Είκοσι χρόνια ΕΑΑΚ

Σχεδόν κανείς δεν ξέρει πότε ακριβώς ιδρύθηκαν τα εαακ, ή ποια χρονιά μπορεί να θεωρηθεί ως η επίσημη πρώτη τους στις φοιτητικές εκλογές. (Κι οι λίγοι που το γνωρίζουν, δε συμφωνούν πάντα μεταξύ τους). Η φυσική τους παρουσία στα πανεπιστήμια αποκτά μυθικές διαστάσεις και χάνεται στο διηνεκές του φοιτητικού κινήματος.

Τα εαακ ως ιδεολογία υπήρχαν και θα υπάρχουν. Υπήρχαν στην πολιτική ηθική των ρηγάδων, στο πνεύμα του γαλλικού μάη, ίσως στο πολυτεχνείο –αλλά βασικά στο χημείο. Εν μέρει και εντός της οργάνωσης, όπου και μεγάλωσαν, ως αντιπολίτευση σε κάθε κρίσιμη καμπή της δεκαετίας του 80. Αν κι εδώ συνηθίζουν να προεκτείνουν με σχήμα πρωθύστερο, τη διάσπαση που ακολούθησε στο παρελθόν και τα προγενέστερα γεγονότα.

Η εαακ υπάρχει. Κι όσο υπάρχουμε θα υπάρχει, στη βάση του πλέον καθαρού ετεροπροδιορισμού. -Δηλ θα υπάρχουν εαακ στον κομμουνισμό; -Όχι. Γιατί μαζί με το κράτος θα απονεκρωθεί και κάθε πολιτικός φορέας. -Και τότε τι πλάκα θα έχει; Έλα ντε. Το βασικό ερώτημα είναι αν θα συνεχίσουν να υφίστανται στο σοσιαλισμό. Κι αν ναι/οχι, με ποιον ακριβώς τρόπο.

Κανείς δε γνωρίζει ποια ακριβώς είναι και η ιδεολογικη-πολιτική ταυτότητα της εαακ. Ερμαφρόδιτη φύση που δανείζεται στοιχεία κι απ' τις δυο θεότητες. Πήρε την πονηριά του ερμή και τα φτερωτά του πέδιλα για να πετάξει βουλησιαρχικά πάνω από την πεζή πραγματικότητα. Και αναδύθηκε σαν αφροδίτη από τη θάλασσα με τα ταξικά ναυάγια του εικοστού, αρμενίζοντας έκτοτε στραβά στον γιαλό, σα θεά του έρωτα.

Ένα ερυθρόδερμο υβρίδιο με μαύρα στίγματα, σαν πασχαλίτσα, που έρχεται να καλύψει τον κενό πολιτικό χώρο μεταξύ κομμουνισμού κι αναρχίας διατηρώντας κάτι από αμφότερους. Στο κόκκινο λένε ναι, και στο μαύρο λένε ναι (από κάθε άποψη) αλλά δεν αυτοπροσδιορίζονται ως ροσονέρι, με τον ίδιο περίπου τρόπο που οι ναρίτες δηλώνουν μαρξιστές και λενινιστές, όχι όμως μαρξιστές-λενινιστές, γιατί έχουνε πρόβλημα με την παυλίτσα.

Κανείς δε γνωρίζει τι ακριβώς σημαίνει και το αρκτικόλεξο της εαακ. Δε μπορεί να θεωρηθεί ενιαία γιατί στεγάζει διάφορες απόψεις, ενίοτε και δυο διαφορετικά σχήματα στην ίδια σχολή. Η έννοια  «ανεξάρτητος» είναι αρκετά σχετική (ανεξάρτητη από ποιον;) κι εν μέρει ψευδεπίγραφη, γιατί και στις δικές της γραμμές δρουν οργανώσεις που καθορίζουν τους συσχετισμούς και τις θέσεις της. Και το «αριστερή» δε λέει κάτι, γιατί στα πανεπιστήμια μόνο η δαπ δε δηλώνει τέτοια.

