Ένα κακό κείμενο

Δεν πίνεις, δεν καπνίζεις… ε, τι διάολο κάνεις τότε;
-Βαριέμαι.
Υπό άλλες συνθήκες θα σου έλεγα τρώω. Τώρα όμως είμαι σε θερινή νάρκη κι υπολειτουργώ. Περιορίζω στο ελάχιστο σκέψη, τροφή, μετακινήσεις κι ανταλλαγές με το περιβάλλον. Μόνο με τα υγρά γίνεται δουλειά. Πίνω μπόλικα και τα μετασχηματίζω διαλεκτικά σε ιδρώτα. Κοινώς τον πίνουμε κάθε μέρα που λέει κι ο κακάριν. Τσακ!

Ο άνεμος της αλλαγής απ’ το βερολίνο σάρωσε την ευρώπη σα λίβας που καίει τα σπαρτά. Κι οι λαοί κοιτάν με δεμένα χέρια, ακίνητοι σα γιοι της άπνοιας.
Χωρίς εσένα, φύλλο δεν κουνιέται.
Εργάτη μην κοιτάς το σύμπαν να πηδιέται.
Το θερμόμετρο είναι κολλημένο και βαριέται να κατέβει. Ακόμα κι ο αίολος βαριέται να φυσήξει. Κάνει μόνο ένα ξέπνοο φου γεμάτο σάλια που έρχονται και κολλάν στο σώμα σου και γίνονται –από υγρασία- ιδρώτας.

Βαριέμαι να διαβάσω. Βαριέμαι να τελειώσω την πρόταση που άρχισα να γράφω χωρίς να ανοίξω το παράθυρο που άνοιξα πριν πέντε λεπτά. Βαριέμαι τα ανέκδοτα που είναι βγαλμένα απ’ τη ζωή. Τι να μας πουν κι αυτά από τη ζωή τους. Σιγά τη ζωή..

Βαριέμαι αφόρητα όσους παίζουν με τις λέξεις, κάνουν την ανία μανία και το βαριέμαι ενεργητική φωνή. Και πιστεύουν πως λύνεις το πρόβλημα αν αρχίσεις να (β)αράς τους μπάτσους και να σπας βιτρίνες έτσι για ποικιλία μπας και γίνει το βαριέται βαριετέ. Ενώ στην ουσία δεν αλλάζει ούτε μια οξεία στο μονότονο τόνο της ζωής μας.

Πρέπει να στα 'χω ξαναπεί. Βαριέμαι να πω ή να σκεφτώ κάτι καινούριο.
Το ίδιο είναι. Όχι ψέματα. Οι πιο πολλοί βαριούνται μόνο το δεύτερο κι απλώς λένε συνέχεια τα ίδια. Οι πιο ικανοί από αυτούς γίνονται αριστεροί οικονομολόγοι και τους καλούν από πόλη σε πόλη. Δε βαριέσαι. Τζάμπα διακοπές και κινηματικός τουρισμός.

Συνήθως βαριέμαι τους άλλους κι αυτά που λένε. Κι αν μου τα λένε πχ με μια ταινία τόσο το καλύτερο, γιατί δεν τους έχω απέναντι και μπορώ να αποκοιμηθώ χωρίς τύψεις. Αλλά δεν είναι δικό τους το λάθος. Οι ζωντανοί με τους ζωντανούς κι οι βαρετοί με μένα. Κατά βάθος μάλλον τον εαυτό μου βαριέμαι.

Με βαριέμαι και μες στις παρέες. Φιλική συμμετοχή και μπρεχτική αποστασιοποίηση. Ωσεί παρών το 90 τοις εκατό, βλέπει απ’ έξω το υπόλοιπο δέκα και κρατιέται να μη γελάσει. Μισές σκέψεις σκοντάφτουν στη μέση και γίνονται σαρδάμ.

Κι έχω αποκτήσει τρομερή οικειότητα με τη βαρεμάρα μου. Μπορεί να της βγάλω κι όνομα. Να αρχίσουμε να παίζουμε χαρτιά όπως ο ισοβίτης με τις ερινύες του. Ή να της μάθω σκάκι όπως ο κόκορας στο πουλί του που ήταν άχρηστο.

Βαριέμαι να βαριέμαι με τον τρόπο των άλλων. Με το δικό μου τρόπο βαριέμαι δημιουργικά, ακόμα κι όταν βαριέμαι θανάσιμα. Η βαρεμάρα ένας καθημερινός θάνατος κι ο δικός μου θέλω να είναι αξιοπρεπής. Η βαριεστημάρα είναι γενική νομοτέλεια, αλλά ο καθένας βρίσκει το δικό του, ιδιαίτερο δρόμο γι’ αυτήν. Ευρωκομμουνιστές ακόμα και στη βαρεμάρα.

Η στασιμότητα είναι το παν, η κίνηση δεν είναι τίποτα.
Το βασικό πρόβλημα της εποχής είναι ότι ζούμε σε έναν τόσο βαρετό κόσμο που ο κόσμος βαριέται να τον αλλάξει. Και κατά βάθος δεν έχει χρόνο και χρήματα για να βαριέται και να εφευρίσκει προβλήματα για τον εαυτό του.

Κάποιοι τη βρίσκουν με τη μπάλα. Το σημαντικότερο δευτερεύον πράγμα στον κόσμο. Και το λιγότερο βαρετό απ’ όσα θανάσιμα βαρετά γεμίζουν το κενό μέχρι να αρχίσουν οι ρημάδες οι πιο ενδιαφέρουσες διαδικασίες κι η πραγματική ζωή.

