Καμία τάξη σαν κι εσένα

Τις προάλλες στο φεστιβάλ της θεσσαλονίκης, είδαμε ένα βιντεάκι στη γιγαντοοθόνη της κεντρικής σκηνής, που κατέληγε στην εργατική τάξη και το σύνθημα: δεν υπάρχουν άλλες τάξεις σαν αυτήν. (παρενθετικός συνειρμός: εργατιά μεγάλη, δεν υπάρχει άλλη, δεν υπάρχει τάξη πιο δυναμική. Κλείνει η παρένθεση συνεχίζουμε). Και μια σφισσα θυμήθηκε μια ιστορία από την πόλη της με ένα δάσκαλο, προοδευτικό γενικά, που ερχόταν σε δύσκολη θέση όταν τον ρωτούσαν τα παιδιά στην τάξη πχ για τη δολοφονία του γρηγορόπουλου ή για θέματα όπως το μνημόνιο και η κρίση. Κι αυτός τότε έπαιρνε ανάσα και εξηγούσε στους μαθητές του πως όταν μεγαλώσουν, πρέπει να αγωνιστούν και να αλλάξουν αυτήν την κατάσταση.

Αλλά τα παιδιά συζητάν συνεχώς μεταξύ τους στο σχολείο και συγκρίνουν τις απαντήσεις που παίρνουν. Κι αφού τους το ‘πε σε διάφορες φάσεις κι αφορμές δυο και τρεις φορές ως κατακλείδα κι επιμύθιο, πετάγεται ένα παιδί και λέει με παράπονο: αμάν κύριε, όλα εμείς θα τα αλλάξουμε; Το γάμα δύο (πχ) τίποτα δε θα κάνει;

Γιατί προφανώς ο δάσκαλος του γάμα δύο δεν έλεγε τα ίδια πράγματα στη δική του τάξη και την άφηνε «ελεύθερη» χωρίς καθήκοντα για την κοινωνία του μέλλοντος, οπότε ανέκυπτε μείζον ζήτημα.

Έτσι κι εμείς σήμερα βρισκόμαστε στη θέση του γάμα ένα, που είναι κάτι σαν την εργατική τάξη και καλείται να τα κάνει όλα μόνη της, αφού ξεδιαλέξει με έξυπνα κι ευέλικτα τακτικά βήματα εκείνα τα παιδιά του γάμα δύο, που μπορούν να γίνουν συμμαθητές στον αγώνα μας και δε θα είναι απέναντί μας, με διαφορετικά ταξικά συμφέροντα. Σε αυτή την ύλη θα εξεταστούμε όλοι μας και δεν υπάρχει τρόπος να κόψουμε δρόμο, να αντιγράψουμε ή να βρούμε επιπλέον μόρια από ‘φιλικές κυβερνήσεις’.

Πρώτο μάθημα και ζητούμενο η ταξική πάλη. Να μάθουμε από τα λάθη μας, να εξετάσουμε κριτικά την πείρα μας, να έχουμε μεταδοτικότητα. Και πρωτίστως να καταλάβουμε ότι ο αντίπαλός μας είναι κοινός κι όχι οι συμμαθητές μας, για να κανιβαλίζουμε ο ένας τον άλλο και να «πετύχουμε» πατώντας επί πτωμάτων.

Θα μπορούσα να συνεχίσω με διάφορους συνειρμούς, πχ με το μικρό νικόλα και τον ανιάν, που είναι το χαϊδεμένο της δασκάλας. Αλλά θα ήταν σκόπιμο μάλλον να κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις, υπό τη μορφή σημειώσεων, για τον απεργιακό αγώνα των εκπαιδευτικών και των δημοσίων υπαλλήλων γενικότερα, όχι ως επικήδειο –μετά και από την χτεσινή απόφαση της ολμε για αναστολή της απεργίας- αλλά ως οδηγό για τις επόμενες κινητοποιήσεις που θα έρθουν.

