Τρίτη 15 Ιανουαρίου 2013

Σημειώσεις για τον ουτοπικό σοσιαλισμό

Τις προάλλες στην εκδήλωση για το μπατίκα, ο μαυρουδέας είχε πει ότι το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του είναι απ’ τα καλύτερα κείμενα που έχουν γραφτεί στα ελληνικά για τους ουτοπικούς σοσιαλιστές. (Να σημειώσω παρενθετικά πως εφόσον δεν εκφράστηκε ενδιαφέρον από τη βάση του μπλοκ, η παρουσίαση εκείνης της ομιλίας εδώ ματαιώνεται. Όποιος διψούσε πάντως για περισσότερο μαυρουδέα μπορούσε να κορέσει προχθές τη δίψα του στον ίδιο χώρο, στο ακροατήριο στη σίνα, στα σεμινάρια του μαρξιστικού ομίλου, όπου η κε του μπλοκ ήθελε, αλλά δε μπόρεσε να πάει κι έτσι δε θα έχει το αντίστοιχο ρεπορτάζ. Κλείνει η παρένθεση).

Διαβάζοντας το βιβλίο του μπατίκα, καταλαβαίνεις ότι η εκτίμηση του μαυρουδέα δεν ήταν μία από τις συνηθισμένες υπερβολές που λέγονται σε τέτοιες παρουσιάσεις. Ο συγγραφέας ακολουθώντας πιστά την ιστορική αναδρομή του ένγκελς, παραθέτει με πολύ ωραίο τρόπο την ουτοπία του μορ, τους αγώνες του μίντσερ και των χωρικών στη γερμανία, την επαναστατική δράση και θεωρία του μπαμπέφ και των άλλων σοσιαλιστών στη γαλλία, και τη συμβολή της τριάδας των κλασικών του ουτοπικού σοσιαλισμού, φουριέ, σεν σιμόν και όουεν, αναλύοντας κάθε περίπτωση σε δύο επίπεδα: τα βιογραφικά στοιχεία και την εξέλιξη των ιδεών του καθενός –καθώς τα πρώτα διαφωτίζουν σημαντικές πτυχές της δεύτερης.

Το βασικό πλεονέκτημα αυτής της ανάλυσης είναι ότι δεν περιορίζεται να επισημάνει τις ελλείψεις και τις αδυναμίες των ουτοπικών σοσιαλιστών, αλλά αναδεικνύει και τα θετικά στοιχεία και τη συμβολή τους στη φιλοσοφική κληρονομιά του μαρξισμού και την ανάπτυξή του (κάθε θεωρία πρέπει πρώτα να συνδεθεί με το προϋπάρχουν υλικό της σκέψης, όπως σημειώνει εξάλλου ο ένγκελς στην εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ουτοπία στην επιστήμη, ο οποίος θεωρεί μάλιστα το σεν σιμόν ως το πιο καθολικό μυαλό της εποχής του μαζί με τον χέγκελ). Καθώς επίσης και τους αντικειμενικούς ιστορικούς παράγοντες που τους εμπόδισαν να δουν παραπέρα και να συλλάβουν τις βασικές ιδέες του μαρξισμού, ο οποίος εμφανίστηκε στη βάση της ανεπτυγμένης, βιομηχανικής κοινωνίας και της αντίστοιχης ανάπτυξης του προλεταριάτου. Όπως σημειώνει πάλι ο ένγκελς στο αντι-ντίρινγκ, σε μια ανώριμη εξέλιξη της παραγωγής και μια ανώριμη ταξικά κοινωνία, αντιστοιχούν επίσης ανώριμες θεωρίες.

Κι εδώ μπαίνει εύλογα το ερώτημα: πού σταματάν τα αντικειμενικά όρια και πού αρχίζει ο υποκειμενικός παράγοντας; Αν οι ουτοπικοί σοσιαλιστές εξέφραζαν το πνεύμα της εποχής τους κι υπόκεινταν στους αντικειμενικούς περιορισμούς της, ταυτόχρονα ήταν πρωτοπόροι γιατί μπορούσαν να δουν πέρα από αυτή και να κάνουν μεφαλοφυείς προβλέψεις για την κοινωνία του μέλλοντος.

Σε ένα άλλο επίπεδο το ίδιο περίπου ερώτημα προκύπτει στον ιστορικό υλισμό και το ρόλο της προσωπικότητας. Μπορεί ο υποκειμενικός παράγοντας να επιδράσει στη νομοτέλεια και να την υπερβεί διαλεκτικά; Οι αντικειμενικές τάσεις της κοινωνικής εξέλιξης βρίσκουν πάντα το υποκείμενο και τις προσωπικότητες που θα τις εκφράσουν; Ή μήπως οι μεγάλες ιστορικές προσωπικότητες κι ο ρόλος τους στις κρίσιμες καμπές είναι αναντικατάστατος; Θα μπορούσαμε πχ να φανταστούμε τη νικηφόρα πορεία του ρώσικου οκτώβρη χωρίς τη συμβολή του βλαδίμηρου; Ή μήπως από την άλλη τα γεγονότα και η πορεία της σοβιετικής ένωσης μετά το θάνατο του λένιν απέδειξαν πως ουδείς αναντικατάστατος;
Σε αυτό το τελευταίο οι γνώμες διίστανται, κι ένα παρακλάδι τους εκτρέπεται σε μια αντεστραμμένη προσωπολατρία, που αποδίδει όλα τα δεινά στο στάλιν και παίζει με τα όρια του ιστορικού υλισμού. Αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα, τελείως διαφορετική.

Επιστρέφοντας όμως στο προηγούμενα ζήτημα, μπορούμε να προεκτείνουμε τον ίδιο προβληματισμό και στην περίπτωση των κλασικών. Οι οποίοι κατάφεραν να είναι πολύ μπροστά από τον αιώνα τους (όχι γιατί ο μαρξ γεννήθηκε νωρίς, όπως υπονοεί ο σταθερά απογοητευτικός την τελευταία τριετία ρούσης στο ομώνυμο βιβλίο του, αλλά) μελετώντας ακριβώς τη δική τους εποχή και τις αντιφάσεις της, από τις οποίες προέκυψαν κι οι προοπτικές μετεξέλιξής της. Η περίφημη ενδέκατη θέση για τον φόιερμπαχ (οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα προσπαθούσαν μόνο να ερμηνεύσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον κόσμο, το θέμα είναι τον αλλάξουμε) δεν εννοεί ότι είναι άχρηστο να μελετάμε και να ερμηνεύουμε θεωρητικά την πραγματικότητα, αλλά ότι πρέπει να διερευνήσουμε την προοπτική της αλλαγής της, ακριβώς στη βάση των αντιθέσεων και των βασικών νόμων που την κινούν, αντί να την ατενίζουμε θεωρητικά κι αφηρημένα, όπως ο φόιερμπαχ.

Ο μαρξ λοιπόν είχε κατορθώσει να κάνει μερικές διορατικές και μεγαλοφυείς αναλύσεις, μιλώντας στον αιώνα του (στα γκρουντρίσε) για τη γενική διάνοια που γίνεται κυρίαρχη παραγωγική δύναμη στη βάση της αυτοματοποίησης της παραγωγής και της σύγχρονης πληροφορικής. Δηλ για πράγματα που στην εποχή του ήταν ασύλληπτα! Παράλληλα όμως οι κλασικοί υπόκεινται με τη σειρά τους στους αντικειμενικούς περιορισμούς της εποχής τους, κι αυτή η παρατήρηση δεν έχει καμία σχέση με την ανόητη φλυαρία για τον ξεπερασμένο μαρξισμό που έχει ισχύ μόνο στην εποχή του, ενώ σήμερα ζούμε σε μια μετακαπιταλιστική τάχα εποχή, όπου το βιομηχανικό προλεταριάτο εξαφανίζεται, κι η εργατική τάξη πεθαίνει.

Επειδή από την άλλη, εγώ δε θεωρώ σε καμία περίπτωση επαρκή τον εαυτό μου για να καταδείξει αυτούς τους περιορισμούς κι ακόμα περισσότερο (δε με θεωρώ) τόσο καλό γνώστη του μαρξισμού, σε βαθμό που να εντοπίσω τις αντιφάσεις του και τα πεδία περαιτέρω ανάπτυξής του, θα περιοριστώ σε μερικά παρδείγματα και παρατηρήσεις γενικού περιεχομένου.

Είναι γεγονός για παράδειγμα –κι ομολογία του ίδιου του ένγκελς, σε μια από τις τελευταίες επιστολές του- ότι οι κλασικοί έδωσαν βάρος στην ανάδειξη του ρόλου και της επίδρασης της οικονομικής βάσης στο εποικοδόμημα (και του κοινωνικού είναι στην κοινωνική συνείδηση), που είναι ο πρωταρχικός πόλος στη μεταξύ τους διαλεκτική σχέση, για να αποκρούσουν θεωρητικά τον κυρίαρχο ιδεαλισμό της εποχής τους, και δεν πρόλαβαν να αναπτύξουν θεωρητικά την αντίστροφη επενέργεια του εποικοδομήματος στην οικονομική βάση και τι σημαίνει αυτό το περίφημο «σε τελική μόνο ανάλυση» που είχε πει ο ένγκες στην ίδια επιστολή.

