Τον οποίο ο πι-πι και μερικοί ακόμα επιμένουν να τον λένε αδύνατο, το οποίο είναι χοντρό λάθος, αλλά δίνει ανάγλυφα τη διαλεκτική αντίθεση μεταξύ των δύο πόλων, χοντρού κι αδύνατου. Όπου υπάρχει πολύ φαΐ, μαζί με τις κοιλιές και τους τραπεζικούς λογαριασμούς φουσκώνουν και τα μυαλά. Και φτιάχνουν συνειδήσεις χοντρόπετσες και βολεμένες, που μάζεψαν πολύ ιδεολογικό λίπος και σαπίζουν στην ακινησία. Ενώ εκεί που λείπουν τα προς το ζην, η κατάσταση γίνεται έκρυθμη κι ο κρίκος αδυνατίζει.
Εκτός κι αν ο όρος παραπέμπει στην επανάσταση του αδύνατου και την ουτοπία, που αντιπαραθέτει ιδεαλιστικά τις καλύτερες των προθέσεών μας απέναντι στην ιδεολογία του εφικτού και του μικρότερου κακού.
Αλλά η πιο ακραία μορφή αντίθεσης ήταν εκείνο το τηλεπαιχνίδι με την έλενα ακρίτα, που έλεγε κάθε τρεις και τόσο το τσιτάτο του βλαδίμηρου στους παίκτες: είσαι ο πιο αδύναμος κρίκος. Αλλά έπρεπε να το κάνει με ναζιστική περιβολή και στυλ εν γένει, χάριν της τηλεθέασης της AGB (χωρίς κάπα μπροστά).
Έχουν περάσει δέκα χρόνια έκτοτε κι η ατάκα της ακρίτα μοιάζει με διορατική προφητεία για την ελληνική κοινωνία συνολικά, αλλά με μια ισχυρή καλτ απόχρωση, που ίσως να οφείλεται εν μέρει στην καταπληκτική μίμηση του μητσικώστα: είσαι ο πιο αδύναμος κρίκος! Τον πούλο! Κι ακόμα και σήμερα δεν έχω καταλήξει σε ποια χείλη ηχεί πιο αστεία η φράση. Του μητσικώστα, της ακρίτα, ή του αλαβάνου και των συντρόφων του.
Ο κρίκος λοιπόν είναι αδύναμος κι όχι αδύνατος. Κι αυτό που κάνουν ορισμένοι σοβιετοθρεμμένοι, σπουδαγμένοι στη μόσχα σύντροφοι, για να αποφεύγονται τα μπερδέματα κι οι παρανοήσεις, είναι να τον αναφέρουν ως ασθενή κρίκο. Εκτός κι αν γίνουμε κατά φαντασίαν ασθενείς (κρίκοι) και μπλέξουμε με τυχοδιωκτισμούς, μικροαστική ανυπομονησία και λοιπές παιδικές ασθένειες.
Όπως ο σάββας μιχαήλ, που πίστευε το δεκέμβρη του 08’ ότι είχε τεθεί ζήτημα εξουσίας στο δρόμο κι έφτανε να απλώσουμε το χέρι και να την πάρουμε. Τα ίδια πίστευε εν πολλοίς και για το αργεντινάνσο (αυτές τις μέρες κλείνουν δέκα χρόνια από τη μέρα που ξέσπασε) χωρίς να τον προβληματίζει ιδιαίτερα ότι δεν είχε συγκροτηθεί κάποιο αξιόλογο πολιτικό υποκείμενο –μέτωπο, κόμμα, φορέας- που να τραβήξει μπροστά την πολιτική πάλη και να θέσει με αξιώσεις το ζήτημα.
