Στα ίδια μέρη να ξαναβρεθούμε

Είναι τέτοιο το χάρισμα κι η επικοινωνιακή χάρη του συντρόφου μπογιό, που δε γράφει μόνο δημοφιλή βιβλία (που τα συναντάς πια παντού, δίπλα στα μπεστ σέλερ της μαντά και της δημουλίδου) αλλά αρκεί μια απλή αναφορά στο όνομά του, για να σπάσει κάθε ρεκόρ αναγνωσιμότητας και σχολίων στα κόκκινα ιστολόγια.

Το ζητούμενο βέβαια δεν είναι να γράψουμε για ένα θέμα που πουλάει αλλά για την ουσία, που όπως είχαμε αναλύσει σε προηγούμενο σημείωμα είναι πολύ ευρύτερη από την τύχη του μπογιόπουλου και τον κάθε μπογιό. Και ως προς αυτήν δεν έχουν αλλάξει πολλά, παρά μόνο προς το καλύτερο. Αύριο ξεκινά τη λειτουργία του το διαδικτυακό ραδιόφωνο του παμε και την προσεχή κυριακή κυκλοφορεί ο ριζοσπάστης με νέα μορφή, που την αναμένουμε με ενδιαφέρον, για να μπορούμε να μιλήσουμε επί νέας βάσης.

Θα μπορούσε παράλληλα να γίνει μια συζήτηση για τη δουλειά στο διαδίκτυο και την κομματική προπαγάνδα γενικότερα, υποθέτω όμως πως αυτό θα το πιάσει εν μέρει η επικείμενη συνδιάσκεψη του κόμματος για τη νεολαία –που όμως δεν περιλαμβάνει δημόσιο (προσυνδιασκεπτικό) διάλογο, όπως η αντίστοιχη προηγούμενη προ οκταετίας.

Θα μπορούσαμε επίσης να δούμε ξεχωριστά το ζήτημα των ατομικών συμβάσεων στο ριζοσπάστη κι αν συνάδουν με τον χαρακτήρα ενός κκ. Αφενός όμως οι μόνες σχετικές πληροφορίες προέρχονται από το βρωμερό ρεπορτάζ του βήματος, που δεν μπορεί να σταθεί ως βάση συζήτησης. Αφετέρου, ακόμα κι αν επιβεβαιώναμε θετικά την παραπάνω πληροφορία, θα μας έλειπαν πολλά κομμάτια από το παζλ, για να έχουμε συνολική εικόνα και να κάνουμε σωστή εκτίμηση. Είναι ζήτημα τι ακριβώς προτάθηκε στον μπογιόπουλο (να επιλέξει σε ποιο μέσο θα αρθρογραφεί; να αμείβεται όσο τα άλλα κομματικά στελέχη;) και με ποιο σκεπτικό δεν το δέχτηκε. Αυτά είναι στοιχεία που δεν μπορούμε να (και καλώς δεν) τα γνωρίζουμε, ούτε μπορούμε να τα ελέγξουμε με «γενικά κριτήρια». Η εθελοντική προσφορά κάθε συντρόφου στο κόμμα δεν υπάγεται σε κανένα είδος σύμβασης ή τυπικής μισθωτής σχέσης.

Υπάρχουν ωστόσο κάποια άλλα σημεία που αφορούν εξίσου την ουσία κι όχι στενά το επικοινωνιακό κομμάτι. Θα έπρεπε για παράδειγμα να βγει το κόμμα και να μιλήσει ανοιχτά για αυτά τα ζητήματα; Κάποιοι σύντροφοι στην κόκκινη μπλογκόσφαιρα λένε πως δεν χρειάζεται να δίνουμε λογαριασμό και να απολογούμαστε στον αστικό τύπο, ούτε να τρέχουμε πίσω από κάθε λιβελογράφημα και να το διαψεύδουμε. Εγώ πάλι βλέπω ότι οι στήλες του ριζοσπάστη σπανίως αφήνουν να πέσουν κάτω χωρίς απάντηση τέτοια δημοσιεύματα {ας θυμηθούμε και την απάντηση του ίδιου του μπογιό στον τράγκα για τον ημεροδρόμο ρίζο που τάχα «κόπηκε λόγω χρυσής αυγής…»}. Και πολύ καλά κάνουν. Όπως πολύ καλά έκανε η σύνταξη του ριζοσπάστη κι έδωσε απάντηση στο σημερινό φύλλο για τα κριτήρια λειτουργίας της εφημερίδας (και κάθε άλλης εφημερίδας, όχι ειδικά του οργάνου της κε) και για το πώς αξιοποιεί κι αμείβει τα οργανωμένα μέλη στη δημοσιογραφική δουλειά.

Και αν περιμέναμε μερικές μέρες, μπορεί να μεσολαβούσε κάποια εξήγηση και από την πλευρά του μπογιόπουλου, που θα καθιστούσε εντελώς περιττή την ανάρτηση. Εξάλλου τα περισσότερα που είχα σκεφτεί να γράψω, τα ‘χω διαβάσει ήδη σ’ άλλα ιστολόγια –και με καλύπτει ως ένα βαθμό το κείμενο του 2310net.

Προσωπικά λοιπόν έχω λίγο διαφορετική αντίληψη επί του θέματος. Οι σύντροφοι έχουν καεί στον χυλό της γκλάσνοστ του γκόρμπι, αλλά δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από την επαφή με το λαό και τη σχέση ειλικρίνειας που έχουν χτίσει με τις μάζες. Όταν είχε βγει η αλέκα σε μια συνέντευξη τύπου παλιότερα –αν θυμάμαι καλά κοντά στις πρώτες απολύσεις στον 902- κι είχε πει «δεν περιμένουμε να μας πούνε και μπράβο», δεν απολογούνταν ούτε έδινε εξηγήσεις στον αστικό τύπο αλλά στη βάση και τους φίλους του κόμματος.

Η γνώμη μου είναι πως κάτι αντίστοιχο μπορεί να γίνει και τώρα. Όχι για να εστιάσουμε στον μπογιόπουλο ή να διαψεύσουμε το σταυρόπουλο, αλλά για να γνωρίζουν οι δικοί μας, μέλη και οπαδοί, συγκεκριμένα: πώς έχει η κατάσταση, πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί, τι προοπτικές υπάρχουν και κυρίως πότε θα σταματήσει η ιστορία των περικοπών πάσης φύσης.

Θα μου πεις, δεν τα ξέρει ήδη όποιος είναι κοντά στο κόμμα; Σίγουρα. Άλλο όμως να μου λες εσύ, να ξέρω εγώ και να μαντεύουμε μαζί τα υπόλοιπα κι άλλο να τα μάθουμε από τα πλέον αρμόδια χείλη. Κι εφόσον δεν υπάρχει επίσημη ενημέρωση, βρίσκουν πάτημα διάφορα παπαγαλάκια και τρολ του διαδικτύου να πούνε τα δικά τους και να βρούνε πρόθυμους ακροατές.

Υπάρχει κι ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα, που συνδέεται άμεσα κι επηρεάζει τα προηγούμενα και επείγει να αντιμετωπιστεί δραστικά. Αναφέρομαι στο βαθύ λαρύγγι που υπάρχει στις τάξεις του κόμματος και παρέχει συστηματικά θέματα κι εσωτερική πληροφόρηση στο γνωστό ρεπόρτερ του βήματος που φυσικά τα παίρνει και τα πασπαλίζει στη συνέχεια με δικά του… κοιλοπονήματα. Όσο αυτά όμως μπλέκουν με μισές αλήθειες και φαίνονται να επαληθεύονται, αποκτούν σταδιακά ‘κύρος’ κι ‘αξιοπιστία’ ενισχύοντας τη σπερμολογία. Όπως για παράδειγμα η απόλυση του μπογιόπουλου και η είδηση που είχε βγάλει για το εσπευσμένο κλείσιμο των εργασιών του πρόσφατου συνεδρίου.

Αν η λειτουργία του κόμματος είναι «διάτρητη» στα αστικά μέσα, αλλά αυτό δεν παίρνει επίσημη θέση για όσα βγαίνουν στη φόρα, η εκδοχή που θα μάθουν οι απέξω είναι του αντιπάλου μας, που πέραν των άλλων καθίσταται και ‘αξιόπιστη πηγή’ στα μάτια του κόσμου. Όταν όμως το κόμμα βγαίνει από μόνο του (και όχι τρέχοντας πίσω από δημοσιεύματα) να μιλήσει για την κατάσταση, το σχεδιασμό και τις συνθήκες που τον επιβάλλουν, προετοιμάζει τη βάση και την απαλλάσσει από τις συνεχόμενες ψυχρολουσίες που την έχουν φέρει σε ρόλο χειμερινού κολυμβητή. Όπως είπε κι ο καλαμούκης στην χτεσινή ελληνοφρένεια, οι κομμουνιστές έχουν βρεθεί να απολογούνται, ενώ θα έπρεπε όλοι οι άλλοι να απολογούνται σε αυτούς.

Ας σκεφτούμε για παράδειγμα την εξέλιξη του «θέματος μπογιό» {και το αναφέρω έτσι, γιατί συμβάλλουν σε αυτό από την ανάποδη διάφορα συντροφικά(;) σχόλια όψιμων αντιμπογιοπουλικών, που «πάντα τα έλεγαν» και δεν τους καθόταν καλά ο μαρξισμός του νίκου κι η προσωπολατρία}, τις σκέψεις ενός μέσου φίλου του κόμματος και τις αλλεπάλληλες ζώνες άμυνας που παίζει στη σκέψη του.

Δεν υπάρχει κανένα θέμα με τον μπογιό.

Ναι του έγινε κριτική για το βιβλίο του στο λιβάνη, αλλά την αποδέχτηκε.

Μπορεί να γράφει ό,τι θέλει στον προσυνεδριακό, αλλά στη στήλη του υπερασπίζεται άψογα τη γραμμή του συνεδρίου και του νέου προγράμματος.

Κόπηκε η στήλη του, αλλά συνεχίζει να γράφει στο ρίζο.

Πήγε στον ενικό, αλλά γράφει ό,τι ακριβώς έγραφε και στον ημεροδρόμο.

Απολύθηκε από την εφημερίδα, αλλά παραμένει κομματικό μέλος.

Και πάει λέγοντας. Την επόμενη φορά όμως που θα βγει κάποια φήμη του τύπου «κάτι τρέχει με τον δίπλα», θα κρατήσει κι αυτός μια πισινή να μην εκτεθεί και θα της δώσει βάση.

Ελπίζω ειλικρινά πάντως αυτή να είναι η τελευταία «γραμμή υποχώρησης» και να μην προστεθούν άλλοι κρίκοι στην αλυσίδα.

Αυτό όμως εξαρτάται κι απ’ τον ίδιο τον μπογιόπουλο. Που καλείται να δώσει απαντήσεις από όποιο βήμα κρίνει πρόσφορο, όπως είχε κάνει και κατά το παρελθόν, μετά από τον προσυνεδριακό.

Πρώτον, με τα κείμενά του στον ενικό ή όπου αλλού επιλέξει να συνεχίσει. Δεύτερον διαχωρίζοντας άμεσα τη θέση του από διάφορες… μπογίνσκαγιες (εκ της γλυκύτατης σοβιετικής γυμνάστριας), με τις οποίες συνεργάζεται στο unfollow και έσπευσαν με κατάπτυστα κείμενα να μιλήσουν πχ για κκε χωρίς κομμουνιστές (αλλά προς θεού, εννοεί την ηγεσία, όχι τη βάση).

Μπορώ να καταλάβω την πικρία από διάφορους άτυχους χειρισμούς (το κείμενο της αθηνάς ζύμαρη, την επαναφορά της επικοινωνίας με τους αναγνώστες για μία και μόνο επιστολή η οποία τον στόλιζε) αλλά δεν μπορεί να αφήνει να εννοηθεί πως τον εκφράζουν τα κείμενα των αυτόκλητων υπερασπιστών του –ιδίως από τη στιγμή που είναι κομματικό μέλος.

Εν κατακλείδι: αν η ουσία είναι η ποιότητα της κομματικής προπαγάνδας, ο μπογιόπουλος είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, που μπορεί να γίνει ακόμα πιο χρήσιμο εκτός έδρας, αλλά δεν περισσεύει από τα δικά μας μέσα. Κι είναι αναγκαίο κατά τη γνώμη μου να βρεθεί ο τρόπος ώστε να προσφέρει και να συνεργάζεται είτε με το πόρταλ του 902, είτε και με το ριζοσπάστη, μια φορά κάθε εβδομάδα, είτε ακόμα και ως υποψήφιος του κόμματος σε εκλογικές αναμετρήσεις, αν όχι και εκπρόσωπος τύπου –λέμε τώρα.

ΌΧΙ λέμε

Η πρώτη δασκάλα στο σχολείο μας ήταν πολύ καλή και της οφείλουμε αν όχι το ευ ζην (που είναι άλλωστε είδος προς εξαφάνιση στις μέρες μας) αρκετές γνώσεις. Κοντά στα άλλα όμως ήταν φόλα δεξιά και μας έμαθε εκείνο το εθνικιστικό τραγουδάκι για τη μακεδονία, που ‘ταν της μόδας με τα σκοπιανοφάγα συλλαλητήρια, και τις ένοπλες δυνάμεις που «κρατούν γερά τη λόγχη, για να απαντήσουν στον εχθρό το τρίτο μέγα όχι».

