Η αποκατάσταση του ζαχαριάδη

Η κομματική αποκατάσταση του νίκου ζαχαριάδη έγινε με δόξα και τιμή ένα ωραίο κυριακάτικο πρωινό, στο πρώτο νεκροταφείο. Το οποίο ήταν γεμάτο από κόσμο και κόκκινες σημαίες. Κι αν περνούσε κανείς ανυποψίαστος απ’ έξω, θα αναρωτιόταν ποιος πέθανε και μαζεύτηκε τόσος κόσμος στην κηδεία του να τον αποχαιρετήσει. Κάποιος διάσημος, το δίχως άλλο.

Κι ούτε που θα φανταζόταν πόσο σπουδαία ήταν η ιστορική προσωπικότητα, για την οποία μαζεύτηκε τέτοιο πλήθος. Απ’ τις μεγαλύτερες που ανέδειξε ποτέ η χώρα και το κομμουνιστικό κίνημα. Και την ανέδειξε ο λαός, μέσα από τους αγώνες του, όχι το ντοκιμαντέρ του σκάι.

Στο νεκροταφείο ήταν όλοι οι μεγάλοι έλληνες του παπαχελά. Κάτι σαν μουσείο ιστορίας της αστικής τάξης. Κι ανάμεσά τους, ένας κόκκινος ηγέτης, με το σεμνό του τάφο, να τους χαλάει το σκηνικό. Όπως πήγε να τους το χαλάσει κι εν ζωή, επικεφαλής του δεύτερου αντάρτικου του δσε.

Οι μνήμες γυρίζουν στο –κάθε άλλο παρά σωτήριο- 91’, και τον επαναπατρισμό της σορού του ζαχαριάδη –λίγες μέρες μετά το συνέδριο της ανασυγκρότησης. Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένη, των κουκουέδων τα ιερά. Επιτέλους, ξαναείμαστε με το στάλιν.

Λίγους μήνες πριν, είχε χωρίσει το στάρι απ’ τον ανανεωτικό χυλό, έτοιμο να ξαναδώσει καρπούς, παρά τη βαρυχειμωνιά που λίγο έλειψε να το καταστρέψει.
Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοιχτούς λογαριασμούς. Ούτε μπορούσα ποτέ νάχω. Απόλη μου την ψυχή εύχομαι σ’ αυτούς που φορτώθηκαν το πολύ δύσκολο έργο να ξαναστήσουν το κουκουέδικο στα πόδια του, να πετύχουν απόλυτα και ολοκληρωτικά, έγραφε ο ζαχαριάδης στο τελευταίο του γράμμα.
Οι ζευγάδες φεύγουν, αλλά η σπορά μένει. Και δεν είναι της τύχης, αλλά ώριμο τέκνο της οργής και της ανάγκης.

Εξίσου δραματική ήταν κι η διεθνής συγκυρία. Πέντε μόλις μέρες αφού κατέβηκε η κόκκινη σημαία απ’ το κρεμλίνο, σαν το τελευταίο σωληνάκι που κρατούσε στη ζωή ένα σώμα που ήταν από καιρό ήδη κλινικά νεκρό. Κι εμείς εδώ, παιδιά του σωλήνα, που νοσταλγούσαν το σωληνάκι μαζί με τους παππούδες –της κίνησης 18-55 κι άλλων ηρωικών και πένθιμων οργανώσεων του περιθωρίου- υποδεχόμασταν το φέρετρο του ζαχαριάδη, που έκλεινε μέσα του τον σοσιαλισμό που ξεψυχούσε. Και τους θάψαμε μαζί, με τις τιμές που τους αρμόζει.

Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάν όλοι οι σύντροφοι.
Κι άλλοι λένε ότι ο υπαρκτός αυτοκτόνησε απ’ τα υπαρξιακά του αδιέξοδα και τις εσωτερικές του αντιφάσεις, σαν τον ζαχαριάδη. Ενώ άλλοι θεωρούν ατόπημα να γίνεται λόγος για αυτοκτονία, γιατί έτσι συγκαλύπτουμε την ουσία: δολοφονία κι αντεπανάσταση.