Εσχάτως τη βρίσκω μόνο σε κάτι τραπέζια ενότητας της αριστεράς. Την επόμενη φορά θα τους πω να υπογράψουμε κάνα κείμενο, να κάνουμε καμιά πρωτοβουλία να περάσει η ώρα. Οι άλλοι που φτιάχνουν τι παραπάνω έχουν δηλ; Κι αυτοί κάπως έτσι θα τις ξεκίνησαν. Σε στιγμές νηφαλιότητας, με ποτηράκια πλάι στο κύμα.

Όχι, εσένα δε σε βαριέμαι. Έλα αν θες σπίτι να δεις πώς είναι μια βαρετή μέρα (αλλά αν έρθεις θα γίνει πιο όμορφη). Ή μια βαρετή ζωή, τώρα που φεύγεις μακριά.

Μέσα σε όλη αυτή τη δίνη, φεύγει ο κάσπερ μας στρατό. Κι έχει τον κοντόχοντρο να του λέει για το σπάρτακο και τη βοήθεια στο στρατό.
Ναι βέβαια. Πάντα βοηθάει να έχεις έναν φανταστικό φίλο στο στρατό για να την παλεύεις. Ειδικά αν πας πρώτη μέρα στο γιατρό και του πεις, να από εδώ κι ο φίλος μου ο σπάρτακος, παίρνεις δυο χρόνια αναβολή και καθαρίζεις.

Δε μειώνω κανέναν και τιποτα. Αφού ξέρεις, κι εγώ φανατικά με τη ρόζα είμαι. Αλλά δε φτάνει ούτε για ζήτω ρε συ. Τι δίκτυο μου λες όταν μέσα ο καθένας είναι μονάδα χωρίς δομές και συνδικαλισμό;

Δες το τουλάχιστον απ' την καλή του πλευρά. Είναι οι τελευταίες διακοπές που δικαιούσαι. Μην κοιτάς που εγώ συνηθίζω ακάθεκτος.

Από σήμερα η κε του μπλοκ διακόπτει τις διακοπές διαρκείας της κι ετοιμάζεται να εκδράμει στο αιγαίο πέλαγος για καλοκαιρινές διακοπές. Το μπλοκ περνάει στους αναγνώστες του και περιμένει την ανταπόκριση της βιργινίας για την εκδήλωση των δικηγόρων με τον κύριλλο.

Βενσερέμος (κάποτε..)

Γιώργος Βαρεμένος για το μπλοκ σφυροδρέπανο

Η χιλή του σπαρίλα

Ο στάλιν ζει κάπου στην χιλή
Μαζί με τον σπαρίλα, τον έλβις, τον μπρους λι.

Λαϊκή θυμοσοφία των πληθυσμών της παταγονίας

Ο ρεζί ντεμπρέ ταξίδεψε στην χιλή του αλιέντε λίγους μήνες μετά την εκλογή του κι έγραψε το ομώνυμο βιβλίο (η χιλή του αλιέντε, στα ελληνικά από τις εκδόσεις μνήμη) με τις εντυπώσεις του και μια εκτενή συνέντευξη σε δύο μέρη με τον σύντροφο πρεζιντέντε που ήταν πρώτος μεταξύ ίσων κι ίσως λίγο πιο ίσος από τους υπόλοιπους.

Στο παράρτημα του βιβλίου με τις συμπληρωματικές σημειώσεις, διαβάζουμε στον αριθμό τέσσερα.

Στοές μασωνικές και λαουταρινικές

Οι λαουταρινικές στοές ονομάστηκαν έτσι σε ένδειξη τιμής για τον αρακουανό πρίγκηπα Λαουτάρο, αρχηγό του αγώνα ενάντια στη σπανιόλικη κατοχή τον 16ο αιώνα στην χιλή. Ιδρύθηκαν το 1812 στο μπουένος άιρες από μέλη των ελευθεροτεκτόνων, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση είχαν ο στρατηγός χοσέ ντε σαν μαρτίν κι ο ντον μπερνάρντο ο χίγγινς για τη χιλή. Λεγόταν πως αν ο στρατός αποτελούσε το οπλισμένο χέρι της απελευθέρωσης, η λαουταρινική στοά ήταν το πολιτικό της χέρι.

Όμως τι είναι και τι θέλουν οι στοές;
Οι θεμελιώδεις αντικειμενικοί σκοποί της στοάς ήταν η κατήχηση των πολιτών κι η μελέτη των πολιτικών και κοινωνικών δυνατοτήτων του έθνους που δημιουργούνταν. Ο προσηλυτισμός στα μυστήρια της μασωνίας ζητούνταν από όλους τους εταίρους της λαουταρινικής στοάς. Αν οι σκοποί της στοάς ήταν φανερά πολιτικοί, τα μέλη της ήταν κατά συνέπεια μασώνοι.

Η πρώτη μασωνική στοά ιδρύθηκε στις 15 μάρτη του 1827 κι έχει τις ρίζες της στη στοά λαουτάρο. Ο πρώτος σεβάσμιος διδάσκαλός της, ντον μανουέλ μπλάνκο ενκαλάντα, ήταν επίσης μέλος της στοάς λαουτάρο. Οι δεσμοί ανάμεσα στις δυο στοές φαίνονταν καθαρά στην χρησιμοποίηση κοινών τελετουργιών και συμβόλων, όπως και στα έργα τους και τις δραστηριότητές τους.

