Αναδημοσίευση από Ατέχνως
Γράφει ο Anton Saefkow //
Όπως τα πάντα στην πρώην DDR μετά την «επανένωση» της Γερμανίας, έτσι και οι εφημερίδες και οι εκδοτικοί οίκοι της ουσιαστικά χαρίστηκαν σε επιχειρηματικούς ομίλους της ΟΔΓ. Στόχος αυτών των κινήσεων δεν ήταν τόσο το κέρδος, όσο το να μη μείνει πέτρα στη πέτρα. Να βγάλουν και κάποια κέρδη όσο προλάβουν οι διάφοροι κερδοσκόποι, αλλά κυρίως να κλείσει και να ρημάξει κάθε τί που μπορούσε να προβάλει οργανωμένο αντίλογο στο ξαναγράψιμο της ιστορίας που θ” ακολουθούσε.
Τον ίδιο δρόμο σχεδιαζόταν να πάρει και η εφημερίδα «junge Welt» (1). Επρόκειτο για το όργανο του Κ.Σ. της FDJ, της νεολαίας του SED, του κομμουνιστικού κόμματος (2) της DDR.
Η εφημερίδα πριν την πτώση του τείχους είχε φτάσει να πουλάει κοντά στα 1.500.000 φύλλα καθημερινά και ήταν η πιο πολυδιαβασμένη της DDR των 17 εκατομμυρίων ψυχών, πάνω δηλαδή και από το όργανο της Κ.Ε. του SED.
Η πορεία της ήταν αυτή όλων των οργανισμών της DDR μετά το ’91. «Πουλήθηκε» για 1 μάρκο (0,50 Ευρώ!) σε κάποιους επιχειρηματίες, άρχισε να εκφράζει «αριστερές» απόψεις «χωρίς όμως τις ακρότητες και τους διχασμούς του παρελθόντος» και σιγά σιγά οδηγούνταν προς το κλείσιμο, το οποίο και ανακοινώθηκε πριν από 20 χρόνια, στις 5/4/1995.
Όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση οι υπολογισμοί πέσανε έξω. Οι εργαζόμενοι αντιδράσανε και αναλάβανε οι ίδιοι την εφημερίδα.
Δε θα αναφερόμασταν όμως σε αυτή, αν αυτό ήταν όλο. Το σημαντικό στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πως, αναλαμβάνοντας την έκδοση της εφημερίδας, ιδρύοντας τον εκδοτικό οίκο «8η Μάη» (από τη μέρα της αντιφασιστικής νίκης) και διαχειριζόμενοι τα οικονομικά ως κολεκτίβα που περιλάμβανε και κάθε πρόθυμο γι’ αυτό αναγνώστη, πήραν σημαντικές αποφάσεις για τη πολιτική κατεύθυνση που θα είχε το όλο εγχείρημα. Σημαντικότερη αυτών: Η αναγνώριση και υπεράσπιση του σοσιαλισμού που οικοδομήθηκε στην DDR, χωρίς αυτό να σημαίνει την εξιδανίκευσή του.
Επιπλέον, διαχρονικά σταθερός και διακηρυγμένος στόχος της όλης προσπάθειας είναι η συμβολή στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Σήμερα η junge Welt είναι από τα σημαντικότερα πράγματα που έχει να επιδείξει το κομμουνιστικό κίνημα στη Γερμανία. Δίνει την εντύπωση μιας δυναμικής, ιδιαίτερα φρέσκιας, καθημερινής μαρξιστικής εφημερίδας. Καταφέρνει να αυξάνει αργά και σταθερά τις πωλήσεις της. Ακόμη σημαντικότερο: Δείχνει έμπρακτα πόσο δίκιο είχε ο Λένιν όταν έλεγε πως: «Ο ρόλος της εφημερίδας δεν περιορίζεται μόνο στη διάδοση ιδεών, μόνο στην πολιτική διαπαιδαγώγηση και την προσέλκυση πολιτικών συμμάχων. Η εφημερίδα δεν είναι μόνο συλλογικός προπαγανδιστής και συλλογικός διαφωτιστής, μα και συλλογικός οργανωτής«, αφού καταφέρνει, χωρίς να έχει επίσημους δεσμούς με το die Linke ή κάποιο άλλο κόμμα, να συσπειρώνει κόσμο γύρω της, να τον κινητοποιεί και να επηρεάζει ιδεολογικά όσο λίγοι το κομμουνιστικό κίνημα στη συγκεκριμένη χώρα.
Φυσικά έχει και τα προβλήματά της. Πιο εμφανές πρόβλημα -για προφανείς λόγους- η μικρή σύνδεση με χώρους δουλειάς. Επιπλέον, η απουσία συγκεκριμένου πολιτικού φορέα που είναι πίσω της, που ελέγχει και δίνει μια συγκεκριμένη πολιτική γραμμή βάσει ενός καθορισμένου προγράμματος και τακτικής, έχει σαν αποτέλεσμα να παλαντζάρει κατά διαστήματα και ανάλογα το θέμα. Επίσης, συνεχίζει να έχει επαφές, άρα και αυταπάτες, με/για το die Linke, κάνοντας βέβαια σταθερά σκληρή κριτική, η οποία είναι ειλικρινής και δε μπορεί να συγκριθεί με τη στάση λ.χ. της Αριστερής Πλατφόρμας του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, σταθερά προβάλλει και τις απόψεις/δραστηριότητες του DKP, του Γερμανικού ΚΚ (και αδερφού κόμματος του ΚΚΕ) δηλαδή, όπως και άλλων ομάδων της γερμανικής αριστεράς.
Δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην Ελλάδα, χωρίς πάντα να καταφέρνει να μείνει μακριά από αυταπάτες για το ρόλο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Μεταφέρει αρκετά συχνά και πιστά τις απόψεις του ΚΚΕ στους αναγνώστες της, ενώ δεν κρύβει τις πατάτες της νέας κυβέρνησης και το πισωγύρισμά της ακόμη και από τις προεκλογικές διακηρύξεις. Χαρακτηριστικό δείγμα γραφής για το πώς βλέπει τη κατάσταση στην Ελλάδα είναι αυτά τα άρθρα, για τη συγκέντρωση του ΚΚΕ και τη πρόταση νόμου για τα μνημόνια το ένα, για τη στάση της Κωνσταντοπούλου που αβαντάρει τη Χρυσή Αυγή από την άλλη:
http://www.jungewelt.de/2015/03-02/023.php
http://www.jungewelt.de/2015/03-09/017.php
Κάνοντας ένα συνολικό απολογισμό, είναι μια πολύ σημαντική και αξιόλογη προσπάθεια. Δύσκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί ένα παρόμοιο εγχείρημα που, χωρίς να έχει τη στήριξη κάποιου κόμματος και ενός ανάλογου μηχανισμού, να καταφέρνει σε μία τέτοια χώρα, σε μια τέτοια περίοδο, να αντέχει ιδεολογικά, να κρατά όρθια τη σημαία του σοσιαλισμού που επιχειρήθηκε να οικοδομηθεί σε μια προηγμένη καπιταλιστική χώρα και ταυτόχρονα να κερδίζει νέο κόσμο, να βρίσκει μέσα και τρόπους για να επεκτείνει τις δραστηριότητές της.
Αυτό το τελευταίο είναι και από τα βασικότερα που νομίζω πως έχει να δώσει σε κομμουνιστές στην Ελλάδα η συγκεκριμένη προσπάθεια:
Από θέμα πολιτικού προσανατολισμού εντός της κομμουνιστικής αριστεράς είμαστε σαφώς σε καλύτερη κατάσταση. Ωστόσο η κρίση κατέστησε σαφές ότι υπάρχει ζήτημα στο πώς πρέπει να λειτουργεί ο σύγχρονος επαναστατικός τύπος, ώστε να μείνει όρθιος αφενός και να μπορεί να προσελκύει αναγνώστες αφετέρου. Σε αυτό το ζήτημα η jW έχει να διδάξει αρκετά, αφού οι πρωτοβουλίες της είναι αρκετές και πολυεπίπεδες. Δε θ” αναφέρω εδώ αναλυτικά πράγματα.
Πυρήνας πάντως της λογικής της είναι οι συνδρομές της εφημερίδας, οι οποίες είναι πολύ ευέλικτες χρονικά και μπορούν να αφορούν είτε την έντυπη είτε την ηλεκτρονική έκδοση (ή και τις δύο). Συνδεδεμένο με τη συνδρομή είναι και το πόσο πίσω στο ιντερνετικό αρχείο της εφημερίδας μπορεί να κάνει κανείς αναζητήσεις και να διαβάσει άρθρα. Σημαντικό είναι και το e-shop που λειτουργεί στο site της.
Για όλους αυτούς του λόγους και με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την εκκίνηση της «επανέκδοσης» της εφημερίδας, θα ακολουθήσουν οι μεταφράσεις κάποιων κειμένων της που δημοσιεύτηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, στα πλαίσια των 20χρονων «γενεθλίων» της. Πρώτο από αυτά είναι μία συνέντευξη που δώσανε συντελεστές της εφημερίδας πριν λίγες μέρες για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της.
Όλη η θεματική ενότητα της εφημερίδας «Πασχαλινό θαύμα» που αφορά τα 20 χρόνια από την επανέκδοσή της βρίσκεται εδώ: http://www.jungewelt.de/bibliothek/dossier/191
————————————–
(1) Junge Welt σημαίνει «νέος κόσμος», με την έννοια του νεαρού όμως, του ορεξάτου.
(2) Για την ακρίβεια το SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands) ήταν ένα κόμμα που προέκυψε από τη συνένωση του σοσιαλδημοκρατικού SPD και του κομμουνιστικού κόμματος KPD το 1946 στο κατεχόμενο από την ΕΣΣΔ κομμάτι της Γερμανίας. Στην πορεία εξελίχθηκε, προγραμματικά και καταστατικά, σε ΚΚ.
«Έμοιαζε ουτοπία πως η junge Welt θα υπήρχε για δεκαετίες ακόμη»
Στις 5 Απριλίου 1995 ανακοινώθηκε το τέλος της junge Welt (jW). Ακολούθησε το «πασχαλινό θαύμα». Το προσωπικό ανέλαβε την εφημερίδα και άρχισε να την εκδίδει μόνο του. Μια συζήτηση με τους Regina Sommer, Dietmar Koschmieder και Klaus Fischer (http://www.jungewelt.de/2015/04-04/008.php).
H Regina Sommer (R.S.) ξεκίνησε το 1976 να δουλεύει εθελοντικά στην jW. Μετά το πέρας των σπουδών της ξεκίνησε να δουλεύει το 1981 κανονικά στην εφημερίδα. Σήμερα είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής και του επιχειρησιακού συμβουλίου της (1).
Ο Dietmar Koschmieder (D.K.) ξεκίνησε το 1991 σα συντάκτης στην εφημερίδα. Την περίoδο διάλυσης της DDR ήταν πρόεδρος του επιχειρησιακού συμβουλίου της. Σήμερα είναι διευθυντής των εκδόσεων «8 Μάη Α.Ε.».
Ο Klaus Fischer (K.F.) εργάζεται από το 1994 σα συντάκτης. Σήμερα είναι υπεύθυνος για το Οικονομικό, Εργατικό και Κοινωνικό Ρεπορτάζ.
Η Lena Keymann μόλις ξεκίνησε να δουλεύει κανονικά στην jW, ως συντάκτρια σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Είχε προηγηθεί ένα διάστημα που εργαζόταν ως εθελόντρια.
Ο Johannes Supe (J.S.) εργάζεται από τον Οκτώβρη του 2014 εθελοντικά στην jW.
