Για το 19ο Συνέδριο

Συνέδριο, συνέδριο… Μα τι είναι τέλος πάντων αυτό το συνέδριο; Μην είναι η εκλογή αρχηγού, η κούρσα της διαδοχής κι οι δελφίνοι; Μια πολιτική πασαρέλα, όπου παρελαύνει η κάθε πολιτική περσόνα, για να κάνει το κομμάτι της και να ανεβάσει τις μετοχές της; Μην είναι δύο αντίπαλες φράξιες που μαχαιρώνονται συντροφικά και πλακώνονται μεταξύ τους μέχρι τελικής πτώσεως ή διάλυσης του χώρου τους, με μπόλικο παρασκήνιο για τους συσχετισμούς και τα ανταλλάγματα; Ή είναι απλώς μια διαδικασία, που δεν απασχολεί κανέναν απολύτως, πέρα από τα αστικά μμε; Μην είναι όλα μαζί τα παραπάνω;

Η απάντηση είναι καταφατική, εφόσον μιλάμε για άλλους χώρους του αστικού –και όχι μόνο- πολιτικού φάσματος. Αν όμως μιλάμε για το κκε, είναι το μόνο κόμμα, όπως λέει και ο 2310, που βγάζει πολιτικές αποφάσεις ουσίας και δεν αναλώνεται στο περιτύλιγμα. Γι’ αυτό, όπως είναι φυσικό, το συνέδριό του είναι το μόνο που παρουσιάζει πραγματικό ενδιαφέρον απ’ όσα έγιναν ή θα γίνουν αυτό το διάστημα –νδ, πασόκ, ιδρυτικό σύριζα, ακόμα και της πρώην σοβαρής συνιστώσας, αν και όποτε γίνει τελικά.

Τι είδαμε λοιπόν μέχρι τώρα και τι άλλο περιμένουμε από το τετραήμερο των διαδικασιών του συνεδρίου;

Καταρχάς τον προσυνεδριακό διάλογο. Ο οποίος ήταν ό,τι πιο ενδιαφέρον μπορούσε να διαβάσει κανείς στον τύπο των ημερών –παρά τον αριθμό επιστολών, που ακολουθούσε την αγία αντι-γραφή κι επικόλληση, χωρίς να προσθέτει κάτι ιδιαίτερο. Πλούσιος και δημοκρατικός, ενίοτε οξύς, με ευρεία γκάμα θεμάτων και μια διακριτή μειοψηφία με διαφορετική άποψη που την κατέθεσε ανοιχτά στο δημόσιο διάλογο.

Κι εδώ μπαίνουν δυο πολύ σημαντικές πτυχές. Η πρώτη έχει να κάνει με αυτή καθαυτή την ουσία της αντιπαράθεσης. Μπορεί σε κάποιους η διαμάχη περί (αλληλ)εξάρτησης να φαίνεται σαν τις ομφαλοσκοπικές συζητήσεις για το φύλο των αγγέλων, αλλά η ανάλυση για τη θέση της ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα καθορίζει αντιστοίχως τον χαρακτήρα της επανάστασης, τις κινητήριες δυνάμεις της, τα άμεσα πολιτικά καθήκοντα και την τακτική συμμαχιών. Εξάλλου όταν ο λένιν έγραφε τον ιμπεριαλισμό (που ήταν εκλαϊκευτική μελέτη κι όχι επιστημονικό εγχειρίδιο) έδωσε βάρος σε αυτό ακριβώς το κομμάτι: τη σύνδεση του θεωρητικού-οικονομικού κομματιού με το πρακτικό-πολιτικό. Αυτή η αντιστοίχηση όμως δε γίνεται με μια απλή ευθεία γραμμή, όπως στις μαθητικές ασκήσεις· κι από εδώ απορρέουν διαφορετικές εκτιμήσεις και η σχετική διαμάχη.

Τι γίνεται όμως όταν η διαμάχη φτάνει στην πόλωση, εντείνοντας την αμηχανία αρκετών συντρόφων που οδηγούνται στη μεγάλη αγκαλιά του «δεν ξέρω»; Αφενός υπάρχει ο κίνδυνος, κρατώντας αποστάσεις κι από τις δυο πλευρές, να υποπέσουμε στο «θανάσιμο πολιτικό αμάρτημα» του κεντρισμού, που ο λένιν αναγνώριζε ως βασικό γνώρισμα του οπορτουνισμού, που επιχειρεί να αποκρύψει τις διαφορές και να μειώσει τη σημασία τους. Αφετέρου όμως η διέξοδος βρίσκεται σε μια διαλεκτική σύνδεση και υπέρβαση των δυο πόλων και των μονομερειών τους, που να συνδυάζει τα θετικά στοιχεία του καθενός και η οποία καμία σχέση δεν έχει με τον κεντρισμό και την άρνησή του να πάρει ουσιαστικά θέση. Ταυτόχρονα όμως διαφέρει ποιοτικά κι από τα έτοιμα, προκαθορισμένα συμπεράσματα, που διαλέγουν επιλεκτικά από την κινούμενη κι αντιφατική πραγματικότητα όσα στοιχεία τεκμηριώνουν την άποψή τους κι αγνοούν επιδεικτικά τα υπόλοιπα, φτωχαίνοντας απελπιστικά την αντιπαράθεση.