Σήμερα η αργεντινή, η λατινική αμερική εν γένει κι ενδεχομένως κι η ελλάδα είναι καζάνια, που έχουν πάψει πλέον να σιγοβράζουν και δίνουν την εντύπωση ότι θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να μετεξελιχθούν στους σύγχρονους αδύναμους κρίκους της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας. Από αυτήν την άποψη παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον οι ομοιότητες στις κινήσεις των αστικών τάξεων των δύο χωρών, τόσο στο επιθετικό κομμάτι (πχ με τη στρατηγική επιλογή της προσφυγής στο δντ) όσο και στην προσπάθεια τακτικής ενσωμάτωσης των ριζοσπαστικών διαθέσεων με μεσοβέζικους στόχους κι αιτήματα για την αναδιάρθρωση του χρέους, τα οποία η αρθρογραφία του ρίζου είχε χαρακτηρίσει πολύ εύστοχα ως δόλιους φάρους για το κίνημα.
Σε μια πρώτη φάση όμως, αυτό που θα μας απασχολήσει είναι μια ιστορική προσέγγιση, που ίσως προσφέρεται για κάποια συμπεράσματα. Η πρώτη φορά που έσπασε η ιμπεριαλιστική αλυσίδα ήταν το 17’ στη ρωσία. Και το πιο εκπληκτικό σε αυτήν την περίπτωση ήταν η προτρέχουσα σύλληψη του βλαδίμηρου, που δεν έφτασε στη θεωρία του αδύναμου κρίκου γενικεύοντας την πράξη και την εμπειρία των μπολσεβίκων, αλλά έδρασε βάση αυτής, με πολιτικό σχέδιο, αφού απομονώθηκε στην ελβετία για να μελετήσει συστηματικά.
Ενώ η διεθνής σοσιαλδημοκρατία περίμενε –βάσει και των εκτιμήσεων του μαρξ στην εποχή του- ότι η επανάσταση θα γινόταν στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες της δυτικής ευρώπης, ο λένιν εισηγήθηκε τη θεωρία της ανισόμετρης ανάπτυξης και του αδύναμου κρίκου που μπορούσε αρχικά να εμφανιστεί στην «περιφέρεια» της αλυσίδας. Και στη συνέχεια απέδειξε την ισχύ της στην πράξη.
Η έννοια του αδύναμου κρίκου έχει να κάνει τόσο με τον αντικειμενικό παράγοντα (δηλ το βαθμό ανάπτυξης και το επίπεδο της παραγωγής μιας δοσμένης χώρας) όσο και με τον υποκειμενικό. Συνδέεται δηλ με την ύπαρξη μιας αδύναμης αστικής τάξης που είναι ανίκανη να προωθήσει τις απαραίτητες (αστικο-δημοκρατικές σε περιεχόμενο) μεταρρυθμίσεις. Αλλά και με τη δράση ενός ισχυρού εργατικού κινήματος, που βάζει προσκόμματα στην ομαλή αναπαραγωγή του συστήματος και προετοιμάζει την ανατροπή του.
Σήμερα ωστόσο πολλοί εξαρτούν κάπως μηχανιστικά τη δράση του υποκειμένου από τις αντικειμενικές συνθήκες και θεωρούν πως οι μάζες θα εξεγερθούν μόνο εφόσον χάσουν το βόλεμά τους και φτάσουν στα πρόθυρα της εξαθλίωσης. Η φτώχεια όμως χτυπά τις συνειδήσεις ταυτόχρονα με τις τσέπες. Κι οι εργαζόμενοι μαζί με τις κατακτήσεις τους μπορεί να χάσουν την αξιοπρέπεια και το αγωνιστικό τους φρόνημα, φτάνοντας στη λουμπενοποίηση.
Η επίδραση του κοινωνικού είναι στην κοινωνική συνείδηση λειτουργεί με αντιφατικό τρόπο και σε τελευταία μόνο ανάλυση. Οι δρόμοι της κοινωνικής κίνησης δεν είναι ευθύγραμμοι, ούτε μονής κατεύθυνσης, για να χωρέσουν σε ένα απλοϊκό σχήμα. Αλλά αυτό θα μας απασχολήσει αναλυτικά σε επόμενη ανάρτηση.
