Η εξέγερση της Κροστάνδης

Μια πρώτη (ας την πούμε έτσι) αποτυχημένη απόπειρα επαφής ήταν εκείνο το ποίημα του Καρούζου για την Κρονστάνδη, που ομολογώ πως όχι απλά δε με άγγιξε, αλλά απέτυχα και να το καταλάβω σε μερικά σημεία (μου έχει μείνει πχ μια φράση κάπου που λέει "ενωτίστηκα καύκαλα" ή κάτι αντίστοιχα ακαταλαβίστικο). Αλλά μπορεί εγώ να είμαι πολύ πεζός και να είναι δικό μου το λάθος.

Η δεύτερη απόπειρα ήταν το βιβλίο του Άρη Αλεξάνδρου (για το Κιβώτιο του οποίου επίσης δε συμμερίζομαι τον ντόρο και τα τόσα εκθειαστικά σχόλια, εκτός και αν αυτά αφορούν την πολιτική του θέση, οπότε είναι απολύτως κατανοητά) για την εξέγερση της Κρονστάνδης, όπου ο συγγραφέας αδυνατεί να κρύψει τη μεροληπτική συμπάθειά του προς τους αναρχικούς εξεγερμένους, αλλά ακόμα κι έτσι, βγαίνον και μερικά σπουδαία μαργαριτάρια, όπως αυτό που αντιγράφω παρακάτω.

Την ίδια μέρα η Ιζβέστια της ΠΕΕ δημοσίευσε ένα άρθρο με τον τίτλο: "Γιατί αγωνιζόμαστε". Ο Βόλιν σημειώνει ότι το άρθρο εκείνο ήταν ένα πραγματικό "Πιστεύω" των κροστανδιωτών, ήταν το πρόγραμμά τους και η διαθήκη που άφησαν στις εργαζόμενες μάζες για τις επαναστάσεις του μέλλοντος. Ιδού πώς διατυπώσανε τους πόθους και τις ελπίδες τους.

"... Κάνοντας την Επανάσταση του Οκτωβρίου, η εργατική τάξη είχε ελπίσει ότι θα πετύχει τη χειραφέτησή της. Μα το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν οι άνθρωποι την προσωπικότητά τους και να γίνουν πιο σκλάβοι από πρώτα.

Η εξουσία της αστυνομικής μοναρχίας πέρασε στα χέρια των σφετεριστών μπολσεβίκων. Αυτοί, αντί να αφήσουν ελεύτερο το λαό, του επιφύλαξαν τον τρόμο των φυλακών της Τσεκά, που οι μέθοδές της είναι πολύ πιο φρικτές απ' τις μέθοδες της τσαρικής χωροφυλακής.

Έχοντας αγωνιστεί κι έχοντας υποφέρει χρόνια ολόκληρα, ο εργαζόμενος της Σοβιετικής Ρωσίας δεν κέρδισε για αντάλλαγμα τίποτ' άλλο εξόν από αυθαίρετες διαταγές. Οι "κοζάκοι" της Τσεκά τον τρύπησαν με τις ξιφολόγχες τους και τον κτύπησαν με τις σφαίρες τους. Η μπολσεβίκικη εξουσία ατικατέστησε το ένδοξο σύμβολο των εργαζομένων -το σφυροδρέπανο- με ένα άλλο σύμβολο: την ξιφολόγχη και το κιγκλίδωμα της φυλακής, πράγμα που επέτρεψε στη νέα γραφειοκρατία, στους κομμισάριους και στους μπολσεβίκους υπαλλήλους, να εξασφαλίσουν για λογαριασμό τους μια ήσυχη και άνετη ζωή.

Όμως, το ποταπότερο και το εγκλαματικότερο απ' όλα είναι η πνευματική σκλαβιά, που εγκαθίδρυσαν οι μπολσεβίκοι: άρχισαν να καναλιζάρουν ακόμα και τη σκέψη, ακόμα και τις ηθικές αξίες των εργαζομένων, αναγκάζοντας τον καθένα να σκέφτεται μόνο σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις.

Με τη βοήθεια των κρατικοποιημένων συνδικάτων, αλυσόδεσαν τον εργάτη στη μηχανή του και μετέτρεψαν την εργασία σε μια νέα σκλαβιά, αντί να την κάνουν ευχάριστη.

Όταν οι αγρότες άρχισαν να διαμαρτύρονται κι έφτασαν ως τις αυθόρμητες εξεγέρσεις, όταν οι εργάτες αναγκάστηκαν να απεργήσουν εξαιτίας των συνθηκών της ζωής τους, οι μπολσεβίκοι απάντησαν με μαζικές εκτελέσεις και με μια αγριότητα που θα τη ζήλευαν οι τσαρικοί στρατηγοί.

