Παρασκευή 25 Ιουλίου 2014

Σα δύο εικοσάρες

Η δημοκρατία, λέει ένα εύστοχο ευφυολόγημα, είναι το πολιτικό σύστημα όπου ένας λύκος και ένα πρόβατο αποφασίζουν από κοινού τι θα φάνε για βραδινό. Για να γίνει ακόμα πιο κατανοητό όμως, εγώ θα πρόσθετα πως δημοκρατία είναι ένας λύκος κι ένα κοπάδι πρόβατα που συναποφασίζουν τι θα δειπνήσουν. Κι ενώ ο αριθμητικός συσχετισμός δεν αλλάζει ουσιαστικά τίποτα στη σχέση των πρόβατων με το λύκο και την καταλυτική ισχύ του τελευταίου, στη δημοκρατία μας τα αμνοερίφια διδασκόμαστε και βαυκαλιζόμαστε πως είμαστε η πλειοψηφία κι ότι μπορούμε να καθορίσουμε εμείς τις τύχες μας. Μπορούμε πχ να συναινέσουμε στην αξιολόγησή μας και να τραβήξουμε κλήρο για να δούμε ποιος (ποιος-ποιος) θα φαγωθεί, για να την πατήσουμε σαν τα ψάρια από το κόμικ του αρκά που περίμεναν από τον καρχαρία-φονιά, τον αντίστοιχο λύκο της θάλασσας, να τηρήσει τη συμφωνία και να φάει μόνο τους μισούς, για να γλιτώσουν τάχα οι υπόλοιποι.


Δημοκρατία επίσης είναι τα μαντρόσκυλα του συστήματος που φυλάνε τα πρόβατα μη τυχόν ξεμυτίσουμε από το μαντρί της λυκοσυμμαχίας με τα μοναδικά οφέλη, και δε μας συναντήσει ο λύκος στο προγραμματισμένο ραντεβού-δείπνο ηλιθίων. Είναι οι διάφοροι δημοσιολόγοι που μιλάνε για σύγκλιση και συνεργασία των τάξεων, παρουσιάζοντας την αστική σαν τον καλό λύκο του αρκά (και πάλι) που ερωτεύεται μια προβατίνα και απαρνείται για χάρη της τη σαρκοφάγα φύση του. Να θεωρούμε ευεργέτες-επενδυτές τους αετονύχηδες που μας αρμέγουν και μας κουρεύουν το μαλλί και το χρέος. Και να μας τρομοκρατούν πως είναι απαραίτητο να συμπεριφερθούμε υπεύθυνα και να μη στριμωχνόμαστε σε στρούγκες, κοπάδια και λοιπές συλλογικότητες, γιατί δεν είμαστε εξάλλου τίποτα πρόβατα, να μας λένε οι άλλοι τι να κάνουμε.

Η δημοκρατία δηλ με δυο λόγια, ως το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας που λέγαμε παραπάνω, είναι βασικά μια μερίδα αρνίσια παϊδάκια. Κι η ελληνική δημοκρατία, που χτες έκλεισε με δόξα και τιμές τα σαραντάχρονά της, είναι κάτι σαν τα καλύτερα παϊδάκια που φάγαμε ποτέ. Τα οποία προσωπικά τα γεύτηκα στη δημοκρατική κρήτη, στο έβγα της ζούρβας, λίγο πάνω από τον ιστορικό θέρισο, που έχει μεταξύ άλλων την ταβέρνα ‘αντάρτης’ και το μουσείο της εθνικής αντίστασης, με τις κομματικές ταυτότητες του βελουχιώτη και του βαφειάδη, και με σειρές ολάκερες φωτογραφιών από αγωνιστές που θυσιάστηκαν, που σου θυμίζει λίγο συνειρμικά τη στήλη του ρίζου με τα μνημόσυνα.

Η μεταπολίτευση του 74’ και της επόμενης δεκαετίας χοντρικά ήταν ένα μικρό διάλειμμα, μια σύντομη εκεχειρία ανάμεσα στα πέτρινα χρόνια που προηγήθηκαν και αυτά που ζούμε σήμερα –για να κάνουμε μια σύνδεση και με μια πρόσφατη ανάρτηση. Αλλά και η περίοδος της σταδιακής διάβρωσης των βράχων και των αξιών στις οποίες βασίστηκε το αγωνιστικό πνεύμα της εποχής.