Παρόλα αυτά, η εξέταση των μετατοπίσεων του αδύναμου κρίκου δείχνει μια σταθερή κατεύθυνση προς την 'περιφέρεια'. Από την ημιφεουδαρχική ρωσία του 17’ και τις λοιπές λδ της ανατολικής ευρώπης κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, στην αγροτική κίνα του 49'. Κι από εκεί στην υπανάπτυκτη κούβα. Δεν ξέρω αν αυτή η τάση υποδηλώνει κάτι συνολικό, αλλά με αυτή συνδέεται –αν δεν κάνω λάθος- ως ένα βαθμό κι η θεωρητική επεξεργασία της Λογικής της Ιστορίας περί πρώιμων και όψιμων σοσιαλιστικών επαναστάσεων.
Αν θέλαμε να βρούμε ένα πιο παραστατικό παράδειγμα, θα μπορούσαμε να φανταστούμε το παιδικό παιχνίδι της (ιμπεριαλιστικής) αλυσίδας, όπου κορίτσια-αγόρια στη σειρά δίνουν σφιχτά τα χέρια και κινούνται στο ζιγκ-ζαγκ της ιστορίας, σαν τα βαγόνια του τρένου, με οδηγό αυτόν που βρίσκεται στην κορυφή της αλυσίδας και σέρνει πίσω του τους υπόλοιπους. Μέχρι να βρεθεί κάποιος να εκτροχιαστεί και να σπάσει την αλυσίδα. Οπότε χάνει και βγαίνει από το παιχνίδι, για να συνεχίσουν οι υπόλοιποι.
Η λογική λέει ότι το πιο πιθανό είναι η αλυσίδα να σπάσει στην περιφέρεια, μακριά από τον οδηγό, όπου οι φυγόκεντρες τάσεις είναι μεγαλύτερες, κι όχι στο κέντρο, όπου η σύνδεση των ενδιάμεσων κρίκων είναι ισχυρότερη.
Ο λένιν κατάφερε να συμπυκνώσει την ουσία αυτής της έννοιας με την εκλαϊκευτική φράση: για εμάς ήταν πιο εύκολο να ξεκινήσουμε (την επανάσταση) αλλά πολύ πιο δύσκολο να συνεχίσουμε. Ακριβώς εξαιτίας της παραγωγικής καθυστέρησης, που σε μια πρώτη φάση ωστόσο φάνηκε να αποτελεί έως κι ‘ευνοϊκό παράγοντα’ για τη συνειδητοποίηση των μαζών (βλέπε και την επισήμανση του μαρξ στο γράμμα του προς τη βέρα ζασούλιτς, για την επιβίωση του κοινοτικού πνεύματος στη ρωσία και τη δυνατότητά της να παρακάμψει το καπιταλιστικό στάδιο).
Πού καταλήγουμε εν κατακλείδι; Στο ότι η επιχειρούμενη κινεζοποίηση στην ελλάδα μπορεί να εγείρει κάποιες αντιδράσεις, αλλά δε μας φέρνει αυτομάτως πιο κοντά στο 'μεγάλο άλμα' και τη σοσιαλιστική επανάσταση. Η ελληνική ιδιαιτερότητα είναι υπαρκτή, αλλά απέχει πολύ ακόμα από το να χαρακτηριστεί ως αδύναμος κρίκος. Αυτό θα είναι διακύβευμα της σκληρής, ταξικής πάλης που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα, δεν είναι όμως κι η αυτονόητη κατάληξη.
Θα φροντίσουμε εμείς για αυτό. Ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων του. Ας φροντίσουμε τουλάχιστον να μην είμαστε ο αδύναμος κρίκος του κινήματος στη δράση μας. Κι αυτό αφορά πρωτίστως την ίδια την κε του μπλοκ.
Το κείμενο σου –όπως πάντα- έχει κάποια εξαιρετικά στοιχεία. Ποια είναι η θέση της Ελλάδας στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα και προπαντός το ζητούμενο...τι τύπος πολιτικής προκύπτει από αυτή τη θέση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάποια γενικότερα σχόλια και κάποιες ειδικές σκέψεις πάνω στο Ελληνικό πρόβλημα (αναφορικά και με την λαϊκή εξουσία):
Εισαγωγικά να πω ότι αυτό που λέει ο Κάρολος μπορεί να νοηθεί ως νόμος που ισχύει και σήμερα. Η Οκτωβριανή επανάσταση δεν αναίρεσε τους προβληματισμούς των Μαρξ/Ενγκελς΄ τους επιβεβαίωσε. Είναι όντως το μεγαλύτερό γεγονός των τελευταίων δύο αιώνων σε ότι αφορά την αλλάγη εξουσίας, τη διακοπή διαδικασιών υπερσυσσώρευσης κλπ. Αλλά μιλώντας για την ΕΣΣΔ μιλάμε για σοσιαλισμό με εξουσία πάνω στο προλεταριάτο, όπως θα είναι κι ο σοσιαλισμός που θα εφαρμοσθεί στην Ελλάδα σήμερα και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας (καλώς εχόντων των πραγμάτων).
