Στοιχεία για το συσχετισμό στο συνδικαλιστικό κίνημα

Η κε του μπλοκ επιλέγει κι αντιγράφει μερικά κομβικά αποσπάσματα από το ομότιτλο άρθρο στο τρέχον τεύχος της ΚΟΜΕΠ. Το σημερινό πρώτο μέρος δίνει μια γενική περιγραφή των δυνάμεων, του ρόλου του και του μεταξύ τους συσχετισμού (που αντιστοιχεί στα αριθμητικά δεδομένα πριν από το πρόσφατο συνέδριο της ΓΣΕΕ), ενώ θα ακολουθήσει ένα δεύτερο μέρος με κάποια συγκεκριμένα και άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση, η δημοσίευση αποσκοπεί να παροτρύνει τον αναγνώστη να αγοράσει και να μελετήσει το πολύ ενδιαφέρον τεύχος, που είναι αφιερωμένο σχεδόν στο σύνολό του στο εργατικό κίνημα.

Όσον αφορά την αντιπαράθεση στο εσωτερικό του συνδικαλιστικού κινήματος, πρέπει καταρχάς να ξεκαθαριστεί ότι η παρέμβαση των ταξικών δυνάμεων συγκρούεται και αντιμάχεται τόσο τους εργοδότες όσο και το αστικό κράτος, οι οποίοι από κοινού θέλουν την εργατική τάξη ανοργάνωτη ή με "ελεγχόμενη" συμμετοχή κι έχουν ενιαίο μέτωπο ενάντια στο Κόμμα και το ΠΑΜΕ.

Ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός, που τον συναποτελούν οι παρατάξεις της ΠΑΣΚΕ, της ΔΑΚΕ και του ΜΕΤΑ -παρά τις απώλειες και τη μείωση του κύρους του- παραμένει ισχυρός, ενώ οι οπορτουνιστικές δυνάμεις (ΑΝΤΑΡΣΥΑ, κλπ) διατηρούν τις δυνάμεις τους. Το γεγονός αυτό αποτελεί, μαζί με τη χαμηλή συνδικαλιστική πυκνότητα, το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα για το συνδικαλιστικό κίνημα και την ικανότητά του να αμυνθεί και να αντεπιτεθεί απέναντι στους εργοδότες, τις κυβερνήσεις, τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς.

Παρά την υπαρκτή ιδεολογική διαφοροποίηση των δυνάμεων του εργοδοτικού-κυβερνητικού συνδικαλισμού και το διακριτό προπαγανδιστικό στίγμα της κάθε δύναμης, στην επιχειρηματολογία και τη στάση τους συντείνουν στην αποδοχή τόσο των θεμελιακών στοιχείων της ιδεολογίας και πολιτικής της αστικής τάξης όσο και των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πχ στάση απέναντι στην καπιταλιστική ιδιοκτησία, στην καπιταλιστική ανάπτυξη, στην κυβερνητική εναλλαγή στο πλαίσιο του συστήματος). Ο εργοδοτικός-κυβερνητικός συνδικαλισμός λειτουργεί ως πέμπτη φάλαγγα στις γραμμές της εργατικής τάξης, όχι μόνο γιατί σε πολλές περιπτώσεις λειτουργεί ως προέκταση του εργοδοτικού και κρατικού μηχανισμού, αλλά κυρίως γιατί αναπαράγει και διαδίδει στις γραμμές της εργατικής τάξης όλη την ιδεολογική και πολιτική επιχειρηματολογία, τα διλήμματα και τους εκβιασμούς των μονοπωλίων, του αστικού κράτους και τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις.

