ITALIA 90 – Die vereinigung

Σήμερα που ήταν μια κυριακή γεμάτη ντέρμπι θα πούμε μια αθλητική ιστορία με πολιτικές προεκτάσεις.

Η μασκότ που βλέπετε ονομάζεται τσάο κι είναι μια από τις πιο συμπαθητικές στην ιστορία των παγκοσμίων κυπέλλων. Πέρα απ’ το μουντιάλ του 90, τη θυμάμαι κι ως σχέδιο σε άσπρες αθλητικές κάλτσες της εποχής (που συνεχίζω να προτιμώ μέχρι και σήμερα).

Ένα σύνηθες κλισέ λέει ότι οι δικτατορίες εκμεταλλεύονται το ποδόσφαιρο κι αποζητούν τις αθλητικές επιτυχίες για να ποτίσουν όπιο τη συνείδηση του κόσμου. Η αλήθεια αυτή ισχύει άλλο τόσο και για τις αστικές δημοκρατίες, αλλά κανείς δεν τολμάει να το πει.
Μια τέτοια ιστορία είναι κι η σημερινή.

Το νοέμβρη του 89 έπεφτε το τείχος του βερολίνου. Έντεκα μήνες μετά επισημοποιήθηκε η επανένωση των δύο γερμανιών -στην ουσία προσάρτηση της λαοκρατικής δημοκρατίας της γερμανίας από τους δυτικούς. Η επανένωση έγινε πολύ κοντά στην επέτειο ίδρυσης της DDR (έξι μέρες πριν), πιθανότατα γιατί βιάστηκαν να την προλάβουν.
Ενδιάμεσα όμως χρειαζόταν ένας αθλητικός θρίαμβος για να δέσει το γλυκό και να νιώσουν όλοι οι γερμανοί εθνικά υπερήφανοι.
Το μουντιάλ του 90 στη γερμανία ήταν ό,τι ακριβώς χρειάζονταν.

Όσοι έχετε δει την ταινία Goodbye Lenin θα θυμάστε τις σκηνές με τις σημαίες, τα κορναρίσματα και το πανηγύρι στους δρόμους ως μοτίβο στη βασική υπόθεση. Γι’ αυτό ακριβώς πρόκειται.
Στα τελικά της διοργάνωσης συμμετείχε η ομάδα της δυτικής γερμανίας που πλασαρίστηκε ως πρεσβευτής της επανένωσης (vereinigung) κι εκπρόσωπος πασών των γερμανιών.
Ο αθλητισμός ενώνει και ρίχνει τα τείχη (τα ταξικά και του βερολίνου).

Οι γερμανοί πέρασαν εύκολα τον όμιλο μαζί με τους γιούγκους και την κολομβία του χιγκίτα. Στους 16 απέκλεισαν τους ολλανδούς που τους είχαν κλείσει το σπίτι δυο χρόνια πριν (στο ματς που ο ράικαρντ διαφώνησε στιλιστικά με τις ανταύγειες του φέλερ κι έφτυσε από πίσω την χαίτη του).
Στους 8 νίκησαν με πέναλτι τους τσεχοσλοβάκους (τελευταία φορά ενωμένοι σε μουντιάλ) και στα ημιτελικά τους άγγλους σε έναν από αυτούς τους αγώνες που έκανε το λίνεκερ να ορίσει το ποδόσφαιρο ως ένα ωραίο άθλημα όπου παίζουν έντεκα εναντίον έντεκα και στο τέλος νικάν οι γερμανοί. Ο γερο-σίλτον έφαγε ένα ψηλοκρεμαστό που εξέθεσε τα αρθριτικά του, το ματς πήγε στα πέναλτι και στο τέλος ο γκασκόιν έκλαιγε σα μικρό παιδί για την ήττα.
Δε θα ‘ταν ο μόνος χαρισματικός αυτοκαταστροφικός που θα έκλαιγε σε αυτό το παγκόσμιο κύπελλο εξαιτίας των γερμανών.

Στον τελικό οι γερμανοί αντιμετώπιζαν την αργεντινή του μαραντόνα που τους είχε στερήσει το τρόπαιο τέσσερα χρόνια πριν στο μεξικό.
Οι πρωταθλητές ξεκίνησαν με ήττα σοκ από το τρομερό καμερούν του ροζέ μιλά (που δήλωνε 38, αλλά έκρυβε μια τετραετία) αλλά... ευτύχησαν να δουν το βασικό τους τερματοφύλακα να τραυματίζεται για να πάρει τη θέση του ο σπεσιαλίστας στις αποκρούσεις πέναλτι γκοϊκοϊτσέα που έγινε ο ήρωας της διοργάνωσης.
Στη φάση των 16 απέκλεισαν το μεγάλο τους αντίπαλο (σ’ ένα ματς που ακόμα συζητιέται για τα νερά που πότισαν τους βραζιλιάνους) και μετά στα πέναλτι τους γιούγκους και τους διοργανωτές ιταλούς με ήρωα τον γκόικο που έστειλε την ομάδα του στον τελικό για το ριπίτ.

Αλλά το πιο ενδιαφέρον κομμάτι στον ημιτελικό της ν(ε)άπολης ήταν το εξωαγωνιστικό.
Ο μαραντόνα αγωνιζόταν στην ομάδα της νάπολι και λατρευόταν σα θεός. Την πήρε απ’ το χέρι και της έδωσε δύο πρωταθλήματα, ένα κύπελλο ιταλίας κι ένα ουέφα. Κυρίως όμως το δικαίωμα να κοιτάει στα μάτια τα θηρία του βορρά (του ανιέλι, του μοράτι και του μπερλουσκόνι).

Πριν τον αγώνα ο παμπόνηρος ντιέγκο εφάρμοσε τη θεωρία του λένιν περί δύο εθνών στο ίδιο κράτος. Ζήτησε από τους ναπολιτάνους να υποστηρίξουν την αργεντινή γιατί δεν είχαν τίποτα κοινό με τον ιταλικό βορρά που τους εκμεταλλεύεται και τους θυμάται μια φορά στα τόσα. Κι όπως κάθε αιρετικός κατάφερε να διχάσει τον κόσμο.

Το κόλπο έπιασε. Οι αργεντίνοι δεν ένιωθαν να βρίσκονται εκτός έδρας. Το μισό κοινό τους υποστήριζε και πανηγύρισε τη νίκη τους σα δική του.
Το τέχνασμα εξόργισε το ιταλικό κοινό που στον τελικό της ρώμης υποστήριζε φανατικά τους γερμανούς για εκδίκηση. Στην ανάκρουση των εθνικών ύμνων οι αποδοκιμασίες σκέπασαν τον ύμνο της αργεντινής. Η κάμερα περνάει μπροστά απ’ τους παίκτες, φτάνει στο μαραντόνα κι αυτός ξεσπάει: ¡hijos de puta! Κι άλλη μια φορά για εμπέδωση. Τόσο καθαρά που κι ένα μικρό παιδί θα μπορούσε να το καταλάβει.
Σαν τέτοιο θα έκλαιγε κι αυτός μετά το τέλος του αγώνα.

Η ιταλική ομοσπονδία του το φύλαξε και τον χτύπησε στο αδύνατο σημείο του, το πάθος για την κοκαΐνη. Η επόμενη χρονιά του θα ήταν η τελευταία στην ιταλία κι ουσιαστικά η τελευταία σε υψηλό επίπεδο.

Η φιφα του τα ‘χε μαζεμένα από πριν. Όχι επειδή ήταν βραζιλιάνος ο πρόεδρός της (χαβελάνζε). Αλλά για τις μπηχτές του στο προηγούμενο μουντιάλ που η φιφα έβαζε τα παιχνίδια ντάλα μεσημέρι για να βολεύει την τηλεθέαση στην ευρώπη.
Τέσσερα χρόνια μετά, στο μουντιάλ των ηπα, του έστησε καρτέρι και τον τελείωσε απ’ τις διοργανώσεις της αλά ιταλικά (να μάθει να βάζει τέσσερα στην ελλάδα).

Πιθανότατα το αρχικό σχέδιο ήταν να παίξουν στον τελικό οι χώρες του άξονα και στον μικρό να γίνει η ρεβάνς για το 86, με το χέρι του θεού και το γκολ του αιώνα (που ήταν η ρεβάνς για τα φώκλαντ του 82).
Απ’ τη στιγμή που η αργεντινή χάλασε τη σούπα, το πράγμα απλουστεύτηκε. Δεν υπήρχε αμφιβολία για τις προτιμήσεις της φιφα.

Ο αγώνας ήταν σκέτη κλοτσοπατινάδα. Η φαντεζί αργεντινή έπαιζε ταμπούρι. Πλησίαζε το τέλος και πηγαίναμε για παράταση. Αλλά ξαφνικά…
Κάθετη πάσα, ο κλίνσμαν μες στην περιοχή, πέφτει χαρούμενα κι ο μεξικάνος κόρακας φρου-φρου, το δίνει ακόμα πιο χαρούμενα. Πιο πριν είχε αφήσει με δέκα την αργεντινή (που τελείωσε το ματς με εννιά).

Κανονικά τα πέναλτι τα εκτελούσε ο ματέους, αλλά την κρίσιμη στιγμή κάνει την κότα (κι ας τον ψήφισαν πολυτιμότερο παίκτη της διοργάνωσης).
Στη θέση του πάει ο μπρέμε, συμπαίκτης του στην ίντερ. Χαίτη, πλατινέ μαλλί, σαν μέλος των σκόρπιονς έτοιμος να πει το winds of change.
Διαλέγει γωνία, πέφτει ο γκόικο, την χάνει για λίγο… 1-0. Η δυτική γερμανία είναι πρωταθλήτρια κόσμου.

Στην απονομή ο μαραντόνα δεν αντέχει και ξεσπάει σε κλάματα για την αδικία. Σαν μικρό παιδί που του έκλεψαν το παιχνίδι του με ζαβολιά. Την ύβρη της νάπολης, την ακολουθεί η κάθαρση στο ολίμπικο.
Κάθαρση; Ε, όσο κάθαρση ήταν κι αυτή που κάναμε εδώ, ένα χρόνο νωρίτερα…

Οι πιο πολλοί αποδίδουν τη σφαγή στις σχέσεις της φιφα με τον μαραντόνα, αλλά αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Οι σύντροφοι αναγνώστες έχουν το κριτήριο να δουν και την άλλη που κρύβει πολιτική σκοπιμότητα.

Υστερόγραφα

-Το μπρεζνιεφικό απολίθωμα παρακολούθησε αυτό το μουντιάλ σε τρυφερή, παιδική ηλικία –ουσιαστικά είναι το πρώτο που θυμάμαι.
Άκαπνο από ταξική πάλη και πολιτικά συμπεράσματα υποστήριζα τους γερμανούς επειδή μου άρεσε: i) η φανέλα τους (άσπρο με τριχρωμία), ii) οι γερμανοί της ίντερ (κόντρα στη μόδα με τους ολλανδούς της μίλαν) και iii) η ιδέα να είμαι (για μια φορά) με τους νικητές. Το τελευταίο το πίστευα γιατί πριν τη διοργάνωση είχα δει τον πητ παπαδάκη να προβλέπει την κατάκτηση του τροπαίου απ’ τους γερμανούς.
Μεγαλώνοντας, κατάλαβα το λάθος μου κι έκανα την αυτοκριτική μου στα όργανα.

-Το σπρώξιμο της γερμανίας είχε συνέχεια στο μπάσκετ τρία χρόνια μετά (ως διοργανωτές του ευρωμπάσκετ) σε μια εποχή που τα αστέρια της ήταν ο χάρνις κι ο μίκαελ κωχ (ο νοβίτσκι ήταν ακόμα έφηβος)!
Νίκησε στον ημιτελικό την εθνική μας (και ξανά-ξανά, στο μικρό τελικό ξανά) και στον τελικό τη ξεδοντιασμένη ρωσία (με μπαζάρεβιτς, καράσεφ και το νοσόφ που ήταν σαν κοτοπουλάκι). Μπροστά στις κραταιές μπρεζνιεφικές ομάδες του γκομέλσκι, αυτή η ρωσία έμοιαζε με το μεθύστακα τον γέλτσιν.
Τι σου είναι η σημειολογία…

-Το μουντιάλ του 90’ πέρασε στην ιστορία ως ένα απ’ τα λιγότερο θεαματικά όλων των εποχών. Το ξύλο κι η σκοπιμότητα πήγε σύννεφο κι όποιος έβαζε γκολ γυρνούσε τη μπάλα πίσω στο τέρμα για να το κρατήσει (παίζαν ακόμα με τους παλιούς).

Αλλά εξωαγωνιστικά ήταν αξεπέραστο σε συγκινήσεις και δράματα (κι όχι μόνο εξαιτίας του μαραντόνα).
Ήταν η τελευταία εμφάνιση της σοβιετικής ένωσης, της ενιαίας γιουγκοσλαβίας και της τσεχοσλοβακίας σε διεθνείς οργανώσεις. Οι δυο τελευταίες έφτασαν μέχρι τους οκτώ, ενώ οι σοβιετικοί του λομπανόφσκι αποκλείστηκαν απ’ τη φάση των ομίλων παρά την τεσσάρα στο καμερούν. Το κύκνειο άσμα τους ήταν φάλτσο κι άδοξο. Σαν περεστρόικα αλά αθλητικά…

Μετά το 90 η κάνουλα με τις συγκινήσεις έκλεισε. Η νέα τάξη πραγμάτων έφερε το τέλος των συγκινήσεων (μαζί με αυτό της ιστορίας)…

Σχετικά με τις τελευταίες ψηφοφορίες

Η υγιής πλειοψηφία των αναγνωστών δε νοστάλγησε στιγμή τις ασόβαρες εκλογικές αναλύσεις. Αλλά η κε του μπλοκ τάσσεται παραδοσιακά με τις νοσηρές μειοψηφίες.

Δυο καμένα λόγια για τις τελευταίες ψηφοφορίες.
Ο κυρίαρχος λαός του διαδικτύου ανέδειξε πρώτη δύναμη το δίδυμο μπόλεκ-λόλεκ (που έχασε ωστόσο την αυτοδυναμία και πρέπει να αναζητήσει συνεργασία με άλλες γραφικές φιγούρες. Από τέτοιες στον χώρο άλλο τίποτα).
Στους ιστορικούς του μέλλοντος πέφτει το καθήκον να διευκρινίσουν ποιος απ’ τους δυο ήταν ο αλβανόφιλος και ποιος ο κινεζόφιλος, καθώς και το ρόλο που διαδραμάτισε στα γεγονότα το κομματόσκυλο που είχαν δίπλα τους.

Αν και τρίτη στην ψηφοφορία, η τυπική γραμμή μ-λ για αποχή είναι ουσιαστική νικήτρια με τη συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών του δικτύου να απέχει αηδιασμένη από το εκλογικό πανηγυράκι που έστησε η κε του μπλοκ. Πιστή στο ρεβιζιονιστικό της κατήφορο η τελευταία εξακολουθεί να σπέρνει την αυταπάτη ότι ακόμα κι η συμμετοχή σε γιούχου ψηφοφορίες στο διαδίκτυο προσφέρεται για ευρύτερη ζύμωση στις μάζες.

Όμως αυτοί που έπιασαν πλήρως το πνεύμα της μ-λ γραμμής είναι όσοι ψήφισαν την επιλογή μη λυγίσεις (τίποτα μη ζητήσεις) που συμπυκνώνει την πολιτική λογική του μετώπου του κκε (μ-λ). Η αρνητική προστακτική μη λυγίσεις παραπέμπει ευθέως στο μέτωπο αντίστασης που θέλουν να συγκροτήσουν τα μουλού, ενώ το συμπληρωματικό τίποτα μη ζητήσεις στην τυπική μ-λ λογική ότι δεν πρέπει να υπάρχει πρόταγμα που να περιχαρακώνει τον αγώνα.
Εν παρόδω να πω ότι ο ορθογραφικός έλεγχος στο γουόρντ μου είναι αντιδραστικός και δεν αναγνωρίζει το πρόταγμα, ούτε καν την επαναθεμελίωση.

Στην καινούρια ψηφοφορία που τρέχει έχουν ήδη γίνει φανερά κάποια πράγματα. Αν απλώσει στις μάζες με ολομελειακές διαδικασίες από τα κάτω, όλα είναι ανοιχτά για την πλατφόρμα συνθημάτων του χαριτάκη. Αλλιώς θα επικρατήσει αυτός με τον ισχυρότερο κομματικό μηχανισμό (ηλίου φαεινότερο ποιος τον έχει).
Σαν τις εκλογές της νουδού ένα πράγμα…

Υστερόγραφο:

Η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή σε προτάσεις για τις ψηφοφορίες που θα ακολουθήσουν (ιδίως σε αυτές που θα ζητάνε να σταματήσουν).
Αντί επιλόγου, δυο μουσικές επιλογές που θα εκτιμήσει το φιλοθεάμον φιλο-καλτ κοινό με θέμα το λένινγκραντ και την περεστρόικα.

http://www.youtube.com/watch?v=CXP7ZeuW_T4&feature=related
ένα άκρως σοβαρό τραγούδι από μια καλτ φινλανδική μπάντα

http://www.youtube.com/watch?v=-BFjX9bbwjg&feature=related
ασορτί με τη σοβαρότητα των υποσχέσεων του γκόρμπι

Ποια είναι η στάση των κομμουνιστών στο θέμα του ελεύθερου έρωτα;

Κρίσιμο ερώτημα. Ας δούμε τι απαντούσαν οι σοβιετικοί.

Για να αρχίσουμε πρέπει να καθορίσουμε τι σημαίνει ελεύθερος έρωτας.

Πριν από την οκτωβριανή επανάσταση, το 1915, η ινέσσα αρμάν, εξέχουσα φυσιογνωμία στο διεθνές γυναικείο κίνημα, ετοίμαζε να γράψει μια μπροσούρα για τα κοινωνικά προβλήματα της εργάτριας.
Αποφάσισε να συμβουλευτεί το λένιν και του έστειλε ένα σκελετό της μπροσούρας. Ανάμεσα στα άλλα έθιγε το θέμα του ελεύθερου έρωτα.
Ο λένιν απάντησε.

