Φιντέλ και προσωπολατρία

Η προσωπολατρία είναι ένα είδος θρησκευτικής πίστης, που προσγειώνεται κι επικεντρώνεται στα εγκόσμια. Προσωπολατρία είναι πχ οι βοσκοί της Σιέρα Μαέστρα που διηγούνται κατά καιρούς πως βλέπουν οράματα με τον Τσε, πιστεύουν ότι είναι κάπου ζωντανός κι ίσως πήγε ο Φιντέλ να τον βρει, να συζητήσουν το επόμενο κόλπο τους. Κι είναι μάλλον μια αυθόρμητη μορφή μαζικής συνείδησης, παρά κάτι που καλλιεργήθηκε από τα πάνω.

Η προσωπολατρία είναι ένα σύνηθες γνώρισμα των αγροτικών κοινωνιών, σαν την κουβανική. Όπως είναι όμως κι η αγάπη για τη γη, ο έντονος πατριωτισμός, η εθνική περηφάνια, το αντιιμπεριαλιστικό φρόνημα, σε ένα μακρόστενο νησί, απέναντι από τη Φλόριδα, που μπαίνει σαν αγκάθι στο μάτι της ιμπεριαλιστικής υπερδύναμης. Στο στόμα του λύκου, όπου οποιαδήποτε άλλη χώρα θα είχε λυγίσει και θα γινόταν η 52η πολιτεία των ΗΠΑ (51η είναι το Πουέρτο Ρίκο που, εκτός από τα χρώματα της σημαίας, αντιστρέφει πλήρως και την περήφανη στάση της Κούβας).

Οι περισσότεροι Κουβανοί αγαπούν την πατρίδα τους, γαλουχούμενοι με το Patria o Muerte, με το οποίο υπέγραφε ο Τσε τις επιστολές του, κι ας μην ήταν ακριβώς δική του πατρίδα, παρά μόνο με την ευρεία έννοια της Λατινικής Αμερικής. Μια (κουβανική) πατρίδα, που δεν είναι οποιαδήποτε χώρα -τ λέει κι ο Ντιέγκο στο αποχαιρετιστήριο σημείωμά του για το Φιντέλ- αλλά το νησί της επανάστασης, που καταφέρνει να έχει την καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλη την Καραϊβική, παρά το μακροχρόνιο κι εγκληματικό αποκλεισμό της Κούβας.

Μαζί με την πατρίδα τους, οι Κουβανοί αγαπού(σα)ν το Φιντέλ, που ήταν ένα είδος πατρικής μορφής για το λαό του. Πολλοί αγαπούσαν το Φιντέλ περισσότερο από το σοσιαλισμό και τους κομμουνιστές και πάντως, χωρίς να είναι οι ίδιοι κομμουνιστές, στην πλειοψηφία τους. Μπορεί οι περιγραφές του Ραφαηλίδη για τον κουβανέζικο σοσιαλισμό, ως ένα μείγμα ήλιου και ρούμπας, να είναι μονόπλευρες και χοντροκομμένες, αλλά καταφέρνουν μες στην υπερβολή τους να δώσουν μια γλαφυρή εικόνα για το επίπεδο συνειδητοποίησης ενός μέσου Κουβανού.

Οι Κουβανοί είναι πιθανότατα ο πιο ηρωικός λαός της εποχής μας, αλλά δεν είναι λαός φτασμένων κομμουνιστών, ούτε έχει (και δε θα μπορούσε να) υπάρξει ποτέ κάτι τέτοιο. Η προσωπολατρία από την άλλη, μπορεί να μην έχει καμία σχέση με την κομμουνιστική ιδεολογία, αλλά είναι βαθιά λαϊκή κι αυθόρμητη. Πόσο μάλλον που δεν αφορά γενικά τη λατρεία κάποιου αρχηγού, αλλά του ηγέτη της επανάστασης, που ενσαρκώνει τα ιδανικά της -και ας μην τα έχουν αφομοιώσει συνειδητά οι μάζες που τα τιμούν, στο πρόσωπο του επαναστάτη.

