Η μεγάλη του σοσιαλισμού σχολή

Δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα με τίτλο: “Είχα την τύχη να ζήσω μερικά χρόνια από το μέλλον της ανθρωπότητας”

Η πολιτική εξδήλωση της ΚΟΑ “εμείς που σπουδάσαμε στο σοσιαλισμό” έμοιαζε κατά κάποιον τρόπο με συνάντηση παλιών συμμαθητών: παλιοί φίλοι και γνωστοί, αναμνήσεις, πειράγματα, πολλά από αυτά στη ρωσική -που ήταν κι η βασική γλώσσα συνεννόησης πέρα από τα ελληνικά- πλατιά χαμόγελα και αρκετή συγκίνηση, μεταξύ άλλων για αυτούς που λείπουν και πιο ειδικά για τις χώρες που τους σπούδασαν: τη Σοβιετική Ένωση και τις άλλες Λαϊκές Δημοκρατίες και σοσιαλιστικές χώρες της ΚΑ Ευρώπης.

Δεν ήταν λοιπόν μια τυπική συνάντηση παλιών συμμαθητών, σαν τις άλλες. Αυτή είχε πολιτική ομιλία και καθαρό πρόσημο (αντί για σύναξη ετερόκλιτων χαρακτήρων που έτυχε να βρεθούν στα ίδια θρανία) και κάτι σαν “τιμώμενο πρόσωπο” το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε -και υπερασπιζόμαστε. Ιδίως όσοι τον έζησαν από κοντά, είχαν την τύχη να σπουδάσουν εκεί και ξέρουν πολύ καλά τι ακριβώς ήταν αυτό που χάσαμε, έστω κι αν έζησαν στα τελευταία χρόνια της παρακμής του.

Δεν ήταν προφανώς όλοι οι παλιοί συμμαθητές και δεν εννοώ μόνο αυτούς που δεν μπόρεσαν να παραβρεθούν πχ λόγω απόστασης -αν και ήρθε τελικά κόσμος από όλη την Ελλάδα. Δεν ήταν πχ αυτοί που είχε στείλει το ΠΑΣΟΚ στα χρόνια της Περεστρόικα να σπουδάσουν -ναι, γινόταν κι αυτό- ή όσοι είχαν πάει μεν με υποτροφία από το Κόμμα, αλλά στην πορεία πέρασαν απέναντι να συναντήσουν τους άλλους, παλιούς και νέους Πασόκους, χύνοντας πολιτική χολή ενάντια στον υπαρκτό -που δεν υπάρχει πια.

Από μια άποψη, δεν υπήρχε σημειολογικά καλύτερο μέρος, για να γίνει αυτή η εκδήλωση από το Κρεμλίνο του Πειραιά, κάτω από τα γραφεία όπου ιδρύθηκε το ΚΚΕ πριν από 100 χρόνια. Από μια άλλη άποψη, ο χώρος αποδείχτηκε πολύ μικρός για να χωρέσει όλους τους (άμεσα ή μη) ενδιαφερόμενους και ίσως χρειαζόταν ένα… μικρό γήπεδο ή μια μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων (σαν αυτήν στον Περισσό, που παραείναι όμως χρωματισμένη -πιο πολύ και από το Κρεμλίνο). Λαμβάνεται υπόψη για την επόμενη φορά, γιατί είναι βέβαιο πως θα υπάρξει, με βάση τη θερμή, μαζική ανταπόκριση, που ξεπέρασε κάθε προσδοκία.

Ένα άλλο ερώτημα ήταν σχετικά με το χρόνο αυτής της εκδήλωσης, που ίσως έπρεπε να έχει γίνει νωρίτερα (αργήσατε 42 χρόνια, είπε μια απόφοιτος από το κοινό, χωρίς να προκύπτει κάποιο ορόσημο το 1976, πέρα από την επιστροφή των πρώτων πολιτικών προσφύγων ίσως). Αλλά έδεσε ωραία με τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την Οχτωβριανή -και την ίδρυση του κόμματος). Σε κάθε περίπτωση, ο πάγος έσπασε, ο δρόμος χαράχτηκε, και τώρα το βασικό είναι υπάρξει συνέχεια.

Μια συνέχεια που μπορεί να διασφαλιστεί με τα στοιχεία επικοινωνίας που έδωσαν όσοι βρέθηκαν (και ήθελαν να τα δώσουν βέβαια) στους διοργανωτές, πάνω σε μια αίτηση που είχε στο φόντο, ως υδατογράφημα, το χάρτη της ΕΣΣΔ. Αν και το φόντο πίσω από το βήμα της εκδήλωσης ήταν ένας χάρτης με όλες τις χώρες της σοσιαλιστικής κοινότητας στην Ευρώπη. Και τέλος πάντων, το βασικό από γεωγραφική-πολιτική άποψη, όπως είπε ο ομιλητής, Μάκης Παπαδόπουλος, με προσεκτικά επιλεγμένη διατύπωση, είναι να μην μπερδεύουμε εκείνες τις χώρες με αυτές που βρίσκονται σήμερα γεωγραφικά στην ίδια θέση. Και είναι ζήτημα πόσοι -ακόμα κι από τους παρευρεθέντες στην εκδήλωση- πέφτουν σε αυτό το λάθος.