Πριν από οτιδήποτε άλλο όμως η ιστορία της μεταπολίτευσης είναι η ιστορική διαδρομή και πορεία του πασόκ: του καλύτερου εργαλείου που είχαν ποτέ οι αστοί στα χέρια τους για να αναχαιτίσουν το κόμμα και να ενσωματώσουν τις λαϊκές αγωνιστικές διαθέσεις. Του σοσιαλδημοκρατικού, κεντροαριστερού μορφώματος που της έλειπε μέχρι τότε –και το φέρουν βαρέως μέχρι σήμερα οι αστοί ιστοριογράφοι που δεν εμφανίστηκε νωρίτερα· κι η απουσία αυτή έκανε ακόμα και τους δικούς μας να εκτιμήσουν λανθασμένα πως στην ελλάδα δεν υπήρχε το αντικειμενικό έδαφος για να πιάσει η σοσιαλδημοκρατία –η οποία πάντως εκκολαπτόταν ήδη εν μέρει στις γραμμές της εδα. Η ιστορία του κόμματος που σάρωσε κι απορρόφησε τα πάντα, ταυτίστηκε ως όλον πασόκ με το βαθύ κράτος, επηρεάζοντας όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους –ακόμα και το κόμμα υιοθέτησε το σύνθημα της πραγματικής αλλαγής με κατεύθυνση το σοσιαλισμό. Κι οι διάφορες φάσεις της μετεξέλιξής του συμπίπτουν με τους διαδοχικούς κύκλους της μεταπολίτευσης (δηλ των λαϊκών κατακτήσεων και του ριζοσπαστισμού που παρέμεναν άταφο πτώμα μέχρι πρότινος.

Από τα πρώτα άγουρα χρόνια με τις μουντές κι αβέβαιες ελευθερίες της και τον αυτόνομο συνδικαλισμό που προλείανε το έδαφος για την άλωση του εργατικού κινήματος από την πάσκε· στον καλπασμό των πράσινων αλόγων προς την εξουσία και το ραντεβού με την ιστορία· το πλασάρισμα του «έλληνα αγιέντε», που ερχόταν ως σαλβαδόρ (σωτήρας) και τον απειλούσαν τάχα τα ξένα κέντρα με στρατιωτικά πραξικοπήματα· και είχε εκτιμήσει ως μια απλή αλλαγή φρουράς τη μεταπολίτευση –άσχετα που κάποιοι τη βρίσκουν ακραία και σεχταριστική εκτίμηση, όταν έρχεται ως επίσημη και επεξεργασμένη κομματική θέση κι όχι για λόγους εντυπωσιασμού, όπως το έκανε δηλ ο ανδρέας. Που αξιοποιούσε επιδέξια τα αντιδεξιά σύνδρομα και το φιλοσοβιετικό χαρτί για να κρατά όμηρους τους κομμουνιστές και την εαμική βάση.

Κι από το ανορθόδοξο σπάσιμο αυτής της ομηρίας το 89’, με τη συγκλονιστική διεθνή συγκυρία και τις κοσμογονικές (ή μάλλον κοσμοκτόνες) αλλαγές· στη σταδιακή εκσυγχρονιστική μετάλλαξη ή μάλλον προσαρμογή στα καινούρια δεδομένα· που επισφραγίστηκε με την εκλογή του σημίτη, ενός τεχνοκράτη, χρυσής μετριότητας και κάκιστου ρήτορα (σε αντίθεση με τον χαρισματικό δημαγωγό προκάτοχό του)· που έπρεπε ωστόσο να πλασαριστεί ως μεγάλος ηγέτης και ο τρικούπης του εικοστού αιώνα, που ήρθε εκατό χρόνια μετά το θάνατό του να συνεχίσει το μεταρρυθμιστικό του έργο· αλλά δεν έμεινε αρκετά στην κυβέρνηση ως πρωθυπουργός για να πει και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» της ισχυρής ελλάδας και της μεγάλης ευρωπαϊκής ιδέας, στη θέση του ξεχασμένου «εοκ και νάτο το ίδιο συνδικάτο»· και να βάλει την ταφόπλακα στο άταφο πτώμα της μεταπολίτευσης και του πασόκ –βάρος που έπεσε στους διαδόχους του.