Έτσι μένει μόνο η κίνηση, που είναι το παν. Ο τελικός σκοπός δεν είναι τίποτα. Κι ένας sui generis μπερνσταϊνισμός, για τα ειδικά προβλήματα της σχολής και τις μικρές νίκες στο σήμερα, ο οποίος κρύβεται πίσω από φραστικούς βερμπαλισμούς και συμβολικές, επεισοδιακές συγκρούσεις.

Κανείς δεν ξέρει με τι άρθρο συντάσσονται τα/η εαακ, σε τι αριθμό και τι γένους είναι. Γι’ αυτό κι η κε του μπλοκ τηρεί στάση διαλεκτικού κεντρισμού και χρησιμοποιεί τις δύο εκδοχές εναλλάξ. Το ενιαίο χάνεται διαλεκτικά στο ανεξάρτητο της αυτονομίας κι ο ενικός στον πληθυντικό σχημάτων κι απόψεων, εκφράζοντας την πάλη των τάσεων και τη διαλεκτική ενότητα των αντιθέτων.

Έτσι έχουμε μία ευρεία γκάμα επιλογών. Μπορούμε να καταλήξουμε σε αττική σύνταξη, πχ «τα εαακ πήρε τα πρακτικά και έφυγε», κατά το αρχαίο «τα παιδία παίζει». Ή και στο αντίθετό της, που δεν έχει κάποιο ειδικό όνομα, αλλά μπορεί να πάρει, τιμής ένεκεν, αυτό της εαακ. Παράδειγμα: η εαακ κατεβάζουν δύο πλαίσια-ψηφοδέλτια στους χημικούς μηχανικούς.

Ας αφήσουμε όμως την «πολιτική κριτική» γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός του αφιερώματος, αλλά μια προσωπική βιωματική ματιά στο φαινόμενο εαακ και την 20ετή διαδρομή του στα αμφιθέατρα μέσα από το πρίσμα διάφορων αφανών κι επιφανών ηρώων και πρωταγωνιστών, με τη δική του οπτική και για τη δική του εποχή ο καθένας.

Η κε του μπλοκ επιμελείται του αφιερώματος, αλλά δε συμμετέχει με δικό της κείμενο σε αυτό, κυρίως λόγω έλλειψης ανάλογων εμπειριών. Η δική μου σχολή ήταν απομονωμένη απ την υπόλοιπη πανεπιστημιούπολη, και τα εαακ εμφανίστηκαν αρκετά αργά, όταν τελείωνα, χωρίς να αποτελούν ακριβώς αντιπροσωπευτικό δείγμα του είδους. Οπότε παράχωσα τς λιγοστές δικές μου σημειώσεις σε αυτό το εισαγωγικό κείμενο.

Κάνοντας λοιπόν αφαίρεση απ’ όλα τα υπόλοιπα και μιλώντας σε καθαρά ψυχολογικό επίπεδο, πρέπει να ξεκινήσουμε από εκείνο το σχόλιο ενός σφου αναγνώστη που σύμφωνα με τον κομάντο αποτέλεσε οριακή στιγμή για το μπλοκ και τον τρόπο που «οργανώνουν» κόσμο οι συνιστώσες των εαακ.

Οι ΝΑΡίτες οργανώνουν με τον εξής παράδοξο τρόπο: λένε κάτι ωραίο σε μια συνέλευση, σε ένα ΔΣ, σε μια συζήτηση, γράφουν κάτι γαμάτο σε μια αφίσα, σε ένα κείμενο και εσύ ενθουσιάζεσαι... λες να αυτοί τα λένε σωστά... μετά εσύ αποφασίζεις να τους πλησιάσεις... πας σε μια συνέλευση να τους μιλήσεις και είναι αγχωμένοι... πας στο τραπεζάκι και πρέπει να κάνουν πάντα κάτι άλλο και δε σου πολυδίνουν σημασία... πας σε ένα μπαρ και μιλάνε με την γκόμενα... τους ζητάς το τηλέφωνό τους, από ευγένεια σου ζητάνε το δικό σου, αλλά την επόμενη φορά που τους συναντάς στην καλύτερη έχουν χάσει το τηλέφωνό σου και στην χειρότερη οριακά θυμούνται ποιός είσαι... για να μην τα πολυλογώ...
αφού λοιπόν νιώσεις σκουπίδι μπροστά τους... αρχίζεις και τους θαυμάζεις περισσότερο... λες θέλω να γίνω κι εγώ τέτοιος...
αποφασίζεις λοιπόν να πας στο σχήμα, να τους βρεις εκεί... όταν πας στο σχήμα ανακαλύπτεις ότι μαζί τους είναι και κάποιοι άλλοι τύποι που δεν τα λένε τόσο ωραία ή τα λένε ακαταλαβίστικα εντελώς, αλλά αντίθετα έχουν πάρα πολύ όρεξη και διάθεση να σου μιλήσουν, να πιουν καφέ, να διασκεδάσουν μαζί σου... εκεί σου λένε πόσο κακοί είναι οι ΝΑΡίτες... την επόμενη μέρα όμως ξαφνικά ο ΝΑΡίτης σε θυμάται, έχει βρει ή ξαναβρει το τηλέφωνό σου... σε αυτήν την περίπτωση έχει δύο τινά: ή λες θα πάω με τους άλλους που μου μιλάνε ή θα πάω με αυτούς που τα λένε πιο ωραία... και οργανώνουν και οι ΝΑΡίτες και οι άλλοι και βέβαια έτσι φτιαχτήκανε τα ΕΑΑΚ...

