Συν-ταξική πάλη

Πόσα ψέματα και παραπλανητικά στερεότυπα μπορεί να χωρέσει η κυρίαρχη προπαγάνδα σε ένα ζήτημα σαν το ασφαλιστικό, αξιοποιώντας εν μέρει την άγνοια του κόσμου, τη σύγχυση που προκαλεί ο ορυμαγδός των μικρών και ασύνδετων πληροφοριών που σκεπάζουν την ουσία, και τη δυσκολία κατανόησης κάποιων στριφνών τεχνικών ζητημάτων, που όλα μαζί ως σύνολο ευνοούν τη διασπορά απλοϊκών συνθημάτων και αφορισμών, ως συνταγή για πάσα νόσο;

Για να μη χαθεί ο λογαριασμός και ο μπούσουλας, ας καταγράψουμε τα πιο βασικά.

-Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού.

Εδώ τα ψέματα είναι διπλής κατεύθυνσης. Τόσο όταν αποκρύπτουν τους λόγτους που δημιούργησαν τα χρέη των ταμείων (τζογάρισμα αποθεματικών στο χρηματιστήριο, το κούρεμά τους από το PSI που διαφημίστηκε ως επιτυχία, η μεγάλη εισφοροδιαφυγή των εργοδοτών, κτλ) και το σημερινό πρόβλημα, που δεν μπορεί να λυθεί, χωρίς να χτυπηθεί η ρίζα του. Όσο και όταν διαβεβαιώνουν πως με τα νέα μέτρα (που είναι σχεδόν πάντα τα τελευταία που θα παρθούν) σταματάει η αιμορραγία και διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του συστήματος για τα επόμενα πολλά χρόνια. Μέχρι να ωριμάσει και να έρθει η επόμενη αντιασφαλιστική ανατροπή.

Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται κατά κανόνα σε αναλογιστικές μελέτες, που ξεκινάνε από αυθαίρετες παραδοχές, συνήθως για τον προσδοκώμενο ρυθμό ανάπτυξης -όπως πχ ο ασφαλιστικός νόμος του Ρέππα, όπου προβλεπόταν πως με τη χορήγηση του 1% του ΑΕΠ στο ασφαλιστικό σύστημα, θα είχε καταστεί βιώσιμο ως το 2030! Επικράτησε ένας γενικός εφησυχασμός (όχι σε όλους) ότι τουλάχιστον είχαν αποφευχθεί τα μέτρα που περιελάμβανε το νομοσχέδιο του Γιαννίτση και τα υπόλοιπα παραπέμφθηκαν στο μακρινό μέλλον, που φυσικά ούτε τόσο μακρινό ήταν, ούτε και τόσο ευοίωνο.

Το βασικό πρόβλημα αυτών των μελετών δεν είναι πως οι προβλέψεις για το μέλλον είναι εκ των πραγμάτων επισφαλείς, αλλά ότι γίνονται κατά παραγγελία, υπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες κι ένα έτοιμο από τα πριν συμπέρασμα, που πρέπει να αποκτήσει επιστημονικοφανή ερείσματα. Το ίδιο ακριβώς που γινόταν δηλ για τον αποχαρακτηρισμό μιας σειράς επαγγελμάτων από την κατηγορία των βαρέων και ανθυγιεινών.

-Το χάσμα γενεών

Κι η τεχνητή, καλλιεργούμενη αντίθεση μεταξύ των τωρινών συνταξιούχων με τις παχυλές συντάξεις, που υποθηκεύουν τις νέες γενιές και το ύψος της σύνταξής τους. Σε κάποια εκπομπή μάλιστα, ένας εκπρόσωπος του Ποταμιού στοχοποίησε ως βασική υπεύθυνη τη βολεμένη γενιά του Πολυτεχνείου, γενικά και αόριστα, πιάνοντας με ένα σμπάρο κάμποσα τρυγόνια. Κι ύστερα αναρωτιούνται γιατί τους αποκαλούν χιπστερο-ναζί και τους βάζουν στο ίδιο σακί με τους χρυσαυγίτες.

