Στη μνήμη του Νίκου Ζαχαριάδη

Τις προάλλες κυκλοφόρησε μια ένθετη έκδοση της κυριακάτικης ελευθεροτυπίας με επιστολές πολιτικά κείμενα και σημειώσεις από το ημερολόγιο του νίκου ζαχαριάδη από τα χρόνια της εξορίας του στη σοβιετία (στο προάστιο της μόσχας μπόροβιτς κι αργότερα στη σιβηρία). Είχε κυκλοφορήσει από την ίδια εφημερίδα και το 91’, την χρονιά που επαναπατρίστηκε η σορός του ζαχαριάδη στην ελλάδα, αλλά η τωρινή επανέκδοση συμπεριέλαβε και την απόφαση αποκατάστασης του ζαχαριάδη από το κκε και την πανελλαδική συνδιάσκεψη για το β’ τόμο του δοκιμίου ιστορίας του κόμματος. Πρόκειται για κείμενα που κατάφεραν να σώσουν και να μεταφέρουν ο γιος του σήφης και άλλοι πολιτικοί πρόσφυγες που μπόρεσαν να επισκεφτούν τον ζαχαριάδη στους τόπους εξορίας του. Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν μελετητές ή ερευνητές που να αμφισβητούν την αυθεντικότητα των κειμένων αυτών, πάντως η γλώσσα και η σκέψη του ζαχαριάδη γίνεται φανερή και με μια απλή ανάγνωση, πιστοποιώντας τη γνησιότητά τους.

Το μεγαλύτερο κομμάτι καταλαμβάνει ένα κείμενο του ζαχαριάδη με τίτλο «προβλήματα της κρίσης του κκε» (συμβολή στην πολιτική συζήτηση) γραμμένο το μάη του 62’, που μπορείτε να το βρείτε διαδικτυακά και να το κατεβάσετε εδώ. Το συγκεκριμένο κείμενο δυστυχώς είναι πρόχειρα και βιαστικά γραμμένο, γιατί ο ζαχαριάδης ήθελε να προλάβει να το ολοκληρώσει πριν τον εξορίσουν οι σοβιετικοί στο σοργκούτ. Το αποτέλεσμα είναι να υστερεί κάπως στην πρόζα και τη μορφή, αλλά δε μειώνει σε τίποτα το περιεχόμενό του από πολιτική άποψη.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου παρουσιάζει η αλληλογραφία του ζαχαριάδη και οι επιστολές που έστελνε σε συντρόφους του από την τασκένδη, όπου μέσα σε λίγες γραμμές εκθέτει πολύ συγκροτημένες σκέψεις, με αναλυτική και διεισδυτική ικανότητα. Ως φόρο τιμής λοιπόν για τη συμπλήρωση σαράντα χρόνων από το θάνατό του η κε του μπλοκ δημοσιεύει αποσπάσματα από μια επιστολή του ζαχαριάδη προς τους σ. γιάννη και εβγένη (που μάλλον δεν πρέπει να έχει ανέβει διαδικτυακά, απ’ ό,τι διαπίστωσα με ένα πρόχειρο γκουγκλάρισμα), παραλείποντας μόνο το άνοιγμα και το κλείσιμο, που περιέχουν –ανάμεσα σε άλλα- κάποια προσωπικά νέα και στοιχεία, και διατηρώντας φυσικά τη δική του ορθογραφία.

(…) 1. Νομίζω πως όλοι όσοι ζούμε στην προσφυγιά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μια κατά τη γνώμη μου ατράνταχτη αλήθεια, ότι δηλαδή το ξαναγέννημα του ΚΚΕ θα πραγματοποιηθεί από τους κουκουέδες που παλέβουν κάτω στην Ελλάδα μέσα στη φωτιά της δοκιμασίας και το λαμπικάρισμα του αγώνα του λαού μας, επικεφαλής του αγώνα αφτού για μια καλύτερη ζωή για τη δημοκρατία, την ανεξαρτησία το σοσιαλισμό.

