Επετειακό σημείωμα

Αν θες να μιλήσεις για το δεκέμβρη, πρέπει βασικά να μιλήσεις για την εντυπωσιακή έλλειψη συνέχειας που (δεν) άφησε πίσω του. Μια ρωγμή στο μονότονο καθημερινό σκηνικό που επουλώθηκε σχετικά γρήγορα, αλλά πρόλαβε να καταπιεί στο ενδιάμεσο κάθε επίδοξο πολιτικό σκηνοθέτη -πλην ίσως της αναρχίας. Μια μαύρη τρύπα που ρούφηξε τους πάντες κι απελευθέρωσε συσσωρευμένη ενέργεια, αλλά δεν άφησε να περάσει κάποιο φως που θα έσχιζε τα σκοτάδια. Έμεινε τομή ακίνητη στον χρόνο που χάθηκε στη γωνία κι όσο απομακρυνόμαστε ξεθωριάζει (τρεις μήνες μετά έμοιαζε ήδη κάτι πολύ μακρινό). Αυτό όμως εν μέρει οφείλεται και στην άχλη της συλλογικής μνήμης που τύλιξε τα γεγονότα και τους προσέδωσε μυθικές διαστάσεις.

Οι σημερινές εκδηλώσεις είχαν αντικειμενικά κάτι επετειακό. Ένας φόρος τιμής –όχι μόνο στο παιδί, όσο- στις μέρες που ζήσαμε και τις στιγμές που άφησαν στον καθένα μας να τις διηγείται. Ακόμα κι αν είναι φουσκωμένες, με δυο-τρεις (σοβιετικές) αρκούδες η καθεμιά για εφέ, έχουν αυθεντική αξία.

Πχ σαν αυτή του κομπάσο απ’ το γκράνμα –που έχει χαθεί διαδικτυακά- για έναν τύπο που έτρεχε μαζί με άλλους να γλιτώσουν τα χημικά και μετά από κάνα πεντάλεπτο τρεχάλα, συνειδητοποιεί ότι το δακρυγόνο έχει πέσει στην τσάντα του και τον ακολουθεί..
Μετά, στις ευρωεκλογές, είδε λέει (ο κομπάσο) εφιάλτη με το όνειρο του δεκέμβρη και για πρώτη φορά δεν ψήφισε το κόμμα. Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι τύψεις του εφιάλτη θα τον ακολουθούσαν, σαν το δακρυγόνο στην τσάντα του φίλου του.

Η δύναμη κάθε μύθου είναι η σύνδεσή του με την πραγματικότητα. Κι αυτός του δεκέμβρη βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Υπάρχουν βέβαια και παραμυθάδες που επιχειρούν διάφορες παραμυθένιες συνδέσεις για να φτάσουν στο συμπέρασμα που θέλουν.

Κάποιοι θέλησαν να τον συνδέσουν με την οικονομική κρίση, θεωρώντας τον ως την πρώτη έκρηξη στο έδαφος της νέας πραγματικότητας. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Ο δεκέμβρης ήταν –και- ένα ξέσπασμα απελπισίας για ένα μέλλον χωρίς ελπίδα, αλλά η κρίση δεν είχε φτάσει ακόμα στα μέρη μας.

Αυτή εκδηλώθηκε αργότερα φέρνοντας ως αντίδραση μια σειρά απεργιακές κινητοποιήσεις με το αποκορύφωμα της 5ης μάη. Κι ήταν εκεί ακριβώς που φάνηκαν τα όρια κι οι συνέπειες της πρακτικής που μας «κληροδότησε» ο δεκέμβρης˙ μία άκρως αντιφατική διαδικασία. Βόμβα που έσκασε, αλλά δεν ακούμπησε. Μαζική διεργασία που τρόμαξε τις μάζες και τις έκλεισε σπίτι τους.

