Μπορεί να θυμίζει λίγο την προτροπή του αλτουσέρ για το κεφάλαιο, αλλά αυτό δε σημαίνει κάτι για το συγγραφέα του. Συγκρουσιακός σίγουρα, αλτουσεριανός μάλλον όχι. Ο κομάντο δεν χωράει σε καλούπια. Μονάχα σε εντροπίες.
Η οποία λίγο πριν το θέρος μετασχηματίζεται σε πατριωτική και μας κατάθέτει την ψυχή του σε συσκευασία κειμένου για τη μεγάλη του αγάπη: την ποίηση. Η κε του μπλοκ θα το δημοσιεύσει σε δύο συνέχειες, σαν κυριακάτικο ένθετο για τον πολιτισμό. Δεν ξέρω αν και πόσο ενδιαφέρει τους αναγνώστες, αλλά εδω θα φανεί τι ψάρια πιάνουμε.
Σχολιασμός κι ενστάσεις ευπρόσδεκτες. Η κε του μπλοκ διατηρεί τις δικές της (αν ήταν στο ρίζο θα έλεγε: άρθρο συνεργάτη μας (απηχεί τις προσωπικές του απόψεις). Αλλά δεν επεμβαίνει λογοκριτικά. Κρατάει το λόγο και την κριτική της κι επιφυλάσσεται για παρέμβαση στην εξέλιξη της συζήτησης. Και ζητάει συγνώμη από τον κομάντο που δε μπόρεσε να πείσει το ιστολόγιο να συνεργαστεί στις εσοχές και τις μορφοποιήσεις, με αποτέλεσμα να χάνει αρκετά το κείμενο κι η ροή του στο μάτι και στο μυαλό.
Δε χρειάζεται να θυμηθείς. Το ξέρουμε.
Όλα τα μονοπάτια βγάζουνε στα Ψηλαλώνια. Ο
αγέρας είναι αψύς κει πάνου.
(Γ. Ρίτσος, Ρωμιοσύνη)
Ο σ. Σαμπετάι υποστηρίζει πως το σπέρμα της ποίησης ενυπάρχει στην Ιστορία της Φύσης και του ανθρώπου ως ουτοπική λειτουργία και ορίζοντας. Όπως και σε πολλά άλλα, έχει δίκιο. Η ποίηση βγαίνει από την ίδια την εργασιακή διαδικασία. Στις απαρχές της κοσμοϊστορίας υπάρχει η 'χειρονομία' ως χειρωνακτική πράξη παραγωγικής εργασίας και ταυτόχρονα ως πρωταρχική έκφραση του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος καθορίζεται από τους σκοπούς που θέτει ο ίδιος στον εαυτό του -πράγμα που αποτελεί την αυτονομία του και τον ξεχωρίζει από τα ζώα. Αυτός ο αυτοκαθορισμός του ανθρώπου είναι, σύμφωνα με τον Μάρξ, η 'πρώτη ιστορική πράξη': η δημιουργία μιας νέας ανάγκης μέσα από την ικανοποίηση μιας προηγούμενης ανάγκης με την εργασία, τον κοινωνικό μεταβολισμό του ανθρώπου και της Φύσης. Σ' αυτήν την διαρκώς ανανεούμενη δυνατότητα διερεύνησης των νέων αναγκών, τη διερεύνηση του αδύνατου ως μη-ακόμα εφικτού, στην ουτοπική λειτουργία της ίδιας της εργασίας βρίσκεται η ρίζα της ποίησης.
Εδώ βέβαια κάπου χαλάει το πράγμα. Ο τετραπέρατος homo sapiens sapiens, κάποια στιγμή, μαζί με την ουτοπική λειτουργία της εργασίας ανακαλύπτει και την γεωργία, τον καταμερισμό της εργασίας, την απόσπαση του πλεονάσματος, την ατομική ιδιοκτησία. Η ουτοπική-ποιητική λειτουργία που ήταν σύμφυτη με την εργασιακή διαδικασία αυτονομείται, μετατοπίζεται στο εποικοδόμημα, γίνεται 'κουλτούρα' και, ως αυτόνομη πλέον, εξυπηρετεί τους κυρίαρχους. Ο διαχωρισμός πνευματικής/χειρωνακτικής εργασίας, το χάσμα ανάμεσα στην Εργασία και την Κουλτούρα διευρύνεται και τυραννάει την Προϊστορία μέχρι και σήμερα.
Από την άλλη όμως, η αόρατη αλλά άρρηκτη υλική-ιστορική τους ενότητα υπάρχει ακόμα. Είναι αυτή ακριβώς η κεντρική αντίφαση που κάνει την ποίηση επαναστατική από τη φύση της. Ή καλύτερα: κάθε αληθινό ποιήμα είναι επαναστατική πράξη. Γιατί δεν μπορεί παρά να υπενθυμίζει τις πρωταρχικές του ρίζες – την ανθρωπολογική μνήμη της χειραφετημένης εργασίας, της εργασίας ως αυτοσκοπού. Και μέσα απ'αυτήν την μνήμη να “αντανακλά τις μυστικές φωνές και τα οράματα του μέλλοντος”.
Ή όπως θά 'λεγε κι ο Ελύτης μέσα απ'τη φωνή της Μαρίας Νεφέλης: περπατώ μές στ' αγκάθια μες στα σκοτεινά/ σ' αυτά πού' ναι να γίνουν καί στ' αλλοτινά (Μαρία Νεφέλη, 1978)
Αυτή η επικίνδυνη ενατένιση του Αδύνατου, η φυσική προσήλωση στον ου-τόπο, ο Ελύτης πάλι που υπενθυμίζει πως μυριάδες δυνατότητες φρικιούν/ γύρω μας κι ούτε που καθόλου εγγίζουμε/ οι ηλίθιοι (Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας, 1982), είναι που χαλάνε τη μεταμοντέρνα πολιτισμική σούπα της ελληνικής αστικής δημοκρατίας. Αυτής που όλο στριφογυρνάει ατάκτως απο δώ κι από κεί, κι όλο και παραμένει ουσιαστικά στάσιμη. Γι' αυτό, είτε εξαφανίζουν την ποίηση από τα διάφορα μμε, είτε τη χαντακώνουν σε ειδικά περιοδικά και συνέδρια για τους 'μυημένους'. Τη φοβούνται – και καλά κάνουν.
Σ' αυτόν τον τόπο όμως, από τις αρχές του 19ου αιώνα ως το Δεκέμβρη του 2008, η συνάντηση με το Αδύνατο ήταν πάντα στην ημερήσια διάταξη. Γι' αυτό και η παρουσία της ποίησης ήταν πάντα πολύ έντονη. Δυστυχώς για κάποιους, η ταξική μνήμη έχει πολλά ποδάρια και γι' αυτό θα δοκιμάσουμε να την αναπλάσουμε, έτσι ώστε να μας προσφέρει τις πολύτιμες αποσκευές της συντροφιά για το μακρύ δρόμο στο παρόν του -ελληνικού- κοινωνικού πολέμου.
Στους έξοχους δεκαπεντασύλλαβους του πρώτου αληθινού ποιητή που γέννησε αυτή η χώρα αποτυπώνεται για πρώτη φορά η συνείδηση του αγώνα:
Στον Ψηλορείτη όπου συχνά μ'ετράβουνεν ο πόνος
Κι' έβλεπα τ' άστρο τ' ουρανού μεσουρανίς να λάμπει
Και του γελούσαν τα βουνά τα πέλαγα κι οι κάμποι.
Κι ετάραζε τα σπλάχνα μου ελευθεριάς ελπίδα
Κι εφώναζα: ώ θεϊκιά κι όλη αίματα πατρίδα! (Δ.Σολωμός, Ο Κρητικός)
Μια συνείδηση που ζήταγε πολύ περισσότερα απ' το να διώξει τον Τούρκο και που αποτυπώθηκε στις πρώτες εθνοσυνελεύσεις, πριν πάρουν κεφάλι οι κοτζαμπάσηδες και οι αγγλογάλλοι..
οι ήρωες ειν' ενωμένοι και, μέσα τους λόγια λένε
Για την αιωνιότητα που μόλις τα χωράει.
Στα μάτια και στο πρόσωπο φαίνοντ' οι στοχασμοί τους. (Δ.Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι)
Ο 'εθνικός ποιητής' αυτής της χώρας είναι ένας ποιητής που υμνεί την επαναστατημένη συνείδηση, που (έχοντας διαβάσει Χέγκελ) συλλαμβάνει το Αρνητικό ως ποιοτικό με όλες τις συνέπειες που μπορεί νά' χει αυτό... Για κοίτα κει χάσμα σεισμού βαθιά στον τοίχο πέρα,/ Και βγαίνουν άνθια πλουμιστά και τρέμουν στον αέρα.
Ο 'εθνικός ποιητής' αυτής της χώρας μάς έδωσε το 1849 -ένα χρόνο μετά το ευρωπαϊκό επαναστατικό κύμα του 1848..- ένα τετράστιχο που εκφράζει και καθοδηγεί κάθε επαναστατημένο σε κάθε τόπο, στους καιρούς που περάσανε και σ' αυτούς που θά' ρθουν:
H Κόλαση πάντ' άγρυπνη σου στήθηκε τριγύρου.
Αλλά δεν έχει δύναμη πάρεξ μακριά και πέρα
Μακριά 'πό την Παράδεισο και σύ σ' εσέ 'χεις μέρος.
Μέσα στα στήθια σου τ' ακούς, Καλέ, να λαχταρίζει ;
(Δ.Σολωμός, Ο Πόρφυρας)
Άντε μετά να μη γίνεις πατριώτης...
Το 1879, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης γράφει τον Φωτεινό. Είναι η ιστορία ενός γέροντα που, μετά από ένα επεισόδιο με τον Φράγκο άρχοντα της Λευκάδας, βγαίνει στο βουνό και προκαλεί εξέγερση των χωρικών. Στην αρχή του ποιήματος ο γέρος μαλώνει το γιό του που φοβάται να διώξει τα κυνηγόσκυλα του γιού του αφέντη που χαλάνε τα σπαρτά τους..
Τί ρήγας, τί ρηγόπουλα! Είν' ο καινούργιος κύρης,
που πλάκωσε με ξένο βιό να γίνει νοικοκύρης.
Παλιόφραγκοι, που πέφτουνε σαν όρνια στα ψοφίμια
εκείνοι πάντα κυνηγοί και πάντα εμείς αγρίμια.
Κι εσύ τους τρέμεις βούβαλε! Παιδί μες στη φωτιά σου,
που τρίβεις στουρναρόπετρα μ' αυτά τα δάχτυλά σου,
πόχεις τετράδιπλα νεφρά και ριζιμιό τα στήθια,
τους βλέπεις και σε σκιάζουνε! Ο δούλος, είν' αλήθεια,
λίπο ποτάζει μοναχά, ψυχή κι αίμα δεν έχει.
Αργότερα, το γέροντα τον συλλαμβάνουν και τον χτυπούν οι Φράγκοι, κι όμως σηκώνει ανάστημα και βγάζει λόγο μπροστά στον άρχοντα -για τον Λαό..
Αν εξεράθη το κλαρί, πάντα χλωρή είν' η ρίζα
και μένει πάντα ζωντανό ή ρόδι φάγ' ή βρίζα
αυτό το βόιδι το μανό, π' όσο βαθιά ρουχνίζει
τόσο εύκολα μυγιάζεται κι ανεμοστροβιλίζει,
και που το κράζουνε Λαό. Θα σπάσει το καρίκι
και θα προβάλλει με φτερά μια μέρα το σκουλήκι.
Τότε, πουλί το σερπετό, ποιός ξέρει που θα φτάσει!...
Κανείς δε ξέρει πού θα φτάσει, αλλά πρέπει σιγά-σιγά ν' αρχίσει να μυγιάζεται για να ανεμοστροβιλίσει ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΕΕ στον αγύριστο.
Με την είσοδο του νέου αιώνα η ελληνική ποίηση αναπτύσσεται παραπέρα. Τις πρώτες δεκαετίες κυριαρχεί ο Κωστής Παλαμάς , έτερος υποψήφιος για το χρίσμα του 'εθνικού ποιητή' - μια λόξα που κυριάρχησε για πολύ καιρό στα γράμματα του τόπου με αρκετούς κατά καιρούς επιλαχόντες.
Στα μέσα της δεκαετίας του '30, ο σ. Ζαχαριάδης γράφει μέσα από τις φυλακές της Κέρκυρας τη μελέτη “Ο αληθινός Παλαμάς” και μ' αυτόν τον τρόπο υφαρπάζει τον ποιητή από τον βενιζελισμό και την 'Μεγάλη Ιδέα' και τον συνδέει με το εργατικό κίνημα.
Ο Παλαμάς έγινε ο αγαπημένος των εξόριστων και των φυλακισμένων. Η γενιά της Αντίστασης διαπαιδαγωγήθηκε με τον Δωδεκάλογο του Γύφτου, παλαμικοί στίχοι απαγγέλονταν σε γιορτές και επετείους και γίνονταν συνθήματα. Δεν πρέπει λοιπόν να μας εκπλήσσει που ο σ. Κουφοντίνας, καμμιά εξηνταριά χρόνια μετά, διάλεξε να τελειώσει την απολογία του με το παρακάτω ποιήμα, απο τη συλλογή του Παλαμά Βωμοί (1915):
Παιδί το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,
όπως το βρεις κι όπως το δεις να μην το παρατήσεις
Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε 'το πιο στέρεα(...)