Τρίτο όχι; Και ποια ήταν τα άλλα δύο; Το πρώτο το ‘πε ο… μεταξάς, όπως έλεγε το σχολικό βιβλίο και μαθαίναμε στις σχολικές γιορτές. Το δεύτερο το είπε ο υγιής εθνικόφρων κορμός ενάντια στους συμμορίτες και τους εαμοβούλγαρους, που ήθελαν να αποσπάσουν τμήμα της ελληνικής επικράτειας. Και το τρίτο; Είναι το δικό μας, γαμώ το κέρατό μας. Το τρίτο θάναι κατά των κόκκινων, των τουρκαλάδων και όποιου άλλου επίδοξου επιδρομέα..

Το πρόβλημα βέβαια δεν ήταν η δασκάλα, που έμοιαζε χουντικό κατάλοιπο άλλων εποχών. Αλλά ότι όσα μας μάθαινε αποτελούν σήμερα επίσημο κρατικό δόγμα. Και πως οι επίσημοι ιδεολογικοί ταγοί νιώθουν απενοχοποιημένοι κι ελεύθεροι να αναπαράγουν το ίδιο μοτίβο. Θεωρούν πως έχουνε ωριμάσει οι συνθήκες για να ξαναγράψουν ως νικητές την ιστορία και να βαφτίσουν ανιστόρητους όσους δε συμφωνούν με τη δική τους εκδοχή.

Όπως για παράδειγμα ο πρετεντέρης στο χτεσινό προκλητικό του σημείωμα στην τελευταία σελίδα των ‘νέων’. Στο οποίο έδωσε άμεση και τεκμηριωμένη απάντηση το πόρταλ του 902. Αλλά είναι ζήτημα πόσοι αναγνώστες του pretender θα τη διαβάσουν.

Θα ‘ταν αφελές εξάλλου να πιστεύει κανείς πως οι αστοί θα είχαν το μαχαίρι με εμάς να παίζουμε το πεπόνι (και να κάνουμε το βαρύ πεπόνι όταν πρόκειται για καμιά απεργία), θα διέλυαν τις εργασιακές σχέσεις, θα εξαπέλυαν γενικευμένη επίθεση σε όλα τα επίπεδα και σε κάθε δικαίωμα-κατάκτηση που είχαν απομείνει όρθια αλλά θα άφηναν απέξω αυτό το πεδίο, της ιστορίας και της συλλογικής μνήμης.

Βγήκαν λοιπόν παγανιά οι αστικοί ιδεολογικοί μηχανισμοί να μας πείσουν για την επέτειο, πως όλοι μαζί ενωμένοι οι έλληνες είπαμε το «όχι» στον εχθρό. Το οποίο ξεστράτισε κάπου φαίνεται και αποκοιμήθηκε διαλεκτικά στην αγκαλιά του ναι, του πολιτικού ρεαλισμού και των δοσίλογων που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή. Συνεπώς αυτό το ανιστόρητο «όλοι μαζί πολεμήσαμε» θυμίζει αρκετά το απαράμιλλο «όλοι μαζί τα φάγαμε» του θρασύδερμου πάγκαλου.

Μας ντοπάρουν λοιπόν με εθνική ομοψυχία κι επιχειρούν να την ξαναστήσουν σήμερα, για να βγούμε από την κρίση, την κατοχή και ό, τι ήθελε προκύψει. Όλοι μαζί μπορούμε. Αλλά ενάντια σε ποιον και για ποιο σκοπό; Τι περιεχόμενο θα πάρει το νέο όχι;

Όχι στα νέα μέτρα, όπως λέει η κυβέρνηση σκίζοντας τα καλτσόν της (και οι γυναίκες στα μετόπισθεν μαζεύονται να πλέξουν καινούρια σετάκια για τα παλικάρια μας); Όχι στα άκρα και τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται, όπως λέει το συνταγματικό τόξο αλλά ναι στη σοβαρή χρυσή αυγή; Όχι στα δεκεμβριανά, αλλά ναι σε ένα νέο γοργοπόταμο, όπως έλεγε προχτές ο καμμένος στον ενικό, καλύπτοντας επάξια το κενό του πρέκα από τα τηλεοπτικά δρώμενα της ημέρας; Όχι στην ευρωζώνη, ναι στη δραχμή, όπως λέει ο σύντροφος αλαβάνος; Όχι στο μνημόνιο, ναι στην ακύρωση, καταγγελία, επαναδιαπραγμάτευση… επανυπολογίζω, όπως λέει το χαλασμένο τζι-πι-ες (gps) του σύριζα;

Του Πάνου Ζάχαρη

Όχι στο πακέτο, αλλά ναι στο περιεχόμενο με ένα άλλο περιτύλιγμα, όπως τραγουδάνε όλοι μαζί, σε διάφορους τόνους; Όχι χωρίς σάλιο, ναι στη διείσδυση (κεφαλαίων) με λιπαντικά βοηθήματα; Όχι στο αποτέλεσμα αλλά ναι στις αιτίες που το έφεραν; Και σε τελική ανάλυση όχι πια, δεν πάει άλλο, να δούμε πώς θα πάμε λίγο πίσω, στα ευτυχισμένα χρόνια πριν από την κρίση, αλλά σε καμία περίπτωση πώς μπορεί να πάει αλλιώς, σε άλλη ρότα, μακριά από τον περίφημο ευρωμονόδρομο;

Ενώ λοιπόν αυτό το ποικιλόχρωμο και πολυπολιτικό αστικό έθνος που πλασάρεται έντεχνα ως καθολική εθνική συνείδηση γιορτάζει ομόψυχα την επέτειο του όχι, ωριμάζει παράλληλα κι αφήνει πίσω του τη στείρα άρνηση. Απομονώνει τις δυνάμεις του χτες με τον ξύλινο λόγο (ενώ όταν λες ‘δυνάμεις του χτες’ νιώθεις φρεσκάδα μαλακτικού να σε κατακλύζει) που μένουν προσκολλημένες σε μια μηχανική ανάγνωση του «όχι», χωρίς καμία «θετική πρόταση στο σήμερα».

Του Πάνου Ζάχαρη

Επιλέγει να πει τα μεγάλα ναι στη ζωή, ορθώνοντας όταν πρέπει το ανάστημά του: ώστε λοιπόν έχουμε μνημόνιο. Θεωρεί ολέθριο λάθος το όχι του κουκουέ στην... εθνική συμφιλίωση της βάρκιζας, που οδήγησε στο δράμα του εμφύλιου. Εκτός τόπου και χρόνου το ηρωικό όχι των λακεδαιμονίων στη συνθήκη του μάαστριχτ και την ελπιδοφόρα ευρωπαϊκή προοπτική. Αρτηριοσκληρωτικό το «όχι σε όλα τα ναρκωτικά, σκληρά και μαλακά». Μαξιμαλιστική κι ανεύθυνη στάση το όχι στον υπαρκτό καπιταλισμό, γιατί το σοβιετικό σύστημα εφαρμόστηκε αλλά απέτυχε.

Και αν απορεί κανείς τι σήμαινε ο όρος «υπαρκτός σοσιαλισμός» (που πολλοί μετανοούντες σπεύδουν να βάλουν σε εισαγωγικά για άλλους λόγους), ας σκεφτεί την κλισέ ερώτηση που μας απευθύνουν στα τηλεοπτικά πάνελ: σε ποια άλλη χώρα εφαρμόζεται αυτό το κοινωνικό σύστημα που πρεσβεύετε;

Η αριστερή πτέρυγα αυτού του έθνους τα αφήνει όλα ανοιχτά με ένα σαφέστατο ίσως, γιατί ακόμα και στη λαοκρατία πιστεύει υπό προϋποθέσεις. Και νοσταλγεί κρυφά τον ανδρέα που έλεγε πότε-πότε και κάνα όχι. Όπως εκείνο το περίφημο «είπαμε να κάνει ένα δωράκι στον εαυτό του, αλλά ΌΧΙ και πεντακόσια εκατομμύρια», που είχε σχολιάσει για ένα σύντροφό του πρασινοφρουρό. Η δεξιά πτέρυγα το ρίχνει στη.. βαθιά οικονομική ανάλυση και θεωρεί ότι αυτές οι σπατάλες μας έφεραν σήμερα στο χείλος του γκρεμού, κρατώντας υπεύθυνη και σοβαρή στάση μακριά από τα αλόγιστα «όχι» του παρελθόντος.

Κι όλοι μαζί προτιμούν να συζητούν μεταξύ τυρού και αχλαδιού (που όλοι μαζί τα φάγαμε) για ιταλούς, γερμανούς κι αν θα τους κερνούσαμε καρμπονάρες ή λουκάνικα φρανκφούρτης (να, με το συμπάθιο!) από το πρόσφατο octoberfest.

Αρέσκονται στα ναι μεν αλλά και στον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, που σου επιτρέπει να λες το ίδιο πράγμα (καπιταλισμός) με πολλούς τρόπους και διάφορα μίγματα διαχείρισης (νεοφιλελεύθερα και σοσιαλδημοκρατικά) και να κάνεις άλλα από αυτά που λες (πχ επαναδιαπραγμάτευση).

Μένει για το τέλος μια συζήτηση σχετικά με τις παρελάσεις και τη γενική λειτουργία τους, αλλά θα την κρατήσουμε κάβα για κάποια άλλη επέτειο και θα κλείσουμε την ανάρτηση με ένα τραγούδι στο κλίμα των ημερών.

Εσείς πολεμάτε το φασισμό, εμείς πολεμάμε την Ιταλία

Ο πέτρος ρούσος (πολυχρονίδης) ήταν μέλος του πολιτικού γραφείου του κκε καθ’ όλη τη διάρκεια των ηρωικών χρόνων του σαράντα (αλλά κι αργότερα) καταγράφοντας το πρώτο μισό αυτής της διαδρομής (1940-45) στο βιβλίο του ‘μεγάλη πενταετία’. Η κε του μπλοκ αντιγράφει σήμερα αποσπάσματα από το βιβλίο και τα κεφάλαια σχετικά με την 28^η οκτώβρη 1940, που βρήκε τους περισσότερους κομμουνιστές σε φυλακές κι εξορίες. Η διήγηση του ρούσου αφορά την ομάδα εξορίστων στην κίμωλο, όπου βρίσκονταν επίσης μαζί του η συντρόφισσά του, χρύσα χατζηβασιλείου, ο πορφυρογένης, η αύρα βλάση-παρτσαλίδου, ο καραγιώργης, η βασιλεία παπαρήγα κ.ά.

Στις 5 νοέμβρη, μια βδομάδα από την εισβολή του μουσολίνι, μας έρχονται, γρήγορα τούτη τη φορά κι ύστερα από διακοπή, εφημερίδες της αθήνας, το «ελεύθερο βήμα» που δημοσίευε στο φύλλο της 2 του νοέμβρη 1940 το ανοιχτό γράμμα του φυλακισμένου, τότε γενικού γραμματέα του κκε ζαχαριάδη με ημερομηνία 31 του οχτώβρη 1940. Το γράμμα καλούσε τον ελληνικό λαό στην αντίσταση κατά του εισβολέα. (…) Η διχτατορία για να κάνει πιο πιστευτό το κείμενο του γράμματος δημοσίευσε και φωτοτυπία του πρωτότυπου χειρογράφου.

Αμέσως συνήλθε το γραφείο της κομματικής μας ομάδας για να πάρει θέση. Οι συζητήσεις περιστράφηκαν σε δύο ζητήματα: α) αν το γράμμα είναι γνήσιο και β) αν η γραμμή που καθορίζει είναι σωστή. Στο πρώτο ζήτημα η ομοφωνία ήταν απόλυτη, γνωρίζαμε αρκετοί από μας το γραφικό χαρακτήρα και το ύφος του συντάκτη. Στο δεύτερο ζήτημα ομόφωνη ήταν η γνώμη πως στην ελλάδα έχουμε να κάνουμε από τα πράματα με εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο, μόνο που βρισκόταν στη βράση του ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και στην εξουσία είχαμε κυβέρνηση φασιστική. Χρέος μας ήταν να παλέψουμε να γίνει πραγματικός παλλαϊκός αντιφασιστικός πόλεμος.

(…)Άλλωστε το γράμμα του γενικού γραμματέα του κόμματος εξέφραζε την τοτινή γραμμή του κκε, που είχε ψηφιστεί στην 4^η ολομέλεια της κε (σεπτέμβρης 1935) και λίγο αργότερα στο 6^ο συνέδριο του κκε (δεκέμβρης 1935), βασισμένη στις ιστορικές αποφάσεις του 7^ου συνεδρίου της κομμουνιστικής διεθνούς (1935). Το γράμμα εναρμονιζόταν με τις θέσεις που από το 1938 ακόμα κι ιδιαίτερα από τον καιρό των προπαρασκευαστικών εξορμήσεων του χίτλερ κατά της αυστρίας, τσεχοσλοβακίας και της προδοσίας των δυτικών ιμπεριαλιστών στο μόναχο, είχαν πάρει οι περισσότερες και σπουδαιότερες ομάδες των κομμουνιστών στις φυλακές και τις εξορίες, στην κέρκυρα, ακροναυπλία, αίγινα, γαύδο, ανάφη, κ.ά. (…)

Μας ξένιζε βέβαια στο γράμμα η θέση της «δίχως επιφύλαξη» υποστήριξης του πολέμου που διευθύνει η κυβέρνηση μεταξά. Σε συζήτηση που κάναμε με το ζαχαριάδη το 1945, αμέσως μετά το γυρισμό του από το νταχάου, εξηγούσε πως έβαλε εκείνη τη φράση γιατί αλλιώς δε θα δημοσίευε το γράμμα του ο μεταξάς. Ας είναι. Αποφασίστηκε λοιπόν στο νησί να κληθεί αμέσως όλη η ομάδα των εξορίστων. Η ομάδα ενέκρινε τη βασική γραμμή του γράμματος κι αποφάσισε να κάνει αμέσως τηλεγράφημα στην κυβέρνηση που να ζητά στο όνομα της υπεράσπισης της πατρίδας και της καταπολέμησης του φασισμού, να απολυθούν όλοι οι κρατούμενοι αντιφασίστες ώστε να αφεθούν οι άντρες να πολεμήσουν τον εισβολέα, ενώ οι γυναίκες μας να καταταχτούν νοσοκόμες.