Τι εννοείς με αυτή την πρόταση; Τι μπορεί να εννοηθεί με αυτή; Μήπως σημαίνει:
Ελευθερία από υλικούς (οικονομικούς) περιορισμούς στην υπόθεση του έρωτα;
Το ίδιο από τις υλικές φροντίδες;
Από θρησκευτικές προκαταλήψεις;
Από τις απαγορεύσεις του πάπα κλπ;
Από τις προκαταλήψεις της κοινωνίας;
Από τη στενότητα ενός περιβάλλοντος (αγροτικού ή μικροαστικού ή αστοδιανοουμενίστικου);
Από τα δεσμά του νόμου, της δικαιοσύνης και της αστυνομίας;
Από τις σοβαρές συνέπειες του έρωτα;
Από τη μητρότητα;
Ελευθερία μοιχείας;

Κι ο λένιν απέδειξε ότι απ' τη στιγμή που το όλο πρόβλημα έχει μπει με τόση ασάφεια, οι αναγνώστες της μπροσούρας θα μπορούσαν κάλλιστα να καταλάβουν ότι ελεύθερος έρωτας σημαίνει τα τρία τελευταία σημεία. Μια τέτοια τοποθέτηση δε θάχε τίποτα κοινό με την κομμουνιστική ηθική.

Οι κομμουνιστές πιστεύουν ότι πραγματικός έρωτας σημαίνει μια σχέση ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα που δεν υπαγορεύεται από τίποτα άλλο παρά μόνο από την αγάπη. Συνεπώς αισθάνονται ότι ο έρωτας πρέπει νάναι ελεύθερος από κάθε υλική βλέψη, ατομικά συμφέροντα, προκαταλήψεις, κάθε είδους ψευτιά, πατρικές απαγορεύσεις και άδικους νόμους. <ε άλλα λόγια ελεύθερος έρωτας σημαίνει ότι οι νέοι πρέπει νάναι ελεύθεροι στην εκλογή του συντρόφου τους κι ότι η αγάπη πρέπει να είναι το μόνο στήριγμα του γάμου.

Η ινέσσα αρμάν έλεγε ότι ακόμα κι ένα φευγαλέο πάθος είναι ποιητικότερο κι αγνότερο από ένα φιλί σε ένα γάμο χωρίς έρωτα.
Ο λένιν απάντησε ότι αυτό είναι σύγκριση χωρίς λογική. Ένας γάμος χωρίς έρωτα, αλλά μόνο με προσποιήσεις θα ήταν χυδαίος. Αλλά γιατί να συγκρίνουμε τον έρωτα με μια τυχαία υπόθεση; Το προηγούμενο δεν ήταν έρωτας.

Οι υποδείξεις του λένιν δείχνουν πώς οι κομμουνιστές βλέπουν τον έρωτα και το γάμο.
Οι νόμοι και τα έθιμα της τσαρικής ρωσίας έμπαιναν συχνά εμπόδιο στο γάμο των ανθρώπων που αγαπιόντουσαν. Πολύ συχνά δε μπορούσε να γίνει γάμος γιατί εκείνη ήταν πλούσια κι αυτός φτωχός. Ήταν ευγενής, ήταν χωριάτισσα. Ήταν μουσουλμάνος κι ήταν ορθόδοξη κλπ (σσ δική μου: τότε όμως δεν είχαν τιβί και μανουσάκη. Το τμήμα ηθών άρχισε το 92 με τις ανατροπές).
Οι γονείς συχνά δίναν την κόρη τους σε γάμο παρά τη θέλησή της, μόνο για χρήματα ή υψηλή θέση. Το διαζύγιο ήταν περίπλοκο. Όλα αυτά οδηγούσαν στην υποκρισία, την ψευτιά, το δεσποτισμό και την αδικία στις οικογενειακές σχέσεις.

Στη σοσιαλιστική κοινωνία αναπτύχτηκαν ανθρώπινες σχέσεις νέου τύπου κι ανάμεσά τους οι οικογενειακές, οι σχέσεις μεταξύ άντρα και γυναίκας, αφότου η γυναίκα απόκτησε πλήρη ισότητα.

Τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση, στην πολύπλοκη και δύσκολη μεταβατική περίοδο, υπήρχαν άνθρωποι που ξεπερνώντας την παλιά, την άσκημη ηθική, πήγαν στο άλλο άκρο.
Για παράδειγμα υπήρχαν αυτοί που ασπάζονταν την αναρχική θεωρία του ποτηριού με το νερό. Πίστευαν πως στην κομμουνιστική κοινωνία οι σεξουαλικές επιθυμίες μπορούσαν να ικανοποιηθούν τόσο απλά και ευκαιριακά όσο όταν πίνεις ένα ποτήρι νερό.

Αυτή ή άποψη απορρίφτηκε κατηγορηματικά από τους κομμουνιστές. Επέμεναν ότι η αληθινή αγάπη απαιτεί αγνότητα και κατανόηση. Από μια σεξουαλική σχέση μπορεί να δημιουργηθεί μια νέα τρίτη ζωή. Εδώ βρίσκεται η τεράστια υπευθυνότητα απέναντι σε αυτόν που αγαπάς, απέναντι στη νέα γενιά και στην κοινωνία.

Οι ψευτοεπαναστατικές, αναρχικές θεωρίες δε βρήκαν απήχηση στη σοσιαλιστική κοινωνία. Αλλά βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τυχαίοι ή μικρής διάρκειας γάμοι.

Οι κομμουνιστές δεν εκτιμούν τον ασκητισμό, ούτε υπεραπλοποιούν την όλη υπόθεση των ερωτικών σχέσεων. Οι άνθρωποι στη νέα κοινωνία ζουν μια γεμάτη ζωή και την χαίρονται. Αλλά ο περιστασιακός έρωτας και ο γάμος είναι ξένος για τη συντριπιτική πλειοψηφία των ανθρώπων.

Οι κομμουνιστές θέλουν ο έρωτας νάναι ελεύθερος, αλλά όχι από τις ανθρώπινες αξίες. Μονάχα απ' ό,τι τον δεσμεύει. Έτσι καταλαβαίνουμε την ελευθερία του έρωτα.

Από εγχειρίδιο της χρυσής μπρεζνιεφικής εποχής υπό τη μορφή ερωταπαντήσεων με τον τίτλο: τι είναι ο κομμουνισμός.

Στο καλογραμμένο εμετικό μυθιστόρημά του για τη σοβιετία ο κούλογλου αναρωτιέται αν μπορεί να υπάρχει έρωτας σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς.
Οι απανταχού σύντροφοι αναρωτιούνται πόσο κομπλεξικός κι ανέραστος μπορεί να είναι ο κούλογλου.
Τα ερωτήματα του λένιν αποδεικνύουν πόσο ελεύθερος είναι στην πραγματικότητα ο έρωτας στον καπιταλισμό.

Ο σοβιετικός κυριούλης λέει ότι οι άνθρωποι αναζητούν απεγνωσμένα την ευτυχία στον έρωτα, όταν δε μπορούν να βρουν τον εαυτό τους στον χώρο δουλειάς κι αλλοτριώνονται αντί να εργάζονται δημιουργικά.
Κι εγώ αναρωτιέμαι αν θα έχει θέση η τυφλή καψούρα στο σοσιαλισμό, όπου ο κόσμος θα ζει ανέμελα κι οι ανθρώπινες σχέσεις θα είναι απομυστικοποιημένες.

Το δεκέμβρη, οι αναρχικοί κέρδισαν ένα σωρό κόσμο που βλέπει τον έρωτα σαν ποτήρι με νερό για να ξεδιψάσει.
Οι αλτουσεριανοί θα έβγαιναν από τα ρούχα τους αν διάβαζαν το αμέσως προηγούμενο κεφάλαιο για τον ιδεολογικό θεσμό της οικογένειας, που θα συνεχίσει να υπάρχει στο σοσιαλισμό απαλλαγμένη από το οικονομικό της περιεχόμενο.
Κι οι αστοί αποδίδουν τους συχνούς γάμους των σοβιετικών σε οικονομική σκοπιμότητα (για να καρπωθούν το σπίτι και τα προνόμια που είχαν τα ζευγάρια από το κράτος).
Ενώ στην ελλάδα παντρευόμαστε από πίστη στον ιερό θεσμό της οικογένειας. Ούτε λόγος για κοινωνικά αίτια που μειώνουν τους γάμους και τις γεννήσεις.

Οι παλιοί αναγνώστες (κι όχι μόνο) θυμούνται ότι η ινέσσα αρμάν φερόταν να έχει πλατωνικό δεσμό με τον λένιν που επισήμως ήταν ζευγάρι με την κρούπσκαγια. Είχε τους λόγους της να θέλει την γνώμη του...
Η φήμη ότι η μπροσούρα που του 'στειλε είχε και ραβασάκι με ερωτική αφιέρωση είναι αντιεπιστημονική κι εξίσου χυδαία με τα ραβασάκια και τα χαρτάκια της γιάλτας.

Δε βγαίνουν πια τέτοια βιβλία στις μέρες μας...

Δε μπορούσε να σωπαίνει άλλο

Σάτιρα στη σοβιετία; Κι όμως υπήρχε!

Όλα ξεκίνησαν από ένα έντυπο ερωτηματολόγιο. Η κεντρική διεύθυνση του υπουργείου είχε αποφασίσει να εξετάσει σε επιστημονική βάση τις υποθέσεις του προσωπικού όλων των επί μέρους τμημάτων της επιχείρησης.

Ήρθε λοιπόν και στο δικό μας τμήμα ένας κοινωνιολόγος κι έφτιαξε το ερωτηματολόγιο. Το προσωπικό βέβαια έδειξε την απαραίτητη σοβαρότητα κι επαγρύπνηση: όλοι αντιλήφθηκαν άμεσα πως σε μερικές από τις ερωτήσεις, όπως πχ στην ερώτηση "θα θέλατε να συνεχιστεί η συνεργασία σας με τον προϊστάμενό σας σ. σεμιόν κυρίλοβιτς σβιρμπιτσένκο;" ήταν αδύνατο να δώσει κανείς διφορούμενη απάντηση.

Μα για ποιους μας περάσανε; συζητούσαν μεταξύ τους οι συνάδελφοι, αφού ο πρώτος που θα διαβάσει τις απαντήσεις μας θάναι ο ίδιος ο σεμιόν κυρίλοβιτς. Για μπούφους μας νομίζουνε!

Τρεις μέρες μελετούσε ο προϊστάμενος τις απαντήσεις μας. Τελικά μας συγκέντρωσε όλους για συζήτηση. Ήμασταν όλοι παρόντες εκτός από τον περεσιάνκο που είχε φύγει σε μια αποστολή αμέσως μόλις είχε συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο.

-Μάλιστα, άρχισε ο σβιρμπιτσένκο. Νομίζω πως συνολικά κάναμε καλή δουλειά. Οι απαντήσεις δείχνουν πως το προσωπικό αποτελείται από ανθρώπους προβληματιζόμενους και διορατικούς. Ελπίζω πως η κεντρική διεύθυνση θα εκτιμήσει σωστά, θα κάνει τη σωστή αξιολόγηση, θα βγάλει τα σωστά συμπεράσματα.

Όλοι αναστέναξαν με ανακούφιση. Εκείνη τη στιγμή όμως ο σβιρμπιτσένκο έβγαλε από το συρτάρι ένα ερωτηματολόγιο.

-Βέβαια, συνέχισε, είναι προσωπική υπόθεση του καθένα, κι ο καθένας είχε φυσικά το δικαίωμα να γράψει ό,τι θέλει... αλλά... (ο σβιρμπιτσένκο έκανε μια παύση και κοίταξε κατάματα τους υφιστάμενούς του)... αλλά βρέθηκε παρ' όλα αυτά κάποιος... που έγραψε: δεν θα ήθελα να δω τον σ. σ.κ. σβιρμπιτσένκο προϊστάμενο του γραφείου μας στο μέλλον.

Όλοι πάγωσαν. Κι ο προϊστάμενος, χωρίς να κρύβει τον ειρωνικό τόνο στη φωνή του, συνέχισε:
-Πού είναι λοιπόν ο ήρωας; Ο γενναίος μας λαριόν λεονίντοβιτς περεσιάνκο; Να κατηγοράει τη διεύθυνση ξέρει, αλλά να κοιτάξει κατάματα την αγαναχτισμένη κοινότητα αυτό δεν το τολμάει!...

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή μπαίνει στο γραφείο ο περεσιάνκο. Προφανώς μόλις είχε επιστρέψει από την αποδτολή. Άλλος στη θέση του, μετά από ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο, θα τόσκαγε να κρυφτεί στου διαόλου τη μάνα. Τούτος όμως, σα να μη συνέβαινε τίποτα, κάθεται σε μια καρέκλα που βρίσκει ελεύθερη και προσπαθεί να ανταλλάξει χειραψία με τους διπλανούς του. Εκείνοι βέβαια δεν προσέχουν το χέρι και κοιτάζουν αλλού... ο δε σεμιόν κυρίλοβιτς τρέμει από το κακό του μπροστά σε τέτοια αναίδεια.

-Λοιπόν αξιότιμε σ. περεσιάνκο, λέει ο σβιρμπιτσένκο, στο εξής δηλαδή δεν επιθυμείτε να εργαστείτε μαζί μου στο ίδιο γραφείο, έτσι;
-Μάλιστα σεμιόν κυρίλοβιτς, απαντάει ήρεμα ο περεσιάνκο, δεν επιθυμώ.

Το κάτω σαγόνι του σεμιόν κυρίλοβιτς στράβωσε. Στεκόταν μπροστά σε όλη την ομάδα με το στόμα ανοιχτό κι από μέσα του έβγαινε ένας ήχος σαν χαλασμένο πλυντήριο. Ο περεσιάνκο συνέχισε χαμογελώντας ανέμελα:

-Σεμιόν κυρίλοβιτς, επιτρέψτε μου να διατυπώσω με κάθε ειλικρίνεια τη γνώμη μου για το πρόσωπό σας. Είναι απαράδεκτο έναν άνθρωπο σαν και σας να τον κρατούν δυο χρόνια τώρα στη θέση του προϊστάμενου ενός γραφείου! Όλοι οι υφιστάμενοι το βλέπουν και το καταλαβαίνουν αυτό αλλά δεν ανοίγουν το στόμα τους να πουν ντόμπρα την αλήθεια! Κι αυτό διότι με τις δικές σας πλάτες, σεμιόν κυρίλοβιτς, είναι εξασφαλισμένοι. Ούτε καν χρειάζεται να σκέφτονται οτιδήποτε μια και σκέφτεστε εσείς για λογαριασμό τους. Δεν τους νοιάζει το ότι χάνεται μια αξία, το ότι εσείς θάπρεπε τώρα να βρισκόσαστε στην κεντρική διεύθυνση στο υπουργείο! Τους αρκεί που βολεύονται αυτοί! Και σίγουρα θα έχουν γράψει στο ερωτηματολόγιο διάφορα σε στυλ "θέλουμε τον σεμιόν κυρίλοβιτς και στο μέλλον σαν προϊστάμενό μας", "μη μας τον παίρνετε! είναι σαν πατέρας μας!" Έτσι;
-Ναι, έτσι, ανάσανε ο σβιρμπιτσένκο κι έπαψε να γουργουρίζει.

-Ε, λοιπόν εγώ, φώναξε ο περεσιάνκο, το πήρα απόφαση: ό,τι θέλει ας γίνει! Τι έχω να χάσω; Για χάρη μιας σπουδαίας υπόθεσης, εγώ, ένας μικρός συνεργάτης της σειράς, είμαι έτοιμος να υποστώ τις όποιες ταλαιπωρίες... Συγχωρέστε με αν σας δημιουργώ προβλήματα με το ερωτηματολόγιό μου ή αν έγραψα τίποτα λάθος, δεν άντεχα όμως άλλο να σωπαίνω! Δε μπορούσα να σωπαίνω άλλο!... Και τώρα... τώρα κάντε μαζί μου ό,τι νομίζετε!...
-Α-α-α... έκανε αργά ο σεμιόν κυρίλοβιτς.

Την άλλη μέρα τον διόρισε πρώτο τμηματάρχη του.

του αλεξάντερ μιροσνίτσενκο, από την ανθολογία σύγχρονης σοβιετικής σάτιρας (εκδόσεις επιλογή, θεσσαλονίκη 1980).

Κείμενο που στηλιτεύει τα αστικά κατάλοιπα στη σοσιαλιστική κοινωνία, όπως η σάτιρα (είδος που άνθισε μετά τη ρεβιζιονιστική στροφή στο εικοστό συνέδριο ξεφεύγοντας από τα όρια της ωραιοποίησης και του ουδέτερου ευθυμογραφήματος).

Ένα συνέδριο για το γιάννη ρίτσο

Τηλέφωνο στον ηλεκτρικό:
-Έλα που είσαι;
-Έφτασα περισσό.
-Καλά φτάνω κι εγώ σε λίγο.
-Σε περιμένω κάτω στο έβερεστ.
-Τι, βάλαμε έβερεστ στο ισόγειο;
-Όχι, ρε νούμερο. Κάτω στο σταθμό εννοώ.
Έφτασε ο συρμός και κατεβήκαμε μπουλούκια απ’ τα βαγόνια σαν προσυγκέντρωση.

Στα μάτια μας το σπίτι του λαού ήταν ένα μικρό χόλιγουντ με σελέμπριτις. Ο χαλβατζής που πρέπει να ήταν πολύ ωραίος στα νιάτα του, ο σοφιανός με την χρόνια αλλεργία, ο μανώλης δούκας με τα σφυροδρεπανέλια του, η αλέκα να στήνει δίπλα μας πηγαδάκι στο διάλειμμα και α! ο μπογιό…

Ξαφνικά έρχεται προς το μέρος μου ο χουρμουζιάδης:
-Ανέβασέ με σύντροφέ μου.
Τι θέλει να πει; Το ηθικό; Τελικά εννοούσε τα σκαλιά.
Ναι, λοιπόν. Έκανα το δεκανίκι του χουρμουζιάδη. Και δη το δεξί.

Από νεολαία λίγα πράγματα. Αν είχαν χρέωση, θα τον γέμιζαν τον χώρο οι σύντροφοι. Όταν δεν έχουν, μια κυριακή μένει για ξεκούραση και το τελευταίο που σκέφτεσαι είναι να τη σπαταλήσεις δημιουργικά.