Κατά δεύτερον. Οι κλασικοί δε μίλησαν στον αέρα για τη δικτατορία του προλεταριάτου και τις βασικές αρχές που θα διέπουν την κοινωνία του μέλλοντος, αλλά στη βάση της πείρας της παρισινής κομμούνας, που ανακάλυψε επιτέλους την πολιτική μορφή που θα έπαιρνε η εξουσία του οργανωμένου σε κυρίαρχη δύναμη προλεταριάτου. Κατά συνέπεια οι κλασικοί θα θεωρούσαν πολύτιμη την πείρα του σοβιετικού εγχειρήματος (που δεν κράτησε εβδομήντα μέρες, αλλά εβδομήντα χρόνια), τόσο τη θετική όσο και την αρνητική και θα εμπλούτιζαν σε πολλά σημεία τη θεωρία του μαρξισμού για τη σοσιαλιστική κοινωνία ως πρώτη ανώριμη βαθμίδα του κομμουνισμού και τις νομοτέλειες-αντιφάσεις κατά τη μετάβαση σε αυτήν.

Επιπλέον. Ο μαρξ έλεγε ότι η ανατομία του ανθρώπου είναι το κλειδί για την κατανόηση της ανατομίας του πιθήκου. Με την έννοια ότι η ανάλυση ενός ανώτερου και πολυσύνθετου οργανισμού μας προσφέρει ερμηνείες και απαντήσεις και για τις «κατώτερες», ή λιγότερο αναπτυγμένες μορφές ζωής. Αν λοιπόν το αντικείμενό μας είναι η ανθρώπινη κοινωνία κι οι νόμοι εξέλιξής της –δηλ ο ιστορικός υλισμός- αυτό που θα μας βοηθήσει να το κατανοήσουμε καλύτερα είναι η μελέτη του σοσιαλισμού και της εσσδ, που ήταν κοινωνία ανώτερου τύπου σε σχέση με τον καπιταλισμό και την ανθρώπινη προϊστορία των ταξικών κοινωνιών.

Με αυτήν την έννοια ο σοβιετικός μαρξισμός (και δεν εννοώ κάποιους επίσημους εκπροσώπους του, που είχαν ξεπέσει στο επίπεδο μιας χυδαίας απολογητικής) είχε αντικειμενικό πλεονέκτημα, γιατί μπορούσε να μελετήσει μια ανώτερη μορφή εξέλιξης του αντικειμένου του, σε διάφορες πτυχές του. Και με αυτήν την έννοια, το κόμμα οφείλει να αξιοποιήσει –και σε ένα βάθος να αναπτύξει- αυτό το κεκτημένο, καθώς είναι ο μοναδικός οργανωμένος και μαζικός πολιτικός χώρος που δε μηδενίζει τη σοβιετική προσφορά σε κάθε επίπεδο.

Ίσως υπάρξουν βέβαια κάποιες «υστερικές κραυγές» για αναθεωρητισμό, που θα αντιμετωπίσουν καχύποπτα μια τέτοια προσπάθεια. Κι η αλήθεια είναι πως βοηθάει σε αυτό και το αμαρτωλό παρελθόν του αναθεωρητισμού, που επιχείρησε είτε να «άρει διαλεκτικά» το μαρξισμό, απαρνούμενος τις βασικές αρχές του, είτε να τον προσμείξει «δημιουργικά» με άλλα φιλοσοφικά ρεύματα (δομισμός, φροϋδισμός) που είναι τελείως ξένα προς την ουσία του.

Για να αποφύγουμε λοιπόν μια επανάληψη των ίδιων λαθών, η ανάπτυξη του μαρξισμού πρέπε να γίνει στη βάση αρχών, συστηματικής μελέτης και προπαντός μιας μαρξιστικής μεθόδου, που είναι το κλειδί για τη βαθύτερη κατανόηση του μέχρι τώρα φιλοσοφικού κεκτημένου του μαρξισμού και των προοπτικών ανάπτυξής του.
Αυτή την έννοια είχε η παρατήρηση του λένιν, ότι πενήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του Κεφαλαίου, κανείς δεν το έχει καταλάβει πραγματικά. Εννοώντας ότι κανείς δεν είχε ασχοληθεί με τη μέθοδο του μαρξ και την χρήση των κατηγοριών της διαλεκτικής στο συγκεκριμένο έργο (ουσία, φαινόμενο, κτλ).

Οι μελέτες πάνω στη μέθοδο του Κεφαλαίου άρχισαν στην εσσδ κατά τη δεκαετία του 50’, με το έργο του ρόζενταλ, και προχώρησαν στη συνέχεια με το έργο κι άλλων σοβιετικών φιλοσόφων, όπως πχ του ιλιένκοφ και του βαζιούλιν (που έγραψε ανάμεσα στα άλλα και τη Λογική του Κεφαλαίου, όπου το κεφαλαίο Λάμδα παραπέμπει και στην επιστήμη της Λογικής του χέγκελ).

Αυτή ήταν εν ολίγοις η σημασία της συμβολής του βαζιούλιν (που στη Λογική της Ιστορίας, εφάρμοσε την ίδια μέθοδο στην ανθρώπινη κοινωνία) στην ανάπτυξη του μαρξισμού –για την οποία υπολογίζω ότι μες στις επόμενες μέρες θα έχουμε πιθανότατα κάποιο κείμενο, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το θάνατό του, την περασμένη βδομάδα.

Κι αυτή η συμβολή του σοβιετικού μαρξισμού είναι από τα κύρια ιδεολογικά μας όπλα απέναντι στη μόδα μιας επιφανειακής «επιστροφής στο μαρξ» με αφορμή την κρίση, και κατά βάση μιας επιστροφής... ολοταχώς στον ουτοπικό, προμαρξικό σοσιαλισμό –ή στην καλύτερη στο μπερνστάιν. Κι απέναντι στις μεταμοντέρνες αναζητήσεις μακριά από τις αφηγήσεις και τις σιδερένιες νομοτέλειες που κατέρρευσαν, και εν τέλει μακριά από τον ίδιο το μαρξισμό.

40 σχόλια:

  1. οι πιο ποιτικες μελέτες για την μέθοδο του κεφαλαίου και την μέθοδο του Μαρξ που ήταν μη δογματικές κλπ
    έγιναν την δεκαετία του 1920 (Δες π.χ. το Ιστορια και ταξικη συνείδηση του νεαρού Λούκατς)
    καταδικάστηκαν από τον γραφειοκρατη Ζινοβιεφ στο 5ο συνεδριο με την στήριξη του Σταλιν
    ο Ιλιενκωφ για οποιον δεν το ξέρει αυτοκτονησε
    προφανως δεν αντεχε την γραφειοκρατία

    οι πιο πολλοι μαρξιστες που συμμετείχαν την δεκαετία του 20 και 30 στην συζητηση για την διαλεκτικη (μηχανιστες και διαλεκτικοι) εκτελεστηκαν στις δίκες της μόσχας, αλλοι κυνηγηθηκαν ως ρεβιζιονιστες
    δες π.χ Μπορις Χέσσεν που εκτελεστηκε

    καθε συζητηση σταματησε καταδικάστηκαν άπαντες
    όταν μιλάμε για δογματισμο μιλάμε για ΣΤΑΛΙΝ
    οι σοβιετικοί ύστερα από τον Στάλιν μετέτρεψαν τα έργα του Μαρξ και του Ένγκελς από έργα επαναστατων και επιστημονων σε αγια γραφή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. έτσι ο μαρξισμος από μια κριτικη επαναστατικη θεωρία ανοιχτή σε περαιτέρω επεξεργασια και χρήσιμη στην περαιτέρω έρευνα, όπλο δηλαδη στην επανασταση
    μετατράπηκε σε ένα κλειστο δόγμα ολοετοιμων αληθειων που έπρεπε να εξυπηρετει τις κάθε φορά πρακτικες τρέχουσες αναγκες τις κυριαρχης γραφειοκρατίας

    τα έργα των Μαρξ και Ένγκελς αντι να μελετουνται ουσιαστικα σχολιάζονταν σαν βιβλικά εδάφια,
    πρόκειται για μια πρακτικη και στάση που εμφανιστηκε ιστορικά επίσης στο μέσαιωνα ανάμεσα στους καλουγηρους σχολιαστες του Αριστοτέλη και της βιβλου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. το ΚΚΕ ακόμα δεν έχει απαλλαγεί από τον δογματισμό του
    αν είχε απαλαγει τότε θα εξεδιδε τα έργα της Ρόζας Λουξεμπουργκ όπως είχε κάνει ο αιρετικος κομμουνιστης Αγις Στινας

    θα συζηταγε δημοσια το έργο του Γκράμσι, του Λουκατς

    θα 'εβγαζε στην επιφάνεια το έργο μεγαλων θεωητικων στην Ελλάδα όπως του Παντελη πουλιοπουλου και του Σεραφειμ μαξιμου

    ή δογματικος μαρξισμος ή κριτικος επαναστατικος μαρξισμος ας διαλεξουμε σ/φε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μια παρατήρηση που είναι ταυτόχρονα συμπλήρωση και πρόταση

    Φίλε Βασίλη,

    Μιας κι άνοιξες με την παρούσα ανάρτηση συζήτηση γι’ αυτό το τόσο σημαντικό ζήτημα, θα ’θελα να επισημάνω κάτι σχετικό με την λογική του «Κεφαλαίου» του Κ. Μαρξ και ταυτόχρονα να προτείνω στις/στους ενδιαφερόμενους/ενδιαφερόμενες ορισμένα πολύ χρήσιμα κατά την ταπεινή μου γνώμη αναγνώσματα.

