Για την πώληση του 902

Η πώληση του ραδιοτηλεοπτικού 902 γέννησε σχεδόν νομοτελειακά δύο ειδών αντιδράσεις: αφενός μερικά εύλογα –κι ενίοτε αγωνιώδη- ερωτήματα· αφετέρου μια χυδαία όσο κι αναμενόμενη πολεμική από διάφορες κατευθύνσεις και για ποικίλους λόγους. Ο πυρήνας των πρώτων είναι καλοπροαίρετος στην ουσία του και δεν ταυτίζεται με τη δεύτερη, αλλά τη συνυπολογίζει κι αναπόφευκτα επηρεάζεται ως ένα βαθμό. Ουαί κι αλίμονο όμως αν κάνουμε την κουταμάρα να τα βάλουμε στο ίδιο σακί και να τα αντιμετωπίσουμε με τον ίδιο τρόπο.

Αυτό που πρέπει να κάνουμε λοιπόν περιλαμβάνει τρία βασικά σημεία.

Το πρώτο είναι να εξηγήσουμε τα γενικότερα οικονομικά δεδομένα της αγοράς, αλλά και την ιδιαιτερότητα του σταθμού, που δε μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μια οποιαδήποτε επιχείρηση. Αυτό το έκαναν πολύ καλά (μεταξύ άλλων) κατά τη γνώμη μου αυτή η ανάλυση του redfly και η κατάθεση ψυχής του τοτέμ –όπως και πολλά άλλα κείμενα παραγωγών κι εργαζομένων του 902.

Το δεύτερο είναι να αποκαλύψουμε στον κόσμο τι κρύβεται πίσω από την πολεμική εναντίον του κόμματος, με πρωτοστάτες το συγκρότημα λαμπράκη και κύκλους του σύριζα, που κινούνται κι από δικά τους ιδιαίτερα ελατήρια. Το μεν συγκρότημα στρέφεται εναντίον ενός νέου πιθανού ισχυρού ανταγωνιστή στο τηλεοπτικό παιχνίδι –που ανοίγει με νέους όρους πλέον πάνω από το κουφάρι της ερτ. Οι δε συριζαίοι με γνήσιο πνεύμα νεοπλουτισμού, ως νεόκοπο κόμμα εξουσίας του 27%, έβαλαν στο μάτι τη συχνότητα του 902, ξεχνώντας τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζε ο δικός τους ραδιοφωνικός σταθμός μέχρι πολύ πρόσφατα.

Πέραν αυτού όμως η βασική κινητήρια αιτία αυτής της πολεμικής είναι ο αντικομμουνισμός. Και με αυτό δεν εννοώ την επίθεση ενάντια στο κκε με τη στενή έννοια, ως ένας ανταγωνιστικός κομματικός μηχανισμός, αλλά ενάντια στους αγώνες της εργατικής τάξης και το μοναδικό ραδιοτηλεοπτικό μέσο που τους πρόβαλλε και τους αναδείκνυε σε πρώτο πλάνο. Πίσω από την επίθεση στο κόμμα κρύβεται το ταξικό μίσος ενάντια στους εργάτες και το λαϊκό κίνημα.

Το τρίτο που μένει να γίνει είναι μια αυτοκριτική για το πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάληξη και αν μπορούσε να έχει αποφευχθεί. Ή όπως σημειώνει ο δάνης παπαβασιλείου στο κείμενό του –ίσως το καλύτερο που έχει γραφτεί αυτές τις μέρες από τους ανθρώπους του 902- «πιστεύω (…) ότι η ΚΕ, εν ευθέτω χρόνω, θα δώσει εμπεριστατωμένες απαντήσεις και στο αν ήταν δυνατόν σε προγενέστερο χρόνο να διαγνωσθούν οι συνέπειες της κρίσης για να αποφευχθεί η σημερινή εξέλιξη. Κάτι τέτοιο θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για ένα μελλοντικό ανάλογο εγχείρημα στα μέσα ενημέρωσης του Κόμματος».

Αυτή η συζήτηση κι οι εξηγήσεις που θα δοθούν είναι αρκετά δύσκολες, γιατί πρέπει να διαχωρίσουν την ουσία απ’ το επικοινωνιακό κομμάτι και να απαντήσουν πειστικά και στα δύο επίπεδα, παίρνοντας υπόψη τους μια σειρά παραμέτρων.

