Το βρώμικο 36'

Χτες το αστικό παζάρι κατέληξε στο όνομα του πρωθυπουργού που θα τεθεί επικεφαλής στη νέα κυβέρνηση συνεργασίας. Η τελευταία φορά που συνέβη κάτι παρόμοιο ήταν με το ζολώτα το 89'. Το οποίο πέρασε στη συλλογική μνήμη ως βρώμικο, από τους βρομοπασόκους του κοσκωτά, ενώ εμείς γίναμε κολυμπήθρα του σιλωάμ και μας έμεινε η ρετσινιά.

Αλλά ο σημερινός συνειρμός οδηγεί δια της τεθλασμένης στο εθνοσωτήριο –για το έθνος των αστών- 1936 και τις απανωτές περίεργες συμπτώσεις εκείνης της χρονιάς. Που ίσως θυμίζουν σε επιμέρους πτυχές τους και τα σημερινά γεγονότα.

Οι εκλογές του γενάρη του 36’ δεν έδωσαν κοινοβουλευτική πλειοψηφία σε κανένα αστικό κόμμα. Η ηγεσία του κουκουέ, θορυβημένη από την πρόσφατη παλινόρθωση της βασιλείας, ήθελε πάση θυσία να σχηματίσει λαϊκό μέτωπο ενάντια στο φασισμό. Η διαπραγμάτευση με τον τσαλδάρη του λαϊκού κόμματος ναυάγησε, αλλά αυτές με τους φιλελεύθερους έδωσαν το σύμφωνο σοφούλη-σκλάβαινα. Ο σοφούλης εκλέχτηκε πρόεδρος της βουλής με τις ψήφους των βουλευτών του παλλαϊκού μετώπου, αλλά αρνήθηκε να γίνει πρωθυπουργός με τη στήριξη των κομμουνιστών και πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων τη συμφωνία που υπέγραψε.

Ίσως κάποια βρώμικα μυαλά συνδέσουν πονηρά το 89’ με το σύμφωνο σοφούλη-σκλάβαινα. Αλλά οι πιο ζουμερές ομοιότητες αρχίζουν παρακάτω. Ας δούμε πώς διηγείται τα γεγονότα ο βλαντάς στο βιβλίο του ο νίκος ζαχαριάδης και 22 συνεργάτες του –εκδόσεις γλάρος.

Με τις ψήφους των δύο μεγάλων αστικών κομμάτων (φιλελεύθερων και λαϊκών) σχηματίστηκε και η δεύτερη κυβέρνηση του εξωκοινοβουλευτικού καθηγητή κώστα δεμερτζή στις 14-3-1936, με αντιπρόεδρο και υπουργό στρατιωτικών τον γιάννη μεταξά που είχε 4 βουλευτές.
Κρατάμε την πρώτη εισαγωγική ομοιότητα και συνεχίζουμε.

Στις 5-3-1936, ο τότε παλατιανός υπουργός στρατιωτικών αλέξανδρος παπάγος πήγε στο παλάτι σαν εκπρόσωπος των τριών επιτελείων, στρατού, ναυτικού και αεροπορίας. Είπε στο βασιλιά ότι οι ένοπλες δυνάμεις δε θα ανεχτούν σχηματισμό κυβέρνησης με τις ψήφους των κομμουνιστών βουλευτών.

Ο βασιλιάς άκουσε τον παπάγο, χωρίς να του δώσει καμιά απάντηση. Μόλις έφυγε από το παλάτι, κάλεσε το μεταξά και τον ρώτησε αν θα αναλάμβανε το υπουργείο στρατιωτικών, για να επιβάλει πειθαρχία στις ένοπλες δυνάμεις. Απειθαρχία θεώρησε το διάβημα του παπάγου. Αντί να έχει τρεις συνδιχτάτορες αρχηγούς επιτελείων, προτίμησε το μεταξά για συνδιχτάτορα, γιατί ήξερε ότι πίσω του βρισκόταν η χιτλερική γερμανία.
(Εδώ η κε του μπλοκ κρατά με σεβασμό στην παράδοση και την ευφωνία το χι στο συνθετικό διχτάτορας, που χρησιμοποιεί ο βλαντάς).