“Κατεβάζουμε ρολά!” Με αυτό το πρωτοσέλιδο αναστάτωσε η jW τους αναγνώστες της στις 6/4/1995. Τη προηγούμενη είχε ανακοινωθεί το κλείσιμο της εφημερίδας. Η τελευταία καθημερινή αριστερή εφημερίδα επρόκειτο ν’ αποχαιρετήσει το εκδοτικό σκηνικό της ενιαίας Γερμανίας. Regina, Dietmar και Klaus: Συμμετείχατε τότε ήδη στη σύνταξη της εφημερίδας, ζήσατε από κοντά τις εξελίξεις. Πώς έφτασε η κατάσταση ως εκεί;
D.K.: To προσωπικό έμαθε για το κλείσιμο της εφημερίδας από το Ραδιόφωνο. Ακόμη κι εγώ ως πρόεδρος του επιχειρησιακού συμβουλίου τότε. Ότι η κατάσταση δε μπορούσε να συνεχίσει ως είχε, το καταλαβαίναμε όλοι από καιρό όμως. Η jW πουλήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 90 για ένα Μάρκο (0,50 Ευρώ) σε έναν όμιλο ΜΜΕ του Βερολίνου, ο οποίος έβγαζε κέρδη από την εφημερίδα, χωρίς να έχει καμία πρόθεση να επενδύσει σε αυτή. Θέλανε απλά να κάνουν μια αρπαχτή, όσο οι αναγνώστες θα ήταν διατεθειμένοι να συνεχίσουν να πληρώνουν. Κάθε εξάμηνο διπλασιαζόταν η τιμή πώλησης. Τους μηχανισμούς αυτούς αργήσαμε να τους πάρουμε χαμπάρι, γιατί κρύβονταν πίσω από περίπλοκες δομές και διοικητικά σχήματα. Λόγου χάρη: Είχε ανατεθεί σε μια εξωτερική εταιρεία να διαχειρίζεται τις αγγελίες που δημοσίευε η εφημερίδα. Ωστόσο ποτέ δεν ήρθαν έσοδα από αυτή. Αντίθετα η jW πλήρωνε τη συγκεκριμένη εταιρεία.
Οι ιδιοκτήτες δηλαδή δεν είχαν πρωταρχικό στόχο την έκδοση μιας αριστερής καθημερινής εφημερίδας;
D.K: Η εφημερίδα είχε πάψει από καιρό να έχει μια συνεπή αριστερή γραμμή. Και κανένας δε χρειαζόταν άλλη μία αριστεροφιλελεύθερη εφημερίδα, ουσιαστικά μια μικρή Taz (2). Γι αυτό μειώνονταν συνεχώς οι συνδρομητές μας. Μόλις το 1994, οπότε και ανέλαβε αρχισυντάκτης ο Hermann L. Gremliza, διαμορφώθηκε τουλάχιστον μια καθαρά αντικαπιταλιστική γραμμή πλεύσης, η οποία υποστηρίχθηκε με νέους δημοσιογράφους, «δυτικούς» και «ανατολικούς». Από άποψη περιεχομένου είχε ενδιαφέρον. Για να φτάσουμε όμως τις προσδοκίες κερδοφορίας των επιχειρηματιών δεν αρκούσε. Άλλωστε δεν είχε γίνει καμία προσπάθεια προσέλκυσης διαφημίσεων.
R.S.: Ήδη από το ‘92-‘93 άρχισαν να γίνονται αναλυτικές συζητήσεις ανάμεσα στους συναδέλφους για την εξέλιξη και τη γραμμή πλεύσης που θα έπρεπε/μπορούσε να έχει η εφημερίδα. Γιατί το έτος 1989 ήταν ένα ορόσημο, πάνω στο οποίο κι εμείς ως δημοσιογράφοι ήμασταν αναγκασμένοι να τοποθετηθούμε. Ωστόσο παραπέμπαμε τη συζήτηση συνεχώς για το μέλλον. Τους ιδιοκτήτες δεν τους ενδιέφερε να πάρει η εφημερίδα θέση απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, ούτε την τότε αρχισυνταξία της εφημερίδας.
Οπότε με την αποχώρηση του επιχειρηματικού ομίλου το κάνατε προφανώς οι ίδιοι. Μόλις μία εβδομάδα μετά το ανακοινωμένο «τέλος» της jW, η εφημερίδα έδειξε σημεία ζωής με μία τετρασέλιδη «έκδοση θάρρους». Εκεί γράφετε με αρκετή αυτοπεποίθηση: «Εφεξής η jW θα εκδίδεται από τους ίδιους τους συντάκτες της». Πώς έγινε αυτό;
R.S.: Αμέσως μόλις ενημερωθήκαμε για το κλείσιμο, αρχίσαμε να συζητάμε πώς θα συνεχίσουμε. Γίνονταν συνεχείς συζητήσεις. Αρχικά έπρεπε να υπολογίσουμε αν υπήρχε κάποια πιθανότητα επιτυχίας, ποιός είχε πρόθεση να συμμετέχει στη προσπάθεια κ.ά. Και μετά απλά δουλεύαμε. Μέρα και νύχτα. Όταν τελικώς βγήκε αυτή η έκδοση, ένιωσα πλέον μεγάλη ανακούφιση.
D.K.: Η προσπάθεια ξεκίνησε ήδη από τη συνέντευξη τύπου που έδωσε η ιδιοκτήτρια εταιρεία. Σε αυτή μπορεί να μην είχα προσκληθεί ως επικεφαλής του επιχειρησιακού συμβουλίου, παρόλα αυτά εμφανίστηκα και τοποθετήθηκα. Αφού ανακοινώσανε το κλείσιμο της εφημερίδας πήρα τον λόγο, εξηγώντας πως η έκδοσή της θα συνεχιστεί. Με καθαρά δική μου πρωτοβουλία. Ήθελα να τους εκπλήξω. Ήδη τους προηγούμενους μήνες είχαμε κάνει μία αποτυχημένη προσπάθεια να αναλάβουμε την εφημερίδα. Μπορεί τότε να μην τα καταφέραμε, ωστόσο μπορέσαμε να αποκτήσουμε πρόσβαση σε οικονομικά στοιχεία. Είχαμε λοιπόν μία εικόνα για το τί ήταν εφικτό να γίνει. Ακολούθησαν πολυήμερες διαπραγματεύσεις με τη παλιά ιδιοκτήτρια εταιρεία, για τους συνδρομητές και για πολλά άλλα. Είχανε τους λόγους τους που έδειχναν ενδιαφέρον για να επιτρέψουν να συνεχίσουμε. Αναλάβαμε υποχρεώσεις της τάξης των 1,3 εκατομμυρίων Μάρκων. Για 10.000 Μάρκα αγοράσαμε τον τίτλο της εφημερίδας. Και το συμβόλαιο ανέφερε πως ότι είχε κάποια αξία θα επανερχόταν σε εκπρόσωπο της παλιάς ιδιοκτήτριας εταιρείας, εάν δεν αντέχαμε το πρώτο χρόνο λειτουργίας. Εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες δηλαδή, τις οποίες όμως ήμασταν αναγκασμένοι ν’ αποδεχθούμε. Πολλοί συνάδελφοι θεωρούσαν αδύνατη την επιβίωση της εφημερίδας.
K.F.: Αρκετοί από τους συναδέλφους κάθε άλλο παρά ήταν ενθουσιασμένοι/αισιόδοξοι για το εγχείρημα. Η εβδομάδα που μεσολάβησε μέχρι την «έκδοση θάρρους» έμοιαζε με ολόκληρο χρόνο. Το καλό ήταν πως δεν εκκινούσαμε από το μηδέν. Είχαμε στα χέρια μας όλο το μηχανισμό μιας καθημερινής εφημερίδας. Πάνω απ’ όλα όμως είχαμε μια ευκαιρία. Ο πρόεδρός μας (o D.K.) πρώτος το είχε καταλάβει αυτό. Παρόλα αυτά όμως φάνταζε ουτοπικό πως η jW θα υπήρχε ακόμη για δεκαετίες.
Η ιδιοκτήτρια εταιρεία κατά την αποχώρησή της πήρε μαζί της κάθε αντικείμενο αξίας. «Τα FAX, οι εκτυπωτές, τα τηλέφωνα δεν άντεξαν την επιδρομή των κερδοσκόπων» γράφατε τότε. Πώς καταφέρατε σε τέτοιες συνθήκες να εκδώσετε εφημερίδα;
Κ.F.: Ένα πράγμα μας έλειπε παντελώς: Το χρήμα. Για τηλεφωνήματα «πεταγόμασταν στους γείτονες» – Ήμασταν τότε σε ένα μεγάλο κτίριο στο Treptow. Είχαμε απολέσει όλο το δίκτυο/σύστημα εσωτερικής επικοινωνίας των συντακτών. Οπότε δουλεύαμε με εντελώς απλοϊκά μέσα όπως το Word για την έκδοση και γενικώς αυτοσχεδιάζαμε. Ήμασταν μια «κοινωνία των post-it». Σιγά σιγά μπορέσαμε να τα ξαναλλάξουμε όλα αυτά. Κυρίως μας κράτησε η θέληση να συνεχίσουμε. Εκτός από τη δομή και το μηχανισμό μιας καθημερινής εφημερίδας, είχαμε και μια αρκετά καθαρή πολιτική κατεύθυνση, γύρω από την οποία θέλαμε να χτίσουμε.
Αυτό το ανέφερε και η Regina. Ποιά πολιτική γραμμή πλεύσης είχατε κατά νου, όταν αναλάβατε την jW;
K.F.: Σκοπός μας ήταν μια αριστερή καθημερινή εφημερίδα που θα περιλάμβανε και θα υπεράσπιζε τους Κομμουνιστές και τη Κομμουνιστική Ιδεολογία. Αυτή η κατεύθυνση κάθε άλλο παρά ήταν αυτονόητη. Διότι υπήρχαν πάρα πολλοί αριστεροί αντικομμουνιστές, όπως και ανάλογες εφημερίδες. Και σε εμάς υπήρχαν τέτοιες απόψεις. Παρ’ όλα αυτά αυτή η πολιτική κατεύθυνση επικράτησε. Πρέπει όμως να ξαναπούμε: Πρώτα απ’ όλα θέλαμε να συνεχίσουμε. Όλα τα υπόλοιπα, δηλαδή και η πολιτική γραμμή πλεύσης, εκείνη τη στιγμή έρχονταν δεύτερα. Διότι πέραν των άλλων έπρεπε να κερδίσουμε τους συναδέλφους, προκειμένου να συμμετάσχουν σ’ ένα εγχείρημα με σαφώς μειωμένες αποδοχές και εντελώς αβέβαιες προοπτικές.
R.S.: Υπήρχε μια πιο καθαρή πολιτική γραμμή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια στην εφημερίδα. Ένα από τα βασικότερα ζητήματα ήταν η σχέση μας απέναντι στην DDR και την ιστορία της. Γνωρίζαμε πως ο κόσμος, εν όψει των επερχόμενων οικονομικών και κοινωνικών ανακατατάξεων, θα έψαχνε για προσανατολισμό. Και βλέπαμε την ευκαιρία να βοηθήσουμε σε αυτή την αναζήτηση.
Η «έκδοση θάρρους» εκπλήσσει με το στίγμα της. «Πενήντα χρόνια μετά τη παράδοση/διάλυση του 3ου Reich, οι κληρονόμοι του προσπαθούν να επεκτείνουν την επιρροή του NATO μέχρι τη Μόσχα», γράφατε τότε. Αυτό ειδικά σήμερα ακούγεται εξαιρετικά επίκαιρο.