    Αναφέρομαι στο έργο του Τσέχου φιλόσοφου Γίντριχ Ζελένυ (Jindřich Zelený, 13/11/1922–11/9/1997) «Η λογική της επιστήμης στον Μαρξ και το “Κεφάλαιο”. Κριτικές φιλοσοφικές μελέτες» (ακολουθώ την γερμανική μετάφραση του 1968, αλλά υπάρχει και αγγλική του 1980 με τίτλο «Η λογική του Μαρξ»), έργο που συγκεντρώνει σ’ ένα βιβλίο τις βασικές εργασίες του Ζελένυ για ζητήματα που άπτονται της λογικής από την σκοπιά του μαρξισμού αρχίζοντας με το δοκίμιό του «Σχετικά με την λογική δομή του “Κεφάλαιου”. Συμβολή στην έρευνα θεμελιακών λογικών ζητημάτων του σύγχρονου μαρξισμού» (O logické struktuře Marxova Kapitálu. Příspěvek ke zkoumání základních logických otázek současného marxismu) που δημοσιεύτηκε το 1962.

    Επειδή κι οι δυο μεταφράσεις του βιβλίου είναι σχετικά δυσεύρετες (δεν ξέρω αν υπάρχουν σε καμιά ελληνική πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη) προτείνω προς ανάγνωση μιαν από τις τελευταίες (1994) εργασίες του Ζελένυ, στην οποία ασχολείται και με προβλήματα της αριστοτελικής λογικής (ο Ζελένυ ήταν άριστος γνώστης της αρχαίας ελληνικής) με πρώτη αναφορά την διαλεκτική λογική. Πρόκειται για την παρέμβασή του στο 19ο Διεθνές Συνέδριο Φιλοσοφίας (Μόσχα 1993) που τιτλοφορείται «Paraconsistency and Dialectical Consistency» και υπάρχει εδώ:

    http://nb.vse.cz/kfil/elogos/logpoint/94-1/ZELN.htm

    και —με τυπογραφικές, βασικά, διορθώσεις— εδώ:

    http://tomweston.net/zeleny.pdf

    Σημειώνω εν κατακλείδι ότι ο Ζελένυ είχε αρχίσει να ασχολείται συστηματικά με τα προβλήματα μιας μαρξιστικής θεώρησης της οντολογίας.

    Μη απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολύ χρήσιμη κ ουσιαστική παρατήρηση (αν και προσωπικά δε μπορώ να πω ότι το 'χω με κείμενα χωρίς μετάφραση). Θα με ενδιέφερε επίσης και η γνώμη σου για το έργο του βαζιούλιν κ του ιλιένκοφ, αν θα ήθελες να πεις κάτι περισσότερο.

    Ανώνυμε αν θες να συγκεντρώσεις τη σκέψη σου σε ένα σχόλιο ευχαρίστως να το δημοσιεύσω, αλλιώς θα θεωρηθεί σπαμάρισμα και θα κοπεί. Ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. η σημασία του Ιλιένκωφ που ήταν σπεσιαλιστας της χεγγελιανης διαλεκτικης ήταν
    ότι στην ουσια έκανε (χωρις να το πει ρηττά) ανακεφαλαιωση του Debate μηχανικιστων και διαλεκτικων (Ντεμποριν) που έλαβε χώρα την δεκαετια του 20 στην σοβιετικη ένωση

    το debate αυτό είχε λήξει με καταδίκη και των δύο πλευρων από την ηγεσία του ΚΚ (μπ) - Σταλιν και απαγόρευση στην ουσια οποιασδηποτε συζητησης που δεν λιβανιζε τον Στάλιν
    πολλοι από τους φιλοσοφους αυτους εκτελεστηκαν στις δικες της Μόσχας (δες Μπορίς Χέσσεν)

    Η σημαντικη λεπτομέρεια που ξεχνιέται από τους εκπροσωπους του κυριαρχου σοβιετικου ρευματος ήταν οτι ο Ιλιένκωφ αυτοκτόνησε
    προφανως δεν αντεχε την γραφειοκρατία

    Ανώνυμος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Από την άλλη σύμφωνα με άλλους η αδυναμία του σοβιετικου μαρξισμου σε επιπεδο φιλοσοφίας (και σε αυτο μπορούμε να συμπεριλάβουμε και τον Ιλιενκωφ)
    ήταν η αναγκαστική μελέτη μη φλεγοντων προβληματων της κοινωνικο ιστορικης ζωής και η αποκλειστικη ενασχόληση είτε με την λεγόμενη διαλεκτικη της φυσης είτε με λεπτομερεις έρευνες για την λογικη
    συμφωνα με τον μαρξιστη Ανρι Λεφεβρ αυτο οφειλεται στον σταλινισμο
    Για την πολυ ενδιαφερουσα αποψη του Λεφεβρ που αξιζει να διαβαστει δες τον Πρόλογο που έγραψε στο βιβλιο του "διαλεκτικος υλισμος"
    ο Προλογος μπορει να διαβαστει και από εδώ

    http://www.scribd.com/doc/50180628/Ανρύ-Λεφέβρ-Ο-Διαλεκτικός-Υλισμός-Πολιτικό-Καφενείο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τι ωραία και απλουστευμένη αφήγηση αυτή του "ανώνυμου"... Εχει Στάλιν, δίκες της Μόσχας, γραφειοκρατία και όλα τα καλούδια... Για να είμαστε λοιπόν σοβαροί, η ανάλυση του τι συνέβη στη σοβιετική φιλοσοφία, επιστήμη και γενικά στο εποικοδόμημα δεν μπορεί να προχωρήσει με προκατασκευασμένα σχηματα με βαριά την αστική μπόχα. Αν δεν δεις κάθε εποχή, τις συνθήκες της, την ταξική πάλη που αναπτύσσεται με διάφορες μορφές και τι εκφράζει ταξικά-κοινωνικά ο κάθε φιλόσοφος, και όχι μόνο, θα μείνεις σε επιφανειακές εκτιμήσεις με αστική σφραγίδα πάνω τους (ακριβώς επειδή η αυθόρμητη ιδεολογία στο έδαφος του καπιταλισμού είναι η αστική)
    Πρώτα από όλα η ΕΣΣΔ της δεκαετίας του '20 δεν είναι η ίδια με τη δεκαετια του '30 και πολύ περισσότερο με του '70. Όσον αφορά το '20 και τη διαπάλη που αναπτύσσεται, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι μια σειρά μενσεβικοι κρύφτηκαν στα ινστιτούτα και προσπαθούσαν να μασκαρεψουν τον ιδεαλισμό τους "μαρξιστικά", ιδιαίτερα στο στρατόπεδο του Ντεμποριν. Δεν έπρεπε με κάποιο τρόπο λοιπόν να παρέμβει το Κόμμα?
    Η δε σύνδεση αυτής της διαπάλης με τις "δίκες", κατά τη γνώμη μου είναι αστήρικτη.
    Όσο για τον Ιλιενκοφ, εσύ ξεχνάς ή δεν γνωρίζεις ότι στο ζήτημα του νόμου της αξίας, κομβικό για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, συμφωνούσε πιο πολύ με τον Στάλιν.
    Μάλλον διάβασες πρόχειρα το "Μαρξισμός και Επιστήμες" των γνωστών Γαβρογλου και Μπαλτά, έμαθες και τον Μπόρις Γκεσσεν (και όχι Χεσσεν...) κι έγινες κριτής των πάντων...

