Η ΚΟΜΕΠ για το σύμφωνο συμβίωσης

Η κε του μπλοκ αντιγράφει και παραθέτει εκτεταμένα αποσπάσματα από το κείμενο του Τμήματος για την Ισοτιμία των Γυναικών της ΚΕ του ΚΚΕ, ο για το Σύμφωνο Συμβίωσης», που δημοσιεύεται στο τεύχος της Κομεπ, που  κυκλοφορεί. Ο σκοπός της αντιγραφής και της ανάρτησης γενικώς είναι να προτρέψει το σφο αναγνώστη να πάρει και να μελετήσει συνολικά το κείμενο, χωρίς να αρκεστεί στα αποσπάσματα που παρατίθενται από το υποκεφάλαιο «η θέση του ΚΚΕ για την τροποποίηση του νόμου για το Σύμφωνο Συμβίωσης» (και πιστεύω ότι είναι αντιπροσωπευτικά για τη βασική θέση του κειμένου). Καλή ανάγνωση και προπαντός νηφάλιο σχολιασμό (αν θελήσετε να αφήσετε κάποιο σχόλιο).

Το ΚΚΕ από το 2008 είχε εκφράσει τις επιφυλάξεις και την ανησυχία του για το γεγονός ότι η θεσμοθέτηση του ΣΣ για τα ετερόφυλα ζευγάρια αποτελούσε στην ουσία «προθάλαμο» της θεσμοθέτησης –μέσω της επέκτασής του- αντίστοιχου συμβολαίου και για τα ομόφυλα ζευγάρια. Για αυτό και είχε ψηφίσει «παρών». Εξάλλου, αν δεν είχε θεσμοθετηθεί το ΣΣ για τα ετερόφυλα ζευγάρια δε θα είχε καταδικαστεί η Ελλάδα για διάκριση. Υπάρχει πιθανότητα η Ελλάδα να καταδικαστεί με την ίδια λογική επειδή δεν προβλέπει νομικά τη σύναψη γάμου ομόφυλων ζευγαριών με τα αντίστοιχα δικαιώματα και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν (υιοθεσία, κ.ά.).

Παίρνοντας υπόψη τη μεθόδευση και την κλιμάκωση που ακολούθησε, το ΚΚΕ επεξεργάστηκε παραπέρα τη θέση του. Μεθοδολογικό κριτήριο της προσέγγισής του αποτελεί η ανάλυση και η ερμηνεία του θεσμού της οικογένειας ως ιστορικού – κοινωνικού φαινομένου.

Η οικογένεια, όπως όλα τα κοινωνικά φαινόμενα, μεταβάλλεται στο πλαίσιο της εξελικτικής πορείας της ανθρωπότητας. Ως κοινωνικό φαινόμενο, η οικογένεια δεν είχε τις ίδιες οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτές ποικίλλαν ανάλογα με το ιστορικό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων που καθόριζε και τον εκάστοτε κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό. (…)

Δηλ τα εθιμοτυπικά ή νομικά δικαιώματα στο γάμο δεν καθορίζονταν με βάση τις σεξουαλικές σχέσεις, το σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά στη βάση κοινωνικών δικαιωμάτων, που σχετίζονταν με την αναπαραγωγή του είδους, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των γονιών προς τα παιδιά, το μελλοντικό εργατικό δυναμικό ή τα μέλη της αστικής τάξης.

Ο σύγχρονος γάμος αποτελεί τη νομική έκφραση αυτής της κοινωνικής σχέσης, της οικογένειας, κυρίως όπως διαμορφώθηκε στην καπιταλιστική κοινωνία. Περιλαμβάνει ως κεντρικό της στοιχείο τη γονική μέριμνα, δηλαδή τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των γονιών απέναντι στα παιδιά. Από αυτή τη βάση παράγονται και οι υποχρεώσεις μεταξύ των συζύγων και τα κληρονομικά δικαιώματα. Με άλλα λόγια, αυτό που ρυθμίζεται νομικά δεν είναι γενικά η συγκεκριμένη επιλογή συμβίωσης του κάθε ατόμου, αλλά η συμβίωση η οποία μπορεί δυνάμει να οδηγήσει στην τεκνοποίηση, συμβάλλοντας στην αναπαραγωγή του είδους. Με αυτήν την έννοια, τα κοινωνικά δικαιώματα απορρέουν από την προοπτική της τεκνοποίησης και όχι ως απόρροια μιας ατομικής επιλογής συμβίωσης στη βάση οποιωνδήποτε άλλων επιλογών, φιλικών, σεξουαλικών, οικονομικών, εργασιακών ή οτιδήποτε άλλο. Εννοείται ότι το γεγονός αυτό δεν αναιρείται όταν κάτι τέτοιο τελικά δεν προκύπτει, όταν δηλαδή δύο σύζυγοι δεν αποκτούν –για οποιοδήποτε λόγο- παιδί.