Σε δυο μέρες νομίζω μας καλεί ο αστυνόμος πανουτσόπουλος και μας εγχειρίζει τηλεγραφική απάντηση του υφυπουργού ασφαλείας μανιαδάκη. Η απάντηση απευθυνόταν προς τας ομάδας των κρατουμένων κομμουνιστών των στρατοπέδων ακροναυπλίας και κιμώλου. Από αυτό μαθαίναμε πως και οι σύντροφοί μας της ακροναυπλίας είχαν κάνει παρόμοιο με μας διάβημα, πράγμα που μας ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση για το σωστό της ενέργειάς μας. Σχετική ενέργεια έκαμε και η ομάδα της πύλου που είχε μεταταχτεί από την ακροναυπλία.

Λοιπόν η κυβέρνηση της 4^ης αυγούστου απέρριπτε το αίτημά μας με το επιχείρημα πως εμείς ζητάμε να ελευθερωθούμε για να πολεμήσουμε το φασισμό ενώ η ελλάδα βρίσκεται σε πόλεμο όχι με το φασισμό αλλά με την ιταλία. Και μας έλεγε να κάνουμε δήλωση μετανοίας.

Η κυβέρνηση προσπάθησε να κερδοσκοπήσει στην πατριωτική θέση των κομμουνιστών. Καμώθηκε πως χαλάρωσε την πίεση πάνω στους κρατούμενους αντιφασίστες, οι χωροφύλακές της τουλάχιστο σε μας στην κίμωλο για πρώτη φορά δεν ήταν τόσο βλοσυροί. Μα το θάμα κράτησε τρεις μέρες κυριολεχτικά. Η διχτατορία ένιωθε τον κίνδυνο: έβλεπε πως η άκρη της αντιφασιστικής ρομφαίας του λαού που ορθωνόταν να λογχίσει τον ιταλικό φασισμό δε θα άφηνε στο τέλος ανέγγιχτο και τον ελληνικό φασισμό.

Αμέσως μετά την απάντηση του υπουργείου η αστυνομία άρχισε την πιο λυσσασμένη και σιχαμερή επίθεση κατά των συντρόφων μας, αντρών και γυναικών. Η επίθεση συνοδευόταν από τις πιο ύπουλες διαδόσεις σε βάρος μας. Σε αυτό εκμεταλλευόταν το πατριωτικό αίσθημα αλλά και την αμάθεια και πολιτική απειρία των κατοίκων του νησιού. Απαγορεύτηκε σχεδόν κάθε επικοινωνία μας με αυτούς. Οι χωροφύλακες έβαζαν τα παιδιά του χωριού να πετροβολούν τις γυναίκες, φωνάζοντας ξοπίσω τους «κομμουνίστρια! κομμουνίστρια!», σα να είχαν μπροστά τους το βελζεβούλ. Το επιφώνημα επεκτεινόταν και στους άντρες κι ήταν γελοίο και τραγικό μαζί να ακούς ξοπίσω σου το «κομμουνίστρια» από παιδιά που δεν μπορούσαν να καταλάβουν το νόημα της λέξης. Οι χωροφύλακες έφτασαν να ξυλοκοπήσουν τις γυναίκες μας, όπως τη βαγγελιώ σιάντου, την κλειώ ιωαννίδη, την κατίνα σαμαραδέλη, την όλγα αγγελάκη κι άλλες.

Οι βδομάδες κυλούσαν κι όσο κι αν η αστυνομία του μανιαδάκη μας έκοψε κάθε σχεδόν επικοινωνία με τον κόσμο, μαθαίναμε ωστόσο την πορεία του πολέμου. Οι προκλήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη. Μια μέρα ο αστυνόμος πανουτσόπουλος μας καλεί, τον μιλτιάδη πορφυρογένη και μένα, στην αστυνομία και μας ανακοινώνει πως θα σταλούμε για στρατοδικείο στη σύρα με την κατηγορία πως συνεννοούμαστε με… γερμανικά υποβρύχια μέσω ενός φακού! Στο μεταξύ είχε διαδώσει αυτή την προβοκάτσια και στους χωριάτες. Διαμαρτυρηθήκαμε για την πλεκτάνη. Οι χωροφύλακες δεν μπόρεσαν να στηρίξουν κατηγορία. Δυνάμωσαν όμως τον επισιτιστικό πόλεμο. Μήνες μας κρατούσαν τα άθλια επιδόματα των δέκα δραχμών, που ισοδυναμούσαν με 1 ½ κιλό ψωμί και ο μπακάλης έκοβε την πίστωση. Σώθηκε το αλεύρι κι όπως ανάφερα πιο πάνω, είχαμε και δυο μικρά, το ένα του νεφελούδη, το άλλο του αγγελάκη και η κατάσταση εξοικονομούνταν από τα λιγοστά, τα «απαραβίαστα» αποθέματα της μαύρης ώρας.

(…)

Από τις πρώτες μέρες της αναταραχής από την εισβολή του μουσολίνι φάνηκε η πλήρης χρεωκοπία της μεταξικής πολιτικής της στρουθοκαμήλου. Ο μεταξάς απέκρυβε από το λαό τις υπονομευτικές και επιθετικές ενέργειες του μουσολίνι κατά της ελλάδας γιατί πίστευε πάντα πως θα τον προστατέψει το δαιμόνιον του χίτλερ. Η φασιστική διχτατορία έδειχνε τώρα κάτι σαν παραζάλη. Το ξεσήκωμα του λαού, που τέσσερα χρόνια είχε φιμωθεί στην έκφραση των πολιτικών του αντιλήψεων, έσπαζε τους φασιστικούς κλοιούς της ηττόπαθης κυβέρνησης.

Αυτό που ονομάστηκε έπος της αλβανίας, η πρώτη φάση της εθνικής αντίστασης, ήταν πρώτα απ’ όλα και κυρίως έργο του πατριωτισμού του λαού αυτής της γωνιάς που έμαθε από πάππου προς πάππο να υπερασπίζεται τη λευτεριά και το πάτριο έδαφος. Ο μεταξάς, όπως σημείωνε και στο ημερολόγιό του, δεν πίστευε στις δυνάμεις του λαού, δεν ήθελε και δεν μπορούσε να θέλει αντιφασιστικό πόλεμο. Ο πόλεμος έγραφε που σήμερα αναλαμβάνει το έθνος είναι μόνο και μόνο πόλεμος τιμής. Γι’ αυτό και η διχτατορία μεταξά άφησε ανέτοιμο το έθνος. Ο λαός όμως και τα στρατευμένα παιδιά του έδωσαν άλλη τροπή στον πόλεμο.

(…) Η διχτατορία εκείνη δανείστηκε ένα πλήθος μορφές κυριαρχίας από το χίτλερ και το μουσολίνι. Η επιβολή της είχε σκοπό κυρίως να πνίξει το λαϊκό αντιφασιστικό κίνημα που ανέβαινε, να αμβλύνει τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς των μερίδων της αστικής τάξης, να εξασφαλίσει την άνετη εκμετάλλευση του εργαζομένου λαού. Η επιβολή της συνδεόταν βέβαια με τη βρετανική πολιτική στην ελλάδα και με τη γενική βρετανική πολιτική, που ενθάρρυνε και το χίτλερ στη γερμανία και τα αντιδημοκρατικά φασιστικά καθεστώτα στις χώρες που ζώνανε τη σοβιετική ένωση, χωρίς να αίρει φυσικά τον ανταγωνισμό των βρετανικών μονοπωλίων με τα γερμανικά μονοπώλια και τον αντίστοιχο ανταγωνισμό των φίλων τους μέσα στις μικρές χώρες.

Στην ελλάδα ήταν έκδηλες οι εσωτερικές αντιφάσεις της διχτατορίας της 4^ης αυγούστου, που εκφράστηκαν και σε ορισμένο καιροσκοπισμό του μεταξά, σε ακροβατισμούς της διχτατορίας, που παρέδωσε το μεγαλύτερο όγκο του εξωτερικού εμπορίου στη χιτλερική γερμανία κι άφηνε αναπάντητα τα προκλητικά χτυπήματα του μουσολίνι κατά της ελλάδας. Μα η διχτατορία δεν υπολόγισε πόσο μεγάλο ήταν το μίσος του ελληνικού λαού κατά του φασισμού γενικά. Οι προσκλήσεις του μουσολίνι τον αναστάτωσαν.

Όταν δυνάμωσε ο χίτλερ κι οι ορέξεις του προς όλες τις κατευθύνσεις και οξύνθηκαν οι αντιθέσεις του με την αγγλία και τη γαλλία, δυσκολεύτηκαν οι ακροβατισμοί της διχτατορίας στην ελλάδα. Οι χίτλερ και μουσολίνι δεν μπόρεσαν τελικά να κλονίσουν τις οικονομικές, στρατηγικές και πολιτικές θέσεις που είχε η αγγλία στην χώρα μας με κύριο στήριγμα το παλάτι. Κι έτσι στην ώρα της κρίσης ο μεταξάς τάχθηκε ανοιχτά με την αγγλία. Ως τώρα, είπε, έκαμα πολιτική του κωνσταντίνου. Τώρα κάνω πολιτική του βενιζέλου (αν και εδώ ψευδόταν και δεν ακριβολογούσε ως προς τις πραγματικές διαθέσεις του).

Έτσι σύρθηκε η φασιστική διχτατορία μεταξά στον πόλεμο κατά της ιταλίας και κατόπι κατά της χιτλερικής γερμανίας. Και απροπαράσκευη βασικά καθώς άφησε την χώρα του για τέτοιο πόλεμο, αντίθετη η ίδια με τα δημοκρατικά αισθήματα του λαού, γκρεμίστηκε μαζί με την υποδούλωση της χώρας από τις ορδές των χιτλεροφασιστών. Ο λαός, κορμός της αντίστασης, πάλεψε μα κάμφθηκε μπροστά στην αριθμητική και τεχνική υπεροχή των εχθρών του. Νικήθηκε μα δεν υποτάχθηκε. Με την κατάκτηση της χώρας από τους χιτλερικούς, το μάη του 1941, που σήμαινε και κατάρρευση της ντόπιας φασιστικής διχτατορίας, κλείνει η πρώτη φάση της εθνικής αντίστασης του ελληνικούς λαού που είχε προβληθεί –αυτό είναι το οξύμωρο- κάτω από ηγεσία φασιστική. Και αρχίζει η καινούρια φάση της κυρίως εθνικής αντίαστασης. Η ηγεσία της περνά στα χέρια της εργατικής τάξης και του κόμματός της, του κκε, συνασπισμένου με άλλα κόμματα στο εαμ. Εδώ ο λαός ξεπέρασε τον εαυτό του.

Από αύριο δίαιτα

Εντάξει, δεν εννοώ ακριβώς δίαιτα, ξέρεις… προσεγμένη διατροφή μάλλον. Μήπως όμως όλα αυτά είναι βλακείες; Όχι ακριβώς. Αρκεί να τα δεις από σωστή σκοπιά. Ναι αλλά πώς μπορούμε να δούμε από μαρξιστική σκοπιά ένα διαιτολόγιο; Έχουμε και λέμε.

Η μέρα μας ξεκινά με δέκα οπορτουνιστές, που τους έχουμε για πρωινό. Κι εφόσον η πάλη απέναντι στον οπορτουνισμό είναι βασικός παράγοντας που δεν πρέπει να υποτιμάμε, καταλαβαίνεις γιατί το πρωινό θεωρείται τόσο σημαντικό γεύμα, που δεν πρέπει να παραλείπουμε.

Η βάση της δίαιτάς μας είναι το ταξικό κόκκινο κρέας, με στόχο τη λαϊκή παχυσαρκία (θα αναλυθεί παρακάτω) κι ενδεδειγμένη ποσότητα τα τρία πιτόγυρα, γιατί ο τρίτος γύρος θα είναι ο τελικός –οι δύο πρώτοι δε μας χόρτασαν. Κατ’ αντιστοιχία του οβελίξ, που όταν είναι άρρωστος ή στενοχωρημένος τρώει μόνο δύο αγριογούρουνα (σα να λέμε τίποτα). Ενώ η μόνη αξία χρήσης των ψαριών του αλφαβητίξ στο γαλατικό χωριό είναι να ξεκινάνε καβγάδες για το πόσο φρέσκα είναι. (Και αν τέλος πάντων πρέπει οπωσδήποτε να φάει κανείς ψάρι, ας προτιμήσει τα άλικα μπαρμπούνια).