Για παράδειγμα η αυτοκριτική θα μπορούσε να ξεκινά από το 89’, το άνοιγμα των συχνοτήτων και την τότε στάση του κόμματος, για να σταθεί αφορμή για μια συνολικότερη αποτίμηση εκείνης της τακτικής επιλογής (κυβέρνηση τζανετάκη, κτλ). Ούτως ώστε στις επόμενες δηλώσεις του παφίλη και του όποιου άλλου κομματικού στελέχους σχετικά με το ζήτημα, να μη βγουν διάφοροι καλοθελητές που θα… πέσουν από τα σύννεφα, γιατί «το κόμμα παίρνει αποστάσεις από το παρελθόν του». Κι αν τέλος πάντων υπάρχει κάποιος που θέλει να υπερασπιστεί αυτή την κίνηση –όχι απέναντι στις βρόμικες πολεμικές περί βρόμικου 89, αλλά τις επιλογές του κόμματος αυτές καθαυτές απέναντι στον εαυτό του- ας το κάνει ανοιχτά, για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.

Σημαντικό ζήτημα είναι κι η «παράπλευρη απώλεια» του ραδιοφώνου με την πώληση του ενιαίου ραδιοτηλεοπτικού 902, που συνιστά καίριο χτύπημα στη δυνατότητα του κουκουέ να ζυμώνει και να διαδίδει τις θέσεις του, και πρέπει να δούμε πώς μπορεί να μετριαστεί –πχ με την αξιοποίηση του διαδικτύου για την εκπομπή προγράμματος μερικές ώρες τη μέρα ή την εβδομάδα.

Παρεμπιπτόντως, η λογική που λέει «δεν πειράζει που κλείνει ο 902, εξάλλου ποτέ δεν τον έβλεπα-άκουγα», δεν ταιριάζει σε σύντροφο ή σε όποιον στέκει κοντά στο κόμμα. Γιατί αν δε βλεπόταν ο 902 αυτό πρέπει να μας προβληματίσει όλους και να δούμε τι έφταιγε και τι μπορούσε να αλλάξει κι όχι να απεμπολούμε ελαφρά τη καρδία ένα τόσο σημαντικό εργαλείο. Το ίδιο ακριβώς ισχύει εάν πιστεύουμε πως ο 902 είχε μερικές σπουδαίες εκπομπές, που οι περισσότεροι τις αγνοούσαμε ή τις παρακολουθούσαμε από σπάνια ως ποτέ.

Η κε του μπλοκ είχε γράψει παλιότερα, με αφορμή το τότε κλείσιμο του 902 (που ίσως να ήταν η καλύτερη δυνατή επιλογή, μερικά χρόνια πριν ή ακόμα και τώρα αν δεν προείχε το θέμα των αποζημιώσεων και των οφειλόμενων στους εργαζόμενους) πως η δύναμη ενός μέσου είναι το κοινό του (οι αναγνώστες, οι ακροατές ή οι τηλεθεατές του), με το ίδιο σκεπτικό που η μισή μαγεία της ελληνοφρένειας είναι η ώρα του λαού και τα τηλεφωνήματα των ακροατών.

Τα κομματικά μέσα δε μπορεί βέβαια να απευθύνονται αποκλειστικά στα κομματικά μέλη και το στενό περίγυρο –κι όταν συμβαίνει αυτό, εκφράζει μάλλον την αποτυχία και το στενό περιεχόμενό τους. Διαθέτουν όμως ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα: την κομματική βάση και τον κόσμο του, που είναι τα μάτια και τα αυτιά του κουκουέ και των μέσων που διευθύνει. Και είναι ευθύνη του καθενός μας να αναπτύξει πρωτόβουλο πνεύμα και να γίνει δυνάμει ανταποκριτής αυτών των μέσων.

Αν αυτό κάποτε ακουγόταν απλώς ως μια ωραία κι ενδιαφέρουσα ιδέα, τα σημερινά δεδομένα καθιστούν την εφαρμογή της σχεδόν επιτακτική ανάγκη: συλλογική δουλειά που στηρίζεται κυρίως στην εθελοντική προσφορά. Για να γίνει αυτό πράξη όμως και να μη μείνει ένα ωραίο σύνθημα, πρέπει να οργανωθεί και να κυνηγηθεί κεντρικά, βάση σχεδίου και ειδικών μελετών, από το κμε –αν υφίσταται ακόμα- ή από το τμήμα προπαγάνδας της κετουκε, αξιοποιώντας τις προτάσεις και τις ιδέες του κομματικού δυναμικού.