Με βάση τα παραπάνω, το ΚΚΕ θεωρεί ότι η μοναδική έκφραση της σύγχρονης οικογένειας πρέπει να είναι ο υποχρεωτικός –πλήρως διαχωρισμένος από τη θρησκεία- γάμος. Δεν υπάρχει καμία αναγκαιότητα για δύο ειδών νομοθετικές ρυθμίσεις του γάμου.

Στη βάση των παραπάνω, εκτιμάμε ότι ο θεσμός του πολιτικού γάμου απαιτεί εκσυγχρονισμό στην κατεύθυνση απλούστευσης, πχ της διαδικασίας λύσης του (με μεμονωμένες τροποποιήσεις στον Αστικό Κώδικα για τον πολιτικό γάμο και όχι με τη θεσμοθέτηση νέων μορφών γάμου.

Το ΚΚΕ παλεύει για μια σειρά κοινωνικά δικαιώματα που αφορούν την εργατική τάξη και το λαό (εργασιακά, ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) χωρίς να βάζει διαχωρισμούς ανάλογα με το φύλο, το σεξουαλικό προσανατολισμό, τη φυλή, τη θρησκεία. Θεωρούμε ότι τα αιτήματα του εργατικού λαϊκού κινήματος καλύπτουν ορισμένα από αυτά τα προβλήματα που επικαλούνται ομόφυλα ζευγάρια, πχ για τα φορολογικά, κοινωνικό επίδομα για τα παιδιά ανεξάρτητα οικογενειακής κατάστασης, σύνταξη σε όλους τους άνω των 60 ετών.

Άλλα ζητήματα πχ κληρονομικά μπορούν να διευθετηθούν μέσω ιδιωτικών συμφωνητικών, συμβολαιογραφικών πράξεων. Όπως, αντίστοιχα, το να λαμβάνει γνώση κάποιος για τα θέματα που αφορούν την υγεία κάποιου άλλου μπορεί να αντιμετωπιστεί με ιδιωτικό τρόπο, στο πλαίσιο ιδιωτικών συμφωνητικών, αλλά και τις αναγκαίες τροποποιήσεις στον Αστικό Κώδικα, ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε –εφόσον δεν επιθυμεί οι συγγενείς του να έχουν λόγο για αυτά τα ζητήματα- με ιδιωτικό πληρεξούσιο να ορίζει κάποιον οικείο του για να ρυθμίζει τέτοια ζητήματα.

Με την εξέλιξη της καπιταλιστικής κοινωνίας και κυρίως με τη μελλοντική κατάργησή της και τη διαμόρφωση της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής κοινωνίας, οπωσδήποτε θα διαμορφωθούν νέες σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων που επιθυμούν να προχωρήσουν σε τεκνοποίηση. Η κοινωνική επανάσταση άλλωστε –η οποία ξεκινά με τη νίκη της σοσιαλιστικής πολιτικής επανάστασης, την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας- περιλαμβάνει τη ριζική τροποποίηση σε μια πορεία του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων των δύο φύλων και των γονέων με τα παιδιά. Η κοινωνία θα ρυθμίζει αυτές τις σχέσεις στη νέα οικονομική και κοινωνική βάση, ενώ ειδικά στην ανώριμη κομμουνιστική, στη σοσιαλιστική κοινωνία, το εργατικό κράτος θα προσδώσει και την αντίστοιχη νομική έκφραση σε αυτές τις σχέσεις.