Στα 40χρονα της μεταπολίτευσης είμαστε έτοιμοι να θάψουμε το πασόκ και να κάνουμε τα σαράντα του. Αλλά η μνήμη του μένει ζωντανή να κατατρύχει σα φάντασμα την αστική πολιτική σκηνή και τη συνείδηση του «μέσου έλληνα», που συνεχίζει να είναι πασόκ, με άλλες μορφές κι ονόματα. Γιατί όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Κι η ψευδής συνείδηση αυτονομείται από τις συνθήκες που την καθόρισαν και τη δημιούργησαν και επιβιώνει με τη δύναμη της συνήθειας στις μάζες που έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στο παρελθόν που έχασαν. Αναπολούν το ευχάριστο διάλειμμα της μεταπολίτευσης, αν κι έχουν διδαχτεί από οθόνης να το κακολογούν και να το θεωρούν υπεύθυνο για τη σημερινή κατάσταση, χωρίς να σκεφτούν ποιοι παράγοντες έδωσαν αυτό το αποτέλεσμα έστω ως προσωρινή ανάπαυλα.

Περίπου ό,τι κάνουν δηλ διάφοροι πολιτικοί χώροι που ευαγγελίζονται φιλολαϊκές μεταβατικές μεταρρυθμίσεις και στην πιο επαναστατική εκδοχή τους βάζουν το σύνθημα της δυαδικής εξουσίας, με την έννοια μιας «βουλής των κάτω», «της αμεσοδημοκρατίας των πλατειών», κτλ· χωρίς να μπουν στον κόπο να σκεφτούν ότι η δυαδική εξουσία δεν προκύπτει ως διακηρυγμένος στόχος, αλλά ως προσωρινός συμβιβασμός κι εύθραυστη ισορροπία, ως αδυναμία της δικής μας πλευράς να φτάσει μέχρι τέλους ή του ταξικού εχθρού να τσακίσει τη δική μας προσπάθεια και να επιβληθεί. Και πως η μοναδική στόχευση πρέπει να είναι η ενίσχυση του δικού μας πόλου ώστε να νικήσει στον ταξικό πόλεμο κι όχι η εκεχειρία ή ένας συμβιβασμός που μπορεί να προκύψει ως πιθανό ενδεχόμενο και μια στιγμή του πολέμου στην πορεία του.


Αν υπάρχει κάτι για να κρατήσουμε από τη μεταπολίτευση είναι τα κεκτημένα δικαιώματα και το αγωνιστικό της πνεύμα, που χρειάστηκε να τιθασευτεί και να καναλιζαριστεί σε ακίνδυνους διαύλους, για να το υποτάξουν. Όχι τις αυταπάτες της περιόδου, που οδήγησαν σε αυτή την υποταγή, και το πασόκ που τις καλλιέργησε και τις εξέφρασε. Ούτε μια σύγχρονη άφθαρτη εκδοχή του που θα έρθει με νέα πρόσωπα να κάνει λίφτινγκ στη σαραντάρα αστική δημοκρατία και να την εξωραΐσει. Και δεν είναι θέμα ηλικίας, αλλά της ταξικής της ουσίας, που απογυμνώνεται κάθε μέρα και περισσότερο, για να κρυφτεί πίσω από φύλλα συκής σοσιαλδημοκρατικής κοπής.