Οι μπολσεβίκοι χύνοντας το αίμα των μαρτύρων και σταθεροποιώντας έτσι την κυριαρχία τους, απαρνήθηκαν τη Ρωσία των εργαζομένων, απαρνήθηκαν την πρώτη χώρα που σήκωσε την κόκκινη σημαία της χειραφέτησης της εργασίας. Οι μπολσεβίκοι πνίγουν μέσα σε μια θάλασσα αίματος όλες τις μεγάλες και ωραίες υποσχέσεις και δυνατότητες της προλεταριακής Επανάστασης.

Γινόταν όλο και πιο φανερό, κι έχει γίνει ολοφάνερο τώρα πια, ότι οι μπολσεβίκοι, άσχετα απ' τα όσα λένε και δηλώνουν, δεν το .χουν σκοπό τους να υπερασπιστούν τα δικαιώματα των εργαζομένων. Τα συμφέροντα της εργατικής τάξης τους είναι ξένα. Από την ώρα που κατάκτησαν την εξουσία, το μόνο που τους νοιάζει είναι να μην τη χάσουν. Για να την κρατήσουν, είναι έτοιμοι να καταφύγουν σε όλα τα μέσα: στη συκοφαντία, στη βία, στην απάτη, στη δολοφονία, στα αντίποινα εναντίον των οικογενειών των εξεγερμένων.

Μα η υπομονή των εργαζομένων που υπόφεραν του κόσμου τα μαρτύρια έχει πια εξαντληθεί.
Η πυρκαγιά των εξεγέρσεων φωτίζει εδώ κι εκεί τη χώρα, που αγωνίζεται εναντίον της βίας και της καταπίεσης. Οι εργατικές απεργίες πολλαπλασιάζονται.
Μα οι χαφιέδες των μπολσεβίκων αγρυπνούν. Παίρνουν όλα τα μέτρα για να παρεμποδίσουν και να πνίξουν την αναπόφευκτη τρίτη Επανάσταση.

Όμως παρόλα τους τα μέτρα, η Επανάσταση που λέμε, ξέσπασε. Πραγματοποιήθηκε από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Οι μπολσεβίκοι στρατηγοί το βλέπουν πεντακάθαρα πως ο λαός ξεσηκώθηκε, γιατί δεν του μένει πια αμφιβολία πως έχει να κάνει με προδότες των ιδανικών της Επανάστασης. Επειδή φοβούνται για το τομάρι τους κι επειδή ξέρουν πως δε θα μπορέσουν να κρυφτούν πουθενά για να γλυτώσουν από την οργή των εργαζομένων, οι μπολσεβίκοι πασχίζουν να τρομοκρατήσουν τους εξεγερμένους με τη βοήθεια των "κοζάκων" τους, με τις φυλακές, με τις εκτελέσεις. Κάτω από το ζυγό της μπολσεβίκικης δικτατορίας, η ίδια η ζωή κατάντησε χειρότερη από το θάνατο.

Ο ξεσηκωμένος εργαζόμενος λαός κατάλαβε πως στον αγώνα εναντίον των μπολσεβίκων κι εναντίον της νέας σκλαβιάς, δεν επιτρέπεται να σταματήσει στα μισά του δρόμου. Πρέπει να προχωρήσει ως το τέλος. Οι μπολσεβίκοι υποκρίνονται πως είναι τάχα έτοιμοι να προβούν σε παραχωρήσεις. Καταργούν τα μπλόκα στην επαρχία της Πετρούπολης. Δίνουν 10 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια για να αγοράσουν προϊόντα από το εξωτερικό.

Μα μη γελιέστε: πίσω από αυτό το δόλωμα κρύβεται το σιδερένιο χέρι του αφέντη, του δικτάτορα. Του αφέντη, που θα σας βάλει να πληρώσετε ακριβά αυτές τις παραχωρήσεις, μόλις ησυχάσουν τα πράγματα.

Όχι δεν είναι δυνατόν να σταματήσουμε στα μισά του δρόμου. Πρέπει να νικήσουμε ή να πεθάνουμε.
Η Κόκκινη Κρονστάνδη, φόβος και τρόμος κάθε αντεπανάστασης, δεξιάς ή αριστεράς, δίνει το παράδειγμα.

Εδώ πραγματοποιήθηκε το νέο μεγάλο βήμα της Επανάστασης. Εδώ υψώθηκε η σημαία της ανταρσίας, εναντίον της τυραννίας των τριών τελευταίων ετών, εναντίον της καταπίεσης της μπολσεβίκικης απολυταρχίας, που στάθηκε πολύ χειρότερη από τους τρεις αιώνες του μοναρχικού ζυγού.
Εδώ στην Κρονστάνδη, τοποθετήθηκε ο θεμέλιος λίθος της τρίτης Επανάστασης, που θα σπάσει τις τελευταίες αλυσίδες του εργαζόμενου και θα του ανοίξει το νέο και φαρδύ δρόμο της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης.