Ο ζήλος της κυβέρνησης και η πίεση της τρόικας (ως βολικό άλλοθι), αλλά πρωτίστως η ανάγκη του κεφαλαίου να εξασφαλίσει εν μέσω κρίσης ευνοϊκές συνθήκες για τη διευρυμένη αναπαραγωγή του, αναγκάζουν τους κρατούντες για πρώτη φορά να αφήσουν κατά μέρος ως ένα βαθμό την τακτική της σαλαμοποίησης (που κόβει φέτες τις «απαραίτητες μεταρρυθμίσεις», για να μειώσει τις αντιδράσεις) και να προχωρήσει σε ένα συνολικό πακέτο μέτρων, που αγγίζει όλους τους χώρους.

Τονίζω βέβαια το «ως ένα βαθμό», γιατί παραμένει ο κλασικός διαχωρισμός ιδιωτικού-δημόσιου τομέα, τα αντανακλαστικά κοινωνικού αυτοματισμού στην κοινή γνώμη (ένα ιδιότυπο μίγμα μαζοχισμού και χαιρεκακίας για την κατσίκα του γείτονα) και η στοχοποίηση των προνομιούχων ρετιρέ, που πρέπει επιτέλους να πληρώσουν κι αυτά τα σπασμένα της κρίσης. Όπως επίσης παραμένουν οι κοντόθωρες λογικές ατομικού ή συντεχνιακού εγωισμού σε μεμονωμένους υπαλλήλους ή και σε ολόκληρους κλάδους, που ενδιαφέρονται μόνο για την ευνοϊκή μεταχείριση ή την εξαίρεση του (συλλογικού) εαυτού τους από τη λαίλαπα, χωρίς να καταλαβαίνουν πως έρχεται κι η δική τους σειρά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιδιαίτερη πατρίδα του αδέκαστου κι άτεγκτου υπουργού μητσοτάκη, όπου εξαιρέθηκαν σε πρώτη φάση όλοι οι διοικητικοί υπάλληλοι του πολυτεχνείου και αναστάλθηκαν οι κινητοποιήσεις. Όταν θα ‘ρθει η σειρά τους βέβαια θα είναι αργά.

Παρόλα αυτά αυξάνονται αντικειμενικά οι δυνατότητες για τη συγκρότηση ενός διακλαδικού μετώπου, με συντονισμό, κοινά αιτήματα και στόχους πάλης στο δημόσιο ή τουλάχιστον στον χώρο της εκπαίδευσης. Μόνο τους τελευταίους μήνες η πολιτική της κυβέρνησης έχει ανοίξει μια σειρά μέτωπα σε όλες τις βαθμίδες: διαθεσιμότητα, επιστράτευση καθηγητών, σχέδιο αθηνά, νέο σχέδιο για την εισαγωγή σε αει και τει, μισθολογικό, ωράρια καθηγητών, κενά στα σχολεία, κ.ά.

Τα βήματα που έχουν γίνει ωστόσο προς αυτή την κατεύθυνση είναι δειλά αν όχι ανύπαρκτα, όπως εξάλλου κι ο σχεδιασμός των κινητοποιήσεων. Κάποιες αντιδράσεις μοιάζουν να έχουν σπασμωδικό χαρακτήρα, ενώ ο συντονισμός δεν προχωρά πολλές φορές καν στον ίδιο χώρο. Στα πανεπιστήμια για παράδειγμα επικρατεί ένας απίθανος κατακερματισμός δυνάμεων, καθώς μαζί με τους καθηγητές-μέλη δεπ συνυπάρχουν συμβασιούχοι, λοιποί εργαζόμενοι κι ευάριθμες κατηγορίες διοικητικού και διδακτικού προσωπικού, με διάφορες ειδικότητες κι αρκτικόλεξα (ιδαχ, ετεπ, 407, κτλ). Και στα περισσότερα ιδρύματα τηρούν στάση αναμονής, περιμένοντας ευγενικά ο ένας τον άλλο να βγει μπροστά και να σηκώσει το βάρος των κινητοποιήσεων.

