Το συνεδριακό 2013

Το 2013 ήταν μια μεστή συνεδριακή χρονιά για όλο σχεδόν το φάσμα του πολιτικού σκηνικού στην ελλάδα, από τα λεγόμενα κόμματα εξουσίας, μέχρι και διάφορες εξωκοινουβουλευτικές οργανώσεις με μικρότερη δύναμη. Συγκεκριμένα την χρονιά που διανύουμε, έλαβαν χώρα το συνέδριο της νδ, του πασόκ, το πρώτο συνέδριο των ανεξάρτητων ελλήνων και του ενιαίου πολυτασικού σύριζα. Τον απρίλη έγιναν οι εργασίες του 19^ου συνεδρίου του κουκουέ, που είχε προγραμματικό χαρακτήρα και ψήφισε νέο πρόγραμμα και καταστατικό. Τη σκυτάλη πήραν στο δεύτερο μισό της χρονιάς το τρίτο συνέδριο του ναρ που ενέκρινε τη νέα προγραμματική διακήρυξη του ρεύματος, και το πρόσφατο συνέδριο της δημάρ, ενώ πρέπει να έγινε και το 13^ο συνέδριο –αν δεν κάνω λάθος στο μέτρημα- του εεκ του σάββα μιχαήλ, που πραγματοποιεί τα συνέδριά του σε ετήσια βάση.

Στο διεθνές επίπεδο ξεχωρίζει το πρόσφατο συνέδριο του αγγλικού swp, της μητρικής οργάνωσης του δικού μας σεκ, το οποίο οδήγησε στη διάσπασή του ή τέλος πάντων κάποια ρήξη στο εσωτερικό του, χωρίς να γίνουν ευρύτερα αντιληπτοί οι ακριβείς λόγοι. Περισσότερη διάδοση έχουν γνωρίσει κάποια –κάπως κίτρινης υφής ίσως- σχόλια περί σύγκρουσης δύο ομάδων που αλληλοκατηγορούνται μεταξύ άλλων και για σεξιστικές συμπεριφορές, χωρίς όμως να μπορώ βεβαιώσω θετικά αν διαθέτουν κάποια βάση. Υπάρχουν πάντως μερικές δημόσιες επιστολές αποχώρησης μελών και στελεχών του, που μπορεί να διαβάσει κανείς για να βγάλει κάποια συμπεράσματα, όπως αυτή.

Αν λοιπόν ο ιστορικός του μέλλοντος θέλει να μελετήσει το πολιτικό τοπίο στην χώρα μας, η χρονιά αυτή θα του πρόσφερε πλούσιο κι ενδιαφέρον υλικό, μετά από μια περίοδο έντονων διεργασιών και ανακατατάξεων που άφησαν το σημάδι τους σ’ όλους σχεδόν τους χώρους, επηρεάζοντας άμεσα τους μεταξύ τους συσχετισμούς. Είναι χαρακτηριστικό πχ πως σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, από τη βουλή που αναδείχτηκε το 2009, καμία κοινοβουλευτική ομάδα –πλην λακεδαιμονίων- δεν τερμάτισε τη θητεία της με την ίδια σύνθεση που είχε στο ξεκίνημά της.

Ακόμα και το κόμμα ωστόσο δεν έφτασε ακριβώς απρόσκοπτα στο συνέδριό του, εξαιτίας κυρίως του άσχημου εκλογικού αποτελέσματος του ιουνίου, του θορύβου που προκάλεσε η ηλεκτρονική αντιπολίτευση, αλλά και της σπέκουλας του αστικού τύπου, που επιχείρησε να αξιοποιήσει όσες διαφωνίες εκφράστηκαν στον προσυνεδριακό, για να δημιουργήσει κλίμα. Κι αυτό που έμεινε στη λεγόμενη κοινή γνώμη –που δεν έχει δική της γνώμη και δανείζεται αυτή των μμε- δεν ήταν φυσικά η συζήτηση για το καινούριο πρόγραμμα, αλλά ότι έφυγε ο μπογιόπουλος, γιατί κάποιοι τον έφαγαν μπαμπέσικα. Αλλά αν τους έκοβε και τον έβαζαν, το κκε θα σάρωνε και θα έβγαινε πρώτο κόμμα, φτιάχνοντας μια αριστερή κυβέρνηση…