K.F.: Ήδη με τη λεγόμενη «επανένωση» της χώρας στους μαρξιστές ήταν καθαρό, πως θ’ ακολουθήσουν πολλές άσχημες εξελίξεις. Ειδικά στο θέμα του πολέμου και της ειρήνης – το οποίο τότε πανηγυρίζανε πως «είχε λυθεί για πάντα». Ακολούθησαν ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία και επεμβάσεις όπως αυτή στο Αφγανιστάν. Ή σήμερα στην Ουκρανία. Δεν σε εκπλήσσουν τέτοιες εξελίξεις, όταν εκκινείς από μια μαρξιστική ανάλυση της πραγματικότητας. Ακριβώς αυτό προσπαθούμε κι εμείς από το 1995, αν και πολλές φορές είναι ιδιαίτερα δύσκολο και βρισκόμαστε μόνοι ως εφημερίδα. Μεταξύ μας πάντως: Παρόλα αυτά είμαι εντυπωσιασμένος, με το μένος και το θράσος που σήμερα ξαναγράφεται η ιστορία.
Το ξεσκέπασμα αυτών των θρασύδειλων ψεμάτων είναι εν τω μεταξύ επίσημη γραμμή της εφημερίδας. «Αυτοί ψεύδονται σαν τρελοί. Εμείς τρελαινόμαστε να το αποκαλύπτουμε» (3), είναι μία από τις «διαφημιστικές» καμπάνιες της jW, η οποία κοσμεί και το πλαϊνό τοίχο του κτιρίου που εδρεύει η εφημερίδα. Πριν από 20 χρόνια στην ίδια θέση υπήρχε η φράση του Che: «Να είμαστε ρεαλιστές. Να ζητάμε το αδύνατο». Προφανώς εδώ είχαμε κάποια εξέλιξη;
D.K.: Με το τωρινό μας σύνθημα προσπαθούμε να πιάσουμε επαφή με τις καθημερινές εμπειρίες των αναγνωστών μας. Αυτές πριν από 20 χρόνια ήταν πολύ διαφορετικές. Τότε πολλοί πίστευαν πως ό,τι δείχνει η “Tagesschau” (4) αντιπροσωπεύει τη πραγματικότητα. Σήμερα ο κόσμος υποψιάζεται πως τον κοροϊδεύουνε. Ακόμη και μη μαρξιστές αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο τα ΜΜΕ ως όργανα/μέσα της ταξικής κυριαρχίας των αστών. Γι’ αυτό και το συγκεκριμένο σύνθημα, όπως και συνολικά η jW, βρίσκει ανταπόκριση. Γιατί ο βασικός στόχος μας είναι ανάλυση της πραγματικότητας και των σημερινών συσχετισμών, ώστε παράλληλα να εξηγήσουμε πώς αυτοί μπορούν να αλλάξουν. Σε αυτή την προσπάθεια δε στοχεύουμε μόνο στους έτοιμους μαρξιστές. Το αναγνωστικό μας κοινό εν τω μεταξύ είναι πολύ ευρύτερο. Θέλουμε να μπορεί να μας διαβάσει οποιοσδήποτε σκέφτεται έξω από τα κυρίαρχα ιδεολογικά πρότυπα. Και επιθυμούμε οι αναγνώστες να ελέγχουν κριτικά, αν είναι αλήθεια ότι γράφεται στην jW.
Αντίθετα με την καθοδική πορεία της κυκλοφορίας των αστικών εφημερίδων, η πορεία της κυκλοφορίας της jW είναι ανοδική. Παρόλα αυτά η εφημερίδα παραμένει ένα μικρό μέγεθος. Μπορεί κάποιος σήμερα να αντιπαρατεθεί με αξιώσεις στα κυρίαρχα ιδεολογήματα, βρισκόμενος ταυτόχρονα σε «ανταγωνισμό» με άλλες «αριστερές» εφημερίδες;
D.K.: Στη σημερινή Γερμανία η μαρξιστική κοσμοθεώρηση δε μπορεί να γίνει πλειοψηφούσα. Αυτό δεν το επιτρέπουν οι κοινωνικοί και πολιτικοί συσχετισμοί. Ωστόσο, όπως είπατε κι εσείς: Είμαστε η μόνη παγγερμανικής κυκλοφορίας καθημερινή εφημερίδα που αυξάνει τις πωλήσεις της. Κι αν κάποιος θεωρεί εύκολο με τις θέσεις που έχουμε εμείς σαν εφημερίδα να έχει μια καθημερινή κυκλοφορία 18.500 φύλλων… ας το προσπαθήσει. Πόσο μάλιστα που το ιντερνετικό αναγνωστικό μας κοινό είναι ακόμη μεγαλύτερο. Βρισκόμαστε όμως στην εξής κατάσταση: Για την junge Welt είναι κρίσιμη η ύπαρξη ενός ισχυρού εξωκοινοβουλευτικού μαρξιστικού πολιτικού ρεύματος. Όμως τέτοιο δεν υφίσταται, ενώ οι διαμορφωμένες μαρξιστικές δυνάμεις είναι ελάχιστες. Αυτά μας επηρεάζουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο «ανταγωνισμός» λ.χ. με την “Neues Deutschland” (5). Τα παραπάνω συμπεριλαμβάνουν και το Die Linke. Βεβαίως, υπάρχουν δεσμοί με το συγκεκριμένο κόμμα. Και ιστορικά να το πάρει κανείς. Ευτυχώς όμως δεν έχουμε κάποια οργανική σχέση, δεν εξαρτόμαστε από αυτό. Είναι τρομακτικά όσα συμβαίνουν εκεί. Η πολιτική κατεύθυνση καθορίζεται κατά το δοκούν. Όλη η εξέλιξη του Die Linke μας στενοχωρεί ιδιαίτερα.
K.F.: Σε όποιον δε γνωρίζει την jW προτείνω να δοκιμάσει το εξής: Ας διαλέξει οποιοδήποτε θέμα, όπως την Ελλάδα, τη Λατινική Αμερική ή το οικονομικό πρόγραμμα Hartz 4. Ας βάλει πλάι πλάι τα σχετικά ρεπορτάζ της jW και της Frankfurter Allgemeine, της Süddeutsche Zeitung, οποιασδήποτε άλλης εφημερίδας κι ας τα συγκρίνει. Η διαφορά είναι τεράστια. Μπορεί κανείς να συμφωνήσει με τις απόψεις μας. Μπορεί να διαφωνήσει. Αλλά εύκολα θ’ αντιληφθεί ότι αυτή διαφέρει.
Ακόμη και άνθρωποι από την Ελβετία και την Αυστρία διαβάζουν την jW ακριβώς γι αυτή τη διαφορά, ενώ μπορεί να την προωθούν κι ενεργά. Υπάρχει συνολικά ένα αξιοσημείωτο δέσιμο των αναγνωστών με τη συγκεκριμένη εφημερίδα. Είχατε διαπιστώσει κάτι τέτοιο και το 1995;
R.S.: Όταν μαθεύτηκε ότι σταματά η έκδοση της jW, αμέσως άρχισε να καταφθάνει κόσμος στο πάρκο του Treptow και να ρωτά τί ακριβώς συμβαίνει. Τη Κυριακή 8 Απρίλη έγινε τότε ένα μάζεμα στο παλιό εστιατόριο του κτιρίου. Είχαν έρθει και γύρω στους 100 αναγνώστες, από το Αμβούργο, από τη Δρέσδη, φυσικά και από το Βερολίνο. Όλοι τους λέγανε: «Κάτι πρέπει να κάνουμε!». Όλη τη μέρα γίνονταν συζητήσεις για το πώς θα μπορούσε/έπρεπε να εξελιχθεί η εφημερίδα. Εκεί επικράτησε και το κλίμα πως πρέπει να συνεχίσουμε. Να νιώθεις πόσοι άνθρωποι ήταν έτοιμοι να συμβάλλουν – αυτό μου είχε κάνει από την πρώτη στιγμή μεγάλη εντύπωση.
D.K.: Ήταν προγραμματισμένη εκείνες τις μέρες μία συζήτηση για τη «πιθανότητα κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας, το λεγόμενο “οικονομικό big bang”». Μετά το κλείσιμο της εφημερίδας αυτή η εκδήλωση ήταν πλέον περιττή. Παρόλα αυτά τη διεξήγαμε, πλέον με θέμα «το big bang τηςjunge Welt». Είχαμε μεγάλη συμμετοχή, αλλά και μεγάλη υποστήριξη για τη θέση πως μια μαρξιστική καθημερινή εφημερίδα συνεχίζει να είναι απαραίτητη. Αυτό ήταν κρίσιμο, γιατί εκείνη τη περίοδο η αρχισυνταξία της εφημερίδας έλεγε πως «εμείς εκδίδουμε μεν μια αριστερή καθημερινή εφημερίδα, αλλά κανείς δε τη θέλει». Για τη χρηματοδότηση, από εκείνες τις μέρες άρχισε να συζητιέται η ιδέα μιας κολεκτίβας. Χωρίς την οικονομική υποστήριξη των αναγνωστών δε θα τα είχαμε καταφέρει. Τυπικά αυτή η μορφή άργησε ακόμη λίγο, αλλά τελικά ολοκληρώθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1995.
Σήμερα υπάρχει χωριστό τμήμα για την υποστήριξη/επαφή με το ενεργό αναγνωστικό κοινό. Σε αυτό το κοινό έχετε βάλει ετούτες τις μέρες τον μεγαλύτερο στόχο στη νεότερη ιστορία της εφημερίδας: Να πουλήσει η πρωτομαγιάτικη έκδοσή της 150.000 φύλλα. Δεν είναι αυτός ένας υπερβολικά φιλόδοξος στόχος για μια μικρή εφημερίδα και τους υποστηρικτές της;
D.K.: Είμαι βέβαιος πως θα τα καταφέρουμε. Είναι η 3η χρονιά που κάνουμε μια παρόμοια καμπάνια και χάρη στις αναγνώστριες και τους αναγνώστες μας και τις προηγούμενες είχαμε πετύχει τους στόχους μας (μέχρι 100.000 είχαν φτάσει). Βασιζόμαστε σε αυτούς, γιατί μας λείπουν τα εκατομμύρια που απαιτούνται για διαφημίσεις σε Ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Εμείς το μόνο που έχουμε είναι η ενεργή στήριξη των αναγνωστών μας. Άλλωστε κι εκείνοι γνωρίζουν πως δεν έχουμε έσοδα από το κράτος, την Εκκλησία ή από επιχειρηματίες. Παρεμπιπτόντως, το αναγνωστικό μας κοινό είναι αρκετά ευρύ. Έχουμε νεολαίους και μεγαλύτερους, «δυτικούς» και «ανατολικούς», καλοπληρωμένους και κακοπληρωμένους. Τους ενώνει πως θέλουν μια άλλη κοινωνία, πως δεν αποδέχονται ως «αιώνιο» το σημερινό συσχετισμό δύναμης. Γι’ αυτό σας λέω: Φέτος απλά κάνουμε προπόνηση! Του χρόνου ετοιμαζόμαστε για ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Τότε προγραμματίζουμε να ξεκινήσει να τυπώνεται η εφημερίδα και σε δεύτερο τυπογραφείο, σε άλλη τοποθεσία.