Η παράγραφος που ακολουθεί παρμένη από τα καταστατικά της λαουταρινικής στοάς της χιλής, γραμμένη με το χέρι του μπερνάρντο ο χίγγινς το αποδείχνει.
Ένας από τους αδελφούς που έχει εκλεγεί απ’ την ανώτατη ιεραρχία, δε μπορεί να μιλήσει για κάτι που έχει μεγάλη σημασία χωρίς να συμβουλευτεί τη στοά. Μία από τις πρώτες υποχρεώσεις των αδελφών, σύμφωνα με το σκοπό του ιδρύματος θα είναι να προστατεύονται και να αλληλοβοηθούνται σε οποιαδήποτε σύγκρουση της πολιτικής ζωής και να υποστηρίζουν τη γνώμη, οι μεν των δε. Κάθε αδελφός που αποκαλύπτει το μυστικό της ύπαρξης της στοάς, είτε με λόγους είτε με έργα, θα τιμωρείται με θάνατο και με μέσα που η στοά θα κρίνει κατάλληλα.

Με τον καιρό κάποια χαρακτηριστικά ατόνησαν κι οι εν ελλάδι στοές έφτασαν δια του ετεροπροσδιορισμού στην οργανωτική χαλαρότητα πετώντας τον πατσά μαζί με τη σκατίλα.
Ευτυχώς από μια άποψη. Αλλιώς η κε του μπλοκ θα έπρεπε να ανησυχεί για τη ζωή της και να προσλάβει ερυθροφρουρούς.
Μπρέζνιεφ ετοιμάσου, έρχεται η σειρά σου.

Παραθέτω παρακάτω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη με τον αλιέντε -που θα ζήλευε ακόμη κι ο σπαρίλας- με στοιχεία που θα ζήλευε κι ο λιακό.

ΝΤΕΜΠΡΕ: Άκουσα πάντοτε να λέγεται ότι είχατε σχέσεις με τη μασωνία, ενώ είστε μαρξιστής. Ξέρετε ότι κάποτε έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση στους κόλπους του διεθνούς εργατικού κινήματος. Κατά το 1920 πχ έδιωξαν στη γαλλία τους μασώνους από το κκ που τότε σχηματιζόταν. Βλέπετε καμία αντίφαση μεταξύ της νομιζόμενης σχέσης σας με τη μασωνία και της μαρξιστικής σας θέσης, που είναι θέση ταξική;

ΑΛΙΕΝΤΕ: Θέλω να σου θυμίσω ρεζί, ότι ο πρώτος γενικός γραμματέας του κκ γαλλίας ήταν μασώνος.
ΝΤ: Σωστό.
Α: Από την Τρίτη διεθνή κι έπειτα παραδεχόμαστε την ασυμφωνία.
ΝΤ: Ακριβώς.
Α: Ανήκω προσωπικά σε μασωνική παράδοση. Ο παππούς μου, ο γιατρός αλιέντε-παντίν, ήταν μέγας διδάσκαλος της μασωνικής ιεραρχίας τον περασμένο αιώνα σε μια εποχή που μασώνος σήμαινε αγωνιστής. Οι μασωνικές στοές ήταν οι στυλοβάτες της ανεξαρτησίας και του αγώνα κατά της ισπανίας.

ΝΤ: Ο μπολίβαρ κι ο σούκρε ήταν μασώνοι;
Α: Ακριβώς. Λοιπόν, καταλαβαίνεις πως με τέτοια οικογενειακή παράδοση κι ακόμα γιατί η μασωνία αγωνίστηκε για θεμελιώδεις αρχές, όπως της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφότητας, μπορεί να έχει κανείς αυτό το είδος των σχέσεων. Λέγοντας αυτό, υποστήριξα στους κόλπους της μασωνίας ότι δε μπορεί να υπάρξει ισότητα σε καπιταλιστικό καθεστώς και μάλιστα ούτε η παραμικρή ελπίδα ισότητας. Δε μπορεί να υπάρξει αδελφότητα (σύμπνοια) όταν υπάρχει η ταξική εκμετάλλευση κι η αυθεντική ελευθερία είναι κάτι απτό, όχι αφηρημένο. Δίνω λοιπόν στις μασωνικές αρχές το πραγματικό περιεχόμενο που πρέπει να έχουν.
Ξέρω πολύ καλά βέβαια πως υπάρχουν χώρες που η μασωνία δε θα μπορούσε να είναι σύμφωνη με αυτές τις αρχές.

Την επόμενη φορά που θα ακούσετε το σπαρίλα να αναλύει με πάθος τη μπολιβαριανή διαδικασία μπορείτε να σκεφτείτε και σε ένα δεύτερο επίπεδο τι πραγματικά εννοεί, αυτός κι η στοά της χαριλάου τρικούπη.