Στο δημόσιο διάλογο υπήρχαν εκατέρωθεν αξιόλογες προσεγγίσεις που πρέπει να συνεκτιμηθούν και να αξιοποιηθούν. Κι εδώ υπεισέρχεται η δεύτερη πτυχή-παράμετρος, ως προς τη διαχείριση της διαφορετικής άποψης ή και της διαφωνίας –τόσο από αυτούς που τις εξέφρασαν, όσο και από την πλευρά του κόμματος. Κρίνεται δηλ η δυνατότητα του κάθε συντρόφου, αλλά και του κόμματος συνολικά να εφαρμόσει ουσιαστικά τη βασική αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, ως προς και τα δυο του σκέλη, και της υλοποίησης των συλλογικών αποφάσεων, ανεξαρτήτως διαφωνιών και επιμέρους ενστάσεων. Εκτός κι αν δεν είναι επιμέρους, οπότε αλλάζει το πράγμα.

Μπαίνει όντως λοιπόν το ζήτημα για όσους διαφωνούν και προβληματίζονται για την πορεία του κόμματος, να διαλέξουν με ποιους θα πάνε και ποιους θα αφήσουν, όπως είχε πει κι ο παφίλης στον 902. Αν δηλ τους εκφράζει πολιτικά το νέο πρόγραμμα, με τις όποιες αλλαγές ή προσθήκες γίνουν στις εργασίες του συνεδρίου και θέλουν να συνεχίσουν να παλεύουν μέσα από τις γραμμές του κκε.

Το ίδιο ζήτημα μπαίνει όμως και από την ανάποδη. Δε μπορεί η κριτική στον προσυνεδριακό να ταυτίζεται με την πολεμική εναντίον του κόμματος και να τσουβαλιάζεται μάλιστα με τις πιο χυδαίες μορφές της. Δεν μπορεί ένας σύντροφος που έβαλε ανοιχτά κάποιες διαφωνίες του στον προσυνεδριακό να στοχοποιείται προσωπικά, πχ ως οπορτουνιστής, και να θεωρείται χαμένη υπόθεση, αντί να του εξηγηθεί συντροφικά το όποιο τυχόν λάθος του. Και δεν είναι σωστό κατά τη γνώμη μου να θεωρείται αυτομάτως στρατηγική διαφωνία, ως προς το σοσιαλισμό δηλ, η μη υπερψήφιση των θέσεων από κάποιο σύντροφο και η υποστήριξη προγενέστερων κομματικών επεξεργασιών, πχ του ααδμ, ως πιο πρόσφορου δρόμου για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου. Χωρίς φυσικά να είναι όλες οι περιπτώσεις κι όλες οι διαφωνίες ίδιες.

Τα αστικά μέσα κι οι διαδικτυακοί υπόνομοι, καραδοκούν πάντα για να αξιοποιήσουν όσες διαφοροποιήσεις εκφραστούν ανοιχτά και να αφήσουν το δηλητήριό τους, σκορπίζοντας καχυποψία και δυσκολεύοντας τη συζήτηση. Αυτό που τους δίνει πάτημα όμως δεν είναι η καλόπιστη διαφωνία, αλλά η κακόπιστη διαχείρισή της, από τη μία ή την άλλη πλευρά. Κακή διαχείριση πχ είναι και να αποφεύγει κανείς να τοποθετηθεί δημόσια για κάποια ζητήματα, γιατί θεωρεί πως έτσι προστατεύει το κόμμα, ενώ στην ουσία ακυρώνει τη σημασία της διαδικασίας του προσυνεδριακού. Κακή διαχείριση είναι επίσης η δημιουργία κλίματος που να αποθαρρύνει κάποιο σύντροφο από μια δημόσια τοποθέτηση.

Κι αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να απασχολήσουν τους συντρόφους, όχι τόσο εν όψει συνεδρίου –όπου δεν περιμένω προσωπικά κάποια επεισοδιακή εξέλιξη- αλλά γενικότερα, για το πώς θα προχωρήσουμε το επόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό θα διαφανεί πιθανότατα και στην εισήγηση της απερχόμενης κε, όπου θα έχει ένα ενδιαφέρον να δούμε με ποιον τρόπο θα απαντάει στις κριτικές παρατηρήσεις και τα ζητήματα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του διαλόγου.