Οι νέες αξίες και αντιλήψεις αποκρυσταλλώνονται σταδιακά στο βαθμό που εδραιώνονται οι κομμουνιστικές σχέσεις. Σε αυτήν τη βάση επαναστατικοποιούνται οι απόψεις για τις σχέσεις των δύο φύλων, για τις σχέσεις ανθρώπου προς άνθρωπο, όπως και όλα τα συναισθήματα και οι ιδέες των ανθρώπων. Παρεμβάλλονται νέοι κανόνες ανάμεσα στις υποχρεώσεις του ατόμου απέναντι στην κοινωνία, που οδηγούν στην πάλη του νέου πάνω στο παλιό είναι μια αργή και βασανιστική πορεία, καθώς η εμβάθυνση στις νέες σχέσεις παραγωγής και κατανομής επιδρά με ορισμένη καθυστέρηση στη συνείδηση και τις εδραιωμένες για αιώνες αντιλήψεις και πρακτικές.

Η διαδικασία αυτή δημιουργεί τη βάση για μια συνολική αναμόρφωση της οικογένειας και των οικογενειακών δεσμών, της σχέσης ατόμου και κοινωνίας, κοινωνίας και ατόμου, για την πραγματική αναγέννηση των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων, των συναισθηματικών και οικογενειακών δεσμών που αναπτύσσουν. Από τη στιγμή που έχουν φύγει από τη μέση όλοι οι οικονομικοί παράγοντες που παίζουν στον καπιταλισμό τον καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία οικογένειας, μένει το έδαφος για την ελεύθερη ανάπτυξη αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ άντρα και γυναίκας. Το ζήτημα της επιλογής συμβίωσης ενός ζευγαριού γίνεται αποκλειστικά ιδιωτική υπόθεση, στη βάση της σωματικής, πνευματικής, ψυχικής και οποιασδήποτε άλλης έλξης. Η συμβίωση αυτή δεν επηρεάζεται από άλλους παράγοντες και για αυτό διαρκεί για όσο καιρό διαρκεί αυτή η έλξη. Το μοναδικό ελατήριο είναι η αμοιβαία αγάπη.

Η διαφωνία του ΚΚΕ στην τροποποίηση του ΣΣ και ιδιαίτερα στην επέκτασή του στα ομόφυλα ζευγάρια απορρέει από το χαρακτήρα και την εξέλιξη του θεσμού της οικογένειας, από το ρόλο της στην αναπαραγωγή του είδους. Αφετηρία της θέσης μας είναι η άποψη για την ολόπλευρη κοινωνική προστασία των παιδιών και την εξασφάλιση όσο το δυνατόν –για την καπιταλιστική κοινωνία- πιο ) ευνοϊκών προϋποθέσεων σωματικής, πνευματικής και ψυχικής ανάπτυξής τους. Στη διαμόρφωση της θέσης μας λαμβάνουμε υπόψη και όλο το σχεδιασμό που ξεκίνησε το 2008 με τη θεσμοθέτηση του ΣΣ για τα ετερόφυλα ζευγάρια και ο οποίος είναι φανερό ότι θα έχει άμεσα και συνέχεια (πέρα από την ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου στην κατεύθυνση υιοθέτησης παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια. Με αυτά τα κριτήρια επαναλαμβάνουμε ότι δε συμφωνούμε με την επέκταση του θεσμού της οικογένειας στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, πολύ περισσότερο με τη θεσμοθέτηση της δυνατότητας υιοθεσίας ή αξιοποίησης της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Η βιολογική προέλευση του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της σεξουαλικής σχέσης άντρα-γυναίκας, η οποία ως τέτοια ενδιαφέρει και ρυθμίζεται από την κοινωνία. Στη συμβίωση των ομόφυλων ζευγαριών αντικειμενικά το παιδί –από τα πρώτα καθοριστικά χρόνια της ζωής του- αποκτά παραποιημένη αντίληψη αυτής της βιολογικής σχέσης των δύο φύλων, η οποία είναι απαραίτητο συστατικό για την ομαλή ψυχοσωματική και κοινωνική ανάπτυξή του.

Και αυτό το συμπέρασμα δεν ανατρέπεται από το γεγονός ότι στον ετερόφυλο γάμο μπορεί να υπάρχουν αντιδραστικά στοιχεία, ενδοοικογενειακή βία κι άλλα υποπροϊόντα της εκμεταλλευτικής κοινωνίας, που ενδέχεται να δημιουργήσουν αρνητικές συνθήκες ανατροφής του παιδιού. Σε αυτήν τη βάση, εξάλλου, παρήχθησαν και οι ανισοτιμίες των δύο φύλων και οι καταπιεστικές συμπεριφορές του άντρα προς τη γυναίκα και πολλά άλλα.