Κρατώντας αυτό λοιπόν ως αφετηρία, προχωράω σε αυθαίρετους, δικούς μου συνειρμούς.

Η φυλή των εαακιτών πρέπει να προέρχεται από τα ενεργά μέλη εκείνης της παρέας του λυκείου, που ήταν οι σταρ του σχολείου κι οι υπόλοιποι τους θεωρούσαν κλίκα. Ενώ –στο δικό μου μυαλό- οι κνίτες σύντροφοι στρατολογούνται κατά κανόνα από τις μοναχικές υπάρξεις που περιφέρονται μελαγχολικές στα διαλείμματα και σκοντάφτουν στα αδιέξοδά τους, μέχρι να βρεθούν σε επαφή με την οργάνωση και να αφοσιωθούν σε ένα ιδανικό. Όλα αυτά φυσικά μπορεί να είναι απλώς μια χοντροκομμένη αφαίρεση χωρίς βάση, πέρα από κάποιες μεμονωμένες, δικές μου παραστάσεις.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Αρκετοί κνίτες σύντροφοι προσπαθούν να γίνουν μαζικοί, αλλά δεν τα καταφέρνουν καλά –γιατί δεν υπήρξαν ποτέ τέτοιοι. Ενώ κάποιοι εαακίτες μπορεί να διαθέτουνε μάζες θαυμαστριών, αλλά δεν τους ενδιαφέρει να έχουν μαζική πολιτική απεύθυνση, από έμφυτη, σνομπ άποψη. Η οποία στο κίνημα μετασχηματίζεται διαλεκτικά σε αβανγκαρντισμό. Και έτσι φτάνουμε από την ανάποδη στο ίδιο αποτέλεσμα με τη λογική της ανάθεσης. Δηλ να τρέχουν τα ίδια άτομα για όλες τις δουλειές, σαν περιφερόμενος θίασος του αγγελόπουλου.

Αυτό παράλληλα καλλιεργεί ένα έντονο, παρεΐστικο στοιχείο κι ένα δέσιμο, που είναι αξιοζήλευτο ως ένα βαθμό, αλλά δημιουργεί ένα μικρόκοσμο, με όσα αρνητικά συνεπάγεται αυτό. Ο εαακίτης μπορεί πχ να πιάνει καλύτερα τον παλμό του φοιτητόκοσμου, που είναι εντός του μικρόκοσμού του, αλλά να χάνει την επαφή με την πραγματικότητα εκτός πανεπιστημίου. Και κάπως έτσι συμβαίνει κατά κανόνα και στην πραγματική ζωή.

Ένα δεύτερο σημείο είναι ο «φόβος μπροστά στην ελευθερία», που σύμφωνα με τον φρομ, μας κάνει να επιζητούμε την ένταξη σε μεγάλα σύνολα, για να νικήσουμε την υπαρξιακή μας μοναξιά. Κι αυτός αφορά εξίσου κνίτες κι εαακίτες, αλλά περισσότερο την οργάνωση, που είναι μεγάλη και σίγουρη κι έχει πίσω της το κόμμα, μια ιστορία κι έναν μηχανισμό για να καλύψει τα κενά και τις ανεπάρκειες κάθε ανασφαλούς συντρόφου.

