Δεν είμαστε έρμαια του υποσυνείδητου. Υπάρχει υποσυνείδητο, αλλά όχι με τον τρόπο που το ανέλυε ο Φρόιντ. Οι σοβιετικοί μαρξιστές είχαν κάνει πολλά βήματα στην εξερεύνησή του και συνέκλιναν στο συμπέρασμα ότι δεν είνε κάτι ξεχωριστό από την υπόλοιπη συνείδηση. Ο εγκέφαλος καταγράφει ενιαία ερεθίσματα και πληροφορίες που επηρεάζουν τον ψυχισμό του ανθρώπου. Κάποια από αυτά καταγράφονται στη συνείδηση, ενώ κάποια άλλα περνάν στο ασυνείδητο.
Τέτοιο ερέθισμα μπορεί να θεωρηθεί ακόμα και το όρθιο βάδισμα του ανθρώπου. Δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης που να "υπαγορεύει" στον άνθρωπο να περπατήσει έτσι. Είνε "πληροφορία" που έχει καταγραφεί στο υποσυνείδητο και γίνεται αυτόματα.
Δεν ξέρω πόσο πετυχημένο είνε το παράδειγμα που αναφέρω πιο πάνω, πάντως το κύριο είνε να κρατήσουμε αυτό που αναφέρεται στην αρχή. Το υποσεινήδητο δεν είναι σκοτεινό και μυστηριώδες, όπως το φανταζόταν ο Φρόιντ κι εμείς δεν είμαστε έρμαια του υποσεινήδητου.
Ευπρόσδεκτες οι αναλύσεις όποιων αναγνωστών ξέρουν κάτι παραπάνω για Φροϋδομαρξισμό και έχουν τεκμηριωμένη άποψη για Έριχ Φρομ.
Η λογική μπολιάζει τα συναισθήματα, τα αναπτύσσει, τα εξελίσσει, τα κάνει πιο δυνατά. Αν δε γίνει κάτι τέτοιο μένουμε στο επίπεδο των ανώριμων αισθημάτων και των ενστίκτων.
Ο έρωτας που έρχεται κατακούτελα με κλικ, σκαλώματα και λοιπά κολλήματα, είνε κατά τη γνώμη μου πλαστή συνείδηση, εξιδανίκευση, ψευδής ιδεολογία. Τόσο μεταφυσικός κι ανεξήγητος σαν την θρησκεία. Και το ίδιο σαθρός, γιατί αν κάτι σου ήρθε από μόνο του, ξαφνικά κι ανεξήγητα, τότε το ίδιο εύκολα μπορεί να σου φύγει.
Και είνε τραγικά όμοια και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι καψούρηδες και οι θεούσοι. Αν δεν το έχεις ζήσει δεν μπορείς να το καταλάβεις.
Αποθέωση του βιωματικού, του χυδαίου εμπειρισμού.
Εμείς πρέπει να φτάσουμε σε αυτό που έλεγε ο Κάστρο για τον σοσιαλισμό: "εκεί που ο έρωτας θα γίνει αγάπη". Άσχετα που ο σύντροφος έχει ένα μικρό χαρέμι και 6-7 γάμους στο ενεργητικό του. Δύσκολο να αποβάλει την αστική του ανατροφή.
Η σχέση πρέπει να είνε κάτι που συνεχώς εξελίσσεται. Να είνε περισσόττερο από ερωτική μια διαλεκτική σχέση. Δηλ μια σχέση που εξελίσσεται και μετεξελίσσει μαζί τους δύο πόλους της.
Η σχέση είνε κάτι που οικοδομείται. Περίπου σαν σοσιαλισμός. Κι εν προκειμένω δεν κάνω καθόλου πλάκα.
Το θέμα βέβαια είνε, θα σου πετάξει ο τροτσκιστής της υπόθεσης, αν μπορεί να γίνει σοσιαλισμός σε μία μόνο χώρα. Και γιατί να έχουμε κλειστά σύνορα; Και να καταλήγουν οι σχέσεις να είναι καταναγκαστικές σαν έργα σε γκούλαγκ;
Εδώ μπορώ να δώσω δύο απαντήσεις.
