Εκατό χρόνια μοναξιάς

Θα ‘χεις ακούσει πιθανότατα σφε αναγνώστη να μιλάνε κάποια φορά σε αθλητικές εκπομπές για τον πρωτοπόρο του βαθμολογικού πίνακα και τη μοναξιά της κορυφής –λατρεμένο δημοσιογραφικό κλισέ. Κατ’ αναλογία στο κίνημα υπάρχει η μοναξιά του οργανωμένου πιονέρου (δηλ πρωτοπόρου). Με τις αυτόκλητες πρωτοπορίες του εξωκοινοβουλίου, που σεχταρίζουν ενωτικά και μπορεί να μη συγκινούν ευρύτερες εργατικές μάζες, αλλά στη φαντασία τους οδηγούν το κίνημα από κορυφή σε κορυφή (χωρίς τη μοναξιά της) και από μικρή νίκη στο σήμερα σε μικρή νίκη στο σήμερα –και ακόμα μικρότερες αύριο. Και με τους συντρόφους, που –αν και «σεχταρισταί»- οργανώνουν τις πιο μαζικές συγκεντρώσεις και νιώθουν μοναξιά μέσα στο πλήθος, ψάχνοντας απεγνωσμένα να βρουν κι άλλους που να ‘χουν παρόμοιο τρόπο σκέψης, για να ταιριάξουν και να επικοινωνήσουν. Κάτι σαν εμφιαλωμένα μηνύματα μεσοπέλαγα, που αναζητούν ανταπόκριση.

Κι επειδή ναι μεν δεν τελούμε ακόμα υπό εξαφάνιση, παρά τις φρούδες ελπίδες και τις άοκνες προσπάθειες του (μικρο)αστικού κόσμου, αλλά παραμένουνε σαφής μειοψηφία, θα δεις πολλές φορές τους συντρόφους να ενώνουν τις πολιτικές τους μοναξιές και να κλείνονται στις μεταξύ τους παρέες για να αναπαράγουν το είδος μας. Κι ας είναι αυτό ακριβώς που το απειλεί τελικά με εξαφάνιση, εφόσον δεν ανοιγόμαστε στο λαό και τη βασική πηγή της δύναμής μας, όπως ήταν η γη για τον ανταίο.

Οι οργανωμένες πρωτοπορίες τείνουν να τραβάνε μπροστά μόνες τους και να αποκόπτονται ενίοτε στο μικρόκοσμό τους, μακριά από τον πραγματικό κόσμο και τα προβλήματά του· σαν μπαλόνια ασυγκράτητα, που λύνονται και τραβάν μόνα τους για την έφοδο στον ουρανό, χωρίς καμία γείωση στην πραγματικότητα. Κι όταν σκάσει τελικά η φούσκα, η πτώση γίνεται οδυνηρή, τόσο πιο επώδυνη, όσο μεγαλύτερη είναι η αφαίρεση κι η ονειροπόληση.

Μόλις εμφανιστεί όμως ένας κομμουνιστής σε μαζικό χώρο, αυτοί που περιχαρακώνονται είναι οι πολιτικοί του αντίπαλοι, που βγάζουν νύχια και παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα, για να πετύχουν να τον απομονώσουν και να εκμηδενίσουν την επιρροή του στους άλλους. Οι σύντροφοι φυσικά δεν είναι τίποτα φτωχοί και μόνοι καουμπόηδες, που θα νικήσουν τους κακούς από μόνοι τους, χωρίς μαζικότητα, με τη βοήθεια της ντόλης και του ιππικού. Αλλά μια ερυθρόδερμη φυλή στο στόχαστρο της άγριας καπιταλιστικής δύσης –όπως έγραφε κι ένας παλιός red blogger- που οφείλει να μείνει ενωμένη και συσπειρωμένη, για να επιβιώσει. Και μαζικοποιείται με σκληρή δουλειά μυρμηγκιού, πόρτα-πόρτα, φωλιά τη φωλιά και κυψέλη την κυψέλη, αλλά όταν έρθει η κρίσιμη ώρα, οι μάζες θα σπεύσουν μόνες τους να τη βρουν και να στελεχώσουν τις γραμμές της.

Κανείς μόνος του στη δύση, όπως θα ‘λεγε και το σύνθημα του πάλαι ποτέ ερυθρόδερμου κκ ηπα.

Το 68’ η νέα αριστερά μίλησε για το μονοδιάστατο άνθρωπο –που συμπεριλαμβάνει το μέσο προλετάριο- και για τη μοναξιά που απασχολεί κι αυτή εκτός από τον ιμπεριαλισμό τη συνείδησή μας. Ξεχνάν ίσως πως η βαθύτερη αιτία της αλλοτρίωσης βρίσκεται στα θεμέλια του καπιταλιστικού συστήματος κι ότι η μοναξιά προκαλείται, σε τελική ανάλυση, από την κυριαρχία των μονοπωλίων –κι ετυμολογικά δηλ να το δει κανείς.