Πέραν αυτών όμως η ουσία του ζητήματος συνδέεται πρωτίστως με τα οικονομικά του κουκουέ κι ειδικότερα με την πορεία της τυποεκδοτικής που με τα έσοδά της χρηματοδοτούσε και άλλες κομματικές δραστηριότητες. Εδώ λοιπόν μπαίνει η εξής παράμετρος. Επειδή οι κομματικές επιχειρήσεις δεν είναι σοσιαλιστικές νησίδες, αγκυροβολημένες σε απάνεμα λιμάνια, υφίστανται αντικειμενικά τις συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης, ανεξάρτητα από επιμέρους προσωπικούς χειρισμούς της διεύθυνσης. Ισχυριζόμενοι το αντίθετο θα ήταν σα να δίναμε βάση στα φληναφήματα πως μια άλλη κυβέρνηση με διαφορετικό μίγμα πολιτικής και διαχείρισης, θα μπορούσε να αποφύγει το σκόπελο της κρίσης. Η κρίση όμως υφίσταται αντικειμενικά, ανεξάρτητα από τα πρόσωπα που τη διαχειρίζονται.

Ο αντίλογος λέει πως εφόσον το κόμμα είχε προβλέψει στην ανάλυσή του το ξέσπασμα της κρίσης, (θα) μπορούσε να προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει και τις συνέπειές της. Προσωπικά θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση (και θα μπορούσα να ακούσω σχετικά με το θέμα, χωρίς προκατάληψη, οποιαδήποτε απροκατάληπτη άποψη που δεν έχει έτοιμα προκατ συμπεράσματα) αν και κατά πόσο έγκαιρα το κουκουέ ανέλυσε σωστά την κρίση, διαμορφώνοντας αντίστοιχα την τακτική του. Αλλά το συγκεκριμένο επιχείρημα θεωρώ πως προσφέρεται μόνο για εσωτερική κατανάλωση. Η μελέτη και η γνώση της μαρξιστικής θεωρία για την κρίση δε μας καθιστά αυτομάτως καλούς «μάνατζερ» και γνώστες της αγοράς. Κι αντιστρόφως. Οι καλοί γνώστες της αγοράς και οι διάφοροι αετονύχηδες μπορούν να κάνουν μια καλή ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης ή και να συναισθάνονται κάποιες γενικότερες τάσεις, αλλά αυτό δεν προϋποθέτει ιδιαίτερες γνώσεις πολιτικής οικονομίας και απέχει αρκετά από τη συγκεκριμένη μαρξιστική ανάλυση της πραγματικότητας.

Παρόλα αυτά η τέτοια ή αλλιώτικη διαχείριση της κατάστασης μπορεί να επιτείνει ή να μετριάσει αντιστοίχως τις συνέπειες της κρίσης. Με αυτή την έννοια η αυτοκριτική μπορεί να συμπεριλάβει και τους χειρισμούς των αρμόδιων οργάνων. Να εξετάσει τα δεδομένα, να κάνει καταμερισμό ευθυνών και να δει αν μπορούσε να υπάρξει κάποια διαφορετική εξέλιξη. Κι αυτή είναι μια κουβέντα που δε μπορεί να γίνει με καφενειακούς όρους κι υποθέσεις στον αέρα, αλλά νηφάλια, σοβαρά και υπεύθυνα. Με άλλα λόγια να γίνει σε μια συνεδριακή διαδικασία του κόμματος, για να παρθούν συλλογικές αποφάσεις απ’ τους εκλεγμένους αντιπροσώπους. Και κατά πάσα πιθανότητα αυτό ακριβώς έγινε και στο πρόσφατο συνέδριο του κουκουέ.

Το τι ακριβώς έγινε κι ειπώθηκε εκεί, προφανώς δεν το γνωρίζουμε κι ούτε έχουμε απαίτηση να το μάθουμε, για να ικανοποιήσουμε την ανάγκη μας να δοθούν απαντήσεις. Οι μόνες αναφορές που μπορεί να βρει κανείς σχετικά είναι κίτρινης προέλευσης –είτε αυτή αφορά τη δεοντολογία και την ποιότητα του «ρεπορτάζ», είτε τον πολιτικό χαρακτήρα κάποιων αναλύσεων. Δυστυχώς όμως έχει αποδειχτεί πως έχουν εσωτερική πληροφόρηση και δεν τα γράφουν όλα από την κοιλιά τους. Άλλη ιστορία βέβαια σε τι συμπεράσματα καταλήγουν.