Αυτό σημαίνει πως και οι αναγνώστες μας θα παίρνουν την εφημερίδα στην ώρα της; Σε αρκετές περιοχές της Γερμανίας σήμερα φτάνει νωρίς το απόγευμα – και αν…
D.K.: Με τη δεύτερη τοποθεσία εκτύπωσης πιστεύουμε πως θα βελτιωθεί τουλάχιστον η κυκλοφορία στη νότια Γερμανία και στη περιοχή του Saar. Εδώ όμως υπάρχουν και θέματα, τα οποία δε μπορούμε να τα επηρεάσουμε ιδιαίτερα. Διότι την ίδια στιγμή που εμείς αυξάνουμε τη δραστηριότητά μας, οι υπόλοιπες εφημερίδες περιορίζουν τις δικές τους. Οπότε μειώνεται και το δίκτυο διανομής των εφημερίδων. Τουλάχιστον είμαστε τυχεροί ως προς αυτό: Για κάθε άλλη εφημερίδα θα ‘ταν καταστροφικό να αργεί να φτάσει στα περίπτερα. Η δική μας ακόμη κι έτσι αγοράζεται.
Ακόμη και στο μέλλον;
D.K.: Αυτό το εγχείρημα έχει μέλλον. Κι αυτό ισχύει και για την έντυπη έκδοση της jW. Αυτή θα συνεχίσουμε να την εξελίσσουμε, για να πάμε σε μια «αναγέννηση» της έντυπης εφημερίδας. Παράλληλα βέβαια θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε και την ιντερνετική μας παρουσία. Υπάρχουν πολλά πράγματα που ξέρουμε πως πρέπει να γίνουν, αλλά λόγω έλλειψης προσωπικού και κεφαλαίου τα προχωράμε βήμα το βήμα. Καταβάλλουμε προσπάθειες αυτό ν’ αλλάξει, ωστόσο όλα είναι στενά συνδεδεμένα με την ανάπτυξη της έκδοσης υπό πληρωμή και της υποστήριξης των αναγνωστών μας.
K.F.: Έχουμε αρκετές ιδέες – κι έπειτα έχουμε και μία πραγματικότητα. Την ανάγκη να βγαίνει μια μαρξιστική εφημερίδα. Για να γίνει αυτό δεν αρκεί η θέληση και το φιλότιμο. Χρειάζεται να πείθουμε με στοιχεία. Κι αυτό κάθε μέρα πρέπει να το μαθαίνουμε ξανά. Εγώ αισιοδοξώ, γιατί έχουμε αρκετό νέο κόσμο να συμμετέχει στη σύνταξη της εφημερίδας. Γι αυτό και ξέρω: Η jungeWelt μετά από 20 χρόνια θα είναι ακόμη εδώ.
R.S.: Θα συμφωνήσω με τον Klaus. Οι νέοι συνάδελφοι μου δίνουν κι εμένα ελπίδα πως αυτό το εγχείρημα, που ξεκινήσαμε πριν από 20 χρόνια, θα συνεχίσει να υπάρχει και μελλοντικά.
(1) Betriebsrat. Όργανο των εργαζομένων μιας επιχείρησης, μέσω του οποίου συμμετέχουν –με δικαιώματα που καθορίζει η νομοθεσία- στη διοίκηση της επιχείρησης. Νομοθετήθηκαν στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Στη καπιταλιστική Γερμανία χρησιμοποιούνται για την ενσωμάτωση του εργατικού κινήματος.
(2) Die Tageszeitung. Κάτι σαν τη Γερμανική «Ελευθεροτυπία». Με έδρα το Δυτικό Βερολίνο και παραδοσιακή σχέση με τα διάφορα αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα.
(3) “Sie luegen wie gedruckt. Wir drucken, wie sie luegen!”. Δε μπορεί ν’ αποδοθεί ακριβώς…
(4) Tagesschau. Το παλιότερο και γνωστότερο δελτίο ειδήσεων της γερμανικής τηλεόρασης.
(5) Neues Deutschland. Όργανο της Κ.Ε. του SED επί DDR. Τώρα εφημερίδα που εκφράζει τις απόψεις του die Linke. Εκδίδεται καθημερινά.
Γράφει ο Anton Saefkow //
Όπως τα πάντα στην πρώην DDR μετά την «επανένωση» της Γερμανίας, έτσι και οι εφημερίδες και οι εκδοτικοί οίκοι της ουσιαστικά χαρίστηκαν σε επιχειρηματικούς ομίλους της ΟΔΓ. Στόχος αυτών των κινήσεων δεν ήταν τόσο το κέρδος, όσο το να μη μείνει πέτρα στη πέτρα. Να βγάλουν και κάποια κέρδη όσο προλάβουν οι διάφοροι κερδοσκόποι, αλλά κυρίως να κλείσει και να ρημάξει κάθε τί που μπορούσε να προβάλει οργανωμένο αντίλογο στο ξαναγράψιμο της ιστορίας που θ” ακολουθούσε.
Τον ίδιο δρόμο σχεδιαζόταν να πάρει και η εφημερίδα «junge Welt» (1). Επρόκειτο για το όργανο του Κ.Σ. της FDJ, της νεολαίας του SED, του κομμουνιστικού κόμματος (2) της DDR.
Η εφημερίδα πριν την πτώση του τείχους είχε φτάσει να πουλάει κοντά στα 1.500.000 φύλλα καθημερινά και ήταν η πιο πολυδιαβασμένη της DDR των 17 εκατομμυρίων ψυχών, πάνω δηλαδή και από το όργανο της Κ.Ε. του SED.
Η πορεία της ήταν αυτή όλων των οργανισμών της DDR μετά το ’91. «Πουλήθηκε» για 1 μάρκο (0,50 Ευρώ!) σε κάποιους επιχειρηματίες, άρχισε να εκφράζει «αριστερές» απόψεις «χωρίς όμως τις ακρότητες και τους διχασμούς του παρελθόντος» και σιγά σιγά οδηγούνταν προς το κλείσιμο, το οποίο και ανακοινώθηκε πριν από 20 χρόνια, στις 5/4/1995.
Όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση οι υπολογισμοί πέσανε έξω. Οι εργαζόμενοι αντιδράσανε και αναλάβανε οι ίδιοι την εφημερίδα.
Δε θα αναφερόμασταν όμως σε αυτή, αν αυτό ήταν όλο. Το σημαντικό στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πως, αναλαμβάνοντας την έκδοση της εφημερίδας, ιδρύοντας τον εκδοτικό οίκο «8η Μάη» (από τη μέρα της αντιφασιστικής νίκης) και διαχειριζόμενοι τα οικονομικά ως κολεκτίβα που περιλάμβανε και κάθε πρόθυμο γι’ αυτό αναγνώστη, πήραν σημαντικές αποφάσεις για τη πολιτική κατεύθυνση που θα είχε το όλο εγχείρημα. Σημαντικότερη αυτών: Η αναγνώριση και υπεράσπιση του σοσιαλισμού που οικοδομήθηκε στην DDR, χωρίς αυτό να σημαίνει την εξιδανίκευσή του.
Επιπλέον, διαχρονικά σταθερός και διακηρυγμένος στόχος της όλης προσπάθειας είναι η συμβολή στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Σήμερα η junge Welt είναι από τα σημαντικότερα πράγματα που έχει να επιδείξει το κομμουνιστικό κίνημα στη Γερμανία. Δίνει την εντύπωση μιας δυναμικής, ιδιαίτερα φρέσκιας, καθημερινής μαρξιστικής εφημερίδας. Καταφέρνει να αυξάνει αργά και σταθερά τις πωλήσεις της. Ακόμη σημαντικότερο: Δείχνει έμπρακτα πόσο δίκιο είχε ο Λένιν όταν έλεγε πως: «Ο ρόλος της εφημερίδας δεν περιορίζεται μόνο στη διάδοση ιδεών, μόνο στην πολιτική διαπαιδαγώγηση και την προσέλκυση πολιτικών συμμάχων. Η εφημερίδα δεν είναι μόνο συλλογικός προπαγανδιστής και συλλογικός διαφωτιστής, μα και συλλογικός οργανωτής«, αφού καταφέρνει, χωρίς να έχει επίσημους δεσμούς με το die Linke ή κάποιο άλλο κόμμα, να συσπειρώνει κόσμο γύρω της, να τον κινητοποιεί και να επηρεάζει ιδεολογικά όσο λίγοι το κομμουνιστικό κίνημα στη συγκεκριμένη χώρα.
Φυσικά έχει και τα προβλήματά της. Πιο εμφανές πρόβλημα -για προφανείς λόγους- η μικρή σύνδεση με χώρους δουλειάς. Επιπλέον, η απουσία συγκεκριμένου πολιτικού φορέα που είναι πίσω της, που ελέγχει και δίνει μια συγκεκριμένη πολιτική γραμμή βάσει ενός καθορισμένου προγράμματος και τακτικής, έχει σαν αποτέλεσμα να παλαντζάρει κατά διαστήματα και ανάλογα το θέμα. Επίσης, συνεχίζει να έχει επαφές, άρα και αυταπάτες, με/για το die Linke, κάνοντας βέβαια σταθερά σκληρή κριτική, η οποία είναι ειλικρινής και δε μπορεί να συγκριθεί με τη στάση λ.χ. της Αριστερής Πλατφόρμας του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, σταθερά προβάλλει και τις απόψεις/δραστηριότητες του DKP, του Γερμανικού ΚΚ (και αδερφού κόμματος του ΚΚΕ) δηλαδή, όπως και άλλων ομάδων της γερμανικής αριστεράς.
Δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην Ελλάδα, χωρίς πάντα να καταφέρνει να μείνει μακριά από αυταπάτες για το ρόλο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Μεταφέρει αρκετά συχνά και πιστά τις απόψεις του ΚΚΕ στους αναγνώστες της, ενώ δεν κρύβει τις πατάτες της νέας κυβέρνησης και το πισωγύρισμά της ακόμη και από τις προεκλογικές διακηρύξεις. Χαρακτηριστικό δείγμα γραφής για το πώς βλέπει τη κατάσταση στην Ελλάδα είναι αυτά τα άρθρα, για τη συγκέντρωση του ΚΚΕ και τη πρόταση νόμου για τα μνημόνια το ένα, για τη στάση της Κωνσταντοπούλου που αβαντάρει τη Χρυσή Αυγή από την άλλη:
http://www.jungewelt.de/2015/03-02/023.php
http://www.jungewelt.de/2015/03-09/017.php
Κάνοντας ένα συνολικό απολογισμό, είναι μια πολύ σημαντική και αξιόλογη προσπάθεια. Δύσκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί ένα παρόμοιο εγχείρημα που, χωρίς να έχει τη στήριξη κάποιου κόμματος και ενός ανάλογου μηχανισμού, να καταφέρνει σε μία τέτοια χώρα, σε μια τέτοια περίοδο, να αντέχει ιδεολογικά, να κρατά όρθια τη σημαία του σοσιαλισμού που επιχειρήθηκε να οικοδομηθεί σε μια προηγμένη καπιταλιστική χώρα και ταυτόχρονα να κερδίζει νέο κόσμο, να βρίσκει μέσα και τρόπους για να επεκτείνει τις δραστηριότητές της.
Αυτό το τελευταίο είναι και από τα βασικότερα που νομίζω πως έχει να δώσει σε κομμουνιστές στην Ελλάδα η συγκεκριμένη προσπάθεια:
Από θέμα πολιτικού προσανατολισμού εντός της κομμουνιστικής αριστεράς είμαστε σαφώς σε καλύτερη κατάσταση. Ωστόσο η κρίση κατέστησε σαφές ότι υπάρχει ζήτημα στο πώς πρέπει να λειτουργεί ο σύγχρονος επαναστατικός τύπος, ώστε να μείνει όρθιος αφενός και να μπορεί να προσελκύει αναγνώστες αφετέρου. Σε αυτό το ζήτημα η jW έχει να διδάξει αρκετά, αφού οι πρωτοβουλίες της είναι αρκετές και πολυεπίπεδες. Δε θ” αναφέρω εδώ αναλυτικά πράγματα.