Αυτό που ξεχώρισε από την ομιλία ήταν το κάλεσμα στους… απόφοιτους του σοσιαλισμού να συμβάλουν με διάφορους τρόπους τόσο στην απόκρουση του αντικομμουνισμού και του αντισοβιετικσμού ειδικότερα στις σχολές, όσο ερευνητικά, στη μετάφραση αρχειακού υλικού, ή στην αναζήτηση των αιτιών επικράτησης της αντεπανάστασης. Κι ήταν κοινή διαπίστωση του κοινού (που έζησε σε μια χώρα όπου όλα σχεδόν ήταν κοινά, ενώ τώρα περισσεύουν οι “κοινές γυναίκες”, ως σημάδι “ελευθερίας” και του θριάμβου του καπιταλισμού) πως είναι επιτακτική η ανάγκη να οργανωθούν οι άμυνες και μια συλλογική απάντηση στα αναρίθμητα κρούσματα αντικομμουνισμού στα ελληνικά πανεπιστήμια. “Μόνη μου δεν μπορώ να το κάνω, όλοι μαζί όμως έχουμε πολλές δυνατότητες” είπε μια απόφοιτος, “αρκεί αυτό να μην έχει καμία σύνδεση με πρεσβείες κι επιμελητήρια”, προσέθεσε με νόημα.

Η ίδια απόφοιτος δοκίμασε και τα αντανακλαστικά του κοινού, λέγοντας για πλάκα κάτι για την Πετρούπολη -που πιο πριν την είχε πει με το σωστό της όνομα: Λένινγκραντ- για να κερδίσει τις άμεσες, ουρανομήκεις διαμαρτυρίες των συμφοιτητών της, που την ανακάλεσαν στην παλιά (μα πάντα νέα) τάξη πραγμάτων.

Οι σύντομες παρεμβάσεις που ακολούθησαν ήταν ίσως το πιο ζωντανό και ενδιαφέρον μέρος της εκδήλωσης, και είχαν τα πάντα: βετεράνους με τρεμάμενη φωνή και χέρια (ένας σπούδασε στο Χάρκοβο, που σήμερα ελέγχεται από τη φασιστική κυβέρνηση της Ουκρανίας), την κόρη του Βάσου Γεωργίου -παλιού, ιστορικού στελέχους του ΚΚΕ που εν είναι πια στη ζωή- αναφορές σε αυτό που κάποιοι ονόμασαν “παιδομάζωμα” ενώ ήταν παιδοσώσιμο, καθώς και στη χαρούμενη ΣΔ του Ουζμπεκιστάν και τη Ρουμανία όπου γλεντούσε ο κόσμος. Καθώς επίσης και συγκίνηση για τις πρώτες γενιές που σπούδασαν σε αυτές τις χώρες και έχουν αποχωρήσει (στη μεγάλη τους πλειοψηφία) από το προσκήνιο και τη ζωή, αλλά και μεγάλη ευγνωμοσύνη για το σοβιετικό (και όχι μόνο) λαό που τους σπούδασε.


Με δυο λόγια ήταν όλες παρεμβάσεις από “τους τυχερούς της ιστορίας” όπως είπε κάποιος, περήφανος που ανήκει σε αυτούς. Για να προσθέσει μια άλλη συντρόφισσα-απόφοιτος πως είναι “περήφανη, γιατί είχα την τύχη να ζήσω επτά χρόνια από το μέλλον της ανθρωπότητας”. Κι αυτή είναι αξία ανεκτίμητη. Μεγαλύτερη και από τη συγκίνηση που πρόσφεραν στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα κάποια συγκροτήματα που έκαναν θραύση στην εποχή τους, τρεις και τέσσερις δεκαετίες πριν, όπως το συγκροτημα “Ερμής” (τι να μας πουν κι ο Ολύμπιανς…).



Στο κλείσιμο, ο Μάκης Παπαδόπουλος είπε πως το ΚΚΕ θα σκεφτεί με ποιον τρόπο και ποιες συγκεκριμένες μορφές μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα στην πράξη αυτή τη μαζική ανταπόρκιση και προσφορά. Έχει συνεπώς ενδιαφέρον να δούμε τις σχετικές πρωτοβουλίες το επόμενο διάστημα.

Σημειωτέον πως ο ομιλητής δεν είχε την τύχη να σπουδάσει σε σοσιαλιστική χώρα -όπως είπε κι ο ίδιος. Κι εξέφρασε μια δόση -καλώς εννοούμενης- “ζήλειας”, που την νιώσαμε ως θεατές της εκδήλωσης, και εμείς της μειοψηφίας που “δε σπουδάσαμε στο σοσιαλισμό” και θαυμάζαμε τους υπόλοιπους. Αυτούς που είχαν την τύχη να ζήσουν από κοντά κάποια από τα χρόνια του μέλλοντος της ανθρωπότητας. Κι αυτό είναι πολύ σπουδαίο προνόμιο για να πάει χαμένο και να μείνει έτσι, αναξιοποίητο.