Πέραν αυτού πάντως, είναι αξιοσημείωτο πως ένα μεγάλο τμήμα της σημερινής νεολαίας έχει συμβιβαστεί με την ιδέα πως αποκλείεται να πάρει ποτέ σύνταξη και να πιάσει 15ετία εργάσιμου βίου με ένσημα. Οπότε καλοβλέπει σχεδόν την προοπτική μιας εγγυημένης εθνικής σύνταξης (από το ολότελα καλή κι η Παναγιώταινα) και δε νιώθει να το αφορούν άμεσα οι νέες αντιασφαλιστικές ανατροπές. Κάτι που είναι προφανώς λάθος, όχι μόνο γιατί τίποτα απολύτως δεν είναι εγγυημένο, ή γιατί πολλές οικογένειες σήμερα στηρίζονται ουσιαστικά από τους συνταξιούχους (αντί να συμβαίνει το αντίθετο), αλλά κι επειδή το ασφαλιστικό αφορά ακριβώς τον εργάσιμο βίο και τις συνθήκες του, και όχι στενά τις συντάξεις.

Περιττό να σημειωθεί πως αυτή η εδραιωμένη αντίληψη (που απορρέει από υπαρκτές τάσεις της πραγματικότητας και όχι ιδεοληπτικά) πριμοδοτεί την ιδιωτική ασφάλιση και τη μαύρη εργασία, στην οποία συναινεί πλέον κι ο ίδιος ο εργαζόμενος, εφόσον δε νιώθει πως έχει κάποιο κίνητρο, για να ασφαλιστεί.

Όσο για την περιβόητη μάχη των γενεών, είναι χαρακτηριστικό πως σε πολλές χώρες του τρίτου κόσμου, η παιδική εργασία θεωρείται άτυπα ως ένα είδος ασφαλιστικού συστήματος, που διασφαλίζει αξιοπρεπή γηρατειά στους απόμαχους της εργασίας. Στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο αντιθέτως, οι ηλικιωμένοι συντηρούν όσο μπορούν τα άνεργα παιδιά τους ή θεωρούνται ικανοί για εργασία μέχρι τα 70 τους (στα πλαίσια της ασημένιας οικονομίας). Και σε κάθε νέα φοροεπιδρομή, θεωρούνται ως το ξίγκι που έχει απομείνει για να καεί.

-Στο όνομα της διόρθωσης των αδικιών και κάποιων σκανδαλωδών περιπτώσεων, ισοπεδώνονται όλες οι συντάξεις προς το κατώτατο όριο -λες και οι δικαιούχοι δεν δούλεψαν και δεν είχαν κρατήσεις στο μισθό τους για αυτές τις απολαβές. Άκουσα κάπου μάλιστα τον όρο "μπολσεβικοποίηση των συντάξεων"! Δεν ξέρω ποια έννοια μπορεί να αποκτά αυτός ο όρος στο μυαλό του συντάκτη που τη χρησιμοποίησε (υποθέτω αυτήν της ισοπέδωσης), αλλά αφενός είναι αστείο να χρησιμοποιείται στο συγκεκριμένο ζήτημα με αρνητικό φορτίο το ασφαλιστικό σύστημα που απολάμβαναν οι λαοί των σοσιαλιστικών χωρών, αφετέρου είχα καταλάβει πως θεωρούμαστε ως η τελευταία σοβιετική χώρα της Ευρώπης (και του κόσμου μη σου πω, αν υποχωρήσει η Κούβα) ακριβώς επειδή είχαν μείνει όρθιες κάποια ψήγματα του ριζοσπαστικού, μεταπολιτευτικού κεκτημένου και του τότε συσχετισμού δυνάμεων (σε συνδυασμό με τη φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού). Εν πάση περιπτώσει, να οργανωθούμε παιδιά, μη λέτε ο καθένας διαφορετικά πράγματα.