Μπήκαμε στον χώρο που γίνονται τα συνέδρια και μας τύλιξε η μυρωδιά απ’ τις αναμνήσεις. Έβλεπα νοερά τις στιγμές που έχει ζήσει αυτή η αίθουσα. Διασπάσεις, ανασυγκρότηση, ολόπλευρη ενίσχυση, αντεπίθεση (στο επόμενο συνέδριο τους παίρνουμε φαλάγγι). Την αλέκα, τον χαρίλαο, τον ανδρουλάκη να του φωνάζει, ήσουν λούθηρος κι ας μην το ξέρεις.
Ανατριχίλα…

Οι εισηγήσεις ήταν μεστές από συναίσθημα. Κάποιοι εισηγητές δάκρυσαν καθώς τις διάβαζαν και μετέφεραν τη συγκίνηση και στο κοινό από κάτω.
Δε μπορώ να πω ότι τη συμμεριζόμουν, αλλά αυτό έχει να κάνει μάλλον με δικό μου πρόβλημα πρόσληψης, της τέχνης γενικά και πιο ειδικά του ρίτσου.

Με έχει επηρεάσει κι ο σοβιετικός κυριούλης.
Ο ρίτσος είναι ο ποιητής της ρωμιοσύνης. Αγαπά την πατρίδα του και την εξυμνεί σε βαθμό που να σκεπάζει τις τάξεις. Ό,τι έπαθε και το εαμ δηλαδή.
Αλλά αν του πούμε κάτι αντίστοιχο για το στάλιν και το μεγάλο πατριωτικό πόλεμο βγαίνει απ’ τα ρούχα του.

Πριν συναντήσει τον ανακριτή ο ρίτσος κουβεντιάζει με τη συνείδησή του. Δεν έκανε κακό σε κανέναν, αγαπά όλο τον κόσμο και την ελλάδα απέραντα.
Βλέπετε κύριοι, αυτά τα πράγματα τα ζουν, δεν τα υπογράφουν.
Κι εγώ να σκαλώνω σαν ψείρας, γιατί οι δηλώσεις άλλο πράγμα έλεγαν: να αποκηρύξεις τον κομμουνισμό, αναιρώντας τον εαυτό σου (όσα πίστεψες κι όσα έκανες). Κι είχε σημασία να μην το κάνεις, ούτε γραπτά, ούτε στη ζωή.
Το συζητούσα μετά με δυο συντρόφους και διαφωνούσαμε. Με τη μία μαλώσαμε κι αλλάξαμε θέμα και με τον άλλο ψάχναμε να βρούμε αν τους κομμουνιστές τους εκτελούσαν με τον 509 ή με τον 375 περί κατασκοπείας.

Ένα πολιτικό έργο δε μπορεί παρά να γεννά πολιτικές αντιδράσεις. Κι αυτό ισχύει για όλες τις περιόδους του έργου του.
Τα πρώτα χρόνια ο ρίζος δημοσίευε τόσο τα ποιήματά του όσο και κριτικές για τη μοντέρνα ποίηση που πρέσβευε, την αστική του καταγωγή και τον ιντιβιντουαλισμό του (που πήγαζε απ' το προσωπικό κι οικογενειακό δράμα του ποιητή).
Άλλοι λένε ότι έκανε στροφή το 56 μετά το ταξίδι του στη σοβιετική ένωση (τότε που έγραψε τη σονάτα), κάτι που αντέκρουσαν οι εισηγητές της πρώτης μέρας (εγώ πήγα μόνο τη δεύτερη και το έχασα μαζί με το λουγγή).
Ενώ στα 1985 μια επιθεώρηση τέχνης του βγαίνει από αριστερά και του ασκεί κριτική από τη σκοπιά του σοσιαλιστικού ρεαλισμού (μόνο τότε μπορούσαν να ζήσουν τέτοια διαμάντια).

Αλλά η ατραξιόν ήταν στις παρεμβάσεις που ακολούθησαν και τη λέγαν διονύση. Ένας παππούς 92 χρονών, (κατά δήλωσή του) παλιό μέλος της κε και του πγ που είχε να κάνει μια πρόταση. Ανέβηκε μόνος στο βήμα διώχνοντας όσους πήγαν να τον βοηθήσουν, αλλά τον κατέβασαν άλλοι, γιατί αργούσε κι είχαμε βγει εκτός χρόνου.
Έτρεμαν τα χέρια και το μυαλό του, βούλιαξε στη συγκίνηση, ο ειρμός του μπλέχτηκε σε ιστορίες με τον σουσλόφ, τη μακρόνησο κι ένα σκυλάκι που ανέπτυξε κομματική συνείδηση και γάβγιζε τους ασφαλίτες.
Το προεδρείο του έλεγε να κατέβει, αλλά αυτός εκεί, στοχοπροσήλωση. Να κάνω την πρόταση και μετά διαγράψτε με!

Δεν έγινε τίποτα απ’ τα δύο και συνεχίσαμε.
Την πρόταση μας την είπε στο τέλος η μηλιαρονικολάκη. Να συγκεντρωθούν σε μια επιτομή κάποια ποιήματα του ρίτσου για πολιτικά κι ιστορικά γεγονότα.
Αλλά αυτό που προέχει είναι η έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου.

Η μέρα έκλεισε με ένα πολύ καλό ντοκυμανταίρ της κε για το ρίτσο, (ελπίζω να κυκλοφορήσει κι από τον ρίζο). Βλέποντάς το θυμήθηκα γιατί μια καλή μελοποίηση κάνει τους σπουδαίους στίχους αθάνατους.
Μου έμειναν επίσης οι στλιχοι: δε θυσιαζόμαστε για το θάνατο, αλλά για τη ζωή. Για μια ζωή όπου δεν θα χρειάζονται θυσίες.

Το μυαλό μου όμως κόλλησε σε άλλους στίχους που τους άκουγα πρώτη φορά, για τον ήρωα των τεσσάρων τοίχων, που βρίσκει προστασία στο φουστάνι της μαμάς κι έχει δυο-τρεις ακόμα που τον παινεύουν για να παινέψουν κατά βάθος τους εαυτούς τους.

Αυτό ήταν. Από αύριο ψάχνω για δουλειά.

-----------------------------------------------------------------------------------

Ακολουθεί ένα κείμενο του θηλυκού μου γονιού, που αν δεν είχε κλειστεί στην οικογένειά του θα είχε κάνει περισσότερα αξιόλογα πράγματα.
Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, αλλά περιέχει βασικά στοιχεία που θα ήθελε να ξέρει κανείς για τον ποιητή. Η αξία του βρίσκεται στο ότι είναι δουλειά ενός ερασιτέχνη (=εραστής της τέχνης) που κινήθηκε από κίνητρα εσωτερικά, χωρίς να φιλοδοξεί σε δημοσίευση. Λόγω επαγγέλματος (φιλόλογος) το ύφος θυμίζει ενίοτε σχολική εργασία.

Η κε του μπλοκ θα δημοσιεύσει τη μικρή αυτή εργασία σε συνέχειες ως ελάχιστη συμβολή στο έτος ρίτσου που τελειώνει χωρίς να έχουν γίνει πολλά πράγματα -μόνο οι λακεδαιμόνιοι και κάποιοι μπλόγκερς ασχολήθηκαν.
Το πρώτο μέρος αναφέρεται στη ζωή και το έργο του ποιητή.

-Ο γιάννης ρίτσος (μονεμβασιά 1909-αθήνα 1990) είναι μια από τις πιο σημαντικές ποιητικές παρουσίες της σύγχρονης λογοτεχνίας μας με παγκόσμια ακτινοβολία και απήχηση παρά τη στράτευσή του στην αριστερή ιδεολογία. (σσ δική μου: μάλλον εξαιτίας αυτής. Ο ίδιος ο ρίτσος έλεγε ότι η αξία ενός έργου -αν όχι πρώτα απ' όλα- σε τελική ανάλυση βρίσκεται στην πολιτική).
Θεωρείται ο μεγάλος ποιητής της πίκρας και των καημών της ρωμιοσύνης κι ο ανυπότακτος ποιητής των εργατών και των καταπιεσμένων.

Από μικρό παιδί έζησε τις πολλές δοκιμασίες της οικογένειάς του πράγμα που του καλλιέργησε μια σπάνια ψυχική ευαισθησία. Ο πατέρας του –ελευθέριος ρίτσος- που ήταν γαιοκτήμονας χρεωκόπησε οικονομικά και τελικά τρελάθηκε. Όταν άρχισε να φοιτά στο γυμνάσιο του γυθείου (1921) ο μεγαλύτερός του αδερφός (δημήτρης) και η μητέρα του (ελευθερία) πέθαναν από φυματίωση. Η αγαπημένη του αδερφή λούλα δεν άντεξε όλες αυτές τις συμφορές που έπληξαν την οικογένειά τους και παραφρόνησε κι αυτή. Ο ίδιος ο ποιητής σε ηλικία 17 ετών(1926) προσβάλλεται από φυματίωση που κλονίζει σοβαρά την υγεία του και το 1927 εισάγεται στο σανατόριο σωτηρία. Αργότερα κλείνεται και σε άλλα σανατόρια ενώ όταν βγαίνει κάνει διάφορα επαγγέλματα για να ζήσει (ηθοποιός, μέλος χορού στο θέατρο, διορθωτής σε εκδοτικό οίκο και άλλα).

Κατά την περίοδο αυτή της ζωής του τόσο στον ελληνικό χώρο όσο και στο διεθνή διαδραματίζονται γεγονότα με κοσμοϊστορική σημασία που επηρεάζουν σημαντικά τον ποιητή (βαλκανικοί πόλεμοι, ο πρώτος παγκόσμιος, η μεγάλη οκτωβριανή επανάσταση στη ρωσία κι η επικράτηση του σοσιαλισμού κι η μικρασιατική εκστρατεία που έκλεισε με τη μικρασιατική καταστροφή).

Εκείνο όμως που επηρεάζει καθοριστικά τον ρίτσο είναι η επαφή του με σοσιαλιστές κατά την παραμονή του στο σανατόριο σωτηρία από τους οποίους γνωρίζει τις σοσιαλιστικές ιδέες, τις μελετάει και τις ασπάζεται. Στην κατοχή (1942) προσχωρεί στο εαμ στο μορφωτικό τμήμα του οποίου εργάζεται, ενώ είναι ήδη οργανωμένος στο κομμουνιστικό κόμμα.

Ενώ μέχρι τώρα τη ζωή του την είχαν σφραγίσει οι θάνατοι κι οι ασθένειες των μελών της οικογένειάς του, αλλά κι η προσωπική του υγεία που τον ταλαιπωρεί αδιάκοπα, στο εξής ο ποιητής θα αντιμετωπίσει προσωπικές διώξεις, φυλακίσεις κι εξορίες για τα σοσιαλιστικά πιστεύω του. Τέσσερα χρόνια (1948-52) εργάζεται στη λήμνο πρώτα, στη μακρόνησο αργότερα και τέλος στον άη στράτη. Το 1967 με τη στρατιωτική δικτατορία συλλαμβάνεται και πάλι κι εκτοπίζεται στη γυάρο, στη λέρο και στη σύρο.
Η φιλάσθενη υγεία του δεν εμποδίζει τον ποιητή να αντιμετωπίσει με θάρρος και ήθος ανώτερου πνευματικού ανθρώπου όλους τους κατατρεγμούς και τα βασανιστήρια στις φυλακές και στους τόπους εξορίας.

Δε διώκεται μόνο ο ποιητής, αλλά και το ποιητικό του έργο. Το 1936 ο μεταξάς έδωσε διαταγή να κατασχεθούν όσα αντίτυπα του επιτάφιου είχαν απομείνει και να καούν μαζί με τα βιβλία άλλων προοδευτικών, πνευματικών ανθρώπων μπροστά στους στύλους του ολυμπίου διός (σσ: ο ρίτσος έλεγε ότι αποτελεί τιμή γι' αυτόν να καίει η δικτατορία δικά του ποήματα μαζί με τόσο σημαντικά έργα).

Ο ρίτσος δε σταμάτησε να γράφει ακόμη και μέσα στις απάνθρωπες συνθήκες της εξορίας του. Έγραφε τα ποιήματά του σε μικρά χαρτάκια και τα έκρυβε μέσα σε φιαλίδια. Πολλά απ’ αυτά σώθηκαν, αλλά αρκετά χάθηκαν. Σε ένα αφιέρωμα που έγινε για τα 80χρονα του ποιητή (1989) ένα χρόνο πριν το θάνατό του ο αλβανός ποιητής βαζίλ ντιλό έγραψε το ποίημα που αφορά τη δουλειά του ρίτσου στους τόπους εξορίας κι έχει τίτλο ξεθάβοντας τους στίχους του γιάννη ρίτσου.

Αν δε βρισκόταν κάποιο χέρι
να βγάλει από τη μαύρη γη στο φως
το βουλωμένο αυτό μπουκάλι με τα ποιήματα
θα ξέσπαγε μια μέρα σαν εκρηκτικό υλικό

Θ’ ανάβαν τα ποιήματα ένα-ένα
Από τον πρώτο ως τον τελευταίο στίχο
Θα ξέσπαγαν τα ενταφιασμένα ποιήματα
Τραντάζοντας και σκίζοντας
Το στήθος της γης.

Πώς θα μπορούσε να ‘στεκε μες στο μπουκάλι σφραγισμένη
Η αγανάκτηση χιλιάδων εξορίστων
Πώς θ’ άντεχε κλεισμένο στο γυαλί τόσο μαρτύριο;

Σ’ εκείνη το μπουκάλι –όχι, όχι-
Εσύ ρίτσο, δεν είχες κλείσει στίχους
Αλλά το δυναμίτη της καρδιάς τους

Ο ρίτσος δεν υπήρξε μόνο ο μεγάλος ποιητής, αλλά γενικότερα μια καλλιτεχνική φύση. Δεν έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστή η εξαιρετική του ικανότητα στη ζωγραφική με εκπληκτικές ζωγραφιές απαθανατισμένες στους τόπους εξορίας πάνω σε διάφορες πέτρες λειασμένες ή πάνω σε ξύλα κομμένων δέντρων. Λίγο πριν το θάνατό του το πνευματικό κέντρο του δήμου αθήνας σε συνεργασία με το υππο (σσ: νυν υπουργείο πολ-τού) δοργάνωσε μια έκθεση με όλο το εικαστικό έργο του ποιητή με τίτλο ο εικαστικός γιάννης ρίτσος.

Δείγμα της καλλιτεχνίας του αποτελούν και τα χειρόγραφά του με τα ζωγραφισμένα εξώφυλλα. Αλλά και τα ίδια τα γράμματά του είναι θαυμάσια κομψοτεχνήματα που θυμίζουν παλιά βυζαντινά ευαγγέλια.

-Το ποιητικό έργο του ρίτσου είναι τεράστιο σε ποσότητα αλλά και πολύ σημαντικό σε ποιότητα.
Άρχισε να γράφει ποιήματα από πολύ μικρή ηλικία. Ήδη σε ηλικία 12 χρονών (1921) στέλνει τα πρώτα του ποιήματα στο περιοδικό διάπλασις των παίδων του γρηγόρη ξενόπουλου. Η επίσημη εμφάνισή του όμως στα γράμματα γίνεται το 1934, όταν κυκλοφορεί η πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο τρακτέρ.

Από τότε ακολουθούν αλλεπάλληλες συλλογές. Πυραμίδες (1935), επιτάφιος (1936), το τραγούδι της αδελφής μου (1937), εαρινή συμφωνία (1937),το εμβατήριο του ωκεανού (1939), αγρύπνια (1954), πρωινό άστρο (1955), σονάτα του σεληνόφωτος (1956), οι γειτονιές του κόσμου (1957) κι άλλες πολλές.

Όλο το έργο του έχει συγκεντρωθεί σε επτά τόμους (αυτό έγινε όσο ο ποιητής συνέχιζε να γράφει ακόμη). Οι επτά τόμοι έχουν εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο κέδρος. Οι τέσσερις πρώτοι τόμοι (α, β, γ, δ) τιτλοφορούνται ως ποιήματα. Ενώ οι άλλοι τρεις τόμοι έχουν τους τίτλους: τέταρτη διάσταση, επικαιρικά, γίγνεσθαι.

Ορισμένοι μελετητές της ποίησης του ρίτσου τη διακρίνουν σε πέντε περιόδους
1η περίοδος: η προετοιμασία (1926-1936) με έργα όπως τρακτέρ, πυραμίδες, επιτάφιος όπου βρίσκαν έντονη την παρουσία των προσωπικών του βιωμάτων και φανερή την επίδραση του καρυωτάκη και της παραδοσιακής ποίησης.
2η περίοδος: η δοκιμασία (1935-1943) με έργα όπως το τραγούδι της αδερφής, εαρινή συμφωνία, το εμβατήριο του ωκεανού που αποκαλύπτουν τη λυρική πλευρά της ποίησης του ρίτσου.
3η περίοδος: η επιστροφή στις ρίζες και η επικαιρότητα.
Ως χαρακτηριστικά έργα επιστροφής στις ρίζες θεωρούν τη ρωμιοσύνη και την κυρά των αμπελιών (συλλογή αγρύπνια), ενώ ως χαρακτηριστικά έργα επικαιρότητας τα ημερολόγια εξορίας, τα μακρονησιώτικα και την ανυπότακτη πολιτεία.
4η περίοδος: η ωριμότητα (1956-1971).
Βρίσκουν ότι συντελείται με τη σονάτα του σεληνόφωτος το πρώτο από τα ποιήματα της τέταρτης διάστασης το οποίο βραβεύεται με το πρώτο κρατικό βραβείο της ποίησης.
5η περίοδος: η συνέχεια (1971 κι εξής) με βασικό έργο το γίγνεσθαι που οι περισσότερες συνθέσεις του αναφέρονται στη δικτατορία.

Το έργο του ρίτσου προκάλεσε μεγάλη εντύπωση από την πρώτη αρχή. Ο μεγάλος ποιητής κωστής παλαμάς, ο οποίος είχε αμφισβητήσει την ποιητική αξία του σεφέρη, χαιρέτισε με ενθουσιασμό την εμφάνιση του ρίτσου. Όταν το 1937 κυκλοφόρησε το ποίημά του το τραγούδι της αδερφής μου αφιερωμένο στην αδερφή του λούλα, ο παλαμάς έγραψε σε ένα ποίημά του για το ρίτσο
Το ποίημά σου το πικρό το ζουν ιχώρ κι αιθέρας
Καθάριος όρθρος της αυγής μηνάει το φως της μέρας
Σε μια φρικίαση τραγική χαμογελάει μιας πλάσης
ρυθμός παραμερίζουμε ποιητή για να περάσεις.