Θα είχε ενδιαφέρον λοιπόν μια μελέτη που θα εξέταζε πόσο και με ποιον τρόπο επέδρασε η οικονομική –και πολιτική κατ’ επέκταση- κρίση στα πολιτικά κόμματα, τη δύναμή τους, αλλά πρωτίστως τον προγραμματικό τους λόγο και την τακτική τους, την εκτίμησή τους για τη θέση της ελλάδας στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα και τα πολιτικά καθήκοντα που απορρέουν από αυτή. Καθώς επίσης και μια συγκριτική ανάλυση που θα έπαιρνε κομμάτι-κομμάτι τα συνεδριακά τους ντοκουμέντα και θα αξιολογούσε συνολικά την πολιτική τους πρόταση και το πώς αντιλαμβάνονται την προοπτική εξόδου από την κρίση. Δηλώνω εξ αρχής ότι αυτό ξεπερνά τις δυνατότητες και τις προθέσεις της κε του μπλοκ, θέλω όμως να σημειώσω ένα σοβαρό πλεονέκτημα κι αντιστοίχως ένα σημαντικό μειονέκτημα που παρουσιάζει αυτή η προσπάθεια, ξεκινώντας από το τελευταίο.

Το βασικό πρόβλημα ξεκινά από τον χαρακτήρα αυτών των συνεδρίων και της αστικής πολιτικής εν γένει. Στην οποία, όπως έλεγε ο εθνάρχης τριανταφυλλίδης, υπάρχουν πράγματα που λέγονται αλλά δε γίνονται κι αντιστρόφως, πράγματα που γίνονται χωρίς να λέγονται δημόσια. Τα αστικά κόμματα δεν καθορίζουν το πρόγραμμα και την πολιτική τους με τις συνεδριακές τους επεξεργασίες. Συνήθως συντάσσουν προγραμματικές διακηρύξεις προεκλογικού τύπου για επικοινωνιακή κατανάλωση (όπως το ζάππειο 1 και οι συναρπαστικές του συνέχειες), ενώ τα συνέδριά τους περιστρέφονται με προσωποκεντρικά κριτήρια γύρω από την εκλογή αρχηγού και τους συσχετισμούς στα ηγετικά κλιμάκια. Όσο για τη συλλογική, δημοκρατική λειτουργία τους, αυτή διαμορφώνεται κατ’ εικόνα κι ομοίωση της βουλής, του ιερού ναού της δημοκρατίας κι όσων εξόχως δημοκρατικών συμβαίνουν εκεί –διαγραφές μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας με αρχηγικές αποφάσεις και συνοπτικές διαδικασίες μερικών λεπτών.

Αντίστοιχες τάσεις εκδηλώνονται αντικειμενικά και στον οπορτουνιστικό χώρο. Στο σύριζα πχ οι πολιτικές αντιθέσεις συγκαλύπτονται με ένα πέπλο ενότητας και μεταφέρονται στον (πολυτασικό, διαπλατφορμικό) ανταγωνισμό για την αντιπροσώπευση των τάσεων στο ανώτερο όργανο. Ενώ στην ανταρσύα –που δε συνιστά ωστόσο πολιτικό κόμμα, αλλά μετωπικό σχήμα- κάθε συνιστώσα ακολουθεί κατά βάση δική της μετωπική λογική, ανεξάρτητα έως κι ενάντια στις αποφάσεις και τους όρους που έθεσε η πανελλαδική της συνδιάσκεψη, οι οποίοι έχουν προφανώς κάπως… προαιρετικό χαρακτήρα.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πολυγλωσσία στον πολιτικό τους λόγο, καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την κριτική ή και πολεμική ακόμα στις συγκεκριμένες θέσεις κάθε χώρου. Παρόλα αυτά ο επιμένων νικά κι ανταμείβεται –κι εδώ ερχόμαστε στο θετικό της υπόθεσης. Όποιος βρει δύναμη και υπομονή να μελετήσει διεξοδικά τα επίσημα ντοκουμέντα και τις επεξεργασίες, ιδίως των κομμάτων εξουσίας, θα αλιεύσει ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες ομολογίες και στοιχεία άγνωστα στον πολύ κόσμο, που θα φανούν χρήσιμα για την αποκάλυψη του πραγματικού χαρακτήρα αυτών των δυνάμεων. Όπως λέει και το τηλεοπτικό, αστυνομικό κλισέ: ό,τι έχουν πει, θα χρησιμοποιηθεί εναντίον τους. Κι ίσως αποδειχθεί πολύ βοηθητικό για να γίνει συγκεκριμένη κριτική σε χώρους όπως η χρυσή αυγή για παράδειγμα, όπου για έναν κόσμο δε σημαίνει τίποτα η κριτική που εστιάζει στη φασιστική της ιδεολογία και του χρειάζονται χειροπιαστά παραδείγματα, για να πειστεί.