Αν υπάρχει στην πραγματική ζωή κάτι αντίστοιχο του γαλατικού χωριού, αυτό θα ήταν η θεσσαλονίκη, όπου ο γύρος είναι βαρύς και σταλινικός, μεγάλος σαν αγριογούρουνο και στάζει λάδι –γιατί ως σταλινικοί είμαστε γνωστοί αιμοσταγείς, αρκεί να μην καταφεύγουμε σε εγκλήματα και σε ωμότητες τις ώρες αιχμής, που δεν προλαβαίνει να ψηθεί καλά το κρέας. Κι ας μην ανοίξουμε καλύτερα το ζήτημα ποιος έχει δίκιο με την ορολογία (σάντουιτς, πουρουφάν και τα σχετικά), αφενός γιατί δεν έχει κανένα νόημα αυτή η συζήτηση, κι αφετέρου γιατί έχουμε προφανώς δίκιο στη λδ του βορρά και το κομμουνιστικό κίνημα τασσόταν παραδοσιακά με  τους βόρειους (βιετνάμ, κορέα) ή τους ανατολικούς (λδγ). Εκτός από τις υεμένες, όπου νομίζω πως ήμασταν με τη δυτική.

Κι η σαλάτα; Ποια είναι η πρότασή μας για τη σαλάτα (όχι μες στο σάντουιτς, γενικώς); Εδώ ακολουθούμε ομόχρωμο σκεπτικό και βασιζόμαστε στις πιπεριές φλωρίνης, τη (μάτα τη) ντομάτα και το (βρασίδα το) κρεμμύδι, γιατί είμαστε ό,τι τρώμε, δηλ κόκκινοι –κι όχι γουρούνια εκ του χοιρινού. Εκτός κι αν εννοείς την αλληγορία του όργουελ στη φάρμα των ζώων, ότι εμείς δε λυγίσαμε, όπως τα άλλα γουρούνια που μεταλλάχτηκαν κι έγιναν άνθρωποι, σαν τους καπιταλιστές της δύσης. Ναι αλλά με αυτή την αστική λογική δεν πάμε μακριά, γιατί για να παραμείνεις άνθρωπος, πρέπει να τρως τους συνανθρώπους σου. Κι αυτός ο κανιβαλισμός είναι η βασική κινητήρια αρχή στον καπιταλισμό.

Αν θυμάσαι λοιπόν τη φρουτοπία της οικογένειας σοφιανού (τι σχέση να έχουν άραγε με το νίκο;) και το επεισόδιο με το τοπικό ντέρμπι μεταξύ κόκκινης θύελλας και παγκιτρινιακού, εμείς είμαστε με την πρώτη (που παίζει να ‘χε την υποστήριξη του αιμίλιου του μήλου, του ηγέτη της χώρας, και να ήταν κάτι αντίστοιχο με την τσσκα) ενάντια στο δεύτερο, που σε ένα άλλο επίπεδο θα μπορούσε να συμβολίζει την κίτρινη δεύτερη διεθνή του κάουτσκι.

Αν και γενικά, είμαστε από θέση αρχής με το λεμόνι, κι ας γινόμαστε οι ‘ξινοί’ της υπόθεσης, που χαλάνε την ζαχαρένια των μικροαστών. Κι αν θέλουμε να προσδώσουμε στο μενού μας μια διεθνιστική νότα από τον αδύναμο κρίκο της λατινικής αμερικής, θα θυμούνται οι σύντροφοι που πήγαν προ οκταετίας στο φεστιβάλ της ποδν στη βενεζουέλα, τι περιελάμβανε το πλούσιο μενού των διοργανωτών: μπανάνες ψητές, μπανάνες βραστές, μπανάνες τηγανητές, μπανάνες σκέτες, μπανάνες πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Άλλο αν οι γιάνκηδες δεν μπόρεσαν μέχρι τώρα να την κάνουν μπανανία (είναι μία, μόνο μία…)

Γιατί τα πιάσαμε όμως όλα αυτά;

Γιατί τις προάλλες ο μητσοτάκουλας που έκλεισε (απ)αισίως τα 95 του, πήγε σε μια εκπομπή του μέγκα για την υγεία να εξηγήσει το μυστικό της μακροζωίας του και τη διατροφή που ακολουθεί (όσπρια, ντολμαδάκια, κτλ). Αλλά ο βασικός λόγος που κατάφερε να μακροημερεύσει, σε αντίθεση με αρκετούς εκπροσώπους της γενιάς του, είναι πως δεν έμπλεξε ποτέ με… επικίνδυνα αντάρτικα στην αντίσταση και τρεφόταν από τρία διαφορετικά συσσίτια κατά τη διάρκεια της κατοχής (ενώ άλλοι ούτε από ένα). Έφαγε απ’ των εγγλέζων, έφαγε απ’ των κρητικών, έφαγε απ’ των δικηγόρων. (Όλοι μαζί τα) φάγανε, φάγανε, φάγανε…

Και κάνει μπάνιο στο μαράθι, δίπλα στις βάσεις της σούδας, οπότε έχει απορροφήσει ακτινοβολία, που τον προστατεύει –αν και ο καρκίνος θερίζει στην περιοχή κι αυτό δεν μπορεί να είναι τυχαίο.

Ενώ οι δικοί μας αιωνόβιοι παππούδες (που έχουν βάλει στο μάτι το ρεκόρ του γκιαπ, που πέθανε πλήρης ημερών στα 102) έχουν άλλα «μυστικά». Έχουν περάσει από αντάρτικα, βουνά, κακουχίες, που τους ατσάλωσαν· κι έχουν περιφρονήσει τόσες φορές το θάνατο, για να θριαμβεύσει η ζωή, που δεν τους τρομάζει πια. Αλλά οι δικές τους ιστορίες δύσκολα θα βρουν χώρο στην εκπομπή του μέγκα για την υγεία.

Ο λαός κατάφερε με τα πολλά να αφήσει πίσω του την πείνα της κατοχής, αλλά του έμεινε αμανάτι το σχετικό σύνδρομο κι οι δωσίλογοι. Θυμάμαι πχ τον παππού μου που του έμεινε το κουσούρι να τρώει στο τραπέζι πρώτα το κρέας και μετά όλα τα άλλα, γιατί θα ήταν κρίμα, μία στα τόσα που το είχανε, να γίνει καμιά στραβή, να τους βρει στη μέση κάνας έκτακτος συναγερμός και να πάει χαμένο.

Ποιο ήταν τα αποτέλεσμα; Μετά από μια εξαιρετικά λιπόσαρκη γενιά, όπως μπορεί ακόμα να δει κανείς στα πλάνα από το πάρτι στη βουλιαγμένη με τον κηλαηδόνη, να καταλήξουμε στη λαϊκή παχυσαρκία –και την μπυροκοιλιά του κλασικού οικοδόμου με τα γυμνασμένα μπράτσα- με τις έτοιμες λιπαρές –και πρωτίστως φτηνές- τροφές, γιατί η φτώχια θέλει καλοπέραση.

Ενώ η καλή διατροφή (χώρια η άσκηση, τα γυμναστήρια, κτλ) θέλει να έχεις χρόνο κι όρεξη να μαγειρεύεις μετά τη δουλειά, ή να έχεις δουλειά για να μπορείς να αγοράζεις καλά αγνά υλικά και βιολογικά προϊόντα, ή συμβουλές ενός ειδικού (διαιτολόγου) και καταλήγει πολλές φορές να είναι πολύ ακριβό σπορ για λίγους και προνομιούχους. Γιατί μόνο αυτοί είναι κοινωνικά παχύδερμα, που τους περισσεύουν λεφτά για ξόδεμα, για να χάσουν αυτά που τρώνε, την ώρα που κάποιοι άλλοι δεν έχουν τι να φάνε.

Για αυτό το μόνο σωστό σύνθημα για τα λαϊκά στρώματα είναι «σωστή διατροφή με λαϊκή εξουσία». Κι από αύριο, μαζί με τη δίαιτα (την άθληση κι ό,τι άλλο σχετικό) να αρχίσουμε πιο σοβαρά και τον αγώνα να αλλάξουμε τον κόσμο και μέσα από αυτόν κι εμάς τους ίδιους. Το χρωστάμε στον εαυτό μας, στη σιλουέτα μας και την αξιοπρέπεια της τάξης μας.

Συγκεκριμένες απαντήσεις

Τις προάλλες η κε του μπλοκ είχε βρεθεί σε μια εκδήλωση αλληλεγγύης στους εργαζόμενους στα σπρίντερ, λίγο έξω από τα χανιά, στο κατάστημα που δούλευαν. Παρόμοιες πρωτοβουλίες πάρθηκαν και στις άλλες πόλεις που λειτουργούσε η επιχείρηση, αφήνοντας τους εργαζόμενους στο δρόμο. Αλλά η δική μας εδώ ήταν κάπως ιδιαίτερη, κατά τα συντροφικά έθιμα του τόπου –για τα οποία μας δίνει μια γεύση η παρακάτω φωτογραφία από μια τοπική λαϊκή αγορά.

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Πως υπήρχε μόνο ένας σύντομος χαιρετισμός, χωρίς κάποια ομιλία και πολλές επισημότητες, χωρίς μουσικό συγκρότημα, γιατί ήταν παρασκευή βράδυ και οι περισσότεροι μουσικοί μας δούλευαν, οπότε έπρεπε να καταφύγουμε σε αυτοσχέδιες λύσεις και χωρίς να έχει κάποιο χαρακτήρα οικονομικής ενίσχυσης των εργαζομένων πχ ή του σωματείου, γιατί οι σφοι μοίραζαν δωρεάν τα κρέατα που έψηναν, τις μπύρες και τα αναψυκτικά. Για την ακρίβεια έρχονταν με την πιατέλα να σου τα προσφέρουν ζεστά, επιβεβαιώνοντας εν μέρει έναν άλλο σύντροφο που λέει χαριτολογώντας πως εδώ διάφορες εκδηλώσεις (κοπή πίτας, συνεστιάσεις, γλέντια ενίσχυσης, κτλ) γίνονται απλώς ως αφορμή για να μαζευτούμε για ένα φαγοπότι, σαν τις περιπέτειες του αστερίξ, που καταλήγουν νομοτελειακά σε ένα γαλατικό τσιμπούσι.

Στο τέλος έπεσε κι η τάση του προβολέα που είχαμε φέρει, οπότε τραγουδήσαμε ρομαντζάδα διάφορα πολιτικά-αγωνιστικά τραγούδια. Πιάσαμε όμως το τρένο της ετε, γιατί ένας σφος κατέβασε στο κινητό του τους στίχους και τους τραγουδούσε από μέσα, σα σκονάκι. Κι έτσι μπήκε το κερασάκι στην τούρτα μιας ξεχωριστής βραδιάς με αρκετά προλεκάλτ στοιχεία. Το ζουμί όμως δεν ήταν τα καλτ περιστατικά, αλλά το πρώτο συνθετικό της λέξης, τι έγινε δηλ με τους εργαζόμενους της επιχείρησης, με τη δική τους συνειδητοποίηση κι οργάνωση.

Οι σφοι λένε πως το προηγούμενο διάστημα οι εργαζόμενοι δεν έδειχναν μεγάλη ανταπόκριση στις εξορμήσεις μας και τους ενδιέφερε απλώς να παίρνουν καλύτερους μισθούς από τους συναδέλφους τους σε άλλες φίρμες. Και ξαφνικά βρέθηκαν στο δρόμο, χωρίς τη «ζεστασιά» της αυταπάτης και με ένα δύσκολο βάρος κοντά στα άλλα: να καταλάβουν με ταχύρρυθμα εντατικά όσα δεν πρόλαβαν να μάθουν μέχρι τώρα. Και δεν εννοώ την αλφαβήτα της ταξικής πάλης, ότι δηλ αν δεν κατέβεις μαζικά και οργανωμένα στο δρόμο, θα σε πετάξει σε αυτόν αργά ή γρήγορα το αφεντικό σου. Αλλά και πιο σύνθετα ζητήματα, που θυμίζουν μάλλον ανώτερα μαθηματικά παρά άλγεβρα –όπως λέει κάπου κι ο ένγκελς.

Κι εδώ μπαίνει ο ρόλος του κομμουνιστή στη διαμόρφωση της ταξικής συνείδησης, που πρέπει να γίνει παιδαγωγός· όχι γιατί πρόκειται για κάποιο φτασμένο δάσκαλο με περγαμηνές και πτυχία στο μαρξισμό, αλλά επειδή καλείται να βρίσκει απαντήσεις, να αναλύει και να εξειδικεύει, να διαπλάθει συνειδήσεις με το παράδειγμά του και να το εξελίσσει συνεχώς. Γιατί η διαπαιδαγώγηση είναι μια αμφίδρομη διαδικασία, που αφορά την ανάπτυξη και του μαθητή και του δασκάλου.

Κι αυτό που είναι πιο σημαντικό στο μαζικό κίνημα δεν είναι οι ατομικές γνώσεις του καθενός, αλλά η ικανότητά του να τις μοιράζεται και να τις κοινωνικοποιεί, να τις καθιστά απλές και κατανοητές για να τις μεταδίδει στους άλλους. Χωρίς μεταδοτικότητα, οι γνώσεις μένουν λειψές και ανούσιες, γιατί αυτό που τις κάνει να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα πράγματα είναι πως δεν τις χάνεις αν τις δώσεις σε κάποιον άλλο· αντιθέτως τότε μόνο βρίσκουν τον πραγματικό τους «προορισμό» και πλουτίζεις κι εσύ ο ίδιος από αυτή τη διαδικασία. Και για να έχεις μεταδοτικότητα κοντά στα άλλα, πρέπει να μην μένεις στις δικές σου απαντήσεις, που φτάνουν για να λύσουν τις δικές σου απορίες, αλλά να ψάχνεσαι συνεχώς, να βάζεις ερωτήματα από τη σκοπιά που βλέπουν οι άλλοι τα πράγματα.