Πυρήνας πάντως της λογικής της είναι οι συνδρομές της εφημερίδας, οι οποίες είναι πολύ ευέλικτες χρονικά και μπορούν να αφορούν είτε την έντυπη είτε την ηλεκτρονική έκδοση (ή και τις δύο). Συνδεδεμένο με τη συνδρομή είναι και το πόσο πίσω στο ιντερνετικό αρχείο της εφημερίδας μπορεί να κάνει κανείς αναζητήσεις και να διαβάσει άρθρα. Σημαντικό είναι και το e-shop που λειτουργεί στο site της.
Για όλους αυτούς του λόγους και με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την εκκίνηση της «επανέκδοσης» της εφημερίδας, θα ακολουθήσουν οι μεταφράσεις κάποιων κειμένων της που δημοσιεύτηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, στα πλαίσια των 20χρονων «γενεθλίων» της. Πρώτο από αυτά είναι μία συνέντευξη που δώσανε συντελεστές της εφημερίδας πριν λίγες μέρες για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της.
Όλη η θεματική ενότητα της εφημερίδας «Πασχαλινό θαύμα» που αφορά τα 20 χρόνια από την επανέκδοσή της βρίσκεται εδώ: http://www.jungewelt.de/bibliothek/dossier/191
————————————–
(1) Junge Welt σημαίνει «νέος κόσμος», με την έννοια του νεαρού όμως, του ορεξάτου.
(2) Για την ακρίβεια το SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands) ήταν ένα κόμμα που προέκυψε από τη συνένωση του σοσιαλδημοκρατικού SPD και του κομμουνιστικού κόμματος KPD το 1946 στο κατεχόμενο από την ΕΣΣΔ κομμάτι της Γερμανίας. Στην πορεία εξελίχθηκε, προγραμματικά και καταστατικά, σε ΚΚ.
«Έμοιαζε ουτοπία πως η junge Welt θα υπήρχε για δεκαετίες ακόμη»
Στις 5 Απριλίου 1995 ανακοινώθηκε το τέλος της junge Welt (jW). Ακολούθησε το «πασχαλινό θαύμα». Το προσωπικό ανέλαβε την εφημερίδα και άρχισε να την εκδίδει μόνο του. Μια συζήτηση με τους Regina Sommer, Dietmar Koschmieder και Klaus Fischer (http://www.jungewelt.de/2015/04-04/008.php).
H Regina Sommer (R.S.) ξεκίνησε το 1976 να δουλεύει εθελοντικά στην jW. Μετά το πέρας των σπουδών της ξεκίνησε να δουλεύει το 1981 κανονικά στην εφημερίδα. Σήμερα είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής και του επιχειρησιακού συμβουλίου της (1).
Ο Dietmar Koschmieder (D.K.) ξεκίνησε το 1991 σα συντάκτης στην εφημερίδα. Την περίoδο διάλυσης της DDR ήταν πρόεδρος του επιχειρησιακού συμβουλίου της. Σήμερα είναι διευθυντής των εκδόσεων «8 Μάη Α.Ε.».
Ο Klaus Fischer (K.F.) εργάζεται από το 1994 σα συντάκτης. Σήμερα είναι υπεύθυνος για το Οικονομικό, Εργατικό και Κοινωνικό Ρεπορτάζ.
Η Lena Keymann μόλις ξεκίνησε να δουλεύει κανονικά στην jW, ως συντάκτρια σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Είχε προηγηθεί ένα διάστημα που εργαζόταν ως εθελόντρια.
Ο Johannes Supe (J.S.) εργάζεται από τον Οκτώβρη του 2014 εθελοντικά στην jW.
“Κατεβάζουμε ρολά!” Με αυτό το πρωτοσέλιδο αναστάτωσε η jW τους αναγνώστες της στις 6/4/1995. Τη προηγούμενη είχε ανακοινωθεί το κλείσιμο της εφημερίδας. Η τελευταία καθημερινή αριστερή εφημερίδα επρόκειτο ν’ αποχαιρετήσει το εκδοτικό σκηνικό της ενιαίας Γερμανίας. Regina, Dietmar και Klaus: Συμμετείχατε τότε ήδη στη σύνταξη της εφημερίδας, ζήσατε από κοντά τις εξελίξεις. Πώς έφτασε η κατάσταση ως εκεί;
D.K.: To προσωπικό έμαθε για το κλείσιμο της εφημερίδας από το Ραδιόφωνο. Ακόμη κι εγώ ως πρόεδρος του επιχειρησιακού συμβουλίου τότε. Ότι η κατάσταση δε μπορούσε να συνεχίσει ως είχε, το καταλαβαίναμε όλοι από καιρό όμως. Η jW πουλήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 90 για ένα Μάρκο (0,50 Ευρώ) σε έναν όμιλο ΜΜΕ του Βερολίνου, ο οποίος έβγαζε κέρδη από την εφημερίδα, χωρίς να έχει καμία πρόθεση να επενδύσει σε αυτή. Θέλανε απλά να κάνουν μια αρπαχτή, όσο οι αναγνώστες θα ήταν διατεθειμένοι να συνεχίσουν να πληρώνουν. Κάθε εξάμηνο διπλασιαζόταν η τιμή πώλησης. Τους μηχανισμούς αυτούς αργήσαμε να τους πάρουμε χαμπάρι, γιατί κρύβονταν πίσω από περίπλοκες δομές και διοικητικά σχήματα. Λόγου χάρη: Είχε ανατεθεί σε μια εξωτερική εταιρεία να διαχειρίζεται τις αγγελίες που δημοσίευε η εφημερίδα. Ωστόσο ποτέ δεν ήρθαν έσοδα από αυτή. Αντίθετα η jW πλήρωνε τη συγκεκριμένη εταιρεία.
Οι ιδιοκτήτες δηλαδή δεν είχαν πρωταρχικό στόχο την έκδοση μιας αριστερής καθημερινής εφημερίδας;
D.K: Η εφημερίδα είχε πάψει από καιρό να έχει μια συνεπή αριστερή γραμμή. Και κανένας δε χρειαζόταν άλλη μία αριστεροφιλελεύθερη εφημερίδα, ουσιαστικά μια μικρή Taz (2). Γι αυτό μειώνονταν συνεχώς οι συνδρομητές μας. Μόλις το 1994, οπότε και ανέλαβε αρχισυντάκτης ο Hermann L. Gremliza, διαμορφώθηκε τουλάχιστον μια καθαρά αντικαπιταλιστική γραμμή πλεύσης, η οποία υποστηρίχθηκε με νέους δημοσιογράφους, «δυτικούς» και «ανατολικούς». Από άποψη περιεχομένου είχε ενδιαφέρον. Για να φτάσουμε όμως τις προσδοκίες κερδοφορίας των επιχειρηματιών δεν αρκούσε. Άλλωστε δεν είχε γίνει καμία προσπάθεια προσέλκυσης διαφημίσεων.
R.S.: Ήδη από το ‘92-‘93 άρχισαν να γίνονται αναλυτικές συζητήσεις ανάμεσα στους συναδέλφους για την εξέλιξη και τη γραμμή πλεύσης που θα έπρεπε/μπορούσε να έχει η εφημερίδα. Γιατί το έτος 1989 ήταν ένα ορόσημο, πάνω στο οποίο κι εμείς ως δημοσιογράφοι ήμασταν αναγκασμένοι να τοποθετηθούμε. Ωστόσο παραπέμπαμε τη συζήτηση συνεχώς για το μέλλον. Τους ιδιοκτήτες δεν τους ενδιέφερε να πάρει η εφημερίδα θέση απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, ούτε την τότε αρχισυνταξία της εφημερίδας.
Οπότε με την αποχώρηση του επιχειρηματικού ομίλου το κάνατε προφανώς οι ίδιοι. Μόλις μία εβδομάδα μετά το ανακοινωμένο «τέλος» της jW, η εφημερίδα έδειξε σημεία ζωής με μία τετρασέλιδη «έκδοση θάρρους». Εκεί γράφετε με αρκετή αυτοπεποίθηση: «Εφεξής η jW θα εκδίδεται από τους ίδιους τους συντάκτες της». Πώς έγινε αυτό;
R.S.: Αμέσως μόλις ενημερωθήκαμε για το κλείσιμο, αρχίσαμε να συζητάμε πώς θα συνεχίσουμε. Γίνονταν συνεχείς συζητήσεις. Αρχικά έπρεπε να υπολογίσουμε αν υπήρχε κάποια πιθανότητα επιτυχίας, ποιός είχε πρόθεση να συμμετέχει στη προσπάθεια κ.ά. Και μετά απλά δουλεύαμε. Μέρα και νύχτα. Όταν τελικώς βγήκε αυτή η έκδοση, ένιωσα πλέον μεγάλη ανακούφιση.
D.K.: Η προσπάθεια ξεκίνησε ήδη από τη συνέντευξη τύπου που έδωσε η ιδιοκτήτρια εταιρεία. Σε αυτή μπορεί να μην είχα προσκληθεί ως επικεφαλής του επιχειρησιακού συμβουλίου, παρόλα αυτά εμφανίστηκα και τοποθετήθηκα. Αφού ανακοινώσανε το κλείσιμο της εφημερίδας πήρα τον λόγο, εξηγώντας πως η έκδοσή της θα συνεχιστεί. Με καθαρά δική μου πρωτοβουλία. Ήθελα να τους εκπλήξω. Ήδη τους προηγούμενους μήνες είχαμε κάνει μία αποτυχημένη προσπάθεια να αναλάβουμε την εφημερίδα. Μπορεί τότε να μην τα καταφέραμε, ωστόσο μπορέσαμε να αποκτήσουμε πρόσβαση σε οικονομικά στοιχεία. Είχαμε λοιπόν μία εικόνα για το τί ήταν εφικτό να γίνει. Ακολούθησαν πολυήμερες διαπραγματεύσεις με τη παλιά ιδιοκτήτρια εταιρεία, για τους συνδρομητές και για πολλά άλλα. Είχανε τους λόγους τους που έδειχναν ενδιαφέρον για να επιτρέψουν να συνεχίσουμε. Αναλάβαμε υποχρεώσεις της τάξης των 1,3 εκατομμυρίων Μάρκων. Για 10.000 Μάρκα αγοράσαμε τον τίτλο της εφημερίδας. Και το συμβόλαιο ανέφερε πως ότι είχε κάποια αξία θα επανερχόταν σε εκπρόσωπο της παλιάς ιδιοκτήτριας εταιρείας, εάν δεν αντέχαμε το πρώτο χρόνο λειτουργίας. Εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες δηλαδή, τις οποίες όμως ήμασταν αναγκασμένοι ν’ αποδεχθούμε. Πολλοί συνάδελφοι θεωρούσαν αδύνατη την επιβίωση της εφημερίδας.
K.F.: Αρκετοί από τους συναδέλφους κάθε άλλο παρά ήταν ενθουσιασμένοι/αισιόδοξοι για το εγχείρημα. Η εβδομάδα που μεσολάβησε μέχρι την «έκδοση θάρρους» έμοιαζε με ολόκληρο χρόνο. Το καλό ήταν πως δεν εκκινούσαμε από το μηδέν. Είχαμε στα χέρια μας όλο το μηχανισμό μιας καθημερινής εφημερίδας. Πάνω απ’ όλα όμως είχαμε μια ευκαιρία. Ο πρόεδρός μας (o D.K.) πρώτος το είχε καταλάβει αυτό. Παρόλα αυτά όμως φάνταζε ουτοπικό πως η jW θα υπήρχε ακόμη για δεκαετίες.
