Η Παπαρήγα η καλή

Μπορεί να μοιάζει λίγο τεμπέλικη η σημερινή ανάρτηση, αλλά στην πραγματικότητα έχει πολύ ζουμί και προεκτάσεις. Η βάση της είναι το βίντεο που ακολουθεί, και μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη της Αλέκας σε προεκλογική περίοδο, από το μακρινό 1993, που κάποιες φορές όμως μοιάζει λες και ήταν χτες ή ακόμα βγαλμένο από το σήμερα.



Καταρχάς ομολογώ πως την παρακολούθησα με αμείωτο ενδιαφέρον, πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα μου προκαλούσε μια σύγχρονη, φετινή συνέντευξη κάποιου πολιτικού αρχηγού. Αυτό όμως μπορεί να έχει να κάνει με την ιστορική της αξία και με τη χρονική συγκυρία στην οποία δόθηκε: το 1993, στον απόηχο της αντεπανάστασης, και με νωπές τις μνήμες από μια σειρά σημαντικά γεγονότα στο εσωτερικό μέτωπο: οικουμενικές κυβερνήσεις, η συγκρότηση του Συνασπισμού, η διάσπαση του κόμματος, κτλ.

Πρέπει να ομολογήσω επίσης πως είδα τη συνέντευξη, έχοντας κατά νου το στερεότυπο -που είναι και δική μου εντύπωση- πως τα πρώτα χρόνια της θητείας της ως ΓΓ, η Αλέκα είχε κακή τηλεοπτική παρουσία κι ένα επικοινωνιακό έλλειμμα, που κόπιασε πολύ για να το καλύψει. Κάτι που δεν επιβεβαίωσαν πάντως σε κανένα σημείο της συνέντευξης. Η Αλέκα έχει ζωντανό ρέοντα λόγο, είναι μάχιμη, εύστοχη κι ετοιμόλογη.

Μπορεί κάποιες φορές να της ξεφεύγει ο τόνος της φωνής της, αλλά αυτό συμβαίνει κυρίως για να καλύψει το δίδυμο Ρουσόπουλου-Χατζηνικολάου, που τη διακόπτει συνεχώς -ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τους πολύ αργούς τηλεοπτικούς ρυθμούς εκείνης της εποχής που αποτυπώνονταν και στη χαρακτηριστική φωνή του Χατζηνίκου. Τη διακόπτουν, της γ... τον ειρμό, που θα έλεγε κι ο Χαλβατζής, της φέρονται επιθετικά στα όρια της ειρωνείας και την αναγκάζουν να δώσει πραγματική μάχη, με τη λιγοστή τότε εμπειρία της, για να διατυπώσει στοιχειωδώς κάποιες σκέψεις ολοκληρωμένες.

Είναι εντυπωσιακή επίσης η συλλογή των αστικών κλισέ που μπορεί να βρει κανείς συγκεντρωμένα σε διάστημα μικρότερο της μίας ώρας. Και προπαντός διαχρονικότητά τους, καθώς τα πιο πολλά ακούγονται ως τις μέρες μας αναλλοίωτα.
-Ποιες είναι οι διαφορές σας με το Συνασπισμό;
Λέτε συνέχεια "όχι". Δεν είναι της μόδας οι κομμουνιστές σήμερα. Θέλετε να αναβιώσετε τον υπαρκτό σοσιαλισμό, βάζετε όλα τα κόμματα στο ίδιο τσουβάλι, κοκ.

Αυτό που έχει ωστόσο μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι να δει κανείς, μέσα από τη συνέντευξη της Αλέκας και τις θέσεις που εκφράζει, την πορεία ωρίμανσης και διαμόρφωσης κάποιων σύγχρονων πολιτικών θέσεων του κόμματος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ζήτημα της πιθανής συμμετοχής του ΚΚΕ σε μια κυβέρνηση και των πολιτικών συνεργασιών με άλλα κόμματα. Ο Χατζηνικολάου πιάνεται απ' την πρόσφατη τότε πείρα του 89' και θέτει συγκεκριμένα πλην υποθετικά ενδεχόμενα, όπου ναι μεν η Αλέκα αποκλείει τη συμμετοχή σε κυβέρνηση που ασκεί συντηρητική πολιτική -και συνεπώς τη συνεργασία με αστικά κόμματα- αλλά εξαιρεί τις έκτακτες καταστάσεις, πχ σε περίπτωση πολέμου (αναφέροντας μάλιστα ως παράδειγμα το 40', τη φασιστική κυβέρνηση Μεταξά, και την πάλη των κομμουνιστών). Ενώ δεν αποκλείει γενικά κι από θέση αρχής το ενδεχόμενο κατάκτησης της κυβερνητικής εξουσίας.