10 σχόλια:

  1. πολυ καλη η αναρτηση απολιθωμα ενα μεγαλο μπραβο. Λεμε συχνα οτι ηρθε το ΠΑΣΟΚ το 1974 και εκλεψε τα συ νθηματα του κομματος αλλα δυστηχως τα πραγματα δεν ειναι ετσι.φταει το οτι δεν υπηρχανε Κ.Ο απο το 1958 και ητανε ολα χυλος μεσα στην .ΕΔΑ και η διαλυτικη δουλεια του εσωτερικου. το 1974 κερδισαμε την νομιμοτητα ντε φακτο αλλα οι αυταπατες που υπηρχανε βοηθουσανε το πασοκ στην λεηλασια μας. ο στο χος για πραγματικη αλλαγη το 17% δευτερη κατανομη η στηριξη του πασοκ σε δευτερους γυρους δημοτι κων ειχανε καταστροφικες συνεπειες στο κοσμο και ετσι γιγαντωθηκε το πασοκ. Αυτο που πρεπει να κρατησου με ειναι οτι το ΚΚΕ πρεπει να εκμε ταλευεται καθε χαραμαδα νομιμοτη τας χωρις αυταπατες διαχειρησης η οργανωτικη αυτοτελεια του κομματος και η αντιμετωπιση του οπορτουνι σμου σαν εχθρου και οχι σαν διαφο ρετικη αποψη. Αυτα ποτε δεν πρεπει να τα εχουμε ως δεδομενα και με επαγρυπνηση πρεπει να ειναι παντα το ζητουμενο. Και παλι μπραβο συντροφε ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Παπουτσωμενος Γατος26 Ιουλίου 2014 στις 4:05 μ.μ.

    Στην μεταπολιτευση λυθηκαν ολα τα αστικοδημοκρατικα ζητηματα της χωρας μας.Πρακτικα οι εκσυγχρονισμοι που εγιναν,ηταν πραγματα που ζητουσε το ΕΑΜ απο το '40,και τελικα πραγματοποιηθηκαν τοσο απο το ΠΑΣΟΚ οσο και απο την ΝΔ(οσο και αν φαινεται αντιφατικο),οποτε ειναι λογικο μεγαλο μερος του κοσμου που στηριξε το ΕΑΜ,να στηριξει αργοτερα το ΠΑΣΟΚ.

    Το ΕΑΜ ζητουσε στις διαπραγματευσεις του με τους αστους α)δημοψηφισμα για την μοναρχια - Το εκανε ο Καραμανλης β)αμνηστευση και πληρη πολιτικη ελευθερια των κομμουνιστων - Το εκανε ο Καραμανλης γ)τιμωρια των δοσιλογων και δημιουργια εθνικου στρατου απο μελη των ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ σε αναλογια 1:1 (μετα τον εμφυλιο αυτο το ζητημα δεν υφισταται πλεον).Πανω κατω αυτα ηταν αν ξεχασα κατι,ας το προσθεσει καποιος αλλος.

    Παραδοξως,το ΠΑΣΟΚ λιγα πραγματα ειχε να προσθεσει.Αναγνωρισε την εθνικη αντισταση και εδωσε συνταξεις σε αντιστασιακους,και εκανε αυτονοητους εκσυγχρονισμους στον τομεα του συνδικαλισμου,του οικογενειακου δικαιου κλπ.Παραλληλα υποσχεθηκε ανεξαρτητη απο την Δυση εξωτερικη πολιτικη και πληρη αποχουντοποιηση,αν και ουδεποτε τα πραγματοποιησε αυτα.Το τελευταιο κεφαλαιο ηταν η καταστροφη των φακελων το '89.

    Το ''γαμωτο'' ειναι το ΕΑΜ εχυσε αιμα για ολα αυτα,για να ερθει ο παπατζης 30 χρονια αργοτερα και να παρει την δοξα χωρις να ριξει ουτε μια τουφεκια γιατι οι συνθηκες ηταν ωριμες για αυτες τια αλλαγες.Και αν αυτο δειχνει τα αντικειμενικα ορια της ΕΑΜικης στρατηγικης (αν και πιθανον στις συνθηκες τοηυ '40 να μπορουσαν να φερουν ρηξη αυτα τα αιτηματα,δεν εχω καταληξει καπου μεχρι στιγμης),απο την αλλη δεν καταλαβαινω πως τοσοι ΕΑΜιτες εμπιστευτηκαν με κλειστα ματια τον γιο του γερου της Αγγλοκρατιας,του υπακουου σκυλιου του Τσωρτσιλ και του Σκομπι.

