Το ανθρωπάκι

Σήμερα η κε του μπλοκ θα γίνει λίγο πικρόχολη, εξ αφορμής κι εξαιτίας ενός σχετικά πρόσφατου βιώματος, που μου θύμισε συνειρμικά μια σειρά άσχημες στιγμές από το μακρινό και πιο κοντινό παρελθόν. Η σημερινή ανάρτηση έχει ως θέμα της την φυλή των στελεχών, τα ήθη, τα έθιμα και την κοινωνική συμπεριφορά του στελεχικού δυναμικού των οργανώσεων του χώρου.

Ας ξεκινήσουμε από μια παραδοχή. Ο μέσος έντιμος καθοδηγητής σκληραίνει εκ των πραγμάτων, για να τα βγάλει πέρα με τις σκληρές συνθήκες που έχει να αντιμετωπίσει. Να βγάλει πρόγραμμα, να τρέξει, να συντονίσει, να ενημερώσει, να λύσει ζητήματα, να επιμείνει, να μεταπείσει. Δεν του περισσεύει πολύς χρόνος για να είναι διαλλακτικός, να σκεφτεί νηφάλια και σφαιρικά. Ξέρει μόνο ότι κάποιες δουλειές πρέπει να γίνουν κι είναι δική του ευθύνη να εξασφαλίσει ότι όντως θα γίνουν.

Όλα αυτά είναι απολύτως κατανοητά. Στην τελική εμένα με παίρνει να το παίζω άνετος και διαλλακτικός διανοούμενος γιατί είμαι έξω απ’ τον χορό και πολλά τραγούδια λέω. Ναι, αλλά δε μιλάμε γι’ αυτήν την περίπτωση. Μιλάμε για εκείνη την κατηγορία ανθρώπου που σκεφτόταν από μικρός πως όταν μεγαλώσει θα γίνει αρχηγός, κατ’ επάγγελμα. Είδος εύκολα αναγνωρίσιμο που παροικεί σε όλες τις οργανώσεις, κυρίως στα αμφιθέατρα, κι έχει μια τυπική συμπεριφορά και νοοτροπία που συνίσταται κατά βάση στα εξής.

Μένει στρατηγός στα μετόπισθεν, να επιστατεί και να εμψυχώνει την εμπροσθοφυλακή, αντί να βοηθήσει κι αυτός να γίνει καλύτερα η δουλειά. Καθορίζει τάσεις και μόδες, εν είδει άτυπης γραμμής που δεν είναι υποχρεωτική, αλλά σου δίνει πόντους και μπορεί να έχει να κάνει με οτιδήποτε. Σταράκια, πουκάμισα, δερμάτινα, τζίβες, ακόμα και βιβλία ή μουσικά γούστα.

Το τραπέζι του δεν αδειάζει ποτέ από περίγυρο και κόσμο που χοροπηδάει γύρω του, για να κερδίσει λίγα ψίχουλα προσοχής. Οι κοπέλες τον ερωτεύονται και αναστενάζουν στο πέρασμα του, φτιάχνοντας κλίμα στις συνελεύσεις. Αυτός το ξέρει και φροντίζει να το εκμεταλλευτεί.http://www.blogger.com/img/blank.gif

Στα αμφιθέατρα μιλάει με στυλ γεμάτο επιτήδευση, στο λόγο και την εκφορά του. Πομπώδες ύφος, χειρονομίες, βερμπαλισμοί και τσιτάτα, υψωμένη φωνή και χτύπημα του χεριού στην έδρα για να εκμαιεύσει ενθουσιασμό. Στις εκδηλώσεις, εκφωνεί βαρετούς λόγους που τους διαβάζει από μέσα κι ύστερα όλοι τους ξεψαχνίζουν και βρίσκουν κάτι ενδιαφέρον για να αποκομίσουν ως κατασταλαγμένη σοφία.

Στους χώρους δουλειάς μιλάει όπως στα αμφιθέατρα, ή σαν τον ινστρούκτορα από την ταινία με τον τραμπάκουλα. Στους οπαδούς μιλάει σα να ήταν οργανωμένοι. Και στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις, σου μιλάει με συνδικαλιές, με ξύλινες κλισέ εκφράσεις, λες και δε μιλάει μαζί σου αλλά σε κάποιο φανταστικό κοινό που κρίνει και παρακολουθεί.