Τι άλλο μας λέει το βιβλίο του ντεμπρέ;
Για την unidad popular που είχε μέσα κομμουνιστές, σοσιαλιστές κι ένα κομμάτι λαϊκής χριστιανοδημοκρατίας. Και για τις αυταπάτες του κομπανιέρο πρεζιντέντε για αλλαγές με δημοκρατικές διαδικασίες και δημοψηφίσματα. Η βασική διαφορά με τη βενεζουέλα –όπως την καταλαβαίνω- είναι ότι ο τσάβες είχε το στρατό με το μέρος του και κράτησε την εξουσία. Κι η βασική διαφορά του αλιέντε με τους ρεφορμιστές που εξαπατούν το λαό είναι ότι αυτός ήταν έντιμος και πλήρωσε ο ίδιος θανάσιμα τις αυταπάτες του.

Μαθαίνουμε επίσης για την αφελή προσκόλληση της χιλής στην έννοια της νομιμότητας. Η χιλή είναι μια χώρα που όταν έχει προβλήματα φωνάζει το δικηγόρο, ενώ οι υπόλοιπες καλούν τον ταγματάρχη κι όπου η αστική τάξη τηρεί τους νόμους που θέσπισε ακόμα κι αν της γυρίζουν μπούμερανγκ. Όπως στην περίπτωση που διηγείται ο αλιέντε με τη βίαια απαλλοτρίωση γης.

Οι αστικοί νόμοι τη θεωρούσαν μικροαδίκημα και την άφηναν ουσιαστικά ατιμώρητη, αλλά τιμωρούσαν αυστηρά όσους επιχειρούσαν να την ανακαταλάβουν. Οι τσιφλικάδες οικειοποιούνταν βάσει νόμου τη γη των ιθαγενών χωρίς να φαντάζονται ότι θα έρθει η μέρα που ο λαός θα εφάρμοζε το δικό τους νόμο εναντίον τους.
Τώρα αυτοί που καταλαμβάνουν τη γη είναι οι mapuche κι οι απαλλοτριωμένοι ιδιοκτήτες είναι οι τσιφλικάδες.
Που λίγους μήνες αργότερα είπαν να φωνάξουν τον ταγματάρχη. Από στόμια βγαίνει η δύναμη κι όχι από τα στόματα. Κι αυτή είναι η πικρή αλήθεια της ουνιδάδ ποπουλάρ.

Σε άλλα σημεία της συνέντευξης ο αλιέντε δε φαίνεται να έχει αυταπάτες.
Αν δεν υπάρξει προδοσία θα υπάρξει σύγκρουση.
Συνήθως όμως ισχύει το αντίστροφο.
Άλλο αν κάποιοι το κάνουν φετίχ για κάθε χρήση και κάθε πορεία.

Ο αλιέντε λέει ότι στο μεταβατικό διάστημα η χώρα θα τρανταχτεί περισσότερο απ’ ό,τι μια μπάλα στα πόδια του πελέ. Αλλά ο ντεμπρέ απαντά με μια σπουδαία λογοτεχνική εικόνα. Η χιλή μπορεί να (μετα)κινείται, όχι ως ο πιο αδύναμος κρίκος, αλλά ως ο πιο ελαστικός. Κι αυτό σημαίνει ότι δε θα σπάσει, γιατί έχει περιθώρια ελιγμών.
Λες κι εμείς να την πατήσουμε έτσι;

Υγ: το πραγματικό δισκοπότηρο ωστόσο εξακολουθεί να είναι το βιβλίο του δελαστίκ για το αφγανιστάν. Η κε του μπλοκ εξασφάλισε πιστό αντίγραφο χάρη στον διατατικό αναγνώστη ττ και ίσως ετοιμάσει κάτι σχετικά μετά τις διακοπές που αρχίζουν μες στη βδομάδα.

Υγ2: και για όσους δεν το κατάλαβαν. Ο σπαρίλας είναι ο λ…

ΚομμουνΤρίβιαλ

Το σύμμαχο (φιλο)λαϊκό στρώμα διασκεύασε με επιτυχία γνωστό επιτραπέζιο κι έσπασε τον πάγο με την κομμουνόπολη. Με αφετηρία τα γραφεία, εντολές κι αποφάσεις της κε του κκε (προφέρεται όλο μαζί μία λέξη) κι όλες τις ιστορικές και καλτ φιγούρες του κομμουνιστικού κινήματος, από πολ ποτ μέχρι νίκο τεμπονέρα.
Ο τελικός νικητής του παιχνιδιού τιτλοφορείται κρατικό μονοπώλιο κι ελέγχει το εξωτερικό εμπόριο και τις εισροές κεφαλαίων κατά τη διάρκεια της νεπ.

Υπήρξαν σκέψεις για κομμουνιστική διασκευή του ρισκ και του στρατέγκο με χάρτη της ελλάδας και της θεσσαλονίκης, οι οποίες ωστόσο κόλλησαν στην υλοποίηση. Οι συνθήκες δεν είχαν ωριμάσει ακόμα.
Μετά τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, θα παρουσίαζε ενδιαφέρον μια εκδοχή της κλασικής ναυμαχίας με λουδουκορεάτες κι αμερικανούς.

Αλλά το πιο δημοφιλές επιτραπέζιο είναι με διαφορά το παιχνίδι γνώσεων τρίβιαλ περσού. Οι λόγοι πιστεύω είναι προφανείς.
Μετά τη δεκαετία με τις βάτες οι οργανωμένες πρωτοπορίες του χώρου περνούν υπαρξιακή κρίση και βρίσκονται σε περίοδο αναζήτησης. Τα μέλη και τα στελέχη τους σχεδόν εσωτερικεύουν νομοτελειακά αυτή την υπαρξιακή αγωνία κι αναζητούν τρόπους επιβεβαίωσης της χρησιμότητάς τους στην κοινωνία. Εξ ου και το σύνθημα της κοε για μια χρήσιμη αριστερά.