-Πρέπει να υπάρξει φοροαπαλλαγή των επιχειρήσεων, για να έχουμε ανάπτυξη και να γεμίσουν τα ασφαλιστικά ταμεία (με κάποιο μαγικό τρόπο, χωρίς εργοδοτικές εισφορές). Αυτό το επιχείρημα καταλήγει να είναι μεγαλύτερη ιδεοληψία κι από αυτή την περίφημη προστασία της ελληνίδας μάνας στο παιδί της, όταν πρόκειται να φάει τη μπουκιά από το πιάτο του άλλου: μα δώστου, αφού είναι πάνω στην ανάπτυξη, μη μας βγει και καχεκτικό. Τίποτα δεν ξεπερνά ωστόσο την έγνοια του ελληνικού κράτους να ταΐσει με ζεστό κρατικό χρήμα τις επιχειρήσεις και τα μονοπώλια, για να μην τους κόψει την ανάπτυξη και την απρόσκοπτη κερδοφορία.

Και βασικά είναι κάτι πρωτότυπο, που ακούγεται κάθε φορά ως η ενδεδειγμένη λύση για όλα τα πιθανά ζητήματα. Τι χρειάζεται πχ ο Ολυμπιακός για να κάνει μια μεγάλη ευρωπαϊκή πορεία; Φοροαπαλλαγή των επιχειρήσεων (του Μαρινάκη). Ποια είναι η λύση για τα λαϊκά νοικοκυριά που κρυώνουν, χωρίς θέρμανση στο σπίτι; Μα φυσικά η (περαιτέρω) φοροαπαλλαγή των επιχειρήσεων.

Επιτέλους κάτι τελείως διαφορετικό (όπως θα έλεγαν κι οι Μόντι Πάιθονς), που δεν το έχουμε δοκιμάσει.

-Τελευταίο αλλά όχι και λιγότερο σημαντικό, οι περιβόητοι τρεις πυλώνες της κοινωνικής ασφάλισης (κράτος-εργοδότες-εργαζόμενοι), από τη φαρέτρα των κλασικών σοσιαλδημοκρατικών αιχμών. Που εφόσον συνδέεται με την παραπάνω αιχμή για τις φοροαπαλλαγές των επιχειρήσεων, αφήνει ουσιαστικά μόνο τον τρίτο πυλώνα των εργαζόμενων και τα όσα πληρώνουν αυτοί στο κράτος.

Η λίστα αυτή θα μπορούσε να συνεχιστεί επ' αόριστον, αλλά το παραπάνω σημείο θίγει δύο κομβικά ζητήματα που είναι προς κατάκτηση και αφομοίωση από το σύνολο της εργατικής τάξης.

Πρώτον ότι η κοινωνική ασφάλιση είναι αυτό ακριβώς που λέει ο όρος, κοινωνική, αποτελεί κατάκτηση των λαϊκών μαζών και εμπεριέχει το στοιχείο της κοινωνικής (ταξικής) αλληλεγγύης, για όλους όσους έχουν ανάγκη, στον ένα ή τον άλλο βαθμό' και της συλλογικότητας. Δεν είναι ατομική, προσωπική υπόθεση του καθενός, για να υπολογίζεται με ανταποδοτικά κριτήρια.

Δεύτερον, ότι η ασφάλιση είναι ακριβώς κατάκτηση και όχι ευγενής παραχώρηση των κρατούντων προς τους υπηκόους τους από κάτι που δεν τους ανήκει. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα του εργαζόμενου λαού να απολαμβάνει στα γεράματα, όταν δεν μπορεί πλέον να εργαστεί, ένα κομμάτι του πλούτου που παράγει. Συνεπώς αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση της πλουτοκρατίας και του κράτους της να πληρώσουν για τη χρηματοδότησή του. Όπως κι αυτοί από τη δική τους πλευρά θεωρούν απαραίτητη τη μείωση της δικής τους εμπλοκής στο ασφαλιστικό, του συντάξιμου χρόνου και φυσικά του ύψους των συντάξεων, ειδικά σε περίοδο κρίσης, για να κερδίσουν από τη μείωση του λεγόμενου μη μισθολογικού κόστους.

Όταν η εργατική τάξη μάθει να σκέφτεται με τέτοιους ταξικούς όρους και να διεκδικεί στην πράξη αυτά που δικαιούται, θα έχει γίνει το πιο σημαντικό βήμα για να αποκρούσει στην πράξη την επίθεση ενάντια στις κατακτήσεις της και να προχωρήσει κι ένα βήμα (ή περισσότερα) τον αγώνα της.