Με βάση τα παραπάνω η επανάσταση που θα γίνει στην Ελλάδα, στην Ισπανία ή και στην Πορτογαλία δεν θα είναι απελευθερωτικές, προλεταριακές που θα καταργήσουν τον καπιταλισμό λόγω της συνειδητής κατάργησης του καπιταλισμού από την εργατική τάξη. Θα είναι επαναστάσεις που κύριο χαρακτηριστικό θα έχουν την αλλαγή εξουσίας. Η γνώμη μου είναι ότι προλεταριακές επαναστάσεις που θα καταργούν τον καπιταλισμό in toto μπορούν να προκύψουν από επανάστασεις σε ΗΠΑ και Βρετανία (άντε και Γερμανία/Γαλλία) τις –ας πούμε- παραδοσιακά αναπτυγμένες καπιταλιστικές δυνάμεις είτε από τα λεγόμενα BRICS΄ αν και νομίζω ότι η προηγούμενη περίπτωση είναι πιο πιθανή λόγω του ότι οι αντιφάσεις του καπιταλισμού έχουν εκδηλωθεί πιο έντονα και η συνείδηση του προλεταριάτου είναι πιο κορεσμένη απ’ ότι στην Κίνα και την Βραζιλία που ακόμα αναπτύσσεται, ενσωματώνεται κλπ.
Με απλά λόγια: Πρέπει να περιμένουμε ανακατατάξεις σε επίπεδο εξουσίας κι όχι γενικότερες απελευθερωτικές επαναστάσεις με άμεσα κομμουνιστικό πρόσημο. Αυτές οι ανακατατάξεις δε θα θέτουν απλά το θέμα της εθνικής απελευθέρωσης/κυριαρχίας όπως ανησυχούν πολλά κομμάτια της αριστεράς (π.χ. Ισκρα, ΑΡΑΝ, ΚΟΕ). Ούτε όμως θα θέτουν εντός των ορίων τους καμία γενικότερη προοπτική ανάπτυξης του πλήρως αναπτυγμένου ατόμου, όπως άλλου τύπου αριστερίστικη κριτική στο ΚΚΕ ορίζει (ΣΕΚ, ΝΑΡ, ΜΑΑ, Αναρχία). Θα είναι απλά επαναστάσεις που θα αμφισβητούν το καθεστώς των αστικών κυβερνήσεων είτε σε χώρες της ήμι-περιφέρειας (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) είτε σε περιφερειακές χώρες όπως η Αίγυπτος. Οι αντενέργειες από αυτές τις επαναστάσεις θα μας απασχολήσουν για το ενδεχόμενο προλεταριακών επαναστάσεων στα καπιταλιστικά κέντρα. Αλλά θα είναι η κίνηση στα τελευταία που θα θέσει -αντικειμενικά μιλώντας- τη δυνατότητα κατάργησης του καπιταλισμού.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε βάση τα παραπάνω στην Αίγυπτο όντως έγινε επανάσταση. Αυτό που δεν μπορούν να εξηγήσουν αναλύσεις τύπου ΣΕΚ είναι το γιατί συνεχίζεται η καταπίεση, η οποία φαίνεται να είναι χειρότερη από πριν. Το Δεκέμβρη όντως είχαμε μία εξέγερση τέτοιου τύπου με αποτέλεσμα την πτώση του Καραμανλή και την άνοδο του ΠΑΣΟΚ. Είναι διαδικασίες που θέτουν το πρόβλημα της εξουσίας στο επίκεντρο΄ αναπαράγουν το φετιχιστικό διαχωρισμό της πολιτικής απ' την οικονομία χωρίς να θέτουν κάποιο συγκεκριμένο αίτημα μετάβασης στον κομμουνισμό (κατάργηση των τάξεων).