Για μένα μπορεί να αρκεί ότι ο πολιτικός λόγος των οπορτουνιστών είναι μια καρικατούρα του μαρξισμού, αλλά για τον απλό κόσμο δε σημαίνει τίποτα απολύτως. Θέλει πρακτικές απαντήσεις και λύσεις, γιατί έτσι κι όχι αλλιώς, αποδείξεις και ονόματα.

Για μένα αρκεί ως εξήγηση πως τα κομματικά μέσα δεν είναι (οποιαδήποτε) και μπορώ να καταλάβω τις ιδιαιτερότητές τους και την εθελοντική προσφορά των συντρόφων που ξεφεύγει πολύ από τα πλαίσια μιας τυπικής μισθωτής σχέσης. Αλλά η σχέση με το κόμμα δεν είναι πάντα κατανοητή στον κόσμο έξω από το στενό κύκλο, που σκαλώνει στις «κομματικές απολύσεις», τσουβαλιάζει μήλα και πορτοκάλια και ψάχνει να του εξηγήσουν γιατί δεν είναι έτσι.

Και πρέπει να φτάσει ως την αφαίρεση πως το θέμα δεν αφορά στενά μια επιχείρηση και τον κάθε καπιταλιστή ξεχωριστά, αλλά την κρίση που μας επηρεάζει αντικειμενικά όλους (γιατί κανείς δε ζει σε γυάλα), το σύστημα συνολικά και τα αδιέξοδά του, την καταστροφή κι απαξίωση κεφαλαίων και παραγωγικών δυνάμεων, που πρώτος ανάμεσά τους στέκει ο άνθρωπος. Κι έτσι να φτάσουν από το ειδικό στο γενικό, παίρνοντας απαντήσεις και για όλα τα ενδιάμεσα που τους απασχολούν.

Αυτό είναι το άλμα που πρέπει να κάνουν κι οι εργαζόμενοι στο σπρίντερ και κάθε άλλη επιχείρηση που κλείνει, χωρίς να πέσουν στον ύφαλο της ‘αγωνιστικής’ αυτοδιαχείρισης και όποια άλλη μορφή διαχείρισης της μιζέριας. Όπως λέει κι ένα άρθρο στην τελευταία κομεπ, που εξετάζει την περίπτωση της βιομε «είναι βολικό για το σύστημα της εκμετάλλευσης να μην αμφισβητείται ριζικά ως τέτοιο, αλλά να καλλιεργείται μαζικά η άποψη ότι ο εργάτης μπορεί να γίνει συλλογικός εργοδότης».

Κι αυτό το κείμενο της ιε της κοκμ (ιδεολογική επιτροπή της κομματικής οργάνωσης της κεντρικής μακεδονίας) του κκε είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα (αν όχι εκλαϊκευτικών, σίγουρα) συγκεκριμένων απαντήσεων, που αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο και να βρει μιμητές.

Μια φορά κι έναν καιρό

Προχτές σε κάποια φάση ο πρετεντέρης γυρνά προς την κουτσούμπα (που είναι αρανίτισσα, παντρεμένη με τον πι σωτήρη, όχι με τον γγ) και της λέει: συμφωνώ μαζί σας, κι εγώ μισθωτός είμαι! Μάταια περίμενα στο υπόλοιπο της εκπομπής να παρέμβει τηλεφωνικά κι η έλλη στάη να πει: κι εγώ άνεργη απολυμένη είμαι, ξέρω τι περνάτε.

Το θετικό για το… συνάδελφο γιάννη είναι πως είχε δίπλα του τον (κατά δήλωση του ιδίου) πρόεδρο όλων των εργαζομένων, το γιάννη τον παναγόπουλο, τη φωνή της εργατικής τάξης και υπέρμαχο των προλετάριων, που έλεγε στον παφίλη πως το σοβιετικό μοντέλο δεν ήταν αρκετά ελκτικό και αν είναι να ανοίξουμε κουβέντα για κοινωνικά συστήματα, να βάλουμε και τον χριστιανισμό που υπόσχεται ζωή χαρισάμενη στη δευτέρα παρουσία. Το πιάσατε το υπονοούμενο, έτσι;

Ενώ η γσεε του παναγόπουλου μας εξασφαλίζει καλύτερη ζωή εδώ και τώρα. Όχι σαν τη σοβιετία, όπου όλοι είχαν δουλειά με δικαιώματα, χωρίς λίγο σασπένς κι αγωνία αν θα βγει ο μήνας ή όχι.

Την ίδια ώρα στον ενικό ο άδωνις τσίριζε χωρίς αντίπαλο (γιατί ήταν ο μόνος που είχε σταθερά ανοιχτό μικρόφωνο) σε μια θεματική εκπομπή για την υγεία, που τάραξε τα νεύρα και την ψυχική υγεία των υπολοίπων κι (όπως κελάηδησε κι ο μώμος) απέδειξε πως δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα αποασυλοποίησης κι επανένταξης από την υπουργοποίησή του.

Κάτι πωρωμένοι οπαδοί του χάρηκαν γιατί «τάπωνε την κομιντέρν με επιχειρήματα» του τύπου «σε ξέρω, εσύ είσαι ανταρσύα, εσύ σύριζα, εσύ πασόκ» (αυτοί ήταν οι εκπρόσωποι της κομιντέρν). Μόνο μια δικιά μας που είπε εξαρχής ότι ανήκε στο παμε τον στρίμωξε με συγκεκριμένα παραδείγματα για το αττικό. Και το μόνο που βρήκε να απαντήσει ο κεκράκτης ήταν πως όποιος εργαζόμενος τον υποδέχεται διαδηλώνοντας κι εμποδίζει το νοσοκομειακό έλεγχο, θα απολύεται –κι είναι κρίμα που δεν επιτρέπεται στου καιρούς μας κι ο λιθοβολισμός για παραδειγματισμό.

Η παραμυθένια κατάσταση που παρουσίασε ο υπουργός, με τα λεφτά που λιγοστεύουν αλλά φτάνουν για όλους αν μοιραστούν σωστά και τις… ορθολογικές συγχωνεύσεις νοσοκομείων, είναι ένα ακόμα επεισόδιο από τα κυβερνητικά παραμύθια του κουτιού προς το λαό, που καλείται να παίξει το ρόλο της μικρής παρασκευούλας και να πιστέψει ανάμεσα σε άλλα πως η κυβέρνηση διαπραγματεύεται σκληρά, ότι δε θα υπάρξουν άλλα μέτρα και νέο μνημόνιο και πως έρχεται ανάπτυξη με πρωτογενές πλεόνασμα. Το οποίο ακόμα κι αν επιτευχθεί –που είναι εντελώς αμφίβολο γιατί δεν τους βγαίνουν τα νούμερα- θυμίζει πολύ τις περιγραφές του μαρξ στο κεφάλαιο για την πρωταρχική συσσώρευση και τα μέσα με τα οποία επιτεύχθηκε.

O Ρούχλας είναι λα..

Μία από τις βασικές προϋποθέσεις της πρωταρχικής συσσώρευσης για το πέρασμα στον καπιταλισμό ήταν και η ανακάλυψη του νέου κόσμου με τις αποικιοκρατικές μεθόδους εκμετάλλευσής του. Αλλά πιο ιντριγκαδόρικους συνειρμούς προσφέρει η αγγλική απόδοση της πρωταρχικής συσσώρευσης ως primitive accumulation. Όπου η άλλη σημασία του όρου primitive είναι «πρωτόγονος» και δίνει άλλη διάσταση στο δίλημμα που μπαίνει μπροστά μας «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα». Και να έρθει μετά ο αλέξης πάνω στα συντρίμμια και να υποσχεθεί μετάβαση στον πρωτόγονο κομμουνισμό. Ούτως ή άλλως η άρνηση του μαρξ και το θεωρητικό πισωγύρισμα της εποχής δεν τερματίζει στον ουτοπικό, προμαρξικό σοσιαλισμό, αλλά πηγαίνει ακόμα πιο πίσω ολοταχώς.

Το παραμύθι ως θεσμός πάντως περνάει κρίση. Γιατί το έχει εκτοπίσει η τηλεόραση και τα παιδάκια στο προηγούμενο φεστιβάλ βαριούνταν και πετούσαν πέτρες στο πανί του καραγκιόζη για να δουν τι υπάρχει πίσω του (κρίμα όμως που δεν το κάνουν αυτό και στην οθόνη του σπιτιού τους). Γιατί δεν υπάρχουν πλέον κλασικές γιαγιάδες και καλοί δημαγωγοί πολιτικοί, για να τα διηγηθούν. Και βασικά γιατί στην παρούσα φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού –και ειδικά σε περίοδο κρίσης- δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για ωραία και πειστικά παραμύθια, όσο και αν έχει ανάγκη να τα ακούει ο κόσμος, περιμένοντας το παλικάρι να έρθει καβάλα στο άσπρο άλογο και να σκοτώσει με το σπαθί του την τρόικα και το κακό μνημόνιο, παίρνοντας για γυναίκα του την πριγκίπισσα εξουσία.

Το σπετέμβρη στη δεθ ο σαμαράς αποφάσισε να ακολουθήσει τη συμβουλή του σαββόπουλου: αφού δεν είχε νέα χαρούμενα να πει, καλύτερα να μη μας πει κανένα. Και αφού δεν είχε παροχές να τάξει, προσπάθησε να προβάλλει ως αρετή την κυβερνητική ειλικρίνεια και υπευθυνότητα και ας μην έχουν καμία σχέση με ρεαλισμό και την πραγματικότητα φράσεις κι υποσχέσεις όπως «βιώσιμο χρέος» και «βγαίνουμε μωρό μου βγαίνουμε μέσα απ’ το τούνελ». {Με την ευκαιρία ας χειροκροτήσουμε νοερά άλλη μια φορά το νίκο πορτοκάλογλου και τους 57 συντρόφους του για το εκπληκτικές πρωτοτυπίας κείμενο που υπέγραψαν}

Γρήγορα βέβαια επανήλθαν στην προηγούμενη τακτική, σκορπίζοντας φρούδες ελπίδες (επίδομα θέρμανσης, πρωτογενές πλεόνασμα) έστω και αρνητικές (δε θα παρθούν άλλα μέτρα, φτάσαμε στον πάτο, δεν πάει παρακάτω). Πακέτο μαζί με την ελπίδα πάει και ο φόβος, που προϋποθέτει κάποιον κακό (τα δύο άκρα) που ευθύνεται για την αποτυχία, όπως παλιά που φόρτωναν την εξαφάνιση των γλυκών στους καλικάντζαρους.

Και ποιος φταίει τελικά για την κρίση; Το κακό το ριζικό μας; Ο θεός που μας μισεί; Μήπως είναι φυσικό φαινόμενο; Κι αν ναι, τι κάναμε προληπτικά για να το αντιμετωπίσουμε;

Σε αυτά τα ερωτήματα οι κυβερνητικές αρχίζουν να προσεγγίζουν επίπεδα ανάλυσης δαλιανίδη και σειρών όπως το ρετιρέ –που αυτόν τον καιρό επαναπροβάλλεται στην τηλεόραση: φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι, τα ρετιρέ, η γραφειοκρατία, το πελατειακό σύστημα (που ποιος το ‘φτιαξε αλήθεια;) κι οι απεργίες. Αυτά όμως αλλάζουν, γιατί τώρα το μαχαίρι θα φτάσει στον κόκαλη και η κυβέρνηση θα…

Τούρου-τούρου, τούρου- ρου-ρου…

Ναι αλλά αυτά ήταν καλτ διαμαντάκια, με δίδυμα σαν το φοίβο και την χαρούλα πεπονάκη ή την ξινή με το φαρμακοποιό που θυμίζει το γεροντάκι της μονόπολης. Όχι σαν το σαμαρά με το μπένι...

Αν λοιπόν ο λαός βαρέθηκε να ακούει καθημερινά στα δελτία ειδήσεων τα κλισέ του ρετιρέ σα μεγάλες αλήθειες της ζωής και να βλέπει τη ζωή του σαν παραμύθι με λυπημένο τέλος, όπου ζουν οι αστοί καλά κι εμείς χειρότερα…

…πρέπει να πάψει να κάνει την ωραία κοιμωμένη, να αφυπνιστεί και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, για να γράψει μόνο του το δικό του τέλος στην Ιστορία. Που δε θα είναι εύκολο χάπι εντ, ούτε καν τέλος, αλλά η απαρχή της πραγματικής ιστορίας του ανρθώπου

Τι ήταν η εικοστή Οκτώβρη

Χτες συμπληρώθηκαν δυο χρόνια από το θάνατο του εργάτη δημήτρη κοτζαρίδη. Δεν ξέρω αν θα συμφωνήσουν όλοι με τον όρο δολοφονία, αλλά σίγουρα δεν ήταν ο τυχαίος θάνατος ενός κομμουνιστή, για να παραφράσουμε ένα γνωστό θεατρικό τίτλο. Τα γεγονότα εκείνης της μέρας εξάλλου είχαν σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις.

Τι ήταν λοιπόν η 20ή οκτώβρη; Θα πρέπει να το εξετάσουμε σε δύο επίπεδα: των πραγματικών γεγονότων και του αντίκτυπου που είχαν στη συνείδηση του κόσμου. Που προφανώς δεν ήταν μία κι ενιαία, αλλά αντιφατική, με ποικίλες εκδηλώσεις.

