για την παραδεδεγμένη ως εμπορευματική κυκλοφορία, αλλά κυρίως για την μίσθωση της εργασίας). Πρόκειται για υποτίμηση της διαλεκτικής νοημοσύνης. Είναι αδύνατον κάτι τέτοιο. Το περιεχόμενο μπορεί να πάρει ένα φάσμα μορφών, αλλά δεν είναι δυνατόν δύο μορφές να''μοιάζουν'', ως μορφές εμπορεύματος, και να έχουν ριζικά διαφορετικό περιεχόμενο. Η κοινή ή έστω παρεμφερής μορφή τους δείχνει ένα κοινό, μερικά, περιεχόμενο. Από εκεί λοιπόν θα ξεκινούσα μια κριτική στον Ιωσήφ.
    Για την ποσοτικοποίηση της υπεραξίας, όχι μόνο στις υπηρεσίες αλλά και γενικά, είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούμε να την μετρήσουμε. Τα παραδείγματα που λένε αναπαραγωγή της αξίας του μισθού=6 ώρες, υπεραξία=3, είναι για εκλαίκευση. Και το κάθε δευτερόλεπτο εργασίας, έχει μέσα αναγκαία εργασία και υπερεργασία. Και αυτό είναι το λιγότερο. Προτείνω πάνω σε αυτό το θέμα τα άρθρα του Γ.Σταμάτη. Να μην ξεχνάμε πως η αφηρημένη εργασία είναι μια θεωρητική έννοια, και η εντελής αναγωγή των διαφορετικών συγκεκριμένων εργασιών στην αφηρημένη εργασία, είναι ιδεαλισμός, είναι σαν να ζητούμε από μια γενική έννοια να συμπεριλάβει όλο τον πλούτο των ειδικών, ενώ αυτά αναπτύσσονται, σε αντίθεση με την έννοια που είναι ένα στιγμιαίο τους πάγωμα. Εδώ ο ''αναθεωρητής'' Αντόρνο και το μη εννοιακό υπόλειμμα θα μας οχύρωναν από τον ιδεαλισμό.
    Δεν αναφέρθηκα ούτε στο 0,1 του ζητήματος της αξίας. Ίσως εγώ έχω υπόψη μου το 1%.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Πολύ ενδιαφέροντα, πραγματικά.
    Η ιδέα του εμπορεύματος ως μορφή κι ως περιεχόμενο, νομίζω ότι είναι παρμένη από τον μαρξ και την κριτική στο πρόγραμμα της γκότα. Δεν την έχω πρόχειρη και δε θυμάμαι απ' έξω τι λέει επ' ακριβώς, αλλά νομίζω ότι μιλάει για το χρήμα στο σοσιαλισμό που παραμένει ως μορφή, αλλά όχι ως περιεχόμενο.

    Θέλω να πω ότι οι θέσεις δεν πατάνε σε μια ιδεοληψία του στάλιν, αλλά σε μια ιδέα που υπάρχει στον ίδιο το μαρξ. Κι αν είναι μια φορά δύσκολο να αναιρέσεις το σφο με το μουστάκι, είναι δέκα φορές πιο δύσκολο να το κάνεις με τον κάρολο. Όχι γιατί αυτά που έχει πει είναι ταμπού, αλλά γιατί πρέπει να έχει κανείς το υπόβαθρο να τα δει ως σύνολο, να βρει ποια σημεία χρειάζονται περαιτέρω ανάπτυξη και να τα άρει διαλεκτικά.

    Ειδικά για το θέμα που συζητάμε χρειάζεται μια δύσκολη ανάλυση που να εξηγεί όχι μόνο την ύπαρξη των εμπορευμάτων στο σοσιαλισμό -σε αντίθεση ίσως με ό,τι λέει ο μαρξ στην γκότα- αλλά και γιατί αυτή η ύπαρξη δεν αντιστοιχεί επακριβώς στο τυπικό εμπόρευμα, που υπάρχει στον καπιταλισμό. Ποια στοιχεία διατηρεί και ποια όχι.
    Με αυτή την έννοια προσωπικά προτιμώ να χρησιμοποιώ τον όρο μισο-εμπορεύματα, κατά αναλογία του μισοκράτους που χρησιμοποίησε ο ένγκελς. Και θεωρώ πολύ καλύτερη την ανάλυση του στάλιν για το νόμο της αξίας που δεν έχει καθοριστικό ρόλο στο σοσιαλισμό, από αυτές που μιλάνε για κρατικό καπιταλισμό και υπεραξία στην εσσδ.