Η πρώτη αφαιρετική και ψιλοχαβαλέ. Προσωπικά δε μου αρέσουν τα ταξίδια. Κι εφόσον ήμουν στην Σοβ. Ένωση και είχα ελευθερία έκφρασης, δε θα μου έλειπε τίποτα άλλο και δεν θα είχα καμία απολύτως όρεξη να γνωρίσω άλλα μέρη. Αφού η ΕΣΣΔ με καλύπτει, γιατί να πάω αλλού; Γιατί να έχω τάσεις φυγής;
Θα σου πουν οι άλλοι όμως. Εμένα μου αρέσει να ταξιδεύω. Θέλω να μάθω κι άλλα μέρη, να αποκτήσω κι άλλες παραστάσεις.
Η δεύτερη είνε πιο σοβαρή, αλλά κάπως αξιωματική.
Τα ώριμα και βαθιά συναισθήματα, η αφοσίωση, η αγάπη, δε μπορεί παρά να περνάν από μια σοβαρή μονογαμική σχέση.
Είνε καιρός να ασχοληθούμε σοβαρά με την ανάπτυξη κομμουνιστικής ηθικής και να πάψουμε να ερχόμαστε στην προσωπική μας ζωή σε αντίφαση με όσα διακηρύσσουμε ως πολιτική ιδεολογία. Από αυτήν την άποψη (και μόνο από αυτήν) η επανάσταση ξεκινάει από το προσωπικό επίπεδο.
Είνε καιρός να δείξουμε τον κοινωνικό (άρα ιστορικό, άρα πεπερασμένο κι όχι αιώνιο, ως στοιχείο της φύσης του ανθρώπου) χαρακτήρα κάποιων φαινομένων όπως η απιστία (είναι ανελέητη η κριτική που ασκεί ο Μαρξ στην αστική υποκρισία), αλλά και άλλα όπως πχ η ομοφυλοφιλία.
Δεν είνε συντηρητισμός να υποστηρίζουμε κάτι τέτοιο.
Μικρότερος είχα ενοχές που πίστευα στις σοβαρές, μονογαμικές σχέσεις, γιατί προβληματιζόμουν ότι ασυνείδητα είχα φάει τον παπά της αστικής κοινωνίας κι έβλεπα την σύντροφό μου, ως ατομική ιδιοκτησία, κτήμα μου.
Η πολυγαμία όμως δεν είνε με το ίδιο σκεπτικό αντανάκλαση της εμπορευματικής κοινωνίας; Αντί να καταναλώνουμε προϊόντα, καταναλώνουμε άτομα και όταν τελειώσουμε με αυτό, όταν το ξεζουμίσουμε, θέλουμε να πάμε στο επόμενο προϊόν.
Επειδή πάντως κάπου στο έργο του μαρξ -νομίζω στο μανιφέστο- γίνεται λόγος για κοινοκτημοσύνη γυναικών κι επειδή το θέμα είναι αρκετά σύνθετο, υποπτεύομαι ότι θα χρειαστεί να επανέλθουμε.
για να βοηθησω στον προβληματισμο σου, ειχα διαβασει παλαιοτερα για ενα περιστατικο που ο λενιν παρεβρισκοταν σε μια εκδηλωση της νεολαιας και μια νεαρα συντροφισσα τον ρωτησε τι θα πρεπει να αναζητα απο τον (ερωτικο) συντροφο της. και αυτος της απαντησε με 3 στοιχεια:
ΑπάντησηΔιαγραφήκοινα ιδανικα και ιδεολογια,
κοινα ενδιαφεροντα,
αμοιβαια αισθησιακη ελξη.
εχει σημασια η (διαλεκτικη) σειρα με την οποια τα εβαλε γιατι συνηθως ξεκιναμε αντιστροφα και μαλλον δυσκολα φτανουμε στα αλλα δυο...
"ερωτας που γινεται αγαπη;" αυτο μαλλον μου θυμιζει τη κλασσικη μικροαστικη ατακα μιας συμβιβασμενης ανεραστης συζυγου μετα απο 10 χρονια γαμου που συνειδητοποιει οτι ο γαμος τελικα δεν ηταν καλη επιχειρηση κοινωνικης αποκαταστασης...και προσπαθει να μας πεισιει ολους οτι ο ερωτας εχει ημερομηνια ληξης.