Αυτή η νέα Επανάσταση θα αφυπνίσει τις εργαζόμενες μάζες σε Ανατολή και Δύση. Γιατί θα δώσει το παράδειγμα μιας νέας σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης, που δε θα έχει καμία σχέση με γραφειοκρατικές μέθοδες και με κυβερνητικά διατάγματα. Οι εργαζόμενες μάζες από την άλλη μεριά των συνόρων μας θα πειστούν τότε από τα ίδια τα πράγματα και θα καταλάβουν ότι όλα όσα έγιναν ως τα τώρα στη χώρα μας στο όνομα των εργατών και των αγροτών, δεν ήταν σοσιαλισμός.

Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε χωρίς να πέσει τουφεκιά, χωρίς να χυθεί ούτε μια σταγόνα αίμα. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν ανάγκη από αίμα. Δε θα το χύσουν, παρά μόνο σε περίπτωση νόμιμης άμυνας. Παρόλες τις εξοργιστικές πράξεις των μπολσεβίκων, εμείς θα αυτοκυριαρχηθούμε, ώστε να τους απομονώσουμε απλώς από την κοινωνική ζωή, για να μην μπορούν να βάλουν εμπόδια στην επαναστατική δουλειά με την κακόπιστη προπαγάνδα τους.

Οι εργάτες και οι αγρότες βαδίζουν κιόλας μπροστά, προχωρούν ακάθεκτα, αφήνοντας πίσω τους τη Συντακτική Συνέλευση με το αστικό της καθεστώς, αφήνοντας πίσω τους την μπολσεβίκικη δικτατορία με την Τσεκά της και τον κρατικό της καπιταλισμό, που σφίγγει τη θηλιά γύρω απ' το λαιμό των εργαζομένων και απειλεί να τους στραγγαλίσει.

Η αλλαγή που συντελέστηκε, δίνει επιτέλους τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να εκλέξουν ελεύθερα τα δικά τους Σοβιέτ, που θα λειτουργήσουν απαλλαγμένα από κάθε κομματική πίεση. Η αλλαγή αυτή θα τους επιτρέψει επίσης να αναδιοργανώσουν τα κρατικοποιημένα συνδικάτα μετατρέποντάς τα σε ελεύτερες ομοσπονδίες εργατών, αγροτών και εργατών του πνεύματος.

Ο αστυνομικός μηχανισμός της μπολσεβίκικης απολυταρχίας, έχει επιτέλους διαλυθεί.


Όπως βλέπουμε η δικτατορία των μπολσεβίκων ήταν πολύ χειρότερη από αυτήν των τσάρων. Για την αστική δημοκρατία του Φλεβάρη, δεν τίθεται καν συζήτηση ότι είναι προτιμότερη. Συνεπώς, τα σχόλια περισσεύουν.
Αλλά ας δούμε τι αναφέρει για τις πολιτικές συμμαχίες των εξεγερμένων μια άλλη πηγή, που αντιγράφει ο Αλεξάνδρου, και που μόνο μεροληπτική εις βάρος του δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί (Πολ Άβριτς).


Από την άλλη μεριά, αυτό που μπορεί να αποδειχτεί είναι ότι οι ρέμπελοι έκλεισαν μια συμφωνία με τους εμιγκρέδες μετά τη συντριβή της εξέγερσης, όταν οι αρχηγοί τους βρισκόντουσαν κιόλας στη Φινλανδία. Το Μάιο του 1921, ο Πετριτσένκο και πολλοί σύντροφοί του πρόσφυγες στο στρατόπεδο του οχυρού Ινό στη Φινλανδία, αποφάσισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο στρατηγό Βράνγκελ. Στο τέλος του μηνός, έγραψαν μια επιστολή στον καθηγητή Γκριμμ, ποιυ ήταν εκπρόσωπος του στρατηγού Βράνγκελ και έμενε τότε στο Έλσινγκφορς. Προσφερόντουσαν να μετάσχουν σε μια νέα εκστρατεία, που θα αποσκοπούσε στην ανατροπή των μπολσεβίκων και στην επανακατάκτηση "των κατακτήσεων της επανάστασης του Μαρτίου 1917". Πρότειναν ένα πρόγραμμα που θα αποτελούσε την "πλατφόρμα" αυτής της κοινής επιχείρησης: 1) Όλη η γη στους αγρότες 2) Ελεύθερα συνδικάτα για τους εργάτες 3) Πλήρης ανεξαρτησία των όμορων κρατών 4) Ελευθερία δράσης για τους φυγάδες της Κρονστάνδης 5) Κατάργηση των επωμίδων από όλες τις στρατιωτικές στολές 6) Να διατηρηθεί το σύνθημα "όλη η εξουσία στα σοβιέτ και όχι στα κόμματα". Διευκρίνιζαν όμως (τι έκπληξη!) ότι αυτό το σύνθημα δεν ήταν παρά μια "συμφερτική πολιτική μανούβρα" μέχρις ότου επιτευχθεί η ανατροπή των κομμουνιστών. Μόλις εξασφαλιζόταν η νίκη, το σύνθημα θα άλλαζε αμέσως και θα εγκαθίστατο μια στρατιωτική δικτατορία, που δε θα επέτρεπε στη χώρα να πέσει στην αναρχία. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι ναύτες πρόσθεσαν αυτήν την τελευταία διευκρίνιση για να δελεάσουν τον Βράνγκελ, γιατί ξανατόνιζαν ότι όταν ερχόταν η κατάλληλη στιγμή, ο ρωσικός λαός θα έπρεπε να είναι "ελεύθερος να αποφασίσει τι λογής κυβέρνηση θέλει".