    (Υγ: Έχω δει ότι στις καινούριες σου αναρτήσεις, πιάνεις το ζήτημα του κρατικού καπιταλισμού και του χρήματος, αλλά δεν έχω προλάβει να τις μελετήσω).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Να σου πω, το πρόβλημα του συντρόφου με το μουστάκι, το εννόησα διαφορετικά. Σωστό είναι να βλέπει κανείς το εμπόρευμα ως μορφή και ως περιεχόμενο (Μάρξ), λάθος είναι να βλέπει ομοιότητες στην μορφή και να λέει ότι το περιεχόμενο είναι ριζικά διαφορετικό (Στάλιν). Αν πρόκειται για μισοεμπόρευμα όπως πολύ ωραία λες, τότε υπάρχει ένα περιεχόμενο κοινό με τον καπιταλισμό, και ένα ''σοσιαλιστικό''(μισό-μισό). Η μορφική ''ομοιότητα'' καπιταλιστικού-σοσιαλιστικού (εμπορεύματος) μας καλεί να προσδιορίσουμε καλύτερα την αντίφαση που αναφαίνεται. Έτσι λοιπόν, κάθε προσπάθεια να παρουσιαστεί το εμπόρευμα στον σοσιαλισμό ως ριζικά διαφορετικό, υπονοεί ότι ο σοσιαλισμός ακριβώς είναι ξεχωριστό, ριζικά διαφορετικό στάδιο και όχι αντιφατική διαδικασία. Για αυτό δεν αρκεί να αποδοκιμάζεται η σταδιοποίηση, αλλά να πάμε τις συνέπειές τις ως τα άκρα.
    Ο μούσιας (Μάρξ) είναι απλά μεγάλος. Στην Γκότα όμως, πολύ καλά είπες, κάνει λάθος. Μου κάνει εντύπωση που πολλοί σύντροφοι δεν βλέπουν μεγαξύ Μάρξ, Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν τις διαφορές στην έννοια του σοσιαλισμού, παρά τα θεωρούν όλα ''διαλεκτικά δεμένα''. Ο όμιλος και συγκεκριμένα νομίζω ο Δαφέρμος έχει επισημάνει την αντίφαση της Γκότα (το βιβλίο). Ενώ στον ανώριμο κομμουνισμό η αντίθεση πνευματικής-χειρωνακτικής διατηρείται, παρόλα αυτά στην περιγραφή του Μάρξ για την ανταλλαγή κοινωνικής εργασίας με αγαθά (αλλόμορφη ενσωματωμένη εργασία) μέσω αποδείξεως (κουπόνι), ο Κάρολος δεν μας λέει κάτι. Αφού θα υπάρχει αντίθεση πνευματικής-χειρωνακτικής, αυτή δεν θα εκφράζεται στην διανομή αγαθών? Γιατί μας λέει ότι κάθε παραγωγός θα ανταλλάζει μια ώρα εργασίας του με αξιακά ισοδύναμα αγαθά. Όμως μια ώρα εργασίας του πνευματικά εργαζόμενου, θα αξιολογείται ως μεγαλύτερης αξίας από του χειρωνάκτη. Αν ίσχυαν όσα περιγράφει ο Μάρξ, ο μόνος τρόπος για να παίρνει κάποιος περισσότερα αγαθά είναι οι περισσότερες ώρες εργασίας. Όμως, σε ίδιες ώρες εργασίας, λόγω της παραπάνω αντίθεσης, ο πνευματικά εργαζόμενος παίρνει ως αντάλλαγμα περισσότερα αγαθά.
    Με άλλα λόγια, έχουμε πρόβλημα για την έννοια του σοσιαλισμού, όπως και για τα σύνορα κρατικού καπιταλισμού-σοσιαλισμού. Ο Λένιν όρισε μπακαλίστικα τον κρατικό καπιταλισμό ως ανομοιογενές σύνολο πέντε υποσυστημάτων. Αυτή αν το σκεφτείς είναι μια αλτουσεριανή-δομιστική και όχι ολιστική προσέγγιση.