Είναι βέβαιο πως οι Κουβανοί θα δείξουν με διάφορους τρόπους τη λατρεία τους στη διάρκεια του λαϊκού προσκυνήματος στην περιφερόμενη σορό του Φιντέλ. Δεν μπορούν όμως όλα να μπουν στο ίδιο τσουβάλι της προσωπολατρίας. Δεν τον περιφέρουν σε κάποιο θρόνο, για να τον θάψουν πάνω σε αυτόν. Δε θα του χτίσουν μαυσωλείο. Δε γέμισαν με παράσημα τη λιτή, στρατιωτική στολή, που φοράει για το τελευταίο του ταξίδι. Και το δεκαήμερο εθνικό πένθος της Κούβας δε θα συνοδευτεί από μεσαιωνικά κι ειδωλολατρικά έθιμα, που επιβεβαιώνουν στον "πολιτισμένο, δυτικό κόσμο".

Εκεί όπου η προσωπολατρία επιβιώνει σε διάφορες πολιτικές αναλύσεις, προπαντός σε όσες δαιμονοποιούν το Φιντέλ, ως πηγή όλων των κακών, επιβεβαιώνοντας άθελά τους από την ανάποδη την αξία και το μέγεθος του ανδρός.
Επιβιώνει σε όσους φυτοζωούν, περιμένοντας έναν Φιντέλ ουρανοκατέβατο να τους σώσει, αντί να τολμήσουν οι ίδιοι την έφοδο στον ουρανό.

Επιβιώνει σε όσους βάζουν για το Φιντέλ πονηρά το δίλημμα "επαναστάτης ή κομμουνιστής", υπονοώντας πως ξεκίνησε να είναι το πρώτο, για να καταλήξει στο δεύτερο και να σκοτώσει τον επαναστάτη μέσα του! Για αυτό το είδος, οι κομμουνιστές δεν είναι επαναστάτες ακριβώς λόγω της πολιτικής του ιδιότητας, αλλά παρά κι ενάντια σε αυτήν. Είναι χρήσιμοι μόνο ως ηττημένα, ακίνδυνα σύμβολα, που όταν τύχει και νικήσουν, η "εξουσία τους αλλοιώνει". Κι ως μοναχικές, παρεξηγημένες φιγούρες, πχ ως "αρχηγοί των ατάκτων", δηλ ως ασκέρια που συγκροτούνται γύρω από έναν αρχηγό κι όχι γύρω από αρχές ή έστω κάποια συλλογική ηγεσία.

Επιβιώνει τέλος σε όσους προδικάζουν το τέλος της επανάστασης και το συνδυάζουν με το βιολογικό τέλος του Φιντέλ. Αν η φλόγα σβήσει κάποτε στο νησί της επανάστασης, αυτό βασικά έχει να κάνει με κάποιες διεργασίες που ήδη δρομολογούνται, κι όχι γιατί έσβησε ο Φιντέλ. Αυτός θα μείνει πάντα φωτεινός φάρος για όσους εξακολουθούν να θεωρούν την επανάσταση επίκαιρη κι όχι ιστορία από το μακρινό παρελθόν, για να τρώει ο λαός το φαΐ -ή μάλλον το σανό του- αμάσητο.

Αντί επιλόγου, κάτι που άκουσα σήμερα και το κλέβω γιατί το ζήλεψα -και δε νομίζω να παρεξηγηθεί από αυτόν που το σκέφτηκε.
Όσοι ταξίδεψαν στην Κούβα, για να ανακαλύψουν φτηνές πόρνες, επιβεβαιώνουν πως οι μόνες, φτηνές πόρνες (άλλου είδους) είναι οι ίδιοι και κανείς άλλος...

Υγ: φόρος τιμής στους ποσαδίστας, για το φόρο τιμής στον κομαντάντε