Κι αν είναι
κ' έρθουνε χρόνια δίσεχτα, πέσουν καιροί οργισμένοι,
κι όσα πουλιά μισέψουνε σκιασμένα κι όσα δέντρα
για τίποτ' άλλο δε φελάν παρά για μετερίζια,
μη φοβηθείς το χαλασμό. Φωτιά! Τσεκούρι! Τράβα
ξεσπέρμεψέ το, χέρσωσε το περιβόλι, κόφ' το,
και χτίσε κάστρο απάνου του και ταμπουρώσου μέσα,
για πάλεμα, για μάτωμα, για την καινούργια γέννα
π' όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για νά 'ρθει
κι όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων.
Στο παλαμικό ποιητικό κλίμα εντάσσεται και η πρώτη εμφάνιση της 'στρατευμένης ποίησης' στη χώρα: o Κώστας Βάρναλης. Ο δραστήριος δάσκαλος έγραψε ποίηση λαϊκή, προσανατολισμένη σχεδόν πάντα στην αφύπνιση του Λαού. Γι' αυτό και η παράδοση και ο σολωμικός απόηχος βρίσκονται παντού..
παλουκωμένα ως σας γρικώ,
προεστών κεφάλια και Τουρκώ,
κάνω τη φτερούγα πήχη
κάνω σπιθαμή το νύχι. (Η σκιά ενός Κλέφτη από τα περασμένα, 1927) ή εκείνο το σημείο απ' τη Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου που δεν μελοποιήθηκε..
Αν το δίκιο θές, καλέ μου,
με το δίκιο του πολέμου
θα το βρείς. Όπου ποθεί
λευτεριά, παίρνει σπαθί.
Παρά τη λαϊκότητα και την προπαγανδιστική διάθεση (που πολλές φορές αποβαίνουν εις βάρος της καλλιτεχνικής αξίας), ο Βάρναλης μας έδωσε και μικρά διαμαντάκια -ένα από αυτά κοσμεί τη πρώτη σελίδα του Οδηγητή- που έχουνε σήμερα να πούνε πολλά για την τακτική και στρατηγική εν όψει μεσαίωνα και ΔΝΤ..
Όλα τελειώνουνε
κι όλα περνάνε,
ιδέες βασίλισσες
κακογερνάνε,
στις νέες ανάγκες σου
-κόπος βαρύς!-
σκοπούς αλάθεφτους
κοίτα να βρείς. (Σκλάβοι Πολιορκημένοι, 1927)
Για το δεύτερο στυλοβάτη της στρατευμένης ποίησης και έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές που έβγαλε ποτέ αυτή η μικρή χώρα δε θα πω τίποτα (αυτός χρειάζεται ολόκληρο κείμενο δικό του). Παραθέτω όμως, προς γνώσιν και συμμόρφωσιν, για τους σοβιετόφιλους αναγνώστες του μπλόγκ (της Κ.Ε. του μπλοκ συμπεριλαμβανομένης) το παρακάτω ποιήμα του με τίτλο Η Χαμένη Υπερβόρειος που -άν και ενδεδυμένο με εκείνη τη γνώριμη, εξαίσια υπερευαισθησία αυτού του τεράστιου καλλιτέχνη- λέει και σημαίνει πολλά..:
Το μάθαμε καλά πως Υπερβόρειος διόλου δεν υπάρχει
πέρα από τις Ριπαίες οροσειρές, όσο κι αν τα γλαυκά όριά της,
ανάλογα με τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις των γεωγράφων,
μετακινούνταν όλο πιο μακριά.
Σήμερα βεβαιώθηκε:
μια σκέτη φαντασία η χώρα απ' όπου μας ερχόντανε
οι κύκνοι και τα ορτύκια, όπου οι σεμνόπρεπες κόρες
Λαοδίκη και Υπερόχη ετοίμαζαν για τους θεούς
τα πρώτα φρούτα της σοδειάς, προσεχτικά τυλίγοντάς τα
σ' άχυρο σίτου και λεπτό χαρτί.
Και τώρα αναρωτιόμαστε
πού τάχατε ν' αποδημεί ο Απόλλωνας κάθε χειμώνα
με τ' άρμα του που τό 'σερναν λάμποντες κύκνοι και γρύπες,
κρούοντας τη χρυσή του λύρα, όταν εμείς μήνες και μήνες
μάταια κατά το Μάρτη καρτερούσαμε το γυρισμό του
συντάσσοντας μέσα στο κρύο τους γιορτινούς του παιάνες;
Ή μήπως πια ούτε Απόλλωνας ούτε λύρα υπάρχει;
Ωστόσο ακόμη συνεχίζουμε τον μισοτελειωμένο παιάνα
αφήνοντας ένα κενό στου ονόματος το μέρος, μήπως
βρεθεί κανένα νέο και το προσθέσουμε την ύστατη ώρα,
πάντοτε με το φόβο μήπως ο αριθμός των συλλαβών του,
μικρότερος ή μεγαλύτερος, μας χαλάσει το μέτρο.
(Γ. Ρίτσος, Καρλόβασι Σάμου, 7/6/1969)
Με την λεγόμενη “Γενιά του '30”, η ελληνική ποίηση αφομοιώνει δημιουργικά τα διδάγματα του μοντερνισμού και προχωρά προς μεγάλες εμπνεύσεις και πραγματοποιήσεις. Ο κύριος εκπρόσωπος εδώ είναι ο σοβαρός και μειλίχιος πρεσβευτής, κύριος Γιώργος Σεφέρης. Η φωτισμένη δεξιά του τόπου συναντά τον μοντερνισμό του Έλιοτ. Μεταπολεμικό αποτέλεσμα: το πρώτο ελληνικό Νόμπελ (1963).
Πρέπει ωστόσο να αναγνωρίσουμε στον κύριο πρεσβευτή -εκτός απ'την αναμφισβήτητη καλλιτεχνική ποιότητα- πολιτική ειλικρίνεια και πνευματικό ήθος. Σ' ένα απόσπασμα από το ποιήμα του Τελευταίος Σταθμός έγραφε:
Ερχόμαστε απ' την Αραπιά, την Αίγυπτο την Παλαι-
στίνη τη Συρία
το κρατίδιο
της Κομμαγηνής πού 'σβησε σαν το μικρό λυχνάρι
πολλές φορές γυρίζει στο μυαλό μας,
και πολιτείες μεγάλες που έζησαν χιλιάδες χρόνια
κι έπειτα απόμειναν τόπος βοσκής για τις γκαμούζες
χωράφια για ζαχαροκάλαμα και καλαμπόκια.
Ερχόμαστε απ' την άμμο της έρημος απ' τις θάλασσες
του Πρωτέα,
ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,
καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί
του.
Το βροχερό φθινόπωρο σ' αυτή τη γούβα
κακοφορμίζει την πληγή του καθενός μας
ή αυτό που θά 'λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα
ή μονάχα κακές συνήθειες, δόλο και απάτη,
ή ακόμα ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.
(Γ. Σεφέρης, Cava dei Tirreni, 5/10/1944)
Cava dei Tirreni ονομάζεται ένα χωριό στη νότια Ιταλία. Εκεί κατέφυγε, από το Κάιρο, το Σεπτέμβρη του '44 ολόκληρη η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση υπό τον γέρο της Αγγλοκρατίας. Το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στην Καζέρτα, όπου λίγο αργότερα ο σ. Σαράφης αναγκάστηκε να υπογράψει το 'Λίβανο των Στρατιωτικών'...
Η πραγματική όμως πρωτοπορία της γενιάς του '30 ακούει στο όνομα Ανδρέας Εμπειρίκος. Ο πρώτος έλληνας υπερρεαλιστής και ταυτόχρονα ένας απ' τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του κινήματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Ζωντανό -για πάντα- παράδειγμα για το πού μπορεί να φτάσει αυτή η απίστευτη γλώσσα. Επαναστάτης και ερωτικός μέχρι το τέλος, ήταν ένα μέγεθος που -φυσικά και- δεν χωρούσε στα όρια της ελληνικής αριστεράς, παρ' όλο που στα νιάτα του (όταν σιγά-σιγά ξέφευγε απ'την παλαμική επίδραση και ανακάλυπτε τον υπερρεαλισμό) έγραφε το -'μυθικό' για την κριτική- ποιήμα που ανακαλύφθηκε πρόσφατα:
Αγαπημένη μας μητέρα ΕΣΣΔ,
Ύλη και πνεύμα της αμαράντου νίκης του προλεταριάτου
Ζωή μας, χτυποκάρδι μας
Εγγυήτρια της αγαθής εκβάσεως της πάλης των απανταχού
της γης
Κομμουνιστικών κομμάτων και οργανώσεων
Αγαπημένη μας μητέρα ΕΣΣΔ
Σήμερα το 1/6 της γης και αύριο και τα έξη
Σήμερα ΕΣΣΔ και αύριο ΠΕΣΣΔ με το Π = Παγκόσμιος
Αγαπημένη μας μητέρα ΕΣΣΔ,
Δέξου τους στίχους μου αυτούς που σου προσφέρω με την ίδια
ευλάβεια που ακουμπάμε τα λουλούδια μας στον τάφο του
πατέρα μας Λένιν.
Αγαπημένη μας μητέρα ΕΣΣΔ,
Δέξου την σύψυχή μου ανάταση μεσ΄απ' τα βάθη
της σημερινής μας δυστυχίας και τα πλοκάμια
της κεφαλαιοκρατίας
Προς την αιώνια δόξα σου
Και κάμε
Μητέρα μας αγαπημένη ΕΣΣΔ,
Κάμε να έρθει γρήγορα και το δικό μας μέγα βράδυ που θάναι
και δικό σου
Και ρύσαι ημάς από τους πονηρούς αστούς
Αμήν
(Το θέαμα του Μπογιατιού ως κινούμενου τοπίου -απόσπασμα-, 1933)
Με τον υπερρεαλισμό όμως βρίσκει τον πραγματικό του εαυτό και μας χαρίζει αληθινή ποίηση – άξια για 15 Νόμπελ..
Επάνω από την δοσοληψία των μιασματικών υδάτων μιας νό-
σου που κατεδικάσθη οριστικώς
Η άχνα της υγείας μεσουρανεί και μέλπει
Η πίστις της περιπετείας δεν χαλαρώθηκε
Τα μάτια της είναι πράσινα και κατοπτρίζονται μες στα νερά
της νεότητος
Ένας νέος συναντά μια νέα και την φιλεί
Από τα χείλη τους αναπηδούν οι λέξεις μεθυσμένες
Όλη η ζωή τους μοιάζει με λειβάδι
Επαύλεις εδώ κι εκεί κοσμούν την πρασιά του
Νεότης νεότης τί ωραία που είναι τα μαλλιά σου!
Τα χαϊμαλιά σου τα στολίζουν άνθη μυγδαλιάς που ανθεί σε
χώρα πεδινή
Οι θρίαμβοι των Καισάρων περνούν καμμιά φορά απ' αυτή τη
χώρα και παρασύρουν τα νερά των κήπων
Οι γυναίκες των κηπουρών γυμνώνουν τα στήθη τους και τους
παρακαλούν
Μια σειρά μαργαριταριών στάζει σε μια χοάνη
Κάθε μαργαριτάρι είναι μία σταγών και κάθε σταγών είναι
ένας δράκος
Το κάστρο του κατέρρευσε και τώρα παίζουν τα παιδάκια μες
στους ίσκιους
Τα θρύψαλλα του καθρέφτη της πυργοδέσποινας είναι κι αυτά
πετράδια
Που ρίχνουν στον πετροπόλεμο τα παλληκάρια.
(Α. Εμπειρίκος, Καρπός ελαίου, 1945)
Τέταρτος -μαζί με το σ. Ρίτσο- στη χορεία των 'μείζονων' της γενιάς του '30, ο Οδυσσέας Ελύτης. Κι αυτός αστικής καταγωγής, κι αυτός υπερρεαλιστής (με τον τρόπο του). Αυτοεξόριστος στο Παρίσι, λόγω μετεμφυλιακού καθεστώτος, γράφει το ποίημα που αργότερα μελοποίησε ο Μίκη(ς) Μάους και αποτέλεσε μια ιστορική στιγμή στον νεοελληνικό πολιτισμό, αφού για πρώτη φορά συνέδεσε τις υψηλής ποιότητας πραγματοποιήσεις της έντεχνης παράδοσης με τον λαϊκό πολιτισμό. Αυτό -ό,τι κι αν έχει κάνει έπειτα ο Μίκη(ς) Μάους- του το χρωστάμε. Το ποιήμα είναι επικό, προσκολλημένο στο ελληνικό περιβάλλον, μα πάντα με αγωνιστική διάθεση – κάτι που το διατηρεί επίκαιρο..
ΗΡΘΑΝ
ντυμένοι “φίλοι”
αμέτρητες φορές οι εχθροί μου
το παμπάλαιο χώμα πατώντας.
Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους.
Έφεραν
το Σοφό, τον Οικιστή και το Γεωμέτρη,
Βίβλους γραμμάτων και αριθμών,
την πάσα Υποταγή και Δύναμη,
το παμπάλαιο φως εξουσιάζοντας.
Και το φώς δεν έδεσε ποτέ με τη σκέπη τους.
Ούτε μέλισσα καν δε γελάστηκε το χρυσό ν' αρχινίσει παιχνίδι .
ούτε ζέφυρος καν, τις λευκές να φουσκώσει ποδιές.
