Η προσφορά των κομμουνιστών

(Ή αλλιώς εντυπώσεις από μια εκδήλωση στο πολυτεχνείο για την προσφορά των κομμουνιστών στον αντιδικτατορικό αγώνα).

Οι σύντροφοι που μίλησαν ήταν τρεις.
Ο ένας ήταν παλαίμαχος αγωνιστής, ο άλλος κομματικό στέλεχος κι ο τρίτος ήταν ο σαχίνης, που όταν έγινε η χούντα ήταν μόλις 19 χρονών και ήταν ο βενιαμίν της αντίστασης.
Άπαντες έζησαν τα βασανιστήρια της ασφάλειας, κάποιοι από αυτούς και ξερονήσια.
Εδώ δεν επιχειρώ συνολική κριτική. Πιάνομαι απλώς από κάποιες αποστροφές των όσων είπαν και καταγράφω δικές μου σκέψεις και συνειρμούς.

Στο επίκεντρο βρέθηκε φυσιολογικά η 12η ολομέλεια που έγινε εν μέσω δικτατορίας και οδήγησε στη διάσπαση.
Υπήρχαν διαμορφωμένες δύο ομάδες στην κεντρική επιτροπή, λέει ο ένας σύντροφος. Όχι από το 68. Από το 58 ήδη (που διαλύθηκαν οι παράνομες κομματικές οργανώσεις) και πιο πριν ακόμα.
Έχει δίκιο, πρέπει να πάμε και πριν από το 58.
Αλλά αν πάμε πιο πριν πρέπει να μιλησουμε και για την τασκένδη. Να πούμε και για την καθαίρεση του ζαχαριάδη. Αλλιώς λέμε μισές αλήθειες.
Έτσι δεν είναι σύντροφε;

Ακολούθησε μια αντικειμενική περιγραφή των δύο ομάδων.
Από τη μια ήταν η συνεπής πλευρά που έμενε πιστή στην μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία, που ήθελε δυνατό κι αυτοτελές κομμουνιστικό κόμμα και πάλευε για την ανατροπή του καπιταλισμού.
Ενώ από την άλλη ήταν οι οπορτουνιστές που ήθελαν υποταγή στα κελεύσματα της αστικής τάξης και της σοσιαλδημοκρατίας.
Για ομάδες μιλούσε, οπαδική περιγραφή έκανε...

Βαριές κουβέντες για οργανωμένα κέντρα, συνειδητούς αντεπαναστάτες κτλ τα αποφεύγω εξισου συνειδητά.
Ούτε ως υλιστική ιστορική εξήγηση στέκουν, ούτε μου αρέσει να φορτώνω ελαφρά τη καρδία τέτοιες κατηγορίες σε άτομα που αγωνίστηκαν σε συνθήκες πολύ πιο δύσκολες από όσο εμείς τώρα.
Εξάλλου, αυτές ακριβώς οι δύσκολες συνθήκες εξηγούν πολλά πράγματα.
Πρωτόγνωρες οι συνθήκες, πρωτόγνωρα και τα προβλήματα.
Λογικό ως ένα βαθμό να υπάρξουν διαφορετικές εκτιμήσεις πάνω στο τι να κάνουμε. Λογικό να είναι και κάποιες πολιτικά λάθος.
Αλλά όλες έχουν μια βάση.
Κι αυτή η βάση δεν είναι η προδοσία.

Πολιτικά βέβαια μπορεί να σταθεί κριτική και μάλιστα σκληρή.
Κανείς όμως δεν θα 'ρθει να σου πει "γεια σας, είμαστε η οπορτουνιστική πτέρυγα που ήθελε υποταγή στα κελεύσματα των αστών". Ούτε θα συστηθεί ως "υποστηρικτής των οπορτουνιστών σοσιαλδημοκρατικής απόχρωσης που ήθελαν τη διάλυση του κόμματος, την καλημέρα μου" για να τον αναγνωρίσεις.
Όποιος πάει με αυτά τα μυαλά θα σκοντάψει στο πρώτο κιόλας βήμα που θα κάνει έξω από τον μικρόκοσμό του. Και σε μια πολιτική αντιπαράθεση μπορεί να εκτεθεί.
Αν η εκδήλωση σήμερα έγινε για να μάθουμε κάτι, αυτό που χρειάζεται είναι να εξοπλιστούμε με γνώση κι επιχειρήματα, όχι με χαρακτηρισμούς.

Λίγο αργότερα ο σαχίνης έκανε μια ειρωνεία για το σύνθημα σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο:
Λες κι εμείς εδώ πέρα έχουμε δυο κεφάλια, είκοσι μάτια, επτά χέρια κτλ.
Κι ένα μουστάκι θα πρόσθετα εγώ.
Που ο σαχίνης μια φορά το έχει.