Για να δείξει ο μεταξάς στο βασιλιά ότι θα ήταν συνδιχτάτορας, έθεσε σαν όρο να διευθύνει απρόσκοπτα το υπουργείο στρατιωτικών, να καλέσει στο παλάτι τον πρωθυπουργό δεμερτζή, αυτός να περιμένει στο διπλανό δωμάτιο για να ακούσει τη συνομιλία βασιλιά-δεμερτζή. Μετά να βγει από κει και να ορκιστεί υπουργός στρατιωτικών και μετά μυστικά να φτάσει στο υπουργείο.
Αυτό έγινε. Άρα, στις 5-3-1936 εγκαθιδρύθηκε ουσιαστικά η βασιλομεταξική διχτατορία κι όχι στις 4 αυγούστου.
Η υπογράμμιση είναι δική μου για να τονίσει το ντεζαβού. Περίμενε στο διπλανό δωμάτιο ο επίδοξος διχτάτορας...
Πάμε τώρα και στο πιο ιντριγκαδόρικο κομμάτι.

Στις 13-4-1936 πέθανε ξαφνικά ο πρωθυπουργός δεμερτζής. Τότε ήταν 60 χρονών και πολύ καλά στην υγεία του. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι τον δολοφόνησαν οι βασιλιάς-μεταξάς. Αμέσως μετά το θάνατό του, ο βασιλιάς διόρισε τον μεταξά πρωθυπουργό, χωρίς να συμβουλευτεί τους αρχηγούς των δυο μεγάλων αστικών κομμάτων.

Στις 30-4-1936 οι βουλευτές των δυο μεγάλων αστικών κομμάτων εξουσιοδότησαν τον μεταξά να κυβερνάει χωρίς τη βουλή, ως το σεπτέμβρη. Έτσι αυτοκτόνησε αυτή η βουλή. Το κουκουέ κι ο ζαχαριάδης δεν κατάλαβαν ότι ο ξαφνικός θάνατος του δεμερτζή ήταν δολοφονία, για να γίνει πρωθυπουργός ο μεταξάς. Δεν κατάλαβαν τίποτα και για δύο άλλους θανάτους.

Στις 31-1-1936 «πέθανε ξαφνικά» ο γεώργιος κονδύλης, σε ηλικία 56 χρονών. Χάρη σε αυτόν παλινορθώθηκε η μοναρχία, αλλά ο βασιλιάς γλύξμπουργκ τον έβαλε στο περιθώριο. Στις 30-1-1936, ο κονδύλης ζήτησε ακρόαση από το βασιλιά, για να του πει ότι έπρεπε να σχηματιστεί ισχυρή κυβέρνηση για να αποφευχτεί ο κομμουνιστικός κίνδυνος με τον ίδιο πρωθυπουργό. Ταυτόχρονα ετοίμαζε στρατιωτικό πραξικόπημα αν ο βασιλιάς του έδινε αρνητική απάντηση.

Η συνάντηση με το βασιλιά ορίστηκε στις 31 γενάρη, αλλά το πρωί βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του. λένε ότι δηλητηρίασαν την οδοντόπαστα και την οδοντόβουρτσα που έπλυνε το στόμα του. Αυτά εξαφανίστηκαν, νεκροψία του κονδύλη δεν έγινε.
Σσ: Τι σου είναι αυτή η κάθαρση... (οδόντων και γενικότερα).

Τη νύχτα της 16 προς 17-5-1936, «πέθανε» και ο αρχηγός του λαϊκού κόμματος παναγής τσαλδάρης. Αυτός έκανε διαπραγματεύσεις με το σοφούλη για σχηματισμό κοινοβουλευτικής κυβέρνησης από τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα, για να μπει τέλος στην πρωθυπουργία του μεταξά. Άρα, βασιλιάς-μεταξάς τον δολοφόνησαν, για να αποτρέψουν την ανατροπή της βασιλο-μεταξικής δικτατορίας.

Όταν πέθανε ο τσαλδάρης ήταν 69 χρονών και πολύ καλά από άποψη υγείας. Ο παναγής τσαλδάρης ήταν ένας μετριοπαθής δεξιός ηγέτης, δεν ήθελε την παλινόρθωση της μοναρχίας, εκβιάστηκε από τον στρατηγό κονδύλη για να συμφωνήσει με την παλινόρθωσή της. Αυτό, ποτέ δεν του το συχώρεσε ο γεώργιος γλύξμπουργκ.

Υπενθυμίζω ότι τον μάρτη της ίδιας χρονιάς είχε πεθάνει κι ο βενιζέλος στο παρίσι, ενώ λίγους μήνες αργότερα πέθανε κι άλλο ένα ηγετικό στέλεχος της παράταξης, ο αστός ριζοσπάστης παπαναστασίου. Αυτός πιθανότατα από φυσικά αίτια.
Συνεχίζουμε με το επιμύθιο.