Οπότε το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να έχεις διάθεση να προσφέρεις, να ακολουθείς το ρυθμό της και τις χρεώσεις της, αποκτώντας εκείνη την πειθαρχία του εργοστασίου που αναφέρει ο λένιν στις μπροσούρες του για το κόμμα νέου τύπου, ως πλεονέκτημα του προλετάριου απέναντι στον μικροαστό διανοούμενο, που δεν ανέχεται να υποτάξει την προσωπικότητά του σε μία οργάνωση.

Ο μέσος σύντροφος έχει διάθεση για προσφορά κι απεριόριστο φιλότιμο. Αλλά αυτό συνήθως δεν φτάνει από μόνο του. Αν δε συνδυαστεί με πρωτόβουλο πνεύμα, η δουλειά μένει σε κουτάκια και για τα υπόλοιπα επικρατεί μια ιδιότυπη λογική ανάθεσης εντός της οργάνωσης. Ας βγάλουμε εμείς την χρέωση και το μέτωπο θα το φτιάξει κάποιος άλλος.

Στον αντίποδα, ο μέσος εαακίτης πρέπει να τα κάνει όλα μόνος του κι αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, σε «εθελοντική βάση». Αλλά δεν έχει αναπτύξει μέσα του την αίσθηση του καθήκοντος, γιατί δεν χρειάζεται να λογοδοτήσει σε κάποιον, παρά μόνο στις μάζες και το κίνημα γενικά κι αόριστα. Ένα  τυπικό παράδειγμα του «φόβου μπροστά στην οργάνωση» που συμπληρώνει διαλεκτικά την ανάλυση του φρομ.

Οι συλλογικότητες του χώρου έχουνε χαλαρή πειθαρχία, κατ’ εικόνα και ομοίωση των εαακ, που δομούνται κατά το προυντονικό πρότυπο της χαλαρής συνομοσπονδίας τοπικών κοινοτήτων (βλ. σχημάτων) και σε τελική ανάλυση ως συνομοσπονδία ατόμων, που δυσκολεύονται να θυσιάσουν το «εγώ» τους στο βωμό κάποιας γραμμής, ή ενός κεντρικού σχεδιασμού. Ο οποίος δε θεωρείται σοσιαλιστική σχέση παραγωγής, αλλά αυταρχικός συγκεντρωτισμός.

Εν κατακλείδι, οι εαακίτες είναι ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο. Ή μάλλον για το ακόμα καλύτερο και το ακόμα χειρότερο. Και το αποδεικνύουν σε κάθε κοινωνική τους εκδήλωση.

Πρόσφατα η κε του μπλοκ παραβρέθηκε σε έναν γάμο όπου οι εαακίτες φίλοι του γαμπρού τον ξεπροβόδισαν υπό τους ήχους της διεθνούς από το σπίτι και στο κέντρο τον έβαλαν να χορέψει ζεϊμπέκικο γύρω από μια προτομή του λένιν. Ενώ ενδιάμεσα έστησαν αψίδα με κόκκινες σημαίες έξω από την αίθουσα του γάμου, για να περάσει το ζεύγος βγαίνοντας και φώναξαν το σύνθημα: ούτε σε δημαρχεία, ούτε σε εκκλησιές, ποτέ τους δε λυγίσανε οι κομμουνιστές...

Πάνω-κάτω δηλ αυτά που όλοι μπορεί να σκεφτόμασταν, αλλά κανείς μας δεν ήταν αρκετά εαακ για να τα κάνει στην πράξη. Όπως κανείς μας δε θα έμπαινε εν μέσω κρίσης στη διαδικασία ενός χλιδάτου γάμου άλλου ζεύγους σε γνωστό πολυχώρο του κέντρου, που σχολιάστηκε στα στέκια του εξωκοινοβουλίου. Η άλλη όψη του νομίσματος, που λέγαμε.

Υγ: η ανάρτηση αυτή βγήκε με μικρή καθυστέρηση, γιατί άργησε στην προσυγκέντρωση. Εαακ λέμε..