Σήψη

Την αφορμή για το σημερινό κείμενο την έδωσε ένα παλιότερο εύστοχο σχόλιο του σεχτάρ του τρομερού (που τώρα μάλλον διακοπεύει κι έχει γίνει σεχτάρ ο θαλασσινός) σε εκείνη τη συζήτηση με τους φλογερούς φιλογερμανούς για τους γερμανούς που είναι (;) φίλοι μας. Έγραφε λοιπόν ο σεχτάρ: «λέμε πως οι «capitalies», λόγω ανεπτυγμένου καπιταλισμού είναι πιο ώριμες να περάσουν στο σοσιαλισμό. Έχω κάποιες ενστάσεις. Από πολλά χρόνια δε μιλάμε, και σωστά, απλά για ώριμο καπιταλισμό, αλλά για υπερώριμο καπιταλισμό. Καπιταλισμό που σαπίζει. Αν κάτι σαπίζει, τότε σαπίζει παντού. Σαπίζουν κι οι δυνάμεις παραγωγής, σαπίζουν κι οι άνθρωποι. Και διαπίστωνε ότι αυτές οι χώρες (σαν τη γερμανία, την αμερική και την αγγλία) ίσως να ήταν αντικειμενικά πιο εύκολο να περάσουν στο σοσιαλισμό πριν από 50-70 χρόνια, παρά σήμερα.

Η κοινωνική νομοτέλεια δεν είναι κάτι μονοσήμαντο, αλλά ένα ορισμένο φάσμα δυνατοτήτων με άξονα τη βασική αντίθεση της κάθε εποχής. Το γνωστό δίλημμα «κομμουνισμός ή βαρβαρότητα» δεν εξασφαλίζει την αναπόφευκτη νίκη της κομμουνιστικής προοπτικής, ούτε αποκλείει αυτομάτως το δεύτερο σκέλος. Αλλά προειδοποιεί την ανθρωπότητα για τις επιλογές και τις εναλλακτικές που έχει, για την καταστροφή που μας απειλεί ως αντίβαρο στο δρόμο της εξέλιξης.

Ο ιμπεριαλισμός είναι καπιταλισμός που σαπίζει, έγραφε κάποτε ο βλαδίμηρος –και μας υπενθυμίζει ο σεχτάρ. Αλλά δεν πρόκειται να πέσει από μόνος του σαν (υπερ)ώριμο φρούτο. Αν δε φροντίσουμε εμείς για αυτό, θα ρημάξει στο ενδιάμεσο κάθε ικμάδα και ζωντανό πόρο της κοινωνίας, οδηγώντας την σε σήψη και παρακμή. Η οποία δεν αναιρείται από την αντιφατική πρόοδο και τα επιτεύγματα των επιστημών και της τεχνολογίας –απεναντίας τονίζει τις δυνατότητες που μένουν εγκλωβισμένες κι αναξιοποίητες (πίσω από την κουρτίνα δύο) στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Ούτε και από την προσωρινή νίκη της αντεπανάστασης και τις κοσμοκτονικές αλλαγές, όπου αναφέρεται εμμέσως και ο στίχος του τριπολίτη: ο σάπιος κόσμος εκεί που σάπιζε ξανατονώθηκε, και οι εξεγέρσεις μας είναι εν γένει εκτός του κλίματος.

Η σαπίλα του καπιταλιστικού κόσμου και της αστικής κοινωνίας αποτυπώνεται ανάγλυφα στα σημεία των καιρών. Σάπιες αξίες κι ιδανικά, μουχλιασμένες ιδέες. Άνεργοι που σαπίζουν άπραγοι και λιώνουν τα νιάτα μας στην ανεργία, με τα κομμάτια μας... (έλα ντε, τι μπορεί να κάνει καλή ρίμα; Η σαξεστορία;). Τόνοι φρούτων που σαπίζουν στοιβαγμένα και απούλητα, αντί να θρέφουν το λαό της χώρας που τα παράγει, ληγμένα προϊόντα για τους φτωχότερους, που δε μπορούν να έχουν και υψηλές απαιτήσεις. Παρασιτικές επενδύσεις κεφαλαίων για γρήγορο και μέγιστο κέρδος σε μη παραγωγικούς τομείς, σαπρόφυτα που παρασιτούν εις βάρος μας ως τσιράκια της εξουσίας στην τηλεόραση και σε άλλους αστικούς μηχανισμούς χειραγώγησης.  Ακόμα κι η δική μας εσωτερική σαπίλα, που επιβιώνει πολλές φορές ως κατάλοιπο κι αντανάκλαση όσων μας περιβάλλουν.