Στο πρώτο κομμάτι η άχλη του (μικρο)αστικού μύθου απειλεί να σκεπάσει με λήθη κάποια σημεία πέραν αμφισβήτησης, γι’ αυτό χρειάζεται να επιμείνουμε στα αυτονόητα.

Η περιφρούρηση του παμε δεν εμπόδισε ποτέ μεμονωμένους διαδηλωτές να περάσουν και να κάνουν βόλτες στο οδόστρωμα της αμαλίας. Αντικειμενικά όμως δε γινόταν να ανοίξουν τα μπλοκ μας, σαν τα νερά της ερυθράς, για να περάσει ο περιούσιος αγανακτισμένος λαός και να εφοδεύσει στη βουλή, το ράιχσταγκ τον ουρανό ή όπου αλλού φαντασιωνόταν. Όπως δε γινόταν να διεμβολίσουν οι δικοί μας την πρώτη μέρα της απεργίας, στις 19 οκτώβρη τον ήδη συγκεντρωμένο κόσμο και να περάσουν από πάνω του, για να ‘χουμε να καμαρώνουμε ότι περάσαμε μπροστά από τη βουλή.

Παρεμπιπτόντως, αν κάποιος ήθελε όντως να δοκιμάσει να μπουκάρει στη βουλή και να την καταλάβει, υποθέτω ότι είχε ελεύθερο πεδίο για να το κάνει την προηγούμενη ακριβώς μέρα όπου δεν υπήρχε κανένα «προδοτικό παμε» να τον εμποδίζει και είχε κατέβει συγκριτικά πολύ περισσότερος κόσμος (η καθολική συμμετοχή των εβε στην απεργία είχε νεκρώσει τα πάντα). Παρόλα αυτά η βουλή έμεινε παραδόξως ανέπαφη κι η αστική δημοκρατία σώθηκε.

Η επίθεση στα μπλοκ (κι όχι στην περιφρούρηση) του παμε ήταν δολοφονική, με πέτρες, τσιμέντα και φλεγόμενα αντικείμενα, πραγματικό φεστιβάλ λεβεντιάς από τα μπουμπούκια που σημάδευαν εν ψυχρώ «άμαχο πληθυσμό» κι ανυποψίαστους διαδηλωτές. Η παρέμβαση της ελας με τα χημικά, αφού η περιφρούρηση είχε απωθήσει τα… παιδιά, ήταν καταλυτική και σωτήρια· το θέμα είναι για ποιον.

Ο επιθετικός προσδιορισμός «δολοφονική» στέκει ανεξάρτητα από το αν υπήρξαν τελικά ή όχι θύματα και από την κατάληξη του κοτζαρίδη. Ελάχιστη σημασία έχει αν ο θάνατός του προκλήθηκε από τα χημικά που έπεσαν στη συνέχεια ή από άλλο αίτιο, αν δηλ έπεσε θύμα της κρατικής ή της παρακρατικής βίας. Κι ακόμα λιγότερη αν οι θύτες ήταν μαύροι, καμουφλαρισμένα φασιστοειδή ή λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις από τον αγανακτισμένο χυλό. Ενώ δεν έχει απολύτως καμία σημασία αν πρόκειται όντως για προβοκάτορες ή για χρήσιμους ηλίθιους, που δρουν αντικειμενικά ως τέτοιοι.

Αυτό που έχει σημασία είναι η πρόθεση κι η δολοφονική επίθεση εναντίων διαδηλωτών. Κι αν τυχόν κάποιος έχει αμφιβολίες κι η κρίση του δυσκολεύεται ή θολώνει από τη γνώμη του για το παμε και τα περιβόητα ‘κνατ’, αρκεί να συνυπολογίσουμε πως τα… παιδιά την είχαν πέσει την προηγούμενη ακριβώς μέρα (που δε φαινόταν παμε στον ορίζοντα) σε ένα μπλοκ εκπαιδευτικών.

Ας μην πιάσουμε καλύτερα πώς θα παρουσιαζόταν το θέμα, με τι όρους και τι αντίκτυπο θα είχε, αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά και οι ρόλοι (θύτη και θύματος) αντεστραμμένοι. Ούτως ή άλλως και τώρα ως ένα βαθμό βγήκαν διάφορες εκδοχές που πήγαν να κάνουν το άσπρο-μαύρο, με κάποια καθεστωτικά μμε πχ να κάνουν προκλητικά λόγο για σύγκρουση παμε-διαδηλωτών. Γιατί προφανώς από τη μία είχαμε αγνούς κι αυθόρμητους διαδηλωτές, κι από την άλλη το παμε, που μάλλον είναι κάτι διαφορετικό από τον υπόλοιπο κόσμο και δεν έχει διαδηλωτές στις γραμμές του, παρά μόνο κομματόσκυλα που ό, τι παθαίνουν τους αξίζει και πήγαιναν γυρεύοντας. Τέτοια σκυλιά αμετανόητα είναι οι σταλινικοί..

Το ουσιαστικό διακύβευμα βέβαια είναι κατά πολύ ευρύτερο από την εικοστή οκτώβρη και τα γεγονότα εκείνης της μέρας κι έχει να κάνει συνολικά με τις κρατικές και παρακρατικές μεθόδους για το χτύπημα του κινήματος. Μπορεί σε έναν κόσμο (συχνά και με.. κινηματικές αναφορές) να μοιάζουν κούφιες και ξύλινες αυτές οι έννοιες, αλλά καμία ανάλυση δε μπορεί να διεισδύσει στην ουσία του πράγματος, αν δεν πάρει θέση σε αυτό το ζήτημα. Και έχουμε δει πολλές φορές το έργο, για να μείνουμε απαθείς και ανυποψίαστοι, χωρίς να κάνουμε τη σύνδεση.

-Η προβοκάτσια στη μαρφίν το μάιο του 10’, στη μεγαλύτερη διαδήλωση των τελευταίων χρόνων και την κορύφωση των απεργιακών κινητοποιήσεων ενάντια στο πρώτο μνημόνιο. Μια υπόθεση που τότε έστειλε τον κόσμο σπίτι του και ‘σέρνεται’ μέχρι σήμερα, για να ξανάρθε στο προσκήνιο κάθε φορά που βολεύει το σύστημα, για να δέσει την περίφημη ‘θεωρία’ των δύο άκρων.

-Ένα χρόνο μετά τα γεγονότα της 20ής οκτώβρη κι η 48ωρη απεργία με την περικύκλωση της βουλής.

-Και πέρσι το φλεβάρη τα συγχρονισμένα χτυπήματα κι οι πυρκαγιές σε κτίρια στο κέντρο της αθήνας, με τα κανάλια να παίζουν τις προγραμματικές της κυβέρνησης παπαδήμου με φόντο τη φλεγόμενη πόλη, χωρίς να βρίσκουν χώρο και χρόνο για πλάνα από τις μεγάλες διαδηλώσεις και το πλήθος που είχε γεμίσει τους δρόμους γύρω από το σύνταγμα μέχρι και πέρα από την ομόνοια.

Υλικό για συμπεράσματα υπάρχει άφθονο, το θέμα είναι ποιος κάθεται να τα βγάλει και τι κάνει πρακτικά για αυτό.

Κι ερχόμαστε έτσι στο κομμάτι του υποκειμενικού παράγοντα και τις αντιδράσεις που προκάλεσε εκείνη η μέρα.

Υπήρξε καταρχάς μια μικρή κατηγορία ανθρώπων για τους οποίους τα γεγονότα αυτά αλλά και η στάση των άμεσα εμπλεκόμενων στάθηκαν.. πραγματική αποκάλυψη και τους έφεραν κοντά στο κόμμα, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ίσως τον τραγουδοποιό και blogger γ. σαρρή. Που την ίδια χρονιά συμμετείχε και στις συνελεύσεις των πλατειών και δε νομίζω ότι μπορεί να τον θεωρήσει κανείς προκατειλημμένο από τη μια ή την άλλη πλευρά. Οδηγήθηκε όμως σε κάποια συμπεράσματα από τα ίδια γεγονότα και τη δυναμική τους, ως έντιμος και αντικειμενικός 'παρατηρητής' τους. Και μια απλή παρατήρηση αρκούσε σε αυτή την περίπτωση.

Κι αυτό ακριβώς είναι που έκανε αρκετούς σφους μας να θέλουν σχεδόν να βάλουν τα κλάματα από τα νεύρα τους με όσα διάβαζαν κι άκουγαν εκείνες τις μέρες, κυρίως στο διαδίκτυο, με την ανέντιμη διαστρέβλωση της πραγματικότητας και την τόσο εύκολη διάδοση του ψέματος σε διάφορα ιστολόγια και σε έναν κόσμο που έμοιαζε να ζει σε παράλληλο σύμπαν: το παμε περιφρουρούσε τη βουλή και την αστική δημοκρατία, επιτέθηκε σε α(ο)πλους, αθώους διαδηλωτές, πήγαινε γυρεύοντας και τις έφαγε κι άλλα τέτοια.

Και δεν είναι μόνο τα… παιδιά με την ιδιότυπη ασυλία τους, που την πληρώνει πολύ ακριβά το κίνημα με τις ομάδες και τις πρακτικές του χώρου, που ‘ναι διάτρητες στους μηχανισμούς του κράτους. Δεν είναι μόνο η «δημοσιογραφία των πολιτών» που αναπαράγει ταχύτατα, με τρομερή ευκολία και πειστικότητα τους μύθους της κυρίαρχης προπαγάνδας. Δεν είναι μόνο ένας κινηματικός κόσμος που στρεφόταν μυωπικά και με εξαρτημένα αντανακλαστικά κατά του κόμματος, συχνά ενάντια και στις επίσημες ανακοινώσεις του πολιτικού του χώρου.

Είναι ότι αυτό το παράλληλο σύμπαν, με τις τόσο διαφορετικές παραστάσεις κι αντιλήψεις για το τι πραγματικά έγινε εκείνη τη μέρα, έχει πρωτίστως πολιτικό χαρακτήρα. Το πώς θα δεις και θα αξιολογήσεις τα γεγονότα, η σκοπιά αυτής της αξιολόγησης, η συμφωνία ή διαφωνία με όσα γράφτηκαν παραπάνω, έχουν πρωτίστως πολιτικό χαρακτήρα.

Αυτό το ποικιλώνυμο παράλληλο πολιτικό σύμπαν επιβεβαίωσε με πολύ εμφατικό τρόπο την προκατάληψή του και το χάσμα που το χωρίζει με τους κομμουνιστές, καθιστώντας περιττά και υποκριτικά τα καλέσματα για κοινή δράση και ενότητα. Κι η επιβεβαίωση αυτού του χάσματος ήρθε με τόσο οδυνηρό, σχεδόν τραυματικό τρόπο, που έθεσε αρκετά καθαρά το ζήτημα «με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις», ακόμα και στους καλοπροαίρετους ‘εξωτερικούς παρατηρητές’.

Ο δω-δεκάλογος του Κύρκου

Λέγαμε στην τελευταία ανάρτηση για τα χαρακτηριστικά του ευρωκομμουνισμού και της σοσιαλδημοκρατίας, που συνθέτουν από κοινού τον χυλό της κεντροαριστεράς. Θα μπορούσαν να προστεθούν κι άλλα, με πιο βασικό ίσως τον κούφιο λόγο και την παράθεση εννοιών και αξιών ατάκτως ερριμμένων, λέξεων και συνθημάτων με αναφορά κυρίως στην αριστερά, χωρίς συνοχή κι ουσιαστικό νόημα. Όπως για παράδειγμα στην πρόσφατη συνέντευξη του βενιζέλου στο έθνος του μπόμπολα (που άφησε κατά μέρος την αντιφασιστική εκστρατεία και έπιασε τώρα την αναστήλωση-αναπαλαίωση της κεντροαριστεράς).

Ρωτάει ο δημοσιογράφος: Πώς ορίζετε εσείς την κεντροαριστερά σε σχέση με τη δημοκρατική παράταξη, την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία κ.ο.κ.;
Κι απαντάει ο μπένι που προέρχεται από το αλήστου μνήμης κοδησο και μεταπήδησε το 89’ στο πασόκ: Στη δική μου αντίληψη η κεντροαριστερά καλύπτει όλο το φάσμα ανάμεσα στη δεξιά, την συντηρητική παράταξη και την κομμουνιστική αριστερά. (…) Αν επέμενα σε κάποιες θεμελιώδεις έννοιες θα μνημόνευα τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τον πολιτικό φιλελευθερισμό, τον πλουραλισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον ενεργό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και συνοχή, τον εκσυγχρονισμό του κράτους, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, την ανάπτυξη και την απασχόληση, την εθνική ανεξαρτησία και υπερηφάνεια που πρέπει να ανακτήσουμε, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στη βάση της θεσμικής ισοτιμίας των κρατών-μελών, τη συνείδηση εθνικής ευθύνης, το πρόταγμα της πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας με στόχο την ασφαλή και οριστική έξοδο από την κρίση.

Όταν καταπιάνεσαι πάντως με ένα ζήτημα είναι προτιμότερο να ανατρέχεις στο πρωτότυπο. Αν και οι σοσιαλδημοκρατικές λογοκοπίες δε διακρίνονται από ιδιαίτερη φαντασία και πρωτοτυπία, η πιο αυθεντική μορφή στην οποία μπορεί να τις βρει κανείς είναι τα γραπτά του νέστορα της ανανεωτικής αριστεράς λεωνίδα κύρκου και το βιβλίο του «ανατρεπτικά».