Πέρα από τους καταθλιπτικούς συσχετισμούς σε αυτό το επίπεδο, βαραίνει επίσης και το αμαρτωλό παρελθόν, με αποκορύφωμα τη διετία 2006-07, όπου σε διάστημα μικρότερο των δώδεκα μηνών, είχαμε στο μέτωπο της παιδείας: δυο μεγάλους γύρους φοιτητικών καταλήψεων (το μαϊούνη και το φλεβάρτη), μια απεργία διαρκείας στους δασκάλους το φθινόπωρο κι ένα κύμα μαθητικών καταλήψεων πριν τα χριστούγεννα, χωρίς να συμπέσουν ποτέ χρονικά (πόσο μάλλον να συντονιστούν ευρύτερα).

-Τις προάλλες ήμασταν με ένα σφο στο πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο, συγκεκριμένα στο μπλοκ των εργαζομένων του απθ, όπου είχαμε τους συσχετισμούς και τη ντουντουκέρισσα που φώναζε συνθήματα {τέρμα πια στις αυταπάτες, χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά, κτλ}, όχι αυτοαναφορικά για το παμε, αλλά της δικής μας λογικής και εμείς ακολουθούσαμε. Ώσπου αρχίζουν από δίπλα τα πιο χαρούμενα {εε, ωω, πάρτε το μνημόνιο και φύγετε από δω}, παίρνει φωτιά το δικό μας μπλοκ και το φωνάζει σύσσωμο, πλην λακεδαιμονίων και ντουντουκέρισσας. Όπως είπε κι ο σφος δίπλα μου τα δικά μας συνθήματα είναι σαν την καλή μουσική, που δεν την καταλαβαίνουν πολλοί, ενώ το ευρύ κοινό προτιμά τα αγανακτισμένα, αντιμνημονιακά ΟΥΣΤ! που είναι σαν τα χιτάκια της βανδή. Τα δικά μας είναι πιο σωστά –από πολιτική άποψη- και ποιοτικά αλλά τα δικά τους τα έχουν δει πολύ περισσότερες φορές στο youtube κι έχουν μεγαλύτερη απήχηση.

Κι αυτό δεν αφορά μόνο τα συνθήματα αλλά και το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο ή τους στόχους μιας κινητοποίησης. Εμείς μιλάμε στον κόσμο για πάλη διαρκείας και μια συνολική ανατροπή που του φαίνεται βουνό, ενώ οι άλλοι του λένε ωραίες ιστορίες για το μνημόνιο, την πτώση της κυβέρνησης που θα το συμπαρασύρει και (αυτό δε λέγεται, αλλά εξυπακούεται ως φυσική συνέπεια των προηγούμενων) την ανάδειξη μιας άλλης που θα ικανοποιήσει τα αιτήματα και θα δώσει λύση στο πρόβλημα –εν προκειμένω στο μνημόνιο και τις απολύσεις με τη διαθεσιμότητα.

Τα παραμύθια είναι πάντα πιο δημοφιλή από την πραγματικότητα. Όχι γιατί μπορούν να πραγματοποιηθούν, αλλά γιατί είναι απλά και κατανοητά και δίνουν στον κόσμο μια ψεύτικη παρηγοριά, για να ελπίζει, κάτι «απτό» και «συγκεκριμένο», εδώ και τώρα.