Τα πράγματα δείχνουν ότι το κόμμα μας κάτω έχει όλες τις απαραίτητες δυνάμεις και τα αναγκαία στελέχη που θα μπουν επικεφαλής του αγώνα αφτού και θα συσπειρώσουν γύρω από μια ελάχιστη δημοκρατική πλατφόρμα όλες τις αντιδιχτατορικές δυνάμεις, θα συνεργαστούν με αφτές για να ρίξουν τη χούντα και έτσι θα ανοίξουν το δρόμο προς μια καινούρια Ελλάδα λεύτερη, ανεξάρτητη και λαϊκή, σταθμό για το πέρασμα στο σοσιαλιστικό στάδιο της επανάστασής μας.

2. Η πραγματικότητα του κινήματός μας από το 1956 και δω δείχνει και αποδείχνει τετραγωνικά ότι οι διορισμένοι είναι ανίκανοι σωστά να δουν και να αναλύσουν τη νεοελληνική κίνηση ανάπτυξη και πορεία, να δώσουν σωστή θεωρία για το κόμμα μας, να τους δώσουν επιστημονική θεμελιωμένη πολιτική γραμμή και μπολσεβίκικη οργανωτική καθοδήγηση.

Η γενική τοποθέτησή τους είναι άρνηση του Μαρξισμού-Λενινισμού, υποστολή της κουκουέδικης σημαίας, προδοσία των επαναστατικών παραδόσεων του λαού μας γενικά του ΔΣΕ μερικά. Η δράση τους είναι ατελείωτη σειρά από γκάφες και καραμπόλες. Άρνηση συνωμοτικότητας, άρνηση πολιτικής ουδετερότητας σαν αντίρροπη της νατοϊκής (ΝΑΤΟ) πολιτικής της αντίδρασης, λάθη στο κυπριακό, κατάρρευση αντιμεσογειακής αντίληψης διορισμένων κτλ. Ανάφερα μερικά από τα λιγότερα μελετημένα μαργαριτάρια της πολιτικής τους. Οι διορισμένοι στάθηκαν κλασικά ανίκανοι συνθετικά να ενώσουν το όλο πρόβλημα της χώρας μας και του αγώνα μας, ολόγυμνοι και ψωραλέοι πρόβαλαν μπροστά μας τα δυο τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα με το πραξικόπημα της χούντας τους έπιασε όλους στον ύπνο. Απ’ εδώ και το πελάγωμα και το παραλόγισμα στη σωστή εχτίμησή του και στον καθορισμό καθαρής γραμμής αντιμετώπισής τους, εργασίες, δηλώσεις, διακηρύξεις, άρθρα μοιάζουν σαν τα μαλλιά της παλαβής, αλληλοσυγκρουόμενες αποφάσεις, διαφορετικές εχτιμήσεις. Τελεφταία απόδειξη άρθρο Ζωγράφου στα «Προβλήματα ειρήνης και σοσιαλισμού» αρ., 12 του 1967, συνέντεφξη Κολιγιάννη (Πράβδα 9-9-67), άρθρο Γκρόζου «Η ακατανίκητη δύναμη του Οχτώβρη», (Πράβδα) καθώς και το δημοσίεβμα της Πράβδα 1-1-68. Συνάντηση στην ΚΕ του ΚΚΣΕ: Όλα αφτά δείχνουν θολούρα μπέρδεμα τρικλίασματα. (Δεν ξέρω τι μεταδίδει η «Φωνή της Αλήθειας» γιατί τις τελεφταίες μέρες δεν ακούγεται καθόλου. Πάντως αφτά που μετέδωσε τις πρώτες μέρες ύστερα από το πραξικόπημα δείχνουν πλήρη σύγχυση φρένων).