Χωμένες στους υπόνομους του μετρό, αποφεύγουν το κέντρο της μητρόπολης και των εξελίξεων. Κρύβονται στα λαγούμια τους, χωρίς να βλέπουν φως στο τούνελ, μόνο πού και πού τη νικολούλη, αντί να συνεχίσουν το σκάψιμο από εκεί που σταμάτησε ο γερο-τυφλοπόντικας καπιταλισμός και η κρίση του που υποσκάπτει τα ίδια του τα θεμέλια.

Κάποιοι άλλοι επιχείρησαν να το συνδέσουν με την ανταρσύα (ή αν-τ-αρχία, όπως θα την έλεγε ένα μικρό παιδί, με παιδικές αρρώστιες κι αντίστοιχη νοοτροπία, που δε μπορεί να πει καλά το χίγμα και τα τρία σίγμα του ρούση για το χταλινικό, χεχταριχτικό κουκουέ).
Πήγαν να την παρουσιάσουν ως ώριμο, πολιτικό τέκνο της οργής του δεκέμβρη και της ανάγκης των καιρών, δίνοντας κινηματικό άλλοθι στα εκλογικά μαγειρέματα που είχαν ξεκινήσει από τις εκλογές του 07’ και το συντονισμό που ούτε τις συνιστώσες μεταξύ τους δεν έχει καταφέρει να συντονίσει.

Κάνουν μια βολική γραμμική ένωση που δεν προκύπτει λογικά: από το δεκέμβρη στην κούνεβα κι από εκεί στο σπόρτιγκ, ξεχνώντας τις αντιφάσεις. Όπως πχ ότι στο ενδιάμεσο το κύμα του δεκέμβρη σταμάτησε για τις διακοπές των χριστουγέννων κι έδειξε πολύ χαλαρά αντανακλαστικά στις πορείες για την παλαιστίνη που έγιναν το ίδιο διάστημα.

Αυτό δεν το λέω για να βλογήσω τα δικά μας γένια κι αντανακλαστικά. Έγιναν πολλές συζητήσεις για το αυθόρμητο, αλλά αυτό πριν απ’ όλα το μετράς στον εαυτό σου. Στο πώς αισθάνεσαι και εάν αυτό συμβαδίζει με το κοινό –πρωτοπόρο- αίσθημα και μπορεί να το πάρει και να το πάει λίγο παραπέρα.
Όταν όμως είναι νεκρό σε σένα και το δυναμικό σου πώς να θέσει σε λειτουργία των υπολοίπων;

Καλή παρέμβαση είχαμε μόνο εκεί που είχε πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Στους μαθητές και στην απεργία στις δέκα του μηνός. Ακόμα κι εκεί όμως, υπήρχε αμηχανία, απουσία στόχευσης και σχεδίου.
Θυμάμαι ενδεικτικά την πρώτη μέρα που ήμασταν στους δρόμους (δευτέρα, γιατί την κυριακή δεν κατεβήκαμε καθόλου). Η συγκέντρωση ήταν τελείως πρόχειρη, διαβάσαμε μόνο την ανακοίνωση της κε από μία ντουντούκα(!) κι ολοκληρώσαμε την πορεία –αν όχι τροχάδην- σε ρυθμό τροτ.

Ο δεκέμβρης πέρασε σαν λίβας που καίει τα σπαρτά πάνω από τις οργανώσεις και τα πολιτικά τους σχέδια. Πυρπόλησε κάθε προσπάθεια να εξημερωθεί πολιτικά και να του δοθεί κάποιο περιεχόμενο. Σιγόκαψε σαν καύσιμο το πάθος του κόσμου, που ξεθύμανε και πέταξε φαντασιακά για την έφοδό του στον ουρανό, αλλά διασταυρώθηκε κάθετα με τις πέτρες που έπεφταν και βγήκε νοκ άουτ.

Το μόνο που άφησε πίσω του είναι ένα στείρο αντιμπατσικό αίσθημα που διαμορφώνεται σταδιακά σε παγιωμένη συνείδηση κι αρχίζει πλέον να μην ενοχλεί κανέναν, γιατί ο κόσμος συνηθίζει κι έχει αναπτύξει αντισώματα απάθειας σε αυτά που βλέπει γύρω του.