Από την άλλη, η παρέμβαση των οπορτουνιστικών δυνάμεων στο συνδικαλιστικό κίνημα δυσχεραίνει τη συγκέντρωση δυνάμεων απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική, ενώ πολλές φορές αξιοποιείται ως ο πιο κατάλληλος "αγωγός" περάσματος μιας σειράς επιλογών της αστικής τάξης. Χαρακτηριστικός γι' αυτό το τελευταίο είναι ο ρόλος των δυνάμεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο συνδικαλιστικό κίνημα. Συνετέλεσαν στην κυριαρχία στις "πλατείες των αγανακτισμένων" της λογικής "έξω τα κόμματα - έξω τα συνδικάτα", αποτέλεσαν βασικό συνδικαλιστικό στήριγμα της προσπάθειας ανάδειξης του ΣΥΡΙΖΑ στη διακυβέρνηση, ενώ ακόμα και μετά από την επίτευξη αυτής της κυβερνητικής εναλλαγής αποτέλεσαν βασικό συνδικαλιστικό στήριγμα της αστικής διαπραγμάτευσης, ψηφίζοντας σε ΔΣ και ΓΣ ακόμα και τη συμμετοχή στα φιλοκυβερνητικά συλλαλητήρια. Χαρακτηριστικό του ρόλου των οπορτουνιστικών δυνάμεων στο συνδικαλιστικό κίνημα είναι το γεγονός ότι σε πολλά σωματεία -ιδιαίτερα του κρατικού τομέα- "κατέβαιναν" και "κατεβαίνουν" σε κοινά "πλαίσια" με τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η σύμπλευσή τους φτάνει μέχρι το βαθμό να σχηματίζουν κοινά ψηφοδέλτια (με πιο χαρακτηριστικό ίσως παράδειγμα το χώρο των εκπαιδευτικών) και κάνουν προτάσεις για σχηματισμό "αριστερών προεδρείων" μαζί με τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ. Η σύμπλευση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ με τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ στο συνδικαλιστικό κίνημα επεκτείνεται και στην από κοινού εχθρότητά τους απέναντι στο ΠΑΜΕ και το ΚΚΕ.

Ας δούμε όμως λίγο πιο συγκεκριμένα τους εκλογικούς συσχετισμούς που διαμορφώνονται στο συνδικαλιστικό κίνημα τα τελευταία χρόνια. Τα στοιχεία που ακολουθούν είναι από τα αποτελέσματα των αρχαιρεσιών σε ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ, τα οποία όμως πρέπει να έχουμε υπόψη ότι δεν αποτυπώνουν πιστά τις τάσεις στο επίπεδο των πρωτοβάθμιων σωματείων.

Η ΠΑΣΚΕ παρουσιάζει μεταξύ των δύο τελευταίων συνεδρίων των ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ μείωση τόσο στον ιδιωτικό (από 47, 32 σε 33,87%) όσο και -ακόμα περισσότερο- στον κρατικό τομέα (από 44,65 σε 25,14%). Στη μείωση στη ΓΣΕΕ συνετέλεσε και η αποχώρηση ενός τμήματος από την ΠΑΣΚΕ στο 35ο Συνέδριο και η συγκρότηση της παράταξης ΕΜΕΙΣ, η οποία συγκέντρωσε το 7,47% των ψήφων. Ταυτόχρονα, η ΠΑΣΚΕ αποτελεί το βασικό τροφοδότη του ΜΕΤΑ σε στελέχη και ψήφους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα έχουμε μετατόπιση ολόκληρων συνδυασμών της ΠΑΣΚΕ στο ΜΕΤΑ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στον κρατικό τομέα, όπου ένα κομμάτι της στο τελευταίο συνέδριο της ΑΔΕΔΥ μετατοπίστηκε στο ΜΕΤΑ. Επίσης, σε αρκετούς χώρους αλλάζει ονομασίες και πρόσωπα, κρατώντας βέβαια την ουσία των θέσεών της.

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, είναι ότι, παρά τις απώλειές της, η ΠΑΣΚΕ παραμένει ο βασικός πυλώνας του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού, ιδιαίτερα στον κρατικό τομέα και τις πρώην ΔΕΚΟ. Εξακολουθεί να έχει την πλειοψηφία σε μεγάλες Ομοσπονδίες κι Εργατικά Κέντρα, σε ΓΣΕΕ-ΑΣ+ΔΕΔΥ, εκμεταλλευόμενη και τους δεσμούς της με την εργοδοσία, τις διοικήσεις των επιχειρήσεων, τις πρώην ΔΕΚΟ, το κράτος και τα ευρωπαϊκά συνδικάτα.