Η ιδιοκτήτρια εταιρεία κατά την αποχώρησή της πήρε μαζί της κάθε αντικείμενο αξίας. «Τα FAX, οι εκτυπωτές, τα τηλέφωνα δεν άντεξαν την επιδρομή των κερδοσκόπων» γράφατε τότε. Πώς καταφέρατε σε τέτοιες συνθήκες να εκδώσετε εφημερίδα;
Κ.F.: Ένα πράγμα μας έλειπε παντελώς: Το χρήμα. Για τηλεφωνήματα «πεταγόμασταν στους γείτονες» – Ήμασταν τότε σε ένα μεγάλο κτίριο στο Treptow. Είχαμε απολέσει όλο το δίκτυο/σύστημα εσωτερικής επικοινωνίας των συντακτών. Οπότε δουλεύαμε με εντελώς απλοϊκά μέσα όπως το Word για την έκδοση και γενικώς αυτοσχεδιάζαμε. Ήμασταν μια «κοινωνία των post-it». Σιγά σιγά μπορέσαμε να τα ξαναλλάξουμε όλα αυτά. Κυρίως μας κράτησε η θέληση να συνεχίσουμε. Εκτός από τη δομή και το μηχανισμό μιας καθημερινής εφημερίδας, είχαμε και μια αρκετά καθαρή πολιτική κατεύθυνση, γύρω από την οποία θέλαμε να χτίσουμε.
Αυτό το ανέφερε και η Regina. Ποιά πολιτική γραμμή πλεύσης είχατε κατά νου, όταν αναλάβατε την jW;
K.F.: Σκοπός μας ήταν μια αριστερή καθημερινή εφημερίδα που θα περιλάμβανε και θα υπεράσπιζε τους Κομμουνιστές και τη Κομμουνιστική Ιδεολογία. Αυτή η κατεύθυνση κάθε άλλο παρά ήταν αυτονόητη. Διότι υπήρχαν πάρα πολλοί αριστεροί αντικομμουνιστές, όπως και ανάλογες εφημερίδες. Και σε εμάς υπήρχαν τέτοιες απόψεις. Παρ’ όλα αυτά αυτή η πολιτική κατεύθυνση επικράτησε. Πρέπει όμως να ξαναπούμε: Πρώτα απ’ όλα θέλαμε να συνεχίσουμε. Όλα τα υπόλοιπα, δηλαδή και η πολιτική γραμμή πλεύσης, εκείνη τη στιγμή έρχονταν δεύτερα. Διότι πέραν των άλλων έπρεπε να κερδίσουμε τους συναδέλφους, προκειμένου να συμμετάσχουν σ’ ένα εγχείρημα με σαφώς μειωμένες αποδοχές και εντελώς αβέβαιες προοπτικές.
R.S.: Υπήρχε μια πιο καθαρή πολιτική γραμμή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια στην εφημερίδα. Ένα από τα βασικότερα ζητήματα ήταν η σχέση μας απέναντι στην DDR και την ιστορία της. Γνωρίζαμε πως ο κόσμος, εν όψει των επερχόμενων οικονομικών και κοινωνικών ανακατατάξεων, θα έψαχνε για προσανατολισμό. Και βλέπαμε την ευκαιρία να βοηθήσουμε σε αυτή την αναζήτηση.
Η «έκδοση θάρρους» εκπλήσσει με το στίγμα της. «Πενήντα χρόνια μετά τη παράδοση/διάλυση του 3ου Reich, οι κληρονόμοι του προσπαθούν να επεκτείνουν την επιρροή του NATO μέχρι τη Μόσχα», γράφατε τότε. Αυτό ειδικά σήμερα ακούγεται εξαιρετικά επίκαιρο.
K.F.: Ήδη με τη λεγόμενη «επανένωση» της χώρας στους μαρξιστές ήταν καθαρό, πως θ’ ακολουθήσουν πολλές άσχημες εξελίξεις. Ειδικά στο θέμα του πολέμου και της ειρήνης – το οποίο τότε πανηγυρίζανε πως «είχε λυθεί για πάντα». Ακολούθησαν ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία και επεμβάσεις όπως αυτή στο Αφγανιστάν. Ή σήμερα στην Ουκρανία. Δεν σε εκπλήσσουν τέτοιες εξελίξεις, όταν εκκινείς από μια μαρξιστική ανάλυση της πραγματικότητας. Ακριβώς αυτό προσπαθούμε κι εμείς από το 1995, αν και πολλές φορές είναι ιδιαίτερα δύσκολο και βρισκόμαστε μόνοι ως εφημερίδα. Μεταξύ μας πάντως: Παρόλα αυτά είμαι εντυπωσιασμένος, με το μένος και το θράσος που σήμερα ξαναγράφεται η ιστορία.
Το ξεσκέπασμα αυτών των θρασύδειλων ψεμάτων είναι εν τω μεταξύ επίσημη γραμμή της εφημερίδας. «Αυτοί ψεύδονται σαν τρελοί. Εμείς τρελαινόμαστε να το αποκαλύπτουμε» (3), είναι μία από τις «διαφημιστικές» καμπάνιες της jW, η οποία κοσμεί και το πλαϊνό τοίχο του κτιρίου που εδρεύει η εφημερίδα. Πριν από 20 χρόνια στην ίδια θέση υπήρχε η φράση του Che: «Να είμαστε ρεαλιστές. Να ζητάμε το αδύνατο». Προφανώς εδώ είχαμε κάποια εξέλιξη;
D.K.: Με το τωρινό μας σύνθημα προσπαθούμε να πιάσουμε επαφή με τις καθημερινές εμπειρίες των αναγνωστών μας. Αυτές πριν από 20 χρόνια ήταν πολύ διαφορετικές. Τότε πολλοί πίστευαν πως ό,τι δείχνει η “Tagesschau” (4) αντιπροσωπεύει τη πραγματικότητα. Σήμερα ο κόσμος υποψιάζεται πως τον κοροϊδεύουνε. Ακόμη και μη μαρξιστές αντιλαμβάνονται όλο και περισσότερο τα ΜΜΕ ως όργανα/μέσα της ταξικής κυριαρχίας των αστών. Γι’ αυτό και το συγκεκριμένο σύνθημα, όπως και συνολικά η jW, βρίσκει ανταπόκριση. Γιατί ο βασικός στόχος μας είναι ανάλυση της πραγματικότητας και των σημερινών συσχετισμών, ώστε παράλληλα να εξηγήσουμε πώς αυτοί μπορούν να αλλάξουν. Σε αυτή την προσπάθεια δε στοχεύουμε μόνο στους έτοιμους μαρξιστές. Το αναγνωστικό μας κοινό εν τω μεταξύ είναι πολύ ευρύτερο. Θέλουμε να μπορεί να μας διαβάσει οποιοσδήποτε σκέφτεται έξω από τα κυρίαρχα ιδεολογικά πρότυπα. Και επιθυμούμε οι αναγνώστες να ελέγχουν κριτικά, αν είναι αλήθεια ότι γράφεται στην jW.
Αντίθετα με την καθοδική πορεία της κυκλοφορίας των αστικών εφημερίδων, η πορεία της κυκλοφορίας της jW είναι ανοδική. Παρόλα αυτά η εφημερίδα παραμένει ένα μικρό μέγεθος. Μπορεί κάποιος σήμερα να αντιπαρατεθεί με αξιώσεις στα κυρίαρχα ιδεολογήματα, βρισκόμενος ταυτόχρονα σε «ανταγωνισμό» με άλλες «αριστερές» εφημερίδες;
D.K.: Στη σημερινή Γερμανία η μαρξιστική κοσμοθεώρηση δε μπορεί να γίνει πλειοψηφούσα. Αυτό δεν το επιτρέπουν οι κοινωνικοί και πολιτικοί συσχετισμοί. Ωστόσο, όπως είπατε κι εσείς: Είμαστε η μόνη παγγερμανικής κυκλοφορίας καθημερινή εφημερίδα που αυξάνει τις πωλήσεις της. Κι αν κάποιος θεωρεί εύκολο με τις θέσεις που έχουμε εμείς σαν εφημερίδα να έχει μια καθημερινή κυκλοφορία 18.500 φύλλων… ας το προσπαθήσει. Πόσο μάλιστα που το ιντερνετικό αναγνωστικό μας κοινό είναι ακόμη μεγαλύτερο. Βρισκόμαστε όμως στην εξής κατάσταση: Για την junge Welt είναι κρίσιμη η ύπαρξη ενός ισχυρού εξωκοινοβουλευτικού μαρξιστικού πολιτικού ρεύματος. Όμως τέτοιο δεν υφίσταται, ενώ οι διαμορφωμένες μαρξιστικές δυνάμεις είναι ελάχιστες. Αυτά μας επηρεάζουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο «ανταγωνισμός» λ.χ. με την “Neues Deutschland” (5). Τα παραπάνω συμπεριλαμβάνουν και το Die Linke. Βεβαίως, υπάρχουν δεσμοί με το συγκεκριμένο κόμμα. Και ιστορικά να το πάρει κανείς. Ευτυχώς όμως δεν έχουμε κάποια οργανική σχέση, δεν εξαρτόμαστε από αυτό. Είναι τρομακτικά όσα συμβαίνουν εκεί. Η πολιτική κατεύθυνση καθορίζεται κατά το δοκούν. Όλη η εξέλιξη του Die Linke μας στενοχωρεί ιδιαίτερα.
K.F.: Σε όποιον δε γνωρίζει την jW προτείνω να δοκιμάσει το εξής: Ας διαλέξει οποιοδήποτε θέμα, όπως την Ελλάδα, τη Λατινική Αμερική ή το οικονομικό πρόγραμμα Hartz 4. Ας βάλει πλάι πλάι τα σχετικά ρεπορτάζ της jW και της Frankfurter Allgemeine, της Süddeutsche Zeitung, οποιασδήποτε άλλης εφημερίδας κι ας τα συγκρίνει. Η διαφορά είναι τεράστια. Μπορεί κανείς να συμφωνήσει με τις απόψεις μας. Μπορεί να διαφωνήσει. Αλλά εύκολα θ’ αντιληφθεί ότι αυτή διαφέρει.
Ακόμη και άνθρωποι από την Ελβετία και την Αυστρία διαβάζουν την jW ακριβώς γι αυτή τη διαφορά, ενώ μπορεί να την προωθούν κι ενεργά. Υπάρχει συνολικά ένα αξιοσημείωτο δέσιμο των αναγνωστών με τη συγκεκριμένη εφημερίδα. Είχατε διαπιστώσει κάτι τέτοιο και το 1995;
R.S.: Όταν μαθεύτηκε ότι σταματά η έκδοση της jW, αμέσως άρχισε να καταφθάνει κόσμος στο πάρκο του Treptow και να ρωτά τί ακριβώς συμβαίνει. Τη Κυριακή 8 Απρίλη έγινε τότε ένα μάζεμα στο παλιό εστιατόριο του κτιρίου. Είχαν έρθει και γύρω στους 100 αναγνώστες, από το Αμβούργο, από τη Δρέσδη, φυσικά και από το Βερολίνο. Όλοι τους λέγανε: «Κάτι πρέπει να κάνουμε!». Όλη τη μέρα γίνονταν συζητήσεις για το πώς θα μπορούσε/έπρεπε να εξελιχθεί η εφημερίδα. Εκεί επικράτησε και το κλίμα πως πρέπει να συνεχίσουμε. Να νιώθεις πόσοι άνθρωποι ήταν έτοιμοι να συμβάλλουν – αυτό μου είχε κάνει από την πρώτη στιγμή μεγάλη εντύπωση.