Με βάση τον συσχετισμό δυνάμεων στην Ελλάδα το επόμενο βήμα θα είναι η λαϊκή εξουσία, που δεν είναι κομμουνισμός και δεν ξέρουμε ακόμα τι θα είναι, αλλά τουλάχιστον θα καταργεί την εξουσία των αστών που είναι και το ζητούμενο ενεργοποιώντας διαδικασίες στο κέντρο.
Μπορεί ο Έλληνας αριστερός να επικαλείται όσα τσιτάτα θέλει απ’ τον Μαρξ, τον Μπαντιού, τον Ζιζεκ κι όποιον άλλο θέλεις΄ για το αν ο Μαρξ πίστευε ότι το κόμμα πρέπει να ασκεί εξουσία στην τάξη, για το αν το προλεταριάτο έχει την πρωτοκαθεδρία κλπ. Αλλά το γεγονός ότι κανένα κόμμα δε θέτει αυτή τη στιγμή θέμα προλεταριακής επανάστασης κάτι πρέπει να μας πει για την πολιτική μορφή μέσα από την οποία η ταξική πάλη εμφανίζεται στην Ελλάδα. Το πραγματικά απελευθερωτικό περιεχόμενο εδρεύει αλλού και δεν είναι θέμα του κολλημένου σταλινικού ΚΚΕ ούτε του ότι κάποιοι άλλοι είναι πιο επαναστάτες από τους ΚΚΕδες κι έχουν καταλάβει καλύτερα τον Μαρξ, την εργατική χειραφέτηση κλπ. Είναι θέμα του παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας και της αναγκαίας πολιτικής μορφής που προσδίδει η υπερσυσσώρευση κεφαλαίων στη γειτονιά μας (περιορισμένης χειραφετιτικής προοπτικής και ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων).
Για την ώρα ας σταθούμε στην υλιστική διάσταση αυτής της μορφής που παγιώνεται σε σοσιαλιστικά σχήματα με κεντρικό πυρήνα το κόμμα.
διορθ. του «κολλημένου σταλινικού ΚΚΕ»...σε εισαγωγικά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι εννοείται όταν γράφω ότι η κριτική που γίνεται στο ΚΚΕ απο μία μαξιμαλιστική σκοπιά του «πλήρους απελυθερωμένου ατόμου» (π.χ. της κριτικής στον σοσιαλισμό με γραφειοκρατία) δεν μπορεί να θεμελειωθεί ρεαλιστικά με βάση την δυναμική της καπιταλιστικής συσσώρευσης στην Ελληνική οικονομία. Και γι' αυτό και οδηγούνται σε μεταβατικά προγράμματα κλπ.
Χίλια συγγνώμη Απολίθωμα για τα τρία ποστ αλλά το πρώτο έπρεπε να το σπάσω στα δύο για να το φορτώσει και οι διευκρινήσεις σ' αυτό είναι απαράιτητες...
