Ούτε βήμα πίσω

Στον απόηχο της πρωτομαγιάς, θα καταπιαστούμε με την αφίσα-κάλεσμα του βασικού κυβερνητικού εταίρου (σύριζα) και το σύνθημα: ούτε βήμα πίσω - δεν εκβιαζόμαστε. Το οποίο με μια πρώτη ματιά φαίνεται σαφές και εύληπτο, αλλά είναι ζήτημα σε ποιον απευθύνεται και αν τελικά επιχειρεί να κλείσει το εσωτερικό μέτωπο, παρά κάτι άλλο. Δεν πιστεύω να πιστεύει κανείς εξάλλου –ούτε ο πιο φανατικός εθελότυφλος συριζαίος- πως η εθνικά περήφανη ελληνική κυβέρνηση απευθύνεται με αυτό το ύφος και με αυτή τη διατύπωση στους εταίρους της. Κι ήταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός που είπε την περασμένη βδομάδα πως σε μια διαπραγμάτευση περιλαμβάνει πάντα συμβιβασμούς κι υποχωρήσεις. Οπότε ήδη η διακήρυξη «ούτε βήμα πίσω» γίνεται όπισθεν με ελαφρά πηδηματάκια, αν όχι με άλματα, και το σύνθημα περιορίζεται μάλλον για εσωτερική κατανάλωση.

Αλλά ας ξεκινήσουμε τη σημειολογική μας ανάλυση από τον εκβιασμό, που έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς σε διάφορα πολιτικά συμφραζόμενα και με αρκετά διασκεδαστικούς τρόπους. Όλοι θυμούνται τη σπαρταριστή «απειλή» του γαπ για το περίστροφο που θα άφηνε πάνω στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, πριν αναγκαστεί (;) να καταφύγει στο δντ. Περισσεύει να ρωτήσουμε λοιπόν ποιος έστρεψε σε ποιον το περιβόητο περίστροφο.

Μέχρι πρότινος απαντιόταν συχνά στο χώρο του εξωκοινοβουλίου κι ο όρος «μαζικός, λαϊκός εκβιασμός», που θα ανάγκαζε θεωρητικά με όρους κινήματος μια ευάλωτη, αστική κυβέρνηση να εφαρμόσει επιμέρους αιτήματα –αν όχι το σύνολο- από το μεταβατικό πρόγραμμα (πχ της ανταρσυα) που θα επέφερε αποφασιστικά ρήγματα στην αστική εξουσία.

Θεωρητικά πάντα, αυτή η ανάλυση θα ήταν άκρως επίκαιρη σήμερα με την κυβερνητική ανέλιξη του σύριζα, που διατηρεί κάποιες κινηματικές αναφορές και θα καθίστατο ευεπίφορος σε αυτές τις πιέσεις. Αλλά ακόμα κι οι πιο αθεράπευτοι ρομαντικοί συριζόφιλοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν με επώδυνο τρόπο πως αυτή η «κυβέρνηση της αριστεράς» δε δίνει ακριβώς νέες δυνατότητες για το κίνημα και την προώθηση των θέσεών του, αλλά έρχεται μάλλον ως καρπός κι επιστέγασμα της ήττας του και της υποχώρησής του.

Το ζήτημα βέβαια είναι γιατί ένα κίνημα ζωντανό κι οργανωμένο, που έχει τη δύναμη να επιβάλει στις κυβερνήσεις αυτές να προχωρούν για λογαριασμό του σε αποφασιστικά ρήγματα της δικής τους εξουσίας δε διανύει την τυπική απόσταση που το χωρίζει από το να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Κι η απάντηση είναι αρκετά απλή: γιατί στην πραγματικότητα δε διαθέτει καμία τέτοια δύναμη. Ο εκβιασμός –που εμπεριέχει το βιασμό- γίνεται πάντα από την πλευρά του ισχυρού, οπότε ο αδύναμος πρέπει να χαλαρώσει για να τον απολαύσει. Οι διάφορες εκβιαστικές εκδοχές από τη θέση του αδύναμου θυμίζουν –όπως έχουμε πει και παλιότερα στο μπλοκ- το μικρό πέπε από το αστερίξ στην ισπανία, που κρατούσε την αναπνοή του μέχρι να του γίνει το χατίρι. Με τη διαφορά πως στην προκείμενη, άλλοι μας κρατάνε τη μύτη κι εμείς παρηγοριόμαστε πως τους εκβιάζουμε ή τέλος πάντων πως δεν εκβιαζόμαστε και δεν κάνουμε βήμα πίσω.

Όλα αυτά βέβαια δεν απαιτούν απλά βήματα, αλλά άλματα λογικής για να τα χάψει κανείς και να πειστεί πως η συγκυβέρνηση σανελ ήταν ένα μικρό βήμα για την ελλάδα κι ένα μεγάλο για την αλλαγή της ευρώπης –ου μην και του κόσμου ολάκερου- σε σοσιαλιστική κατεύθυνση. Κάπως έτσι τα ‘λεγε εξάλλου ενθουσιασμένη κι η φυλλάδα του συγκροτήματος, λίγο πριν τις εκλογές, δίνοντας βηματισμό με το βηματοδότη της στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Κι είναι ζήτημα για το ικανότατο επικοινωνιακό επιτελείο του σύριζα, πώς θα παρουσιάσει την οπισθοδρόμηση της επικείμενης συμφωνίας. Θα μπορούσε να είναι πχ ένα βήμα πίσω για να πάρουμε φόρα προς τα μπρος. Ή ένα βήμα μπρος (στις εκλογές) δυο βήματα πίσω, γιατί έτσι το είπε ο λένιν (το πούλημα τρέλας με τσιτάτα βλαδίμηρου είναι πολύ της μόδας εσχάτως).

Το ζήτημα βέβαια δεν είναι οι υποκειμενικές προθέσεις αλλά η αντικειμενική πραγματικότητα. Κι είναι αντικειμενικό ότι αν δεν προχωρήσεις μπροστά, αναγκαστικά θα πισωγυρίσεις, όπως ένας βράχος στο μέσο μιας πλαγιάς, που δεν μπορεί να μείνει ακίνητος. Και το πιο βασικό δεν είναι το αν θα πάμε μπροστά ή πίσω –που έχει σαφώς και αυτό τη σημασία του- ή το αν μπορεί να γίνει με μικρά σταθερά βήματα ή άλματα, αλλά το ότι δεν είμαστε στη σωστή κατεύθυνση.

Αν υπάρχει λοιπόν κάτι που σώζει το σύριζα είναι η σύγκριση με τους προηγούμενους κι η λογική ότι «χειρότερα δε γίνεται», που την ενισχύουν κάτι άθλιοι τύποι σαν το σταύρο θεοδωράκη. Που μετά το πολυτεχνείο που έγινε σύμβολο κατά του κομματισμού, έπιασε στο στόμα του και την πρωτομαγιά ως σύμβολο κατά του λαϊκισμού. Και δεν μπορείς παρά να σκέφτεσαι τα τελευταία λόγια ενός από τους αναρχικούς πρωτεργάτες της απεργίας του σικάγο, που είπε: αφήστε το λαό να μιλήσει!!

Υγ: δεν πιάνουμε καν τον.. αθώο δανεισμό της εντολής του στάλιν στον πόλεμο κατά των ναζί. Ξέρεις, εκεί που πολεμούσαν μεταξύ τους δύο... ολοκληρωτισμοί, όπως θα μας βεβαίωνε και ο πρωθυπουργός.