Λέει επίσης πως χρειάζονται πολιτικές συνεργασίες, γιατί κανένα κόμμα δεν μπορεί να δώσει διέξοδο μόνο του στα προβλήματα. Και πως η πρωτοβουλία-πρόταση για τη συγκρότηση του Συνασπισμού ανήκει στο ΚΚΕ (12ο Συνέδριο, 1987) που πρόλαβε την ΕΑΡ και την ανάγκασε να αναδιπλωθεί στις πιέσεις του κόσμου της Αριστεράς για ενότητα.

Αναφέρει επίσης ως παράδειγμα εφαρμογής του εργατικού ελέγχου την Πορτογαλία του 74', πέρα από τις χώρες του σοσιαλισμού. Παρεμπιπτόντως, το δημοσιογραφικό δίδυμο επιχειρούσε να στείλει διαρκώς εκεί την κουβέντα, θεωρώντας πως θα στριμώξει τη ΓΓ, παρά την εύλογη παρατήρηση της τελευταίας πως ο λαός δε θα ψηφίσει για σοσιαλισμό, ούτε είναι αυτό που θα κριθεί στην κάλπη.

Από την άλλη, η Αλέκα θέτει σε πολύ σωστή βάση την κάθαρση, που πάει πιο βαθιά από πρόσωπα, και τη σκανδαλολογία, τονίζοντας τα "νόμιμα σκάνδαλα" του συστήματος (πχ ΑΓΕΤ που ήταν τότε στο επίκεντρο της επικαιρότητας).
Σχολιάζει πολύ εύστοχα πως ανεξαρτήτως διαφορών κι αποχρώσεων, ο δικομματισμός έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση, όρια και χρονοδιαγράμματα από την ΕΕ και το ΔΝΤ, τοποθέτηση που παραμένει άκρως επίκαιρη σχεδόν 25 χρόνια μετά.
Τονίζει το ρόλο του Μάαστριχτ και τη θετική, δαγκωτή ψήφο του ΣΥΝ -παρά τον απόηχο της θέσης για πάλη ενάντια στις συνέπειες της ένταξης, που διαφαίνεται σε άλλο σημείο.
Με δυο λόγια υπάρχουν ήδη γερές βάσεις για την παραπέρα ωρίμανση-διαμόρφωση της στρατηγικής επεξεργασίας του κόμματος, παρά τη σοβαρή -εσωτερική κι εξωτερική- κρίση που το τραυμάτισε.

Περιλαμβάνω επίσης στα αξιοσημείωτα της συνέντευξης τα εξής:
-η ΓΓ λέει για τις διαφορές μας με το ΣΥΝ πως είμαστε η μέρα με τη νύχτα, κι ο Χατζηνίκος ρωτάει προβοκατόρικα ποιος είναι η μέρα και ποιος η νύχτα.
Σε άλλο σημείο μάλιστα αναφέρει (αυτός κι όχι η Αλέκα) επιθετικά κι ως κάτι αρνητικό, το σύνθημα "πέντε κόμματα, δύο πολιτικές".
-Ο Σαμαράς κατηγορούσε το κόμμα για δεκανίκι της ΝΔ (!). Τι να πεις, συνηθισμένα τα βουνά απ' τα χιόνια...

-Η Αλέκα απαντά στη ρετσινιά του κόμματος που λέει σε όλα "όχι", με ένα παράδειγμα από τις συσκέψεις με τον ΠτΔ, όπου είπαμε δύο ναι και τρία όχι, δείχνοντας ανεξαρτησία σκέψης.
-Το δίδυμο της λέει πως δεν είναι κακό να αναθεωρεί κανείς θέσεις, ο Ρουσόπουλος της θυμίζει μια φράση του Χαρίλαου για την ανανέωση, που του προξενεί ανατριχίλα κι η Αλέκα εξηγεί πώς έχουν χάσει σήμερα το νόημά τους κάποιες λέξεις, που χρησιμοποιούνται καταχρηστικά.