Ο ποιητής τιμήθηκε με το πρώτο κρατικό βραβείο ποίησης το 1956 για το έργο σονάτα του σεληνόφωτος καθώς και με πολλά άλλα βραβεία και διακρίσεις από πολλές χώρες του κόσμου, του ανατολικού και του δυτικού (βραβείο λένιν για την ειρήνη από τους σοβιετικούς, βραβείο της γαλλικής ακαδημίας για την ποίηση, τιμητικές διακρίσεις από βουλγαρία, γερμανία, βέλγιο κ.α).
Στην πόλη μας τιμήθηκε ως επίτιμος διδάκτορας από το αριστοτέλειο πανεπιστήμιο.
Το έργο του έχει παγκόσμια αποδοχή κι είναι μεταφρασμένο σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του πολιτισμένου κόσμου.

Ο ρίτσος είναι προικισμένος με μεγάλες ποιητικές αρετές. Την έμπνευσή του σε πολλά ποιήματά του την αντλεί από τα βιώματα της παιδικής κι εφηβικής του ζωής, από την επαφή με το τοπίο της πατρίδας του, τη φύση, τη ζωή, την ιστορία του τόπου, τους θρύλους και τις παραδόσεις του λαού. Όλο το λυρικό του έργο είναι διαποτισμένο από τη βαθύτατη γνώση κι αίσθηση της ελληνικής φύσης και ζωής κι από αυτό πηγάζει η ελληνικότητα του έργου του.

Όμως μεγάλο μέρος του ποιητικού του έργου έχει πολιτικό κοινωνικό χαρακτήρα. Εμπνέεται από τα προβλήματα του ανθρώπου τόσο ατομικά όσο και κοινωνικά και γράφει γι’ αυτά, συνεπής στην ιδεολογία του, προσπαθώντας να εμψυχώσει κάθε αγωνιζόμενο, κάθε καταπιεσμένο.
Ο ίδιος ο ποιητής καθορίζοντας το σκοπό και το νόημα της ποίησης γράφει: η ποίηση πρέπει να είναι ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας, ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή και μια σημαία στα χέρια της ελευθερίας.

Εκτός από το ποιητικό του έργο ο ρίτσος έχει αφήσει και μια τεράστια μεταφραστική εργασία έργων του βλαντιμίρ μαγιακόφσκι, του πωλ ελυάρ, του ναζίμ χικμέτ, του πάμπλο νερούδα κ.ά.

(Συνεχίζεται...)

Το ΜΕGA θυμάται: η υπόθεση των γιατρών

Για όσους τυχόν θέλουν να συνεχίσουν την κουβέντα που άνοιξε από κάτω. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, με μαρτυρίες των πρωταγωνιστών που τα έζησαν από πρώτο χέρι. Το γόνιμη είναι άλλη ιστορία.

Εκτός απ' τα φακελάκια υπάρχει κι ο φάκελος των γιατρών.
Όποιος θέλει, ας τον ανοίξει...

Φωτιά και τσεκούρι στους απροσκύνητους

Η Εντολή της διδώς σωτηρίου είναι η ιστορία της σύλληψης, της δίκης και της εκτέλεσης του μπελογιάννη και των συντρόφων του. Παραθέτω τον πρόλογο του βιβλίου:

Πώς να βάλεις λάβα στο χαρτί και να μην καούν τα χέρια σου, η καρδιά σου, ακόμα κι η τέχνη σου; Βαριά κι ανιστόρητα τα παθήματα που ακολούθησαν τη γερμανική κατοχή. Και μήπως γνώρισαν τελειωμό, να πεις μπόρα ήταν και πέρασε, έγινε ανάμνηση. Πήραμε ανάσα τριανταπέντε τόσα χρόνια, να μερέψουμε, να σταθούμε, να μετρηθούμε πεθαμένοι, ζωντανοί, ζημιωμένοι, κερδισμένοι, να δούμε πού λαθέψαμε, όλοι μαζί, δεξιοί, αριστεροί, δημοκρατικοί, να οροθετήσουμε το χτες με το σήμερα; Να γίνουμε όπως λένε, «αντικειμενικοί», ν’ αποχτήσει κι η τέχνη τη νηφαλιότητα που φέρνει η απόσταση…

Για τη χώρα μας η Αντίσταση δεν αντιπροσώπευε ένα μεγάλο κίνημα, αντιπροσώπευε ένα ολόκληρο έθνος, με εξαίρεση μια ασήμαντη δοσίλογη δεξιά και τη βασική οικογένεια των Γλύξμπουργκ. Και πώς να χαμηλώσεις το μπόι του αφυπνισμένου λαού για να χωρέσει στα χαμηλοτάβανα μέτρα του 9,3 όπως τα ήθελε η δεξιά και τα ξένα συμφέροντα; Μετακινήσεις πληθυσμών, φυλακές, εξορίες, εκτελεστικά. Ανυπόμονη, άγρια η αγγλο-αμερικάνικη επέμβαση ήθελε να τελειώνει γρήγορα με ανεξαρτησίες και «ξεπερασμένους» πατριωτισμούς. Και πόσο βαριά, πόσο τραγικά τα δικά μας απανωτά λάθη…

Λευχαιμία ξεχύθηκε στο κορμί της θυσιασμένης Ελλάδας. Άνθρωποι, πράξεις, λέξεις, σχέσεις, όλα ξεκουρντίστηκαν. Χάθηκε η σιγουριά, η ανθρωπιά. Κυνηγήθηκε η λεβεντιά, ο πατριωτισμός, η συνείδηση. Φωτιά και τσεκούρι στους απροσκύνητους, αληθινή γενοκτονία.

Κι ωστόσο πέρσεψε η αντρειά. Ξέχειλος ο άρτος της θυσίας. «Λάβετε, φάγετε…» Χιλιάδες άντρες και γυναίκες στήναν αγέρωχα την καρδιά τους στο εκτελεστικό. Θυσίαζαν τα νιάτα τους για να μην προσκυνήσουν, να μην χαραμίσουν τα όνειρα και τους αγώνες του λαού. Το μεγαλείο και το βόγκο αυτής της αδούλωτης γενιάς τρομάζεις και που τ’ αγγίζεις, καθώς πασχίζεις να δώσεις κάτι από κείνα τα χρόνια.

Τούτο το βιβλίο (σε ποιο είδος του πεζού λόγου αλήθεια να το κατατάξουμε;) το έγραψα σαν παθός που βλέπει τα χρόνια να φεύγουν και βιάζεται να ξεπληρώσει ένα χρέος. Έπρεπε να έχει εκδοθεί πριν τη δικτατορία. Δεν πρόλαβε, ατύχησε. Με τα κυνηγητά, κάψε, κρύψε, δώσε, πολτοποίησε, χάθηκαν πολύτιμα κεφάλαια που έπρεπε να γραφτούν απεξαρχής… (Τις ζημιές αυτές της τυραννίας δεν είδα κανείς να τις υπολογίζει, ούτε και μεις οι συγγραφείς…)

Αν χρειαζόταν μια εξήγηση να δώσω για το έργο, θα έλεγα για τα πρόσωπα, υπαρκτά η φτιαχτά, επώνυμα ή ανώνυμα, δεν τα παρακολουθώ πολυδιάστατα όπως σ’ ένα μυθιστόρημα, μα μέσα από τις συγκεκριμένες εκείνες πράξεις και σκέψεις τους που τονίζουν τα συμβάντα μιας εποχής και πιο συγκεκριμένα εκείνα που ακολούθησαν τον εμφύλιο.

Μαρτυρίες, ομολογίες, δοκιμασίες, καταστάσεις ατομικές και γενικές είναι στηριγμένα σε ντοκουμέντα γνωστά και άγνωστα, σχολιασμένα ή στεγνά, παρμένα ακόμα κι ατόφια απ’ τις εφημερίδες της εποχής. Με άπειρο πόνο κι εντιμότητα δούλεψα, δίχως φιλοδοξίες, αποζητώντας κάθαρση κι όχι αναμόχλευση… Ποτέ πια άνθρωποι στην ήμερη πατρίδα μας να μην ξαναδοκιμάσουν τέτοια δεινά. Κι ούτε συγγραφέας να βρεθεί μπροστά σε τόσο δύσκολο χρέος.

Κι η διδώ σωτηρίου μιλάει για τραγωδία κι εύχεται να μην τα δοκιμάσει κανείς ποτέ πια. Κάνει λόγο για τα τραγικά, απανωτά μας λάθη, για τα λάθη που κάναμε όλοι μας. Αναγνωρίζει ότι δεν παρουσιάζει πολυδιάστατα τα πρόσωπα της ιστορίας της.
Αλλά η οπτική της στα γεγονότα είναι άψογη, μακριά από τις ίσες αποστάσεις του βούλγαρη (που αν κι η ψυχή του είναι κατά δήλωσή του αριστερή, επισημαίνει ότι καμιά απ’ τις δυο πλευρές δε ζήτησε συγνώμη σε συνέντευξή του στο ένθετο επτά της ελευθεροτυπίας).
Είναι και κείνα τα όλο ειρωνεία εισαγωγικά γύρω απ’ το αντικειμενικοί (όπως λένε) που κλείνουν μέσα τους κάθε ουδέτερη κι ανυστερόβουλη ματιά παλιά και σύγχρονη.

Ακολουθεί ένα απόσπασμα του βιβλίου για τα αίτια του εμφυλίου.
Η επιτροπή που αναφέρεται στο κείμενο είναι η διεθνής επιτροπή του οηε την οποία ακολουθεί η διδώ σωτηρίου ως δημοσιογράφος του ριζοσπάστη (λίγους μήνες πριν τη διαγραφή της απ’ το κόμμα). Τα περιστατικά που αφηγείται λαμβάνουν χώρα ενώ η επιτροπή βρίσκεται καθ’ οδόν για το γράμμο.

Στην Κατερίνη σταμάτησε το κλιμάκιο να εξετάσει μάρτυρες. Αναρωτιόμασταν ποιος θα τολμούσε να φανερωθεί μέσα σε κείνη την κόλαση της τρομοκρατίας και να πει την αλήθεια για τα πραγματικά αίτια του εμφύλιου, όταν ήξερε πως την άλλη στιγμή το κουφάρι του θα κείτεται σε κάποιο χαντάκι μαχαιρωμένο από «αγνώστους». Κι όμως τόλμησαν! Κι όχι ένας και δύο. Πολλοί, πάρα πολλοί.

Μπαίνανε στην αίθουσα σαν μελλοθάνατοι. Ολοτρίγυρα στα τραπέζια καθισμένοι οι ξένοι δικαστάδες με το ψυχρό βλέμμα, τις παραπειστικές «ερωτήσεις-παγίδες» που εξυπηρετούσαν τους δικούς τους σκοπούς. Η γλώσσα των απλών ανθρώπων, καθάρια, τσουχτερή σαν την ίδια την αλήθεια. «Την αιτία γυρεύετε;» λέγανε. «Ο τρόμος είναι!» «Κανένα παλικάρι δε θ’ άφηνε τη γλύκα της ειρηνικής ζωής, να ξανατρέχει στα βουνά». «Δεν ξέρετε τι θα πει να μην ορίζεις φαμελιά ούτε βιος, ούτε τιμή. Οι ίδιοι οι χτεσινοί οι συνεργάτες των Γερμανών έρχονται νύχτα μέσα στο σπίτι σου, παίρνουν τ’ αγόρια σου, τα στήνουν στον τοίχο! Βιάζουν τα κορίτσια σου, τα στέλνουν σε φυλακές, εξορίες, ληστεύουν τα γεννήματα, σε κάνουν να λες: Θεέ μου, γιατί με τιμώρησες και γλίτωσα απ’ των Γερμανών τις σφαίρες.»

Έκανε μια μεγάλη εντύπωση μια γερόντισσα, ψηλόλιγνη, αυστηρή, τυλιγμένη στη μαύρη μαντίλα της, βάδιζε ντούρα κατά τα τραπέζια των ξένων. Της κάναν ερωτήσεις και δεν απαντούσε. Τα είχε χαμένα. Άμα της είπαν. «Έχεις παιδιά;» συνήρθε. «Οχτώ είχα και μου ‘μειναν δυο γιοι.» Πέσαν ξανά σαν λιθάρια οι ερωτήσεις. «Πού βρίσκονται και τι κάνουν οι γιοι σου;» «Μη με μπερδεύετε. Ο Δημήτρης μου είναι στον εθνικό στρατό, ο Κωνσταντής στο δημοκρατικό! Οχ, και θα σκοτώσει ο ένας τον άλλονα!» Την έπιασε ένα κλάμα. Ο Ρώσος αντιπρόσωπος της πήγε ένα ποτήρι νερό. Τι να το κάνει το νερό. Η φωτιά που την έκαιγε γύρευε άλλη γιατρειά.

Ήταν και κάποιος κτηνοτρόφος που δυσκολευόταν να πει στρωτή κουβέντα. Μίλαγε για έναν Βασίλη, «μοβόρο» που μαυρόντυσε το χωριό και που η ίδια η μάνα του σαν έμαθε πως ξέφυγε απ’ τα χέρια της αστυνομίας και θα ξανάρχιζε το όργιό του τον καταράστηκε «αστροπελέκι να πέσει να τον κάψει!». Ο Άγγλος αντιπρόσωπος ζητούσε διευκρινίσεις. «Είπατε πως το Βασίλη τον είχε πιάσει η αστυνομία και διέφυγε. Δηλαδή ήταν συμμορίτης;»

Ο κτηνοτρόφος απόφευγε ν’ απαντήσει. Τον ξαναρώτησαν μια, δυο. Ο διερμηνέας τον πίεσε. «Πες, ήταν συμμορίτης;» «Όχι, όχι λέμι. Ήταν με τσι δεξιούς.» Πάνω σ’ αυτό δέχτηκε τη βίαιη επίθεση του αντιπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης που θέλοντας να τον «ξεμπροστιάσει» ρωτούσε με πολλή ειρωνεία. «Να μας πει ο κύριος μάρτυς τι πρεσβεύει, για να αποδειχτεί η αξιοπιστία της καταθέσεώς του». Το πρόσωπο του γέρου κτηνοτρόφου σκλήρυνε. «Για τα μένα ρουτάει ποιος είμι; Θα τ’ πω ν' ανατριχιάσ’. Πατέρας του μουβόρου του Βασίλ’ είμι! Τ’ άκ’σις; Ο Βασίλ’ς σκότουσι κι τουν αδιρφό τ’, του καμάρ’ του χουριού μας.»

Ήρθε μάρτυρας κι ένας γιατρός, ένας κοντούτσικος αδύνατος εξηντάρης, με μαύρα ρούχα, μαύρο πουκάμισο. Γυναίκα, γιους, νύφες, αγγόνια, τον πατέρα του ογδόντα εφτά χρονών, όλους τους ξεκληρίσανε σε μια νύχτα! «Αν εγώ βρίσκομαι ζωντανός, είπε, είναι γιατί έτυχε κείνο το βράδυ να λείπω. Χτες πληροφορήθηκα πως κοπιάσατε στην πόλη μας, να μάθετε την αλήθεια για τα αίτια του εμφύλιου κι ήρθα να καταθέσω. Μη νομίζετε δεν ξέρω τι με περιμένει μόλις εσείς μπείτε στ’ αυτοκίνητά σας και φύγετε. Χάρη μεγάλη θα μου κάνουν, ακόμα και να με γδάρουν. Για μένα κατάντησε η ζωή τιμωρία…»

Κοίταζε κατάματα τους αντιπρόσωπους κι απαντούσε ίσια, δίχως υπεκφυγές και συναισθηματισμούς. «Συναχθήκατε εδώ και ρωτάτε πώς άρχισε το μακελειό. Δεν ξέρουμε τη γλώσσα σας να σας αποκριθούμε. Και στη δική μας γλώσσα αναποδογύρισαν οι λέξεις και οι έννοιες. Ξαφνικά μας είπαν πως προδότης είναι κείνος που έδωσε το αίμα της ψυχής του για την πατρίδα πολεμώντας τον ξένο καταχτητή! Και πατριώτης, άξιος να ζήσει σ’ αυτή τη χώρα είναι κείνος που συνεργάστηκε ή συμβιβάστηκε με τον οχτρό ή έκανε τον ψόφιο κοριό, κι έμεινε ουδέτερος περιμένοντας να σκοτωθούν οι άλλοι για να λευτερωθεί αυτός.»

Άμα τελείωσε την κατάθεσή του κοντοστάθηκε σαν να ‘θελε κάτι ακόμα να πει. Το μάτι του έγινε εκδικητικό. Στον πόλεμο μας στέλνατε μπαρούτι και παράσημα. Ήρωες και ημίθεους μας ανεβοκατεβάζατε. Τώρα μας ρίξατε. Τι έχει να μας πει ο αξιότιμος πατέρας της νίκης, Ουίνστον Τσώρτσιλ κι ο πρόεδρος της Αμερικής Τρούμαν για τα ιδανικά της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της… αυτοδιάθεσης των λαών που γι’ αυτά πολεμήσατε και πολεμήσαμε; Για μας ούτε ο πόλεμος τελείωσε, ούτε ο φασισμός πέθανε. Αν αυτό θέλατε να ‘ναι το έπαθλό μας, με γεια σας, με χαρά σας, το πετύχατε…»

Σαν τραγικός μονομάχος πάλευε ο γιατρός. Θάνατο φρικτό περίμενε, δεν περίμενε χειροκροτήματα. Τι να ‘γιναν όλοι αυτοί οι γενναίοι άνθρωποι!

Και τι να απέγιναν σήμερα καλλιτέχνες σαν τη διδώ σωτηρίου…
Απ' όλα αυτά κάποιοι σκηνοθέτες κράτησαν μονο τη μάνα και πέταξαν όλα τα υπόλοιπα. Αλλά η αξία της εντολής είναι ότι το προσωπικό αναδεικνύει το πολιτικό, δεν το σκεπάζει.
Για του λόγου το αληθές παρατίθεται ένα ακόμη απόσπασμα που αφηγείται μία από τις πολλές ιστορίες των γυναικών που κρατούνταν στις φυλακές αβέρωφ.