3. Η νίκη της αντίδρασης το 1949 δεν έλυσε γι’ αφτή το «ελληνικό πρόβλημα». «Ο ασθενής των Βαλκανίων» δεν γιατρέφτηκε αφού φαίνεται ακόμα από το 1950-51 εσωτερική αντίδραση και αμερικανοί δεν μπόρεσαν να τιθασέψουν, να ειρηνέψουν το λαό μας, που έδειξε τις δυνάμεις του, το αδάμαστο φρόνημά του και στην εθνική αντίσταση και με το ΔΣΕ και στα κατοπινά χρόνια ακριβώς γιατί δεν έλυσαν, δεν μπορούν να λύσουν κανένα από τα θεμελιακά προβλήματα του τόπου. Το πραξικόπημα της χούντας αποτέλεσε ακόμα μια απεγνωσμένη προσπάθεια της αντίδρασης και των αμερικάνων να πετύχουν αφτό που μέχρι σήμερα πάντα αποτύγχαναν: Να καταπνίξουν το δημοκρατικό κίνημα, να εξοντώσουν το ΚΚΕ. Οι αυξανόμενες αντιθέσεις στο ΝΑΤΟ και η όξυνση της κατάστασης στη Μεσόγειο αποτέλεσαν πρόσθετα απ’ τα έξω κίνητρα για το πραξικόπημα. Οι σακαράκες συνταγματάρχες δεν κατάφεραν τίποτε, αντίθετα, οι αντιθέσεις μέσα στην αντίδραση και στη δεξιά μεγάλωσαν και ο βασιλιάς εφεδρεία τους και δεύτερη γραμμή υποχώρησης θάνε για να «διορθώσει» τη χούντα και απότυχε γιατί φοβάται πιο πολύ το λαό, το ξεσκέπασμά του.

Αντίδραση και αμερικανοί παραδέρνουν μέσα σε μια αξεπέραστη αντίθεση: Απροσκύνητος λαός και ανάγκη αλυσοδέματός του χωρίς να λύσουν κανένα ζήτημά του. Δηλαδή ετοίμασαν διατήρηση αντιδημοκρατικού καθεστώτος. (Η χούντα είναι ο μοναδικός συνδυασμός).

4. Ιδιομορφία του σημερινού αντιχουντικού αγώνα αποτελεί το γεγονός ότι και παράγοντες και δυνάμεις της άκρας δεξιάς παρά το ότι θεωρητικά συγγενέβουν με τη χούντα, όμως βλέποντας την απομόνωσή τους και διδαγμένοι από την εθνική αντίσταση, προσπαθούν έτσι είτε αλλιώς να ταχθούν αντιχουντικά τόσο για να μπασταρδέψουν την αντιχουντική πάλη όσο και για να μην αφήσουν την πρωτοβουλία στις συνεπείς δημοκρατικές δυνάμεις και σε αφτή απ’ τις κεντρώες που συνεργάζονται μ’ αφτές.

5. Ο σημερινός αγώνας απαιτεί θαρραλέα πρωτοβουλία, εβλίγιστη αποφασιστική καθοδήγηση που θα μπορεί σωστά να εχτιμά την όλη κατάσταση και τα ξεχωριστά στάδιά της και σωστά να πραγματοποιεί την ενότητα αντιχουντικής πάλης απ’ τα κάτω κι από τα πάνω χωρίς καμιά εξαίρεση, χρησιμοποιώντας κάθε φορά κάθε μορφή οργάνωσης και πάλης, από τις πιο απλές ως τις πιο σύνθετες και ανώτερες, μέχρι την τελική πολιτική ενέργεια και τις συνδυασμένες εκδηλώσεις λαού και στρατού, αντιθέτοντας στην κατάλληλη στιγμή βία στη βία.