Στις αρχές αυγούστου 1936 η ηγεσία του κκε προσπάθησε να γίνει γενική πανεργατική απεργία. Αυτό έδωσε το πρόσχημα για ένα δήθεν βασιλομεταξικό πραξικόπημα. Κανένα πραξικόπημα δεν έγινε στις 4-8-1936. Απλά, οι δυο συνδιχτάτορες κατάργησαν και τυπικά μια βουλή που είχε αυτοκτονήσεις στις 13-4-1936, όταν σαν άβουλο κοπάδι παραδέχτηκε το διορισμό του μεταξά σαν πρωθυπουργού.

Στις 4-8-1936, οι δυο συνδιχτάτορες διακήρυξαν δημόσια τη διχτατορία που είχαν εγκαθιδρύσει στις 5-3-1936, όταν ο μεταξάς έγινε υπουργός στρατιωτικών. Από τις 4-8-1936 όλοι μιλούν και γράφουν για απρόσωπη τεταρταυγουστιανή και όχι βασιλομεταξική διχτατορία. Αυτό δείχνει πόσο μελετιέται και η πρόσφατη πολιτική ιστορία μας.

Στη συνέχεια βέβαια ο βλαντάς ασκεί σκληρή κριτική στο κόμμα, στα όρια της εμπάθειας θα μπορούσα να πω -αν και στο σπίτι του κρεμασμένου δε μιλάνε για σκοινί. Ας πάρουμε μια μικρή γεύση.

Τι έκανε στο παραπάνω χρονικό διάστημα ο ζαχαριάδης με τα άλλα μέλη του πολιτικού γραφείου; Κατ’ αρχή τίποτα δεν κατάλαβαν από το διορισμό του μεταξά σαν υπουργού στρατιωτικών στις 5-3-1936. Μόνο στις 25 μάρτη δημοσίεψαν μια ανακοίνωση, για τον κίνδυνο που δημιουργούσε αυτός ο διορισμός. Αυτή έμοιαζε με ξόρκι, δεν ήταν σύνθημα για κοινή δράση των δημοκρατικών δυνάμεων για διώξιμο του μεταξά από την κυβέρνηση.

Ο ζαχαριάδης με τους στενούς συνεργάτες του τίποτα δεν κατάλαβαν από τα παραπάνω γκανγκστερικά που γίνονταν μπρος στα μάτια τους. Οι ηγέτες του κουκουέ ασχολούνταν με γελοία κατασκευάσματα, σα λαϊκό μέτωπο με τους ανυύπαρχτους σοσιαλιστές κι άλλες ασήμαντες δυνάμεις.

Προσπερνάμε τη μονομερή κριτική του κι ερχόμαστε στο σήμερα. Η ιστορική αναδρομή θα μπορούσε να εκληφθεί κι ως προειδοποίηση για τις εξελίξεις το επόμενο διάστημα. Εμένα όμως άλλο με προβληματίζει.

Η περίπτωση του ελληνικού χρέους που ενδέχεται να δράσει ως καταλύτης και να επηρεάσει το σύνολο της ευρωζώνης, αποδεικνύει τη βαθιά σύνδεση των διαφόρων εθνικών οικονομιών και μπορεί πιθανόν να στηρίξει τη θεωρία της (ανισότιμης) αλληλεξάρτησης. Εξάλλου κι η ιμπεριαλιστική ιταλία σε μηχανισμό επιτήρησης μπαίνει επί της ουσίας.
Το αυτό ισχύει και για το ενδεχόμενο μιας ριζικής, πολιτικής αλλαγής, που ίσως λειτουργήσει ως ντομινο και φέρει εξελίξεις σε πανευρωπαϊκή κλίμακα.

Από την άλλη όμως... Όταν βλέπεις το σαμαρά να προσπαθεί να μείνει εκτός κάδρου, όχι μόνο για προσωπικούς λόγους, αλλά για να μην καεί η επόμενη σοβαρή εναλλακτική της αστικής τάξης... και την εε να τους γράφει όλους κανονικά και να τους επιβάλει να συνεργαστούν με άκρως ταπεινωτικό τρόπο... αναρωτιέσαι τι άλλο παρά εξάρτηση έσχατου βαθμού, μπορεί να θεωρηθεί αυτή η εξέλιξη.

Το πλέον σίγουρο είναι ότι ο πραγματικός εχθρός μιας πιθανής νικηφόρας επανάστασης στο άμεσο μέλλον, δε θα είναι η αδύναμη αστική τάξη της ελλάδας, αλλά ο διεθνής συνασπισμός των δυνάμεων του κεφαλαίου και της μαύρης αντίδρασης, που θα πέσουν σαν ύαινες για να κατασπαράξουν την επανάσταση εν τη γενέσει της. Κι αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη ενδυνάμωσης του κομμουνιστικού κινήματος σε παγκόσμιο επίπεδο.

Να το λες βέβαια, μια κουβέντα είναι...