    ΡΓ

    Υγ. Θα επανέλθω πιο ολοκληρωμένα και για το ζήτημα βασης-εποικοδομηματος. Θα πρότεινα να διαβαστεί ο "δυτικός μαρξισμός" του Άντερσον (βγάζοντας τον αντισοβιετισμό του έξω) για το που κατέληγαν όσοι ασχολήθηκαν μόνο με το εποικοδόμημα στο όνομα του μη-οικονομισμού...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. ΡΓ κρίνεις με προκατασκευασμενα σταλνικα σχήματα
    ολοκληρωμενη συζητηση για τόσο σοβαρα θεωρητικα θέματα είμαι σ'υμφωνος όιτι δεν μπορει να γίνει από το internet
    ωστοσο η λογικη ότι ο Ντεμποριν ήθελε να "κρύψει" καποιο ιδεαλισμο είναι γελοια
    ο Ντεμπόριν μπήκε στο Ινστιτουτο φιλοσοφιας της ΕΣΣΔ με την υπόδειξη του Λενιν ήταν μενσεβικος που ομως έγινε αργοτερα μπολσεβικος
    το πρόβλημα του Ντεμποριν είναι ότι την πάτησε όπως πολλοι επι στάλιν
    προτοστατησε για την καταδικη του Λουκατς το 1924 ανακαλυπτοντας σε αυτον κρυφους ιδεαλισμους, καλυμενους ρεβιζιονισμους και τα ρέστα
    μετα από λίγο προτοστατησε στην καταδικη των μηχανικιστων ως κρυμμενων ρεβιζιονιστων και τα ρεστα
    τελικα καταδικαστηκε και ο ιδιος για κρυμενους ρεβιζιοισμοςυ
    διδαγμα :
    ο μηχανισμος μεγαλε δεν υπηρετει προσωπα, τα προσωπα τον μηχανισμο
    ο μηχανισμος μένει ο μονος κυριαρχος στο τέλος
    και τα προσωπα στα γκουλαγκ
    στο τέλος του 20 αρχες 30 κάθε συζητηση σταματησε για φιλοσοφια
    σου θυμιζω ότι περα από τον Χεσσεν γκεσεν
    εκτελεστηκε και ο Ραζιανοφ και ο Ρούμπιν

    ο ανωνυμος στο εξης :
    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. με τον ίδιο τρόπο δεν την πατησαν μονο φιλοσοφοι και διανοουμενοι αλλα και κομματικα και διοικητικα στελεχη

    ποιος χαρακτηριστικος ο Γιάκοντα
    που αφου πρώτα προτωστατησε στην καταδικη δεκαδων μολσεβικων που στην περιπτωση του δεν καταδικαζονταν ως ρεβιζιονιστες αλλα ως πρακτορες και πηγαιναν στα θυμαράκια
    τελικα εκτελεστηκε στις δικες της μοσχας και ο ίδιος ως τροτσκιστο ταδε ζινοβιεφικος κλπ

    αλλη περιπτωση είναι ο αΝΤΟβοφ οβσενκο που προτοστατησε σε βασανηστηρια εναντιον μελων του POUM στην Ισπανια και επαιξε ρόλο στην "εξαφανιση" της ευγενικης μορφης του Αντρεας Νιν

    τελικα ο Αντονοβ Οφσενκο εκτελεστηκε στις δικες της μοσχας ως τροτσκιστης

    άλλο παραδειγμα ο Καρλ Ραντεκ που ενω ήταν μελος της αριστερης αντιπολιτευσης διαλεξε από ενα σημειο και μετα να στηνριξη τον Σταλιν και στο τελος...
    άλλο παραδειγμα.....και παει λεγοντας χωρις τέλος

    σου λέω
    το μονο που μένει στο τέλος είναι η κυριαρχια ενος απροσωπου μηχανισμου
    δεν μενει όρθιο κολιμπιθροξιλο

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. εσυ ΡΓ σταλινα είσαι μαλλον εργατικος αγωνας έτσι,
    να την χαιρεσαι λοιπον την σταλινικη ηγεσια και να σε χαιρεται και αυτη εσενα

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. επισης έχεις δικιο ότι δεν αρκει η ενασχοληση μονο με το εποκοδομημα
    το πρώτο είναι η οικονομικη βάση
    όμως όσον αφορα το κκε οι ανεπαρκειες του αφορουν το εποικοδομημα γιατι συγκροτησε προταση εξουσιας χωρις να το μελετησει
    έτσι αντικαθιστα την εξουσια των ΣΟΒΙΕΤ με την παντοκρατορια της κομματικης γραφειοκρατιας που οδηγει τα σοβιετ σε εκφυλισμο

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. εσυ προφανως δεν θες ενασχοληση με το εποικοδομημα ούτε σε δευτερο ή τριτο πλανο
    γιατι θα ανακαλυθφουν οι νεκροκεφαλες των διανοουμενων, των εργατικων στελεχων και της παλιας μπολσεβικικης φρουρας που είχε ο ΣΤΑΛΙΝ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Αν ο Ιλιενκωφ είχε την άποψη του Σταλιν για τον νομο της αξιας (δεν γνωριζω)
    πάντως ο ΣΤΑΛΙΝ στο ζητημα του νομου της αξιας εμπαζε κάργα γιατι έλεγε ότι ο νομος τη αξιας λειτουργει την κατανομη
    ασε που ο ΣΤΑΛΙΝ τα είχε κανει για μια δεκαετια τατσιμιτσικοτσι με τον Μπουχαριν την περιοδο που ο τελευταιος έλεγε στους κουλακους "ΠΛΟΥΤΙΣΤΕ"

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. συγνωμη ξεχασα τον δικο μας Ζαχαριαδη
    που αφου κατηγορησε η συναινεσε να κατηγορηθουν ως πρακτορες
    οι ΣΙΑΝΤΟΣ, ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ, ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ
    Στο τέλος ο Σταλιν μαζι με τον μολοτοφ τον βγαλαν τον ίδιο πρακτορα στις συσκεψεις της μοσχας το 1950
    και ο Χρουτισωφ ΜΠΡΕΖΝΙΕΦ ΝΤΕΖ ΚΟΛΙΓΙΑΝΗΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ
    ΤΟΝ ΕΣΤΕΙΛΑΝ Ή ΑΝΕΧΤΗΚΑΝ ΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΣΟΡΓΚΟΥΤ

    σου λεω στο τελος μενει μονο ο μηχανισμος
    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ρε συ Καμίλο Μπερνέρι, κατ αρχάς πόθεν προκύπτει οτι εκτελέστηκε ο Αντόνοβ Οφσέενκο; Και μάλιστα στις ΔτΜ.

    Επίσης, λες η καθαίρεση του απο πρέσβη της ΕΣΣΔ στην Ισπανία να είχε να κάνει με την δομική αντίθεση του με τη στρατηγική της; Ή με την πολιτική στήριξη της καταστρεπτικής γραμμής της CNT, η οποία ευθύνεται περισσότερο απο όλους για την ήττα στον πόλεμο; Λέω γω τώρα...


    metalorixos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. ψαχτο λιγο παραπάνω και θα δεις ότι ο Αντονοφ Οβσενκο που ήταν στο επιτελειο της εξέγερσης του Οκτώβρη εκτελέστηκε το 1938
    Αυτο που λες ότι καθαιρεθηκε γιατι στηριζε την CNT είναι χαρακτηριστικο είναι πολυ ενδιαφέρουσα παρατηρηση που πρέπει να έχει βάση και ενισχυει τον ισχυρισμό μου περι απρόσωπου μηχανισμου
    ΓΙΑΤΙ ΟΛΑ ΤΑ ΑΝΡΧΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ (π.χ. H GPU στην ΙΣΠΑΝΙΑ )παρουσιάζουν τον Οφσενκο λιγο πολυ σαν σταλινικο διάβολο υπέυθυνο για ολα τα βασανηστηρια και τις σφαγες που ασφαλως και εγιναν τροτσκιστων και αναρχοσυνδικαλιστων εργατων
    ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ ΟΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΟΠΟΥ Ο ΘΥΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΥΜΑ
    ποτε δεν θα μαθουμε τις πραγατικες αποψεις του Οφσενκο γιατι έτσι και αλλιως δεν υπηρχε ελευθερια κριτικης της εγκληματικης πολιτικης του ΣΤΑΛΙΝ ΔΗΜΗΤΡΟΦ για στραγγαλισμο της επαναστασης μέσω δημοκρατικων κυβερνησεων
    αυτη ήταν οι βασικοι υπευθυνοι για την ήττα της επαναστασςη σε ολη την ευρωπη και στην Κινα λιγο πριν και όχι η cnt
    οι παλινωδιες της CNT γνωστες, τις στιγματιζει ο τροτσκι στο "H TRAGVDIA THS ISPANIA" ή καπως έτσι
    για σου ρε σταλινα οπαδε του κυβερνητισμου

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. αν μπορεις μεταλοριχε ψάξε σε παρακαλω λίγο τι απεγινε και ο γιος του Antonof Ofsenko
    όπως γνωριζεις αν είσαι πρακτορας του Χιτλερ
    θα μεταδοθεί η ασθενεια και μέσω του αίματος

    σφυροδρεπανε είναι απάντηση, παρακαλω να δημοσιευτει

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. http://www.amazon.com/Time-Stalin-Portrait-Tyranny-Colophon/dp/0060390271/ref=la_B001I0UNIA_1_1?ie=UTF8&qi


    Αν μεταλοριχε δυσκολευσε με το ψάξιμο, δες την παραπάνω διευθυνση
    είναι το βιβλίο του γιου το Βλαντιμιρι Αντονοφ Οβσενκο
    που το ονομα του είναι Αντον Αντονοφ Οβσενκο
    στο βιβλιο ο γιος περιγράφει την εμπειρια του στα στρατοπεδα συγκεντρωσης


    αν θες δημοσιεσε το, αν θες οχι και κάλυψε πολιτικα τον εργατικο αγωνα και την ηγετικη ομαδα που δεν έχει μελετησει το εποικοδομημα

    Καμιλο Μπερνερι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Δεν έχω καμία διάθεση να ξεπέσει η συζήτηση στη γνωστή σταλινολογία - πτωματολογία που αναδίδει αστική μπόχα όσο "αριστερό" άρωμα κι αν της ρίξει κάποιος (ή καλύτερα ακριβώς για αυτό...). Για αυτό τον λόγο δεν θα συνεχίσω σε αυτό το μοτίβο. Ας μου επιτραπεί να επανέλθω αργότερα που δεν θα είμαι στη δουλειά για μια ολοκληρωμένη τοποθέτηση...