    Δε λεω φυσικα πως οι πολιτικες αποψεις ειναι κληρονομικες,αλλα ο Α.Παπανδρεου ηταν και βουλευτης της αντικομμουνιστικοτατης ΕΚ εκτος απο γιος του ΓΑΠ senior.Κατι που δειχνει την μεγαλη πολιτικη ευφυια του Α.Παπ. ειναι οτι ο χωρος του 'κεντρου',ενω ηταν εξισου αντικομμουνιστικος με τον χωρο της 'δεξιας',και αποτελουσαν απο κεινου αυτοι οι 2 χωροι τον ''εθνικο κορμο'',σε αντιθεση με τα ''μιασματα'',εχει περασει ακομα και σημερα στην συνειδηση του λαου,ως ενας δημοκρατικος και γιατι οχι ενιοτε φιλοκομμουνιστικος χωρος.Θα ηθελα να ακουσω απο καποιον που εχει μιλησει με ανταρτες οι οποιοι στηριζαν ΠΑΣΟΚ,ποιο ηταν το σκεπτικο τους.Γιατι οσο γατα και αν ηταν ο Α.Παπ. μου φαινεται αδιανοητο γιατι να ψηφιζαν οι ανταρτες τον φυσικο και πολιτικο απογονο εκεινου που τους εσφαξε στα Δεκεμβριανα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Παπουτσωμενος Γατος26 Ιουλίου 2014 στις 4:11 μ.μ.

    Τελος,κατα την γνωμη μου,η ''original'' μεταπολιτευση σταματαει καπου στις αρχες του '90 οταν το ΠΑΣΟΚ ψηφισε το Μααστριχτ.Μεχρι τοτε ικανοποιουνταν τα λαικα αιτηματα μεχρι ενος σημειου,και υπηρχαν διαφορες μεταξυ των 2 μεγαλων κομματων,εστω και σε επιπεδο εποικοδομηματος.Μετα τις αρχες των '90ς ευθυγραμμιζομαστε με τον αμερικανικου και δυτικοευρωπαικου τυπου μονοκομματισμο,η κοινωνικη βαση του ΠΑΣΟΚ αλλαζει προς το μικροαστικοτερο,η σημασια του εμφυλιου και των προμεταπολιτευτικων διαφορων ατονει και το επιπεδο πολιτικοποιησης πεφτει κατακορυφα.
    Η αρχη του τελους ηταν η 2η τετραετια του ΠΑΣΟΚ,με τα μετρα λιτοτητας,την ρηξη ΚΚΕ-ΠΑΣΟΚ και το πραξικοπημα στην ΓΣΕΕ.