Έμαθα πως πριν λίγες ώρες πέθανε σε νοσοκομείο της Μόσχας ο Β.Α. Βαζιούλιν. Το γράφω εδώ, παρόλο που είναι off-topic, προς ενημέρωση δική σου και των αναγνωστών του μπλογκ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌντως http://seisaxthia.blogspot.com/2012/01/blog-post_3359.html
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ ενδιαφέρον αυτό που λες, έχει βάση και ουσία. Κρατάω ωστόσο επιμέρους επιφυλάξεις: ως προς την εκτίμηση των γεγονότων του δεκέμβρη και της αιγύπτου και της θέσης του κκε. Ίσως είναι πιο "μαξιμαλιστική" απ' όσο πιστεύεις. Αν και το βασικό ερώτημα παραμένει, τι είδους είναι από πολιτικής άποψης η λαϊκή εξουσία και ποια η σχέση της με τη δικτατορία του προλεταριάτου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω ότι σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα θα πρέπει καταρχάς να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Τι θα πει περιφέρεια;
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Λένιν στην εποχή του χώριζε τις χώρες σε ιμπεριαλιστικές, εξαρτημένες και αποικιακές. Οι δεύτερες χαρακτηρίζονταν από έναν ανολοκλήρωτο αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό, οι τρίτες ήταν ακόμα πιο "πίσω", ενώ οι πρώτες, βρισκόμενες στον αστεριμό του ανώτατου σταδίου, δε χωρίζονταν από κάποιο άλλο σκαλοπάτο με το σοσιαλισμό. Η Ελλάδα από τη Διεθνή είχε καταταγεί στις εξαρτημένες. Αυτό ισχύει ως τα σήμερα; Δε μιλάμε για την στρατιωτική ή οικονομική ενδοϊμπεριαλιστική ηγεμονευόμενη θέση. Ποια είναι τα αστικοδημοκρατικά καθήκοντα μιας μεταβατικής στιγμής;
Ο "αδύναμος κρίκος" έχει να κάνει αποκλειστικά με αυτό; Επομένως αν η Ελλάδα χαρακτηριστεί ιμπεριαλιστής δεν μπορεί να αποτελέσει αδύναμο κρίκο;
Έχω την εντύπωση ότι η ¨λαϊκή εξουσία" στην Ελλάδα είναι το αντίστοιχο "δικτατορία του προλεταριάτου και της φτωχής αγροτιάς" που προέκυπτε από το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της Οκτωβριανής επανάστασης. Ή αλλιώς δικτατορία του προλεταριάτου, ωστόσο ο λαϊκός περίγυρος πρέπει να αναφέρεται μιας και στη χώρα μας αφθονεί και συνιστά το κοινωνικοταξικό πεδίο στο οποίο πρέπει να ηγεμονεύσει το προλεταριάτο προκειμένου να γίνει πολιτική ανατροπή και να αρχίσει η σοσιαλιστική οικοδόμηση. Ωστόσο, αδυνατό να διακρίνω αστικοδημοκρατικά καθήκοντα.
Τέλος, δεν μπορώ να πω ότι η σημερινή κατάσταση φέρει σημάδια επιδείνωσης απο τη συμμετοχή του ΚΚΕ το 89.
Τη λέξη περιφέρεια την έβαλα συνειδητά σε εισαγωγικά, για να μην υπάρξουν παρανοήσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ιδέα ότι η λαϊκή εξουσία είναι το αντίστοιχο της δημοκρατικής δικτατορίας του λένιν, είναι πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά δεν ξέρω αν ερμηνεύει σωστά τη λογική του κόμματος.
Αστικοδημοκρατικό καθήκον θα μπορούσε να είναι ο οριστικός διαχωρισμός εκκλησίας-κράτους πχ. Προφανώς όμως δε θα είναι αυτά, ή κάποια άλλα αστικο-δημοκρατικά αιτήματα που θα δώσουν τον τόνο στην επανάσταση του μέλλοντος.
Δεν ξέρω αν στο μυαλό κάποιων σφων το χρέος θα μπορούσε να παίξει τέτοιο ρόλο -έστω ως μεταβατικό αίτημα- αλλά νομίζω ότι αυτό που τίθεται εκ των πραγμάτων είναι συνολικά ο παραγωγικός προσανατολισμός της ελλάδας και κάθε χώρας εν γένει.
Τα ερωτήματα για τον αδύναμο κρίκο και τον χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού, είναι και δικές μου απορίες, αλλά προτιμώ να τις πιάσω ξεχωριστά, σε άλλη ανάρτηση, την οποία προς το παρόν πάω από αναβολή σε αναβολή.