Μέρα νύχτα στο χνότο του θανάτου πώς ν’ ανασάνεις! Φέρανε δυο καινούριες, μια φοιτήτρια και μια δασκαλίτσα. Είχαν πιαστεί σε κρύπτη μαζί με τους σπουδαστές του Πολυτεχνείου. «Θα φάει πολλούς ακόμα το εκτελεστικό» έκανε μια υπάλληλος. «Τη γλώσσα σου να φας που γρουσουζεύεις» την αποπήρε η γιαγιά η Καστανίτσα». Τη φοιτήτρια τη λέγανε Νίκη. Ήταν είκοσι χρονών, μελαχρινή, ψηλή. Τη γλύκα του προσώπου της τη σκέπαζε μια παράταιρη για την ηλικία της σοβαρότητα –θα την έλεγες αυστηρότητα. Πάντα συλλογισμένη, απρόσιτη, ζούσε σαν ξένη ανάμεσά μας.

«Τ’ αμίλητο νερό έχει πιει ετούτη ή μας παρασταίνει την ακατάδεχτη;», πειράχτηκαν οι γυναίκες. Ήταν καινούρια στον αγώνα. Δεν ήξερε πολλά πράγματα. Καταγόταν από αστική οικογένεια της επαρχίας με παλιές αρχές. Μόλις πιάστηκε κι άρχισε ο θόρυβος στον τύπο, οι γονείς της την αποκήρυξαν και την εγκατέλειψαν για να «συνετιστεί». Η Νίκη δε σκοτιζότανε για τον εαυτό της. Για τον αρραβωνιαστικό της έτρεμε που ήταν ένας από τους τρεις της κρύπτης. Για χατίρι του είχε ριχτεί σ’ αυτή την περιπέτεια.
Μόλις οι δικηγόροι μπόρεσαν να διαβάσουν τη δικογραφία είπαν πως ήταν πολύ δύσκολα τα πράματα. Όχι μόνο για τα’ αγόρια μα και για τα κορίτσια. Η Νίκη τους άκουγε αδιάφορη. Προσπαθούσαμε να την πείσουμε να γράψει στους δικούς της και να τους πει πως κινδυνεύει η ζωή της. Έβρισκε προφάσεις. Έδειχνε την πίκρα της που την αποκηρύξανε.

Η δίκη άρχισε. Η πρόταση του βασιλικού επιτρόπου ήταν για όλους θάνατος! Η Νίκη ξαφνιάστηκε, μα ήταν κι ευχαριστημένη που πήρε την ίδια ποινή με τον αγαπημένο της. Κάναμε ξανά προσπάθειες να την πείσουμε να τηλεγραφήσει στους γονείς της. Και πάλι αρνήθηκε. Δεν άλλαζε εύκολα γνώμη. Τέλειωσε η δίκη κι η δασκαλίτσα γύρισε με είκοσι χρόνια στην πλάτη και η Νίκη μελλοθάνατη. Σκληρό παιδί, μ’ εγωισμό παραπανήσιο, δεν έδειχνε ποτέ τα αισθήματά της. Κι όμως ήξερε πως οι δικοί της είχανε πολλά μέσα και μπορούσανε να τη σώσουνε. Στη φίλη της που πήγε την τελευταία νύχτα να της κρατήσει συντροφιά είπε: «Θα βαστώ το χέρι του Αντώνη. Δε θα φοβηθώ…».

Σαν ήρθανε να την πάρουνε πέταξε κείνο το ακατάδεχτο ύφος. Γύρισε και μας κοίταξε τρυφερά. Για πρώτη και τελευταία φορά επικοινωνήσαμε. Μας αγκάλιασε, μας φίλησε μια-μια. «Τώρα κατάλαβα τον αγώνα μας! Είπε. Έχετε γεια!» Μαζί με τη Νίκη ήτανε να εκτελεστεί και μια εργάτρια μιας κάποιας ηλικίας που φοβότανε το θάνατο. Το θάρρος της Νίκης την ψύχωνε κι αυτήν. «Αν είναι παιδάκια μου να χορτάσει ο κόσμος ψωμάκι, είπε, τότες τηνε ξάνω χαλάλι τη ζωή που δίνω.»

Στο Γουδί ήταν όλα έτοιμα για την εκτέλεση. Εκεί το απόσπασμα, ο ιερέας κι ο βασιλικός επίτροπος. Με κάποια καθυστέρηση έφτασε η κλούβα με τ’ αγόρια. Το μάτι της Νίκης καρφώθηκε στην πόρτα. Τη στιγμή που θ’ αντάμωναν οι ματιές τους αυτήν περίμενε, γι’ αυτήν είχε φτάσει ως το εκτελεστικό και δε θα την άλλαζε ούτε με την αιωνιότητα.

Η πόρτα άνοιξε και πήδησε πρώτος ο ένας απ’ τους δυο φίλους του Αντώνη. Της έστειλε ένα συγκινημένο χαμόγελο. Μα γιατί δε βιάστηκε να βγει εκείνος; Πώς άφησαν να κλέψουν οι άλλοι τις δικές τους στιγμές; Πήδησε κι ο δεύτερος κι ήθελε κάτι να της πει. «Νίκη…» έκανε μα δε συνέχισε, κατέβασε το κεφάλι. Η πόρτα της κλούβας έκλεισε και δεν ξανάνοιξε. Θεέ και Κύριε! Πού είναι ο Αντώνης; Ο αρχιφύλακας που συνόδευε τους νέους πλησίασε το βασιλικό επίτροπο, κάτι του είπε, κάτι του έδωσε. Δεν άργησε να μαθευτεί. Ο Αντώνης είχε κάνει δήλωση κι οι γονιοί του, που διαθέτανε τεράστια μέσα, καταφέρανε την ύστατη στιγμή να πετύχουνε αναστολή!

Όσοι είδαν τη Νίκη να πεθαίνει είπαν πως στήθηκε άντικρυ στο εκτελεστικό όπως στήνεσαι σαν είναι να σε φωτογραφίσουν. Δεν ήτανε ολότελα φυσική. Είχε τεντωθεί περισσότερο απ’ όσο έπρεπε. Κρατούσε απ’ το χέρι και την εργάτρια που φοβόταν το θάνατο. Η ίδια πώς να τον φοβηθεί πια;

Λίγες μέρες αργότερα ήρθαν η μητέρα κι ο πατέρας της να πάρουν τα ρούχα της. Κλαίγανε απελπισμένα. «Δεν το ‘χαμε φανταστεί τέτοιο κακό. Εκτελούνε κορίτσια! Γίνονται τέτοια εγκλήματα στον τόπο μας και δεν το ξέρουμε; Τώρα τι να κάνουμε;» Πήγαν στον τάφο της, γονάτισαν και ζητούσαν απελπισμένα συχώρεση. «Η τιμωρία μας θα είναι ο αιώνιος καημός που θα μας καίει».

Ιστορίες σαν κι αυτή (υποθέτω ότι) περιλαμβάνουν κι οι αφηγήσεις των 33 γυναικών του δημοκρατικού στρατού που περιλαμβάνει η ταινία η ζωή στους βράχους που προβάλλεται από σήμερα και για μία βδομάδα στον κινηματογράφο τριανόν στην αθήνα.
Προς το παρόν ας δούμε τι λέει η δημιουργός της ταινίας αλίντα δημητρίου σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο πριν.

Καταρχήν τι είναι εμφύλιος; Με το υλικό που έχω μαζέψει μπορώ να πω ότι ο εμφύλιος δεν είναι ένας δόκιμος όρος. Δεν υπήρξε εμφύλιος πόλεμος διότι απ’ τη μια μεριά ήταν οι αντιστασιακοί και από την άλλη ποιοι; Δεν ήταν άλλοι έλληνες, αλλά η συνέχεια των δοσιλόγων, των παρακρατικών, όλων αυτών που συνεργάστηκαν με τους γερμανούς. (…) Αυτοί που πήγαν με τον εθνικό στρατό στρατολογήθηκαν, δεν πήγαν εθελοντές. Αυτό που λένε ένας αδερφός από ‘δω, ένας αδερφός από ‘κει δε στέκει. Είναι για να σκεπάσουμε τα πραγματικά γεγονότα και βάζουμε αυτή τη συναισθηματική σφήνα στη μέση.

60 χρόνια την άλλη άποψη ακούμε. Αν έχουν κάτι σαν τις γυναίκες στο δημοκρατικό στρατό, ιδού η ρόδος ιδού και το πήδημα, να το φτιάξουν. Εγώ δεν τις ξέρω, υπάρχουν τέτοιες γυναίκες;

Η αντικειμενικότητα είναι ένας όρος της μετανεωτερικότητας, ο οποίος ισχύει για άψυχα αντικείμενα κι εμείς το χρησιμοποιούμε στα έμψυχα. Στα έμψυχα χρειάζεται άλλη ορολογία, άλλη μεθοδολογία.

Μια γυναίκα στην πρώτη ταινία, τα Πουλιά, λέει «τι είναι Αντίσταση; Αντίσταση είναι να περιφρουρείς την αξιοπρέπειά σου». (…) Είναι περιπτώσεις οι οποίες ξεπερνάν τις δυνατότητες της καθημερινότητας. Φυσικά, δεν ήταν ηρωίδες, ήταν οι ηρωίδες που έφτιαξε η εποχή.

Τι θα πει χάσαμε, ποιος είπε ότι δεν κερδίσαμε; (…) Εγώ δε νιώθω ηττημένη. Κι οι 33 γυναίκες που παρουσιάστηκαν στην ταινία δεν είχαν καμιά ηττοπάθεια.

Το φοβόμουν εξ αρχής, πώς θα περάσει η ταινία στους νέους. Έλεγα τι πρέπει να βάλω για να έλξει τη νέα γενιά. Δεν υπήρξε τελικά καμία τέτοια ανάγκη. Το παίρνει η νέα γενιά και λέει εμείς συνεχίζουμε. Αυτές οι γυναίκες είναι το υπόβαθρο που εμείς πατάμε για να συνεχίσουμε. Διότι μέλλον χωρίς παρελθόν δε μπορεί να υπάρξει.

Εύκολα καταλαβαίνει κανείς γιατί αυτή η ταινία για τον εμφύλιο δεν τυγχάνει αντίστοιχης προβολής με αυτή του βούλγαρη. Κι ακόμα πιο εύκολα γιατί αξίζει να πάει να την παρακολουθήσει.

Σάββα θεέ, παρ' το Κουκουέ...

Μία εβδομάδα (καθυ)στέρηση πάει πολύ. Το κοινό ζητάει σάββα. Και θα τον έχει.

Το πρώτο μέρος με το μάρκο φεράντο από το πουτσουλού (ή όπως αλλιώς λέγεται) ήταν μόνο ένα πρόσχημα για να δούμε τις μεταφραστικές ικανότητες του σάββα, που όταν αργούσε ο διερμηνέας, δυσανασχετούσε και τα έλεγε μόνος του, όχι κατά λέξη, το γενικό νόημα μόνο (που έτσι ήξεραν κι άλλοι, αλλά δε διέκοπταν τη μετάφραση).

Μετά από κάποια λεπτά που φάνηκαν αιώνας έφτασε η ώρα για το δεύτερο μέρος που όλοι περιμέναμε.
Το λόγο πήρε ο γραμματέας του εεκ. Ένα σωστό κόμμα διαθέτει και δομές κι ηγέτες. Και βασικά γραμματέα, όχι φαρισαίους αντάρτες. Δέκα συνιστώσες της ανταρσύας να στύψεις έναν σάββα δε βγάζουνε.
Κι ο χείμαρρος ξεκίνησε χωρίς να κοιτάζει πίσω.

Τη μία και μοναδική φορά που περιαυτολόγησε ο γραμματέας του εεκ, το έκανε σε τρίτο πρόσωπο.
Μεταφέρθηκε στην ηγεσία του εεκ… Δηλ στον ίδιο.
Σαν τον ιούλιο καίσαρα στην κατοικία των θεών (Αστερίξ νο 7) (το νο 8 ήταν ο Αστερίξ στο πολυτεχνείο).
Ένας αυλοκόλακας πηγαίνει με τα νερά του:
-Μα είναι καταπληκτικός…
-Ποιος;
-Εεε… εσείς!
-Α, αυτός.

Τι μεταφέρθηκε στην ηγεσία του εεκ; Ένα μήνυμα ρώσων τροτσκιστών για τον οκτώβρη και τα 130 χρόνια από τη γέννηση του λιονταριού της επανάστασης. Προς στιγμήν νόμισα ότι λέγαν το στάλιν, γεννημένο στα 1879, αλλά τελικά εννοούσαν το συνομήλικό του τρότσκι. Που τον έλεγαν λέοντα κι είχε γενέθλια τη μέρα που ξεκινούσε η επανάσταση.
Τι σου είναι η σημειολογία…

Όπως στη φάρμα των ζώων. Το γουρουνάκι στάλιν (χιονάτος) διώχνει από τη φάρμα το γουρουνάκι ναπο-λέοντα και κλέβει το πολιτικό του πρόγραμμα (τον ανεμόμυλο) που συμβολίζει την κολεκτιβοποίηση (και σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης την ουτοπία). Αλλά αν αυτή επιβλήθηκε βίαια κι αυθαίρετα, αυτό δεν (μπορεί να) είναι άσχετο με τον βοναπαρτισμό και τις διοικητικές μεθόδους του ναπολέοντα.

Ο τρότσκι ήταν η μόνη αυθεντία που έστεκε πάνω από αυτή του σάββα κι είχε την τιμητική της σε βαθμό υπερβολής.
Γιατί όπως έλεγε κι ο τρότσκι, πρέπει όλα τα σφυριά να βαράν στην ίδια κατεύθυνση. Α, δεν το είπε ο πλάτωνας; ρώτησε ο διπλανός μου γελώντας. Κοίτα να δεις…

Στους τιμώμενους, μαζί με τον τρότσκι κι η διαρκής.
Ένα φάντασμα πλανάται πάνω απ’ τα κεφάλια των σταλινικών, το φάντασμα της διαρκούς επανάστασης. Η οποία δεν ανήκει στο θολό, μακρινό μέλλον. Κάθε μέρα της ζωής μας είναι η πρώτη μέρα της διαρκούς επανάστασης που έρχεται.

Το θέμα δεν προσφερόταν πολύ, αλλά πάντα χωράν μπηχτές για τους επί εικοσαετίας συμμάχους μας που μας θεωρούν γραφικούς και κολλημένους στον 19ο αιώνα. Αυτοί είναι όμως οι επαναστάτες που ετοίμασαν το 17 (κι απ’ ό,τι κατάλαβα κάτι αντίστοιχο ετοιμάζαμε κι όσοι γραφικοί ήμασταν στην αίθουσα). Ενώ οι αντάρτες παλεύουν για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα (sic) κι έχουν εικόνισμά τους τις εκλογές. Οι κολλημένοι εξάλλου ήταν εκεί που έπρεπε το δεκέμβρη, όταν κάποιοι άλλοι συνεδρίαζαν στα γραφεία τους καταμεσής της εξέγερσης.

Για το σάββα, τηρουμένων των αναλογιών, οι αντάρτες είναι κάτι σαν μενσεβίκοι, ή μάλλον εσέροι (κι ο χαριτάκης το αριστερό τους κομμάτι που ταλαντεύεται). Θα πάνε μαζί του κι οι αναρχικοί, ώσπου να γίνει η κροστάνδη. Εμείς πρέπει να είμαστε κάτι σαν τους καντέτους κι όλοι οι υπόλοιποι από κορνίλοφ και πέρα.

Για τους τροτσκιστές η αριστερά είναι γεμάτη κεντριστές (και σε τελική ανάλυση σταλινικούς). Ο σύριζα με την εε και με τους λαούς της, το ναρ με την επανάσταση και με το σεκ, ο γκόρμπι με την περεστρόικα και με τους συντηρητικούς, εμάς μας θεωρεί τέτοιους η δεα, αλλά δεν έχω καταλάβει γιατί.
Ένα κάρο κεντριστές συνωστίζονται διεκδικώντας το μεσαίο χώρο της αριστεράς.

Μόνο οι ανάρχες μένουν στην άκρη, αλλά αυτοί –λέει ο σάββας- είναι στην κοσμάρα τους. Όχι σαν το γειωμένο γραμματέα του εεκ που εκτιμά ότι το δεκέμβρη τέθηκε θέμα εξουσίας.

Τήρησε όμως τον κλασικό διαχωρισμό πασοκ-δεξιάς (το μεν νίκησε, η δε γνώρισε συντριβή). Εκεί είναι που άρχισα να πιστεύω πως όλοι οι τρότσκες ίδιοι είναι κατά βάθος.
Το ίδιο βέβαια θα έλεγαν κι αυτοί για τους σταλίνες αν άκουγαν την κυριακή εναν σφο στο μαχ να λέει ότι το πασοκ είναι η χειρότερη δεξιά και να κερδίζει το χειροκρότημα απ’ το αμφιθέατρο που απήγγειλε ρυθμικά στο καπάκι: σοσιαλφασίστες γεννήθηκαν, τέτοιοι θε να πεθάνουν…
Οι πιο ευαίσθητοι σεκίτες/ευαίσθητες σεκίτισσες θα έπεφταν λιπόθυμοι/λιπόθυμες.
Αλλά αυτό είναι από άλλη ιστορία (ενός άλλου ποστ).

Συγχύστηκα (ιδεολογικά) ακόμα περισσότερο ακούγοντας το σάββα να λέει ότι το κκ νεπάλ (το σκέτο νομίζω) έβγαλε επίκαιρο τον τρότσκι και τη διαρκή του, ένας υπουργός του ρίγκαν το λένιν κι όλοι οι αστοί οικονομολόγοι τον μαρξ και τη θεωρία του για τις κρίσεις.
Εμείς τελικά με ποιους είμαστε;

Είχε κι άλλες καλές στιγμές η ομιλία του γραμματέα του εεκ.
Τις ατέλειωτες θυσίες που απαιτεί ο καπιταλισμός για να βγει απ’ την κρίση του (κατά τα άλλα, σου λένε, ο κομμουνισμός απέτυχε). Για την ελλάδα που είναι ο αδύναμος κρίκος στην ευρώπη. Για τον εικοστό αιώνα, που κάποιοι τον ονόμασαν βραχύ, αλλά δεν έχει τελειώσει ακόμα. Για τον καθυστερημένο γίγαντα που ήταν η τσαρική ρωσία στις αρχές του αιώνα (κάτι σαν τον τσατσένκο). Για την ιστορία που είναι γεμάτη τραγωδίες (και φάρσες συμπλήρωσα εγώ από μέσα μου). Για το μεθύστακα τον γέλτσιν (ανήκει στις φάρσες που λέγαμε).