    Για αυτους τους λογους πιστευω οτι οι ιστορικοι του μελλοντος θα θεωρουν την περιοδο 1992-? διαφορετικη απο αυτην του 1974-1992.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΓΑΤΟΣ. ειχα την τυχη να γνωρισω ανθρωπους αυτης της γενιας και θα σου μεταφερω την αποψη μου. πραγματικα τον ειχανε για σφαγεα και ητανε απολυτα μισητος αλλα το πραγμα δουλευτηκε για χρονια. πρωτα στον εμφυλιο η διωξεις που υπηρχανε η ηττα που ακολουθησε η διαβρωτικη δουλεια που γινοτανε απο το 1949 κιολας οτι δεν χρειαζετε ΚΚΕ και οτι ητανε λαθος ο ΔΣΕ η σταση της ΕΔΑ που προετοι μασε ολη αυτην την κατασταση μπολιαζοντας στον λαο τα αντιδεξια συνδρομα η διαλυτικη δουλεια του εσωτερικου με την ταυτοχρονη απου σια Κ.Ο και ΟΚΝΕ παιξανε καθοριστι κο ρολο σε ολα αυτα. Και μετα το 1974 το ΚΚΕ που δεν ειχε καταφερει να ξεπερασει αυτες τις αδυναμιες συνεχισε να καλλιεργει αυτην την κατασταση. Η προσωπικη μου γνωμη ειναι οτι δεν μπορουσε να γινει τιποτα καλυτερο οπως ειχε παγιωθει η κατασταση στο ΚΚΕ πριν το 1974 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΓΑΤΟΣ. αν κοιταξεις με ποσο καθυστε ρηση ξεκινησε ο ΔΣΕ και διαβασεις και την ομιλια του ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ στην 3η συνδιασκεψη του 1950 για την κα τασταση που βρηκε στο κομμα οταν γυρισε βγαινουνε ασφαλη συμπερασμα τα για το τη συνεβη ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Στους αστικοδημοκρατικούς εκσυγχρονισμούς της μεταπολίτευσης ας προστεθεί και η καθιέρωση της δημοτικής (ΝΔ 1976) και του μονοτονικού (ΠΑΣΟΚ 1982) -και τα δυο στο πρόγραμμα του ΕΑΜ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Το ΚΚΕ άσκησε κριτική στην άτολμη γλωσσική μεταρρύθμιση η οποία δεν ήταν νίκη του κινήματος του δημοτικισμού αλλά ανάγκη της αστικής τάξης.Ηταν αναγκαία μεταρρύθμιση ενόψει της ένταξης της χώρας στην τότε ΕΟΚ. Οι διεργασίες είχαν αρχίσει από την δεκαετία του 1960. Κάθε συσχετισμός με τη διακήρυξη της κυβέρνησης του Βουνού είναι αβάσιμος (πέρα από την έκταση της μεταρρύθμισης άλλα και τα κίνητρα), μόνο λάθος συνειρμούς εξυπηρετεί. Ειναι ένας παραλογικός συλλογισμός του τύπου Ο αστυνόμος ειναι όργανο. Το μπουζούκι είναι όργανο. Αρα ο αστυνόμος είναι μπουζούκι.
    herko

    ΑπάντησηΔιαγραφή

  8. Είναι αλήθεια ότι το ΚΚΕ επέκρινε την άτολμη γλωσσική μεταρρύθμιση της ΝΔ.

    Για το μονοτονικό, επειδή τυχαίνει να έχω ασχοληθεί με το θέμα, δεν βρίσκω πουθενά ότι το ΚΚΕ επέκρινε την καθιέρωσή του. Άλλωστε, το ΚΚΕ υπερψήφισε την καθιέρωση του μονοτονικού στην (τρικομματική τότε) Βουλή και δεν έχω δει πουθενά να άσκησε κριτική.

    Και ασφαλώς πρόκειται για μια μεταρρύθμιση που περιλαμβανόταν στο πρόγραμμα του ΕΑΜ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αν μπορεί να εξισωθεί το πρόγραμμα Λαϊκής Παιδείας της Κυβέρνησης του Βουνού με έναν αστικό εκσυγχρονισμό (καθυστερημένο κιόλας), τότε ναι, η μεταπολίτευση δικαίωσε τους στόχους των δημοτικιστών κομμουνιστών. Αλλωστε το είχε πει πολλά χρόνια πριν ο αείμνηστος Γιαννόπουλος, το ΠΑΣΟΚ δικαίωσε τα οράματα της Εθνικής Αντίστασης.
    herko

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Παπουτσωμενος Γατος28 Ιουλίου 2014 στις 11:44 π.μ.

    @herko

    Δεν ειπα οτι οι μεταπολιτευτικες κυβερνησεις κυνηθηκαν με γνωμονα τα αιτηματα του ΕΑΜ.Ειπα οτι εκ των πραγματων τα αιτηματα αυτα ικανοποιηθηκαν απο το αστικο πολιτικο προσωπικο,ενσωματωνοντας το μεγαλυτερο μερος των πρωην ανταρτων.

    Επισης κατα την γνωμη μου,στην μεταπολιτευση,ο χωρος του ρεφορμισμου εφτασε στα ιστορικα του ορια και εχασε καθε λογο υπαρξης.Εδω και 30 χρονια,το να εισαι δημοκρατης,δημοτικιστης,αντιβασιλικος κλπ,δεν ειναι ενδειξη προοδευτισμου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ

Η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή σε κάθε σχόλιο που προσπαθεί να προσθέσει κάτι στην πολιτική συζήτηση
Αρκεί να έχει κάποιο διακριτό ψευδώνυμο ως υπογραφή.