Θα κινηθούμε αναγκαστικά σε μοτίβα που συναντήσαμε και σε προηγούμενη ανάρτηση. Μετά την «αλλαγή της αλλαγής» που έριξε ως σύνθημα το εσωτερικού στη δεκαετία με τις βάτες, ο λεωνίδας το προσαρμόζει στα δεδομένα της καινούριας εποχής και καταλήγει στο «αλλαγή χωρίς όρια» που θα μπορούσε να μεταφραστεί και σε «πασόκ χωρίς όρια» και παραπέμπει άμεσα στο «ρεπορτάζ χωρίς σύνορα» του κούλογλου –εξάλλου τα δύο τελευταία κατ’ ουσίαν ταυτίζονται.

{Αν και ο λεωνίδας σπεύδει να διευκρινίσει πως δεν πρόκειται για κάποια πρόταση συνεργασίας πασόκ και συν και όσοι την κατάλαβαν έτσι έχουν την ευθύνη της ερμηνείας τους. Πολύ καλά λοιπόν, την αναλαμβάνουμε}.

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ο κύρκος έχει εγκαταλείψει τις όποιες φραστικές έστω αναφορές στο δημοκρατικό σοσιαλισμό και κάνει πλέον λόγο για μια κοινωνία με ανθρώπινο πρόσωπο, χωρίς περαιτέρω προσδιορισμούς (καπιταλιστική, σοσιαλιστική, κτλ) και για ένα μεγάλο πρόγραμμα που θα κατανέμει τον πλούτο απορρίπτοντας τις ακραίες ανισότητες (ας κρατήσουμε αυτό το στοιχείο για τη συνέχεια) σε ένα διαφορετικό δρόμο από το «ποιος-ποιον» μιας άλλης εποχής.

Εννοεί συνεπώς μια κατάσταση αέναης ισορροπίας που δε θα τίθεται το «ποιος-ποιον», μια ιδιότυπη δυαδική εξουσία όπως λέγαμε και στην τελευταία ανάρτηση, όχι όμως ως επαναστατική κατάσταση, αλλά ακριβώς για τη ματαίωση της επανάστασης. Με άλλα λόγια: ο πόλος του κεφαλαίου είναι ήδη πολύ ισχυρός (αλλά φαινομενικά μόνο πανίσχυρος), το ζήτημα είναι να ενισχυθεί κι ο άλλος πόλος, του κόσμου της εργασίας.

Και πώς βλέπει τότε τις σύγχρονες επαναστάσεις ο λεωνίδας; Οι νέες πολιτικές επαναστάσεις θα γίνουν ενάντια στη στασιμότητα και την παρακμή της σκέψης, από μια παράδοξη ποικιλία υποκειμένων: κομμουνιστές ενάντια σε κομμουνιστικά κατεστημένα και δογματικές ορθοδοξίες –οι περισσότερες από αυτές γίνηκαν ήδη. Και αστούς ενάντια στα καπιταλιστικά κατεστημένα και την αγκύλωση της σκέψης σε πρότυπα βάρβαρης εκμετάλλευσης και μη συνεργασίας. Α, τόσο επαναστατικά δηλ.

Ή όπως προσθέτει στον επίλογο των «ανατρεπτικών» τμε μια σύζευξη της οκτωβριανής και της γαλλικής επανάστασης, δηλ την αξίωση για κοινωνικά δικαιώματα (αυτό ήταν ο οκτώβρης) δίπλα στα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη.

Ο κύρκος θεωρεί πως μετά τις φοβερές εμπειρίες του κινήματος κατά τον εικοστό αιώνα, δεν υπάρχει χώρος για να σκέφτεται κανείς με όρους βίαιας επανάστασης και δικτατορίας του προλεταριάτου. Και οραματίζεται μια νέα δημοκρατική τάξη, πολυεθνική, πολυπολιτισμική, βασισμένη στην αποκήρυξη του πολέμου και της βίας. Το θέμα δηλ είναι η αποκήρυξη του πολέμου και της βίας (σε ένα τσουβάλι απ’ όπου κι αν προέρχεται) ακριβώς όπως στη θεωρία των άκρων.

Η πολιτική σκέψη του κύρκου απεχθάνεται τα άκρα και τις ακραίες καταστάσεις, όπως η βία, αλλά κάνει ένα βήμα παραπάνω από την κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας εν μέρει τα κοινωνικά τους αίτια. Γι’ αυτό και τάσσεται κατά των ακραίων ανισοτήτων που τις τροφοδοτούν (όχι όμως κατά των ανισοτήτων γενικά, γιατί έτσι πάμε στην ισοπέδωση του ολοκληρωτικού σοσιαλισμού) και την απόλυτη, γι’ αυτό καταστροφική, ελευθερία της αγοράς (αν ήταν ελεγχόμενη όμως;). Οι ακραίες καταστάσεις διαρρηγνύουν την κοινωνική συνοχή, εμποδίζουν τη σύγκλιση, τη συνεργασία, τον παγκόσμιο ιστορικό συμβιβασμό και το ζητούμενο της μέσης οδού και της μετριοπάθειας. Άτιμο πράγμα οι ταξικές αντιθέσεις.

Από τη στιγμή που δεν υπάρχει ωστόσο το αντίπαλο ταξικό δέος, καθίστανται απολύτως περιττά τόσο το λεγόμενο κοινωνικό κράτος κι οι λαϊκές κατακτήσεις όσοι και ο εξισορροπητικός ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας να συμβιβάζει τα ιστορικά ασυμβίβαστα –ειδικά σε περίοδο κρίσης. Και αυτή είναι η ουσία της πολιτικής κρίσης και χρεοκοπίας των ρεταλιών της κεντροαριστεράς.

Ο κύρκος αναγνωρίζει ότι η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού είχε αντίκτυπο όχι μόνο στην κομμουνιστική αριστερά αλλά και στη σοσιαλδημοκρατία. Κι αυτό την ώρα που κέρδιζε έδαφος η ιδέα της υπέρβασης του σχίσματος στους κόλπους του σοσιαλιστικού κινήματος κι ολόκληρη η ευρωπαϊκή αριστερά προσανατολιζόταν στην ιδέα της ενωμένης ευρώπης.

Τέτοια ατυχία βρε παιδί μου…

Παράλληλα θεωρεί την υποστολή της κόκκινης σημαίας από τον ιστό του κρεμλίνου μια από τις πιο δραματικές στιγμές της ζωής του και προβαίνει στην εξίσου συγκλονιστική εκτίμηση πως αν το γραφειοκρατικό-ολοκληρωτικό σύστημα στο οποίο κατάντησε η νεαρή σοβιετική δημοκρατία που γεννήθηκε μέσα από την έξαρση του οκτώβρη ’17, μπορούσε να ανεχθεί ένα πολιτικό-ιδεολογικό ρεύμα του τύπου του κκε εσωτερικού, δηλαδή με αφοσίωση στο σοσιαλισμό αλλά και με δημιουργική προσήλωση στη δημοκρατία, η εξέλιξη στη σοβιετική ένωση θα ήταν τελείως διαφορετική. Η λαχτάρα για αλλαγή δε θα περνούσε μέσα από την παλινόρθωση του καπιταλισμού, αλλά θα διοχετευόταν μέσα από το κανάλι της ανανέωσης της επανάστασης και της συνάντησής της με τη δημοκρατία.

Ενώ παρακάτω θρηνεί για την εκπληκτική ιδιομορφία της ρωσίας, όπου δεν εμφανίστηκε ένας πολιτικός σχηματισμός να εκφράσει τις δυνάμεις της ανανέωσης του σοσιαλισμού, όπως σε άλλες πρώην λδ. Ο γκορμπατσόφ θα ήταν λογικό να ηγηθεί μιας παρόμοιας προσπάθειας σύζευξης των καλύτερων στοιχείων του χτες με το όραμα ενός δημοκρατικού σοσιαλισμού, αλλά δε φαίνεται να έχει σοβαρή εσωτερική υποστήριξη ή απήχηση.

Δεν έχει δίκιο ωστόσο στο πρώτο σκέλος, γιατί ναι μεν η εσσδ δεν ανέχτηκε οπορτουνιστικά ρεύματα σαν τους μενσεβίκους στους κόλπους της, αλλά τι άλλο παρά νεομενσβικισμός κι ένα είδος «κκσε εσωτερικού» ήταν ο νικήτας και ο γκόρμπι;

Τι άλλο περιέχουν τα ανατρεπτικά του λεωνίδα;

Εκτιμήσεις για τον κόσμο της αλληλεξάρτησης και το μεγάλο πρόβλημα πώς δε θα μετεξελιχθεί σε εξάρτηση από ένα πανίσχυρο πόλο;

Κορυφαίες στιγμές τραγικής ειρωνείας, όπου χαρακτηρίζει τη στάση του κόμματος οπορτουνιστική.

Και κάποια ανεκδοτολογικά περιστατικά, από τα οποία σταχυολογώ ενδεικτικά τα δύο παρακάτω.

Το πρώτο είναι από κάποια προεκλογική περιοδεία στα χωριά της κρήτης.

Παιδί της πόλης δεν ήξερα τίποτα από αγροτικά. Στην αρχή δε μιλούσα όταν γινόταν συζήτηση για σχετικά προβλήματα και με περνούσαν για σοφό. Κάποτε στις μοίρες, έπεσε παγετός και έκαψε τις θαυμάσεις ντοματιές ενός ακούραστου παπά καλλιεργητή και άλλων. Ο κόσμος που είχε μαζευτεί, έκλαιγε τη μοίρα του, η καταστροφή ήταν μεγάλη και εγώ βρήκα τη στιγμή να ρωτήσω: πόσων χρονών ήταν οι ντομάτες; Έπεσε νεκρική σιγή κι ύστερα κάποιος είπε μες στα γενικά χαχανητά: «άντε μωρέ κοπέλι, μα εσύ δα δεν κατέεις πράμα. Εμείς όμως θα σε μάθουμε!»

Κι ένα άλλο δείγμα πραγματικά ουσιαστικής κι υπεύθυνης αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο.

Τι να πει κανείς για τον οτε; Κάποτε στη βουλή έκανα μια επερώτηση για τα χάλια των τηλεπικοινωνιών –αρμόδιος υπουργός ήταν τότε ο γ. βογιατζής, από τα ικανά στελέχη της νδ και παλιός βουλευτής. Διηγόμουν πως είχα ζητήσει μια πληροφορία για το τηλέφωνο του ευαγγελισμού από το 131 και πως η απάντηση ήταν «αναμείνατε στο ακουστικό σας, αναμείνατε στο ακουστικό σας, αναμείνατε στο ακουστικό σας…». Επανέλαβα τη φράση 5-10 φορές και είδα μια θυμηδία στα έδρανα της συμπολίτευσης. Στην εικοστή φορά η θυμηδία είχε μεταβληθεί σε ενόχληση και στην τριακοστή σε θυμό. «Επιτέλους» εξερράγη ο ηρεμότατος κατά τα άλλα γ. βογιατζής, «προχωρήστε, θα μας τρελάνετε». «Σε αυτή τη δοκιμασία υποβάλλετε κάθε μέρα χιλιάδες πολίτες» είπα υπό τα χειροκροτήματα της αντιπολίτευσης.

Μα να μην το έχει μαγνητοσκοπήσει κανείς να το ανεβάσει…

Για το τέλος κράτησα μια βιβλική φράση του λεωνίδα για τον χαρίλαο που μετά το 13^ο συνέδριο φοβήθηκε και προτίμησε την περιχαράκωση στο κάστρο του περισσού, στην απομόνωση, με την ελπίδα ότι σε αυτή την κιβωτό θα περισωθεί ο πλούτος του μαρξισμού-λενινισμού και θα καρπίσει και πάλι ύστερα από χρόνια.

Εντάξει αυτός θα είχε άλλες βίβλους σαν ευαγγέλια (τη μαύρη βίβλο του κομμουνισμού, τη λευκή βίβλο της εοκ, κτλ).

Αυτή η βιβλική αναφορά στο κκε (που δεν είναι και η μόνη) στάθηκε ωστόσο πηγή έμπνευσης στον επίλογο της ανάρτησης για έναν πρόχειρο, ενδεικτικό δεκάλογο σύγχρονων οδηγιών-εντολών για όλους τους κομμουνιστές.

Έχουμε και λέμε

ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ

1. ΟΥΚ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΚΚΛΙΝΕΙΣ ΔΕΞΙΑ ΚΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

2. ΟΥΚ ΑΠΟΛΕΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

3. ΟΥ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΕΙΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΟ ΓΚΟΥΒΕΡΝΟ ΚΑΙ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

4. ΟΥ ΦΡΑΞΙΟΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΘΥΜΗΣΕΙΣ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΣΟΥ

5. ΟΥ ΞΕΚΟΠΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΗ ΚΑΙ ΨΕΥΔΟΜΑΡΤΥΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΛΑΟ ΣΟΥ

6. ΟΥΚ ΑΠΟΤΡΈΨΕΙΣ-ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ-ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΣ ΣΤΑ ΟΡΓΑΝΑ

7. ΟΥΚ ΥΠΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΗ Ι ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ

8. ΝΑ ΤΡΕΧΕΙΣ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Η ΨΥΧΗ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

9. ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ (Κ)ΟΒΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΤΑΚΤΙΚΑ ΤΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΣΟΥ

-ή όπως λέει το ρητό Ο ΕΧΩΝ ΤΑ ΔΥΟ ΧΙΤΩΝΙΑ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΕΝΑ ΣΤΟ ΚΟΜΜΑ

10. ΝΑ ΜΕΛΕΤΑΣ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ (ΡΙΖΟ, ΚΟΜΕΠ) ΚΑΙ ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΜΟΦΡΦΩΣΗ ΣΟΥ

Ή όπως θα έλεγε κι ο βλαδίμηρος: ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ, ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ

Αυτά φυσικά είναι ρευστά (ως το επόμενο προγραμματικό συνέδριο), οπότε η κε του μπλοκ παραμένει ανοιχτή στις προτάσεις-διορθώσεις-συμπληρώσεις των σφων αναγνωστών της βάσης

Πενήντα (οκτώ) αποχρώσεις της κεντροαριστεράς

Τις τελευταίες μέρες το έθνος του μπόμπολα έχει αναλάβει εργολαβία μια κατεξοχήν εθνική μπομπολική υπόθεση κι ανασύρει στην επιφάνεια διάφορα ναυάγια της σοσιαλδημοκρατίας να μιλήσουν για την ανάγκη συγκρότησης και τα χαρακτηριστικά ενός νέου κεντροαριστερού πόλου. Ο οποίος έχει όλες τις προδιαγραφές για να γίνει εύπεπτη υπόθεση άρλεκιν, με προτεινόμενο τίτλο αυτόν της ανάρτησης, αλλά καμία απολύτως πιθανότητα να γίνει μπεστ-σέλερ.