Αυτό έλεγε –μεταξύ άλλων- κι η εφημερίδα τοίχου (ντατζεμπάο) της οακκε, που γέμισε την αθήνα μες στον καύσωνα του αυγούστου, για την 38η επέτειο απ’ το θάνατο του νίκου ζαχαριάδη. Η οποία έλεγε ότι η διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων το 58’ στην ελλάδα, έγινε επειδή αρνούνταν να καταπιούν το χάπι της έβδομης ολομέλειας που διέγραψε τον ζαχαριάδη. Κι ίσως να ήταν κι αυτοί στην υποδοχή, ανάμεσα στους άλλους πιστούς.

Πόση φαντασία και δύναμη χρειάζεται για να χωρέσεις μέσα σου τέτοιες στιγμές. Με τα έφηβα γερ-οντ-άκια που αντιστάθηκαν μέχρι τέλους στα αρπακτικά του ιμπεριαλισμού, να φωνάζουνε συνθήματα για το στάλιν και τη σοβιετία που έχαναν. Στην πρώτη τους εξέγερση, πήραν φωτιά καήκαν.

Ίσως να έμοιαζε κάπως με όσα περιγράφει ο πάλαι ποτέ blogger σπαρίλας, σε μια σπάνια ανάρτηση για την υποδοχή του ιούδα γκόρμπι, δύο χρόνια αργότερα. Τι να σκέφτονταν, τι να φώναζαν, τι να ελπίζανε γι’ αυτά που θα ερχόντουσαν. Την ίδια απορία είχαμε και για τα συνθήματα στην εκδήλωση της κυριακής. Ενώ ο άθλιος φώναζε μέσα του: ο ζαχαριάδης ζει, έξω οι ανανεωτικοί.

Η μνήμη, η ζωή κι ο θάνατος, μπλέκουν σε ένα πολύπλοκο, διαλεκτικό παιχνίδι, με αξεδιάλυτες αντιφάσεις. Η ζωή δεν προχωράει με μελαγχολία και πολιτικά μνημόσυνα, αλλά χωρίς ιστορική μνήμη περπατά στα τυφλά. Το παρόν τακτοποιεί τους λογαριασμούς του με το παρελθόν, αντλεί διδάγματα κι έμπνευση, για να προχωρήσει στο μέλλον.

Οι κομμουνιστές δεν είναι νεκρόφιλοι που κυκλοφορούν στα νεκροταφεία της ιστορίας. Αλλά το φάντασμα που πλανάται ακόμα πάνω από την ευρώπη και τον αστικό κόσμο. Είναι η πρωτοπορία του κόσμου της ζωντανής εργασίας ενάντια στο βρικόλακα του κεφαλαίου, που ρουφάει άπληστα, σαν αίμα την υπεραξία, για να συνεχίσει να αναπαράγεται. Οι κομμουνιστές τιμούν τους νεκρούς που θυσιάστηκαν για ένα καλύτερο, συλλογικό αύριο, γιατί είχανε τη ζωή πάρα πολύ αγαπήσει. Κι αποκαθιστούν τους αλύγιστους της ταξικής πάλης, στέκοντας κριτικά στα τακτικά λάθη τους που, δεν ήταν αρκετά ευλύγιστοι για να τα αποφύγουν.

Κι άμα δεις βρικόλακες, κόκκινους φιλάθλους, ψήσ’ τους για να βάλουν σφυροδρέπανα στους τάφους.


Στο δεύτερο μέρος ακολουθεί η σύντομη μαρτυρία μιας συντρόφισσας, που έδωσε το παρόν στην εκδήλωση, και διηγείται τις εντυπώσεις της.

Κυριακή πρωί στο πρώτο λοιπόν, δηλ. στην πλατεία απ’ έξω και μέσα να γίνονται μνημόσυνα –όχι πολιτικά, γενικώς. Κόσμος όχι πολύς, κλειστό και το κέντρο. Γέροι που περίμεναν χρόνια αυτή την στιγμή, νέοι που τώρα τα μαθαίνουν, κι αριστεριστές που τιμάν την ιστορία του κόμματος –με τους περιορισμούς του χώρου τους: εντάξει, καλές οι αποκαταστάσεις, αλλά γιατί όχι και τον άρη; Που κι αυτό να γινόταν, θα έβρισκαν κάτι άλλο να γκρινιάξουν.