Ο Γκριμμ, συνεχίζει ο Άβριτς, ειδοποίησε αμέσως ότι είναι σύμφωνος και ο Βράνγκελ έστειλε μια ευνοϊκή απάντηση μερικές βδομάδες αργότερα. Κι όχι μόνο αυτό. Από ό,τι φαίνεται, το σύμφωνο εκείνο έφτασε σε ένα πρώτο στάδιο εφαρμογής. Αν πιστέψουμε τις εκθέσεις της σοβιετικής μυστικής αστυνομίας, ο Πετριτσένκο, σε συνεργασία με τον Γκριμμ και τον Βίλεκν, στρατολόγησε μια ομάδα ναυτών απ' αυτούς που κατέφυγαν στη Φινλανδία και τους πέρασε παράνομα στην Πετρόπολη, το καλοκαίρι του 1921. Οι ναύτες αυτοί είχαν εντολή να μετάσχουν την κατάλληλη στιγμή στην κατάληψη της πόλης, που σύμφωνα με το σχέδιο θα έπαιζε ρόλο νέου προγεφυρώματος εναντίον των κομμουνιστών. Έχοντας φτάσει στην πόλη, οι ναύτες δούλεψαν κάτω από τις διαταγές της Οργάνωσης Αγώνα της Πετρούπολης, δηλαδή μιας παράνομης ομάδας καθοδηγούμενης από το Εθνικό Κέντρο. Αρχηγός της ήταν ο Β.Ν. Ταγκάνσιεβ, πρώην καθηγητής της γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο της Πετρούπολης. Υποτίθεται ότι τα στρατεύματα του Βράνγκελ θα επέμβαιναν σε μια μεταγενέστερη φάση, μα πριν προλάβουν να ενεργήσουν, η οργάνωση ανακαλύφτηκε και τα μέλη της εκτελέστηκαν.

Ωστόσο, οι φυγάδες της Κρονστάνδης δεν απελπίστηκαν. Τον Ιούνιο του 1921, το Συνέδριο της Εθνικής Ένωσης, που συνεκλήθη με πρωτοβουλία του Εθνικού Κέντρου και αποσκοπούσε στην συνένωση των αυτοεξόριστων εν όψει μιας αντιμπολσεβίκικης σταυροφορίας, έλαβε ένα μήνυμα από τη Φινλανδία: μια ομάδα προσφύγων της Κρονστάνδης βεβαίωνε το Κέντρο ότι εγκρίνει το πρόγραμμά του. Βρήκαμε επίσης στα αρχεία του Εθνικού Κέντρου ένα εμπιστευτικό έγγραφο, με ημερομηνία 30 Οκτωβρίου 1921, υπογραμμένο από τον Πετριτσένκο και τον Γιακουβένκο (δηλαδή τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της ΠΕΕ) με το οποίο εξουσιοδοτείται ένας κάποιος Βσέβολοντ Νικολάγεβιτς Σκοσύρεβ να μετάσχει στις εργασίες της Εθνικής Ρωσικής Επιτροπής του Παρισιού, με την ιδιότητα του εκπροσώπου των προσφύγων "για να συντονιστούν οι ενέργειες με τις άλλες οργανώσεις που δρουν σύμφωνα με την πλατφόρμα του ένοπλου αγώνα εναντίον των κομμουνιστών"


Το μόνο που αντιπαραθέτει σε όλα αυτά ο Αλεξάνδρου είναι ότι:
Φυσικά τίποτε από όλα αυτά δεν αποδεικνύει ότι υπήρξε και ο παραμικρός δεσμός ανάμεσα στο Κέντρο και στην ΠΕΕ πριν από την εξέγερση ή κατά τη διάρκειά της. Μα από την άλλη μεριά φαίνεται πως η πίκρα της ήττας καθώς και η κοινή επιθυμία να ανατραπεί το σοβιετικό καθεστώς, τους ώθησε να δώσουν τα χέρια μετά την εξέγερση.