Εννιά δεκαετίες...

Προχτές το βράδυ στη στοά κουρτάκη, σε ένα μικρό αλλά όμορφο χώρο του καφέ etage litteraire, έγιναν τα επίσημα εγκαίνια της έκθεσης εικαστικών έργων, βιβλίων και φωτογραφικών ντοκουμέντων από τη συλλογή του εικαστικού-συγγραφέα γιώργου φαρσακίδη. Η επιλογή της ημέρας αποδείχτηκε ωστόσο ατυχής, καθώς συνέπεσε χωροχρονικά με τη συγκέντρωση αλληλεγγύης στον απεργό πείνας νίκο ρωμανό στο μοναστηράκι, πολύ κοντά στον χώρο της εκδήλωσης και με τον αποκλεισμό όλων των γύρω δρόμων σε μεγάλη ακτίνα από την αστυνομία, με συνέπεια να καταφτάσει αρκετός κόσμος αργοπορημένος, μετά το πέρας των ομιλιών. Αυτός όμως ήταν ένας αστάθμητος παράγοντας που δε μπορούσε να προβλεφθεί από πριν. Παρεμπιπτόντως, η πορεία ήταν αρκετά μαζική, πιθανότατα κάτι κοντά σε τριψήφιο νούμερο, όχι μόνο με μαύρους και αναρχικές συλλογικότητες, αλλά και με πολύ χύμα κόσμο, οργανώσεις του εξωκοινοβουλίου και τσόντα στο τέλος τη νεολαία σύριζα, που πάει με όλα. Κλείνει η παρένθεση.

Στην εκδήλωση (που άρχισε με εύλογη καθυστέρηση και όπου έδωσε το «παρών» εκ μέρους του πγ της κετουκε ο νίκος σοφιανός) μίλησαν για το γιώργο φαρσακίδη η δημοσιογράφος του ριζοσπάστη επί θεμάτων πολιτισμού, σοφία αδαμίδου, κι ο σπύρος χαλβατζής, με τον οποίο έχουν σχεδόν πενήντα χρόνια γνωριμίας από την εξορία τους στη λέρο.

Η αδαμίδου είπε (σε ελεύθερη απόδοση) μεταξύ άλλων ότι ο φαρσακίδης είναι ζωντανό αρχείο των αγώνων του λαού μας, μέσα από το έργο του –που μας δίνει δύναμη κάθε φορά που κάτι πάει να μας λυγίσει- και το αρχείο του, που με τόση φροντίδα διασώζει. Αν μπορούσαν βέβαια ένας καλλιτέχνης κι η τέχνη συνολικά να αλλάξουν από μόνοι τους τον κόσμο, ο πλανήτης μας δε θα ήταν ένα λουτρό αίματος και δυστυχίας για τους λαούς. Όσοι στρατεύονται στο καλλιτεχνικό τους έργο –που κάποιοι το λένε στρατευμένο για να το απαξιώσουν, ενώ είναι προσευχητάρι των λαών- δεν αντανακλούν απλά την πραγματικότητα, αλλά γίνονται οργανωτές του κοινωνικού συναισθήματος και με την τέχνη τους στήνουν γέφυρες επικοινωνίας με τους άλλους.

Στη συνέχεια έκανε μια μικρή αναδρομή στην προσωπική διαδρομή του φαρσακίδη: από τα παιδικά του χρόνια στην οδησσό, όπου το μοναδικό του δεκαράκι στο σχολείο ήταν στην ιχνογραφία, και τις μάχες του με τον ελας, όπου έχασε κάποια σκίτσα του και του τα επέστρεψε πολλά χρόνια αργότερα ένας βούλγαρος στρατιώτης που τα βρήκε και τα κράτησε…· ως την εξορία και τα βασανιστήρια στα μαρτυρικά ξερονήσια (αϊ-στράτης, μακρόνησος, λέρος, γυάρος), όπου βρήκε ωστόσο την ευκαιρία να αναπτύξει περαιτέρω το δημιουργικό του ταλέντο, έχοντας ως βασικά του εργαλεία βότσαλα και κουταλοπίρουνα –καθώς απαγορεύονταν τα αιχμηρά αντικείμενα. Μια διαδρομή γεμάτη πνευματική αγρύπνια και γνήσια ανθρωπιά, που έβαλε το δικό της λιθαράκι για να ανθρωπεύσει ο άνθρωπος. Και μια ζωή που δε θα ήθελε να την αλλάξει στο παραμικρό, γιατί όπως συνήθιζε να του λέει κι η μητέρα του «είσαι που είσαι χοντροκέφαλος, τουλάχιστον να μη γυρίσεις με σκυμμένο κεφάλι…».