Η φετιχοποίηση της βίας˙ του ειδοποιού χαρακτηριστικού που έκανε το δεκέμβρη να ξεχωρίζει, αλλά έκτοτε επαναλαμβάνεται εθιμοτυπικά, σαν κακέκτυπο, με όρους μικροαστικού ξεσπάσματος και κοινωνίας του θεάματος.

Ο μόνος πολιτικός χώρος που έπαιξε μπάλα στο γήπεδό του ήταν η αναρχία που βγήκε ενισχυμένη σε όλα τα επίπεδα. Επέβαλε τα μέσα, την ιδεολογική της ηγεμονία, την χαρά της καταστροφής. Είχε κινηματική ασυλία και πρωτοβουλία κινήσεων. Η ενίσχυσή της σε επίπεδο συσχετισμών ήταν ορατή τόσο στις πορείες και τα μπλοκ που συγκροτεί, όσο και στην αύξηση της αποχής στις εκλογές.

Ποιες ήταν όμως οι ταξικές προεκτάσεις; Κάποιοι βλέπουν έναν εμφύλιο μικροαστών. Εκτόνωση και μικροαστικό ξέσπασμα εναντίον νοικοκυραίων που φρίττουν με τη μικροαστική καταστροφή και τις σπασμένες βιτρίνες. Κάποιοι άλλοι (θέλουν να) βλέπουν πρελούδια των ταξικών, εργατικών αγώνων του μέλλοντος. Και δίπλα σε αυτό υπήρχαν και λούμπεν καταστάσεις, βγαλμένες κατευθείαν από την σιδερένια φτέρνα, που μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ στο κίνημα.
Όλα μαζί σε ένα καζάνι που σιγοβράζει κυοφορώντας κοινωνικές εκρήξεις. Κι η κουτάλα της εξουσίας το ανακατεύει για να τις αποτρέψει.

Πρόβλημα, πρόβλημα, πες μου πώς το λύνεις; Προβληματική επαφή με το αυθόρμητο. Πρόβλημα του ίδιου του αυθόρμητου να εκφραστεί συνειδητά χωρίς να εκτονώνεται. Πρόβλημα ανάδειξης θεσμών (ας είναι κι αντιθεσμοί) που να γεννιούνται στο κίνημα και να το συντονίζουν. Πρόβλημα ανάδειξης μορφών που να αντιστοιχούν με τις ανεβασμένες διαθέσεις του κόσμου που αγανακτεί και ψάχνει διέξοδο.

Το αυθόρμητο (στο βαθμό που ήταν τέτοιο) εκδηλώθηκε σαν αφηνιασμένος ταύρος που ερεθίζεται από το οργανωμένο κόκκινο, ενώ οι ροσονέρι πασχαλίτσες προσπαθούν απεγνωσμένα να πιαστούν πάνω του και να το δαμάσουν. Κι όπως πάσχιζαν να κρατηθούν, σε στιλ ροντέο, για να μη μείνουν σαν κι εμάς, μοναχικοί καουμπόηδες, κατέληξαν αναπόφευκτα ουρά του και σέρνονταν πίσω του.

Πώς να κρατήσεις έναν κεραυνό χωρίς να σε κάψει; Και πώς να τον οδηγήσεις μακριά από τα τζάμια και τις βιτρίνες που λειτουργούν σαν αλεξικέραυνα και τον εγκλωβίζουν; Αυτά είναι τα ερωτήματα που έθεσε ο δεκέμβρης και δύο χρόνια μετά παραμένουν στην ουσία τους αναπάντητα.

Υγ: φέτος δεν είχα σκοπό να γράψω κάτι για το δεκέμβρη. Διάβασα όμως μερικές πανηγυρικές αναλύσεις που μου κάθισαν στο λαιμό και μου πρόσφεραν το κίνητρο που μου έλειπε. Το οποίο ήταν καθαρά αρνητικό κι ο αρνητισμός αυτός μπορεί να βγήκε στο κείμενο και να κάθισε με τη σειρά του στο λαιμό άλλων.
Φαύλος διαλεκτικός κύκλος.