Συνήθως αυτό γίνεται στα σταυρόλεξα και τα παιχνίδια γνώσεων. Η απόδειξη και η εσωτερική ικανοποίηση ότι τόσοι κόποι και διάβασμα δεν ήταν χωρίς αντίκρισμα.
Δεν πήγαν χαμένες οι γνώσεις για το λιγκατσόφ, τον τσουδερό και το 13ο συνέδριο.

Σε ένα επεισόδιο στους απαράδεκτους πηγαίνει η τετράδα σε ένα τηλεπαιχνίδι για να πάρει το αυτοκίνητο. Η αλιφέρη που παρουσιάζει τις τηλεφόλες –πριν μας πει: μην ξεχνάτε, σας αγαπώ- τους ρωτάει ποιος ήταν ο στάλιν. Ο σπύρος για να βοηθήσει τη δημητρούλα της λέει ότι κουβέντιαζαν για αυτόν ένα ολόκληρο βράδυ στη μύκονο. Αλλά τη δήμητρα την είχε πάρει ο ύπνος τότε και χάνει την ερώτηση.
Απαντάει ο σπύρος που είναι στην άλλη ομάδα κι ο γιάννης τον συγχαίρει: τόσα χρόνια κομμουνιστής, πρώτη φορά του χρησίμεψε κάπου.

Η κε του μπλοκ συναισθάνεται ότι το βάρος της αποστολής είναι τέτοιο που ξεφεύγει από στενά ατομικά όρια κι απαιτεί συλλογική προσπάθεια. Για αυτό απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα σε κάθε σύντροφο αναγνώστη με μεράκι που ενδιαφέρεται να συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια. Να βρούμε τρόπο επικοινωνίας, να φτιάξουμε μια τράπεζα ερωτήσεων και να την εμπλουτίζουμε τακτικά.

Η μεγαλύτερη πρακτική δυσκολία θα είναι ο διαχωρισμός σε θεματικές κατηγορίες που απαιτούν οι κανόνες του παιχνιδιού κι η συλλογή ερωτήσεων για την τέχνη, όπου η κε του μπλοκ έχει μαύρα μεσάνυχτα. Εκτός κι αν πρόκειται για γεγονότα με πολιτική προέκταση, σαν την αυτοκτονία του μαγιακόφσκι.

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες ενδεικτικές ερωτήσεις. Έτσι για ξεκίνημα και ως μια πρόγευση για το κυρίως πιάτο που μπορεί να μην ακολουθήσει ποτέ. Αν δε θέλετε να δείτε τις απαντήσεις, για να δοκιμάστε τις γνώσεις σας, σταματήστε εδώ και πείτε σε κάποιον δικό σας, να σας τις διαβάσει χωρίς να δείτε την απάντηση.

1. Ποιος ήταν ο σοβιετικός πρέσβης στο λονδίνο την εποχή που υπογράφτηκε το σύμφωνο μολότοφ-ρίμπεντροπ; (Απάντηση: ο Ιβάν Μάισκι).
-Μπορεί να υπάρχει και διαβάθμιση στο επίπεδο δυσκολίας.
Πχ. Τι ήταν πολιτικά ο μάισκι πριν το 17’; (Απ: Μενσεβίκος).

2. Πόσες πλατφόρμες δόθηκαν για συζήτηση στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ; (Απ: Δύο)
Με τι σκορ επικράτησε η αλέκα του δραγασάκη στην τελική ψηφοφορία για εκλογή νέου γγ; (Απ: 57-53).
Ποιος ήταν ο πιο αριστερός στην επιτροπή συγγραφής των θέσεων; (Απ: ο λαφαζάνης)!

Κατηγορία εξωκοινοβούλιο.

3. Κάθε πόσα χρόνια προβλέπει συνέδριο το καταστατικό του ναρ; (Απ: κάθε τρία χρόνια).
Η πρώτη απάντηση μπορεί να λειτουργήσει παραπλανητικά για τις επόμενες ερωτήσεις.
Πόσα χρόνια μετά την ίδρυσή του (τυπικά το 1990) έγινε το ιδρυτικό του συνέδριο; (Απ: Το 1998. δηλ οκτώ).
Πόσα συνέδρια έχει κάνει το ρεύμα μέσα σε 20 χρόνια ζωής; (Απ: Δύο).

4. Πώς ονομάζεται το –ας πούμε- όργανο της νεολαίας του ΕΕΚ του σάββα μιχαήλ; (Απ: Κονσερβοκούτι).
Πού παραπέμπει συνειρμικά; (Απ: στο Μελιγαλά).

(Υποκατηγορία μ-λ).
5. Ποιος ήταν ο πρώτος γραμματέας του κκε μ-λ; (Απ: ο πολύδωρος δανιηλίδης)
Αν δυσκολεύεται ο παίκτης να απαντήσει μπορεί βοηθητικά να βάλουμε και δεύτερη ερώτηση που να έχει την ίδια απάντηση.
Σε ποιον ανήκει η ιστορική φράση: κόμμα χωρίς δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, είναι σαν πατσάς χωρίς τη σκατίλα; (Απ: στον πολύδωρο δανιηλίδη).