Δεδομένου ότι χρόνια κοινωνικά προβλήματα και συμπεριφορές έχουν κοινωνική ρίζα στην ταξική διαίρεση της κοινωνίας (και όλα όσα αυτή συνεπάγεται σε επίπεδο κοινωνικών σχέσεων και αντιλήψεων), ο κίνδυνος αυτός δεν αποτρέπεται ούτε στην περίπτωση ανατροφής παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια. Αντίθετα, σε αυτήν την περίπτωση οι κίνδυνοι αυτοί ενισχύονται από την παραποιημένη αντίληψη της βιολογικής σχέσης, χωρίς να σημαίνει ότι το παιδί ενός ομόφυλου θα αναπτύξει οπωσδήποτε και ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό. Η ανάπτυξη των ψυχικών λειτουργιών του παιδιού κατά τη διάρκεια της διαδικασίας έμμεσης αφομοίωσης των αξιών, που επικρατούν σε μια ιστορική περίοδο, γίνεται μέσα από τις άμεσες κοινωνικές επαφές του παιδιού με τους ενήλικες. Στη συνέχεια αφομοιώνονται στη συνείδησή του. Συνεπώς επιδρά συνολική η οικογένεια, το ευρύτερο οικογενειακό, φιλικό, σχολικό, κοινωνικό περιβάλλον.

Άλλωστε και η ίδια η σύγχυση για τις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων συνδέεται άμεσα –χωρίς να επικαθορίζεται συνολικά από αυτά- με τα προβλήματα στις σχέσεις των ετερόφυλων ζευγαριών και τη μεταβατικότητα που υπάρχει σήμερα στο ζήτημα αυτό σε σχέση με παλιότερα. Κάθε επιλογή άλλωστε που παρουσιάζεται ως ατομική, συμπεριλαμβανομένου του λεγόμενου σεξουαλικού προσανατολισμού, δεν μπορεί να αποκοπεί από τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες υιοθετείται. Η οποιαδήποτε επιλογή δεν μπορεί, για παράδειγμα, να μην επηρεάζεται από κοινωνικά προσδιορισμένα φαινόμενα όπως οι αντιδραστικές αντιλήψεις για τη γυναίκα, η ενδοαστική βία, τα αρνητικά βιώματα των παιδιών από την ανατροφή τους από ετερόφυλα ζευγάρια, κλπ. Αυτά τα προβλήματα δε δημιουργούν μόνο σύγχυση όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων του ίδιου φύλου, αλλά αρνητικές καταστάσεις και συμπεριφορές και στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών φύλων.

Από τα παραπάνω απορρέει ότι το ίδιο φαινόμενο έχει πολύ διαφορετικό χαρακτήρα στις διαφορετικές βαθμίδες της κοινωνικής εξέλιξης. Σε καμία περίπτωση, για παράδειγμα, δεν μπορεί να συγκριθεί η ομοφυλοφιλία στις σημερινές συνθήκες κυριαρχίας του καπιταλισμού με το αντίστοιχο φαινόμενο στην Αρχαία Ελλάδα ή σε άλλες περιοχές και περιόδους (που δεν μπορούν να παρουσιαστούν στο πλαίσιο αυτού του άρθρου, αν και είναι αρκετά γνωστές). Αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επιμέρους κοινές πλευρές μεταξύ τους, αλλά ότι αυτές οι κοινές πλευρές δεν είναι οι καθοριστικές για την έκταση και τα χαρακτηριστικά του φαινομένου στις διάφορες περιόδους.

Ο αντιεπιστημονικός τρόπος προσέγγισης αυτού του κοινωνικού φαινομένου δεν περιορίζονται μόνο στην ανιστόρητη σύγκριση των σχέσεων μεταξύ ανθρώπων διαφορετικού ή του ίδιου φύλου σε διαφορετικές περιόδους της εξέλιξης της ανθρωπότητας, αλλά επεκτείνεται και στην ταύτιση της συμπεριφοράς των ζώων με αυτή των ανθρώπων, η οποία επιχειρείται μέσω της ανάδειξης «ομοφυλοφιλικών» φαινομένων στις σεξουαλικές σχέσεις στο ζωικό βασίλειο.