    Με την Γκότα έχω ασχοληθεί αλλά όχι στην βάση όσων σου λέω, διάσπαρτα σε διάφορα άρθρα. Τελευταία έχω καταλήξει στο εξής ερώτημα ως ένα από τα κλειδιά. Υπάρχει σοσιαλιστικό κεφάλαιο? Όρος που νομίζω εισηγήθηκε ο Πρεομπραζένσκυ. Ας θυμηθούμε την λεγόμενη σοσιαλιστική συσσώρευση. Στην πραγματικότητα ναι, υπάρχει κεφάλαιο του προλεταριακού κράτους (του λέει και ο Κάρολος στην Γκότα, κοινό κεφάλαιο). Το κοινό με το κεφάλαιο είναι η ίδια αντίφαση με την συλλογική ιδιοκτησία (συλλογική-ιδιοκτησία). Επειδή είναι πολύ μεγάλο το σχόλιο, σταματώ. Αν έχεις όμως όρεξη, η πιο βασική και λίγο τεράστια ανάρτηση που έχω ποτέ κάνει, είναι οι ''μορφές που προηγούνται τις κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης''. Το μέρος αυτό των Grundrisse είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ για την ΕΣΣΔ. Ο Ρούσης είχε κάποιο δίκιο όταν στην κριτική του παρουσίαζε κάποια ομοιότητα της ΕΣΣΔ με την ασιατική μορφή ιδιοκτησίας.
    Επειδή είμαι λίγο μουρλαμένος και έχω γενικά πάντα όρεξη, μπορούμε να συζητήσουμε σχετικά στο blog σου ή στο δικό μου, όποτε θες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Α, και ξέχασα, η αντίθεση πνευματικής-χειρωνακτικής και πόλης χωριού, ακριβώς εξηγεί στον σοσιαλισμό την ύπαρξη (αναγκαία όσο και κακή, σαν το κράτος, και πρέπει να καταπολεμηθεί) της εμπορευματικής ανταλλαγής. Δημιουργείται ένα κύκλωμα από ροές σοσιαλιστικής ''αξίας'', από τον αδύναμο στον ισχυρό πόλο κάθε αντίθεσης. Δηλαδή, στο χωριό οι αγρότες ανταλλάσσουν άνισα με την πόλη, και οι χειρωνάκτες-εκτελεστές προλετάριοι ανταλλάσσουν άνισα με τους πνευματικά εργαζόμενους που από μέρους του κράτους σωρεύουν την σοσιαλιστική αξία της εργασίας τους(που δεν είναι βέβαια σαν τον νόμο της αξίας, εννοείται!)για δημόσια έργα κτλ. Επομένως, οι άνισες ανταλλαγές δημιουργούν αυτό το κύκλωμα μεταφοράς σοσιαλιστικής αξίας από τους αδύναμους στους ισχυρούς πόλους κάθε αντίθεσης, που υλοποιείται σαν εμπορευματοχρηματική ανταλλαγή. Ας θυμηθούμε ότι χρήμα στην ΕΣΣΔ υπήρχε, και κουπόνι μόνο σε κάποια προιόντα και σε κάποιες περιόδους. Και οι διαφορές είναι τεράστιες (θα τις δεις στην ανάρτηση για το χρήμα). Η θεωρία της αξίας του Μάρξ είναι χρηματική και όχι ρικαρδιανή, να μην το ξεχνάμε, και το χρήμα άρα παίζει πολύ αυξημένο ρόλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Και κάτι last but not least, δεν αντέχω να μην το πω. Ας ξεκολλήσουμε λίγο από τον όρο κοινωνική ιδιοκτησία στον σοσιαλισμό. Η εγχρήματη ανταλλαγή ζωντανής και ενσωματωμένης εργασίας-αγαθών (μισθωτή σχέση), δείχνει διαφορά των δύο συμβαλλόμενων μερών στην ιδιοκτησία. Ανταλλάσσουν εμπορευματοχρηματικά δύο διαφορετικοί ιδιοκτήτες. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι είναι ριζικά διαφορετικοί. Στην νομική (εκεί νομίζω ήσουν, αν ήσουν μαζί με τον Θάνο), μαθαίνουμε την διάκριση νομής, κατοχής, επικαρπίας κτλ. Ο μούσιας ο Κάρολος με τα δύο χρόνια που είχε σπουδάσει νομικά, τα έχει πιάσει όλα αυτά, πριν τον μαοιστή Μπετελέμ, στα Grundrisse. Το ΚΚΕ νομίζω δεν έχει (πολυ)ασχοληθεί. Ορίστε, ένα άρθρο για το τί είναι η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, αντί για ένα από τα δεκάδες κείμενα για τον οπορτουνισμό, δεν θα ήταν άσχημη ιδέα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Μωρέ το συζητάμε οπουδήποτε, αλλά πέρα από σκόρπιους προβληματισμούς δε νομίζω ότι μπορώ να συνεισφέρω κάτι συνολικό και συγκροτημένο. Συν τοις άλλοις από αύριο, ένεκα διακοπών, θα συντρέχουν κι αντικειμενικοί λόγοι αδυναμίας συζήτησης, οπότε θα κοπεί η κουβέντα πάνω στο καλύτερο.