Η ομιλία της αλέκας λιτή, αυτοκριτική, στα πλαίσια της απόφασης, με αυθόρμητα χειροκροτήματα όπου αναφέρονταν οι άδικες κατηγορείς, ο λαϊκός ηγέτης κι η αποκατάσταση. Από τα βιογραφικά στοιχεία ξεχώρισα ότι ο ζαχαριάδης ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το κίνημα μέσω μιας αναρχοσυνδικαλιστικής οργάνωσης, ως μέλος του κομμουνιστικού της τμήματος. Από την ομιλία, την αποστροφή της αλέκας για τους εκτός κόμματος κομμουνιστές που της ζητούσαν αυτή την αποκατάσταση, όποτε την έβλεπαν.

Αρχή καλλιτεχνικού προγράμματος. Ένας τενόρος α καπέλα, κατευθείαν από την χορωδία του κόκκινου στρατού, τραγουδούσε στα ρώσικα. Κι αν σκεφτείς ποιοι είναι θαμμένοι παραδίπλα, θα έτριζαν τα κόκαλά τους μέσα στους τάφους. Απαγγελία ποιήματος (του ρίτσου;) για το ζαχαριάδη, που ήταν κάπως υπερβολικό, για τον πατέρα μας που ήρθε σπίτι και τα κυπαρίσσια που περήφανα χαιρετούν, στα όρια της προσωπολατρίας σχεδόν. Αλλά είπαμε, άλλες εποχές (ηρωικές) άλλα ήθη.
Τελειώνει το πρόγραμμα, κι απ’ το βάθος ακούγεται παπάς να ψέλνει.

Και μετά η ώρα της βόλτας στο νεκροταφείο -πρώτη φορά πρέπει να ‘μπαιναν τόσοι ριζοσπάστες μέσα. Ψηλά, πάνω απ’ τα κεφάλια μας ένα πανό: εαμ-ελας-επον-όπλα-δσε. Κρεμασμένα σε ένα νεκροταφείο, αλλά πάντα ζωντανά κι επίκαιρα.

Πρώτη στάση χριστόδουλος κι άλλοι μακαριστοί ιεράρχες –κομμάρες στο στομάχι. Δεύτερη και καλύτερη, ανδρέας κι η ελλάδα στους έλληνες. Να σε πιάνει το εακίτικό σου, για το τι ακριβώς θες να κάνεις στον τάφο του. Μετά διάφοροι διάσημοι και μεγάλοι έλληνες, θαμμένοι κάτω απ’ τα πόδια μας. Μεγαλοπρεπή γλυπτά και τάφοι, όπου θα χωρούσε να ζήσει ολόκληρη οικογένεια. Και κάπου στην άκρη λοιπόν, σε ένα λοφάκι –για να ‘χει αγνάντιο που έλεγε κι ο χαρίλαος- στο πιο παρατημένο σημείο κι ο τάφος του νζ. Σχετικά απλός –συγκριτικά με τους υπόλοιπους- γεμάτος γαρίφαλα κι αφημένο ριζοσπάστη, λόγω της ημέρας. Γειτονεύει με συντρόφους και φίλους, παρτσαλίδη, κιτσίκη, λειβαδίτη..

Φεύγοντας κρατούσαμε, σήμα κατατεθέν, ριζοσπάστες στο χέρι. Τους είδε ένας τύπος και μας έπιασε κουβέντα. Κι εγώ σύντροφος είμαι, με την ευρεία έννοια. Από αυτούς που διαφώνησαν το 55’, αλλά ήθελαν κομματική αποκατάσταση του άρη. Κάπως αντιφατικό μου φάνηκε, αλλά δε βαριέσαι. Και μας έλεγε ότι μιλάει με κομματικούς και για τη διαπάλη μες στο κόμμα. Αυτό με το κουκουέ, που είναι κλειστό και δε βγάζει τίποτα παραέξω, αλλά όλοι έχουν πληροφορίες από μέσα κι επαφές, δεν το ‘χω καταλάβει πώς γίνεται, αλλά δεν πειράζει.

Κάπου εκεί η εκδήλωση τελειώνει. Επόμενη στάση λαμία για τον άρη. Κι η έφοδος στους ουρανούς.