Όλα αυτά μπορεί να λειτουργούν καθαρά στο επίπεδο του μύθου –καμία δύναμη της ολμε δεν τρέφει αυταπάτες ότι μπορεί να ρίξει την κυβέρνηση στην παρούσα φάση, με τέτοιο επίπεδο οργάνωσης και συνειδητοποίησης- αλλά εξυπηρετούν συγκεκριμένες σκοπιμότητες στην πραγματική ζωή. Η αυτόνομη παρέμβαση χτίζει αγωνιστικό προφίλ, ενώ προαλείφεται για διάδοχη κατάσταση της πασκε κι υπεύθυνη κυβερνητική δύναμη. Οι παρεμβάσεις συνεργάζονται μαζί της κρατώντας το ρόλο της μόνης συνεπούς δύναμης που κριτικάρει από τα αριστερά τις παλινωδες της πρώτης. Και όλοι μαζί μετρούν τα οφέλη τους, φετιχοποιώντας τη μορφή της πενθήμερης, για να βρούνε ένα βολικό ένοχο για την αρνητική κατάληξη στην ‘ηττοπάθεια του πάμε, που δε στήριξε την απεργία’.

Μακάρι βέβαια να ήταν τόσο απλά τα πράγματα, γιατί τότε το ‘εμπόδιο του παμε’ με τις λιγοστές του δυνάμεις, θα ήταν πολύ εύκολο να παρακαμφθεί κι ο απεργιακός αγώνας θα νικούσε με ή χωρίς αυτές. Το παμε όμως δεν έμεινε έξω από τον απεργιακό χορό για να δικαιωθεί εκ των υστέρων και να πει το κλασικό «σας τα ‘λεγα».  Συμμετείχε σε όλες τις αποφάσεις με τις δυνάμεις του, που –για να μην έχουμε μνήμη χρυσόψαρου- ήταν οι μόνες που απέργησαν έμπρακτα κι όχι στα λόγια πέρσι, με την υπόθεση της επιστράτευσης. Στην πραγματικότητα το παμε περιορίστηκε στο ρόλο του « ειλικρινούς βλάκα», που είπε κάποια πράγματα με το όνομά τους, χωρίς να παίξει με τις διαθέσεις του κόσμου, χωρίς φτιασίδια, ονειρώξεις και ωραιοποιήσεις, και τώρα πληρώνει το τίμημα της ειλικρίνειάς του.

Η δική μου κριτική, ως εξωτερικού παρατηρητή που μπορεί να τραγουδάει ό,τι θέλει έξω από τον χορό, θα εστίαζε σε δύο άλλα σημεία. Πρώτον ότι θα έπρεπε να δούμε ίσως πιο ευέλικτα της μορφής, ακόμα και να συναινούσαμε στην πρόταση για πενθήμερες επαναλαμβανόμενες στην ανάγκη, ώστε να ξεκολλήσει η συζήτηση απ’ αυτό το τελείως αποπροσανατολιστικό σημείο και να προχωρήσει σε πιο ουσιαστικά ζητήματα ως προς το περιεχόμενο. Και δεύτερον ότι πριν από μια απεργία πρέπει να έχουμε μια αρχική εκτίμηση και μια καθαρή στόχευση, πώς μπορεί να νικήσει και τι ακριβώς μπορεί να πετύχει, ώστε να καθορίζουμε ανάλογα και την τακτική μας.

Κι ίσως πιο σημαντικό κι από τις όποιες επιμέρους κατακτήσεις, που μπορεί να έχουν επισφαλή και προσωρινό χαρακτήρα, είναι να κερδίζονται συνειδήσεις, να μπαίνει νέος κόσμος στον αγώνα και να έρχεται με το μέρος μας. Η καλύτερη περίοδος για να γίνει αυτό είναι ακριβώς κατά τη διάρκεια μιας κινητοποίησης που σπάει η νιρβάνα τόσων χρόνων και ζυμώνονται συνειδήσεις. Κι αυτό συνεπώς πρέπει να είναι το βασικό κριτήριο για τη δουλειά και την τακτική μας.

Ή τέλος πάντων για τις φόρμες με τις οποίες καθίσταται προσιτή σε περισσότερο κόσμο η μουσική μας. Αλλά αυτό απαιτεί ξεχωριστή ανάλυση.