θεωρω πολυ πιο επαναστατικο να παλευεις στη προσωπικη σου ζωη για ερωτα που διαρκει για παντα με συμμαχο την ολο και πιο συνειδητη αγαπη στον συντροφο σου.η αγαπη κανει συνειδητο τον ερωτα,δεν τον σκοτωνει...
Ναι, έχεις δίκιο, συμφωνώ απόλυτα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ αγάπη κάνει συνειδητό τον έρωτα δεν τον σκοτώνει.
Αν υπολανθάνει κάτι τέτοιο στο κείμενο, οφείλεται μάλλον σε δική μου σύγχυση και αντανακλά από μέρους μου υποτίμηση του έρωτα ως συναίσθημα. Ίσως γιατί ποτέ δεν μπόρεσα να το προκαλέσω στο άλλο φύλο, ή απλά ίσως γιατί εγώ λειτουργώ διαφορετικά. Γενικά είχα ανέκαθεν κοινωνικό έλλειμμα (ή όχι ιδιαίτερα υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη όπως έχω δει να το λένε αλλού) σε τέτοια ζητήματα.
Έχεις προβληματιστεί όμως γιατί σε καμία άλλη λατινογενή γλώσσα δεν υπάρχει άλλη λέξη για την αγάπη κι άλλη για τον έρωτα; (love, amor κτλ). Αυτό μας δείχνει άραγε ότι οι αρχαίοι έλληνες είχαν περισσότερο ανεπτυγμένο πνευματικό κόσμο και φιλοσοφία και γι' αυτό μπόρεσαν να ανακαλύψουν και να εκφράσουν λεκτικά αυτό που για τους άλλους λαούς ταυτιζόταν με την αγάπη;
Επίσης δεν είμαι σε θέση να το εξηγήσω πολύ καλά γιατί δεν το κατέχω απόλυτα, αλλά έχω διαβάσει ότι ο έρωτας είναι απλώς στιγμή της αγάπης. Όχι χρονικά, με την διαλεκτική έννοια. Όπως ακριβώς το τυχαίο είναι στιγμή της αναγκαιότητας.
Μπορεί να το σκέφτομαι λίγο φορμαλιστικά, ως συνήθως, αλλά αυτό για μένα σημαίνει ότι η αγάπη έχει προτεραιότητα, είναι μεγαλύτερης σημασίας, κι όχι απλά σύμμαχος του έρωτα. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν είναι και τέτοιος.
Για τον Λένιν τέλος, μου ήρθε συνειρμικά μια απάντηση που είχε δώσει όταν τον ρώτησαν σχετικά με την σεξουαλική ηθική που πρέπει να διέπει τον κομμουνιστή.
Κι απάντησε: ούτε μοναχός, ούτε δον ζουάν.
Καμιά φορά αυτά βέβαια είναι άθλια τσιτάτα περιορισμένης αξίας, αλλά πολλες φορές έχουν πολύ σημαντικά συμπυκνωμένα νοήματα μέσα τους.
Όπως και να 'χει εσύ θα τα ξέρεις από πρώτο χέρι για τον Λένιν και πιστεύω θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να μας μεταφέρεις την προσωπική σου εμπειρία και τον έρωτά σου με τον ηγέτη της επανάστασης.
Mια απορια (ετεροχρονισμενη, βεβαια):
ΑπάντησηΔιαγραφήγιατι το ειναι με "ε"?
"O έρωτας δεν είναι μήτε θνητός μήτε θεϊκός,
αλλά δαίμων!",
λεει η Διοτιμα στον Σωκρατη
στο "Συμποσιο" του Πλατωνα.
- Τ.An.
Γιατί το είχα δει σε κάποια γραπτά του Ζαχαριάδη αν δεν κάνω λάθος κι αρκετών άλλων δημοτικιστών και πειραματίστηκα για ένα κείμενο, αλλά δεν άντεξα περισσότερο να το υιοθετήσω ;)
ΑπάντησηΔιαγραφή