    ΡΓ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. O τροτσκιστης που ωστοσο διαλεγει το ονομα ενος αναρχικου (που βρηκε το τελος που του αξιζε στη διαρκεια της στασης στη Βαρκελωνη των πρακτορων του Φρανκο) δειχνει και με αυτον τον τροπο τη συγχυση που τον διακατεχει. Απ’οτι φαινεται ο αντικομουνισμός υποχρεωνει σε μια αναγνωση της ιστορίας γενικά αλλά και της ιστορίας της σοβιετικης φιλοσοφίας κτλ οπου κυριαρχει το ... ὥσπερ λίθοι τε καὶ πλίνθοι καὶ ξύλα καὶ κέραμος ἀτάκτως μὲν ἐρριμμένα οὐδὲν χρήσιμά ἐστιν... και οτι κατσει αρκει βεβαιως να συκοφαντηθει ο Σταλιν και η ΕΣΣΔ.

    Ετσι
    Ο Α.Ντεμποριν αν και μενσεβικος αναβαπιζεται σε μπολσεβικος ιδιοτητα που φανταζομαι την αρνειται ο τροτσκας στον Α. Βιζινσκυ Δεν καταδικαστηκε ο ιδιος αλλα η θεση του παρεμεινε μελος του προεδρειου της ακαδημιας επιστημων της ΕΣΣΔ από το 1935 ως το 1945 και πέθανε ησυχος στην τρυφερη ηλικία των 82 ετών. Κατα τα άλλ υπεφερε επι Σταλιν γιατι ετσι προσταζει το υποδειγμα του δικτατορα Σταλιν που εχει στο μυαλο του ο καθε τροτσκας που σεβεται τον εαυτο του

    Ο Ε. Ιλιενκοφ αυτοκτονει το 1979 (γεν. το 1924 ανδρώθηκε επι Στάλιν) και συμφωνα με τον τροτσκα αυτο συνεβει επειδη δεν αντεχε αλλο τη σοβ, γραφειοκρατια . Που το βασιζει αυτο μας στον αντικομμουνισμό του και μονο. Οποιος αυτοκτονουσε στην ΕΣΣΔ το εκανε σαν αντιδραση στο καθεστως και μονο αλλη εξηγηση δε μπορει να υπαρξει

    Τελος στη διαμαχη μηχανιστων διαλεκτικων δεν δοθηκε επιδη δεν οδηγουσε πουθενα αλλα επειδη δεν λιβανιζαι αρκουντως τον Σταλιν. Απο που προκυπτει αυτο ?. Οχι απο τα οποια κειμενα ή στοιχεια αλλά απο τον αντικομμουνισμό του μαζι με την αφελεια και αγνοια του ια το επιδικο της συγκρουσης αυτής. Με αλλα λογια δεν εχω ιδεα για το τι εγινε αλλα οπωσδηποτε φταιει ο Σταλιν.

    Μετα πρεπει οποσδηποτε να ανακατεψει τις δικες της Μοσχας και ξεκινα με τον Γιαγκοντα που ομως δεν καταδικαστηκε σαν τροτσκιστης αλλα σαν συνεργατης του Μπουχαριν και για διαφθορά (καταχρηση τεραστειων ποσων για προσωπικο οφελος) Αλλα προκειμενου να δειξει ο τροτσκας εναν παρανοικο Σταλιν ανακατευει αληθειες με ψεμματα για να φτιαξει ενα παρανοικο παραμυθι

    Ο Αντον-Οβσεενκο δεν βρεθηκε στο εδωλιο σε καμμια απο τις 4 δικες της Μοσχας αλλά λιγο αλατοπιπερο στην προπαγανδα ενος τροτσκιστη δεν βλαπτει Ο συγκεκριμενος λογος για τον οποιο καταδικαστηκε σε θανατο παραμενει αγνωστος γιατι τα σχετικα αρχεια ειναι ακομη σφραγισμενα Συνεπως οτι κι αν πει ο οποιοσδηποτε προκειται για υποθεσεις βασισμενες σε φημες. Ο τροτσκας διαλεγει μια υποθεση που ο θυτης γινεται θυμα για να μιλησει για τον απροσωπο μηχανισμό που τρωει τα παιδια του και αλλες φαντασιες. Βεβαια με βαση τις πηγες ο Α-Ο συμπαθουσε τον Μαχνο και στην Ισπανια αφηνε τους αναρχικους να σπαταλουν τα λεφτα της δημοκρατικης κυβερνησης και της σοβιετικης βοηθειας Συνεπως το ερωτημα δεν ειναι γιατι εκτελεστηκε το 1939 αλλα γιατι τον ανεχθηκαν τοσα χροια κα γιατι του ανεθεταν τοσα σημαντικα ποστα. Καταχραστηκε την εμπιστοσυνη των μπολσεβικών

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Συγγνωμη για το ασχετο

    Πριν απο 8 μήνες περίπου το λαθροβιο σαιτ του ΕΑ ειχε εξαπολυσει μια επιθεση στο ΚΚΕ (και την ηγεσία του) με αφορμή το κινημα της πατάτας και τη σταση του κομματος. Σε 3 !!! μαλιστα συνεχεις το παραληρημα του ανωνυμου αρθρογραφου έλεγε ανάμεσα στ’ αλλα:

    (...)
    Το δεύτερο είναι ότι είναι φανερό πλέον πως η ηγεσία του Κόμματος, στο σύνολό της, έχει αποκοπεί από την πραγματικότητα, έτσι όπως αυτή εξελίσσεται στην καθημερινότητα του εργαζόμενου, που έχει φορτωθεί τις συνέπειες της κρίσης και για να τα βγάλει πέρα ρίχνει το αγκομαχητό της ζωής του. Η ηγεσία του Κόμματος έχει κατασκευάσει μια δικιά της πραγματικότητα, που την οδηγεί στο να χάνει και καθημερινές πολιτικές μάχες που λογικά θα έπρεπε με άνεση να τις χειρίζεται και να είναι από πάνω.
    (....)
    Δεν είδε δυο πραγματικά και πολύτιμα στοιχεία που εκφράστηκαν σ’ αυτό το κίνημα. Την απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, την απότομη καταστροφή των μικροαστικών στρωμάτων και την πρωτόβουλη δράση τους. Και τα δυο αυτά στοιχεία είναι χαρακτηριστικά της δημιουργίας επαναστατικής κατάστασης


    Το πως τα στοιχεία αυτα που δημιουργουν επαναστατικη κατάσταση !!! κατα τον βαθια νυχτωμενο συντακτη εξελιχθηκαν μόλις 8 μηνες μετά μας το λεει ο υπ. Αργ. Αναπτυξης της επαναστατικης κυβερνησης νδ-πασοκ-δημαρ

    (....)
    Βήμα-βήμα η διεύρυνση του νέου θεσμού
    «Τα farmer's markets επιθυμούμε να λειτουργήσουν πιλοτικά ώστε να δούμε τι δυσκολίες θα αντιμετωπίσουμε, να εξετάσουμε ποιες θα είναι οι ανάγκες του ρυθμιστικού πλαισίου, γιατί είναι ένας νέος θεσμός και δεν μπορούμε να πούμε ότι σε ένα πρωί θα στήσουμε 500. Θα μάθουμε πώς λειτουργούν, θα αποκομίσουμε εμπειρίες και στη συνέχεια σταδιακά θα τις διευρύνουμε, με στόχο να καθιερωθεί ένα θεσμικό πλαίσιο» λέει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης καθηγητής Αθ. Τσαυτάρης, στον οποίο ανήκει η πρωτοβουλία για την ίδρυση των νέων αγορών.

    Κύριος στόχος, όπως αναφέρει, είναι η μείωση του κόστους αγοράς των αγροτικών προϊόντων από τον καταναλωτή στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία, χωρίς μάλιστα την ταυτόχρονη μείωση των τιμών του παραγωγού.
    «Οι αγορές αγροτών διεθνώς είναι ένας επιτυχημένος θεσμός. Εγώ τον έζησα για χρόνια στο εξωτερικό και τον θεωρούσα σημαντικό θεσμό στην παραγωγή και διακίνηση αγροτικών προϊόντων» επισημαίνει ο υπουργός. Και αυτό διότι, όπως σημειώνει, οι αγορές αυτές φέρνουν στο ράφι του καταναλωτή το χωράφι του γεωργού και υποστηρίζουν και την ντόπια παραγωγή.
    (....)

