Απεργιακή αποτίμηση

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία από την πρώτη μέρα της απεργίας ήταν ίσως ότι δεν υπήρχαν παρά μόνο ελάχιστες ανταποκρίσεις στο διαδίκτυο από τα γεγονότα και την εξέλιξη κάθε πορείας. Ακόμα και στο indymedia, απ’ ό,τι μου είπαν, όπου συνήθως υπάρχει συνεχής ροή πληροφοριών, κάποιος χρήστης δεν άντεξε κι έγραψε: τι θα γίνει ρε παιδιά, θα γράψει κανείς τίποτα, για την πορεία; Κι αν οι δικοί μας δε συνηθίζουν γενικά τις ανταποκρίσεις στο διαδίκτυο, για τους άλλους η απουσία πολλών μαρτυριών αντανακλούσε μια γενική απογοήτευση και την χαμηλή συμμετοχή του κόσμου.

Τη δεύτερη μέρα η εικόνα άλλαξε προς το καλύτερο, αλλά όχι δραματικά. Ο κόσμος ήταν ασφαλώς περισσότερος, αλλά μάλλον κατώτερος του αναμενομένου και της περίστασης, συγκριτικά με άλλες φορές. Και ήταν αρκετοί αυτοί που αναγνώρισαν πως χωρίς τις δυνάμεις του παμε, η εικόνα θα ήταν σχεδόν μελαγχολική. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο ποσοτικό μέρος του θέματος, αλλά και στο οργανωτικό: τη συγκρότηση των μπλοκ και τις συντεταγμένες δυνάμεις που συγκράτησαν την άτακτη υποχώρηση των διαδηλωτών κι ανασυντάχθηκαν γρήγορα, για να επιστρέψουν στην πλατεία.

Αυτή η απογοήτευση αντανακλά με τη σειρά της ως ένα βαθμό τις διαθέσεις του κόσμου. Αντανακλά επίσης τα όρια μιας κατάστασης και μιας πολιτικής κατεύθυνσης γενικότερα, που έχει για ταβάνι της μια αντιμνημονιακή αριστερή κυβέρνηση. Κι η εκλογική άνοδος του φορέα που κατεξοχήν την εκφράζει, δε συνιστά ακριβώς κατάθεση ελπίδας, όπως πιστεύουν κάποιοι, αλλά την άλλη όψη του νομίσματος της κινηματικής απογοήτευσης. Δεν αποτελεί δηλαδή αγωνιστική υποθήκη για το μέλλον, αλλά υποθήκευση του αγώνα και καναλιζάρισμά του σε ακίνδυνους, κοινοβουλευτικούς δίαυλους.

Το βασικό ζητούμενο του κειμένου ωστόσο, δεν είναι να κριτικάρει τις αυταπάτες και τα αδιέξοδα του χώρου, ή να γενικεύσει αυθαίρετα την εικόνα της τελευταίας 48ωρης, αλλά να κάνει μια συνολική αποτίμηση με κάποια γενικά συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά των κινητοποιήσεων των τελευταίων ετών. Χωρίς καμιά διάθεση αυτοεπιβεβαίωσης, να τις μετρήσουμε ποιος την έχει μεγαλύτερη (σσ: την πορεία), αλλά με το σκεπτικό να προβληματιστούμε πάνω σε κάποια σημεία.

Προφανώς μια τέτοια αποτίμηση για να είναι πλήρης πρέπει να διαθέτει ποιοτικούς δείκτες και στοιχεία: το επιτελικό σχέδιο, συγκεκριμένους στόχους και βήματα που έγιναν βάσει αυτού, ποσοστά συμμετοχής στην απεργία, κτλ. Αυτά είναι στοιχεία που η κε του μπλοκ δεν έχει στη διάθεσή της –εκτός κι αν θεωρήσει κανείς αξιόπιστα, τα γελοία στοιχεία που δίνει η γσεε για 90% συμμετοχή, με την πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία να υπάρχει στα χαρτιά μεγαλύτερη συμμετοχή στον ιδιωτικό τομέα απ’ ό,τι στο δημόσιο. Υπάρχουν όμως μια σειρά άλλες παράμετροι που μπορούν να ελεγχθούν και είναι μάλλον αδιάψευστα κριτήρια για την πραγματικότητα και τη σημερινή κατάσταση του κινήματος.

Στις κινητοποιήσεις του παμε υπάρχει μια συνέχεια, με μαζικές πορείες και ισχυρούς δεσμούς με έναν κόσμο, που δεν ανήκει στο στενό κύκλο φίλων κι οπαδών του κόμματος –και θα ‘χε ενδιαφέρον να μπορούσε να στηθεί μια πρόχειρη κάλπη σε μια συγκέντρωση, για να δούμε τι ψηφίζει. Αυτό φάνηκε τόσο στη 48ωρη –ιδίως την πρώτη μέρα-, όσο και στην επίσκεψη της μέρκελ, με τη σκοτωμένη τρίωρη στάση εργασίας της γσεε, όπου συμμετείχαν μόνο οι αποφασισμένοι. Κι είναι στοίχημα να διατηρηθεί και να ενισχυθεί το επόμενο διάστημα.