Τι έχει μείνει σήμερα από όλα αυτά; Κάποια φτηνά διαδικτυακά υποκατάστατα ανθρώπινης συντροφιάς και συλλογικότητας, καθώς και μερικά φαιδρά σκηνικά. Πώς να μην πάρεις στην πλάκα πχ ένα νέο που τρέχει στην πλάκα και τα στενά της, φωνάζοντας το σκύλο του «μοναξιά», σε μια ταινία που θέλει να μας δείξει πόσο έχει χτυπήσει η κρίση κάτι ευαίσθητες καλλιτεχνικές ψυχές, με απλά, καθημερινά διώροφα σπιτάκια, κάτω από την ακρόπολη; Και χώνει μέσα και λίγο μίσσιο, για να φανεί πόσο ψαγμένος και προβληματισμένος είναι ο παπακαλιάτης.

Η ίδια μοναχική αριστερά (με το λεωνίδα και τους τριακόσιους, που τώρα όμως δεν προλαβαίνει να δίνει πολιτικό άσυλο σε πασόκους πρόσφυγες, για τη νέα κυβερνητικό έφοδο) που κάποτε έβαζε (δια των ιστορικών της αντιπροσώπων) το σύνθημα «σοβιέτ χωρίς μπολσεβίκους», βάζει στο στόχαστρο της κριτικής της  το σοβιετικό μονοκομματισμό και την οικοδόμηση του υπαρκτού «σε μία μόνο χώρα», θεωρώντας εν τέλει θετική εξέλιξη την πτώση του –αν ποτέ υπήρξε- και την ορφάνια των λαών από τη σοσιαλιστική μητέρα πατρίδα. Γιατί το πισωγύρισμα αυτό μας δίνει χώρο να πάρουμε φόρα για ένα νέο ξεκίνημα προς το χαμένο σοσιαλιστικό ιδανικό, που γλιστράει σαν άμμος μέσα από τα χέρια μας.

Πιο καλή η μοναξιά, από σένα που δε φτάνω, μια σε βρίσκω, μια σε χάνω

Λες και ήταν λάθος των σοβιετικών που τράβηξαν μπροστά μόνοι τους, χωρίς να ακολουθήσουν κι άλλες νικηφόρες επαναστάσεις σε ανεπτυγμένες χώρες κι έτσι έζησαν ‘πίσω από το παραπέτασμα’ το δικό τους αιώνα μοναξιάς, που δεν κράτησε ακριβώς εκατό χρόνια βέβαια, αλλά ήταν ο σύντομος εικοστός αιώνας, όπως τον ορίζει ο χόμπσμπάουμ στην «εποχή των άκρων» -καμία σχέση με την ομώνυμη θεωρία- από το 1917 ως το 91’. Και τώρα μας άφησε αυτή μόνους και βιώνουμε τις συνέπειες της αντεπανάστασης.

Μοναξιά μου όλα, μοναξιά μου τίποτα.

Κάποιοι θεωρούν κακόβουλα τους κομμουνιστές συντηρητικούς καλόγερους, κολλημένους σε βυζαντινολογίες και ‘κονίσματα, που δε θέλουν καμία πολιτική συνεργασία και προτιμούν να μείνουν μοναχοί στο μοναστήρι του κόμματος. Ξεχνάν βέβαια πως την καλογερική την προτίμησαν και την ασκούν, όσοι πήγαν σπίτι τους απογοητευμένοι και ιδιώτευσαν· όχι όσοι συνεχίζουν από το μετερίζι της οργανωμένης πάλης.

Το κόμμα δεν είναι ούτε μόνο του, ούτε μονή. Απαιτεί όμως αφοσίωση κι αφιέρωση πολύ χρόνου από τα οργανωμένα μέλη του. μια σχέση δύσκολη, μοναδική, που έχει πάντα προτεραιότητα, προκαλώντας ακόμα και ζήλια κάποιες φορές σε σφους και σφισσες μη πολιτικής φύσης, που δεν είναι εύκολο να την καταλάβουν: ποια είναι αυτή η κόβα; Και τι παραπάνω έχει αυτή από μένα;

Και αν κάποιοι δεν μπόρεσαν να κρατήσουν αυτή την απαιτητική σχέση και να αντέξουν σε αυτούς τους ρυθμούς, ή ακόμα χειρότερα λύγισαν και πέρασαν στην αντίπερα ταξική όχθη, ε τι να γίνει… το μοναστήρι να ‘ναι καλά και μοναχούς βρίσκουμε

Υγ: Στη μνήμη του συγγραφέα γκαμπριέλ γκαρσία μάρκες