    Με αλλα λογια πως ο αντικομμουνσιμός του site και των γραφιαδων του τους μετατρεπει σε κολαουζους καθε αυταπατης και της κυβερνητικης προπαγανδας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Τι προσδιορίζει άραγε την έννοια ουτοπία τουλάχιστον στο επίπεδο της πολιτικής; Είναι αυτό που θα έλεγε κάποιο λεξικό “η ιδανική κοινότητα ή κοινωνία που είναι αδύνατον ή πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί” η ισχύει εκείνο που γράφει κι ο Μπογιόπουλος στο τελευταίο του βιβλίο; "Πρόοδος είναι η υλοποίηση της μιας μετά την άλλη Ουτοπίας".
    Οι δύο αυτές απόψεις εκφράζουν σαφώς διαφορετική οπτική της έννοιας ουτοπία: Στην πρώτη η ουτοπία παρουσιάζεται ως μία νοητική σύλληψη που ουσιαστικά δεν μπορεί να υπάρξει, στη δεύτερη η ουτοπία -επίσης ως νοητική σύλληψη- υπάρχει, με τη μορφή του προτσές, μίας διαρκούς και επίπονης διαδικασίας που σπρώχνει τα πράγματα μπροστά. (αν κάποιος δει σε αυτές τις απόψεις ψήγματα διαμάχης ιδεαλισμού-διαλεχτικού υλισμού θα έχει δίκιο)
    Και τι είναι αυτό που καθορίζει αν μία “ιδανική κοινωνία” μία ουτοπία μπορεί να υπάρξει; Ας δούμε. Η ουτοπία ως νοητική σύλληψη πρέπει πρώτα να υπάρξει στη συνείδηση κάποιου-κάποιων. Αν αυτός ο κάποιος βλέπει την ουτοπία ως κάτι που δεν μπορεί να γίνει πράξη, αυτομάτως αίρει κάθε περιορισμό που βάζει η υλική πραγματικότητα. Και αφήνει τη φαντασία του να οργιάσει. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Πολλές καλές ιδέες μπορεί να βρει κανείς (κυρίως) στην Ουτοπία του Μορ και την Πολιτεία του Πλάτωνα, για το πως μπορεί να είναι η ιδανική κοινωνία. Αυτή η ουτοπία όμως θα παραμείνει απραγματοποίητη γιατί ο εμπνευστής της δεν σκέφτηκε το βασικό: Ποιος και πως θα την κάνει πράξη.
    Αν από την άλλη δούμε την ουτοπία ως ένα προτσές προόδου, σαν το καρότο που το γαϊδουράκι ποτέ δεν πιάνει αλλά πάντα ακολουθεί κι έτσι προχωρά, τότε πρέπει να απαντήσουμε συνολικά στο ερώτημα: Ποια ουτοπία θα κάνουμε πράξη, ποιοι και πως.
    Κατά κάποιον τρόπο οι Μαρξ-Ένγκελς είχαν παρομοιάσει την κομμουνιστική ουτοπία με το καρότο που κυνηγάει το γαϊδουράκι. Έγραφαν στο έργο τους “Η Γερμανική Ιδεολογία”: “Ο Κομμουνισμός δεν είναι για μας μια κατάσταση πραγμάτων που πρέπει να εγκαθιδρυθεί, ένα ιδεώδες που σ' αυτό θα πρέπει να προσαρμοσθεί η πραγματικότητα. Ονομάζουμε κομμουνισμό την πραγματική κίνηση που καταργεί την σημερινή κατάσταση πραγμάτων”.
    Η διαφορά των δύο οπτικών μπορεί να διαφανεί και από το ακόλουθο παράδειγμα: Δύο άνθρωποι της προιστορίας συζητούν για τα πουλιά και τη δυνατότητά τους να πετάνε. Και για τους δύο είναι ονειρο-ουτοπία να κάνουν το ίδιο και να δουν πως είναι ο κόσμος από ψηλά.
    Ο ένας, “ρεαλιστής”, βλέπει ότι ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για να πετάει. Λέει στον άλλο: “Ωραίο θα ήταν να μπορούσαμε, αλλά δεν είναι ρεαλιστικό. Δεν είναι στη φύση του ανθρώπου (πόσες φορές δεν το έχουμε ακούσει για τον κομμουνισμό αυτό το επιχείρημα)”. Ταυτόχρονα αυτός ο άνθρωπος θα προσπαθήσει να καλύψει την επιθυμία του να πετάξει, είτε με τα όνειρα που βλέπει στον ύπνο του ή με τη φαντασία του φτιάχνοντας πχ ένα είδωλο ανθρωπου-πουλιού, που έχοντας υπεράνθρωπες ικανότητες μπορεί να πετά. Έτσι καλύπτει κατά κάποιον τρόπο την επιθυμία του και φυσικά δεν έχει τον κίνδυνο να γκρεμοτσακιστεί προσπαθώντας να πετάξει.
    Ο άλλος άνθρωπος της (προ)ιστορίας μας, ο “ουτοπιστής” πιστεύει ότι ο άνθρωπος μπορεί να πετάξει ( αν μπορούν τα πουλιά λογικά θα υπάρχει τρόπος να το κάνει και αυτός) και σκέφτεται να προσπαθήσει, μιμούμενος το πουλί. Κόβει κλαδιά από δέντρα, τα δένει στα χέρια του για να μοιάζουν με φτερά, πάει στην πλαγιά του βουνού, παίρνει φόρα, απογειώνεται και...γκρεμοτσακίζεται.
    Ποιος τελικά είχε (περισσότερο) δίκιο; Εμείς σίγουρα σήμερα θα ευχαριστούσαμε τον άνθρωπο που γκρεμοτσακίστηκε, γιατί μας έδωσε μία βασική ιδέα (τα φτερά) για να κάνουμε πράξη την ουτοπία της πτήσης. Κι αυτός σίγουρα θα έμενε με ανοιχτό το στόμα αν μάθαινε πως καταφέραμε να κάνουμε όχι μόνο τον άνθρωπο να πετάξει- αλλά φτιάξαμε και τεράστια χαλύβδινα πουλιά (όπως το Antonov An-225 Mriya) που έχουν βάρος χιλιάδων τόνων κι όμως γλιστρούν στους ουρανούς, με τη χάρη και τη μεγαλοπρέπεια ενός αετού...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. ...Αυτό λοιπόν έκαναν και οι Μαρξ-Ενγκελς στην εποχή τους (και αν δεν τον έκαναν αυτοί θα το έκαναν κάποιοι άλλοι αργά ή γρήγορα): Πήραν το όραμα και την ουτοπία για μία κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και προσέγγισαν με επιστημονική μέθοδο το “τι, πως και ποιος”.
    Τι κάνει την καπιταλιστική κοινωνία να είναι εκμεταλλευτική; Ένας βασικός νόμος του συστήματος: ο κοινωνικός χαρακτήρα της παραγωγής και ο ατομικός τρόπος ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της. (Τι δυσκολεύει τον άνθρωπο να πετάξει: ένας νόμος της φύσης, η βαρύτητα)
    Μπορούμε να καταργήσουμε τους νόμους αυτούς; Όχι. Μπορούμε όμως να τους υπερβούμε. Κι αν στην περίπτωση της πτήσης η υπέρβαση αυτού του νόμου απέδειξε ότι δεν θέλει “φτερά και πουπουλα” αλλά ένα όχημα αεροδυναμικό που θα εκμεταλλεύεται το σχήμα του για να μπορεί να πετάει, στην περίπτωση της κοινωνίας αποδείχθηκε ότι χρειαζόμαστε επίσης ένα όχημα που θα διευκολύνει την “έφοδό μας στον ουρανό”. Αυτό απέδειξε και η “ολιγοήμερη πτήση” της Παρισινής Κομμούνας και το (γκρεμο)τσάκισμά της από τους αστούς. Αυτό το όχημα είναι το ΚΚ, το οποίο λιγότερο το επεξεργάστηκαν οι Μαρξ και Ένγκελς και περισσότερο ο Βλαδίμηρος, την ίδια πάνω κάτω εποχή που οι αδελφοί Ράιτ έκαναν τις δοκιμαστικές πτήσεις με το μονοπλάνο τους.
    Ο Κάρολος και ο Φρήντιχ όμως, είχαν αποδείξει σε θεωρητικό επίπεδο το πως αυτό το αεροπλάνο θα καταφέρει να απογειωθεί: Χρειάζεται ένας αεροδιάδρομος (το πεδίο της κοινωνίας) μεγάλη επιτάχυνση (ένταση της ταξικής πάλης) και την κατάλληλη στιγμή να γυρίσεις έτσι τα φτερά ώστε να εκμεταλλευτείς την άνωση. (τρόπον τινά χρειάζεται επαναστατικό άλμα για να απογειωθεί ένα αεροπλάνο)
    Αυτό έκανε ο Λένιν και μας προσέφερε μία ακόμη πτήση στον ουρανό, που αυτή τη φορά κράτησε όχι 70 ημέρες, αλλά 70 χρόνια.
    Για να γίνει λοιπόν η ουτοπία πράξη, θέλει δουλειά πολύ: Θέλει νεκροί χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς (ή γκρεμοτσακισμένοι τις πλαγιές εν προκειμένω) θέλει κι οι ζωντανοί (όχι να να δίνουν το αίμα τους αλλά κυρίως) να μαθαίνουν από τα λάθη των προηγούμενων. Γιατί αλάθητος ουδείς και κυρίως τέλειο σχέδιο για μία πτητική μηχανή δεν θα υπάρχει ποτέ. Θα υπάρξει όμως καλύτερο από το προηγούμενο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Άναυδε περίμενε μαζί με τον εργατικο αγώνα να ανοίξουν τα μυστικα αρχεια
    για να βρεις τι έγινε η παλια φρουρα τον μπολσεβικων
    αλήθεια όσον αφορα την Ελλάδα ο Χάιτα ξέρεις τι απέγινε??
    ψάχτο ψαχτο δεν θα το βριες
    ποιοι άλλοι ήταν μαζι με τον Χάιτα ξέρεις???
    ψάχτο ίσως το βρεις, αλλά τι απέγιναν δεν θα το βρεις
    Ο Καραγιώργης με ποια κατηγορια κρατούνταν???
    ψάχτο ψάχτο δεν θα το βρεις??
    ο Αντρας Νιν που εξαφανιστηκε τι απέγινε???
    ψάχτο ψαχτο δεν θα το βρεις