Ένα άλλο εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η διαπαιδαγώγηση αυτού του κόσμου, να μην περιμένει εύκολες λύσεις εδώ και τώρα –πχ με επισχέσεις αντί για απεργιακό αγώνα στη δουλειά του, ή με ένα μεταβατικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και μια αντιμνημονιακή κυβέρνηση που θα της αναθέσει να το υλοποιήσει, σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο. Αλλά να είναι έτοιμος για ένα σκληρό, μακροχρόνιο αγώνα, με καθαρή ταξική στόχευση και πολλές θυσίες, που θ’ αποκτούν νόημα μόνο όταν συνδέονται με την πάλη για τη συνολική ανατροπή του συστήματος, που γέννησε την κρίση και το μνημόνιο.

Ένα τρίτο στοιχείο είναι η μαζική παρουσία των τοπικών λαϊκών επιτροπών κι η δουλειά στις γειτονιές, όπου μπήκαν στην τελευταία απεργία πούλμαν για να μεταφέρουν τον κόσμο, εξαιτίας της απεργίας των μμμ. Την ίδια στιγμή κάποιοι άλλοι χώροι θεωρητικοποιούν τη δική τους αδυναμία και την αναιμική τους παρουσία στους εργασιακούς χώρους και κάνουν λόγο για τα παλιά, παραδοσιακά σχήματα που χρεοκόπησαν και την ανάγκη να μεταφέρουμε το κέντρο βάρους στις συνοικίες, χωρίς να ακολουθούν όμως οι πράξεις και τα έργα τους, όσα λένε στη θεωρία.

Ένα ακόμα στοιχείο είναι το αμιγώς οργανωτικό: η πειθαρχία των μπλοκ, η συγκρότησή τους, και η περιφρούρηση. Την τετάρτη καταρρίφθηκε ένας δημοφιλής μύθος για τους ειρηνικούς περιπάτους του παμε, που κρατάει τον κόσμο του μακριά από τις μάχες, σε αντίθεση με τους μπαρουτοκαπνισμένους οπλαρχηγούς, που επιλέγουν τη «σύγκρουση» και διαπαιδαγωγούν τις μάζες σε αντίστοιχο πνεύμα και συνθήκες.

Κατά πρώτον η «σύγκρουση» δεν είναι φετίχ και σε κάθε περίπτωση δε γίνεται όταν ο αντίπαλος σε περιμένει πάνοπλος κι ο μόνος που αιφνιδιάζεται και την πληρώνει είναι ο «άμαχος πληθυσμός», που διαλύεται στα πρώτα δακρυγόνα. Κατά δεύτερον αποδείχτηκε ότι ο κλεφτοπόλεμος ενός άναρχου μπουλουκιού δεν έχει καμιά αξία (πέραν της εκτόνωσης) μπροστά στα συντεταγμένα μπλοκ που δεν σπάνε στην πρώτη επίθεση των ματ και δεν τους προσφέρουν εύκολη λεία, για να διαλύσουν την πορεία και να πετύχουν το στόχο τους.

Το σημείο-κλειδί κι η ειδοποιός διαφορά σε τελική ανάλυση, είναι η στάση απέναντι στις αυθόρμητες διαθέσεις των μαζών και η ταξική τους διαπαιδαγώγηση. Κάποιες δυνάμεις αποθέωσαν το αυθόρμητο και γαντζώθηκαν πάνω του, για να το ακολουθήσουν σαν ουρά και να προσπαθήσουν να το επηρεάσουν. Στην προσπάθεια αυτή όμως, ξέχασαν μερικά στοιχειώδη πράγματα.

Αυθόρμητο γενικά είναι ο εμπειρισμός που μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων χωρίς να διεισδύει στην ουσία τους. Σήμερα λοιπόν υπάρχουν λογής λογής αυθόρμητες συνειδήσεις. Αυθόρμητο πχ είναι ο αντιμνημονιακός χυλός, αφού ο λαός καταλαβαίνει εμπειρικά ότι το μνημόνιο είναι (αφηρημένα) κάτι κακό, χωρίς να σκεφτεί συνειδητά ποιες αιτίες το προκάλεσαν. Αυθόρμητο μπορεί να είναι και το μίσος (αντεστραμμένος φόβος) απέναντι στους μετανάστες. Ή η λογική «κι οι 300 στο γουδή» που οδηγεί στην απόρριψη των κομμάτων (γενικά) και στην απολιτίκ στάση που είναι τελείως ανώδυνη για το σύστημα. Αυθόρμητη είναι και η λογική που απαιτεί «λύσεις εδώ και τώρα» και γοητεύεται από τον κίβδηλο αντισυστημισμό της χρυσής αυγής, που θα «ξεβρωμίσει» τον τόπο. Αυθόρμητο γενικώς είναι κι η λογική της ανάθεσης σε κάθε επίδοξο σωτήρα που υπόσχεται την επιστροφή στο ειδυλλιακό – προ κρίσης- παρελθόν.