Έστησαν και θεμέλιωσαν
στις κορφές, στις κοιλάδες, στα πόρτα
πύργους κραταιούς και επαύλεις
ξύλα και άλλα πλεούμενα,
τους Νόμους, τους θεσπίζοντας τα καλά και συμφέροντα,
στο παμπάλαιο μέτρο εφαρμόζοντας.
Και το μέτρο δεν έδεσε ποτέ με την σκέψη τους.
(Ο. Ελύτης, “Το Άξιον Εστί” -ΤΑ ΠΑΘΗ Ζ',1959)
Στο ίδιο έργο, στο ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΕΚΤΟ, ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΝ, ο ποιητής επιστρέφει στο μέλλον -που θα 'λεγε κι ο Πέτρος..
εξόριστε Ποιητή, στον αιώνα σου, λέγε, τί βλέπεις;
- Βλέπω τα πελέκια στον αέρα σκίζοντας προτομές Αυτοκρατόρων
και Στρατηγών.
- Βλέπω τους εμπόρους να εισπράττουν σκύβοντας το κέρδος των
δικών τους πτωμάτων.
- Βλέπω τους έφηβους και βλέπω τα κορίτσια στην ετήσια Κλή-
ρωση των Ζευγαριών.
- Βλέπω τους Στρατοδίκες να καίνε σαν κεριά, στο μεγάλο τραπέζι
της Αναστάσεως.
- Βλέπω τους Χωροφυλάκους να προσφέρουν το αίμα τους, θυσία
στην καθαρότητα των ουρανών.
- Βλέπω τη διαρκή επανάσταση φυτών και λουλουδιών.
- Βλέπω τις κανονιοφόρους του έρωτα.
(Ο. Ελύτης,“Το Άξιον Εστί” -ΤΑ ΠΑΘΗ, Ανάγνωσμα Έκτο,1959)
Κεντρικός σχεδιασμός στην οικονομία ή ετήσια Κλήρωση των Ζευγαριών; Ψευδοδίλλημα. Πρώτα το ένα, ύστερα το άλλο. Αρκεί στο ενδιάμεσο να μη μας μπαστακωθούν οι κρατικοί λειτουργοί του κόμματος..
Τα παραπάνω παραδείγματα είναι μόνο μια σταγόνα στον ωκεανό της ελληνικής ποιητικής παραγωγής. Έχουμε να κάνουμε με “ένα λαό γεμάτο από μικρούς ως μέγιστους ποιητές”, πού 'λεγε κι ο Μίσσιος. Ένα λαό που με πληθυσμό το πολύ 7 εκατομμύρια, έβγαλε δύο βραβεία Λένιν (Βάρναλης, Ρίτσος) και δύο Νόμπελ (Σεφέρης, Ελύτης).
Είναι σαφές πως κάτι ιδιαίτερο πρέπει να συμβαίνει για να υπάρξει μια τέτοια ζηλευτή επίδοση. Δύο πράγματα είναι τα αίτια, κατά τη γνώμη μου. Πρώτον, η έκρυθμη κοινωνική ιστορία του τόπου. Και δεύτερον, η γλώσσα και το ανεπανάληπτο φυσικό περιβάλλον του τόπου.
Αυτή η χιλιοτραγουδισμένη για τρεις χιλιάδες χρόνια γλώσσα ήταν επόμενο να κουβαλάει μαζί της συσσωρευμένη 'ποιητική πείρα', η οποία πρόσφερε στον εκάστοτε προικισμένο τα φόντα για την αληθινή δημιουργία. Ίσως να ήτανε αυτή η γλώσσα που μας έσωσε, σχεδόν εξ ολοκλήρου, από τον 'σοσιαλιστικό ρεαλισμό'. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, δεν μπορούσε παρά να φαντάζει αστείο η υποταγή μιας τέτοιας γλωσσικής ποιότητας στις εγκεφαλικές εμμονές του Ζντάνοφ, και ευτυχώς οι αριστεροί ποιητές μας το κατάλαβαν νωρίς.
(το δεύτερο μέρος την επόμενη κυριακή)
Μια απορια μονο, εν αναμονη του δευτερου μερους, μιας και σχολια επι της ουσιας δεν μπορουμε να κανουμε τωρα: Γιατι θεωρεις το Σολωμο ως τον πρωτο αληθινο ποιητη της χωρας?
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα λοιπόν, που σε αυτό το σχόλιο, πέρα από τον τρόπο γραφής σου που ούτως ή άλλως μου αρέσει, συμφωνώ και με την οπτική του αφιερώματός σου!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπαραίτηο συμπλήρωμα στο άρθρο, είναι νομίζω, και μια αναφορά στον ποιητή της θάλασσας αλλά όχι μόνο -και αυτό δεν το γνωρίζουν πολλοί- και του αγώνα, Νίκου Καββαδία!
Φυσικά και συμφωνείς, αφού δεν είναι δικό μου!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ δική μου βασική ένσταση είναι ότι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός δε μπορεί να ταυτίζεται με το ζντάνοφ όπως οι ιδεολογίες δεν ταυτίζονται με όσους τις εφαρμόζουν στην πράξη ή με τους επίσημους εκπροσώπους τους. Ακόμα κι αν ο ζντάνοφ ήταν προσωποποιημένο τέρας -που δεν ήταν.
Για τον εμπειρίκο θα παπαγαλίσω αυτό που μου έχει πει κάποιος του οποίου το κριτήριο εμπιστεύομαι περισσότερο από το δικό μου για τέτοια ζητήματα. Πολύ αμφιβάλλει αν θα 'χε αποκτήσει τέτοια φήμη αν δεν τον είχε κυνηγήσει η οπλα. Όλα αυτά με τον κίνδυνο να τα μεταφέρω λάθος και με τη βεβαιότητα ότι δε μπορώ να τα τεκμηριώσω.
Αυτά για αρχή (εν αναμονή του κομάντο) και βλέπουμε.
Σύντροφε Φάντασμα
ΑπάντησηΔιαγραφήο Σολωμός θεωρείται γενικά ο πρώτος της 'έντεχνης' δημιουργίας. Υπήρχε πιο πριν βέβαια το δημοτικό τραγούδι, ο Ρήγας, ο Χριστόπουλος. Αλλά τέτοιας ποιότητας έντεχνη(σε αντιπαραθεση με το δημοτικό που δεν ανήκει σε κανέναν -και σε ολους μαζί) προσωπική δημιουργία εμφανίζεται με τον ζακυνθινό.
Και αυτό σχηματικό είναι βέβαια γιατί το 16ο αιώνα υπήρχε ο Κορνάρος με Ερωτόκριτο κ.ο.κ...
Επιμονή, μυαλό και τόλμη
Υπάρχουν πάρα πολλά απαραίτητα συμπληρώματα.. Ο καθένας ας καταθέτει και το δικό του για να θυμηθούν οι παλιοί κ να μάθουν οι νεότεροι.
Απολίθωμα
Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός έχει πάρα πολλά προβλήματα. Ο Ζντανοφ είναι μέρος των προβλημάτων.
Το βασικό είναι ότι ο Μαρξισμός δεν μπορεί να δίνει εντολές στην καλλιτεχνική δημιουργία. Δεν γίνονται κατά παραγγελία αυτά τα πράματα.
Ο υπερρεαλιστής Μπενζαμεν Περέ το 1943 είχε θέσει κομψά το ζήτημα:" Άν στο στρατόπεδο της αντίδρασης την ποίηση γυρεύουν να την μεταβάλουν σε κάτι ανάλογο με την προσευχή, στην επαναστατική παράταξη έχουν σε υπερβολικό βαθμό την τάση να τη συγχέουνε με την διαφήμιση".
Ο Μάρξ έλεγε: " Ο συγγραφέας δεν πρέπει ούτε στιγμή να βλέπει τα έργα του σαν ένα μέσο. Είναι σκοποί αφ' εαυτού και τόσο λίγο πρέπει να είναι μέσα για τον ίδιο ή τους άλλους ώστε, στην ανάγκη, να τους θυσιάζει κι αυτή την ύπαρξή του." Δεν ξέρω, αλλά η τελευταία φράση μου θυμίζει τραγικά τον πανύψηλο Βλαντιμίρ (όχι τον Τσατσένκο)...
Είναι κ άλλες, πολλές στρεβλώσεις που έγιναν από τους 'ρώσσους μαρξιστές' σε αυτά τα ζητήματα.Το ιδεολόγημα 'Προλεταριακή Τέχνη', για παράδειγμα. Επιφυλάσσομαι..
κομμάντο πατριωτικής εντροπίας
Για τον Εμπειρίκο, ο κάποιος λέει χαζαμάρες..
ΑπάντησηΔιαγραφήΤην φήμη (σιγά τη φήμη δηλ αλλά τέλοσπάντων..)την απέκτησε κατά τη γνώμη μου από τον προκλητικό -για τότε- υπερρεαλιστικό τρόπο γραφής(η πρώτη συλλογή το 1935 προκάλεσε 'φιλολογικό σκάνδαλο'.Τον κοροϊδεύανε στις επιθεωρήσεις της εποχής!) και, αργότερα, για τις υπερπροκλητικές ερωτικές του περιγραφές -στα όρια της πορνογραφίας.
κομμάντο πατριωτικής εντροπίας
Μία παράκληση κομμάντο, γιατί το θέμα μού αρέσει και κάπου-κάπου με απασχολεί, παράθεσε την πηγή σου για τα λόγια αυτά του Μαρξ αν μπορείς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναμένω τη συνέχεια του αφιερώματος.
Όσο για τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, θέλω τοποθέτηση Απολιθώματος αν γίνεται,που από ό,τι κατάλαβα κινείται σε όχι ταυτόσημη με τον κομμάντο τροχιά.
Να που θα συμφωνήσω κι εγώ σε ένα πάθος με το φίλο κομμάντο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΩραίο κείμενο πράγματι. Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός είναι όντως μεγάλη ιστορία. Ο πανύψηλος Βλαντιμιρ όντως αφιέρωσε τη ζωή του στην τέχνη όμως δεν άνθισε ματαίως υπέρ της. Από το έργο του η ποίηση παίρνει αυτοσκοπό την στράτευση και αυτό που κατηγορεί ο Περέ μην ξεχνάς οτί ο Μαγιακόφσκη το έκανε κατά κόρον.. Τι εννοώ? Ο τρισμέγιστος Βαλόντια Μαγιακόφσκη ήταν κατα κυριολεξία διαφημιστής! Είχε κάνει διαφημιστική αφίσα και σλόγκαν για πιπίλες και ψωμί!!
Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός συνδέεται στενά διαλεκτικά με τη ρώσικη αβαν γκάρντ, δε γίνεται να ξεδιαλέγεις φύρδην μύγδην το Γκόρκι και τον Οστρόφσκι απο τη Μπρικ και το Μαγιακόφσκη (είναι άλμα πως να το κάνουμε). Ο "προϊστάμενος" του Ζντάνοφ άλλωστε στο ΠΓ της ΚΕ του μπολσεβίκικου ΚΚ ήταν τεράστιος θαυμαστής του αυτόχειρα ποιητή. Μάλιστα αποστρεφόμενος στο λαο της Μόσχας κατα το μεγάλο πατριωτικό πόλεμο είχε πει "Μοσχοβίτες, υπερασπιστείται την πόλη του Μαγιακόφσκη".
Για τους γνησιους υπερρεαλιστες (Εμπειρίκο- Εγγονόπουλο), άσε με να κρατήσω κάποιες επιφυλάξεις μια και το φλερτάρισμα τους με τα "σαλόνια" ήταν εξίσου μακρόχρονο και κράτησε μέχρι τις μέρες μας (ακομα θυμάμαι τη Δάφνη και το Σημιτάκο σε εκδηλώσεις για το έτος Εμπειρίκου). Για τον Εμπειρίκο πάντως ελπίζω να είμαι απλα ένας κακεντρεχής, πάντως για τον Εγγονόπουλο ακόμα θυμαμαι το δεικτικό ειρωνικό κράξιμο του τεράστιου "ποιητή της ήττας" Μανώλη Αναγνωστακη στο ποιήμα
"Στον Νίκο Ε.."
Φίλοι που φεύγουν
Που χάνονται μια μέρα
Φωνές τη νύχτα
Μακρινές φωνές
Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους
Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση
Ερείπια σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες.
Εφιάλτες όταν το φως λιγοστεύει τα ξημερώματα.
( μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά; ).
Ελπίζω να μιλήσεις και για αυτόν στο Β' μέρος.
Πάρε κι ένα δωράκι
http://www.youtube.com/watch?v=61pRmpeNtrM&playnext_from=TL&videos=iWeCk35jeDU
Επίσης θα θελα να κάνεις καμια πρόταση για σύγχρονους ποιητές που εκτιμάς.
Ζούμε εποχές που θα γίνουν ακόμα πιο μεγάλες και οι μεγάλες εποχές που 'ρχονται θα γεννήσουν μεγάλους καλλιτέχνες φρονώ.
"Χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούν την ατίθαση νιότη μας"
εγω θετικες επιστημες σπουδασα, δεν μιλαω σαν ειδημων. Παρολα αυτα, η ποιηση ειναι κατι που πρεπει να απευθηνεται στις λαικες μαζες και οσο πιο κατανοητη ειναι τοσο πιο μεγαλη ειναι. Και εδω θα βγαλω την εμπαθεια μου για των ¨"μεγαλο" νομπελιστα αλεπουδελη που καθοταν και εγραφε τα παιδεραστικα του στην μαρινα των βραχων. Αντι να μας κανουν το καπνισμενο τσουκαλι, η εστω μια δημουλα, μας εκαναν την παλιομαρινα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤωρα εγγονοπουλος. Δηθεν και ντεμεκ που λετε και σεις. Κατσε να τα πω δυσκολα να λενε οι αλλοι ποσο γαματος ειμαι. Βαζω και λιγη ανωμαλια, να δωσω μια πικαντικη υφη.
Ο ποιητης αν θελει να εχει και καποιο νοημα η τεχνη του και οχι απλα επιβεβαιωση, πρεπει να ειναι σιγουρος οτι ο αποδεκτης παιρνει το μνμ.
Γιαυτο τοπ ποιητες: Ριτσος, Δημουλα, ΚΑβαφης, Λειβαδιτης, Αναγνωστακης,
Υ.Γ: Για την διαμαχη μου με την καθηγητρια για την διδασκαλια του ποιηματος "Η μαρινα των βραχων¨ ειχα φαει 2ημερη αποβολη!!! (αυτο θα πει παρασημο)
Η τέχνη είναι -σε όλες τις εκδοχές της- καταρχήν ο τρόπος έκφρασης του ανθρώπου, ο τρόπος επικοινωνίας του με τους άλλους, ή/και ένας βασικός τρόπος που ΚΑΤΑΝΟΕΊ το περιβάλλον του συνολικά, για να εκφράσει μετά το ΠΩΣ και το ΓΙΑΤΙ, μέσω της απεικόνισης (στο χαρτί, στις νότες, στο πανί κλπ)...
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυνεπώς, τα στοιχεία της κοινωνικότητας αλλά και της ατομικότητας, στενά αλληλοδιαπλεκόμενα, χαρακτηρίζουν την τέχνη και την παραγωγή της..
Ο μαρξισμός, αντιλαμβάνεται της τέχνη, λοιπόν όχι ως θεία λειτουργία, ως θεόσταλτο δώρο, αλλλά ως βαθιά κοινωνική λειτουργία και διαδικασία. Μια διαδικασία, όπου το ατομικό αλληλοδιαπλέκεται με το κοινωνικό και τούμπαλιν.
Με βάση όλα αυτά λοιπόν, είναι εντελώς εξωπραγματική και άκυρη, μια αντίληψη, που αντιλαμβάνεται την αξία μονο της στρατευμένης τέχνης.
Πλαϊ στην στρατευμένη ποίηση του Ρίτσου, εξίσου αναγκαία, βρίσκεται και η σκοτεινή υπαρξιστική ποίηση του Καβάφη. Πλαϊ στο μαρς του θεοδωράκη, θα υπάρχει πάντα ως ανάγκη η ανεμελιά του ροκ εν ρολλ, η μελαγχολία του Χατζιδάκη, που η κάθεμιά ματιά τους, καλύπτει ανάγκες του εργαζόμενου, ή/και του κομμουνιστή!
Συνεπώς, τα περί "κομματικότητας" της τέχνης, και της υπεροχής αυτής της κομματικοτητας στην τέχνη όποιος και να τά πε, τα περί σοσιαλιστικού ρεαλισμού ως η βασική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης, είναι για μένα, καθαρά αστική ματιά στην τέχνη.
"Επιμονή, μυαλό και τόλμη" κάνεις ένα λάθος: ταυτίζεις τη στρατευμένη ποίηση με το ρεαλισμό (ελέω δαιμονοποίησης του σ. ρεαλισμού). Ο Ρίτσος έχει πολύ σοβαρές επιρροές από υπερρεαλισμό πχ. Και το αποτέλεσμα είναι υπέροχο...
ΑπάντησηΔιαγραφήόταν χαμογελάνε, ένα μικρό χελιδόνι φεύγει μες απ᾿ τ᾿ άγρια γένια τους όταν κοιμούνται, δώδεκα άστρα πέφτουν απ᾿ τις άδειες τσέπες τους
ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ: Σαφώς και η στρατευμένη ποίηση δεν ταυτίζεται πάντα με τον ρεαλισμό!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλλο θέλω να πω: Το κομμουνιστικό κίνημα πλήρωσε πανάκριβα, κάτι αστικές απόψεις για το ρόλο της τέχνης, που αποδέχονταν ως σωστή και ωφέλιμη τέχνη, μόνο αυτή που συνέφερε την πολιτική των ΚΚ -ειδικά των κυβερνητικών Κομμουνιστικών Κομμάτων...
Επίσης θέλω να τονίσω, πως εξίσου ωφέλιμο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του εργάτη ή/και του κομμουνιστή, είναι μαζί με τον Ρίτσο να διαβάζει Καβάφη, Σεφέρη, Καββαδία κλπ. Εξίσουν ωφελιμα με τον Θεοδωράκη, είναι το ροκ, τα μπλουζ, οι φανκιές, τα παραδοσιακά, το μέταλ κλ κλπ
Κάτι, που για το κομμουνιστικό κίνημα της Ελλάδας, ούτε στα τέλη του '80 δεν ήταν δεδομένο... Μια αντιμαρξιστική κληρονομιά που 'ερχεται από πολύ μακριά...
Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι από τους πιο σύγχρονους ο κομάντο πάει με τα χίλια καρούζο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν και με σπουδές σε θεωρητικές επιστήμες και στο μεγάλο σχολείο της κνε δεν έχω εμπεριστατωμένη άποψη για τις τέχνες και την ποίηση. Τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό τον αγαπάμε και τον στηρίζουμε (ως κε του μπλοκ) γιατί έτσι καταλαβαίνουμε την τέχνη.
Πρώτο βασικό της στοιχείο είναι η αλήθεια. Δεν είναι ανάγκη να είναι πολιτική, ή ταξική αλλά να δίνει συναισθήματα, στιγμές, τοπία από τη ζωή του ανθρώπου. Αν δε δίνει -ακόμη και με σουρεαλιστικό τρόπο- κάτι αληθινό, κατά τη γνώμη μου δεν έχει αξία.
Ένα δεύτερο στοιχείο -ως τσιτάτο από ραφαηλίδη- είναι ο συνειρμός που είναι η πεμπτουσία της τέχνης. Η αλήθεια δίνεται με τρόπο που δεν απευθύνεται στο μυαλό και στις αισθήσεις αλλά όχι αυστηρά στη λογική. Και μπορεί να αφορά οτιδήποτε, σε αυτό δεν υπάρχει περιορισμός. Εμένα ας πούμε με συγκινούν πολλά σκουπίδια των 80'ς γιατί μου θυμίζουν την αγαπημένη μου δεκαετία. Αυτό ως ένα βαθμό μένει υποκειμενικό.
Ως εκεί φτάνει το δικό μου μυαλό και με αυτά τα κριτήρια μπορεί κι εκτιμάει -ή απορρίπτει- κάποια πράγματα.
Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, η προλετκουλτ κι η προλεταριακή τέχνη δεν κατοχυρώνονται σκέτα από το επίθετο προλεταριακός. Αν δεν υπάρχει το καλλιτεχνικό στοιχείο δεν υπάρχει και προλεταριακή τέχνη. Αλλά αν δεν υπάρχει και το στοιχείο της αλήθειας μέσα εμένα μου θυμίζει το τέχνη για την τέχνη και δε με συγκινεί ιδιαίτερα.
Αυτά. Ίσως επανέλθουμε με στοιχεία κι επιχειρήματα που ο κομάντο δε φαντάζεται ότι διαθέτουμε...
Είναι εξίσου αστικό επιχείρημα να ταυτίζουμε την τέχνη με τη φόρμα που χρησιμοποιεί. Με άλλα λόγια να ταυτίζουμε τη μορφή (ροκ,μεταλ,σ.ρεαλισμος,κυβισμος κ.ο.κ.)με το περιεχόμενο που θα πρέπει να έχει αυτή για να συγκαταλέγεται στην προλεταριακή τέχνη. Επίσης είναι το ίδιο αστικό να αγνοούμε τη μαρξιστική-λενινιστική θεωρία που έχει αναλύσει επαρκώς το φιλοσοφικό περιεχόμενο της σχέσης κοινωνία-νόηση δίνοντας προτεραιότητα στο πρώτο (στη βάση της υλιστικής εμπειριοκριτικιστικής αντίληψης για τη νόηση). Δεν μπορεί λοιπόν να αγνοείται το περιεχόμενο της τέχνης και να αποσυνδέεται από την αστική επιρροή μόνο και μόνο για να υποστηριχτεί ότι ορισμένες φόρμες αποκλείονταν από τα Κ.Κ.!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήπχ: Και το "wind of change" των γνωστών είναι ροκ φόρμα. Το επριεχόμενό του δεν πρέπει να εξεταστεί αναφορικά με την προλεταριακή-κομμουνιστική συνείδηση; Και προσοχή: Δεν προτείνω λογοκρισία και απαγορεύσεις. Λέω απλά: Θα προβληθεί ως προοδευτικό επειδή μπορεί να "αρέσει" στον εργάτη;
Και ένα τελευταίο: Το ζήτημα της τέχνης δεν πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα της κυρίαρχς ιδεολογίας σε αυτήν; Δηλαδή επειδή, λόγω τεχνολογίας, η ρέγγε μας προέκυψε αυτό σημαίνει ότι το δημοτικό τραγούδι είναι αντιδραστικό; ή ότι δεν επιδρά στη συνείδηση του εργάτη;
Να ξεκαθαρίσουμε κάτι παιδιά: Το ΤΙ αρέσει στον εργάτη και ΤΙ όχι, ΔΕΝ θα του το υπαγορεύσει κανένας κομμουνιστής ή ό,τι άλλο...
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ΤΙ αρέσει στον εργάτη και ΤΙ όχι, είναι θέμα τόσο ατομικό, όσο και συλλογικό! Οι συλλογικότητες έχουν άποψη, τη διατυπώνουν ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΕΚΕΙ! Οι μικρο και αστικές αντιλήψεις μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα που θεωρούν τον εργάτη ένα άβουλο πλάσμα που πρέπει να προστατευτεί -σαν παιδάκι- από τις κακές επιρροές, είναι ΧΡΕΟΚΟΠΗΜΕΝΕΣ ΟΡΙΣΤΙΚΑ!
Και κάτι ακόμα: Ο Νταλί ήταν δηλωμένος οπαδός του Φράνκο και φιλοχρήματος μέχρι αηδίας! Ε, και; Σαν προσωπικότητα απορρίπτεται, τα έργα του όμως είναι ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΑ! Το ίδιο και ο Χάμσουν: Φιλοναζί, αλλά "η πείνα" το μυθιστόρημά του, από τα καλύτερα!
Τι σημαίνει αυτό; Καταρχήν πως το έργο ΔΕΝ ταυτίζετε με τον καλλιτέχνη. Δεύτερον, πως δεν πρέπει να απαγορεύεις, ή να κυνηγάς κάποιο έργο, επειδή διαφωνείς με τον παραγωγό του...
Επίσης, κάτι ακόμα:
ΑπάντησηΔιαγραφήΔΕΝ υπάρχει αντιδραστική μορφή και προοδευτική μοορφή τέχνης!]
Ούτε υπάρχει αντιδραστικό και προοδευτικό είδος τέχνης!
Αυτή η αντίληψη και αν είναι καρα αστική επιρροή μέσα στον μαρξισμό και το κομμουνιστικό κίνημα που του έκανε τεράστια ζημιά....
Κομμαντο, με καλυψες σχεδον με την απαντηση σου για το Σολωμο, αλλα φανταζομαι οτι τον θεωρεις ως τον πρωτο Ελληνα ποιητη απο τοτε που οι Ελληνες λογιζονται ως εθνος και οχι απο την αρχαιοτητα ας πουμε. Τελος παντων, εγω θεατης θα ειμαι κυριως και θα βλεπω με ενδιαφερον τα σχολια γιατι με την ποιηση εχω πολυ επιδερμικη σχεση. Μονο Ομηρο και απο τους αλλους λιγα πραγματα. Τωρα για το Βιντσεντζο Κορναρο και τον Ερωτοκριτο του, εχω την εντυπωση οτι τον εχουμε υπερεκτιμησει λιγο κι αυτο επειδη δεν εχουμε απο κεινη την περιοδο να επιδειξουμε κατι πραγματικα αξιολογο. Περιμενω να δω τι θα γραψεις για Καβαφη και Σικελιανο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπιμονη μυαλο και τολμη, πολυ ευστοχο το παραδειγμα με το Νταλι. Κι εμενα πρωτος αυτος μου ερχεται στο νου οταν θελω να πω σε καποιον να μην ταυτιζει το εργο με το δημιουργο. Αλλο "ταυτιζω" ομως και αλλο "συνδεω". Και οταν καταφερουμε να συνδεσουμε τον καλλιτεχνη με το εργο του στο βαθμο που πρεπει θα δουμε πχ για το Νταλι, οτι ελαχιστα απο τα εργα του εχουν σπουδαιο περιεχομενο. Τα περισσοτερα εχουν τελεια φορμα, παρα πολλα ειναι και εκπληκτικα απλα ως συλληψη (αυτο το ατμοσφαιρικο κρανιο που σοδομιζει το πιανο με ουρα με εχει στοιχειωσει), ομως μεχρι εκει. Να θαυμασεις το περιεχομενο ποιου εργου του? Του σαλονιου που μοιαζει με το προσωπο της Μει Γουεστ? Τον αστακο-καπελο? Η μορφη των εργων ενος καλλιτεχνη ειναι κυριως αποτελεσμα του ταλεντου του και της τεχνικης που απεκτησε αξιοποιωντας το. Το περιεχομενο τους ομως συνδεεται αρρηκτα με το χαρακτηρα του και ο Νταλι απο ενα σημειο και μετα κανει απλα επιδειξη τεχνικης.