Την ίδια στιγμή 58 προσωπικότητες (όχι σαν εμάς τους κοινούς θνητούς κι απρόσωπους) υπογράφουν μια διακήρυξη πασοκικής περηφάνιας (μπορούνε να ζητήσουν και άδεια για παρέλαση από τον καμίνη και τον μπουτάρη, που είναι μαζί τους) φέροντας η καθεμιά το δικό της ιδεολογικό στίγμα και τη δική της απόχρωση, για να φτιάξουν όλοι μαζί μια μεγάλη μουντζούρα. Που δεν χρειάζεται να είναι κανείς θιασώτης της θεωρίας του σοσιαλφασισμού, για να καταλάβει ότι στρώνει πολιτικά το έδαφος για την προέλαση του φασισμού, απ’ όπου κι αν προέρχεται και οποιασδήποτε απόχρωσης.

Κεντροαριστερά είναι η ξινισμένη σούπα που προκύπτει αν ανακατέψουμε την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία με τη μετεξέλιξη του ευρωκομμουνισμού. Ο οποίος δεν έρχεται απ’ το μέλλον, καινούριο κάτι τάχα να μας φέρει, όπως θα μας βεβαίωνε κι ο φώντας λάδης*. Παρά μόνο αναμασά την παμπάλαια καραμέλα της ανανέωσης, που έλιωσε μετά τις ανατροπές του 89-91 κι έγινε εκσυγχρονισμός, πετώντας το δεύτερο συνθετικό που της ήταν άχρηστο πια και κρατώντας μόνο το πρώτο, του ευρωμονόδρομου.

Ο ευρωκομμουνισμός ήταν μια δημαρ πριν από την εποχή της. Ένας τρόπος να δηλώνεις κομμουνιστής, χωρίς να είσαι. Με τον ίδιο περίπου τρόπο που το πασόκ έπαιζε το χαρτί του αντι-ιμπεριαλισμού, ενώ τον καθιστούσε πουκάμισο αδειανό (φεύγουν οι βάσεις που μένουν που φεύγουν), υπηρετούσε τα νέα τζάκια στο όνομα των μη προνομιούχων και διατεινόταν πως φέρνει την αλλαγή, χωρίς να αλλάζει τίποτα.
Αλλαγές βλέπω, αλλαγή δε βλέπω, έλεγε ο θυμόσοφος χαρίλαος. Ούτε καν «αλλαγή της αλλαγής», που ζητούσε ο κύρκος, ή έστω έναν επαναπροσδιορισμό του επαναπροσδιορισμού της αλλαγής της αλλαγής, όπως πρόσθετε ο χάρρυ κλυνν.

Ο κύρκος ζητούσε ακόμα να μην είμαστε τόσο κολλημένοι δογματικοί. Δηλ να είμαστε κκε χωρίς να είμαστε κομμουνιστές, με άλλα λόγια και να κρατήσουμε το όνομα χωρίς την χάρη. Και πήρε όσους δικούς μας συμφωνούσαν μαζί του στο συνασπισμό, που ήταν ένας τρόπος να είσαι εναλλακτικός πασόκος χωρίς να είσαι πασόκ. Για να φτιάξει ένα κομμάτι αργότερα τη δημαρ, που αυτοπροσδιορίζεται ως σύγχρονη αριστερά, χωρίς να είναι τίποτα από αυτά τα δύο. Και ξεχείλωσε την έννοια της αριστεράς σε όρια που την είχε φτάσει μόνο το πασόκ, σε όλες τις εκδοχές του κι απ’ όπου κι αν προέρχεται.

Ναι ρε κε του μπλοκ, αλλά μήπως τους αδικείς; Δε νομίζω.

Ήδη από τη μεταπολίτευση μπορούσε να διαβάσει κανείς ευρωκομμουνιστικούς θρήνους για τις χαμένες ευκαιρίες του μεσοπολέμου για τη δημιουργία ενός σοσιαλιστικού κόμματος και για τις ευγενικές φυσιογνωμίες του πασαλίδη και των ηγετών της (σκ)ελδ. Για την «οδυνηρή διάσπαση» του εργατικού κινήματος μεταξύ δεύτερης και τρίτης διεθνούς και την ανάγκη να γεφυρωθεί το σχίσμα. Για την επικράτηση της παραδοσιακής κομμουνιστικής πτέρυγας στην αριστερά, χάρη στη δύναμη και την ακτινοβολία της σοβιετικής ένωσης. Και για την υπανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας, που δεν ήταν ώριμη να δεχτεί στους κόλπους της έναν τέτοιο πολιτικό σχηματισμό.

Πάντα με σνομπ διάθεση απέναντι στο λαό και την πραγματικότητα που δεν προσαρμόζονταν στις ιδέες τους. Με στόχο έναν καθολικό ιστορικό συμβιβασμό σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα, μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, ιμπεριαλισμού και σοσιαλισμού, στην ταξική πάλη γενικότερα μεταξύ κεφαλαίου κι εργασίας. Μιλώντας γενικά κι αφηρημένα για πολίτες –σε ευθεία αναλογία με το εμπόρευμα, που είναι η απλούστερη αφαίρεση στον καπιταλισμό- γιατί οι τάξεις είναι παλιά και σκουριασμένα εργαλεία για την ερμηνεία του κόσμου γύρω μας. Και με αθεράπευτη αισιοδοξία και προσήλωση στις μικρές λεπτομέρειες που κάνουν την ευτυχία και στις μικρές μεταρρυθμίσεις (σε σαφή διάκριση από το άλμα της επανάστασης και άλλους τέτοιους μαξιμαλισμούς) που καλλωπίζουν το σύστημα, ακόμα και στην χουντική εκδοχή του –ας θυμηθούμε τη στήριξη της απόπειρας φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος των συνταγματαρχών, την εαδε αργότερα, κτλ.

Το ωραίο της (εθνικής, μπομπολικής) υπόθεσης είναι πως το κόμμα που κατάφερε τελικά να εκφράσει ενιαία για πρώτη φορά αυτόν τον χώρο ήταν το πασόκ των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης. Ο κλασικός ευρωκομμουνισμός όμως δεν είναι ακριβώς με το πασόκ της 3^ης σεπτέμβρη, αλλά με το εκσυγχρονιστικό πασόκ. Όποιος θέλει να διαβάσει ένα πραγματικό μανιφέστο του εκσυγχρονισμού, μπορεί να ανατρέξει στο βιβλίο του κύρκου «ανατρεπτικά» όπου ο τίτλος είναι καθαρός ευφημισμός, όπως και στην εκπομπή του πρετεντέρη άλλωστε. «Στην τρέχουσα αντίληψη η έννοια ‘ανατροπή’ είναι συνδεμένη με μεθόδους βίας. Είναι κάτι που θα πρέπει κι αυτό να ανατραπεί», μας λέει στον επίλογο του βιβλίου ο λεωνίδας.

Γραμμένο ένα χρόνο πριν το θάνατο του παπανδρέου και την ανάδειξη του σημίτη, εκθέτει όλες τις βασικές αρχές του εκσυγχρονισμού και σε μια κορυφαία στιγμή αναθεωρεί ακούσια και τον κλασικό ορισμό του βλαδίμηρου για την επαναστατική κατάσταση, με το λεωνίδα να οραματίζεται μια κοινωνία συγκλίσεων κι ιστορικών συμβιβασμών χωρίς συγκρούσεις, όπου «οι έχοντες και δυναστεύοντες δε θα μπορούν πια να επιβάλλουν τη θέλησή τους και οι μη έχοντες και δυναστευόμενοι δε θα ανέχονται πια την πείνα και την τυραννία». Μια ιδιότυπη αέναη «δυαδική κατάσταση», όχι όμως ως προθάλαμος της επανάστασης αλλά ακριβώς για την αποφυγή της. Κι είναι εντυπωσιακή σε σημειολογικό επίπεδο ακόμα και η σύμπτωση με τα γκεσέμια του εκσυγχρονισμού στην ορολογία που αντικαθιστά την ταξική ανάλυση και αναφέρεται στους «έχοντες» (και κατέχοντες).

Στο βιβλίο του κύρκου θα αναφερθώ αναλυτικά στην επόμενη ανάρτηση. Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε πάντως είναι πως το παλιό πασοκ για τους ευρωκομμουνιστές ήταν περίπου ό,τι κι ο σημερινός σύριζα για τη δημαρ: μαξιμαλιστικός, αντιαισθητικός, ανεύθυνος, αντι-ευρωπαϊκός, λαϊκιστής, κάπως φολκλόρ κι αναχρονιστικός, τριτοκοσμικά ριζοσπαστικός. Κατηγορίες που ευσταθούν τόσο, όσο επικίνδυνο ήταν και το παπανδρεϊκό πασόκ για το σύστημα και όσο ανατρεπτική είναι η εκπομπή του πρετεντέρη ή το βιβλίο του λεωνίδα.

Ο σύριζα εξάλλου δεν είναι καν το ίδιο ριζοσπαστικός σε φραστικό επίπεδο με το πασοκ της μεταπολίτευσης. Μοιάζει περισσότερο με το πασόκ του 09’, πριν από την επάρατο κρίση. Για να μην αδικήσουμε κανέναν, είναι κι οι δυο τους πασόκ, δηλ σοσιαλδημοκρατία, αλλά σε διαφορετικές φάσεις της ανάπτυξής της ο κάθε χώρος. Ή μάλλον διαφορά φάσης στη διάσπαση του κκε (68 και 91).
Διασπαστές όλων των χώρων ενωθείτε.

Η ουσία της πολιτικής κρίσης της σοσιαλδημοκρατίας όμως δεν είναι ο «κατακερματισμός» της, όπως πχ στις εκλογές του 58’, που είχε αναδειχθεί αξιωματική αντιπολίτευση η εδα, για να υποθέσουμε πως θα ξεπεραστεί με μια πρωτοβουλία για την ενότητά της και ένα στιβαρό αρχηγό που θα ηγηθεί αυτής της προσπάθειας και ενός καινούριου ανένδοτου –απέναντι σε ποιον και σε τι αλήθεια; Ούτε όμως και με μια πιο αριστερή σοσιαλδημοκρατία τύπου σύριζα που εξελίσσεται στην ιστορική συνέχεια αυτού που έβλεπαν κάποιοι παλιότερα στην εδα και τον ενιαίο συνασπισμό: μια ευκαιρία να ξεμπερδεύουν με το κουκουέ που γνωρίσαμε.

Η κρίση ταυτότητας της σοσιαλδημοκρατίας συνίσταται βασικά στο ότι η παρούσα φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού δεν αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια παραχωρήσεων στα λαϊκά στρώματα και μιας στοιχειώδους κεϊνσιανής διαχείρισης, ειδικά σε περίοδο κρίσης. Και το κοινωνικό κέντρο (μεσαία τάξη κι εργατική αριστοκρατία) που αντιστοιχεί στο «πολιτικό κέντρο», βλέπει να σπάνε οι παραδοσιακοί δεσμοί του με την άρχουσα τάξη και να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Η σοσιαλδημοκρατία γίνεται χρήσιμη, όταν υπάρχει ισχυρό εργατικό κίνημα, για να το ενσωματώσει και να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή. Αλλιώς χάνει τη βασική αξία χρήσης της για το σύστημα και ουσιαστικά το λόγο της ύπαρξής της. Και σ’ αυτό συνίσταται η πολιτική της χρεωκοπία και η κρίση που περνά (και χάνεται) μετά τις ανατροπές της διετίας 89-91.

Υποσημείωση
*που εκτός από τους διαχρονικούς κι επίκαιρους στίχους του φασισμού -αν και ο ίδιος λέει πως του περιποιεί ιδιαίτερη τιμή να τους χρεώνουν στον μπρεχτ- είχε γράψει και μια πολύ καλή μπροσούρα για τον ευρωκομμουνισμό ως θεωρία και διάφορα κκ της ευρώπης. Κι είναι απορίας άξιο γιατί αποστρατεύτηκε -μετά τα γεγονότα της πολωνίας αν δεν κάνω λάθος, την ίδια περίοδο μάλιστα που είχε φύγει κι ο μπίστης- για να ακολουθήσει άλλες πνευματικές ανησυχίες και το δρόμο της έντιμης ιδιώτευσης