Πέρα από αυτό, το ενδιαφέρον των αστικών μμε θα πέσει φυσιολογικά στην όποια αλλαγή προσώπων. Είτε γιατί ως εκεί φτάνει η κούτρα τους, είτε γιατί έτσι έχουν συνηθίσει από τα αμιγώς αρχηγοκεντρικά συνέδρια των αστικών κομμάτων, είτε τέλος για να αποπροσανατολίσουν συνειδητά τον κόσμο από την πολιτική ουσία του συνεδρίου. Κι είναι αυτός ακριβώς ο ρηχός κι ανόητος τρόπος κάλυψης που κάνει αρκετούς συντρόφους να θέλουν την επανεκλογή της αλέκας –έστω και για σπάσιμο στα παπαγαλάκια και τα σενάριά τους- κι αν κρίνουμε σκόπιμο να αντικατασταθεί ας γίνει μετά το συνέδριο, σε ανύποπτο χρόνο.

Οι φορές εξάλλου που τα αστικά μμε έχουν παρουσιάσει ως σίγουρο κι επιβεβαιωμένο από εσωτερικές πηγές σενάριο την αλλαγή γραμματέα στο κκε, παίζει να είναι περισσότερες κι από τις (634) απόπειρες δολοφονίας του φιντέλ από τις αμερικάνικες υπηρεσίες. Στο τέλος θα τους γίνει φροϋδικό σύνδρομο. Ευτυχώς πάντως που μετά την επιστολή του μπογιό γλιτώσαμε τουλάχιστον από τα σενάρια που τον έφεραν φαβορί για νέο γγ (γκαραντί πληροφορία), επιβεβαιώνοντας πως ουδέν κακό αμιγές καλού.

Αντικειμενικά βέβαια η αλέκα πλησιάζει τα εβδομήντα και κάποια στιγμή θα αλλάξει. Και ο κάθε σύντροφος έχει πιθανόν μια κρυφή προτίμηση για τον αντικαταστάτη της, που τη μοιράζεται εχέμυθα με τους πολύ κοντινούς του. Έτσι κι εγώ, εκφράζοντας ίσως κι αρκετούς άλλους που έχουν την ίδια γνώμη, ή παίρνουν για εκτίμηση την επιθυμία τους…

Ή μάλλον όχι, να το πούμε διαφορετικά. Τις προάλλες λοιπόν πήγα σε μια εκδήλωση της σπουδάζουσας στο αριστοτέλειο. Κι όπως έλεγε ο συντονιστής, καλούμε στο βήμα τον (…), μου ήρθε αυθόρμητα να φωνάξω: «να-τος-να-τος ο πρωταθλητής»! Αλλά συγκρατήθηκα.

Ακόμα κι αν αντιμετωπίζαμε όμως με αστικά κριτήρια το ζήτημα των προσώπων, εμένα θα με ενδιέφερε πολύ, πέρα από το γραμματέα, η σύνθεση της νέας κε και του πολιτικού γραφείου, και η ανανέωση –που πάντα γίνεται σε ένα βαθμό- με κάποια πρόσωπα που έχουν στρωτό, συγκροτημένο λόγο και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα στο ευρύ κοινό.

Μέχρι τότε θα αρκεστώ στο πολιτικό κεκτημένο του συνεδρίου και κάποια καινούρια στοιχεία που διακρίνονται. Γιατί ανεξαρτήτως εξάρτησης κι αλληλεξάρτησης ή άλλων επίμαχων θέσεων (πχ περί αποδέσμευσης από τη λυκοσυμμαχία της εε και για τη λαϊκοσυμμαχία που θα το θέσει ως στόχο), προσωπικά θεωρώ πολύ θετικό ότι μιλάμε ανοιχτά με κριτικό τόνο ενάντια στην αρνητική πείρα από τη συμμετοχή στις κυβερνήσεις του 89-90 και της διακυβέρνησης του ακελ στην κύπρο –και έχω την εντύπωση ότι αν η κυκλοφορία των θέσεων δε συνέπιπτε χρονικά με την προεκλογική περίοδο στο νησί, οι επικρίσεις μας θα ήταν ακόμα πιο έντονες.

Όλα αυτά βέβαια θα έχουμε τον χρόνο να τα συζητήσουμε και τις επόμενες μέρες, σε άλλη βάση με καινούρια δεδομένα. Προς το παρόν μπορούμε να κλείσουμε απλώς με σφιγμένη τη γροθιά και το αισιόδοξο, αγωνιστικό μήνυμα της συναγωνίστριας λιάνας: ζήτω το 19ο συνέδριο...
Κι ας μην υπάρχει φέτος (για πρώτη φορά μετά από καιρό) η οικονομική πολυτέλεια να φιλοξενήσουμε αποστολές αδελφών κομμάτων από την ευρώπη και όλο τον κόσμο.