D.K.: Ήταν προγραμματισμένη εκείνες τις μέρες μία συζήτηση για τη «πιθανότητα κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας, το λεγόμενο “οικονομικό big bang”». Μετά το κλείσιμο της εφημερίδας αυτή η εκδήλωση ήταν πλέον περιττή. Παρόλα αυτά τη διεξήγαμε, πλέον με θέμα «το big bang τηςjunge Welt». Είχαμε μεγάλη συμμετοχή, αλλά και μεγάλη υποστήριξη για τη θέση πως μια μαρξιστική καθημερινή εφημερίδα συνεχίζει να είναι απαραίτητη. Αυτό ήταν κρίσιμο, γιατί εκείνη τη περίοδο η αρχισυνταξία της εφημερίδας έλεγε πως «εμείς εκδίδουμε μεν μια αριστερή καθημερινή εφημερίδα, αλλά κανείς δε τη θέλει». Για τη χρηματοδότηση, από εκείνες τις μέρες άρχισε να συζητιέται η ιδέα μιας κολεκτίβας. Χωρίς την οικονομική υποστήριξη των αναγνωστών δε θα τα είχαμε καταφέρει. Τυπικά αυτή η μορφή άργησε ακόμη λίγο, αλλά τελικά ολοκληρώθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1995.
Σήμερα υπάρχει χωριστό τμήμα για την υποστήριξη/επαφή με το ενεργό αναγνωστικό κοινό. Σε αυτό το κοινό έχετε βάλει ετούτες τις μέρες τον μεγαλύτερο στόχο στη νεότερη ιστορία της εφημερίδας: Να πουλήσει η πρωτομαγιάτικη έκδοσή της 150.000 φύλλα. Δεν είναι αυτός ένας υπερβολικά φιλόδοξος στόχος για μια μικρή εφημερίδα και τους υποστηρικτές της;
D.K.: Είμαι βέβαιος πως θα τα καταφέρουμε. Είναι η 3η χρονιά που κάνουμε μια παρόμοια καμπάνια και χάρη στις αναγνώστριες και τους αναγνώστες μας και τις προηγούμενες είχαμε πετύχει τους στόχους μας (μέχρι 100.000 είχαν φτάσει). Βασιζόμαστε σε αυτούς, γιατί μας λείπουν τα εκατομμύρια που απαιτούνται για διαφημίσεις σε Ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Εμείς το μόνο που έχουμε είναι η ενεργή στήριξη των αναγνωστών μας. Άλλωστε κι εκείνοι γνωρίζουν πως δεν έχουμε έσοδα από το κράτος, την Εκκλησία ή από επιχειρηματίες. Παρεμπιπτόντως, το αναγνωστικό μας κοινό είναι αρκετά ευρύ. Έχουμε νεολαίους και μεγαλύτερους, «δυτικούς» και «ανατολικούς», καλοπληρωμένους και κακοπληρωμένους. Τους ενώνει πως θέλουν μια άλλη κοινωνία, πως δεν αποδέχονται ως «αιώνιο» το σημερινό συσχετισμό δύναμης. Γι’ αυτό σας λέω: Φέτος απλά κάνουμε προπόνηση! Του χρόνου ετοιμαζόμαστε για ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Τότε προγραμματίζουμε να ξεκινήσει να τυπώνεται η εφημερίδα και σε δεύτερο τυπογραφείο, σε άλλη τοποθεσία.
Αυτό σημαίνει πως και οι αναγνώστες μας θα παίρνουν την εφημερίδα στην ώρα της; Σε αρκετές περιοχές της Γερμανίας σήμερα φτάνει νωρίς το απόγευμα – και αν…
D.K.: Με τη δεύτερη τοποθεσία εκτύπωσης πιστεύουμε πως θα βελτιωθεί τουλάχιστον η κυκλοφορία στη νότια Γερμανία και στη περιοχή του Saar. Εδώ όμως υπάρχουν και θέματα, τα οποία δε μπορούμε να τα επηρεάσουμε ιδιαίτερα. Διότι την ίδια στιγμή που εμείς αυξάνουμε τη δραστηριότητά μας, οι υπόλοιπες εφημερίδες περιορίζουν τις δικές τους. Οπότε μειώνεται και το δίκτυο διανομής των εφημερίδων. Τουλάχιστον είμαστε τυχεροί ως προς αυτό: Για κάθε άλλη εφημερίδα θα ‘ταν καταστροφικό να αργεί να φτάσει στα περίπτερα. Η δική μας ακόμη κι έτσι αγοράζεται.
Ακόμη και στο μέλλον;
D.K.: Αυτό το εγχείρημα έχει μέλλον. Κι αυτό ισχύει και για την έντυπη έκδοση της jW. Αυτή θα συνεχίσουμε να την εξελίσσουμε, για να πάμε σε μια «αναγέννηση» της έντυπης εφημερίδας. Παράλληλα βέβαια θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε και την ιντερνετική μας παρουσία. Υπάρχουν πολλά πράγματα που ξέρουμε πως πρέπει να γίνουν, αλλά λόγω έλλειψης προσωπικού και κεφαλαίου τα προχωράμε βήμα το βήμα. Καταβάλλουμε προσπάθειες αυτό ν’ αλλάξει, ωστόσο όλα είναι στενά συνδεδεμένα με την ανάπτυξη της έκδοσης υπό πληρωμή και της υποστήριξης των αναγνωστών μας.
K.F.: Έχουμε αρκετές ιδέες – κι έπειτα έχουμε και μία πραγματικότητα. Την ανάγκη να βγαίνει μια μαρξιστική εφημερίδα. Για να γίνει αυτό δεν αρκεί η θέληση και το φιλότιμο. Χρειάζεται να πείθουμε με στοιχεία. Κι αυτό κάθε μέρα πρέπει να το μαθαίνουμε ξανά. Εγώ αισιοδοξώ, γιατί έχουμε αρκετό νέο κόσμο να συμμετέχει στη σύνταξη της εφημερίδας. Γι αυτό και ξέρω: Η jungeWelt μετά από 20 χρόνια θα είναι ακόμη εδώ.
R.S.: Θα συμφωνήσω με τον Klaus. Οι νέοι συνάδελφοι μου δίνουν κι εμένα ελπίδα πως αυτό το εγχείρημα, που ξεκινήσαμε πριν από 20 χρόνια, θα συνεχίσει να υπάρχει και μελλοντικά.
(1) Betriebsrat. Όργανο των εργαζομένων μιας επιχείρησης, μέσω του οποίου συμμετέχουν –με δικαιώματα που καθορίζει η νομοθεσία- στη διοίκηση της επιχείρησης. Νομοθετήθηκαν στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Στη καπιταλιστική Γερμανία χρησιμοποιούνται για την ενσωμάτωση του εργατικού κινήματος.
(2) Die Tageszeitung. Κάτι σαν τη Γερμανική «Ελευθεροτυπία». Με έδρα το Δυτικό Βερολίνο και παραδοσιακή σχέση με τα διάφορα αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα.
(3) “Sie luegen wie gedruckt. Wir drucken, wie sie luegen!”. Δε μπορεί ν’ αποδοθεί ακριβώς…
(4) Tagesschau. Το παλιότερο και γνωστότερο δελτίο ειδήσεων της γερμανικής τηλεόρασης.
(5) Neues Deutschland. Όργανο της Κ.Ε. του SED επί DDR. Τώρα εφημερίδα που εκφράζει τις απόψεις του die Linke. Εκδίδεται καθημερινά.
Sie lügen wie gedruckt. Wir drucken wie sie lügen!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπορεί το παραπάνω σύνθημα να μην μπορεί να αποδοθεί ή και να μεταφραστεί ακριβώς (η μετάφραση "Αυτοί ψεύδονται σαν τρελοί. Εμείς τρελαινόμαστε να το αποκαλύπτουμε!" δεν είναι και τόσο πετυχημένη και στη συνέχεια θα φανεί το γιατί), μπορεί όμως να εξηγηθεί ώστε οι μη γερμανομαθείς να το καταλάβουν.
Το συγκεκριμένο σύνθημα είναι στην ουσία ένα εξαιρετικά πετυχημένο λογοπαίγνιο που βασίζεται σε μια πολύ διαδεδομένη σ’ όλες τις γερμανόφωνες χώρες έκφραση: lügen wie gedruckt που θα πει κατά λέξη στα ελληνικά "λέω ψέματα όπως είναι τυπωμένο" και παραπέμπει σε μια αρκετά παλιότερη εποχή όταν η δύναμη της προφορικής επικοινωνίας ήταν πολύ μεγάλη και συνοδευόταν από μια εξίσου μεγάλη δυσπιστία απέναντι σ’ οτιδήποτε μέσο επικοινωνίας δεν είχε ζωντανό φορέα. Έτσι ό,τι δεν μεταδιδόταν προφορικά και άμεσα θεωρείτο προϊόν διαστρέβλωσης της αλήθειας, παραμόρφωσης της παραγματικότητας, κάτι το χαλκευμένο και αντιμετωπιζόταν ανάλογα (δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έκφραση lügen wie gedruckt διατηρεί ακόμα κάτι από την παλιά σύγκρουση κι αντιπαράθεση ανάμεσα στην κουλτούρα της μνήμης και στη γραπτή κουλτούρα ή κουλτούρα του βιβλίου).
Επομένως μια κατά προσέγγιση απόδοση του παραπάνω συνθήματος θα μπορούσε να ήταν: Λένε ψέματα όπως τα τυπώνουν οι εφημερίδες τους, εμείς τυπώνουμε το πώς λένε ψέματα. Δεν αποδίδει βέβαια 100% το πρωτότυπο αλλά οπωσδήποτε δίνει μιαν καλύτερη ιδέα του τι περίπου εννοεί αυτό το πολύ εύστοχο σύνθημα.
Και μια και τόφερε η κουβέντα, μερικές μεταφράσεις αρκτικόλεξων για όσους δεν ξέρουν γερμανικά (σε παρένθεση τα καθιερωμένα ελληνικά αρκτικόλεξα):
DDR Deutsche Demokratische Republik Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία (ΓΛΔ)
FDJ Freie Deutsche Jugend Ελεύθερη Γερμανική Νεολαία (ΕΓΝ)
SED Sozialistische Einheitspartei Deutschlands Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας (ΕΣΚΓ)
Παρατηρητικός
Στες 23/04/2015 το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Χαραυγή (κάποτε στην προμετωπίδα της χαρακτηριζόταν ως όργανο της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ - Κύπρος) έχει πληρωμένη διαφήμιση από ένα από τους μεγαλύτερους κεφαλαιοκράτες (και μεγαλοφειλέτη στις τράπεζες) της Κύπρου που υπερασπίζεται την κατάργηση της αργίας της Κυριακής στο λιανικό εμπόριο. Η διαφήμιση ξεκινά με την φράση "Προς Θεού" και αναπαράγει τα γνωστά πλην διάτρητα επιχειρήματα περί χιλιάδων θέσεων εργασίας που προσφέρτηκαν όταν τα καταστήματα άνοιγαν την Κυριακή και τις άλλες αργίες. Ενώ η εφημερίδα και το ΑΚΕΛ είναι εναντίον αυτής της πολιτικής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ γνωστή αντίφαση σε όλο της το μεγαλείο.