Κλείνοντας η αδαμίδου σημείωσε πως η τέχνη του φαρσακίδη συμβάλλει με το δικό της τρόπο στην εξύψωση και την ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας κι ότι η κοινωνία που ονειρευόμαστε θα έχει κάτι από τη δύναμη και το ήθος αυτής της γενιάς που πάλεψε κι αντιστάθηκε.

Στη δική του σύντομη παρέμβαση –που δεν ήταν από στήθους, για να μην ξεχαστεί τίποτα, ήταν όμως από καρδιάς- ο χαλβατζής στάθηκε στο ξεχωριστό έργο και τη στάση του φαρσακίδη που σμιλεύουν αγωνιστικές συνειδήσεις και για τα οποία τον τιμούν ως σήμερα οι σύντροφοί του, κάθε γενιάς. Ενώ σημείωσε και δύο σχετικά άγνωστα στοιχεία από τη διαδρομή του καλλιτέχνη.

Πρώτον, τις τέσσερις διαλέξεις που έδωσε στην εξορία, στο λακκί της λέρου, πάνω σε θέματα τέχνης και αισθητικής, τον χειμώνα του 67-68, λίγες μέρες πριν από τη 12^η ολομέλεια και τη διάσπαση του κκε. Οι διαλέξεις αυτές ασκούσαν κριτική σε ανορθολογικές προσεγγίσεις άλλων συνεξόριστων καλλιτεχνών και στάθηκαν αφορμή για πλούσια συζήτηση και γόνιμες αναζητήσεις, βοηθώντας πολλούς συντρόφους του φαρσακίδη να κατασταλάξουν και να βρουν το δρόμο τους.

Το δεύτερο στοιχείο είναι η χιουμοριστική διάθεση και τα πειράγματα του φαρσακίδη –που χαρακτήρισε για παράδειγμα ραδιούργους τους φίλους που ανέλαβαν τις προάλλες να του ετοιμάσουν μια σύναξη-έκπληξη για τα γενέθλιά του.

Στα γενέθλια αυτά ο φαρσακίδης έπιασε τα δεύτερα –ήντα, συμπληρώνοντας αισίως εννιά δεκαετίες ζωής και τουλάχιστον επτά καλλιτεχνικής δημιουργίας και αταλάντευτης αγωνιστικής στάσης. Και συνεχίζει απτόητος, εκδίδοντας συνεχώς καινούρια βιβλία, ενώ συμπεριλήφθηκε και στην οργανωτική επιτροπή που θα αξιολογήσει τις προτάσεις για το λογότυπο των 100χρονων του κκε –στα οποία θα φτάσει κι αυτός ενεργός και ακμαίος για να δώσει το «παρών»- σε έναν διαγωνισμό που θα μπορούσε να έχει εναλλακτικά ως τίτλο την ερώτηση: ποιο είναι το πιο όμορφο σφυροδρέπανο που έχετε δει ποτέ; Αλλά αυτό έχουμε καιρό μπροστά μας να το δούμε.

Όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να επισκεφτούν (με ελεύθερη προφανώς είσοδο) την έκθεση με τα έργα του φαρσακίδη στη  στοά κουρτάκη, κολοκοτρώνη 59β.