Εάν όπως λέει ο μαρξ η κυρίαρχη ιδεολογία σε μια κοινωνία είναι η ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης, αναρωτιέται κανείς τι άλλο παρά αστική θα μπορούσε να είναι η αυθόρμητη συνείδηση που γεννιέται στο έδαφος της κυριαρχίας των καπιταλιστών. Με αυτήν ακριβώς την έννοια είναι που ο βλαδίμηρος μιλούσε στην εποχή του για την ανάγκη να τσακίσουμε το αυθόρμητο. Κι αυτό το τσάκισμα δεν πρέπει να το εκλάβουμε ως κυριολεξία, με πυξ λαξ και κοντόξυλα, αλλά διαλεκτικά: μετασχηματισμός του αυθόρμητου μέσω της διαπάλης με το συνειδητό, δηλαδή της σύγκρουσης των αντιθέτων, προτού επέλθει η ενότητά τους.

Αυτή η διαπάλη έχει πρωτίστως εκ-παιδευτικό χαρακτήρα. Διαπαιδαγώγηση του αυθόρμητου πχ σημαίνει σύγκρουση με το «αυθόρμητο» των πλατειών, που έβγαλαν ψήφισμα για την κατάργηση των κομμάτων, γιατί το αυθόρμητο κίνημα ευνουχίζεται χωρίς τον συνειδητό πολιτικό αγώνα. Σημαίνει σύγκρουση – και με οργανωτικούς όρους- με το «αυθόρμητο» που εκτονώνεται σε μπάχαλα, με συνείδηση λουδίτη, που βλέπει τα όργανα της τάξης, αλλά όχι την τάξη που υπηρετούν. Σημαίνει τέλος και πρώτα απ’ όλα ιδεολογική παρέμβαση και πολιτικοποίηση των ταξικών αγώνων που αναπτύσσονται. Κι αυτό είναι ένα απολύτως ασφαλές κριτήριο, για να εκτιμήσουμε τη στάση κάθε μαζικού φορέα και της κάθε πολιτικής δύναμης.

Μένει να εξετάσουμε τι μέλλει γενέσθαι από εδώ και πέρα. Η επόμενη μέρα βρήκε αρκετούς συντρόφους με ακμαίο ηθικό από την κινητοποίηση της τετάρτης και κάποιους άλλους προβληματισμένους για την πιθανή επικείμενη άμπωτη των αγωνιστικών διαθέσεων του κόσμου. Μπροστά μας υπάρχει ένας σχετικά γεμάτος μήνας. Μετά την ψήφιση των τελευταίων τελευταίων μέτρων (πριν μας πάρουν τα μέτρα για το τετέλεσται) υπάρχει η ψήφιση του προϋπολογισμού που θα τα εφαρμόσει και μία εβδομάδα μετά η πορεία του πολυτεχνείου, όπου αναμένεται μαζική συμμετοχή. (Και στα πιο δικά μας, η εκδήλωση στο σεφ για τα γενέθλια του κόμματος που λογικά θα έχει πανηγυρικό τόνο και πιθανότατα η κυκλοφορία των θέσεων για το συνέδριο και η έναρξη του προσυνεδριακού).

Παρόλα αυτά είναι ορατός ο κίνδυνος μιας βαρυχειμωνιάς για το κίνημα και της επακόλουθης χειμερίας νάρκης των συνειδήσεων, με τον κόσμο να περιμένει απογοητευμένος τον επόμενο γύρο και να επηρεάζει αναπόφευκτα την «ψυχολογία» των συντρόφων.

Η απογοήτευση όμως είναι κακός σύμβουλος. Και κατά μία έννοια ανήκει σε εκείνες τις αυθόρμητες αντιδράσεις που πρέπει να μετασχηματιστούν συνειδητά και έμπρακτα.

Υπάρχουν πολλά ανοιχτά μέτωπα από τα οποία προσωπικά θα ξεχώριζα τρία:

- τη δουλειά στους άνεργους, όπου χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα και να υπάρξουν χειροπιαστά αποτελέσματα

- η εμβάθυνση της πολιτικής δουλειάς σε όλο αυτόν τον κόσμο που κατεβαίνει με το παμε και είναι πολύ περισσότερος από το 4,5% των τελευταίων εκλογών (πιο πολύ με 27 μοιάζει και το 27 με 4,5)

- και τη μαζικοποίηση των σωματείων (ή των επιτροπών αγώνα) και την αλλαγή συσχετισμών και σε τριτοβάθμιο επίπεδο, καθώς η κυριαρχία της πασκε καταρρέει και βρισκόμαστε σε μεταβατικό επίπεδο.

Αυτά όμως θα τα δούμε το επόμενο διάστημα…