Ναι, όντως θα απαιτούσαν ξεχωριστή ανάρτηση. Απλά ήθελα να σημειώσω ότι δε μίλησα για τη ¨δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς", όπου προηγούνται αστικοδημοκρατικά καθήκοντα, αλλά τη "δικτατορία του προλεταριάτου και της φτωχής αγροτιάς", σύνθημα που ρίχτηκε μετά το Φλεβάρη, κατά τη γνώμη μου δείνοντας βάρος στο σοσιαλιστικό πλέον χαρακτήρα της επανάστασης σε μία αγροτική, όμως, χώρα.Ή καλύτερα στη διαπλοκή αστικοδημοκρατικών-σοσιαλιστικών καθηκόντων σε μία χώρα που μόλις πολιτικά κυριάρχησε η αστική τάξη. Γιαυτό πιστεύω θυμίζει την έννοια της γκραμσιανής ηγεμονίας. Αν και διαφέρει σημαντικά από την τωρινή φάση που βιώνουμε. Σήμερα έχουν διαμορφωθεί και παγιωθεί αστικοί θεσμοί, δεν υπάρχουν φεουδαρχικά κατάλοιπα, ενώ το χρέος συμπυκνώνει την κρίση του αναπτυγμένου ελληνικού καπιταλισμού, όχι την υπανάπτυξή του. Όσο για το διαχωρισμό εκκλησίας κράτους, σοβαρό μεν θέμα, αλλά και οι Άγγλοι έχουν βασιλιά. Από αυτό δε συνάγεται κάτι πολιτικά ουσιωδώς διακριτό ως καθήκον. Χωρίς να θέλω να σε κουράζω, διευκρίνισε αν μπορείς τον αδύναμο κρίκο. Αν υφίσταται χωρίς αστικοδημοκρατικά καθήκοντα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροφανώς δε μιλάω ως ειδήμων για αυτά τα ζητήματα, αλλά νομίζω ότι έχει να κάνει (όχι με αστικο-δημοκρατικά καθήκοντα, αλλά) με μια αδύναμη αστική τάξη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο παρελθόν αυτό σήμαινε μια τάξη που αδυνατεί να προχωρήσει στις απαραίτητες -αστικο-δημοκρατικές- μεταρρυθμίσεις. Στο παρόν δε γνωρίζω τι μπορεί να σημαίνει. Υποθέτω συνολικά τον παραγωγικό προσανατολισμό μιας δοσμένης χώρας και τα αδιέξοδα από την κρίση. Αλλά αυτό είναι απλώς εικασία.
Φοβερή συζήτηση με πολλές πτυχές. Κάποιες σκέψεις (σ.σ.Δεν μπορώ να καλύψω όλα τα θέματα. Να πω απλά ότι η θέση του ανωνυμου για την λαική εξουσία μου φαίνεται σωστή σε γενικές γραμμές).
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπολίθωμα εννοείται ότι έχουν βάση οι επιφυλάξεις σου. Ούτως ή άλλως τις θέσεις μου για την πολιτική κουλτούρα του Δεκέμβρη ή για το «να κάνουμε Ταχρίμ το σύνταγμα» πάνω κάτω τις ξέρεις και δεν έχουν αλλάξει. Κι εννοείται ότι το ΚΚΕ έχει οργανική σχέση με την τάξη, την πιο ισχυρή και ότι το όλο θέμα είναι πιο σύνθετο από μία απλή προβολή αναρχικών συμπλεγμάτων στη δράση και την προοπτική εξουσίας ενός τέτοιου ΚΚ.
Το θέμα είναι αυτή τη φορά μίλησα μέσα από ένα διαφορετικό επίπεδο αφαίρεσης. Στην ουσία όλα αυτά τα θέματα συμπεριλαμβάνουν τον κίνδυνο του φετιχισμού στο βαθμό που δεν καταννοούμε την πραγματικότητα ως μία διαδικασία που βρίσκεται υπό διαρκή άρση• την αποφυγή ενός τέτοιου ενδεχομένου την εξασφαλίζει η επικαιρότητα που μας λέει ότι μέρα με τη μέρα η εργατική τάξη βυθίζεται όλο και περισσότερο στην απόγνωση.