Ο δεύτερος σύντροφος θυμήθηκε τους πάλαι ποτέ συντρόφους του από το γραφείο εσωτερικού κι άρχισε να τους απαριθμεί έναν-έναν:
κύρκος, παρτσαλίδης, ηλίου (κι όχι ηλιού), τσίπρας...
Το τι "γέλια" κάναμε...

Θα μπορούσε να πει κι αλαβάνο και δραγασάκη.
Αλλά αυτοί δεν έφυγαν το 68, ήταν μαζί μας.
Συνήθως αναρωτιέμαι με ποιους είμαστε (λατρεμένη εσωτερική αναζήτηση). Αν και κατά βάθος ξέρω.
Εδώ όμως σηκώνω τα χέρια ψηλά.
Αυτοί με ποιους είναι;
Με εμάς τους δογματικούς ή με τους αναθεωρητές;
Τι ακριβώς λένε για το 68 και τη 12η ολομέλεια;
Ανοίγουν κουβέντες για αυτή την περίοδο;
Ή το αποφεύγουν όπως ο στάλιν το νόμο της αξίας;

Αν οι αστοί τύπου ανδριανόπουλου είναι σε σύγχυση μετά την κρίση και τον σωτήριο για τις τράπεζες κρατισμό, εμείς τι να πούμε;
Έχουμε παραδοσιακά τον πιο συνειδητοποιημένο, αλλά και τον πιο μπερδεμένο κόσμο. Μακράν του δεύτερου...

Ο παλαίμαχος σύντροφος είπε πολλά από μνήμης, χωρίς σκονάκι με σημειώσεις. Αλλά σε κάποια φάση η μνήμη του τον πρόδωσε. Και σταμάτησε.
Είχα κι άλλα να πω, μπορεί να ξαναπάρω το λόγο αργότερα.
Ευτυχώς που δεν ήμασταν σε όργανο να του την πει κανείς για τις διαδικασίες.

Συγκίνηση για τον σύντροφο.
Και στο καπάκι για να καλυφτεί το κενό ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές, ποτέ τους δε λυγίσαν οι κομμουνιστές.
Ναι αλλά ξεχνάν καμιά φορά.

Η εύκολη κακία είναι να πεις ου γαρ έρχεται μόνον.
Το κενό μνήμης όμως παίζει να μην οφείλεται μόνο στο γήρας. Αλλά και στο ξύλο που έφαγε από τους χουντικούς.
Κι αυτό είναι το τραγικό της υπόθεσης.

Αυτό το λυγίζω πάντως έχει σημαδέψει γενιές και γενιές.
Δεν βγήκε τυχαία ο τίτλος Ο αλύγιστος στο μυθιστόρημα του κοτζιά.
Ούτε είναι τυχαία η κλισέ επίσημη απάντηση για όσους αποχωρούν ή διαγράφονται: δεν άντεξαν στις απαιτήσεις της ταξικής πάλης και λύγισαν.
Λύγισα κι εγώ με τη σειρά μου. Κι έγινα ένας από αυτούς.
Στατιστικό στοιχείο. Και ντάνος λυγίζος...

Στο τέλος ο δεύτερος σύντροφος έκλεισε με μια ωραία φράση, συμβουλή και δίδαγμα για τους νεότερους.
Όσοι μπαίνετε στο κόμμα πρέπει να φιλοδοξείτε να μείνετε σε αυτό μέχρι τέλους.
Σωστά τα λες σύντροφε. Δεν γίνεσαι από καπρίτσιο κομμουνιστής. Να κοιμηθείς τέτοιος κάποια νύχτα και να ξυπνήσεις κάτι άλλο το επόμενο πρωί. Είναι επιλογή και στάση ζωής.
Καλά τα λες σύντροφε.
Μια προσθήκη μόνο.
Πρέπει και το κόμμα να φιλοδοξεί να σε κρατήσει μέχρι τέλους.

Στην τελική, μιας και μιλάμε για την προσφορά των κομμουνιστών στον αντιδικτατορικό αγώνα ας θυμηθούμε τον κώστα κάππο.
Που κι εκτός κόμματος όταν ήταν έλεγε: από το κκε δεν έφυγα ποτέ.
Τι τραγική ειρωνεία θα ήταν για αυτόν η συμβουλή στο τέλος, ε;

Οι συνειρμοί σκεπάστηκαν από το χειροκρότημα. Οι ομιλητές είχαν τελειώσει.
Ωραία, τώρα θα πάμε και στα ερωτήματα, σκέφτηκα.
"Σύντροφοι και φίλοι, ακολουθεί συναυλία στο φουαγιέ με το συγκρότημα της κνε... (...)".
Έτσι μπράβο ρε παιδιά, να γίνει και λίγος διάλογος.

Και του χρόνου σύντροφοι...