Η ΔΑΚΕ σημειώνει σταθερότητα στον ιδιωτικό τομέα (από 24,27 σε 24,29%) και μείωση στον κρατικό τομέα (από 28,02 σε 22,10%). Συγκράτησε δυνάμεις αξιοποιώντας τα προηγούμενα χρόνια τη διακυβέρνηση της ΝΔ, αλλά και τους δεσμούς της με την εργοδοσία. Μαζί με την ΠΑΣΚΕ συγκροτούν το βασικό κορμό του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού. Προβλήματα συνοχής εμφανίζει το τελευταίο διάστημα κυρίως στον κρατικό τομέα, γεγονός στο οποίο συνετέλεσε και η απώλεια της διακυβέρνησης.

Το ΜΕΤΑ, όπως μετονομάστηκαν οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ στο συνδικαλιστικό κίνημα, σημειώνει αύξηση των δυνάμεών του τόσο στον ιδιωτικό (από 5, 96 σε 10,28%) όσο και στον κρατικό τομέα (από 9,97 σε 16,47%). Επισημαίνουμε επίσης ότι, ακόμα και μετά από την άνοδό της στα συνέδρια του 2013, η συνδικαλιστική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από την πολιτική του επιρροή. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία για τα παραπάνω ποσοστά έχει ότι καταγράφηκαν την περίοδο που ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακόμα στην αντιπολίτευση. Το επόμενο (36ο) συνέδριο των ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ θα είναι το πρώτο που θα αποτυπώσει σε κάποιο βαθμό την πραγματική μεταβολή της συνδικαλιστικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ από την κυβερνητική διαχείριση που ασκεί από το Γενάρη του 2015.

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ σε μια σειρά κλάδους εκλέγουν αντιπροσώπους μέσα από ενιαία ψηφοδέλτια με την ΠΑΣΚΕ και τη ΔΑΚΕ και με τη στήριξη της εργοδοσίας (χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα σούπερ μάρκετ και οι ναυτιλιακοί υπάλληλοι). Επίσης, μετά από ένα διάστημα συνύπαρξης ΣΥΡΙΖΑ και ΛΑΕ στο ΜΕΤΑ, δημιουργείται τώρα νέα παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ με την ονομασία ΣΥΜΜΑΧΙΑ.

Οι δυνάμεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οι οποίες αποτελούν και το βασικό κορμό της παρέμβασης του οπορτουνισμού στο συνδικαλιστικό κίνημα (μαζί με τις δυνάμεις της ΛΑΕ), παρουσιάζουν μικρή αύξηση των δυνάμεών τους στον ιδιωτικό τομέα (κερδίζοντας 2 ψήφους στις εκλογές της ΓΣΕΕ), παραμένοντας ωστόσο με μικρές δυνάμεις. Στο χώρο του κρατικού τομέα, όπου έχουν πιο συγκροτημένη παρουσία, παρουσίασαν μείωση των δυνάμεών τους (από 11,40 σε 9,82%), πιεζόμενοι από την ανοδική τάση της συνδικαλιστικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ με τον οποίο σε μεγάλο βαθμό αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Στο χώρο των εκπαιδευτικών του κρατικού τομέα και ιδιαίτερα των δασκάλων, ωστόσο, διατηρούν σημαντική δύναμη και αύξησαν τις δυνάμεις τους, οδηγώντας μάλιστα τον κάδο σε αγώνες που, λόγω του τρόπου οργάνωσης και των αιτημάτων τους, αντί να βοηθήσουν, οδήγησαν στον παραπέρα εκφυλισμό του κινήματος.