Οταν μιλαμε για τεχνη, αναρωτιομαστε παντα απο ποιον, σε ποιον και γιατι. Και στο σοσιαλισμο, ο λαος εκπαιδευεται να αντιλαμβανεται την τεχνη με διαφορετικο τροπο και η ιδια η τεχνη που παραγεται ειναι αποτελεσμα ενος πρωιμου περασματος απο την ατομικη στη συλλογικη συνειδηση. Ουτε να συλλαβω δεν μπορω το επιπεδο της καλλιτεχνικης δημιουργιας στον κομμουνισμο.
Κι οσο για το ποσο αβουλα οντα ειναι οι εργατες και κατα ποσο πρεπει να προστατευτουν, μπορω να σου πω (μιας και θελοντας και μη αναφερεσαι σε πραγματα που εγιναν στο παρελθον) να δεις και την ιστορικη συγκυρια και τις συνθηκες στις οποιες επικρατησαν τετοιες υπερβολες. Οχι εντελως λανθασμενες αντιληψεις κατα τη γνωμη μου, ομως υπερβολες. Και μη νομιζεις οτι μετα την επανασταση ο εργατης θα εχει μετατραπει ως εκ θαυματος σε κανενα υπερανθρωπο ον με τελεια κριτικη ικανοτητα την οποια θα χρησιμοποιει παντα προοδευτικα. Και τοτε θα ειναι επιρρεπης στην αστικη προπαγανδα. Και μαζι του και ολος ο λαος. Τι να κανουμε ομως, ο σοσιαλισμος θα πρεπει να ζησει. Και με την καταπιεση της αστικης ταξης, καταπιεζουμε και σχεδον οτιδηποτε χρησιμοποιει για την προπαγανδα της. Και η τεχνη χρησιμοποιειται κατα κορον.
Τελος, συμφωνω ξανα με την αποψη σου οτι δεν υπαρχει ανιδραστικη και προοδευτικη μορφη τεχνης. Αντιδραστικο και προοδευτικο ειδος τεχνης ομως? Δεν ξερω. Υπαρχει και το περιεχομενο, το οποιο κολλαει μερικες φορες σχεδον αποκλειστικα σε μια συγκεκριμενη μορφη (βλεπε white noise). Δεν το χω ληξει ομως κι ολας.
Εμένα όταν θέλω να πω σε κάποιον να μην ταυτίζει τον καλλιτέχνη με τη δημιουργία του μου έρχεται στο μυαλό ο μάικλ τζάκσον...
ΑπάντησηΔιαγραφήΔιαλεχτικάρια
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο απόσπασμα παραθέτουν οι Α.Μπρετόν και Ν.Ριβέρα στο μανιφέστο τους για μια "ανεξάρτητη Επαναστατική Τέχνη" (1938).Φίλος, άριστος γνώστης της μαρξικής εργογραφίας εικάζει πως είναι από τα οικο.και φιλοσ. χειρόγραφα. Ελπίζω να μην αμφισβητείς την εγκυρότητα της παραπομπής. Για τον άντρα της Φρίντα δεν ξέρω, αλλά είναι γνωστό πως ο Μπρετόν(όπως και όλοι οι γάλλοι υπερρεαλιστές άλλωστε)ήξερε το έργο του Μαρξ πολύ καλά και το χρησιμοποιούσε συνεχώς σε δοκίμιά του αλλά κ σε λογοτεχνικά πεζά.
Ουγκ, ουγκ!
ο Πανύψηλος Βλαντιμίρ τα έκανε αυτά που λες, αλλά τα έκανε έχοντας συνείδηση ότι είναι διαφήμηση. Και υπάρχουν και σημεία στο έργο του στα οποία κάνει σκληρή κριτική και στο 'σοσιαλιστικό ρεαλισμό', όπως κ στη γραφειοκρατεία. Διαφωνώ κάθετα για τη σύνδεση ρώσσικης πρωτοπορίας-σοσιαλιστικού ρεαλισμού.Οκ, μπορεί να υπάρχει μια μορφική αντιστοιχία (και πάλι μόνο στα εικαστικά),αλλά ας μην συγκρίνουμε τις π...ες με τις βούρτσες. Άλλο ένα κίνημα απ' τα κάτω με άπειρες επιμέρους εκδοχές και αυθεντική δημιουργικότητα, που προσπαθεί να διαλύσει τον 'παλιό κόσμο'και άλλο μια από τα πάνω προσπάθεια οριοθέτησης του καλλιτεχνικού πεδίου.Το πρώτο καταστρέφει το παλιό και ανοίγει απεριόριστους δρόμους - το δεύτερο πατάει στην παρθένα χώρα (που ΑΛΛΟΙ καθάρισαν από τις τσαρικές βρωμιές)και προσπαθεί να βάλει τις απεριοριστες δυνατότητες που ανοίχτηκαν σε καλούπια.Τα καλούπια όμως αυτά δεν αποφασίστηκαν από τα σύνθετα κοινωνικά προτσέσια που ανάδειξαν τη ρώσικη πρωτοπορία κ το ρώσσικο φουτουρισμό, αλλά αποφασίστηκαν από τα διάφορα επιτελεία. Οπότε εδώ υπάρχει πρόβλημα 'αλήθειας' - όπως την εννοεί ο Απολίθωμας.
Για την φράση του Ι.Β.,ο Άρης Αλεξάνδρου νομίζω, την είχε χαρακτηρίσει "τυμβωρυχία". Συμφωνώ απόλυτα.
Ας μη γελιόμαστε. Η αυτοκτονία Μαγιακόφσκυ δεν ήτανε σύμπτωμα μελαγχολίας. Ούτε έγινε επειδή "η βάρκα του έρωτα συντρίφτηκε στην καθημερινή ζωή", οπως γράφει στο σημείωμά του, θέλοντας ακόμα και την τελευταία τραγική στιγμή να μη δώσει πάτημα στην αντίδραση.
Ήτανε 'πολιτική αυτοκτονία', μια πράξη διαμαρτυρίας. Η αυτοκτονία είχε τεράστια παράδοση στη Ρωσσία του 19ου αιώνα. Υπήρξε στις τελευταίες δεκαετίες πραγματικό κύμα αυτοκτονιών. ήταν ξεκάθαρα πράξεις διαμαρτυρία απέναντι στο κοινωνικό καθεστώς. Αυτή την παράδοση ακολούθησε ο Πανύψηλος Βλαντιμίρ -διαμαρτυρόμενος βέβαια για διαφορετικό καθεστώς..
Ο Εμπειρίκος πάντα ήταν στα σαλόνια. Η οικογένεια Εμπειρίκου είναι μέχρι και σήμερα μια από τις πιο ισχυρές εφοπλιστικές. Παρ' όλα αυτά , το σύνολο του έργου του είναι, κατά τη γνώμη μου, επαναστατικό και απελευθερωτικό.
Ο Εγγονόπουλος ήταν πιο φτωχός (ξεπεσμένος αστος της διασποράς). Αυτός όμως δεν ήτανε ποτέ με την επαναστατική πλευρά. Πολιτικά αυτοπροσδιοριζόνταν ως φιλελεύθερος αστός. Και πάλι όμως, η ποιησή του είναι, τρόπον τινά, επαναστατική, αφού έχει το βασικό χαρακτηριστικό του υπερρεαλισμού: προτείνει μια εντελώς διαφορετική θέαση του κόσμου.
-λόγω δυσκολίας σύνδεσης με το ιντερνετ θα επιστρέψω αργότερα, με μεγάλο ενδιαφέρον στη συζήτηση για την ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ..
κομμάντο πατριωτικής εντροπίας
Μεγάλε ζωγράφισες πάλι(αυτό σοβαρά το λέω...)
ΑπάντησηΔιαγραφήΜου αρέσει πολύ και εμένα η ποίηση...Γράφω και γω που και που με έντονο σοσιαλιστικό ρεαλισμό... Πουλάνε κάθε Παρασκευή στον Περισσό...Ενά μικρό δείγμα...
Σαν μικρό ντολμαδάκι στο πιάτο του Χαρίλαου η ψήφος μου...
μα δυναμώνει...ΔΥΝΑΜΩΝΕΙΙΙΙΙ ΣΥΝΤΡΟΦΟΙΙΙΙ!
Σαν τα γραπτά της Μπέλλου και του Μαϊλη!
Σαν την στεντόρεια φωνή της Γαρούφαλιάς απέναντι στις αστικές ρημάδες...
Σαν το καδρόνι του Κνίτη στο κεφάλι του κάθε βρωμερού προβοκάτορα...
Πουτινικό δηλητήριο η ψήφος μας σύντροφοι!
ΕΜΠΡΟΣ! ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΛΑΪΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ-ΛΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ!
Αν με κόψεις θα σε καταγγείλω σαν συνειδητό προβοκάτορα και όργανο της άρχουσας τάξης...
Ενώ αν δεν... ;
ΑπάντησηΔιαγραφή(Σοσιαλιστικός ρεαλισμός από τα κάτω κι αριστερά).
Μαγκάκο, έπραξες ορθώς και σύμφωνα με την συγκροτημένη Μαρξιστική Λενινιστική παιδεία σου κατανόησες πλέρια το βαθύ νόημα του έργο μου...
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχεις θέσει σοβαρή υποψηφιότητα για να γίνεις υπεύθυνος της proletarskaya kultura!
Να σου κάνω μια ερώτηση αν επιτρέπεται; Ρε μαγκάκο δεν μπορεί να είσαι κνίτης εσύ... Γιαυτό λες να σε πηγαίνω; Πάντως έχεις δυνατή πένα... Μπράβο σου, αν και κολλημένος με τον σοσιαλιμπεριασμό της ΕΣΣΔ
Οργανωμενος δεν είμαι. Στην ψυχή παραμένω πάντα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπράβο σου αν και κολλημένος στη θεωρία των τριών κόσμων.
Ορφανό του ζντάνοφ
Το ότι η αυτοκτονία του Μαγιακόφσκι ήταν αποτέλεσμα απογοήτευσης από που ακριβώς προκύπτει εκτός από τη νοσηρή φαντασία των τροτσκιστών; (Και μάλιστα εσύ το τραβάς παραπέρα λες ότι δεν ήταν απλώς απογοήτευση, αλλά διαμαρτυρία...) Το μόνο που βρήκαν για να το τεκμηριώσουν είναι τα έργα του Β.Μ. που στρέφονται ενάντια στη γραφειοκρατία. Αυτό είναι καραμπινάτη διαστρέβλωση μιας και η καταγγελία της γραφειοκρατίας δεν ήταν απλώς της μόδας εκείνα τα χρόνια, αλλά επίσημη πολιτική του κόμματος! Και μάλιστα επειδή είναι και άσχετοι πέφτουν οι ίδιοι στο λάκκο που έσκαψαν: όταν ο Μαγιακόφσκι περιγράφει τον γραφειοκράτη δανείζεται τα χαρακτηριστικά του από τη μορφή του Τρότσκι!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης να λες ότι η ποίηση του Εγγονόπουλου (ή και του Εμπειρίκου) ήταν επαναστατική επειδή "προτείνει μια εντελώς διαφορετική θέαση του κόσμου" μάλλον αυτό που έχεις στο μυαλό σου είναι η μικροαστική αντίληψη της επαναστατικότητας και η σωστότερη λέξη για να το περιγράψει είναι αντικομφορμισμός.
"Είναι εξίσου αστικό επιχείρημα να ταυτίζουμε την τέχνη με τη φόρμα που χρησιμοποιεί. Με άλλα λόγια να ταυτίζουμε τη μορφή (ροκ,μεταλ,σ.ρεαλισμος,κυβισμος κ.ο.κ.)με το περιεχόμενο που θα πρέπει να έχει αυτή για να συγκαταλέγεται στην προλεταριακή τέχνη."
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξίσου αστικό είναι πάλι να διαχωρίζεις τη μορφή από το περιεχόμενο. Ο καπιταλισμός έχει μια μορφή για τον καθένα. Από περιεχόμενο... άσε μη το συζητήσουμε. Ωστόσο για το μαρξιστή η μορφή δεν είναι αδιάφορη (η μία παρέκκλιση) ούτε αυτοσκοπός (η άλλη παρέκκλιση). Η μορφή πρέπει να υπηρετεί το περιεχόμενο με τον καλύτερο τρόπο. Και γω ακούω death metal ας πούμε αλλά ξέρω ότι αν ήθελα να γράψω ένα κομμάτι που να απευθύνεται σε όλο το λαό αυτή η μορφή είναι ακατάλληλη. Γι' αυτό θεωρώ ότι υπάρχουν ρεύματα τέχνης με ελιτίστικο προσανατολισμό, χωρίς φυσικά πάλι να σημαίνει αυτό ότι είναι καταδικαστέα εν γένει και ότι δεν έχουν να προσφέρουν.