Η γνωστή ιστοσελίδα για παράδειγμα παραδέχεται πως σε αυτό το σημείο η πώληση ή το κλείσιμο του σταθμού ήταν μονόδρομος. Αλλά συνεχίζει με το μονότονο μοτίβο πως αν το κουκουέ δεν είχε εγκαταλείψει την πολιτική γραμμή του 15^ου συνεδρίου, μπούρου-μπούρου, θα είχε αποφύγει τις συνέπειες στα οικονομικά του, μπούρου.

Το συμπέρασμα αυτό μας οδηγεί σε δύο τινά. Ή που πρόκειται για αθεράπευτη εμμονή που κολλάει με όλα, παντού και πάντα, πχ σήμερα το πρωί ξύπνησα με ένα πονοκέφαλο, ο καφές ήταν χάλια και σα να μην έφτανε αυτό με χώρισε και η γυναίκα μου. Αλλά αν το κουκουέ δεν είχε εγκαταλείψει το 15^ο συνέδριο… κτλ. Είτε –για να σοβαρευτούμε και να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους- σημαίνει πρακτικά το εξής απλό: αν το κουκουέ μιλούσε για συνεργασίες, ενδεχομένως και για κυβέρνηση, θα είχε καλύτερα εκλογικά ποσοστά και διαφορετικές οικονομικές δυνατότητες για να διαχειριστεί την κατάσταση -κι όλα τα άλλα είναι ιστορίες για αγρίους. Πραγματικά τρομερό σκεπτικό.

Ασχέτως αυτού βέβαια τα ερωτήματα παραμένουν και δεν είναι θέμα κουτσομπολιού ή περιέργειας να πάρουν απάντηση. Για το αν ο τηλεοπτικός 902 έπρεπε να κλείσει μερικά χρόνια νωρίτερα, με το ξεκίνημα της κρίσης. Για το αν συζητήθηκαν στο συνέδριο οι δυσοίωνες προοπτικές του σταθμού και το ενδεχόμενο πώλησής του ή οι εναλλακτικές που είχαμε. Για το αν υπήρχε πρόταση συμφέρουσας εξαγοράς της τυποεκδοτικής στην αρχή της κρίσης και γιατί δεν προτιμήθηκε από τη σμίκρυνση του κύκλου των εργασιών της. Όπως είπαμε και πριν, περιμένουμε πειστικές απαντήσεις από την κε σε αυτά τα ζητήματα.

Εγώ θα προσθέσω και μερικά ακόμα ερωτήματα , λίγο διαφορετικά.

Όσοι είναι κοντά στο κόμμα, γνώριζαν όντως πολύ καλά τη δραματική κατάσταση των οικονομικών του κουκουέ, που ουσιαστικά βρίσκεται σε οικονομική εξόρμηση διαρκείας, δώδεκα μήνες το χρόνο. Πόσοι γνωρίζαμε όμως ότι έμπαινε αυτό το ενδεχόμενο για τον 902 –τηλεόραση και ραδιόφωνο; Δε θα ‘ταν σκόπιμο να δοκιμάζαμε μια θεματική οικονομική εξόρμηση ειδικά για τη σωτηρία του 902 –έστω του ραδιοφώνου; Δε θα μπορούσε να διαχωριστεί η τύχη του από τον τηλεοπτικό 902; Θα πει κανείς, άλλο η κάλυψη ενός χρέους κι άλλη ιστορία τα ελλείμματα που συσσωρεύονται χρόνο με τον χρόνο. Με την ίδια λογική όμως, άλλες οι απαιτήσεις της τηλεόρασης, και άλλης κλίμακας οι δαπάνες του ραδιοφώνου.