Συνοψίζοντας, το ΚΚΕ θεωρεί ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι ιδιωτική υπόθεση, όπως και η συμβίωση. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η σεξουαλική σχέση ή η ικανοποίηση της σεξουαλικότητας δεν παράγει κοινωνικά δικαιώματα. Η θεσμοθέτηση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια είναι επί της ουσίας επέκταση του θεσμού της οικογένειας και σε αυτά τα ζευγάρια. Η εμπειρία από άλλες χώρες αποδεικνύει ότι, όπου θεσμοθετήθηκε το σύμφωνο συμβίωσης ή ο γάμος ομοφυλόφιλων, άνοιξε ο δρόμος και για την υιοθεσία παιδιών.

Παρόλα αυτά το ΚΚΕ καταδικάζει και είναι κάθετα αντίθετο σε οποιαδήποτε συμπεριφορά ή πρακτική γίνεται σε βάρος ανθρώπων με κριτήριο τις σεξουαλικές προτιμήσεις τους. Θεωρεί απαράδεκτες όχι μόνο τις επιθέσεις, αλλά και οποιαδήποτε σχετική προσβλητική συμπεριφορά. Γι’ αυτόν το λόγο άλλωστε συμφώνησε στη Βουλή με τη ρύθμιση που προβλέπει την αυστηρή τιμωρία αυτών των συμπεριφορών.

Ο λόγος ύπαρξης του ΚΚΕ στην ελληνική κοινωνία είναι η συσπείρωση των καταπιεσμένων –πέρα και πάνω από τις υπαρκτές διαφορές μεταξύ τους σε όλα τα πεδία της ιδιωτικής και κοινωνικής ζωής- σε κατεύθυνση σύγκρουσης με το κεφάλαιο και την εξουσία του, με στόχο την ανατροπή της καπιταλιστικής και την οικοδόμηση της αταξικής κομμουνιστικής κοινωνίας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και κάποια αποσπάσματα από προηγούμενο υποκεφάλαιο με την παρουσίαση και το σχολιασμό της θέσης των άλλων πολιτικών (και όχι μόνο) δυνάμεων. Σημειώνω ενδεικτικά τα εξής:

Οι ΑΝΕΛ καταψήφισαν επί της αρχής το νομοσχέδιο, με εξαίρεση 3 βουλευτές, αναπαράγοντας τις αντιδραστικές εθνικιστικές θέσεις για «τη σημασία της οικογένειας στη συντήρηση και προαγωγή του έθνους». Ιδιαίτερη συζήτηση έγινε στη Βουλή για τις απαράδεκτες τοποθετήσεις του Π. Καμμένου περί ταύτισης της ομοφυλοφιλίας με την κτηνοβασία.

Η ΧΑ από την πλευρά της, όχι μόνο καταψήφισε το νόμο, αλλά εντείνει, απ’ ό,τι φαίνεται, τις απαράδεκτες φραστικές και σωματικές επιθέσεις της σε ομοφυλόφιλους, φέροντας σημαντική ευθύνη για τη στοχοποίησή τους. Από την άλλη, η αντίδρασή της στο νομοσχέδιο απορρέει από αντιδραστικές θέσεις εκθειασμού της οικογένειας ως πυρήνα αναπαραγωγής της κοινωνίας, κινούμενη στη γνωστή ιδεολογική γραμμή «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια».

Η αντιδραστική οπτική της Εκκλησίας αποτυπώνεται στην προσέγγιση του γάμου και της οικογένειας «ως κατεξοχήν εκκλησιαστικού και κοινωνικού θεσμού» που είναι –με βάση την απόφαση της ΔΙΣ- «το ασφαλέστερο κοινωνικό πλαίσιο για την ορθή διαπαιδαγώγηση και την αγωγή των νέων μελών της κοινωνίας».

Η Εκκλησία θεωρεί την οικογένεια και το γάμο (εννοείται πως αναγνωρίζει μόνο το θρησκευτικό γάμο) ως απαραίτητους θεσμούς για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών με επίκεντρο τη διδασκαλία του ορθόδοξου χριστιανισμού. Θεωρεί δηλαδή την οικογένεια ως απαραίτητο συμπλήρωμα της Εκκλησίας στο στόχο της υιοθέτησης από τα παιδιά της μεταφυσικής θρησκευτικής κοσμοθεωρίας. Η Εκκλησία αντιτάσσεται λοιπόν στο σχέδιο νόμου από την οπτική της υπεράσπισης της ανατροφής «καλών χριστιανών». Άμεσα ή έμμεσα αναγνωρίζει ως σκοπό της σεξουαλικής σχέσης την τεκνοποίηση.