Μερικά συμπληρωματικά για τα προβλήματα του ρώσσικου μαρξισμού(πλην Λέοντος Νταβίντοβιτς) σε σχέση με την Τέχνη. (χωρίς να θέλω να κάνω κλείσιμο, σε καμμία περίπτωση)
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι πολύ σωστό αυτό που λέει ο Επίμονος:
"εξίσου ωφέλιμο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του εργάτη ή/και του κομμουνιστή, είναι μαζί με τον Ρίτσο να διαβάζει Καβάφη, Σεφέρη, Καββαδία κλπ." Που έρχεται σε αντίθεση μ'αυτό που λέει η Βιργινία:"Ο ποιητής αν θελει να εχει και καποιο νοημα η τεχνη του και οχι απλα επιβεβαιωση, πρεπει να ειναι σιγουρος οτι ο αποδεκτης παιρνει το μνμ."
Αυτός που πρέπει να σιγουρέψει ότι ο αποδέκτης θα πάρει το μνμ είναι οι διαφημιστικές εταιρείες.Το βιώνουμε καθημερινά αυτό.
Η ποίηση πρέπει συνεχώς να οξύνει το καλλιτεχνικό αισθητήριο του λαού, και αυτό γίνεται με πολλούς τρόπους. Το ότι η εργατική τάξη δεν καταλαβαίνει τον Εγγονόπουλο είναι συνέπεια πολλών αιτιών. Η κυριότερη είναι η πολιτισμική ένδεια στην οποία την έχει καταδικάσει η αστική τάξη, μέσω της κρατικής εκπαίδευσης, της τηλεόρασης, της μπάλας κτλ.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Εγγονόπουλος πρέπει να καταδικαστεί ως ακατανόητος ή 'επιδειξίας'.Όπως κάνει η Βιργινία. Η ποίηση (πρέπει να)ανυψώνει το πνευματικό επίπεδο του εργάτη.Αν μένει στα ίδια -που είναι κατανοητά,αλλά είναι και συντηρητικά (ίσως ακριβώς επειδή είναι κατανοητά, θα έλεγε ο υπερρεαλιστής Αλεπουδέλης)- είναι σαν να αποδέχεται ότι το επίπεδό του δεν μπορεί να ανυψωθεί. Κι αυτό είναι συντηρητική στάση -πόσο μάλλον όταν προέρχεται απ' την υποτιθέμενη πολιτική πρωτοπορία.
Ο 'σοσιαλιστικός ρεαλισμός' μπορεί να ήθελε να ανυψώσει το πνευματικό/καλλιτεχνικό αισθητήριο του λαού. Δεν τοκανε όμως. Έκανε κάτι σαν "λήψη του ζητουμένου".Είπανε δηλαδή τα στελέχη:Αυτό είναι η επαναστατική τέχνη! Πάρτε την και εξελίξτε το πολιτιστικό σας επίπεδο!
Αυτό όμως, όπως και η κοινωνική απελευθέρωση, πρέπει να είναι έργο της ίδιας της τάξης -αλλιώς δεν θα γίνει.Άσε που αυτό που δώσανε δεν ήταν επαναστατική τέχνη.
Όπως λέει πολύ ωραία και ο σ. Σαμπετάι:Δεν υπάρχει προλεταριακή τέχνη, όπως δεν υπάρχει προλεταριακή επιστήμη ή μαρξιστική οδοντιατρική ή λενινιστική αισθητική. O μαρξισμός δεν δίνει εντολές στην καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά παλεύει για την απελευθέρωσή της.Για την ένωση της Τέχνης και της Ζωής.
Η ποίηση του Σεφέρη δε χωνεύεται. Καλός ο Ελύτης, μεγάλος ο Ρίτσος, μεγαλύτερος ο Λειβαδίτης, αλλά μέγιστος όλων ο Σαχτούρης:
ΑπάντησηΔιαγραφή"Τα δώρα".
Ο Εμπειρίκος όντως ήταν σπουδαίος ποιητής. Ας αφήσουμε τη μεγαλοαστική του καταγωγή στην άκρη. 'Ηταν από τους πρώτους ψυχαναλυτές στην Ελλάδα και αυτό περνάει και στην ποίησή του.
"Από την Υψικάμινο".
Ένας πολύ καλός ποιητής που δυστυχώς είναι κάπως άγνωστος στο ευρύ κοινό είναι ο Έκτωρας Κακναβάτος. Δυστυχώς δε βρίσκω πολύ υλικό του στο δίκτυο. Αναζητήστε το βιβλίο "Ποιήματα 1978-1987, Β' Τόμος", εκδόσεις ΆΓΡΑ. Τον Κακναβάτο πιθανόν να τον θυμούνται οι αναγνώστες της ουτοπίας-"Για την επαναστατική λειτουργία της τέχνης". Ο Κακναβάτος είναι μαθηματικός, αριστερός και υπερρεαλιστής. Αν ανήκετε σε μια από τις 3 κατηγορίες θα σας αρέσει, αν ανήκετε και στις 3 θα σας ενθουσιάσει... Λόγος λυτός, απότομος, γεμάτος γωνίες. Ταυτόχρονα λυρικός και εικονοκλαστικός. Και από νοήματα άλλο τίποτα...
Για τη γενικότερη συζήτηση που κάνετε νομίζω πως η ΕΣΣΔ, αν και έκανε μεγάλη πρόοδο στον λαϊκό εκπολιτισμό, στην πρωτοπορία της τέχνης απέτυχε παταγωδώς. Η βασική στρέβλωση ήταν η πεποίθηση πως υπάρχει μόνο μια συγκεκριμένη μορφή (σοβιετικός ρεαλισμός) που είναι κατάλληλη για να προωθήσει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο. Επίσης υπήρχε εμμονή με πολύ συγκεκριμένο εύρος περιεχόμενων.
Η στρέβλωση είναι τέτοια που 50 χρόνια μετά το κόμμα και πολλοί άλλοι συνεχίζουν να προβάλουν το Μπρεχτ σαν μεγάλο, κομμουνιστή ποιητή. Κομμουνιστής μπορεί να ήταν, ποιητής όχι! Για αντιπαραβολή διαβάστε Ρίτσο, που ήταν και κομμουνιστής και ποιητής, πχ. το "Αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα" ή τα διηγήματα "Βίοι Αγίων".
Η ποίηση, η τέχνη γενικά, υπήρχε πριν την εμφάνιση της εργατικής τάξης στην ιστορία, θα υπάρχει και μετά από αυτή. Και με αυτή την έννοια, δεν είναι η ποίηση που έχει ανάγκη την εργατική τάξη, αλλά αντίθετα η εργατική τάξη που έχει ανάγκη την ποίηση.
Αυτά και άλλα πολλά που θα τα πούμε άλλη φορά.
Αυτό που τελικά δεν κατάλαβαν στη Ρωσσία, είναι ότι σε κάθε έργο τέχνης υπάρχει ένα ΟΥΤΟΠΙΚΟ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ, που ξεπερνά τους ιστορικούς-οικονομικούς όρους της εποχής του, την επικρατούσα ιδεολογία και τους ιδεολογικούς-πολιτικούς περιορισμούς του καλλιτέχνη (Μπλοχ). Αυτό εξηγεί γιατί ο μοναρχικός Νταλί συγκινεί έναν κομμουνιστή όπως ο σύντροφος φάντασμα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαντακώνοντας την ελεύθερη- ανθρώπινη-καλλιτεχνική-δημιουργική δραστηριότητα, με τις διάφορες απαγορεύσεις και διατάγματα,ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός χαντάκωσε και αυτό το ουτοπικό πλεόνασμα.
Αληθινή τέχνη χωρίς ελευθερία έκφρασης δε γίνεται.Επαναστατική τέχνη με διατάγματα δε δημιουργήθηκε ποτέ. Ούτε θα δημιουργηθεί ποτέ.
Ίσως αυτοί να είναι οι λόγοι που -κατά τη γνώμη μου πάντα- η Αληθινή(με τη σοβαρή έννοια της λέξης, αυτή που έβαλε ο Σολωμός πρώτα, και σήμερα επανέλαβε ο Απολίθωμας) Τέχνη, που αντανακλά αυτό που ο Σύντροφος Φάντασμα ονομάζει "πρωιμο περασμα απο την ατομικη στη συλλογικη συνειδηση"[εγώ θα το ονόμαζα κάπως αλλιώς..αλλά ας μείνουμε σ'αυτά που μας ενώνουν) είναι η ποίηση της Αχμάτοβα. Και όχι ο 'σοσιαλιστικός ρεαλισμός'.
Δυστυχώς.
Παρέκκλιση,
όποιος δεν βλέπει ότι ήτανε πολιτική διαμαρτυρία είναι ή τυφλός ή φοράει σταλινικά γυαλιά.Η αυτοκτονίες στη Ρωσσία ήτανε μια ολόκληρη πολιτική παράδοση διαμαρτυρίας των νέων απέναντι στο καθεστώς του Τσάρου. Δες και τα λόγια του Μάρξ που αντέγραψα σ' ένα άλλο σχόλιο. Δεν το αποκλείω να διάβασε ακριβώς αυτά τα λόγια ο Πανύψηλος Βλαντιμίρ πριν τ' αποφασίσει. Ας μην ξεχνάμε ότι σαν μαθητής, είχε πάντα κάτω απ' το θρανίο το Αντι-Ντύρινγκ..
Οι υπερρεαλιστές δεν ήταν απλά αντικομφορμιστές.Δεν κατέκριναν απλά τον αστικό τρόπο σκέψης και κατανόησης του κόσμου. Τον κατέστρεφαν.Και έφτιαχναν απ'τα κομμάτια του κάτι καινούργιο, απελευθερωτικό. Γι' αυτό τους είπανε και avant-garde (εμπροσθοφυλακή -στρατιωτικός όρος)
Οι έλληνες μπορεί να μην ήτανε σαν τους Γάλλους όσον αφορά την πολιτική στράτευση, αλλά ήτανε αρκούντως επαναστατικοί ποιητές, κατά τη γνώμη μου.
-συγνώμη για το σεντόνι
κομμάντο πατριωτικής εντροπίας
Με πρόλαβε ο Κριτίας..
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο παραπάνω είναι συνέχεια αυτού που είναι πάνω από του Κριτία
κομμάντο
Ωραία συζήτηση!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜου πάτησες τον κάλο κομάντο πάνω που βρήκα να συμφωνήσω. Ο Βλαντ είναι ο αγαπημένος μου ποιητης.
Για το θάνατο του πας να βγάλεις από τη μύγα ξύγκι. Το ίδιο κάνουν οσοι βολονταριστικά αποδίδουν στην αυτοκτονία του πολιτικές προθέσεις προσθέτοντας εχθρούς σε μαύρες βίβλους του κομμουνισμού.
Το παρεκκλήσι λέει πολλά απ'οσα ήθελα να πω και συμπληρώνω.
1ον Οι ποιητές που αυτοκτονούσαν ή αυτοπυρπολούνταν ανέκαθεν αν είχαν πολιτική στόχευση διαμαρτυρίας, άφηναν πίσω τους μανιφέστα και πολιτικές διαθήκες δεν είχαν κανένα λόγω να κάνουν το απονενοημένο διάβημα χωρίς κάτι τέτοιο. Αντίθετα ο ίδιος στο σημείωμά του δεν αναφέρει κάτι αντίστοιχο παρα μιλάει για ψυχολογικώς αναλύσιμα προβλήματα που δεν έχουν σχέση με πολιτικό σχόλιο και παρουσιάζονται ως κοινά σε πολλούς αυτόχειρες.
2ον Η κριτική στη γραφειοκρατία όπως επισημανθηκε προηγούμενα ήταν επισημη πολιτική του κράτους της ΕΣΣΔ. Η εκκαθαρίσεις δηλαδή ποιούς υποτίθεται στόχευαν αν όχι την κουλάκικη καμαρίλα και τους γραφειοκράτες ?? (Τεράστια κουβέντα οι παρεκκλήσεις και τελικά ποιός εκκαθάριζε ποιόν την περιοδο αυτη και καλύτερα να μην την ανοίξουμε όμως το γεγονός παραμένει).
3ον Για τον Αλεξάνδρου με το "Κιβώτιο" και τα πουκάμισα αδειανά των αγώνων και του εμφυλίου, δεν τρέφω καμία εκτίμηση όσο καλός χειριστής του λόγου κι αν ήταν. Είναι σα να μιλάς για ιστορία και να παίρνεις σαν πηγή τον Τζεφρώνη και τον Τάκη
(το κοψα στη μέση το σχολιο)
ΑπάντησηΔιαγραφήΛαζαρίδη του "Ευτυχώς ηττηθήκαμε. Απο καρα-ντεφαιτιστές ολκής δε με ενδιαφέρει να ακούω κριτικές για τυμβωρυχίες..
4o Με πτυχές της κριτικής σου στο σοσιαλιστικό ρεαλισμό συμφωνώ. Όμως κλεινεις τα μάτια σου αν δεν βλέπεις τη σύνδεση της ρώσικης πρωτοπορείας με τη στράτευση πλαϊ στο προλεταριακό κράτος και την οικοδόμηση. Η ρώσικη αβαν γκαρντ είναι αξεχώριστη με την εξελιξή της τέχνης στην ΕΣΣΔ και αν την αποκόβεις το κάνεις αντιδιαλεχτικά. Τι ήταν δλδ τα Τραίνα της Αγκιτάτσιας?