Κι ανάμεσα στα άλλα και κάτι πολύ εύστοχο για τη νέα γενιά (μεταλλαγμένων και μη) που δεν ξέρει τίποτα για τη σοβιετία, δεν την έχει ως σημείο αναφοράς, δεν έχει ζήσει τη σχέση αυτή με τη θετική και την αρνητική της πλευρά.
Αλλά ένα κίνημα με ιστορική αμνησία είναι καταδικασμένο στην ήττα.

Έχει απόλυτο δίκιο ο σάββας (και δεν κάνω πλάκα).
Αλλά επειδή ο κανόνας περί αμνησίας έχει γενική ισχύ, ας θυμηθούμε κάτι από το όχι και πολύ μακρινό παρελθόν (δώρο της κε του μπλοκ στη νέα γενιά).

Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι γραφειοκράτες, όσες διαφορές κι αν είχαν στο παρελθόν με την κλίκα του ντενγκ, αντιδρώντας με το ένστικτο της σταλινικής αυτοσυντήρησης, υπερασπίστηκαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τη σφαγή της τιεν αν μεν και το αντεπαναστατικό πογκρόμ που ακολούθησε. Όλοι: από τους ανατολικογερμανούς σταλινικούς εχθρούς της περεστρόικα μέχρι τον κάππο του κκε, περνώντας ακόμα κι απ’ τους βιετναμέζους (που βάλαν στην άκρη την παραδοσιακή έχθρα τους απέναντι στους κινέζους και τον αρχιτέκτονα της εισβολής στο βιετνάμ και πάτρονα του πολ ποτ ντενγκ χσιάο πινγκ).

Στην ελλάδα δεν ήταν μόνο ο σταλινικός κάππος που κάλυψε τους κινέζους σφάχτες. Ήταν κι η ψευτοτροτσκιστική σοσιαλιστική αλλαγή της νέας περιόδου –μετά τη διάσπαση του εεκ από τις πραξικοπηματικές επεμβάσεις του τζ. Χήλυ και της φιλοσταλινικής ομάδας του- που κάλυψε πλήρως την απαράδεκτη στάση των σοβιετικών επισήμων.

Η διεθνής επιτροπή της τέταρτης διεθνούς σε πάμπολλα ντοκουμέντα της των προηγούμενων δεκαετιών έδωσε κριτική υποστήριξη στο μάο και τους κοκκινοφρουρούς. Τώρα οι επίγονοί της ξαναγράφουν την ιστορία, τρέχοντας στην ουρά των σοβιετικών και στα δεξιά τους. Κι όλα αυτά στο όνομα του τρότσκι και της πολιτικής επανάστασης.

Πάμε τώρα και στο ψητό.
Τελικά, εναπόμεινε στην αριστερή πτέρυγα της περεστρόικα και προσωπικά στον μπαρίς γέλτσιν να σώσουν την τιμή της περεστρόικα κρατώντας την πρέπουσα διεθνιστική στάση και καταδικάζοντας απερίφραστα τη σφαγή του πεκίνου σαν έγκλημα εναντίον του λαού κι ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Αποσπάσματα από την μπροσούρα του σάββα μιχαήλ, επανάσταση κι αντεπανάσταση στην κίνα, 1989, από το υποκεφάλαιο μπ. γέλτσιν.

Είναι πολλά που δε γνωρίζει η νέα γενιά. Και πολύ χτυπητή η αντίφαση για να περάσει έτσι στο ντούκου. Κι έτσι έκανα ερώτηση, διατυπωμένη κομψά και καλοπροαίρετα.

Στην απάντησή του ο γραμματέας του εεκ μίλησε για τη σύγχυση στην εποχή του σχετικά με τη φύση της περεστρόικα, για την εσωτερική αντιπαράθεση των τροτσκιστών πάνω στο ζήτημα για να καταλήξει ότι το εεκ έγκαιρα κι έγκυρα διαχώρισε τη θέση του κι έκανε την αυτοκριτική του.
Είναι ένα ζήτημα πώς ερμηνεύει κανείς το έγκαιρα, όταν αυτές οι γραμμές γράφτηκαν τέλη του 89. Αλλά η απάντηση ήταν έντιμη, σε χαμηλούς τόνους κι αυτό το εκτίμησα.

Η άλλη ερώτηση ήταν για τη σύγχρονη ρωσία.
Ο γραμματέας του εεκ είπε ότι χάρη στην κρατική παρέμβαση οι ρωσικές εταιρείες δεν χρεωκοπούν κι ένας αχρεωκόπητος καπιταλισμός δεν είναι καπιταλισμός σε τελική ανάλυση.

Αυτό το τελευταίο έπαιξε κιθάρα με τις ευαίσθητες χορδές μου.
Ο τρίτος δρόμος προς τον καπιταλισμό. Τον καπιταλισμό της εποχής μας που είναι ο αχρεωκόπητος καπιταλισμός. Του οποίου τα χαρακτηριστικά αναλύει μαζί με άλλα θεωρητικά ζητήματα μια σειρά άρθρων στην επιθεώρηση προβλήματα μετάβασης στον καπιταλισμό.
Ποια είναι τέλος πάντων η ταξική φύση της σύγχρονης ρωσίας; Έχουμε να κάνουμε με μεταβατικό στάδιο;

Αυτό που κράτησα από την απάντηση του σάββα είναι ότι σε κάθε περίπτωση δε μπορούμε να κάνουμε λόγο για εργατικό κράτος. Κι ότι αυτή τη στιγμή δυο κλίκες συγκροτούν την εξουσία (να το και το σχήμα της δυαδικής), οι καγκεμπίτες κι οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι που διαφωνούν μεταξύ τους για τους ρυθμούς με τους οποίους θα προχωρήσουν στη συνέχεια. Λίγο-πολύ δηλ ό,τι γινόταν και επί περεστρόικα.
Αν αδικώ την ουσία με όσα σημείωσα, ας συμπληρώσει κι ο γορτύνιος που παραβρέθηκε (αλλά δεν χαιρέτισε).

Λόγω πίεσης χρόνου θα γίνει μόνο άλλη μία ερώτηση, μας είπε ο συντονιστής της εκδήλωσης και στη συνέχεια έφαγε κανά πεντάλεπτο αναλύοντας την ατζέντα των επόμενων ημερών με εκδηλώσεις όπου μεταξύ άλλων συμμετέχουν και σύντροφοι από το ναρ.
Ποιους να λέει, ποιους να λέει…

Βγαίνοντας είδαμε και κάποια αφισάκια που προαναγγέλλαν μια διεθνή εκδήλωση με διεθνείς συντρόφους (θυμήθηκα συνειρμικά την ντάνα ιντερνάσιοναλ). Μιας και το ‘φερε η κουβέντα ασκείστε πίεση στον σπαρίλα να σηκώσει το σπαρταριστό, σπαρτακιστικό προεκλογικό υλικό που έχει για ομοφυλόφιλους και τρανσέξουαλ, γιατί από μόνος του δε θα μας το χαρίσει. Τα πάντα κατακτιούνται.

Στον ίδιο τοίχο έμαθα ότι το εεκ έχει νεολαία κι ότι το γεμάτο φρέσκιες ιδέες όργανό της λέγεται κονσερβοκούτι.
Η δωρεάν διανομή του αποτελεί παλλαϊκό αίτημα των μαζών.
Το όργανο δεν είναι κονσέρβα να πουλιέται…

Ηθικό δίδαγμα

Ο σάββας είναι κάτι σα νομοτέλεια. Φάσμα δυνατοτήτων με γραφικές κι αξιόλογες πλευρές. Όποιοι ξεμπερδεύουν μαζί του πολιτικά τονίζοντας τις πρώτες, κατά κανόνα δε μπορούν να τα βγάλουν πέρα με τις δεύτερες…

Μικροαστός καλεί σφυροδρέπανο

Πριν από κάποιες μέρες έλαβα ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από το σύντροφο σχολιαστή μικροαστό. Με την άδειά του αναδημοσιεύω το μεγαλύτερο μέρος του.

Έχει πέσει στα χέρια μου ένας θησαυρός που μόνος μου και να ήθελα δεν μπορω να τον αξιοποιήσω.

Ποιο είναι το ζήτημα:
Ίσως έχεις υπόψιν σου κατι καμένους σταλινικούς Τούρκους που κατοικοεδρεύουν στην Αγγλία και ο ιστοτοπος τους ειναι αυτός: http://www.directdemocracy4u.org.
Δεν τους είχα, αλλά αυτό μικρή σημασία έχει. Ας ξεπεράσουμε τους συνειρμούς με την ενταύθα αμεσοδημοκρατία κι ας δούμε τη συνέχεια, γιατί έχει μεγάλο ενδιαφέρον.
Οπως μπορείς να δεις έχουν ψηφιοποιήσει μερικές εκατοντάδες βιβλία που σχετίζονται ή και εκδόθηκαν στην ΕΣΣΔ και ειναι γραμμένα στην Αγγλική γλώσσα.

Τα κατέβασα (ειναι μερικα gb σε μέγεθος) αυτη τη στιγμή τα ανεβάζω στο google docs για να υπάρχει εύκολη πρόσβαση, προεπισκόπηση και να μπορεί να τα κατεβασει ο οποιοσδήποτε.
Μπορείς να τα δεις εδώ: http://docs.google.com/leaf?id=0B0epfjGwrDpINWYyMmQzZjAtYmFkZS00MjYxLWE4NzctOTI5ODE5ODA5NjVl&hl=el
Όπως μπορείς να δεις μιλάμε για βιβλία που έχουν εκδοθεί σε όλες τις χρονικές περιόδους της οικοδόμησης μέχρι και τις αρχές του 1970 περίπου.

Τι θέλω να λύσουμε:
Να βρεθεί ένας τρόπος ωστε να αξιοποιηθεί όλος αυτός ο πλούτος.
Να διαβάσω και να επεξεργαστώ μόνος μου όλον αυτόν τον όγκο δεν γίνεται τουλάχιστον μέσα σε ένα λογικά περιορισμένο χρονικό ορίζοντα.
Μια δεκάδα ομως μπορεί μεσα σε ενα-δυο χρόνια να ολοκληρώσει την διαδικασία. Ακόμα περισσότεροι σε ακόμα λιγότερο χρόνο.

Τεχνικά μπορούμε να λύσουμε το ζήτημα της επικοινωνίας και συντονισμού αξιοποιώντας διαδικτυακά εργαλεία (google docs, groups, mailing list etc.)
Το ζήτημα είναι να βρεθούν οι άνθρωποι που να πλαισιώσουν μια τέτοια δουλειά.

Κι εδώ μπαίνει ο ρόλος της κε του μπλοκ.
Νομίζω οτι διαβάζουν το blog σου άνθρωποι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και να ενδιαφερθούν για μια τέτοια δουλειά.
Άβυσσος η ψυχή του αναγνώστη, αλλά κι εγώ έτσι νομίζω.

Τι θα μπορούσε να αποφέρει αυτη η δουλειά;
Εδω ο καθένας θα μπορούσε να σκεφτεί δεκάδες πλευρές:
Μια μικρή περίληψη για κάθε βιβλίο που θα βοηθούσε στο να προσανατολιστει η μελέτη
Ανάδειξη στοιχείων για την σοσιαλιστική οικονομία, κοινωνία, ιστορία, τις μεταβολές στην σκέψη και την πολιτική του κόμματος μέσα στη διάρκεια του χρόνου.

Θα ήθελα τη γνώμη σου για το εαν θα βοηθούσε μια τέτοια δουλειά και αν ναι πως θα μπορουσαμε να την οργανώσουμε.
Η γνώμη μου είναι, αναμφισβήτητα ναι. Τα κείμενα αυτά είναι ένα μικρός, δυσεύρετος θησαυρός, ειδικά σε σχέση με πρακτικά της κομιντέρν.
Αλλά κάπου κολλάω στις ιδέες για το οργανωτικό.

Όσοι θέλουν μπορούν να αξιοποιήσουν μεμονωμένα αυτή τη δουλειά και να την ιδιοποιηθούν ατομικά.
Αλλά η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία υπερέχει σαφώς.
Το δύσκολο είναι να την οργανώσουμε.

Όσοι αναγνώστες κολχόζνικοι αντιλαμβάνονται την ανάγκη για συνεταιριστικοποίηση της προσπάθειας μπορούν να εκδηλώσουν εδώ το εθελοντικό τους ενδιαφέρον και η κε του μπλοκ θα φροντίσει για άμεση επικοινωνία με το μικροαστό που αναλαμβάνει τη μονοπρόσωπη διεύθυνση του εγχειρήματος μέχρι το σχηματισμό της κολεκτίβας.

Χρόνια πολλά...

...κι ευτυχισμένη η νέα τάξη πραγμάτων...

Πλήρης επετείων κι αναμνήσεων η χρονική συγκυρία. Αλλά ο ιμπεριαλισμός τις διαστρέφει για να ξηλώσει τη συλλογική μνήμη.
Το θάνατο του μπρέζνιεφ (10 νοέμβρη) τον έκαναν ημέρα της αστυνομίας. Τη δημοκρατία της βαϊμάρης (9 νοέμβρη), νύχτα των κρυστάλλων και πτώση του τείχους. Και την ημέρα της οκτωβριανής την έκαναν γενέθλια του τρότσκι (εντάξει αυτό είχε γίνει από πριν).

Τρεις μέρες μετά το τείχος απεβίωσε κι η θρυλική πασιονάρια σε ηλικία 93 χρόνων. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι πέθανε από πνευμονία, αλλά το πιο πιθανό είναι να πήγε από τον καημό της για το σοσιαλισμό που έπεφτε. Κι ας διαφώνησε με την επέμβαση των σοβιετικών στην άνοιξη της πράγας.

Οι φιέστες των αστών για τα εικοσάχρονα παίρνουν και δίνουν. Οι σεκίτες μαζεύουν υπογραφές κάτω απ’ το σύνθημα: η πτώση του τείχους δεν ήτανε γιορτή, ήτανε εξέγερση και πάλη λαϊκή.
Οι ρωσικές αρχές σε κάποιες πόλεις έβαλαν τρεις μέρες νωρίτερα τη γιορτή της αστυνομίας για να αποτρέψουν τις συγκεντρώσεις των κομμουνιστών για τον οκτώβρη.
Λίγα μέτρα πιο εκεί προβοκάτορες νοσταλγοί της κροστάνδης φώναζαν συνθήματα από τα χρόνια των μπολσεβίκων: το κράτους τους λευκοφρουρούς αποκαλεί αλήτες, αλήτες είναι τα κνατ κι οι καγκεμπίτες…

Μόνο κομμουνιστές (διαφόρων αποχρώσεων) μπορούν να σταθούν όρθιοι μέσα σε όλη αυτή τη δίνη.
Στο ριζοσπάστη της τρίτης διαβάζουμε ότι οι εκδηλώσεις που οργάνωσαν τα Κομμουνιστικά Κόμματα της Ρωσίας σε κάθε γωνιά της χώρας δεν είχαν απλώς εορταστικό, αλλά αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα, προφανώς για να πιάσουν το ευρύ κοινό της κομσομόλ ναρ.
Και τώρα ας εξηγήσουμε αυτό το διαφόρων αποχρώσεων.

Το κκρο είναι ο διάδοχος πολιτικός φορέας του κκσε κι ηγέτης του είναι ο ζουγκάνοφ, που δεν είναι όμως γραμματέας, αλλά πρόεδρος της κε! Αστικό κόμμα νέου τύπου.
Στην ομιλία του στη συγκέντρωση της μόσχας ο πρόεδρος είπε ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια κάτω απ’ τη σημαία του βλάσοφ, η χώρα δεν είχε καμία νίκη, ενώ η εξουσία διέπραξε μια σειρά βαριά εγκλήματα.
Ας δούμε ποια είναι αυτά τα εγκλήματα κατά της… χώρας.

-χάθηκε η μεγάλη δύναμη και τεράστιες εκτάσεις που μαζεύονταν σχεδόν μια χιλιετία.
-καταστράφηκαν χιλιάδες παραγωγικές επιχειρήσεις, ακόμα κι ολόκληροι κλάδοι.
-απώλεια της ασφάλειας και της αμυντικής ικανότητας της χώρας. Από την εποχή του μεγάλου πέτρου ήμασταν για 300 χρόνια μεγάλη δύναμη και σήμερα απλώς υπάρχουμε.
-από τα βαρύτερα εγκλήματα που έγιναν ήταν η διαίρεση του ρωσικού λαού κι η απώλεια των ιδανικών για τα οποία αγωνιζόταν για εκατοντάδες χρόνια (προσέξτε: εκατοντάδες, όχι τα τελευταία εκατό).
-και (κάπου προς το τέλος) η απώλεια των κοινωνικών κατακτήσεων που πέτυχε ο οχτώβρης, ξεκινώντας από τη δωρεάν παιδεία έως και την εξασφάλιση των γηρατειών.

Αλλά ευτυχώς υπάρχει λύση.
Μια άλλη πολιτική με την εξασφάλιση κοινωνικών προγραμμάτων για δωρεάν παιδεία κι υγεία, εθνικοποίηση ενεργειακών αποθεμάτων της χώρας (όχι των μέσων παραγωγής συνολικά), δημιουργία τεσσάρων κρατικών τραπεζών, αύξηση μισθών και συντάξεων. Τάχθηκε επίσης υπέρ της απομάκρυνσης από την κυβέρνηση των υπουργών που έχουν σημαντικά υπουργεία κλειδιά (κι ο καραμανλής από αυτούς την πάτησε).

Πραγματικό κουκουρούκου.
Κι ύστερα απορούν γιατί τους έχει πάρει φαλάγγι ο πούτιν.
Που ως καγκεμπίτης έζησε στο ανατολικό βερολίνο και δεν είχε πρόβλημα να θυμηθεί με νοσταλγία εκείνες τις εποχές (το ρεπορτάζ του ρίζου το γράφει με τέτοιο τρόπο που όποιος δεν ξέρει τη δήλωση από πριν δεν παίζει να καταλάβει για τι γίνεται λόγος).