Δεν σαρκάζω. Ειλικρινά ελπίζω. Γιατί και η δική μου ζωή και των παιδιών μου εξαρτάται από αυτό.
Ελπίζω η JW να την έλυσε (δεν διαβάζω γερμανικά για να έχω ιδίαν άποψη).
λινκ:
http://www.topronomiotouftwxou.wordpress.com
ΑΧΠ
Δυστυχώς στην Ελλάδα όπου αποτολμήθηκαν εργατικές κολλεκτίβες, με τα χιλιάδες λάθη τους, το κόμμα στάθηκε απ'έξω πετώντας πέτρες. Αντί να σκύψει στοργικά και να ενθαρρύνει, να διορθώσει ενδεχομένως και να βοηθήσει να δωθεί προοπτική στο εδώ και στο τώρα στο 40% των ανέργων μέσα απο αυτές τις κινήσεις. Στην ελάχιστη περίπτωση θα μπορούσε να χρησιμοποιησει τις κομματικές "επιχειρήσεις" ωστε να τις κάνει υπόδειγμα του πώς πρέπει να λειτουργούν τέτοιες κολλεκτίβες στις συνθήκες του βάρβαρου καπιταλισμού. Αντ'αυτού συνεχισε να τις λειτουργεί με συνθήκες αγοράς, τζίρους, απολύσεις κτλ. Τεράστια χαμένη ευκαιρία κατα τη γνώμη μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗθελα να γράψω κι εγώ γι αυτή την έκφραση, αλλά αφού με πρόλαβε ο Παρατηρητικός να πω ότι συμφωνώ πως πρόκειται για εξαιρετικό λογοπαίγνιο και η εξήγηση που δίνει για την προέλευση της παροιμιακής έκφρασης είναι ολόσωστη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα πρόσθετα ότι η έκφραση γεννήθηκε σε μιαν εποχή που υπήρχε μεν τυπογραφία αλλά που ο πολύς κόσμος δεν γνώριζε να διαβάζει, εκφράζει λοιπόν, πέρα από όσα σωστά είπε ο Π., τη δυσπιστία του λαϊκού αγράμματου ανθρώπου απέναντι στα δικολαβικά που έγραφαν στα χαρτιά τους οι μορφωμένοι που τους εξαπατούσαν και τους τύλιγαν σε μια κόλλα χαρτί.
Ωστόσο, δεν βρίσκω εύκολη την απόδοση του λογοπαιγνίου. Η πρόταση του Π. παραείναι δύσκαμπτη -έτσι, η λύση που δίνεται στο άρθρο είναι κτγμ προτιμότερη.
Όχι για ν’ απαντήσω στο "Γίγαντα" όπως ωραία αποκάλεσε ο Ijon Tichy τον ξερόλα Σαραντάκο που αμόλησε μιαν ακόμα "σαραντακία", αλλά για να μείνω στην ουσία και να εξηγήσω σε γερμανομαθείς και μη το πώς λειτουργεί το συγκεκριμένο λογοπαίγνιο που προσπάθησε, ανεπιτυχώς όπως έγραψα στο προηγούμενο σχόλιό μου, να μεταφράσει στα ελληνικά ο συγγραφέας της ανάρτησης. Πού βασίζεται η επιτυχία αυτού του λογοπαίγνιου; Σε μιαν αμφισημία, αυτό είναι η βάση της λειτουργίας όλων των λογοπαίγνιων. Πού ακριβώς είναι αυτή; Μα στη γερμανική λέξη drucken που έχει, με κάποιες φωνηεντικές μεταπτώσεις της ρίζας της ―δεν μπαίνω σε λεπτομέρειες για να μην κουράσω―, διάφορες σημασίες και προσφέρεται από μόνο του για πολλά λογοπαίγνια. Όσοι ξέρουν γερμανικά (σ’ αυτούς δε συγκαταλέγεται ο "Γίγαντας") κι έχουν ζωντανή επαφή με τη γερμανική γλώσσα (κι εδώ αποκλείεται ο "Γίγαντας") θα θυμούνται την πριν από αρκετές δεκαετίες απεργοσπαστική προπαγάνδα της Bild-Zeitung ενάντια στους τυπογράφους που απεργούσαν στην τότε Δυτική Γερμανία σε όλα σχεδόν τα κρατίδια, προπαγάνδα που "έπαιζε" με αυτήν τη λέξη και τις αμφισημίες που προέρχονται από τις φωνηεντικές μεταπτώσεις της ρίζας της (drucken – drücken). Αλλά ας μείνουμε στο συγκεκριμένο. Εδώ χωρίς φωνηεντική μετάπτωση η αμφισημία "ξεπηδάει" από το ότι τη μια φορά, στην πρώτη πρόταση του συνθήματος, εννοείται το τυπωμένο γραπτό ψέμα, και την άλλη φορά, στη δεύτερη πρόταση του συνθήματος, εννοείται η τυπωμένη αλήθεια (πώς γράφονται τα ψέματα). Για τους μαρξιστές (κι εδώ, με ιδιαίτερη έμφαση, και πάλι εξαιρείται ο "Γίγαντας"!) ένα ενδιαφέρον παράδειγμα "άρνησης της άρνησης". Κάνει "μπαμ" επομένως ότι μεταφραστικά το "τρελαίνομαι" πουθενά δεν "κολλάει" και μου είναι δύσκολο ―ίσως εδώ, σ’ αντίθεση με τον "αλάνθαστο" "Γίγαντα", να κάνω λάθος, κάθε υπόδειξη ευπρόσδεκτη― να βρω στα ελληνικά γλωσσικό-εκφραστικό συνδυασμό "τρέλας" και "ψέματος", πολύ περισσότερο που σε μιαν εκδοχή γνωστής παροιμίας η "τρέλα" συνδυάζεται με την "αλήθεια". Υπάρχει βέβαια το "ψεύδομαι ασύστολα", αλλά αυτό είναι άλλη υπόθεση. Δε βλέπω λοιπόν "ακαμψία" στη μετάφρασή μου (αυτά τα περί "μεταφραστικής ακαμψίας" είναι σαν το "Όσα δε φτάνει η αλεπού…"), αλλά προσπάθεια ακρίβειας που οδηγεί, όπως και παραδέχτηκα στο πρώτο μου σχόλιο, σε μη κατά 100% απόδοση του πρωτότυπου, πράγμα αρκετά φυσιολογικό σε τέτοιες περιπτώσεις. Κι επειδή είμαι σίγουρος (εδώ 100%!) ότι θα υπάρξει συνέχεια από τον ξερόλα "Γίγαντα" που συμπεριφέρεται σα μικρό παιδί που του κλέψανε απ’ τα χέρια το γλυκό επειδή δεν πρόλαβε πρώτος να σχολιάσει, σταματάω από πλευράς μου σ’ αυτό το σημείο για να αποφύγουμε και νέες "σαραντακίες". Καλό Σαββατοκύριακο!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρατηρητικός
Δεν θα απαντήσω στις προσωπικές επιθέσεις του Παρατηρητικού -και δεν έχει άλλωστε νόημα, όταν ο ένας υπογράφει με το ονοματάκι του κι ο άλλος όχι. Βλέπετε, το καλό όταν υπογράφεις με το ονοματάκι σου είναι ότι δεν έχεις ανάγκη να απαντήσεις σε προσωπικές επιθέσεις, απαντάνε τα βιβλία που έχεις γράψει, οι μεταφράσεις που έχεις υπογράψει, τα άλλα κείμενά σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπί της ουσίας, που είναι η μετάφραση του θαυμάσιου συνθήματος της jW "Sie lügen wie gedruckt. Wir drucken wie sie lügen!"
Έγραψα ότι βρίσκω προτιμότερη την αρχική μετάφραση ("Αυτοί ψεύδονται σαν τρελοί. Εμείς τρελαινόμαστε να το αποκαλύπτουμε!") από την απόδοση του Παρατηρητικού ("Λένε ψέματα όπως τα τυπώνουν οι εφημερίδες τους, εμείς τυπώνουμε το πώς λένε ψέματα") αλλά δεν εξήγησα αναλυτικά γιατί, είπα απλώς ότι η δεύτερη απόδοση είναι κτγμ άκαμπτη.
Πιστεύω ότι όταν έχεις να μεταφράσεις ένα σύνθημα, πρέπει να διατηρήσεις, αν είναι δυνατό, τον αριθμό των λέξεων και ιδίως των "βαριών" λέξεων, τον ρυθμό της φράσης και την εναλλαγή τους. Το σύνθημα έχει 4 βαριές λέξεις (lügen-gedruckt-drucken-lügen) σε πλεχτά ζευγάρια ομόρριζων λέξεων. Η απόδοση του Π. έχει μεν το πλεχτό σχήμα, αλλά έχει πέντε βαριές λέξεις, και εκτός αυτού πλατειάζει πολύ και δεν προσφέρεται για σύνθημα. Η αρχική απόδοση είναι πιο σύντομη, έχει μόνο 4 βαριές λέξεις, αλλά όχι ομόρριζες. Και εκτός αυτού, ισχύει η ένσταση του Π. ότι δεν υπάρχει στη γλώσσα μας έκφραση "λέω ψέματα σαν τρελός" (βέβαια, ούτε "λέω ψέματα όπως το τυπώνουν οι εφημερίδες" υπάρχει).
Ο Π. σκέφτηκε το "ψεύδομαι ασύστολα", αλλά δεν το προχώρησε. Πιάστηκα από την ιδέα του και βρήκα το "Εκείνοι ψεύδονται ασύστολα, εμείς διαστέλλουμε τα ψέματά τους", που είναι καλύτερο: είναι σύντομο, ρυθμικό, έχει ίδιο αριθμό βαριών λέξεων σε πλεχτή εναλλαγή. Όμως, το "διαστέλλουμε τα ψέματά τους" δεν είναι πολύ διαυγές (αν και μπορείς να πεις πως σημαίνει ότι τα μεγεθύνουμε, για να τα δει ο αναγνώστης καθαρά). Μετά βρήκα κάτι που το θεωρώ καλύτερο:
Εκείνοι ψεύδονται απροκάλυπτα. Εμείς αποκαλυπτουμε τα ψέματά τους.
(Θα μου πεις, αν είναι απροκάλυπτα, τότε δεν είναι και πολύ δύσκολο να τα αποκαλύψεις -αλλά καμιά φορά είναι, ειδικά ο τωρινός καπιταλισμός δεν νοιάζεται τόσο πολύ να συγκαλύψει τα ψέματά του).
Δεν διεκδικώ τον έπαινο για την απόδοση που προτείνω, αφού διευκολύνθηκα πολύ από τις προηγούμενες προσπάθειες του αρχικού μεταφραστή και του Παρατηρητικού. Και εδώ είναι το φαινομενικά παράδοξο: ενώ η μετάφραση είναι κατεξοχήν μοναχικό επάγγελμα, με τη συλλογική δουλειά το αποτέλεσμα γίνεται πολύ καλύτερο.
Και για να μην ακούσω ότι διαβάζω λάθος διορθώνω:
ΑπάντησηΔιαγραφήΔε βλέπω λοιπόν "ακαμψία" στη μετάφρασή μου (αυτά τα περί "μεταφραστικής ακαμψίας" είναι σαν το "Όσα δε φτάνει η αλεπού…") = Δε βλέπω λοιπόν "δυσκαμψία" στη μετάφρασή μου (αυτά τα περί "μεταφραστικής δυσκαμψίας" είναι σαν το "Όσα δε φτάνει η αλεπού…")
Παρατηρητικός
Ρε μλκς,με τι καθομαστε και ασχολουμαστε Σαββατο βραδυ?
ΑπάντησηΔιαγραφή