Υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο

Γενικά κι αφαιρετικά μιλώντας, οι αντικειμενικές συνθήκες αντιστοιχούν σε υλικούς όρους, το κοινωνικό είναι που καθορίζει τη συνείδηση του υποκειμενικού παράγοντα, σε τελική ανάλυση. Ο άνθρωπος όμως δημιουργεί πάντα την ιστορία (του), είναι το υποκείμενο και το αντικείμενό της και διαμορφώνει τις συνθήκες που τον διαμορφώνουν. Η βάση επικαθορίζει το εποικοδόμημα, αλλά σε μια διαλεκτική σχέση, όπου υπάρχει κι η αντίστροφη επενέργεια.

Σε ένα άλλο επίπεδο, το "αντικειμενικό" αντιστοιχεί στα μέσα παραγωγής και το "υποκειμενικό" στις σχέσεις στις οποίες έρχονται μεταξύ τους τα υποκείμενα που συμμετέχουν στην παραγωγή. Αλλά η βασική παραγωγική δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, που απελευθερώνει πλήρως τις δυνατότητές του στην κοινωνία του μέλλοντος, εμβαθύνοντας παράλληλα στη διαλεκτική των παραγωγικών δυνάμεων με τις παραγωγικές σχέσεις.

Η επανάσταση είναι δύσκολος στόχος -σε κάποιους φαίνεται βουνό και σε άλλους άπιαστο όνειρο αριστερής νυκτός. Είναι δύσκολο να γίνει και να επικρατήσει, κι ακόμα πιο δύσκολο να εδραιωθεί και να μακροημερεύσει, επιβιώνοντας από τα μαύρα κοράκια που θα πέσουν πάνω της, ενίοτε και από τις δικές μας γραμμές, είτε δρουν συνειδητά είτε ακούσια (πλην αντικειμενικά) ως τέτοια. Όταν συμβεί όμως, φαντάζει το πιο εύκολο και φυσιολογικό πράγμα του κόσμου κι όχι η εξαίρεση στο μίζερο κανόνα.

Πόσο αντικειμενική είναι όμως; Κατά πόσο υπακούει σε κανόνες που την καθορίζουν κι υπαγορεύουν τα βήματά της;

Η επανάσταση έχει ένα υποκείμενο -τις εξεγερμένες μάζες και την πρωτοπορία τους- κι αντικειμενικές προϋποθέσεις-συνθήκες, που οριοθετούν τη δράση τους σε ένα συγκεκριμένο φάσμα δυνατοτήτων. Κι αυτή είναι η νομοτέλεια.

Έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη. Ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο. Αλλά κανείς δε μας υπόσχεται τη ζωή ως βέβαιο αποτέλεσμα κι έπαθλο του αγώνα. Πρέπει να φροντίσουμε εμείς γι' αυτό. Καμία επανάσταση δε νικάει ερήμην του υποκειμενικού παράγοντα, αντικειμενικά κι ανεξάρτητα από τη θέλησή του.

Αλλά η θέληση δε φτάνει από μόνη της. Οι παλιοί σύντροφοι μάθαιναν πως δεν υπάρχει κάστρο άπαρτο για τους μπολσεβίκους, κι η πίστη τους μπορούσε να κινήσει βουνά. Εμείς σήμερα ξέρουμε πως εκτός από τη σιδερένια θέληση, χρειάζονται κι οι ευνοϊκές συνθήκες (με γκοσινικούς όρους, να μην είναι βαρύς ο αγωνιστικός χώρος, να μην έχουν φάει κάτι αηδίες τα αγριογούρουνα, κτλ). Αλλά δεν τις περιμένουμε να ωριμάσουν παίζοντας με τις τάπες των βαρελιών, γιατί έτσι φτάνουμε εμείς στον πάτο του βαρελιού. Από τον οποίο, χρέος μονάχοι μας να σηκωθούμε. γιατί δε θα κινήσουν τα βουνά να μας βρουν, αν δεν πάμε εμείς σε αυτά (όπως τη δεκαετία του 40'). Αλλά δεν μπορούμε να κινήσουμε μονάχοι μας, όσο δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες...

Οι αντικειμενικές συνθήκες είναι μια "διχασμένη προσωπικότητα", ώριμες κι ανώριμες συνάμα. Το επίπεδο της παραγωγικής ανάπτυξης καθορίζει αντικειμενικά το χαρακτήρα της επικείμενης επανάστασης: σοσιαλιστικός κι επίκαιρος, όσο ποτέ. Ο σοσιαλισμός προβάλλει -κάθε φορά και περισσότερο- ως αναγκαιότητα της εποχής, αρκεί να το συνειδητοποιήσει και να τον διεκδικήσει ο υποκειμενικός παράγοντας. Που όμως δεν είναι αμιγώς υποκειμενικός ή μάλλον έχει κι έναν αντικειμενικό παράγοντα, που δεν εμφανίζεται κατά παραγγελία, σύμφωνα με τη θέλησή μας. Είναι η επαναστατική κατάσταση, η αδυναμία της αστικής τάξης, η ανεβασμένη αγωνιστική διάθεση των μαζών. Η οποία όμως, με τη σειρά της, κάθε άλλο παρά άσχετη είναι με τη δράση της οργανωμένης πρωτοπορίας.

Ο αναλυτικός ορισμός του Βλαδίμηρου δείχνει τη διαλεκτική σύνδεση υποκειμενικου κι αντικειμενικού παράγοντα. Οι από πάνω να μην μπορούν κι οι από κάτω να μη θέλουν πια να κυβερνηθούν, όπως πριν.

Δεν αρκεί να μη θέλουν οι από κάτω. Αλλά αν δεν εκφράζουν συστηματικά κι έμπρακτα αυτήν την εναντίωση, οι από πάνω πάντα θα μπορούν και θα βρίσκουν τρόπο να ξεπερνάνε ανώδυνα τις κρίσεις τους. Που είναι στο δικό μας χέρι να τις οξύνουμε με τη στοχευμένη, σχεδιασμένη δράση μας.

Σε επόμενο επεισόδιο/ανάρτηση, θα δούμε πώς το έπραξαν αυτό οι μπολσεβίκοι, εκατό χρόνια πριν.