Για τον ζιουγκάνοφ μπορεί να είναι η συνέχεια της αλυσίδας μαλλιά-φαλάκρα στους ηγέτες της μαμάς ρωσίας. Λένιν (φ), στάλιν (μ), χρουτσώφ (φ), μπρέζνιεφ (μ), αντρόποφ (φ), τσερνιένκο (μ) και τελευταίο το καραφλό υπόθετο με το σημάδι.
Αλλά όποιος θέλει το συνεχίζει: γέλτσιν (μ), πούτιν (φ). Ο μεντβέντεφ έχει μαλλιά, άρα και τα προσόντα για διάδοχος του πούτιν. Ο ζουγκάνοφ μάλον έχασε τη δική του ευκαιρία με την εκλογική νοθεία του γέλτσιν στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.

Τυπικά μετά τον στάλιν στην αλυσίδα είναι ο μαλένκοφ που χρημάτισε ηγέτης (σε αντίθεση με τους αστούς ηγέτες που χρηματίζονται) για ένα μικρό μεταβατικό διάστημα. Αλλά ας μην αφήσουμε μια μικρή θητεία να μας χαλάσει έναν τόσο ωραίο μύθο.

Και το κόμμα γιατί δεν ξεκόβει από δαύτους; Έλα ντε.
Στο εσωτερικό θα το είχε κάνει ελαφρά τη καρδία και για λιγότερο σοσιαλδημοκρατικές θέσεις. Αλλά στο εξωτερικό οι σύμμαχοι δεν περισσεύουν (ενώ εντός…).

Η ίδια απορία γεννιέται στο τέλος της ίδιας σελίδας, όπου βρίσκουμε το ρεπορτάζ για την εκδήλωση της προοδευτικής για τον οκτώβρη. Την ίδια στιγμή που –αν κατάλαβα καλά- ο σύντροφος χριστόφιας ήταν στη φιέστα για την πτώση του τείχους.
Και με τον χωροφύλακα και με τους μπολσεβίκους…

Αλλά αυτά τα ξεκόμματα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το δείχνει κι η εμπειρία του κεκρ του τιούλκιν. Που στο δικό μου μυαλό παλεύει για την κεκροπία, διαλεκτική σύνθεση του κεκρ με την ουτοπία που παραπέμπει στο πρώτο όνομα της αθήνας.
Αλλά η αθηνά παλλάδα αφήνει το πουλί της σοφίας να πετάξει μόνο στο σούρουπο, αφού έχει χαθεί το τείχος και μας έχει πιάσει μπούφους ο γκορμπασόφ.

Το ρεπορτάζ του ρίζου αποδίδει με κομψές, γλαφυρές διατυπώσεις την ευέλικτη τακτική του κεκρ.
Διαφωνώντας με το ιδεολογικό-πολιτικό πλαίσιο του κκρο, κυρίως με το λεγόμενο κρατικό πατριωτισμό και τη σύνδεση-σύγχυση της εσσδ με την τσαρική ρωσία, η κομματική οργάνωση μόσχας (κομ) του κεκρ συμμετείχε στην κεντρική πορεία, αλλά πραγματοποίησε ξεχωριστή πολιτική συγκέντρωση στη ρωσική πρωτεύουσα.

Λίγο εξωκοινοβούλιο θυμίζει γιατί σε πιο μικρές πόλεις (από λένινγκραντ και κάτω) σφυρηλατήθηκε η ενότητα από τα κάτω κι οι πορείες ήταν κοινές. Ας δούμε παρακάτω.

Οι μερικές εκατοντάδες διαδηλωτές του κεκρ προσπάθησαν να περάσουν και στην κόκκινη πλατεία όπου οι ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις εμπόδιζαν την είσοδο.
Νάτες κι οι κόκκινες (όνομα και χρώμα) ζώνες. Αλλά εκεί δεν υπάρχει αράς για να το πάει στα άκρα.

Μετά από διαπραγματεύσεις με τις αστυνομικές αρχές, οι διαδηλωτές του κεκρ πέρασαν στην κόκκινη πλατεία, αφήνοντας πίσω σημαίες και πανό, όπως ζήτησαν οι αστυνομικές αρχές για να επιτρέψουν την είσοδο. Και μετά κατέθεσαν λουλούδια στο μαυσωλείο και στο μνήμα του στάλιν φωνάζοντας συνθήματα.
Ξενέρωμα. Ούτε ένα αυγό να ανάψουν λίγο τα αίματα δεν έριξαν.

Παρόλα αυτά οι σταλινικοί –τύπου κεκρ- εκτός εξουσίας είναι οι καλύτεροι άνθρωποι του κόσμου.
Αγνοί επαναστάτες, ιδεαλιστές (καμιά φορά και με τη φιλοσοφική έννοια του όρου), λίγο θρησκόληπτοι, αλλά αφοσιωμένοι κι ας μη νικάμε πάντα.
Με μια λέξη ό,τι περιγράφει ο κοτζιάς στο μυθιστόρημά του ο αλύγιστος. Που μαζί με όλα τα άλλα περιλαμβάνει και το άκαμπτος. Αλλά κατά βάση είναι άξιο θαυμασμού. Δεν είναι πολλοί αυτοί που το μπορούν.

Ωστόσο όλα αυτά επισκιάστηκαν από μια (ακόμα πιο) καλτ φωτό που ήρθε ξανά στην επικαιρότητα μαζί με τα αφιερώματα στα εικοσάχρονα από την πτώση του τείχους.
Θα ήθελα να τη βάλω συνοδεία στο κείμενο, αλλά ποιος είμαι εγώ στην τελική για να πιάσω το τρένο της ετε και να τη σηκώσω από τον υπολογιστή της μπρέζνιεβα;

Η ιστορική φωτογραφία αποθανάτισε ένα τρυφερό φιλί του μπρέζνιεφ με τον χόνεκερ, δείγμα των ακατάλυτων δεσμών φιλίας που έδεναν τους λαούς της σοβιετικής ένωσης και της γερμανικής λαοκρατικής δημοκρατίας. Το όμορφο ενσταντανέ απεικονίστηκε με ζωγραφιά και στη δυτική πλευρά του τείχους.
Αλλά η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα το κράτησε κρυφό τα τελευταία είκοσι χρόνια και μας πρόβαλε ως πιονέρους διάφορους παπακαλιάτηδες στον αγώνα ενάντια στα ταμπού.

Η σκηνή έλαβε χώρα στα 1979, τριάντα χρόνια πριν. Πάνω στα τριαντάχρονα της DDR και την έναρξη της διεθνιστικής βοήθειας στη λδ του αφγανιστάν.

Στο τέλος εκείνης της χρονιάς, οι ΑΒΒΑ κυκλοφορούσαν το τραγούδι χάπι νιου γίαρ που ακούγεται ακόμα και σήμερα σε θλιβερές εορταστικές περιστάσεις.
Σε κάποιο σημείο ο στίχος αναφέρεται στο τέλος της δεκαετίας κι αναρωτιέται πώς να είναι άραγε τα πράγματα στο τέλος της επόμενης.
Δε φαντάζεσαι κι ούτε θέλεις να ξέρεις…
Μεγαλειώδης προτρέχουσα σύλληψη! Αντίστοιχη με του νοστράδαμου.

Αν και καμιά φορά καλό είναι να κάνουμε και το αντίστροφο μαθαίνοντας στο παρελθόν, γιατί η ιστορία προσφέρει γέλιο και συμπεράσματα.
Ο ευρών ασφαλείς πληροφορίες σχετικά με το τι έγραφε ο ρίζος όταν έπεφτε το τείχος αναδεικνύεται σε σύντροφο του μήνα. Οι δικές μου πληροφορίες δεν είναι και πολύ σόι και λέω να μην τις διασπείρω ωσότου τις διασταυρώσω…

Δύο ντε κι ένα αρ...

Επετειακών κειμένων συνέχεια, αυτή τη φορά για τη DDR. Αποσπάσματα από το βιβλίο του σαχναζάροφ (βοηθός του γκόρμπι) το τίμημα της ελευθερίας, που είδαμε στο προηγούμενο κείμενο.

Η ΓΛΔ ήταν ας πούμε το μαργαριτάρι στην κορώνα της ρώσικης αυτοκρατορίας. Αποτελούσε την πλέον ανεπτυγμένη βιομηχανικά χώρα του σοσιαλιστικού στρατοπέδου κι εκπλήρωνε το ρόλο προφυλακής του σοσιαλισμού.
Οι δημιουργοί της μεγάλης πολιτικής σε ανατολή και δύση το κατανοούσαν περίφημα και προσπαθούσαν με κάθε μέσο: από την ανατολική πλευρά να αναπτύξουν το πρώτο σε γερμανική γη κράτος των εργατών κι αγροτών κι από τη δυτική να το υπονομεύσουν.

Στην κε του κκσε αποδιδόταν ιδιαίτερη προσοχή στις σχέσεις με τη γλδ.
μαζί της διεξάγονταν οι μεγαλύτερες εμπορικές συναλλαγές. Από εκεί λαμβάναμε την πολυτιμότερη για εμάς τεχνολογία κι εξοπλισμό. Εκεί στρατωνιζόταν το μεγαλύτερο τμήμα σοβιετικών στρατευμάτων στο εξωτερικό, πάνω από 200 χιλιάδες άντρες. Μέσω του βερολίνου σε μεγάλο βαθμό αποκατασταίνονταν οι σχέσεις μας με το κομμουνιστικό κίνημα της δυτικής ευρώπης.

Στη διαδικαστική ζωή της σοσιαλιστικής κοινότητας και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος οι γερμανοί προσέφεραν συστηματικότητα, τάξη, πειθαρχία. Ακόμα και τους συναδέλφους μας αό το τμήμα διεθνών σχέσεων του εσκγ δε στάθηκε να τους κάνει να χάσουν το μέτρο η τακτική επικοινωνία με τους αδερφούς σλάβους. Μόνο δυο τρεις το έριξαν στο ποτό.

Σε σχέση με αυτή την περίπλοκη κατάσταση (σ.σ.: εννοεί τις σχέσεις με τη BDR) εμφανίστηκε και μία ακόμη μεγάλη θεωρητική διαφωνία. Αρχίζοντας από την εποχή του βίλχελμ πικ και του ότο γκρότεβολ, στη ΓΛΔ προπαγανδιζόταν η θέση: ένα έθνος-δύο κράτη.

Ανταποκρινόταν στην αληθινή κατάσταση πραγμάτων κι υπηρετούσε μια πλήρως ικανοποιητική νομική βάση που να αποτρέπει τις αξιώσεις της οδγ να αντιπροσωπεύει τη γερμανική λαοκρατική δημοκρατία, τους πολίτες της, ουσιαστικά και το έδαφός της.

Αλλά ποιος ηγέτης ικανοποιείται με τις παλιές αποσκευές, δε θέλει να διατυπώσει νέες θέσεις; Και τα προπαγανδιστικά όργανα της ΓΛΔ άρχισαν να ξετυλίγουν μια καινούρια αντίληψη: δυο κράτη-δύο έθνη, η οποία όπως όλα δείχνουν έγινε αποδεκτή όχι χωρίς την υπόδειξη του πρώην γενικού διευθύνοντος της σοβιετικής διοίκησης στη γερμανία κι εκείνη τη στιγμή αναπληρωτή του υπουργού εξωτερικών, βλαντιμήρ σιμιόνοβιτς σιμιόνοφ.
Αυτόν τον ενεργητικό και γοητευτικό άνθρωπο, μεγάλο θαυμαστή της ζωγραφικής, τόσο συνάρπασε η ιδέα των δύο εθνών, ώστε υποστήριξε ακόμη και διδακτορική διατριβή με αυτό το θέμα.

Τώρα πια, παρόμοια θεωρητικά παιχνίδια δεν έχουν καμία σημασία, αλλά τότε ήταν ένα αρκετά ζωτικό θέμα. Το λάθος αυτής της αντίληψης ήταν ολοφάνερο, αφού κάθε δεύτερος γερμανός της ΓΛΔ είχε εξ αίματος συγγενείς στην οδγ, μεταξύ αυτών κι ο έριχ χόνεκερ.

Πολλοί σχεδόν καθημερινά επικοινωνούσαν τηλεφωνικά, αντάλλασσαν επισκέψεις. Είναι κατανοητό ότι αυτοί δε μπορούσαν να πάρουν στα σοβαρά τις διαβεβαιώσεις, ότι οι γονείς τους, οι αδελφές, οι αδελφοί τους ανήκουν σε διαφορετικό έθνος. Κρυφά γελούσαν με αυτή την ανεξαρτησία.

Με ένα λόγο, το πολιτικό αποτέλεσμα ήταν αντίθετο από αυτό που υπολόγιζαν. Αλλά οι δικοί μας ειδικοί περί τη γερμανία επέμεναν με πείσμα στο δικό τους, επικαλούμενοι συχνά τη σκέψη του λένιν για την ύπαρξη δύο εθνών σε ένα, εξαιτίας της βαθειάς του διαίρεσης μεταξύ της αστικής τάξης και του προλεταριάτου, την χρησιμοποίηση από τον ίδιο των όρων σοσιαλιστικό και αστικό έθνος. Εμφανίστηκε κι ένα τέτοιο επιχείρημα: στην αυστρία το 80% του πληθυσμού δε θεωρεί τον εαυτό του γερμανούς.

Ναι, διαφωνούσα εγώ- αλλά οι αυστριακοί έζησαν σε χωριστό κράτος επί μερικές εκατονταετίες κι επιπλέον αναμείχθηκαν σε σημαντικό βαθμό με τους λαούς της αυτοκρατορίας τους. Είναι εντελώς πιθανό ότι εάν η γλδ εξακολουθεί να υφίσταται επί 300 χρόνια θα προκύψει εδώ ένα ιδιαίτερο έθνος. Κάτι τέτοιο όμως ακόμα δεν υπάρχει.

Η εσφαλμένη θέση μόνο μπερδεύει τους ανθρώπους, τους αποσπά από την κατανόηση του κύριου: ιστορικά συνέβη έτσι, ώστε το γερμανικό έθνος δημιούργησε τώρα δύο κράτη.
Σε αυτό δεν υπάρχει τίποτα το ασύνηθες. Το αραβικό έθνος έχει ολόκληρη δεκάδα κρατών. Το ίδιο κι οι εθνικώς συγγνείς λαοί των λατινοαμερικάνικων χωρών οι οποίοι μιλούν την ίδια γλώσσα.

Στις ιδιαίτερες συνομιλίες ο γκορμπατσόφ έλεγε ότι η ανανέωση του σοσιαλισμού σε μας θα δώσει νέα πνοή σε όλες τις αδελφές χώρες και με την έννοια αυτή η ΓΛΔ δεν θα αποτελέσει εξαίρεση.

Με αυτή τη διάθεση ο γγ πήγε στον εορτασμό της 40ής επετείου της ΓΛΔ.
Σπάνια τον υποδέχτηκαν κάπου έτσι, όπως στο βερολίνο. Πλήθος κατοίκων, ιδίως νεολαίας χαιρετούσαν με ενθουσιασμό τον άνθρωπο από τον οποίο περίμεναν αλλαγές στην αρκετά χαρούμενη, αλλά ανελεύθερη, πληκτική ζωή τους. Κρατούσαν πλακάτ που χτυπούσαν τον χόνεκερ στην καρδιά: μας χρειάζεται ο δικός μας γκόρμπι.
Η αστυνομία εκείνη τη μέρα συνέλαβε μερικές ομάδες διαδηκωτών.

Στις 26 γενάρη του 90 πραγματοποιήθηκε από τον πρόεδρο μια συνεδρίαση για τη γερμανία με στελέχη του κκσε. Να τι είπε εκεί ο γκορμπατσόφ.
-Πρέπει να συμβουλεύσουμε τους φίλους μας να σκεφτούν τη δυνατότητα ενοποίησης του εσκγ με το spd.
Η κοινή γνώμη δέχεται με οδύνη την απόσπαση της ΓΛΔ, πολύ περισσότερο την απορρόφησή της από την οδγ. Εκατομμύρια ανθρώπων που πολέμησαν στο μέτωπο είναι ακόμα ζωντανοί. Όχι μόνο οι άνθρωπο της παλιάς γενιάς, αλλά κι η νεολαία συνήθισαν να βλέπουν στη σοσιαλιστική γερμανία, ένα από τα στηρίγματα της σύγχρονης ειρήνης. Η κοινωνική συνείδηση θα υποστεί σοβαρό τραύμα. Αλλά δε γίνεται τίποτα, θα χρειαστεί να το αντιμετωπίσουμε.

Κι ο τραγικός επίλογος δια χειρός σαχναζάροφ και πάλι.

Ύστερα από δύο χρόνια ο γκορμπατσόφ μαζί με το ρήγκαν έλαβαν στο βερολίνο τον τίτλο του επίτιμου δημότη της γερμανικής πρωτεύουσας και από τον κατάλογο των επίτιμων δημοτών διαγράφηκαν ο στρατάρχης κόνιεφ κι ο πρώτος φρούραρχος του βερολίνου στρατηγός μπερζαρίν. Ο έριχ χόνεκερ βρισκόταν στη φυλακή του μοαμπίτ, την ίδια στην οποία τον κρατούσαν οι φασίστες επί 17 χρόνια.

Η δημοκρατία θριάμβευσε, η ιστορία τελείωσε (το τέλος της ιστορίας). Και ζήσαμε εμείς κακά κι αυτοί εις βάρος μας.

Ο καιρός γαρ εγγύς

Το κείμενο αυτό κανονικά ήταν να γραφτεί χτες προς τιμήν της επανάστασης του οκτώβρη. Τελικά γράφεται μία μέρα μετά, στη γιορτή του γκόρμπι, της μιχαλίδας των ιδανικών και της προδομένης μας επανάστασης.

Κείμενο εαακίτικης σύλληψης, από αυτά που δίνουν στους πρωτοετείς (διατηρείται η ορθογραφία κι η πολιτική λογική του χώρου).

Ένωση:(κατά το ενιαία) αντί να γράφουν προσάρτηση στη ρωσία ή στη σφαίρα επιρροής της.

Σοβιετικών: γιατί τα σοβιέτ είναι ο μόνος θεσμός που απονεκρώθηκε από το κράτος. Είχαν όλη την εξουσία, αιρετούς κι ανακλητούς που λογοδοτούσαν στις συνελεύσεις κι ασκούσαν έλεγχο από τα κάτω κι αριστερά.