Υπάρχουν κι οι λεγόμενες ερωτήσεις παγίδα, που μπορεί να προσκρούουν σε κάποια πολύ ισχυρά στερεότυπα των συντρόφων. Πχ:
6. Ποιος ήταν ο πρώτος γραμματέας του κόμματος των μπολσεβίκων; (Απ: ο ΙΒ Στάλιν). Με το ΙΒ σε αυτή τη γραφή για να παραπέμπει σε θερμιδώρ και λουδοβίκους.

Ο λένιν δεν κατείχε ποτέ αυτό το αξίωμα –μολονότι ήταν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης των μπολσεβίκων. Η θέση του γραμματέα εισήχθη ζώντος του λένιν μετά το πρώτο εγκεφαλικό. Κι έτσι είχαμε τα γνωστά με τις δυο διαθήκες και την υπόδειξη να αντικατασταθεί ο Ιβ από κάποιον σε όλα ίδιο, αλλά λιγότερο οξύθυμο στη σχέση του με τους συντρόφους.
Τελικά δε βρήκαμε άλλον με αυτά τα χαρακτηριστικά και κρατήσαμε την κληρονομιά μαζί με τον Ιβ και το στιλ του.

Κατηγορία σαβιέτσκι σαγιούζ (αγαπημένη)

7. Ποιος ήταν ο πρώτος ύμνος της Σοβιετικής Ένωσης; (Απ: η Διεθνής).
8. Πότε αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα του 36’; (Απ: το 77’ επί Μπρέζνιεφ).
9. Ποιος ήταν ο πρόδρομος της NKVD; (Απ: η Γκε πε ου).
Διαβάθμιση δυσκολίας: τι σχέση είχε ο Στάλιν με την Κα γκε μπε; (Απ: καμία. Δημιουργήθηκε το 54’, ένα χρόνο μετά το θάνατό του).
10. Πότε γίνονταν κατά κανόνα, από τα χρόνια του λένιν ακόμα, οι συνεδριάσεις του πολιτμπιρό; (Απ: κάθε Πέμπτη, το πρωί).
Αυτό μας λέει τουλάχιστον στο βιβλίο του ο λιγκατσόφ και δεν υπάρχει ουδείς λόγος να αμφιβάλουμε για το πόσο τίμιος (οπορτουνιστής) ήταν.

Εν παρόδω, η κε του μπλοκ ενημερώνει όσους σφους αναγνώστες ενδιαφέρονται για το βιβλίο του γεγκόρ κουζμίτς, το αίνιγμα γκορμπατσόφ, ότι μπορούν να το βρουν στο υποκατάστημα της θεσσαλονίκης σε αρίστη κατάσταση.
Και δυο ράφια πιο κάτω μια παμπάλαια έκδοση –όχι της σύγχρονης εποχής- με το χρουτσοφικό πρόγραμμα και το καταστατικό από το ηρωικό 22ο συνέδριο του κκσε (1961) που με προτρέχουσα σύλληψη έβλεπε την έλευση του κομμουνισμού εντός της επόμενης εικοσαετίας.
Αν τα χάσετε, εσείς θα χάσετε.

Τελευταία ερώτηση μπόνους για φανατικούς αναγνώστες του μπλοκ.
Ποιος ήταν ο τελευταίος άνεργος στη σοβιετία; (Απ: ο μιχαήλ τσκούνοφ, το 1930)
Η διατύπωση μοιάζει με ανέκδοτο, αλλά δεν είναι (αν και αγνοούμε πχ το πώς πέθανε ο τελευταίος άνεργος στη σοβιετία).
Το μοναδικό ανέκδοτο εκείνα τα χρόνια ήταν να είναι κάποιος άνεργος. Και τώρα σε εμάς όλα αυτά φαίνονται σαν ανέκδοτο, γιατί η ανεργία τσακίζει και θερίζει νεανικά όνειρα.

Διαβάζουμε σε παλαιότερο –προ διετίας- κείμενο για τον μιχαήλ τσκούνοφ.
Γεννημένος στα 1905, από το 25' επιδοτούμενος από το ταμείο ανεργίας της ΕΣΣΔ στο κατατάχτηκε στα 1928 στον κόκκινο στρατό, όταν επέστρεψε έκανε αίτηση εργασίας (ήταν ο τελευταίος που έκανε σχετική αίτηση) και του βρήκαν δουλειά στο εργοστάσιο "ο κόκκινος βυρσοδέψης". Έκτοτε το ταμείο έκλεισε ελλείψει απασχόλησης!!

Εμένα αυτό που δε μου κολλάει είναι τι έγινε μετά με τους εργαζόμενους υπαλλήλους στο ταμείο ανεργίας. Αυτοί δεν έμειναν άνεργοι;

Χειροκρότα ρε τι σου ζητάνε;

Συνεχίζουμε το ρετρό αφιέρωμα στις εκδηλώσεις του ιουνίου με αναρχία, κρίση και τζινγκλ χολογουέι. Φτάσαμε στην υφανέτ έτοιμοι να ακούσουμε συνταγές απ’ τον τσελεμεντέ του αναρχικού για να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να πάρουμε την εξουσία.

Περιμέναμε τα συνήθη τέσσερα ακαδημαϊκά τέταρτα, αλλά η έναρξη πήγε ακόμα πιο πίσω. Πουθενά δε συναντάς πια χρονοδιάγραμμα σαν τα δικά μας: άνοιγμα, μισή ώρα εισήγηση, δέκα λεπτά χειροκρότημα, μετά επτάλεπτες ομιλίες κοκ.