    Διατηρώ αρκετές επιφυλάξεις, όχι συνολικά σε όσα λες, αλλά ως προς τα σημεία όπου επιλέγεις να δώσεις έμφαση. Ο σοσιαλισμός έχει κατάλοιπα κληρονομημένα από τον καπιταλισμό -κι όλο το ταξικό παρελθόν της ανθρωπότητας- αλλά δεν παύει να είναι ανώριμος κομμουνισμός. Κατά συνέπεια και κοινωνική ιδιοκτησία υπάρχει. Είναι τυπική, δηλ ανώριμη, όχι ανύπαρκτη. Τυπικά καταργείται και το εμπόριο εντός των επιχειρήσεων του κράτους. Δεν υπάρχει ελεύθερη διαμόρφωση τιμών κι η επιχείρηση δεν παράγει για να βγάλει κέρδος.
    Η ομοιότητα στη μορφή δε μπορεί να αυτονομείται και να τη βλέπουμε ως κυρίαρχη, γιατί η κάθε περίπτωση εντάσσεται σε άλλο κοινωνικό πλαίσιο που τη νοηματοδοτεί και διαφορετικά -ριζικά ή μη, πάντως διαφορετικά. Κι αυτό ισχύει και στη σύγκριση με τον ασιατικό τρόπο παραγωγής. Είναι ο ίδιος ο ρούσης που έχει κάνει σχετική μελέτη και αποδεικνύει ότι είναι λάθος να παίρνουμε εξωτερικές ομοιότητες δευτερεύουσας σημασίας, για να κάνουμε γενικούς παραλληλισμούς κι εξισώσεις. Κι είναι το λιγότερο προβληματικό ότι στα τελευταία του κείμενα τα γυρίζει κι επιχειρεί να τεκμηριώσει την ύπαρξη άρχουσας τάξης ξεκινώντας από την πολιτική και την 'ασιατικού τύπου απόσπαση της γραφειοκρατίας'.

    Την κριτική ανάλυση για τις ε-χ σχέσεις προσωπικά θα την ξεκινούσα από τις παραγωγικές δυνάμεις. Η παραγωγή δεν είναι πλήρως αυτοματοποιημένη, η κοινωνία δεν παράγει ως ένα ενιαίο σύνολο, κι οι διάφορες παραγωγικές μονάδες ανταλλάσσουν όσα προϊόντα παράγουν με βάση κάποιο μέτρο. Αυτά είναι τα εμπορευματικά χαρακτηριστικά που διατηρεί το κοινωνικό προϊόν στο σοσιαλισμό. Κι από εδώ προκύπτει η ανάγκη της συνολικής εποπτείας και διεύθυνσής της και κατά συνέπεια ο καταμερισμός κι η αντίθεση διευθυντικής-εκτελεστικής εργασίας.
    (Απολογούμαι εκ των προτέρων για τυχόν άστοχες διατυπώσεις λόγω της βιασύνης και του προχωρημένου της ώρας).

    Το θάνο τον ξέρω από τον όμιλο. Εγώ έχω τελειώσει δημοσιογραφία. Η ανάλυση για κατοχή κι επικαρπία δε με βρίσκει σύμφωνο, αν καταλήγει στα συμπεράσματα του μπετελέμ, ή αν υπονοεί την ύπαρξη ιδιαίτερου στρώματος στη σοβιετική κοινωνία που εκμεταλλευόταν τις άλλες τάξεις

    Ήθελα να πω και κάποια ακόμα, αλλά σταματώ σε αυτά, πριν απομουρλαθώ ολότελα. ξαναλέω ότι η ένστασή μου έχει να κάνει με το πού δίνεις την έμφαση -κοινό περιεχόμενο με τον καπιταλισμό- κι όχι με το συνολικό σκεπτικό.