6. Σήμερα με ατράνταχτη βεβαιότητα μπορούμε να διαπιστώσουμε πως αν έλειπε η προδοσία της Βάρκιζας (αποτέλεσμα και επισφράγισμα της όλης οπορτουνιστικής και προδοτικής γραμμής της ηγεσίας στον αγώνα της εθνικής αντίστασης), δεν θα γινότανε αναγκαίος ο αγώνας του ΔΣΕ, έτσι κι αν έλειπε το τσαλάκωμα του ΚΚΕ στα 1956 δε θα είχαμε ούτε το παλατιανό προνουτσιαμέντο του 1965 ούτε το πραξικόπημα της χούντας, πολύ περισσότερο αν το κόμμα μας είχε όλα τα συμπεράσματα και βοήθεια που πήραν οι διορισμένοι για να μπορούν να σέρνονται με τα δεκανίκια τους. Σήμερα οι διορισμένοι όχι μονάχα δε μπορούν μα και δε θέλουν να δουν τις αιτίες που οδήγησαν στην τωρινή κατάσταση στην Ελλάδα γιατί τότε και θα αφτοξεσκεπάζονταν μαζί με όλη την πολιτική τους της υποστολής της κουκουέδικης σημαίας. Απεδώ ακόμα μια ατράνταχτη διαπίστωση. Οι διορισμένοι ούτε ιδεολογικά ούτε πολιτικά, οργανωτικά μπορούν να κινητοποιήσουν κόμμα και λαό στην πάλη ενάντια στη χούντα και για την ανατροπή της.

7. Εδώ ξαναρχόμαστε στο σημείο απ’ όπου ξεκινήσαμε: Κάνοντας τη σωστή διαπίστωση ότι οι διορισμένοι δεν παρέχουν καμιά μαρξιστική-λενινιστική εγγύηση για μια τελεσφόρα καθοδήγηση του αγώνα, θα πέφταμε σε θεμελιακό λάθος αν φανταζόμασταν ότι το μαρξιστικό-λενινιστικό ξαναγέννημα του ΚΚΕ θα γίνει στην Τασκένδη, είτε γενικά στην προσφυγιά είτε πάνω στην «πλατφόρμα» τη «γραμμή του Λαϊκού Δρόμου» του ΣΠΑΚ είτε από άλλα παρόμοια αντικουκουέδικα παρακλάδια. Επαναλαμβάνω: Το ξαναγέννημα αφτό θα πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, μέσα στον αγώνα του λαού μας, θα πραγματοποιηθεί από τους μπροστάρηδες κουκουέδες.

8. Το δικό μας καθήκον είναι να βοηθήσουμε όσο μπορούμε. Μα για να ανταποκριθούμε στο πρωταρχικό αφτό καθήκον μας πρέπει πρώτ’απ’όλα να ξεκαθαρίσουμε τις συγχύσεις και τη θολούρα στα ίδια τα μυαλά μας. Η «Συνεπής Πολιτική Αριστερή Κίνηση» (ΣΠΑΚ) με την «διακήρυξή» της δεν προσφέρει ούτε ίχνος θετικού προγράμματος. Αποτελεί μονάχα άρνηση του ΚΚΕ, δεν απαντά στα θεμελιακά τοπικά προβλήματα και διεθνώς αποτελεί απόφυση του Μαοϊσμού με τον λυσσασμένο αντισοβιετισμό του. Η ΣΠΑΚ θυμίζει έντονα το Αρχείο. Τάσσεται με καινούριο κόμμα, δηλαδή θάβει το ΚΚΕ! Ο αντισοβιετικός κομμουνισμός της αποτελεί ψοφιογέννητο τέρας και αποτελεί άρνηση του κουκουεδισμού. Αν δούμε καθαρά και παρουσιάσουμε την αλήθεια αφτή και αποτινάξουμε οριστικά και τον τυφλό υποκειμενισμό στις εχτιμήσεις και διαπιστώσεις μας, πρώτ’απ’όλα σε σχέση προς το ΚΚΣΕ και την ΕΣΣΔ, τότε μονάχα θα μπορέσουμε να πάρουμε και μια σωστή και δημιουργική τοποθέτηση και απέναντι στους διορισμένους και σχετικά προς το κόμμα μας στην Ελλάδα και το δικό μας ρόλο και αποστολή σ’ αφτό. Αφτό σημαίνει μαρξιστική-λενινιστική ατσαλένια συσπείρωση γύρω από την κουκουέδικη σημαία με γόνιμη μελέτη όλων των προβλημάτων της πατρίδας μας και του κόμματός μας για να μπορέσουμε να συμβάλουμε κατά δύναμη στο ξαναγέννημα του κουκοέδικου. Το ότι αφήσαμε ακάλυπτη τη νεολαία μας και το ρίξαμε στο σχολαστικισμό και τη θεωρητικολογία δείχνει γενικότερα τη στειρότητα και την αδυναμία μας. Χωρίς τη νεολαία είμαστε δίχως ρίζες και μέλλον.