Γενικά, ο χρόνος κι η καταπίεση που συνεπάγεται είναι απ’ τα μεγάλα κολλήματα του χώρου. Αν πχ ο νόμος της αξίας βάζει ως κριτήριο τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας, η λύση δεν είναι η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων για να γίνει η εργασία αυτοσκοπός και να ξεφύγει από τον καταναγκασμό, τις νόρμες και τα χρονικά όρια. Αλλά να σπάμε σαν λουδίτες τα ρολόγια, όπως έκαναν οι κομμουνάροι στο παρίσι. Κι αυτό, λέει, ήταν το βασικό δίδαγμα της κομμούνας. Αλλά ο μαρξ το έθαψε κανονικά.

Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι ότι μας κλέβουν την υπεραξία, αλλά ότι δε μας αφήνουν να πάμε με το ρυθμό μας και να χαρούμε την εργασία ως αυτοσκοπό. Κι όταν λέμε εργασία μην το παίρνετε και τόσο τοις μετρητοίς. Η αφηρημένη εργασία αλλοτριώνει τον άνθρωπο. Στη συγκεκριμένη της μορφή δεν είναι –λέει- εργασία, αλλά συγκεκριμένη πράξη. Δραστηριότητα.
Η αντίθεση ανάμεσα σε αυτά τα δύο, τη θέληση του ανθρώπου για συγκεκριμένη δράση και την εργασία που είναι πάντα αφηρημένη, είναι ο βασικός νόμος κίνησης του καπιταλισμού.

Ας το δούμε και με ένα παράδειγμα. Είναι κάποιος που φτιάχνει νόστιμα κέικ για να ευχαριστήσει τους φίλους του. Αυτοί τον πείθουν να ανοίξει ένα μαγαζί για να τα πουλάει και στην αρχή πηγαίνει καλά. Μέχρι που έρχεται μια εταιρία με μηχανές και σύγχρονο εξοπλισμό και για να επιβιώσει στον ανταγωνισμό αναγκάζεται να φτιάχνει περισσότερα κέικ όλο και πιο γρήγορα. Οπότε αποφασίζει κάποια στιγμή πως δεν του αρέσει να φτιάχνει κέικ και το γυρίζει στα ποντικοφάρμακα.

Κι εδώ τελειώνει η ιστορία και νικά ο φουκουγιάμα.
Δε μας είπε βέβαια γιατί δεν έγινε το ίδιο μονοπώλιο και στα ποντικοφάρμακα, αλλά το ζουμί δεν ήταν εκεί. Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι στον καπιταλισμό καταλήγεις να κάνει κάτι που δε σου είναι ευχάριστο.

Ναι, αλλά σε ένα επεισόδιο στα φιλαράκια, η μόνικα άρχισε να φτιάχνει κουλουράκια για τους γείτονες για να γνωριστούν καλύτερα και να γίνουνε φίλοι και τελικά της γύρισε μπούμερανγκ, γιατί έρχονταν διάφοροι τύποι να της ζητήσουν κουλουράκια σε διάφορες ώρες κι αυτή ήταν αναγκασμένη να φτιάχνει συνέχεια για να τους ικανοποιήσει όλους.
Δεν είναι σοβαρό επιχείρημα, το ξέρω. Αλλά αν συγκρίνουμε τις ιστορίες, το δικό μου παράδειγμα είναι καλύτερο.

Είχε και μια καλύτερη ιστορία για τον εξανθρωπισμένο καπιταλισμό.
Είναι σα να ‘χεις έναν άντρα που χτυπάει τη γυναίκα του κι εσύ να του λες να την χτυπάει λιγότερο και να είναι πιο ευγενικός. Χτύπα μας μαλάμη, είμαστε μαζοχιστές…

Ξέρετε λοιπόν ποιος είναι ο νόμος της αξίας; Όχι ο κοινωνικά αναγκαίος χρόνος εργασίας κι άλλα τέτοια παρωχημένα. Η ουσία του συνοψίζεται στο σύνθημα: φάστερ, φάστερ, φάστερ.
Που το έλεγε συνέχεια, σα διαφήμιση του φαστ σοφτ και μας έφερε ένα βήμα πριν το νευρικό γέλιο.

Οι καπιταλιστές φτιάχνουν τρένα, δρόμους κι αυτοκίνητα, αεροπλάνα και βαπόρια για να μεταφέρουν τα προϊόντα τους φάστερ, φάστερ, φάστερ. Αλλά το παπαγαλάκι του κρεμλίνου είναι εναλλακτικό και κινείται με το ποδήλατο. Η θεσσαλονίκη με τους χαλλαρούς ρυθμούς της και τους ποδηλατόδρομους που έφτιαξε ο εναλλακτικός μας δήμαρχος είναι ο αδύναμος κρίκος του συστήματος. Και ο αγγελόπουλος που μέχρι να αλλάξει πλάνο βλέπεις τη σκόνη του χρόνου να πέφτει πάνω στα έπιπλα που καθάρισες πριν, είναι η επιτομή του αντισυστημικού κινηματογράφου.
Αυτά τα τελευταία ήταν ιδέες του πρίσματος που ήρθε μαζί μας να προβοκάρει. Καλά τα λέει αλλά δεν τα γράφει.

