Όπιο του λαού

Το ποδόσφαιρο είναι μια σύγχρονη μορφή θρησκευτικής συνείδησης. Μια θρησκεία χωρίς απίστους όπως ισχυρίζονται -κάπως φονταμενταλιστικά είναι η αλήθεια- μπογιόπουλος και μήλακας στον τίτλο του βιβλίου τους.

Αν έτσι έχουν τα πράγματα όμως, κι αν η θρησκεία είναι το όπιο του λαού κατά το γνωστό μαρξικό (sic) τσιτάτο, τοτε το ποδόσφαιρο δεν είναι παρά μια εκσυγχρονισμένη μορφή αποχαύνωσης.

Οι θεωρητικοί της καινούριας θρησκείας δεν είναι λιγότερο γραφικοί από τους σνομπ επικριτές της.
Οι λάτρεις της στρογγυλής θεάς, ανάγουν τη μπάλα σε τοτέμ και της προσδίδουν υπερφυσικές ιδιότητες.
Παρακάτω εξετάζουμε τους βασικούς άξονες της μυθολογίας τους.

Το ποδόσφαιρο προσφέρει θέαμα κι έντονες συγκινήσεις.
Υπερτονίζοντας την χαρά και την "κατάνυξη" του οπαδού, δεν κάνουμε τίποτα διαφορετικό από τους θρήσκους που επικαλούνται το μεταφυσικό τους βίωμα. Το οποίο δεν προσεγγίζεται με τη λογική, δεν περιγράφεται με λόγια και συνοψίζεται στο ακαταμάχητο επιχείρημα "αν δεν το νιώσεις δεν μπορείς να το καταλάβεις".

Το ποδόσφαιρο είναι δημοκρατικό από τη φύση του.
Μύθος που έχει και υποσύνολα.
Υποσύνολο ένα: μπορεί να παίξει οποιοσδήποτε.
Οι φινετσάτοι και οι εύσωμοι που δεν τρέχουν σα μηχανάκια έχουν εκτοπιστεί στην εξέδρα. Το σύγχρονο ποδόσφαιρο δεν χωράει καμιά ιδιαιτερότητα. Ακόμα κι ο μέσι έπαιρνε αυξητικές ορμόνες να ψηλώσει γιατί αλλιώς δε θα έκανε καριέρα.
Υποσύνολο δύο: ο αδύνατος έχει ελπίδες να νικήσει τον δυνατό.
Όσες κι ένας φτωχός πλην τίμιος να πετύχει στη ζωή του. Εννιά στις δέκα οι πλούσιοι κι οι δυνατοί θριαμβεύουν. Στη ζωή και στο ποδόσφαιρο.

Επιπλέον η άνιση προβολή του επιθετικού σε σχέση με τον τερματοφύλακα πχ, ενισχύει τη χυδαία θεωρία για τα δάχτυλα του χεριού που δεν είναι ίσα. Ουδεμία σχέση με δημοκρατία και ισότητα δηλ.
Μετά από αυτά, όταν ακούω ότι το ποδόσφαιρο είναι ο βασιλιάς των σπορ, το μυαλό μου πηγαίνει κατευθείαν στη βασιλευομένη, τον κοκό και τους γλίξμπουργκ.

Το ποδόσφαιρο είναι το κατεξοχήν λαϊκό άθλημα. Συγκινεί τις μάζες περισσότερο από κάθε άλλο.
Με τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα ένας ντίλερ ναρκωτικών θα μπορούσε να αποδείξει πόσο λαϊκό είναι το ορίτζιναλ όπιο που προσφέρει αυτός. Και τα δύο έχουν ευρύτατη λαϊκή αποδοχή εξάλλου.
Κι ό,τι κι αν λέγεται για τις ρίζες τους που χάνονται στα βάθη του χρόνου, αμφότερα είναι προϊόντα του καπιταλισμού. Τότε μόνο έγιναν εμπόρευμα για μαζική κατανάλωση.

Σ.Σ: Ο μπογιόπουλος (τον μήλακα ποτέ κανείς δεν θυμάται να τον αναφέρει) στο βιβλίο του προσπαθεί να δείξει τη σύνδεση του ποδοσφαίρου με το αρχέγονο ένστικτο του πρωτόγονου κυνηγού (!!).
Ίσως έτσι εξηγείται που οι γυναίκες δε συγκινούνται πολύ με τη μπάλα. Αυτές από τότε κάθονταν σπίτι και μαγείρευαν περιμένοντας τους κυνηγούς να γυρίσουν από το γήπεδο.