Κι η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πως η κυρίαρχη προπαγάνδα αυτού του σάπιου κόσμου, επιχειρεί να απομονώσει τους κόκκινους ως λεπρούς, τους χλευάζει σα γραφικά απολιθώματα εκτός εποχής ή τους εξορίζει, όταν γίνονται πιο επικίνδυνοι, για να μη μολύνουν τους υπόλοιπους. Και αποδίδει σε αυτούς την εικόνα της, τη δική της σαπίλα, που μας τυλίγει από χίλιες μεριές κι όσο πάει σφίγγει τον κλοιό γύρω μας.

Γράφει επίσης ο σεχτάρ: τι να τον κάνει ο σοσιαλισμός αυτόν τον κυκεώνα, πχ το διαφημιστικό τομέα, το καρκίνωμα των ΜΜΕ, την «ανάπτυξη» της καταστροφής του περιβάλλοντος, τη βιομηχανία των ναρκωτικών, τη βιομηχανία των όπλων, όλον αυτόν τον εξαμβλωματικό καταναλωτισμό, κλπ, κλπ; Πόσο ώριμα για σοσιαλισμό είναι αντίστοιχα τα μυαλά των ανθρώπων, που είναι βουτηγμένα ως το λαιμό σε αυτή την αποχαύνωση, στη βία, στον ανταγωνισμό, στο “life-style” που μας προβάλλουν σαν πρότυπο τα παπαγαλάκια;

Κι αν η απάντηση στο «τι να (τα) κάνει/κάνουμε» φαντάζει αυτονόητη, ότι δηλαδή θα τα εξαλείψει και θα τα βάλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, μαζί με όλο το ταξικό παρελθόν των ανθρώπινων κοινωνιών, το βασικό είναι αυτό που σημειώνεται στο δεύτερο σκέλος. Πόσο ώριμες και πεισμένες θα είναι για αυτό, οι συνειδήσεις που είναι χρόνια εκτεθειμένες σε αυτή τη σαπίλα;

Τις ίδιες πάνω-κάτω σκέψεις, σε κάπως διαφορετική κλίμακα, θα μπορούσαμε να κάνουμε ίσως και για την ελλάδα, συγκρίνοντας τα σημερινά δεδομένα με την εποχή του εαμ και την ευκαιρία που μας παρουσιάστηκε τότε. Εάν όμως έχασε τότε ένα τόσο δυνατό κίνημα, παλλαϊκό κι οργανωμένο, που αγκάλιαζε κάθε τομέα της καθημερινής ζωής, κάθε πτυχή της κοινωνικής δραστηριότητας, και είχε σχέδιο, ευνοϊκούς συσχετισμούς, δυναμική και δυναμικό, για να τα αλλάξει, πόσο πιο δύσκολο είναι να τα καταφέρουμε σήμερα χωρίς αυτούς τους όρους; Πόσος πραγματικός χρόνος και δυνατότητες χάθηκαν μέσα σε αυτά τα εβδομήντα χρόνια; Πόσα πισωγυρίσματα έχουν γίνει, πόσο κόπο θα ‘χαμε αποφύγει. Και πόσο πιο σύνθετα είναι σήμερα οι δυσκολίες και τα καθήκοντα που έχει μπροστά του το επαναστατικό κίνημα;

Βαθύτερα ριζωμένες προκαταλήψεις, εκλεπτυσμένη (ή μη) προπαγάνδα για κάθε γούστο, οξυμένη αλλοτρίωση, τάσεις λουμπενοποίησης σε εργατικά στρώματα, χαμένες παραγωγικές δυνατότητες, τα εκτρώματα του αναπτυξιακού μοντέλου της αντιπαροχής, κατεστραμμένα φυσικά τοπία, ναρκωτικά, τζόγος, ο υπόκοσμος της νύχτας, μικροαστισμός... Αυτά και άλλα τόσα αποτελούν την κληρονομιά, που απαρνούμαστε και καλούμαστε να μετασχηματίσουμε επαναστατικά.

Κι η οποία μπορεί να μας οδηγήσει από άλλο δρόμο στα ίδια συμπεράσματα με το βλαδίμηρο, που έλεγε πως για την ημιφεουδαρχική ρωσία ήταν πιο εύκολο να ξεκινήσει το επαναστατικό άλμα, αλλά πιο δύσκολο να συνεχίσει και να το ολοκληρώσει, σε σχέση με τις δυτικές χώρες. Στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο του σήμερα, όπου οι συνθήκες είναι υπερώριμες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό αλλά έχουν αρχίσει να σαπίζουν, το πιο δύσκολο βήμα θα είναι το πρώτο, αυτό δηλ που έκανε στον καιρό της η ρωσία, που θα είναι και το ήμισυ του παντός.

Υγ: κείμενο αφιερωμένο στη μνήμη του φιλολαϊκού blog, που χάρη στις άοκνες και αστείρευτες προσπάθειες του διαχειριστή του, έχει παραδοθεί στη σήψη, την παρακμή και την ανυποληψία.