(http://www.youtube.com/watch?v=ck-7wqD2Zf0)
Γενικά το κίνημα της αγκίτ προπ, το ΛΕΦ και όλο αυτό το οικοδόμημα συνδέεται άρρηκτα με του πολιτικούς σκοπούς της οικοδόμησης των 1ων χρόνων της ΕΣΣΔ και την υπηρετούσαν πιστά. όσο κι αν δε σ'αρέσει να θυμάσαι οτι την εποχή που μεσουράνησε ο μαγιακόβσκη, ο Ροντσενκο, ο Αϊζενσταϊν, ο Σοστακόβιτς, ο Βέρτοβ, o Λιτσισκι, ο Καντίνσκι και τόσοι άλλοι ήταν στα "βάρβαρα χρόνια" του που γραμματέας του ΚουΚουΣέ ήταν ο όπως η αγαπημένη μου Κατερίνα Γώγου τον αποκαλεί "αιμομίκτης χωρικός, Ιωσήφ Βησσαριονοβιτς Τζουγκασβίλι".
Γύρω στα 35 μερίδα του τύπου έχοντας τη στρεβλή αντίληψη που κατακεραυνώνεις, τον κατηγόρησε για φορμαλισμό αυτό έπεσε στην αντιληψη του Στάλιν μέσω ενός γράμματος της Λίλιας Μπρικ και ο κατά τον Αλεξάνδρου "Τυμβωρύχος" άσκησε σκληρή κριτική σε όσους έγραψαν αυτές της αηδίες λέγοντας "οτι έιναι ο μέγιστος των ποιητών μας και οτι κάθε παρανόηση του έργου του αποτελεί έγκλημα".
Για μένα αξία έχει να μελετηθεί το γιατί αυτή η ιστορική συνέχεια της αγκιτ προπ και της μετεξέλιξης της ατόνησε και έγινε ατροφικότατη στο τέλος. Κι εκει μαζί κάνουμε όσες κριτικές θες.
5ο Μετά τις ανατροπές προκειμένου να πιστωθεί σαν έγκλημα του Στάλιν ο θάνατός του, ο φάκελος της αυτοκτονίας του ξανάνοιξε με φαιδρότατα αποτελέσματα.
6o O Μαγιακόβσκη ήταν μια ποιητική διάνοια αλλά και παράλληλα μια ταλαιπωρημένη ψυχή. Θέλησε να πεθάνει κάτω απο το βάρος αυτού του ταλέντου όπως συμβαίνει πολλές φορές με ανθρώπους τέτοιου βεληνεκούς που δε μπορούν να διαχειριστούν το είναι τους. Ήταν επίσης ψυχικά βασανισμένος απο τη θυελωδέστατη σχέση του με τη Μπρικ και το ερωτικό τρίο στο οποίο ο ίδιος συμμετείχε για καιρό και τον βάραινε ψυχολογικά πάρα πολύ. Η ίδια δε η Μπρικ παρότι αρνήθηκε μια τέτοια εκδοχη (φυσιολογικό να το κάνει μιας και θα της ήταν προφανώς τεράστιο το ψυχολογικό βάρος), έχει γράψει οτι η ίδια 2 φορές τον είχε αποτρέψει η ίδια από το να αυτοκτονήσει σε απόπειρές του.
Νομίζω τυμβωρυχία κατόπιν τούτων είναι να επιμένουμε στα περι πολιτικής αυτοκτονίας με ηθικούς αυτουργούς "και άλλα ηχηρά παρόμοια"..
Στα υπόλοιπα σε πολλά απο όσα είπες συμφωνώ.
@κριτίας
Όχι και πιο μεγάλος του Ρίτσου ο Σαχτουρης :).. Αλλά περι ορέξεως..
Κατά τη γνώμη μου το τραγικό στην υπόθεση του μαγιακόφσκι δεν είναι η πολιτική καταγγελία που μάλλον δεν υφίσταται ως πτυχή στο γεγονός αλλά το γεγονός καθαυτό που μπορεί να έχει και πολιτικές προεκτάσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί, πότε οδηγείται κάποιος στην αυτοχειρία; Βασικά όταν δε βλέπει καμία άλλη προοπτική και διέξοδο. Κι είναι τραγικό αν αυτό συνέβη στο βλαδίμηρο σε μια περίοδο που κατά τον βασίλη σαμαρά (η ιστορία διδάσκει κι εμπνέει 1917-53) ήταν το σοβιετικό αντίστοιχο της μππε στην κίνα και σε κάθε περίπτωση δεν ήταν τα πρώτα δύσκολα χρόνια μετά τον εμφύλιο, οπότε οδηγήθηκαν κι άλλοι στο ίδιο αδιέξοδο.
Δεύτερον. Στο βιβλίο της έλλης παππά μακιαβέλι ή μαρξ (διαλέγουμε στην τύχη το δεύτερο) αναφέρεται ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό θεατρικό έργο του μαγιακόφσκι όπου ασκεί κριτική στο γραφειοκράτη κριτικό και το στείρο τρόπο αντίληψης του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Σε μια σκηνή ο κριτικός παρεμβαίνει σε ένα θεατρικό κι αφού μπαίνει σφήνα μια παντελώς άσχετη ανθρώπινη πυραμίδα με ηθικοπλαστικό εργατικό μήνυμα, ενθουσιάζεται και το εγκρίνει.
Δεν ξέρω πόσο αξιόπιστη πηγή είναι αυτό το σπασμένο τηλέφωνο (αναφέρω κάτι που δεν έχω μπροστά μου όπως το ανέφερε κάποιος άλλος). Πάντως ένα πράγμα είναι η κριτική στους στείρους αυλοκόλακες γραφειοκράτες κι ένα άλο, τελείως διαφορετικό να συνδέουμε αυτή την κριτική με το σοσιαλιστικό ρεαλισμό καθαυτό.
Εν παρόδω, σοσιαλιστικό ρεαλισμό προσωπικά θεωρώ τη μουσικοθεατρική παράσταση του καζάκου που είδαμε στο σπόρτινγκ και τη θεωρώ αρκετά καλή.
Ένα τρίτο είναι ότι η τέχνη, όπως και η παιδεία πρέπει να εξυψώνει το επίπεδο του εργάτη, αλλά αυτό δεν θα το καταφέρει αν δε σκύψει με μια προσιτή φόρμα για να τον τραβήξει.
Αυτό δε σημαίνει να πέσει στο επίπεδό του, ούτε όμως να στέκεται αφ' υψηλού εν είδει πνευματικής ελίτ.
Κι αυτό το γράφει κάποιος που κατά κανόνα ουδόλως ενδιαφέρεται για το αν είναι κατανοητοί οι συνειρμοί και τα άλματα σκέψης του στους άλλους. Κι έχω πιάσει παραπάνω από μία φορές τη μπρέζνιεβα κι άλλους να μην έχουν καταλάβει γρι αλλά να μην κρίνουν σκόπιμο να με ρωτήσουν τι εννοεί ο ποιητής.
Υγ: επίσης είμαι σε θέση να ξέρω ότι η σοβιετική γραμμή για την αχμάτοβα λέει πως είναι αστούρα του κερατά. Μπορείς να τη ρωτήσεις την επόμενη φορά επί του θέματος ευθέως κομάντο (που φαντάζομαι με εννοείς τι εννοώ).
Μια παρατηρηση μονο και φευγω για τη σχολη, οπου θα και επιδοθω σε διαγωνισμους τους στυλ "την εχω μεγαλυτερη απο σενα" με δαπιτες, πασπιτες και εαακιτες, παντα σε πνευμα αλληλοσεβασμου και κατανοησης πιστου στις διδαχες του Διαφωτισμου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠΟλυ σωστη η παρατηρηση που εκανε το παρεκκλησι για τη μορφη και το περιεχομενο και πολυ ωραιο το παραδειγμα με τη death metal που οντως, δεν ενδεικνυται για να πεις και πολλα πραγματα περα απο "θα σε σφαξω μωρη και θα ζωγραφισω με τα εντοσθια σου πανω στην κοιλια της μανας σου" ή "και τοτε οι ορδες των δαιμονων ξεχυθηκαν απο τους φαραωνικους τους ταφους" ή απλα "ΑΑΑΑΑΑΑΑΑΡΡΡΡΡΡΓΓΚ!". Αλλα: Ας μην κανουμε το λαθος που υποσυνειδητα εχουν κανει παρα πολλοι, ακομα και καλλιτεχνες σχετικα με το τραγουδι. Σε ενα τραγουδι, δεν σημαινει οτι η μουσικη του ειναι η μορφη και οι στιχοι το περιεχομενο. Η μουσικη εχει απο μονη της μορφη και περιεχομενο και οι στιχοι το ιδιο. Δειτε τη λαθεμενη αντιληψη σε ολο της το μεγαλειο στο ελληνικο "εντεχνο", οπου αντιμετωπιζοντας τη μουσικη απλα σαν μορφη, οι τραγουδοποιοι μας προσεφεραν τις πιο βαρετες στιγμες απο τοτε που ο ανθρωπος ξεκινησε να χασμουριεται και οι δισκοι τους προτεινονται απο ολους τους καλους γιατρους για την καταπολεμηση της αυπνιας. Με αυτο εννοω οτι, ακομα και μια ακαταλληλη φαινομενικα φορμα, μπορει να εξελιχθει ετσι ωστε να μπορει να αξιοποιηθει προοδευτικα απο πραγματικα ταλαντουχους καλλιτεχνες.
Αυτα, παω τωρα να ακουσω Παπακωνσταντινου στη σχολη, οσο οι αλλοι θα βαζουν Active Member. Παει κι ο Dio.....
ενταξει αλλο ηθελα να πω και αλλο καταλαβατε η τελοσπαντων για να κανω λιγο αυτοκριτικη αλλο ειπα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ ριτσος ειχε υπερεαλισμο (βλ σονατα του σεληνοφωτος) αλλα μια χαρα κατανοητος ηταν. Ποιος ειπε για τον νταλι? (συμφωνω απολυτα)
Δεν ειπα οτι μονο του κομμουνιστες δεχομαστε. Σε καμια περιπτωση. Δεχομαστε τους καλλιτεχνες που κινουν και κινουνται. Οχι μανιερες σε θαλασσες και ακτες.
τι να κανω εγω παντα θεωρουσα οτι δογμα ειναι "τετοια ποιηματα σου φτιαχνω εκατο την ωρα, ΑΥΤΟ ΘΕΛΟΥΜΕ ΚΑΙ ΜΕΙΣ. ΓΙΑΤΙ ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΤΡΑΓΟΥΔΑΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΟΥΜΕ ΑΔΕΡΦΕ ΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΜΕΙΣ ΤΡΑΓΟΥΔΑΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΣΜΙΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ"
@ Breshnyev
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω πως κι εγώ στην ίδια απορία συντείνω για την αυτοκτονία του. Και δυστυχώς αρνιέμαι να προσπαθήσω να δώσω απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα γιατί θα πω φοβάμαι καμιά μεταφυσική κοτσάνα.
Ίσως το δυσκολότερο προς κατανόηση πρόβλημα που έχω αντιμετωπίσει είναι το γιατί η μελέτη της ανθρώπινης ψυχολογίας είναι επιστήμη και πως μπορείς να βάλει κανείς σε επιστημονικές νόρμες εξήγησης την ψυχολογία (πέραν της νευρολογίας πχ που ασχολείται με ένα οργανικό σύστημα απολύτως υλιστικά).
Νομίζω πως ακόμη πιο δύσκολο είναι να εντάξουμε στην ερμηνεία μιας ενέργειας, που ζητά παράλληλα (σα διαλεκτικό δίπολο ενα πράγμα) τεράστια δύναμη για να το αποφασίσεις και να το εκτελέσεις και τεράστια αποκοτιά, μια και στρουθοκαμηλίζεις και δεν αντιμετωπίζεις τα προβληματα που η ζωή σου θέτει, σε νόρμες εξήγησης τόσο γραμμικές του τύπου "ήταν μια τόσο ζωντανή εποχή γιατί να αυτοκτονήσει".
Διαισθητικά είμαι πεισμένος οτι η αλλαγή σε οικονομική βάση και πολτικό και πολιτιστικό εποικοδόμημα δεν επιδρά τόσο άμεσα και ευθύγραμμα στον ανθρώπινο ψυχισμό του ατόμου.
Επιστημονικά όμως..(??)
Δεδομένου ότι έχει γίνει ένας πανικός από σχόλια και αν προσπαθήσω να τοποθετηθώ επί πολλών που γράφηκαν (θα το ήθελα) μπορεί να μην πάω καν να ψηφίσω αύριο στην σχολή (δεν θα το ήθελα),θα πω κάποια πράγματα με αφορμή και όχι ειδική αναφορά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚακώς κατά την γνώμη μου,σε επίπεδο μορφής,τέθηκε το δίπολο προοδευτική-αντιδραστική. Κυριολεκτικά μιλώντας,μπορούμε νομίζω να χρησιμοποιήσουμε το πρωτοποριακή και μη πρωτοποριακή-αναπαραγωγική τύπων-συντηρητική φόρμα.Το πρωτοποριακό από άποψη μορφής θα γεννιέται πάντα από τις νέες συνθηκες,τα νέα ερεθίσματα και δυνατότητες που θα δίνονται στους καλλιτέχνες. Δε θα επιβάλλεται με νόμους (αστικούς ή εργατικούς) γιατί πολύ απλά δεν μπορεί κιόλας να προβλεφθεί.