    Όσο για την χαιρεκακία σου για τον Οβσένκο
    πρώτα μεγάλε μπες εσύ στο επιτελείο της εξεγερησςη του Οκτώβρη και μετά μίλα με τέτοια άνεση για τον Οβσένκο

    Καμίλο Μπερνέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. όσο για το ποιος είναι ιδεολογικα συγχυσμένος
    τότε καλυτερα να κοιτάξεις στον καθρέφτη γιατι

    από την μια χτυπάς τα λαικά μέτωπα
    και μπράβο σου για αυτό
    και από την άλλη προσκυνάς τον Στάλιν που τα εισηγηθηκε μαζι με τον ΔΗΜΗΤΡΟΦ

    Καμίλο Μπερνέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Ο Ντεμποριν δεν αναβαπτιστηκε μπολσεβικος
    αλλά έγινε δεκτός ως μέλος του κόμματος από το ΚΚ (μπ) που είχε γραμματεα το είδωλο σου τον Στάλιν
    (αν θες μπορω να σου βρω χρονολογία)
    πέθανε στα 82 αλλά είχε σταματησει προπολλού την φιλοσοφική έρευνα


    Καμίλο Μπερνέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Για την αυτκτονια του Ιλιένκωφ που έγινε το 1979
    πρόσεχε άναυδε γιατί σε λίγο θα αρχίζεις να υπερασπίζεις μέχρι και μπρέζνιεφ Γκορπματσώφ πέρα από τον Στάλιν


    αλλά ξέχασα τις μεγάλες κατακτήσεις σε παιδεία υγεια που διατηρούνταν επι Γκόρμπι
    πράγματι εκεί και στην Σουηδία σοσιαλδημοκρατάκο

    Καμίλο Μπερνέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. ο γιάκοντα λέει καταδικάστηκε για διαφθορα, τα έπαιρνε
    και όλες οι δίκες που προέδρευε
    όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έκτελέστηκαν
    μηπως τα είχε πάρει ο άθλιος και τους καταδίκασε???
    δηλαδή ένα άτιμο στοιχείο δικαζε την παλιά μπολσεβικη φρουρα του Οκτώβρη?
    μπας ομως και ήταν σκευωρία και ο Γιάκοντα ήταν τίμιος????
    να δούμε τα στοιχεία παιδιά γιατι μπορεί να ήταν άτιμος αλλά να δίκασε με πραγατικά στοιχεία.

    ένα ειναι το σίγουρο
    όσοι εκτελέστηκαν επι Στάλιν
    πάνω από το 70% της παλιας ΚΕ
    πολλοι από το πολιτικο γραφειο εκατοντάδες στελέχη των μπολσεβικων κλπ η πλειοψηφια της παλιας μποσεβικικης φρουρας
    ήταν άθλιοι γιατι καποιο λόγο θα είχε ο πατερούλης να τους εκαθαρισει
    κάποιο λόγο επίσης θα είχε ο πατερούλης να καταργει τα ΣΟΒΙΕΤ με το δημοκρατικο συνταγμα του 1936 χάρισμα στους αντιφασιστες συμμαχους του
    καποιο λόγο επίσης θα είχε ο πατερούλης την στιγμη που οι εκτελέσεις πηγαιναν συνεφο να διακυρήτει ότι δεν έχουμε ποια εσωτερικε΄ς αντιθεσεις πάμε για την αταξικη κοινωνια
    καποιο λόγο θα είχε ο πατερουλης την ίδια επισης περιοδο να λεει ότι ο Ένγκελς δεν κατάλαβε ότι μπορεις να μπαινεις στην αταξικη κοινωνια και να διατηρειται το κράτος

    παρτε το χαμπαρι οπαδοι του δημητροφ
    στα αντιφασιστικα δεν θυσιάστηκε μόνο η σοσιαλιστικη επανάσταση
    αλλά και η παλιά μπολσεβικη φρουρά που την έκανε.
    Ο λατρεμένος σας Ραμον μερκάντερ είχε δράσει και στην Ισπανια την πατριδα της οπορτουνα Ιμπαρουρι

    αντε λοιπόν οπαδοί του δημητροφ να δωσετε το βιογραφικο σας στο Χαρκοβιτη του εργατκου αγωνα

    Καμιλο Μπερνέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  30. Σταλινες μαθετε να σκέφτεσθαι καθαρά αν θέλετε επαναστατικο ΚΚΕ

    Καμίλο Μπερνέρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. near east πραγματικά καταπληκτικό το σχόλιο σου !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. Η πιο ολοκληρωμένη τοποθέτηση μου:

    Σε γενικές γραμμές ο άναυδος με έχει καλύψει στην αντιπαράθεση με τον "ανώνυμο"- "Μπερνέρι". Ο τελευταίος στη θέση της ταξικής πάλης βάζει μια υποτιθέμενη και κατασκευασμένη διαπάλη ανάμεσα στον "απρόσωπο μηχανισμό" - σταλινισμό και αυτούς που δήθεν αντιπαρατίθενται σε αυτόν. Ασχολούμαι με αυτό αρκετά "ακαδημαϊκά" επειδή, όπως
    Ανέφερα και παραπάνω, συνειδητά δεν συμμετέχω στην πτωματολογία. Παρεπιπτόντως αυτή η στρεβλωμένη αντίληψη της πραγματικότητας είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ανάλυσης που υποτίθεται ότι διερευνά το εποικοδόμημα έχοντας απογειωθεί και ξεκόψει από τη στέρεη υλική κοινωνική βάση. Δεν υπάρχουν τάξεις, ταξική πάλη και αντανάκλαση της άμεσα ή πιο σύνθετα στο εποικοδόμημα, υπάρχει μόνο ο μπαμπούλας με τα μουστάκια και οι καλοί φιλόσοφοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες που πέφτουν στα δόντια του...

    Ας τα πιάσουμε λοιπόν από την αρχή. Η μελέτη της εξέλιξης της σοβιετικής φιλοσοφίας, και επιστήμης θα πρόσθετα, είναι πολύ σύνθετη υπόθεση για να χωρέσει στο παραπάνω σχήμα. Χωρίς να διεκδικώ τη φωτεινή παντογνωσύνη, θεωρώ ότι απαιτείται να λάβουμε υπόψη μας κάποια βασικά χαρακτηριστικά, όχι κατ' ανάγκη σε σειρά σημασίας:

    Α. Τι κληρονομεί η νέα κοινωνία από την παλιά πρώτα από όλα σε ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Η σοβιετική εξουσία αντικειμενικά έπρεπε να στηριχτεί σε ελάχιστους αστούς "ειδικούς", εχθρικούς στην ουσία προς την επανάσταση. Το μεγαλύτερο κομμάτι επιστημόνων, φιλοσόφων κτλ της προεπαναστατικής Ρωσίας έγιναν εμιγκρέδες. Το να φτιάξει σχετικά γρήγορα νέους κόκκινους επιστήμονες, ταγμένους στην υπόθεση της επανάστασης, αποτελούσε καθήκον ζωτικής ανάγκης για το μέλλον του σοσιαλισμού. Η υλοποίηση αυτού του καθήκοντος δεν ήταν καθόλου απλή. θεωρώ ότι απαιτεί παραπέρα μελέτη το μασκάρεμα παλιών επιστημόνων σε "μαρξιστές" και η επιρροή τους. Όλα αυτά δεν άφησαν ανεπηρρέαστη και τη φιλοσοφία.