Λέει πράγματα κούφια και ψεύτικα που ξέρει να τα υπερασπιστεί αλλά δεν είναι σίγουρο ότι τα πιστεύει, δεν τα κατέχει για δικά του και τα αφήνει πολύ εύκολα για να υπερασπιστεί τα επόμενα. Τα οποία ανέκαθεν πίστευε κι έλεγε. Ποτέ δεν ήταν διαφορετική η άποψή του. Μέχρι την επόμενη. Που δεν του στοιχίζει να την αλλάξει, αντίθετα με σένα που προσπαθείς να τα δέσεις σε ένα λογικό συνεκτικό ιστό κι αν σου φύγει ο βασικός κρίκος γκρεμίζεται ο τρόπος που βλέπεις τα πράγματα και νιώθεις εκτεθειμένος. Δεν προχωράς σα να μη συνέβη τίποτα.

Δε σε χαιρετά πάντα, εκτός κι αν σε θέλει για κάτι ή είσαι ο μόνος που γνωρίζει. Σου μιλά με πολύ σοβαρό ύφος για την αποστολή που θα σου αναθέσει, η οποία μπορεί να είναι να του φέρεις καφέ ή τυρόπιτα. Δεν απαντά σ’ όλες τις ερωτήσεις σου για να αφήσει να πλανάται ένα μυστήριο γύρω του και να σε κάνει να νιώσεις υπό-. Γιατί όπως λέει και το ποντίκι στον ισοβίτη, αν δεν πουλήσεις λίγη μούρη σε έχουν όλοι χεσμένο. Έτσι ίσως καταφέρει να γίνει μούρη, αλλά δεν κερδίζει ποτέ τον αυθόρμητο θαυμασμό και την αναγνώριση των συντρόφων του.

Στα πάρτι κάθεται μαζί με άλλους δικούς του, σε ένα ειδικό μέρος, σαν εξώστη. Κι εν τέλει μένει κλεισμένος σε ένα φαύλο κύκλο με τους ομοίους του και ξεχνά να συναναστρέφεται απλό κόσμο και να πιάνει το σφυγμό του.

Είναι ο τύπος του γραφειοκράτη που ο τσίρκας στην τριλογία του βαφτίζει ασώματες κεφαλές και τους προσωποποιεί στο χαρακτήρα του ανθρωπάκι. Που μένει άκλιτο εν είδει απαξίωσης γι’ αυτό το είδος, της νομενκλατούρας.

Ο τσίρκας βέβαια αναπαράγει με τη σειρά του ως ένα βαθμό τον κλασικό διαχωρισμό ηγεσίας-βάσης, που καταλογίζει τα πάντα στην πρώτη και γίνεται σφόδρα αντιδιαλεκτικός πριν καν φτάσει στις τελικές του συνέπειες. Κάτι που φαίνεται να καταλαβαίνει ακόμα κι ο ρούσης, παρά τα μύρια όσα λέει το τελευταίο διάστημα για το κόμμα, αφού πήγε σε μια εκδήλωση του αλαβάνου για να προπαγανδίσει το μέτωπο κι έβαλε στην ηγεμονία το κουκουέ. Αυτό το κκε ως έχει, όχι χωρίς την ηγεσία του κι άλλες τέτοιες ανοησίες που λένε. Να σκέφτεσαι δηλαδή ποιος τα λέει και τι γράφει στη στήλη του την ίδια στιγμή και να σταματάει ο νους σου.

Κατά βάθος κάθε βάση έχει την ηγεσία που της ταιριάζει. Κι αυτό ισχύει ακόμα και για το κλασικό παράδειγμα του εαμ, με την ηρωική βάση και την ηγεσία που δε μπόρεσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Τόσο ήξεραν τόσο μπόρεσαν ο σιάντος και ο ιωαννίδης. Που ήταν κι αυτοί του λαού παιδιά, κουρέας ο ένας και επιλοχίας στο μικρασιατικό μέτωπο ο άλλος. Αλλά τελικά δε μπόρεσαν να κάνουν την υπέρβαση.

Δεν χρειάζεται λοιπόν καμία γενίκευση. Ανθρωπάκια του λαού είμαστε όλοι. Κι οι πρωτοπόροι κομμουνιστές, Άνθρωποι με το άλφα κεφαλαίο (χωρίς κύκλο). Δόξα και τιμή σε όσους καταφέρνουν να είναι τέτοιοι και σήμερα, σε συνθήκες εξόχως δύσκολες κι αντιηρωικές. Δόξα τω λαώ, υπάρχουν πολλοί.

Υγ: το κείμενο πέρασε από λογοκριτική επιτροπή σφισσας που εμπιστεύομαι κι έμεινε μετεξεταστέο. Παρόλα αυτά παίρνω το ρίσκο για τη δημοσίευσή του, κι ας είναι ίσως λίγο άκαιρο εν όψει της απεργίας μεθαύριο. Βρίστε ελεύθερα στα σχόλια (εμένα, όχι γενικώς).