Το ποδόσφαιρο είναι αθώο, φταίνε τα λαμόγια που το λυμαίνονται.
Την ίδια ακριβώς θέση έχουν οι πιστοί που τα βάζουν με τους παπάδες και την εκκλησία που δυσφημούν το -κατά τα άλλα- αγνό θρησκευτικό ιδεώδες, με τις μπίζνες και το ρίαλ εστέιτ.

Είναι σωστό να τονίζουμε το ρόλο του έμπορα που πλασάρει το αφιόνι στις μάζες. Όμως ακόμα κι αν διώξουμε τον έμπορα θα πάψει το όπιο να είναι τέτοιο και να αφιονίζει;
Το θέμα δεν είναι να χτυπήσουμε τους εμπόρους για να αρχίσουμε να φυτεύουμε μόνοι γλαστράκια με μπάλες στο σπίτι.

Οι πιστοί του ποδοσφαίρου πέφτουν στο ίδιο λάθος που κάνουν οι αντίπαλοί τους από την ανάποδη. Του αποδίδουν μεταφυσικά ιδιότητες που δεν έχει. Οι μεν συγκεντρώνουν τις αρετές και φτιάχνουν τον θεό για να τον αντιπαραθέσουν στον διάβολο που φτιάξαν οι απέναντι.
Στο τέλος με τη στάση τους και τη μονομέρειά τους, δικαιώνουν ο ένας τον άλλο.

Αυτές οι αξιολογικές κρίσεις, άσχετα από το τελικό συμπέρασμα, έχουν σε τελική ανάλυση στο επίκεντρό τους έναν ιδιότυπο χυδαίο εμπειρισμό.
Βασικό κριτήριο κάθε αναλυτή για το ποδόσφαιρο είναι το αν του αρέσει ή όχι.
Κανείς "άμπαλος" δεν θαυμάζει το ποδόσφαιρο κι ελάχιστοι κολλημένοι με τη μπάλα στέκονται κριτικά απέναντί του.
Όλα τα υπόλοιπα είναι δομημένα πάνω σε αυτό το γούστο ή την απαρέσκεια του καθενός.
Βαρυσήμαντες αναλύσεις και θεωρίες για να δικαιολογήσουν αυτό που (δεν) κάνουν και να σκεπάσουν τον υποκειμενισμό τους, να του δώσουν αντικειμενική χροιά και αξιώσεις επιστημονικής προσέγγισης.

Το ίδιο το βιβλίο των δημοσιογράφων του ριζοσπάστη (δηλ του μπογιό και του φανταστικού του φίλου που κανείς δεν επιβεβαιώνει την ύπαρξή του) δεν ξεφεύγει από τον κανόνα.
Στο οπισθόφυλλό του μάλιστα λέει: το βιβλίο αυτό είναι ό,τι έμεινε από το όνειρο που είχαν οι δυο συγγραφείς όταν ήταν μικροί να γίνουν ποδοσφαιριστές.
Πιθανότατα δεν το αποδίδω πιστά, γιατί το γράφω από μνήμης. Την ουσία όμως δεν την αλλοιώνω.
Αυτή ήταν η πρόθεση των συγγραφέων και οφείλουμε να τους ευχαριστήσουμε για την ομολογία τους, είναι πολύτιμη.

Αν πρόκειται λοιπόν μόνο για ένα απωθημένο, ας το αντιμετωπίσουμε με συμπάθεια ως τέτοιο. Ένα ωραίο λογοτεχνικό κείμενο, ένας θρησκευτικός ύμνος για το ποδόσφαιρο που γράψαν δύο ιεροκήρυκές του. Αλλά τίποτα περισσότερο.

(Ο γκαλεάνο πάντως έκανε το ίδιο πράγμα πολύ καλύτερα. Χωρίς να έχει καμιά αξίωση επιστημονικότητας. Ούτε και πρόθεση αγιοποίησης όμως. Για αυτό ο τίτλος του βιβλίου του είναι: τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου).

Από αυτή την άποψη εγώ εκτιμώ πολύ περισσότερο την προσέγγιση του σωτηρακόπουλου (κι ας είναι από απολιτίκ, αστική άποψη. Ο αστικός αθεϊσμός είναι όπως και να 'χει προτιμότερος από τη θρησκοληψία). Μια προσέγγιση που συνοψίζεται στο εξής:
Το ποδόσφαιρο είναι το σημαντικότερο δευτερεύον πράγμα στον κόσμο.
Σημαντικό ίσως. Αλλά δευτερεύον.

Οι θρησκόληπτοι της μπάλας πάλι, ίσως συμφωνήσουν με τον Μπιλ Σάνκλεϊ, παλιό προπονητή της λίβερπουλ.
Το ποδόσφαιρο δεν είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Είναι κάτι πολύ περισσότερο...

(Συνεχίζεται...)