    ΡΓ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. Β. Η ΕΣΣΔ γεννήθηκε μέσα στη φωτιά και έζησε 70 χρόνια μέσα στη φωτιά. Όποιος θεωρεί ότι σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου, σκληρής ταξικής πάλης στο εσωτερικό, που ήταν φανερή ειδικά τις δεκαετίες '20 και '30 και κρύφτηκε κάτω από το χαλί μετά το 20ο Συνέδριο, Β' Παγκοσμίου, Ψυχρού Πολέμου κτλ., κτλ. είναι πάντα εύκολο να διατηρείς τη φιλοσοφική και επιστημονική συζήτηση "ανοικτή", "δημοκρατική" κτλ. απλά θεωρεί τη σοσιαλιστική οικοδόμηση κάτι σαν το παιχνίδι με τα στρατιωτάκια του ή τις κούκλες της όταν ήταν μικρός ή μικρή (σ.σ. συγγνώμη για το "σεξισμό"... ελπίζω να μην κρατήσετε από όλο το κείμενο αυτό το κομμάτι). Πολλές φορές μια τέτοια συζήτηση δεν μπορούσε απλά να καταλήξει πουθενά (π.χ. Ρώσικη Πρωτοπορία στα τελειώματα της, μηχανικιστές - διαλεκτικοί που προαναφέρθηκε κ.α.). Άλλες φορές στη συζήτηση υπήρχε παρέμβαση άλλων δυνάμεων εχθρικών προς το μαρξισμό.
    Παρ' όλα αυτά, μόνο θετική έκπληξη μπορεί να προκαλέσει ο πλούτος των ζητημάτων που συζητήθηκαν ανοικτά μπροστά στο σοβιετικό λαό και τους λαούς του κόσμου μέχρι τη δεκαετία του '50. Από το φορμαλισμό στην τέχνη μέχρι την επενέργεια του νόμου της αξίας στο σοσιαλισμό, από τη σχέση χεγγελιανής διαλεκτικής με το μαρξισμό μέχρι τη βιολογία. Σίγουρα οι απαντήσεις της περιόδου δεν ήταν πάντα οι καλύτερες και ολοκληρωμένες, σίγουρα ήταν λάθος να θεωρούνται ως τέτοιες στα κείμενα τους, αλλά κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός της ανοικτής συζήτησης. Κατά την προσωπική μου άποψη βέβαια, στη συντριπτική πλειοψηφία οι απαντήσεις της περιόδου ήταν σωστές ή προς τη σωστή κατεύθυνση. Ακόμα και στη Βιολογία, με τη γνωστή "υπόθεση Λυσένκο", έχουν πληθύνει τα τελευταία χρόνια οι φωνές ότι μάλλον ο "μοχθηρός αγρονόμος" είχε σε κάποιον βαθμό δίκιο...
    Κάθε περίπτωση πάντως είναι ξεχωριστή και απαιτεί ξεχωριστή μελέτη. Το τσουβάλιασμα όλων και η αυθαίρετη σύνδεση τους με τις ΔτΜ δεν αποτελούν επιστημονική προσέγγιση, πόσο μάλλον μαρξιστική.

    ΡΓ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. Το πρόβλημα πάντως αρκετών ήταν ότι η σοσιαλιστική εργατική εξουσία έπαιξε το ρόλο της συντονίζοντας, οργανώνοντας και προσανατολίζοντας αυτές τις συζητήσεις. Αρνούνται το δικαίωμα αυτό στην εργατική τάξη και το κράτος της, ενώ παράλληλα στον καπιταλισμό υπηρετούν πιστά την άμεση, αλλά κυρίως έμμεση και για αυτό πιο σίγουρη εμπλοκή της αστικής τάξης στην επιστημονική έρευνα. Άλλωστε αρκετοί από αυτούς τρώνε από το αστικό πανεπιστήμιο και το χέρι που σε ταΐζει δεν το δαγκώνεις. Το πολύ - πολύ γκρινιάζεις επειδή το τάισμα έχει χάσει την παλιά κουλτουριάρικη αίγλη του...

    Παραθέτω επίσης ακόμα ένα σοβαρό στοιχείο που δεν μπορεί να μπει ως Γ. γιατί δεν αφορά τα χαρακτηριστικά της ΕΣΣΔ, αλλά το πως προσεγγίσαμε στην Ελλάδα τη σοβιετική βιβλιογραφία. Αντικειμενικά η κύρια επαφή μας τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν τα εγχειρίδια φιλοσοφίας, πολιτικής οικονομίας κτλ. Ένα εγχειρίδιο όμως δεν είναι παρά ένα σχολικό βιβλίο, όσο καλό και να είναι αυτό. Η πλούσια παραγωγή πρωτότυπης έρευνας έμεινε άγνωστη στην Ελλάδα. Το αποτέλεσμα είναι πατώντας πάνω στην άγνοια να προσπαθούν οι αστοί να "αγκαλιάσουν" μαρξιστές που ενδεχομένως να εξέφραζαν πιο προχωρημένες απόψεις, όπως π.χ. ο Ιλιένκοφ.

    Κλείνοντας, ένα μόνο συμπέρασμα μπορούμε με ασφάλεια να εξάγουμε. Ότι αυτή η έρευνα από μαρξιστική σκοπιά έχει δρόμο ακόμα. Μακριά από εμάς εύκολα σχήματα και απλοποιήσεις. Μόνο μια κουβέντα για τη σχέση βάσης - εποικοδομήματος που συνδέεται με τα παραπάνω. Στο όνομα της παραπέρα ανάλυσης του εποικοδομήματος, πατώντας στο "σε τελική ανάλυση" του Ένγκελς, όλοι οι αναθεωρητές εγκατέλειψαν το έδαφος της υλικής οικονομικής βάσης και απογειώθηκαν στο υπερπέραν!

    Αυτά τα λίγα και καλό βράδυ από μένα

    ΡΓ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  35. Συμφονω σε γενικες γραμμες με τον ΡΓ και προσθετω,το μεγαλυτερο μερος των Σοβιετικων Επιστημονων μας ειναι-ειδικα στην Ελλαδα -αγνωστο.Απο τον Αφανασιεφ εως τον Σπιρκιν Σεπτουλιν Οιζερμαν Οσιποφ Ιλιενκοφ Βαζιουλιν κλπ.Πρωτοποροι στην Κυβερνητικη δεκαετια 60.Ψυχολογια Λεκτορσκι Λουρια κλπ.Οποιος δεν σκεφτεται με κλισε και θελει να δει την ΤΕΡΑΣΤΙΑ προσπαθεια που εγινε να απελευθερωθει ο ανθρωπος απο τον ανθρωπο καταληγει στα συμπερασματα του Αναρχοισπανου παραπανω.Παντως για τους φιλους που ενδιαφερονται ενας "καλος ανθρωπος" ανεβαζει εδω http://leninist.biz/en/AI ολο τον ογκο του εκδοτικου Προγκρες.
    Με συντροφικους χαιρετισμους
    Lunacharsky

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  36. σφυροδρέπανε έχει πολυ πλάκα ο τρόμος και η ελλειψη επιχειρηματων που σε οδηγει να κόβεις όλα τα αντίπαλα σχόλια και να κατασκευάζεις συζητησεις με αυτόν τον τρόπο
    αυτος που διαβάζει δεν γνωριζει τον αντιλογο γιατι κοβεις τα σχολια που δεν σου αρέσουν

    Σταλινες για αυτό θα ξυπνησετε ενα πρωι και θα έχετε καταρρευσει
    αν έχεις κόστια δημοσιευσε το

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  37. δημοσιευσε την απαντηση φοβισμενο σταλινακι ή πηγαινε δωσε βιογραφικο στον εργατικο αγωνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  38. http://www.youtube.com/watch?v=a9xBkACuNVM&feature=player_embedded

    Το Ριζοκάλτ περνάει σε ένα νεό στάδιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  39. Η κε του μπλοκ ευχαριστεί τους σφους αναγνώστες που άφησαν σοβαρά και ουσιαστικά σχόλια, κι επιφυλάσσεται για δικό της αναλυτικό σχολιασμό κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον. Επί τη ευκαιρία να ζητήσω συγνώμη κι από το νεόφυτο για το σχόλιό του που κόπηκε, γιατί το πήρε η μπόρα των εκκαθαρίσεων από το μπρέινστόρμινγκ (τρικυμία εν κρανίω επί το ελληνικότερον) του δον καμίλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  40. για την οποία υπολογίζω ότι μες στις επόμενες μέρες θα έχουμε πιθανότατα κάποιο κείμενο, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το θάνατό του, την περασμένη βδομάδα.

    Μνήμη Β.Α.Βαζιούλιν: http://www.ilhs.tuc.gr/gr/08012013.htm

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ

Η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή σε κάθε σχόλιο που προσπαθεί να προσθέσει κάτι στην πολιτική συζήτηση
Αρκεί να έχει κάποιο διακριτό ψευδώνυμο ως υπογραφή.