Σοσιαλιστικών γιατί ίσχυε η αρχή στον καθένα ανάλογα με το αξίωμά του και μεταβαίναμε γοργά (εντός εικοσαετίας έλεγε ο χρουτσώφ) στον κομμουνισμό.
Που κατά το έγκυρο σάιτ της νΚα πάτρας δεν υπάρχει μόνο ως μακροπρόθεσμη επιδίωξη και τελικός σκοπός, αλλά κι ως αναγκαία και δυναμική τάση του παρόντος, ως αναγκαία και δυνατή ενιαία επαναστατική διαδικασία.
Εκτός της νκα πάτρας πρέπει να το λέει κι ο μαρξ, αλλά είμαι σίγουρος ότι εννοούσε πολύ διαφορετικά πράγματα.

και Δημοκρατιών για ξεκάρφωμα, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της δικτατορίας του προλεταριάτου που δεν ασκούνταν απ’ την τάξη καθαυτή, αλλά δια αντιπροσώπου.
Αυτά τα λένε επηρεασμένοι απ’ την αναρχία που θεωρεί ότι το μόνο πραγματικά επαναστατικό πρόταγμα είναι η αμεσοδικτατορία (του προλεταριάτου και γενικώς).

Πάμε και στη δική μας εκδοχή.
Ένωση γιατί τόσοι λαοί ζούσαν ειρηνικά σα να ‘ταν ένας (ας μην αφήσουμε μερικούς εκτοπισμούς να μας χαλάσουν μια όμορφη γενική εικόνα).

Σοβιετικών γιατί είναι η χώρα των σοβιέτ. Ακόμα κι εκφυλισμένα τους ενοχλούσαν και τα κατάργησαν το 93 για να ολοκληρώσουν την παλινόρθωση. Αν τους ήταν αδιάφορα θα τα κρατούσαν και το αυτό ισχύει και για την ένωση.

Σοσιαλιστικών γιατί πρώιμος ή επταμηνίτικος, με εισαγωγικά ή θαυμαστικά ήταν υπαρκτός. Υπάρχει κι όσο υπήρχε υπήρχαμε, αλλά αφότου έπαψε να υπάρχει μας έφαγε η ανυπαρξία και τα υπαρξιακά μας.

Δημοκρατιών γιατί όπως λέει κι ο λένιν η χειρότερη δικτατορία του προλεταριάτου είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο δημοκρατική από την καλύτερη αστική δημοκρατία.

Λες κι ήξερε τη συνέχεια ο σύντροφος με το μουστάκι κι ήθελε να μας προειδοποιήσει. Αυτό σε απλά ελληνικά λέγεται προαίσθημα και σε απλά βαζιουλινικά οξυδερκής προτρέχουσα σύλληψη.

Δεν πειράζει, η επόμενη δικτατορία θα είναι ακόμα καλύτερη. Σε κάθε περίπτωση ανώτερη από κάθε αστική δικτατορία. Η σοσιαλιστική δημοκρατία απαιτεί συμμετοχή, όχι ανοχή –όπως η αστική.

Αντί επιλόγου κάτι προς τιμήν της εορτάζουσας μιχαλίδας. Που όσο πάει γίνεται ολοένα πιο θλιβερή. Αλλά πλέον δε σοκάρει κανέναν.

Απόσπασμα από το βιβλίο του γκιόργκι σαχναζάροφ (βοηθός του γκόρμπι, γκεσέμι της περεστρόικα) το τίμημα της ελευθερίας (εκδόσεις ελληνικά γράμματα). Οι ρώσοι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν παρά μόνο την ελευθερία τους…

Την ημέρα που ο πρώτος και τελευταίος πρόεδρος της εσσδ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παραιτηθεί, συναντήθηκε με τους δημοσιογράφους. Καθόμουν δίπλα του και δεν αισθάνθηκα να υπάρχει σε αυτόν καμιά ένταση. Η συζήτηση ήταν ελεγειακή. Θυμήθηκαν τις έντονες σχέσεις με τον τύπο. Τελείωσαν με την παροιμία: όποιος ξεχνάει τα παλιά, να του βγει το μάτι. Ο πάβελ γκουτιόντοφ στη λιτερνατούρναγια γκαζέτα έγραψε τα καλύτερα αποχαιρετιστήρια λόγια.

Την επομένη ο γκορμπατσόφ έπρεπε να δώσει τη συνέντευξη που είχε υποσχεθεί στον κάζο (σ.σ.: όνομα και πράγμα, κολλούσε με την περίσταση) συντάκτη της ιαπωνικής εφημερίδας ιομούρι.
Όταν νωρίς το πρωί πήγα να διαπιστώσω εάν ο χώρος υποδοχής ήταν έτοιμος αποδείχθηκε ότι τα πράγματα του προέδρου της εσσδ είχαν ήδη απομακρυνθεί από το γραφείο είχε ληφθεί εντολή μέχρι τις 10 το πρωί να είναι έτοιμο για την υποδοχή του νέου νοικοκύρη. Χρειάστηκε να δοθεί η συνέντευξη στο γραφείο του ρεβένκο.

Ξέρετε -είπε ο γκορμπατσόφ- θεωρώ πως εξεπλήρωσα την αποστολή μου. Το ζήτημα δεν είναι μόνο ότι καταλύσαμε το ολοκληρωτικό σύστημα που θεωρούνταν απόρθητο κάστρο και κάναμε την αρχή μιας βαθιάς αναμόρφωσης της κοινωνίας. Το κύριο είναι ότι άλλαξαν οι άνθρωποι. Πήραν τη γεύση της ελευθερίας και τώρα πια, ελπίζω κανείς και τίποτα δεν θα κατορθώσει να τους γυρίσει στην προηγούμενη κατάσταση.

Από το κρηπίδωμα του ανακτόρου του κρεμλίνου υπέστειλαν τη σημαία της ένωσης και στη θέση της κυμάτισε η τρίχρωμη σημαία της ρωσίας.

Για τους εραστές του μυστικισμού: μετρώντας από την οκτωβριανή επανάσταση (με το νέο ημερολόγιο) 73 χρόνια και 7 μήνες φτάνουμε στον ιούνιο 1991. Εδώ ξεχωρίζει η ημερομηνία 12. Μένει να υποθέσουμε ότι ο αστρολόγος του μεσαίωνα είχε συνδέσει την πτώση της τρίτης ρώμης με την εκλογή του πρώτου προέδρου της ρωσίας.

Τι εννοεί ο σαχναζάροφ; Το 12 νομίζω παραπέμπει στις 12 σοβιετικές δημοκρατίες (πλην των τριών βαλτικών που είχαν ήδη αποσχιστεί) και μέχρι τον ιούνιο συζητούσαν το ενδεχόμενο να παραμείνουν ενωμένες. Τα υπόλοιπα μας τα εξηγεί ο σαχναζάροφ σε μια παράθεση στην αρχή του κεφαλαίου.

Και τον οκτώβριο θα ξεσπάσει μια μεγάλη επανάσταση, την οποία πολλοί θα θεωρήσουν τρομερότερη από όλες όσες έχουν διεξαχθεί. Η ζωή στη γη θα πάψει να εξελίσσεται ελεύθερα και θα πέσει σε μεγάλη ομίχλη. Κι αυτό θα διαρκέσει επί 73 χρόνια και 7 μήνες.

. Υπογραφή νοστράδαμος…

Ε, ναι λοιπόν. Είμαστε εραστές του μυστικισμού και κάποιοι από μας διαβάζουν και χέγκελ.

Έρχεται η συντέλεια του κόσμου και της ιστορίας. Μετανοείτε σύντροφοι. Ήγγικεν η ώρα. Η δευτέρα παρουσία της σοβιετίας πλησιάζει. Τα άπιστα αντισοβιετικά σκυλιά θα τα φάει η μαρμάγκα.

Ο κομμουνισμός είναι άντε πόρτας. Το λέει κι η προτρέχουσα σύλληψη του νοστράδαμου και της νκα πατρών…

Αηδία βαθιά

Δύσκολο να πυροβολείς απέναντι όταν ο σκηνοθέτης θεωρείται αριστερός
Αλλά εύκολο να καταλάβεις γιατί έπεσε τόση ρεκλάμα στην ταινία του

Δέκα μέρες αφότου είδα την ταινία, τα περισσότερα απ’ όσα ήθελα να πω, τα άκουσα ή τα διάβασα αλλού.
Ψυχή βαθιά, ρηχά νοήματα.

Μπορεί κανείς να σταθεί σε πολλά.
Στις κακές ερμηνείες (χειρότερη απ’ όλες της μάνας). Στη μουσική που έμοιαζε ξεκούδουνη. Στο φτηνό συναισθηματισμό. Στις ίσες αποστάσεις. Στο κακό σενάριο. Στην πολύ κακή ψυχογράφηση των ανταρτών, των μεταξύ τους σχέσεων και της επιλογής τους. Στις σκηνές που δεν είχαν σταγόνα ρεαλισμό (ο μικρός που το ‘σκαγε για να συναντήσει τον αδερφό του κανονικά θα περνούσε ανταρτοδικείο, το αυτό κι όσοι ξόδευαν σφαίρες στον αέρα).

Αλλά η ουσία είναι αλλού κι είναι πολιτική, όπως κι η ταινία άλλωστε.
Ο βούλγαρης κάνει μια ταινία για τη φρίκη του πολέμου και τη συμφιλίωση. Τόσο καλά.
Εμένα μου έμεινε μόνο η φρίκη για το βούλγαρη. Με ποια πραγματικότητα μας καλεί να συμφιλιωθούμε;
Σε ποια πραγματικότητα να γυρίσουμε; που λέει κι ένας αντάρτης στην ταινία. Αλλά ο βούλγαρης αποφεύγει να απαντήσει στο ίδιο του το ερώτημα.

Και βάζει το βέγγο να αναρωτιέται γιατί έλληνες να τουφεκάν έλληνες. Τα άλλα είδη (ξένους, μετανάστες κτλ) τα τουφεκάμε ελεύθερα.
Μα άνθρωπος να τουφεκάει άνθρωπο;
Αυτό θα το αναρωτηθούμε σε άλλη ταινία.
Μαζί με το: έλληνας να εκμεταλλεύεται έλληνα; Ε, αυτό δεν είναι και τόσο τρομερό. Είναι ηθικό και νόμιμο.
Άμα κάνουμε ηλίθιες αφαιρέσεις όμως να τις πάμε μέχρι τέλους.

Το πρόβλημα ξέρετε ποιο είναι; Ότι πάλι εμείς, οι υποψιασμένοι θα πάμε σα μ… να τη δούμε. Είτε λόγω θέματος, είτε από περιέργεια, ή για να έχουμε γνώμη αν πάει εκεί η συζήτηση. Κι οι αρνητικές κριτικές ακόμα, διαφήμιση είναι. Ποιος καίγεται δηλ περισσότερο για τον εμφύλιο;

Οπότε το (δικό μου) επιμύθιο –πάντα πρέπει να υπάρχει ένα- είναι να μην πάτε να δείτε την ταινία, αν δεν την έχετε ήδη δει. Πραγματικά, δεν υπάρχει λόγος, δεν χάνετε και τίποτα.
Προτιμήστε να δείτε κάτι άλλο για τον εμφύλιο. Πχ το γράμμος-βίτσι (που είναι και καλτ) να γελάστε με την καρδιά σας.

Αναζητήστε και τη δυσεύρετη κάθοδο των εννιά που έπαιξε στα θρυλικά 80'ς (τότε που ο βούλγαρης γύριζε τα πέτρινα χρόνια κι ο βέγγος ταινίες για την εοκ) στο φεστιβάλ θεσσαλονίκης και βραβεύτηκε ένα χρόνο μετά σε αυτό της μόσχας. Λεπτομέρειες μπορείτε να βρείτε στη διεύθυνση: http://www.tainiothiki.gr/Collection/film/1135

Κι επειδή (το επιμύθιο) πρέπει να είναι κι ηθικοπλαστικό ας κλείσουμε με το εξής:
Ζήτω οι εαμοβούλγαροι, σκατά στην ταινία του βούλγαρη.
Κι αν κάποιος προσβάλλεται ας γράψει ένα ποσό για ηθική βλάβη κι εξύβριση κι ας κρατήσει την απόδειξη.
Θα του το αποπληρώσουμε επί λαοκρατίας…

Υγ: -Μα ζερβοί (αριστεροί) να τουφεκάν το ζέρβα;
Πού ακούστηκε...;
Αντί να παν στην αθήνα να σκοτώσουν τίποτα άγγλους...

Του όχι τα τριήμερα -το έπος του σαράντα...

Ένα όχι είναι πάντα ηρωικό. Ενίοτε και γι’ αυτόν που το εισπράττει, αν πρόκειται για χυλόπιτα. Όπως στην πρόταση για βιογραφικό. Που δεν είναι ποτέ ακριβώς όχι. Ούτε του μεταξά ήταν άλλωστε.

Κοίτα να δεις, είμαι σε μια φάση στη ζωή μου που δε θέλω να βλέπω καμία οργάνωση. Και στο καπάκι τη βλέπεις (την επιρροή) με άλλον (χώρο). Τόσο ψηστήρι για να πέσει και τελικά το τείχος το ρίχνει άλλος (οι δυτικοί).

Και μείναμε μόνοι να γιορτάσουμε το όχι, σε πάρτι πριβέ, χωρίς καλεσμένους (παρά το παλλαϊκό κάλεσμα).
Συνειδήσεις που είναι πιο πίσω κι από τον μεταξά.
Αυτός τουλάχιστον έκανε πόλεμο, έστω και με το ζόρι.
Εμείς σήμερα αρνούμαστε να τον δούμε, πόσο μάλλον να τον διεξάγουμε ως τάξη απέναντι στην τάξη που μας εκμεταλλεύεται.

Η ζωή φέρνει κάθε μέρα τελεσίγραφα με αποστολέα το κεφάλαιο. Αλλά σε χρωματιστούς φακέλους, για να χρυσώνουν το χάπι και να το καταπίνουμε αμάσητο (στην αντι-ουτοπία του χάξλεϊ το έλεγαν σόμα). Χεσμένος, νέος κόσμος, που δε λέει ποτέ όχι, ούτε καν μεσοβέζικα.

Ναι, αλλά ποιοι γιορτάζουν;
Είναι η διπλή γιορτή της (κομμουνιστικής) ορθοδοξίας και της διαλεκτικής. Η μέρα της άρνησης της άρνησης και του όχι-όχι. Που στη διαλεκτική δεν ισοδυναμεί με κατάφαση. Μας φέρνει σπειροειδώς στο αρχικό σημείο, αλλά σε ένα ανώτερο επίπεδο.

Γιορτάζει η σοβαρή συνιστώσα την ανταρσία της κνε και το όχι του γράψα που αρνήθηκε να υπακούσει. Που όπως του μεταξά, δεν ήταν ακριβώς όχι. Πιο πολύ κάτι σαν ώστε έχουμε πόλεμο λοιπόν, όταν έφτασε το τελεσίγραφο της καθαίρεσης.

Γιορτάζει η αρνητική διαλεκτική του αντόρνο και το μεταμοντέρνο του χολογουέι που δίνουν βαρύτητα στο κομμάτι της άρνησης. Μαζί τους το ασόβαρο κομμάτι της σοβαρής συνιστώσας, οι αντι-θεσμοί του χαριτάκη και το όχι τα νέα του αντ-1 με τον ντάνο λυγίζο και τη ράντου.

Αλλάζοντας ένα πρόσημο γλιτώνουμε από ενοχλητικές έννοιες, όχι όμως κι απ’ τον ετεροπροσδιορισμό –και σε τελική ανάλυση από το περιεχόμενό τους.
Οι αντι-θεσμοί μπορεί να αφήνουν ήσυχη την αντιεξουσιαστική μας συνείδηση, αλλά δεν αλλάζουν ούτε γιώτα από την πραγματικότητα που γέννησε (ή στην καλύτερη υπαγόρευσε) τους εξουσιαστικούς θεσμούς.

Γιορτάζουμε τέλος κι εμείς, οι ορθόδοξοι.
Όχι στο νατο, στο σχέδιο ανάν, σε σκληρά και μαλακά.
Όχι σε όλα που κουρέλια κάνουν τα όνειρά μου
τα έχω γραμμένα κι έχω βρει τον κρυφό έρωτά μου (τη σοβιετία).
Ως και το σκέτο ΟΧΙ, που σατιρίζει η ελληνοφρένεια.
Που δεν είναι στείρα αντίθεση. Είναι διαλεκτική και μες στις αντιφάσεις.

Ο καθένας προβάλλει αντιστάσεις και λέει τα δικά του μικρά όχι. Αλλά πολλές μικρές αντιστάσεις δε φέρνουν απαραίτητα μια αντίσταση. Απελευθερώνουν ιδεατά τη συνείδηση κι αφήνουν υπό κατοχή την καθημερινότητα σε όλες της τις πτυχές.

Η αντίσταση απαιτεί κάτι περισσότερο. Φορέα να την ενσαρκώνει κι όραμα να την εμπνέει.
Αν ο καπιταλισμός είναι σύστημα που σαπίζει, πάει να πει ότι οι αντικειμενικές συνθήκες υπερωρίμασαν και πρέπει να κάνουμε κάτι πριν μας πάρει από κάτω η σαπίλα.

Εκτός κι αν περιμένουμε να μας πέσει στο κεφάλι σαν ώριμο φρούτο και να ανακαλύψουμε το νόμο της αξίας.
Προς το παρόν περιμένουμε πιστοί σε αυτόν της αδράνειας και της μπρεζνιεφικής στασιμότητας που λέει ότι όταν η σοσιαλιστική κοινωνία παραμένει στάσιμη, επιταχύνονται σταθερά ο ρεβιζιονισμός κι οι τάσεις παλινόρθωσης.

Τον ίδιο κίνδυνο περιέχει κι η τακτική του ώριμου φρούτου.
Μαζί με το μήλο κληρονομούμε πακέτο και τα σκουλήκια του.
Όσο κι αν τα εξοντώνεις, αυτά αφήνουν το σπέρμα και τα αυγά τους, απ’ όπου θα βγουν οι γκόρμπι της νέας εποχής, όμορφες χρυσαλίδες στην αρχή, μέχρι να σπάσει το κουκούλι και να φανεί πραγματικά τι είναι.