    -Πολύ ιντριγκαδόρικο αυτό το κοινό κεφάλαιο ως όρος, πάντως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Οι εμφάσεις αυτές επιτελούν τον ρόλο του αντιλόγου, έναντι της απουσίας οποιουδήποτε προβληματισμού. Όταν μιλάω με κάποιον που μιλάει για κρατικό καπιταλισμό, δίνω έμφαση στα αντίθετα. Για αυτό σου είπα μαζεμένα πράγματα του ίδιου ''είδους''.
    Σύμφωνα ότι η τυπική κοινωνικοποίηση έχει σπέρματα ουσιαστικής (πχ κομμουνιστικά Σάββατα), για αυτό καλό είναι να προτιμάμε από τον όρο κρατικοποίηση. Τα περί αυτοματοποίησης τα έχω υπόψη μου τόσο από το βιβλίο του κ.Παυλίδη όσο και από την συνέντευξή του που βρίσκεται στο σάιτ του ομίλου. Αν δεις στο μπλογκ μου υιοθετώ την προβληματική του ως κεντρική και βασική μου. Καθώς την θεωρώ κατά πολύ ανώτερη του κόμματος, ίδια κατεύθυνση με πολύ περισσότερη εμβάθυνση.
    Μπορεί κανείς να δώσει έμφαση στην επικαρπία και την νομή κτλ, χωρίς τα πορίσματα του Μπετελέμ. Ο μούσιος το έχει κάνει. Να θυμήσω ότι ο ασιατικός τρόπος παραγωγής είναι ΠΡΟ-ΤΑΞΙΚΉ κοινωνία στα Grundrisse του Μάρξ. Δηλαδή,οι ομοιότητες με την ασιατική μορφή ιδιοκτησίας δεν τεκμηριώνουν την ύπαρξη άρχουσας τάξης. Και ομοιότητες υπάρχουν, όχι απλά συμπτωματικές. Φυσικά θα ήταν χαζός αναχρονισμός να πεις την ΕΣΣΔ ''ασιατικό τρόπο παραγωγής'' ή κάτι τέτοιο. Αλλά η ανάλυση πρέπει να περιέχει τέτοια στοιχεία, για λόγους που αναφέρω στις ''μορφές που προηγούνται της καπιταλιστικής συσσώρευσης''
    Συμφωνά με το ξεκίνησα από τις παραγωγικές δυνάμεις, δηλαδή την παραγωγική σχέση του ανθρώπου με την Φύση. Εκεί συμφωνώ πάνω κάτω με τα του ομίλου. Από εκεί και πέρα δεν μπορούμε να μιλάμε για ιδιοκτησία χωρίς να διακρίνουμε τις εκφάνσεις. Έτσι μένουμε στον νομικίστικο φλοιό, όπως έκανε ο Προυντόν. Αν είμαστε μαρξιστές πρέπει να ακολουθήσουμε τον Κάρολο εδώ, που διακρίνει κυριότητα, νομή, κατοχή. Να θυμήσω ότι η διαφορά νομής και κατοχής είναι ''ιδεολογική'', δηλαδή πόσο θεωρεί κάποιος ότι είναι ή όχι πραγματικός ιδιοκτήτης. Επομένως, μέσω αυτού περνάμε στο ιδεολογικό πεδίο και τις μορφές κοινωνικής συνείδησης.
    Επίσης, υπάρχουν πολλά φυσικά ιστορικά δεδομένα, πολιτισμικά και άλλα (σταχανοβισμός, δίκες της μόσχας κτλ), τα οποία είναι σημαντικά και αμφισβητούμενα. Όπως επίσης, θεωρητικά ο νόμος της αναγκαίας αντιστοιχίας παραγωγικών δυνάμεων-παραγωγικών σχέσεων δεν έχω δει να κριτικάρεται κάπου, και είναι εγκληματικός. Όπως και το Σύνταγμα του '36 (πέρα από την κοινοβουλευτικοποίηση των εκλογικών βάσεων), που μιλά για παλλαικό κράτος πριν τον Χρουτσωφ. Είναι πολλά, εδώ είμαστε και βλέπουμε. Όλα αυτά, τα συνοψίζει μάλλον ένα ερώτημα: τί είναι το κεφάλαιο, όχι μόνο στον καπιταλισμό, αλλά πριν και μετά από αυτόν?