-Η Αλέκα αποφεύγει συνειδητά τις αναφορές στο παρελθόν, για να μείνει επίκαιρη. Αλλά το σκαλίζει διαρκώς το δημοσιογραφικό δίδυμο που αδυνατεί (;) να καταλάβει πώς μπορεί κανείς να μεταλλαχτεί πολιτικά, και προσπαθεί να χρεώσει στο κόμμα αντιφάσεις κι ασυνέπεια.
-Δηλ συνεργαζόσασταν με μη αριστερούς μέχρι και δυο χρόνια πριν;
-Φασίστας και δολοφόνος ο Γέλτσιν, που είναι δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος και ήταν στα κορυφαία στελέχη του ΚΚΣΕ;
(Κι όλες αυτές οι απορίες, λίγες μόλις μέρες μετά το βομβαρδισμό του Σοβιέτ -κοινοβουλίου- από τα τανκς του Γέλτσιν...)

-Ο Χατζηνίκος αναρωτιέται τι μπορεί να σημαίνει κομμουνιστής εν έτει 1993, και σημειώνει διαρκώς πως οι εποχές έχουν αλλάξει -πχ για τα παλιά συνθήματα του ΠαΣοΚ για την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ.
Αλλά όταν πάνε να χρεώσουν ασυνέπεια στο ΚΚΕ για το 89', το Συνασπισμό και την αλλαγή στάσης του στη συνέχεια, η Αλέκα τους πληρώνει με το ίδιο νόμισμα:
-Μα εσείς δε μου λέτε πως άλλαξαν οι εποχές;
Ενώ πιο πριν είχε ευχαριστήσει τον Χατζηνίκο, γιατί δεν ξέχασε την κυβέρνηση Ζολώτα και πως το 89' έχει 12 μήνες και δε σταματά στο φθινόπωρο (με την κυβέρνηση Τζανετάκη), όπως έκαναν δηλ οι πασόκοι.

-Η Αλέκα σημειώνει πως ο εργαζόμενος δεν πείθεται ιδεολογικά μέσα από τα βιβλία, αλλά προσεγγίζει την ιδεολογία ξεκινώντας από το συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει.
-Ανακοινώνει πως η ΚΕ συγκεντρώνει κάποιες σκέψεις και προβληματισμούς για τις ανατροπές σε ένα κείμενο, πάνω στο οποίο θα υπάρξει δημόσια, ανοιχτή συζήτηση και πανελλαδική συνδιάσκεψη (που τελικά έλαβε χώρα δύο χρόνια αργότερα, το 1995).
-Ο Ρουσόπουλος αναφέρει το βιβλίο του Τριγάζη, την επίσκεψη κομματικού κλιμακίου στη Μόσχα το 91' και το αγαλματάκι που χάρισε τότε στον Γκόρμπι, για το ηράκλειο έργο που επιτελούσε!

Κορυφαία στιγμή επίσης είναι όταν η Αλέκα εξηγεί πως το ΚΚΕ καταδίκασε τα πρόσφατα γεγονότα στη Ρωσία (βομβαρδισμός του κοινοβουλίου) κι είναι κάτι που θα έπρεπε να κάνουν όλα τα κόμματα αφού πρόκειται για την υπεράσπιση του αστικού κοινοβουλίου (με 60 μόλις κομμουνιστές).

Κι όταν φέρνει ένα παράδειγμα για το Μάαστριχτ, την κάμψη κλάδων όπως η κλωστοϋφαντουργία, και την κρίση ενός σύγχρονου, αυτοματοποιημένου εργοστασίου, που δεν αντιμετωπίζει προβλήματα παραγωγικότητας, αλλά αγορών, λόγω της ΕΟΚ. Οπότε το δίδυμο αρχίζει το γνωστό τροπάρι, τι θα γινόταν αν ήμασταν έξω από την κοινή αγορά...

Ομολογώ πως η αρχική σκέψη λόγω των ημερών -και της επικείμενης επετείου των πρώτων εκλογών του 12'- ήταν να ακούσω από την αρχή μια άλλη ιστορική συνέντευξη της Αλέκας στο Χατζηνίκο και τον -πειραματικό τότε- Ενικό. Αλλά αυτό είναι το θέμα μιας προσεχούς ανάρτησης...

Υγ: τον τίτλο -από το γνωστό επεισόδιο των Απαράδεκτων- η κε του μπλοκ τον έχει χρησιμοποιήσει ξανά εδώ. Τον ξαναέβαλα όμως, καθώς κολλάει με την εποχή -που κινείται στον απόηχο των 80'ς και της βιντεοκασέτας.