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια του ΚΚΕ και 20 χρόνια από την εποποιία του Γράμμου και του Μαλιμάδι. Αν πάνω στις ηρωικές παραδόσεις του λαού μας (1821, ΚΚΕ, εθνική αντίσταση, ΔΣΕ, σημερινός αγώνας) δεν μπορέσαμε να συγκινήσουμε, να τραβήξουμε τη νεολαία μας, τότε πρέπει να βάλουμε σταβρό στον εαφτό μας. Οι αρχαίοι έλεγαν: «Των οικιών υμών εμπιμπραμένων υμείς άδετε».

9. Η διεθνής κατάσταση μπερδέβεται και οξύνεται. Όμως ο ιμπεριαλισμός μέρα με τη μέρα δε δυναμώνει μα αδυνατίζει και οι αντινομίες του μεγαλώνουν. Αν έλειπε η κινέζικη κρίση, οι αμερικανοί στο Βιετνάμ θα πάθαιναν συντριφτική ήττα χωρίς πολεμική γενίκεψη. Μα και τώρα πιάσανε το διάολο και δεν ξέρουν πώς να ξεμπλέξουν!

Στη Μεσόγειο και στην κοντινή ανατολή παρά την ήττα των Αράβων, οι θέσεις μας ενισχύθηκαν και η παρουσία αφτού του σοβιετικού στόλου αποτελεί έβγλωττη προειδοποίηση για τους ιμπεριαλιστές. Ο νομισματικός σεισμός που τραντάζει τις κύριες καπιταλιστικές χώρες μαζί με τις ΕΠΑ δείχνει διάβρωση και σάπισμα. Η ΕΣΣΔ και το ΚΚΕ παραμένουν κύριος στόχος του ιμπεριαλισμού μα και η ελπίδα για όλους τους εργαζόμενους της γης. Από δω πρέπει να πηγάζει και η δική μας τοποθέτηση δίχως υποκειμενισμούς και μνησικακία και χωρίς συμβιβασμούς αρχών.

10. Απ’ όλα τα πιο πάνω βγαίνει και η θέση μας απέναντι στους διορισμένους: Ασυμβίβαστος αγώνας αρχών και δουλειά δική μας όχι στέρφα και αρνητική, μα γόνιμη, δημιουργική. Οι διορισμένοι περνούσαν και περνούν από γεννησιμιού τους (1956) αγιάτρευτη κρίση. Το φούντωμα που θα πάρει το κόμμα μας, αφτό θα τους ξετινάξει τελειωτικά και πρέπει να το πούμε αντικειμενικά, η χούντα με το πραξικόπημά της τους έδωσε αναστολή γιατί διέκοψε το εσωκουκοέδικο δημοκρατικό ξεκαθάρισμα. Μα η αναστολή αφτή κάποτε θα τελειώσει και μεις με έργα και όχι με λόγια πρέπει να αποδείξουμε ότι είμαστε καλύτεροί τους.

Τις πιο πάνω σκέψεις έκανα μελετώντας τα γράμματα που πήρα. Φυσικά τα ζητήματα είναι πολλά και η συζήτηση πρέπει να συνεχιστεί αν και δεν είμαι βέβαιος ότι το γράμμα μου αφτό θα φτάσει στα χέρια σας.

(…)

Γεια χαρά Νίκος Σουργκούτ 15-1-68

Παραθέτω συμπληρωματικά και ένα άλλο απόσπασμα από μια λίγο προγενέστερη επιστολή του ζαχαριάδη, προς τους κουκουέδες της τασκένδης, όπου φαίνεται η διορατικότητά του και η διεισδυτική του ανάλυση για τα τεκταινόμενα στην ελλάδα του απριλιανού πραξικοπήματος και τις προοπτικές για τη διάδοχη κατάσταση.