Όμως,εδώ αξίζει να κάνουμε μία διακριση. Το πρωτοποριακό αυτό, μπορεί να μην μπορεί να αξιοποιηθεί ευχερώς για το πρωτοποριακό ως περιεχόμενο,όπως τα νέα είδη metal δεν μπορούν καταρχήν να αποτελεσουν το μέσο μετάγγισης επαναστατικών ιδεών στην εργατική τάξη.Επομένως, όπως πολύ σωστά ειπώθηκε,πρέπει να βρίσκεται η μορφή που θα εκφράζει καλύτερα,επαρκέστερα και επιτυχέστερα το περιεχόμενο.
Εδώ ερχόμαστε σε ένα κεφαλαιώδες ζήτημα. Το πρωτοποριακό περιεχόμενο.Μιλώντας για το ταξικά επαναστατικό,αυτό είναι αντικειμενικό κάθε φορά και το ανακαλύπτει η ίδια η εργατική τάξη (είτε είναι υπόδουλη, είτε στην εξουσία).Όσοι από εδώ πέρα όμως δεχόμαστε ότι η τάξη δεν κινείται, ούτε στο σοσιαλισμό θα κινηθεί αυθόρμητα προς την απελευθέρωση της κοινωνίας,αλλά θα καθοδηγηθεί (όχι δικτατορικά,εννοούνται αυτά) από το Κόμμα της, μπορουμε να κάνουμε μία ωραιοτατη αντιστοιχία και στο επίπεδο της τέχνης.Να δεχθούμε ότι ό,τι καλλιτεχνηθεί από την εργατική τάξη θα είναι αντικείμενο άμεσης και έμμεσης επιρροής πολλών παραγόντων,εκ των οποίων σπουδαίος θα στέκεται και ο παράγων συλλογική συνείδηση του Κόμματος.
Όμως
1. Η παραγωγή ενός έργου, όπως η παραγωγή λόγου (ακριβώς έτσι), είναι ταυτόχρονα κάτι ατομικό,προσωπικό, και οφείλει να είναι ελεύθερο.Επομένως την ώρα της δημιουργίας,τίποτα δεν μπορεί να επιβληθεί ως όριο στο περιεχόμενο που ήδη έχει γεννηθεί στην σκέψη και έχει γίνει εσωτερική ανάγκη έκφρασης. Εκτός από τον αμοιβαίο αλληλοσεβασμό εντός της κοινότητας.
2.Η καλλιτεχνική δημιουργία δεν αφορά πάντα και μόνο ζητήματα αυστηρής κοινωνικής προέλευσης και τοποθέτησης.Ναι εννοείται,όλα είναι ταξικά, αλλά κάποια βασίζονται περισσότερο σε ορμές,αισθήματα,πάγιες ιδέες,που η κοινωνική επιρροή πάνω τους είναι λιγότερο εμφανής,όπως και η επιρροή αυτών πάνω στην κοινωνία αντίστοιχα.Είναι πχ αντιδραστικό να κάνεις σεξ με κάποιον περισσότερο για να καλύψεις την ανασφάλειά σου.Αν αυτό όμως,διαμορφωμένο αιώνες βάσει κοινωνικών προτύπων και καταναγκασμών,εκδηλωθεί σε ένα ποίημα ή έναν πίνακα,δεν μπορείς παρά να το διαβάσεις.Να το κρίνεις.Να προχωρήσεις παρακάτω.Και μια από τις μεγαλύτερες συμβολές της τέχνης είναι ότι η προβολή του αντιδραστικού μπορεί στη συλλογική συνείδηση (που στο σοσιαλισμό θα εξελίσσεται ταχύτερα από ό,τι σήμερα) να χωνευθεί και να αποβληθεί με τελική νίκη του προοδευτικού.
Συμπεράσματα. 1. Το πρωτοποριακό από άποψη μορφής δεν μπορεί πάντα να εκφράζει ικανά το κοινωνικά επαναστατικό,όπως κατ'εμένα δεν μπορεί ο ανόθευτος υπερρεαλισμός να εκφράσει ικανά όσο ο ρεαλισμός τις ανάγκες της εργατικής τάξης. Γιατί μπαίνει εδώ σαν πρόταγμα,περισσότερο από αλλού, η κοινωνική νίκη του συλλογικού αναγνώστη
2.Ωστόσο,το πρωτοποριακό από άποψη μορφής μπορεί ικανότατα να αγγίζει και ερεθίζει πρωτόγνωρα τις μάζες,σε πολλά άλλα περιεχόμενα. Η λειτουργία του αυτή είναι αν όχι εξισου, πάντως αρκετά σημαντική, διότι αφυπνίζει σε επίπεδο αισθητικού κριτηρίου, "δυσκολεύει και ενοχλεί" τον δέκτη, κι αυτό συνέβαινε πάντα από πλευράς τέχνης- ήταν ένας από τους τρόπους που η ίδια ως μορφή έκφρασης της συνείδησης εξελισσόταν, δηλαδή αιρετικά
3.Τίποτα δεν απαγορεύεται στην τέχνη.Ούτε μορφές ούτε περιεχόμενα αποκλείονται.Οι περιπτώσεις που η εργατική εξουσία θα αποκλείσει έκφραση,είναι όταν αυτή δεν σέβεται και σαμποτάρει τις δομές της.Όχι απλά όταν την κριτικάρει και την "ενοχλεί".
Ρε σόρρυ για το κατωσέντονο
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ διεισδυτική η τοποθέτησή σου διαλεχτικάρια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα συμπληρώσω σ' αυτό που είπα παραπάνω περί ελιτίστικης τέχνης. Κάτι τέτοιο πρέπει να είχε στο μυαλό του ο Τίτος Πατρίκιος όταν έγραφε αυτό:
http://parekklisi.wordpress.com/2010/02/10/porta/
Ο δε Πικάσο, σε συνέντευξή του στον Τζιοβάνι Παπίνι είχε δηλώσει τα εξής καταπληκτικά που νομίζω ταιριάζουν απόλυτα με το πως αντιλαμβάνεται η αστική τάξη ακόμα και σήμερα (αν όχι ιδιαίτερα σήμερα) την τέχνη:
«Στην τέχνη, ο λαός δεν αναζητά πλέον ανακούφιση και εξύψωση. Αλλά οι λεπτεπίλεπτοι, οι πλούσιοι, οι αργόσχολοι, αναζητούν το καινούργιο, το παράδοξο, το πρωτότυπο, το ασυνήθιστο, το σκανδαλώδες. Και εγώ, από τον κυβισμό και έπειτα, ικανοποίησα τους σοφούς και τους κριτικούς με όλες τις ευμετάβλητες σαχλαμάρες που μου έρχονταν στο κεφάλι, και όσο λιγότερο με καταλάβαιναν τόσο περισσότερο με θαύμαζαν. Με το να διασκεδάζω με αυτά τα παιχνίδια, αυτές τις κουταμάρες, αυτές τις σπαζοκεφαλιές, έγινα διάσημος και μάλιστα πολύ γρήγορα. Και η διασημότης για ένα ζωγράφο σημαίνει πωλήσεις, κέρδη, περιουσία, πλούτη. Και σήμερα όπως ξέρεις είμαι διάσημος, είμαι πλούσιος. Αλλά όταν βρίσκομαι μόνος με τον εαυτό μου, δεν έχω το κουράγιο να θεωρούμαι καλλιτέχνης με τη μεγάλη και την παλιά σημασία της λέξεως. Αυτοί ήσαν μεγάλοι ζωγράφοι, ο Τζιότο, ο Ρέμπραντ, ο Τισιανός, ο Γκόγια. Δεν είμαι παρά ένας κοινός σαλτιμπάγκος, που κατάλαβε το πνεύμα των καιρών του και εξήντλησε όσο καλύτερα μπορούσε τη βλακεία, τη ματαιοδοξία, τη φιλοχρηματία των συγχρόνων του. Είναι πικρή η εξομολόγησή μου, πιο θλιβερή απ' όσο φαίνεται, αλλά έχει τη χάρη να είναι ειλικρινής».
Όχι ρε σύντροφοι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕσείς προσπαθείτε να ξαναβάλετε το ξύγκι στη μύγα του.
Δηλαδή ο μεγάλος μαρξιστής επαναστάτης Βλαντιμίρ, ο οποίος έζησε και ύμνησε τη μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση, αυτοκτόνησε επειδή ηταν ευαίσθητη ψυχή και το τρίο με τη Λίλι δεν πήγαινε πουθενά?
Όταν έχεις πολεμήσει για τον σοσιαλισμό και έχεις νικήσει δε μπορεί μετά να αυτοκτονείς.
Ένα μυαλό σαν του Μαγιακόφσκι δε μπορεί να πήρε μια τέτοια απόφαση για ερωτικούς λόγους. Έλεος. Υλιστές άνθρωποι είμαστε.
Ο ψηλός έβλεπε ότι ο σοσιαλισμός από μεταβατικό στάδιο γίνονταν στάδιο καθεαυτό χωρίς να μεταβαίνει στον στόχο και ΑΥΤΟ ήταν η κύρια αιτία για το απονενοημένο.
Όλες οι αυτοκτονίες, σε τελική ανάλυση, οφείλονται σε κοινωνικά αίτια.
Το είπε απ'έξω απ'έξω και ο Απολίθωμας.
Δεν πρόκειται να συμφωνήσουμε. Είναι η γνωστή περίπτωση που η προσπάθειά σας για την υπεράσπιση του 'σοσιαλισμού που γνωρίσαμε' (αναγκαία ως ένα σημείο) έρχεται σε αντίθεση με τη λογική και τη πραγματικότητα.
Πάντως, Ουγκ, αν ο Μαγιακόφσκι είναι ο αγαπημένος σου πρέπει οπωσδήποτε να πάρεις το βιβλίο με τα ποίηματα του Αλεξάνδρου (1941-74). Υπάρχουν πολλές αντιστοιχίες μεταξύ τους, κυρίως γιατί ο ψηλός ήταν ο αγαπημένος ποιητής και του Αλεξάνδρου. Ο ίδιος έγραψε και μια σημαντική μελέτη: 'Ποιός αυτοκτόνησε τον Μαγιακόφσκι". Αν και αντικομμουνιστική, αξίζει να τη διαβάσεις.
Επίσης,
όχι και ΝΤΕΦΑΙΤΙΣΤΗΣ ΟΛΚΗΣ ο Αλεξάνδρου! Αυτός που, όντας ήδη εκτός ΚΚΕ και καθετα διαφωνούντας με το κόμμα και το ΚΚΣΕ, αρνήθηκε να κανει δήλωση μέχρι το τέλος και έζησε καμμιά εικοσαριά χρόνια με σκληρα βασανιστήρια- που τον οδήγησαν στο θάνατο στα 54!
Αυτός που έγραψε -ίσως συνομιλώντας με τον φίλο του-:
" Κι όμως δεν αυτοκτόνησα.
Είδατε ποτέ κανέναν έλατο να κατεβαίνει μοναχός του στο πριονιστήριο;
H θέση μας είναι μέσα δώ σ'αυτό το δάσος
με τα κλαδιά κομμένα μισοκαμένους τους κορμούς
με τις ρίζες σφηνωμένες μες στις πέτρες. "
Εντάξει, διαφώνησε, ήταν συγκρουσιακός, πήγε στο εσωτερικού, αλλά μη τον διαβάλλεις με τέτοιες λέξεις αγωνιστή ανθρωπο.
Όπως και νά' χει, η συζήτηση είναι πολύ ενθαρρυντική.
Υπάρχουνε προυποθέσεις για μια καινούργια άνοιξη..
κομμάντο πατριωτικής εντροπίας
Ο Μαγιακόφσκι, αυτοκτόνησε, "γιατί η επανάσταση πάγωσε"....
ΑπάντησηΔιαγραφήΗδη τα τελευταία του έργα, που ασκούσαν κριτική, χλευάζονταν, με γραμμή του ΚΚΣΕ....
Μια σειρά μεγάλοι ποιητές (Γεσένιν, Αχματοβα κλπ), συντρίφτηκαν, από την εμμονή του ΚΚΣΕ, να επιβάλλει στην κοινωνία, την ΜΙΑ την ΜΟΝΗ την ΑΛΑΘΗΤΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ αισθητική αντίληψη! Που ούτε αλάθητη αποδείχτηκε, ούτε -κυρίως- κομμουνιστική...
Οι κομμουνιστές σήμερα, πρέπει να απορρίψουν ως αντιμαρξιστική, την προσπάθεια επιβολής μιας αισθητικής φόρμας ως επαναστατικής, πρέπει να απορρίψουν τον έλεγχο της καλλιτεχνικής ζωής από ένα κόμμα (άρα και από το κομμουνιστικό ή τα κομμουνιστικά) ως κάκιστη αστική επιρροή και κατάλοιπο...
Μόνο σε αυτή τη βάση έχει νόημα η συζήτηση...
Ας υπάρχουν στη νέα κοινωνία οι προϋποθέσεις της καλλιτεχνικής ανάπτυξης της προσωπικότητας του κάθε ατόμου, πράγμα που σημαίνει: α. Ελεύθερος χρόνος, β. Διδασκαλία της κάθε καλλιτεχνικής φόρμας στα σχολεία, γ. Κατοχυρωμένη ελευθερία λόγου και έκφρασης για όλους, και μην ανησυχεί ουδείς! Ο εργάτης και ο κάθε άνθρωπος της νέας κοινωνίας, θα τον βρεί τον δρόμο του... Δεν έχει ανάγκη από πατερούληδες, από πρωτοπορίες έχει ανάγκη και αυτές τσακίστηκαν στην ΕΣΣΔ...
http://www1.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=5659449
ΑπάντησηΔιαγραφή