Τι κρατάμε λοιπόν στο κλείσιμο αυτής της σύντομης αναφοράς; Όπως αναφέρθηκε πριν, απαιτείται καταρχάς μια συστηματική συγκριτική μελέτη, που ξεπερνάει τα όρια και τις προθέσεις του μπλοκ. Αντ’ αυτού θα περιοριστώ σε κάποια ερωτήματα που προέκυψαν από τη φετινή πείρα, κατά τη δική μου αντίληψη.

Το βασικό για ένα συνέδριο είναι να προετοιμάσει θεωρητικά τα κομματικά μέλη για τα ζητήματα που εξετάζει, να διασφαλίσει την ενεργό κι ουσιαστική συμμετοχή τους. Να ευνοήσει την έρευνα και την αναζήτηση, να βγουν μελέτες και μπροσούρες που να φωτίζουν κρίσιμες πτυχές, να συνοδεύουν τα συνεδριακά ντοκουμέντα, εξοπλίζοντας το κομματικό δυναμικό. Να ανοίξει πλατιά τη συζήτηση και να εκφράζει στα υλικά του, ακόμα και στη μορφή ή τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, την έγνοια να καταστούν προσιτά και να διαδοθούν, να γίνουν κτήμα των λαϊκών μαζών, να εντάξει όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο στην προσυνεδριακή διαδικασία, τον εμπλουτισμό, τη διαμόρφωση προτάσεων. Να δίνει το πρωτογενές υλικό και τα αριθμητικά στοιχεία  (στρατολόγηση, επιρροή σε συνδικάτα, συμμετοχή σε απεργίες) για να γίνονται συγκεκριμένες εκτιμήσεις και να βγαίνουν συμπεράσματα, να ελέγχεται και να γενικεύεται η πείρα του προηγούμενου διαστήματος.

Να αλλάξει ριζικά την εικόνα του συντρόφου που συμμετέχει τυπικά σε μια διαδικασία, που διαβάζει διαγώνια και διεκπεραιωτικά τις θέσεις ή τσιτάρει μηχανικά μερικά αποσπάσματα για να δείξει πως έχει εμβαθύνει. Να καλλιεργήσει σε κάθε σύντροφο τη δυνατότητα να κάνει αφαιρέσεις και σε αυτή τη βάση –και όχι έξω από αυτήν- να εξειδικεύει στον χώρο του. Να σκέφτεται δημιουργικά, για να αφομοιώνει τη σημασία ενός συνεδρίου, να γνωρίζει τι μπαίνει στο επίκεντρο, τι επικαιροποιείται και τι αλλάζει. Και να αρχίσει τελικά ο καθένας μας να βάζει γόνιμους προβληματισμούς για ζητήματα, που δεν έχουν και τόσο αυτονόητες απαντήσεις.

Ποια είναι η ακριβής διαδικασία που ακολουθείται σε ένα συνέδριο; Ποιες αλλαγές έχουν γίνει κατά καιρούς σε αυτή τη διαδικασία; Γιατί κρατούσαν περισσότερες μέρες αυτές οι διαδικασίες παλιότερα; Ποια ήταν η πείρα από τη διεξαγωγή τους σε ετήσια βάση και γιατί εγκαταλείφθηκε ως επιλογή; Και γιατί γράφονταν και ψηφίζονταν ξεχωριστά, αν δεν κάνω λάθος, πολλές ξεχωριστές εισηγήσεις από τα μέλη του πολιτικού γραφείου;

Αυτές είναι μερικές ενδεικτικές αφιλτράριστες απορίες σε σχετικά εμβρυακή μορφή. Τις αφήνω εδώ κι επιφυλάσσομαι να τις αναπτύξω καλύτερα και πιο ολοκληρωμένα σε κάποια μελλοντική ανάρτηση.