Βασική ιδιομορφία είνε το γεγονός ότι η έξω από την αριστερά αντιχουντική παράταξη διδαγμένη και φοβισμένη από την πείρα της Εθνικής Αντίστασης προσπαθεί με όλα τα μέσα που διαθέτει να μην αφήσει στην αριστερά την πρωτοκαθεδρία στην αντιχουντική πάλη για τη διεκδίκηση, την πρωτοβουλία και την ηγεμονία σ’ αφτή. (Βλέπε ανάμεσα στ’ άλλα και στάση Κανελλόπουλου, Ελένης Βλάχου και άλλα παρόμοια). Η χούντα και εσωτερικά και εξωτερικά όλο και πιο πολύ απομονώνεται, δε στέκει καλά.

Η δεξιά με μέρος του κέντρου και σοβαροί αμερικανικοί παράγοντες, την ανάγκη φιλοτιμίαν ποιούμενοι, ετοιμάζουν είτε έτσι είτε αλλιώς, κάποιο διάδοχο της χούντας σχήμα. (Αφτό φαίνεται συζήτησε και ο Κωνσταντίνος με τον Τζόνσον). Η χούντα μπορεί να πέσει, μα οι αμερικανοί θα ξεκαθαρίσουν την θέση τους εδώ, μονάχα όταν πεισθούν ότι υπάρχει η εξωαριστερή δύναμη που μπορεί να σπρώξει την χούντα να πέσει.

Το βιβλιαράκι αυτό (με πρόλογο του πέτρου τουλούδη, που έχει γράψει αναλυτικά για την τασκένδη και την χρουτσωφική επέμβαση στο κκε σε δικό του βιβλίο) μπορείτε να το βρείτε και στα βιβλιοπωλεία, από τις εκδόσεις παπαζήση (και σε αρκετά καλή τιμή μάλιστα) κι αξίζει σε κάθε περίπτωση να το διαβάσετε. Αντί επιλόγου παραθέτω ένα απόσπασμα από το ανοιχτό γράμμα του ζαχαριάδη προς όλους τους έλληνες και ελληνίδες, γραμμένο περίπου την ίδια περίοδο, που βρίσκεται στο οπισθόφυλλο αυτής της έκδοσης.

Η ιστορία της μακρόχρονης πορείας του ΚΚΕ απέδειξε τετραγωνικά ότι Ελλάδα τώρα δεν μπορεί να νοηθεί δίχως το ΚΚΕ, ότι προκοπή και ανόρθωση στην πατρίδα μας δεν μπορεί να υπάρξει δίχως τους κουκουέδες. Αυτό είναι το ιστορικό πρόσταγμα, η ιστορική αποστολή για το ΚΚΕ, αυτό είναι το θεμελιακό δίδαγμα της ιστορικής του περιόδου. Και από δω αμείλιχτα απορρέει το καθήκον για όλους τους κουκουέδες: Να ξεσηκώσουμε το ΚΚΕ ολοζώντανο, ακατανίκητο και αμείλιχτο, να ξαναστήσουμε το αγωνιστικό φλάμπουρό του στα πολύβαθα της λαϊκής ψυχής στα κατάμεσα του καινούριου αγώνα.

Και για να ξεκινήσουμε σωστά και για να προχωρήσουμε τελέσφορα και γοργά πρέπει πρώτ’ απ’ όλα να βάλουμε τάξη στο ίδιο μας το σπίτι. ΓΙ’ αυτό το σκοπό το ατράνταχτο θεμέλιο είναι μονάχα ένα μοναδικό, κουκουέδικη ενότητα, θεωρητική ιδεολογική πολιτική οργανωτική ενότητα, στηριγμένη στη μαζική επαναστατική δράση.

Τις επόμενες μέρες, καλώς εχόντων των πραγμάτων θα αναδημοσιευτούν δύο ακόμα αποσπάσματα από τα κείμενα που περιλαμβάνει η έκδοση σε μια προσπάθεια να δοθεί ένα γενικό αντιπροσωπευτικό περίγραμμα της πολιτικής σκέψης του νίκου ζαχαριάδη.