Όσον αφορά την εκλογική επιρροή των δυνάμεων που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, παρουσίασαν αύξηση τόσο στον ιδιωτικό (από 20,57 σε 21,96%) όσο και στον κρατικό τομέα (από 11,40 σε 13,15%). Σε αντίθεση με τις δυνάμεις του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού, το ΠΑΜΕ έχει εδραιωθεί στη συνείδηση ευρύτερων εργατικών μαζών ως ο αγωνιστικός πόλος στο συνδικαλιστικό κίνημα, έχει ανεβάσει το κύρος του μέσα στους εργαζόμενους. Επίσης, την ίδια στιγμή που ο εργοδοτικός-κυβερνητικός συνδικαλισμός εκτός από το κύρος του χάνει και τη δυνατότητα κινητοποίησης εργαζομένων που σε κάποιο βαθμό είχε παλιότερα, το ΠΑΜΕ έχει αυξήσει -αν και όχι θεαματικά- τη δυνατότητά του να κινητοποιεί εργαζόμενους σε αγωνιστική γραμμή σύγκρουσης, όπως έδειξαν και οι ανταγωνιστικές πρωτοβουλίες που πήρε.

Ιδιαίτερα στην εξαιρετικά δύσκολη περίοδο της μαζικής εναπόθεσης ελπίδων στο ΣΥΡΙΖΑ για το ξεπέρασμα των συνεπειών της καπιταλιστικής κρίσης, που επέφερε νέα γενική αποδυνάμωση των συνδικάτων στη χώρα μας - με παρόμοιες τάσεις να κυριαρχούν την ίδια περίοδο για άλλους λόγους και στην Ευρώπη- το ΠΑΜΕ συγκράτησε και σε αρκετούς κλάδους ενίσχυσε τις δυνάμεις του. Η μικρή αύξησή του θα ήταν μεγαλύτερη αν η καπιταλιστική κρίση δε συρρίκνωνε απότομα κάποιους κλάδους (με συνέπεια και τη μείωση των ψηφισάντων σε αυτούς) όπου το ΠΑΜΕ είχε σημαντικές δυνάμεις, όπως οι κλάδοι των Οικοδόμων, του Μετάλλου, της Κλωστοϋφαντουργίας, του Καπνού.

Από την άποψη των ποσοστών, τα ψηφοδέλτια που στηρίζονται από το ΠΑΜΕ συσπειρώνουν το 1/3 των συνδικαλισμένων εργαζομένων (για μια σειρά λόγους που έχουν αναφερθεί και θα αναφερθούν και στη συνέχεια τα εκλογικά ποσοστά του ΠΑΜΕ σε Ομοσπονδίες κι Εργατικά Κέντρα δεν αποτυπώνουν το πραγματικό ποσοστό των συνδικαλισμένων εργαζόμενων που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ). Εκτός από το ποσοτικό στοιχείο, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι πρόκειται για το πιο οργανωμένο, μαχητικό, πειθαρχημένο και ταξικά προσανατολισμένο τμήμα της εργατικής τάξης.

Όχι μόνο από τα στοιχεία των συσχετισμών, αλλά και από τους αγώνες (τόσο τους κλαδικούς όσο και τους γενικούς), επιβεβαιώνεται ότι υπάρχει ένα σημαντικό κομμάτι των εργαζόμενων που, ανεξάρτητα από το βαθμό κατανόησης, συμφωνεί σε γενικές γραμμές με τη γραμμή πάλης που εκφράζει το ΠΑΜΕ στο συνδικαλιστικό κίνημα. Ως ένα βαθμό, αυτοί οι εργαζόμενοι απορρίπτουν το επιχείρημα ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη θα τους ευνοήσει, αρνούνται τους ιμπεριαλιστικούς μονόδρομους, δεν υποτάσσονται στην τρομοκρατία και τις κάθε είδους πιέσεις κι εκβιασμούς, δείχνουν αντοχή.

Το κομμάτι αυτό των εργαζομένων, τόσο συνολικά όσο και σε κάθε κλάδο, αποτελεί την απαραίτητη κρίσιμη μάζα για την αναγκαία κι επείγουσα ανασύνταξη του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.