Επίσης. Το κόμμα είχε εξηγήσει ανοιχτά από πέρσι ήδη την κατάσταση που επικρατούσε και τους λόγους που το οδήγησαν στο κλείσιμο τότε του σταθμού. Δεν έπρεπε όμως να εξηγηθούν ανοιχτά κι επίσημα από την πρώτη στιγμή οι λόγοι που επαναλειτούργησε κι εντάχτηκε στο ψηφιακό μπουκέτο; Ο καθένας μπορούσε ίσως να το μαντέψει, παρακολουθώντας αμήχανα τις εξελίξεις, δεν χρειαζόταν όμως και μια επίσημη ανακοίνωση;

Θα μου πεις πως αυτά είναι δευτερεύοντα, επικοινωνιακά ζητήματα. Ενδεχομένως. Εκεί ακριβώς μας χτυπάνε όμως αυτό το διάστημα. Στην αδιαφάνεια και στο ότι είμαστε μία από τα ίδια με τα μούτρα τους. Καθόλου τυχαία η στοχευμένη ανακοίνωση της εσηεα εστίασε σε αυτό ακριβώς το σημείο: στο χαμένο ηθικό πλεονέκτημα του κκε σαν εργοδότη. Προφανώς δεν πρόκειται για κάποιο ουσιαστικό αντίλογο, δημιουργεί όμως εντυπώσεις σε ένα ζήτημα που θα βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας –και όσοι σφοι ανοίγουν κουβέντες στον χώρο τους, συναντάν ήδη το πολυφορεμένο αντεπιχείρημα ‘αφού και το κκε κάνει απολύσεις στις δικές του επιχειρήσεις’.

Θέλω να πω εν κατακλείδι ότι σ’ αυτή την περίπτωση το επικοινωνιακό δεν είναι ακριβώς δευτερεύον ζήτημα.

Εκτός από αυτό όμως υπάρχει κι η ουσία. Το κόμμα καλείται να κάνει αυτό που ζητά από το λαό: να βγάλει συμπεράσματα. Να καταμερίσει ευθύνες για τη συγκεκριμένη υπόθεση –όπως πιθανόν να έχει ήδη κάνει- αλλά πρωτίστως να γενικεύσει την πείρα για το πώς θα πορευτεί από εδώ και πέρα. Επειδή το κείμενο έχει ήδη ξεφύγει αρκετά σε έκταση δε μας παίρνει να το αναλύσουμε εδώ. Αλλά η περιπέτεια των τελευταίων χρόνων με τις κομματικές επιχειρήσεις προσφέρεται για άκρως διδακτικά συμπεράσματα σχετικά με το σκοπό, τον χαρακτήρα τους, τον τρόπο λειτουργία τους και τις ειδικές σχέσεις που θα έχουν όσοι σύντροφοι δουλεύουν σε αυτές. Κι ίσως αυτό να είναι το πιο ουσιαστικό κομμάτι της αυτοκριτικής που πρέπει να γίνει.

Έγραψα και πριν πως η συζήτηση αυτή είναι δύσκολη κι αυτό ισχύει για ένα λόγο παραπάνω, με τους διάφορους καλοθελητές που περιμένουν στη γωνία για να σπεύσουν να την αξιοποιήσουν για τα δικά τους τροπάρια. Είναι επιβεβλημένη ανάγκη όμως να γίνει και ο τελευταίος προσυνεδριακός αποτελεί ένα πολύ καλό προηγούμενο και μπούσουλα για τον τρόπο διεξαγωγής του. Κι εφόσον το θέμα μας είναι ο 902, ένα πρόσφατο παράδειγμα για το πώς συνδυάζεται η συζήτηση –ακόμα και οι δημόσιες διαφωνίες- με την κομματικότητα, μας δίνει η περίπτωση του θ. λαπαναΐτη και το πρωτοσέλιδο του κυριακάτικου ρίζου, όπου ανακοινώνεται πως ο σφος χαρίζει το σύνολο σχεδόν της αποζημίωσής του στο κόμμα. Αν τυχόν δε σας λέει κάτι το όνομα, μπορείτε να θυμηθείτε εδώ την επιστολή του στον τελευταίο προσυνεδριακό. Κι ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί κανείς με τις ενστάσεις του, ή από την μελλοντική εξέλιξη αυτών των διαφωνιών η κίνησή του δείχνει ποιο είναι το ήθος κι η κομματικότητα των μελών του κουκουέ και με ποιον τρόπο διεξάγουν ανοιχτό διάλογο.

Αυτά νομίζω πως είναι αρκετά για αρχή. Αν πάντως κάποιος στα σχόλια φιλοδοξεί να δυσκολέψει τη συζήτηση, μπορεί να υπολογίζει από τώρα μια θέση στον κουβά με τα ανεπιθύμητα.