Παραπάνω λέω στην ουσία ότι ο τύπος αναπτύξης καθορίζει και τη μορφή αντίδρασης. Κι εξηγούμαι:
Εάν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση η λαϊκή εξουσία θα γίνει πραγματικά πολιτική επανάσταση. Τα παραπάνω σχόλια αναφέρονται σε πιθανές λύσεις που απορρέουν από μία πραγματικότητα• δεν χρησιμοποίησα Λενινιστικό πλαίσιο (χωρίς να σημαίνει ότι διαφωνώ) αλλά μαρξιστικό το οποίο κατανοεί αυτά τα φαινόμενα μέσα από μία έννοια της παγκόσμιας αγοράς, του παγκόσμιου χρήματος. Ειδικότερα από την τελευταία απορρέει και η έννοια του ιμπεριαλισμού ή οποία στην σύγχρονη της μορφή συγκροτείται μέσα από την έννοια του κρατικού χρήματος. H κατάσταση κάθε εθνικής οικονομίας ως προς τις άλλες χώρες αναφέρεται και στις διαδικασίες συσσώρευσης οι οποίες με τη σειρά τους καθορίζουν τον καταμερισμό της εργασίας και το ποιόν της εργατικής δύναμης απ’ το οποίο απορρέει και το πλαίσιο διεκδικήσεων του κάθε εθνικού προλεταριάτου. Είναι πιο δυναμική μία τέτοια ανάλυση σε τέτοια επίπεδα αφαίρεσης. Δε θα πάω πενήντα χρόνια πίσω για να καταλάβω το που θα κατατάξω την Ελλάδα. Θα σκεφτώ ότι αν σε 5-δέκα χρόνια από τώρα δεν έχει αλλάξει η κατάσταση και η απαξίωση της εργατικής δύναμης συνεχιστεί με την ίδια η και μεγαλύτερη ταχύτητα τότε το πλαίσιο αιτημάτων του προλεταριάτου θα συρρικνωθεί σε τέτοιο βαθμό που θα είναι σχεδόν αδύνατο να τοποθετήσει τον πύχη ψιλά είτε το ίδιο προλεταριάτο (από μόνο του) είτε το ευγενές ΚΚ.
Η παραπάνω λογική προτείνει και διαφορετικές λύσεις. Μας λέει ότι είναι πολύ ρευστή η κατάσταση για να κατανόησουμε πλήρως τι γίνεται με τη θέση της Ελλάδας στην ιμπεριαλιστική αλυσίσα της οποίας -όντως- η Ελλάδα αποτελεί μέρος της (ΣΕΡΒΙΑ). Αλλά οι δυναμικές που αναπτύσσονται είτε στην Ελλάδα είτε στο κέντρο θα καθοριστούν από την ταξική πάλη σε κάθε χώρα ούτως ή άλλως.
Βγάζει κάπως ένα αναγκαίο μιλιταρισμό η λογική του Λένιν ο οποίος σίγουρα αντανακλά την πραγματικότητα, αλλά αν δώσουμε έμφαση στην ταξική πάλη εντός των ιμπεριαλιστικών και μη κέντρων οδηγούμαστε σε άλλα συμπεράσματα για την μορφή και το περιεχόμενο των αγώνων που θα ακολουθήσουν και θα επανακαθορίσουν τις σχέσεις της κάθες χώρας με τις άλλες και τον καπιταλισμό εν γένει.
ΥΓ. Τα αστικοδημοκρατικά αιτήματα συνδέονται με τα δικαιώματα και τα τελευταία με τις ανάγκες. Αν η απαξίωση των παραγωγικών δυνάμεων συνεχιστεί οι ανάγκες του θα συρρικνωθούν και το πλαίσιο δικαιωμάτων μέσα απ΄το οποίο αυτοπροσδιορίζεται θα περιοριστεί αναλόγως.
Εγώ από όλη αυτή τη συζήτηση, θα επέλεγα να κρατήσω την παρατήρηση ότι διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης καθορίζει και διαφορετική πρόταση-λύση. Καθώς επίσης και το ερώτημα αν μία ιμπεριαλιστική χώρα θα μπορούσε να γίνει ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρόλα αυτά, με τη μία ή την άλλη μορφή, η εποχή απαιτεί συνολικές απαντήσεις κι η στρατηγική απάντηση για την ελλάδα δε μπορεί να είναι κάτι άλλο από το σοσιαλισμό (και για την πολιτική μορφή το συζητάμε).