    Καλή σου μέρα και καλές διακοπές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Eπειδή λόγω βιασύνης με την οποία έγραψα, έκανα αρκετά εκφραστικά λάθη, ελπίζω να βγάλεις άκρη. Όπου λέει ''σύμφωνα'' εννοώ ''συμφωνώ''.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Θα προσθέσω μόνο τα εξής.
    Τις κομματικές επεξεργασίες θα τις συγκρίνω βασικά με άλλες αντίστοιχες. Κι από αυτή την άποψη αυτή του κόμματος τη βρίσκω ανώτερη από τις άλλες. Γιατί εκκινεί από θέσεις κριτικής υπεράσπισης και γενικά 'το ψάχνει' χωρίς να έχει να υπερασπίσει κάποια θέσφατα, όπως σε άλλα ιδεολογικά ρεύματα.

    Για το σύνταγμα του 36' πρέπει μάλλον να περιμένουμε το δεύτερο κομμάτι που θα επικεντρώνει στην πολιτική -αν κι ο διαχωρισμός είναι μεθοδολογικά προβληματικός. Αλλά για την αντιστοίχιση πδ-πσ, αν δε με απατά η μνήμη μου, υπάρχει σχετική επεξεργασία που την απορρίπτει και μάλιστα από την ανάποδη απ' αυτό που λέει η λογική της ιστορίας. Ότι δηλ οι πσ είχαν μείνει πίσω και δεν ευνοούσαν την περαιτέρω ανάπτυξη των πδ. Αυτό το τελευταίο με κάθε επιφύλαξη, γιατί το λέω από μνήμης, δεν έχω κάτι να παραθέσω ως παραπομπή.

    Καλές μελέτες και θα τα ξαναπούμε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Απλά έχω παρατηρήσει το εξής: ενώ πολλά πράγματα(και μπορώ να αναφέρω πραγματικά πολλά παραδείγματα) που έλεγαν οι σοβιετικοί έχουν αναθεωρηθεί ορθώς από το ΚΚΕ,έχουν αναθεωρηθεί σιωπηλώς. Δηλαδή λέγεται η σωστή θέση, αλλά δεν λέγεται ότι τότε πχ ο Ιωσήφ είχε πετσοκόψει την διαλεκτική σε ένα μηχανιστικό σύστημα, με τα στάδια (το συγκεκριμένο λέγεται, ένα παράδειγμα δίνω) και την γραμμική διαδοχή των τρόπων παραγωγής-τελολογία στην ιστορία κτλ. Αν και θεωρώ ότι σωστά προέκρινε στην εποχή του την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Το ''ζητήματα λενινισμού'' πχ είναι πολύ σημαντικό και ελπίζω να το έχει επανεκδώσει η Σύγχρονη Εποχή (πέρσι δεν το είχα βρει, τελικά το βρήκα στο διαδίκτυο). Επομένως, χρειάζεται σφοδρή κριτική, χωρίς να απομακρυνόμαστε την σκοπιά της υπεράσπισης των κεκτημένων της ΕΣΣΔ, τουλάχιστον μέχρι το 1956, για να μην πω τουλάχιστον μέχρι το 1970. Και περιμένω την συνέχεια της ανάλυσης από το ΚΚ, αφού νομίζω πολλές καυτές πατάτες όπως τα Συντάγματα, ιστορικά ζητήματα, ΜΙΣΘΟΙ, πέρα της γενικότητας του μέσου εργατικού μισθού (ποιά άραγε είναι η συγκεκριμένη απάντηση στον Μπετελέμ που εμφανίζει ένα άγνωστο, εξαφανισμένο και ίσως μούφα σοβιετικό διάταγμα 1-1-1936, αν δεν κάνω λάθος-μπορώ να το τσεκάρω, που ορίζει χάσμα μισθών 1/15 σχέση ανώτερου-κατώτερου), και κυρίως ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ των σοβιέτ, όλα αυτά μένει να απαντηθούν.
    Καλή ξεκούραση και ορεβουάρ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ

Η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή σε κάθε σχόλιο που προσπαθεί να προσθέσει κάτι στην πολιτική συζήτηση
Αρκεί να έχει κάποιο διακριτό ψευδώνυμο ως υπογραφή.