Εν κατακλείδι λοιπόν δεν υπάρχει κρίση υπερπαραγωγής κι υπερσυσσώρευσης. Την κρίση την προκαλούν οι δικές μας αόρατες, μικρές αρνήσεις που παραμένουν χωρίς συγκρότηση. Οι καπιταλιστές υποκρίνονται ότι η παραγωγή συνεχίζεται κανονικά, μας δίνουν δάνεια για να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε και μας ξεγελάνε. Οι αντιστάσεις μας παραμένουν αθέατες, αντικείμενο διερεύνησης του αθέατου κόσμου του χαρδαβέλα, μαζί με τα αίτια της κρίσης και την πραγματικότητα που μας κρύβουν.

Κατά συνέπεια έχουμε κρίση εκμεταλλευσιμότητας, γιατί δε μπορούν να μας εκμεταλλεύονται όπως πριν. Αλλά και κρίση ανυποταξίας, από τη στιγμή που αντιδρούμε με μικρά σαμποτάζ και παθητική αντίσταση.

Το άλλο μεγάλο κόλλημα –πέραν της χρονικότητας και της καταπίεσης που συνεπάγεται- του χώρου είναι οι ταυτότητες. Κατά πάσα πιθανότητα κι ο διαχωρισμός σε φύλα γιατί κατά βάθος όλα –πρέπει να- είναι επιλογή μας σε αυτή ζωή. Αυτό θα πει ελευθερία!
Κι άσε τον σεξιστή το μπίρμαν να λέει ότι η ελευθερία για εμάς είναι μια ωραία γυναίκα (έχει υπογάστριο και υπεργάστριο). Δεν είναι κάνα χοντρογούρουνο αστικό, αφηρημένο κι αναρχικό.
Καλός άνθρωπος ο μπίρμαν. Πριν από 40 χρόνια.

Έτσι λοιπόν μένει ακαθόριστο και χωρίς ταυτότητα το υποκείμενο της κρίσης και κατ’ επέκταση το επαναστατικό υποκείμενο και το πώς το ορίζουμε. Το υποκείμενο είμαστε όλοι εμείς που ασφυκτιούμε από την αφηρημένη εργασία.
Εμείς είμαστε η κρίση! όπως έλεγε κι η αφίσα της εκδήλωσης. Κι αυτή ήταν κι η βασική ιδέα της εισήγησης (εξουσιαστικό κατάλοιπο).

Αυτός ήταν κι ο λόγος που η πετρελαϊκή κρίση του 75 χτύπησε –λέει- πρώτα την ιταλία με την εργατική αυτονομία(!).
Η κρίση δεν είναι αντικειμενική. Ο καπιταλισμός βασικά είναι ένα σύστημα κυριαρχίας που το αναπαράγουμε καθημερινά κι είναι στο χέρι μας να σταματήσουμε να το κάνουμε.
Παύση πληρωμών και παύση αναπαραγωγής του συστήματος εδώ και τώρα. Δηλ εντός του συστήματος.

Όπως έχουν σταματήσει να το κάνουν οι ζαπατίστας. Που έχουν βάλει μια πινακίδα στα μέρη τους που λέει: BAD GOVERNMENT STAY OUT! Μεταφρασμένο στα ελληνικά ακούγεται ακόμη φαιδρότερο. Κακή κυβέρνηση μείνετε έξω.
Στην υφανέτ, λέει ο χολογουέι, δεν έχετε τέτοια ταμπέλα αλλά το μήνυμα προφανώς εννοείται.

Κι έτσι οι ταμπέλες, μπορεί να μην είναι καλές για τους ανθρώπους, αν θέλουμε να τους κλείσουμε σε κουτάκια και προκαθορισμένες ταυτότητες, αλλά αποδεικνύονται καθοριστικές για να κρατήσουμε μακριά τους κακούς και τον καπιταλισμό.
Κι ας έλεγε μόνος του ένας υφανετάς: μα δεν κάνουμε κάτι σπουδαίο, το θέμα είναι στον έξω κόσμο τι γίνεται.

Σε αυτά τα πλαίσια όλοι ζούμε σαν κένταυροι με δύο ζωές. Μισή κομμουνιστική, όταν είμαστε με φίλους και μοιραζόμαστε πράγματα. Κι άλλη μισή καπιταλιστική, όταν αναπαράγουμε στη δουλειά στο κεφάλαιο.
Με άλλα λόγια έχουμε αντιφάσεις κι είμαστε αυτο-ανταγωνιστικοί.
Στον καπιταλισμό ανταγωνιζόμαστε ακόμα και τον εαυτό μας.

Και τι μπορούμε να κάνουμε; Πάνω σε ποια υλική βάση θα καταφέρουμε να σταματήσουμε να αναπαράγουμε το κεφάλαιο;
Αντί για απάντησης είχαμε συνδικαλιά. Εμείς δεν είμαστε η απάντηση, αλλά η ερώτηση. Στην αγκαλιά της μεγάλης παράταξης του δεν ξέρω κι αυτός.
Αμέσως μετά παραδέχτηκε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι ο ίδιος ως πανεπιστημιακός παίρνει κανονικά τα λεφτά που του δίνει το αστικό κράτος κι εφαρμόζει την πειθαρχία του στις εξετάσεις.

Σε αυτό το σημείο έχω μια σημείωση για το σολάνο και την κωλοτούμπα του, αλλά έχει περάσει καιρός από τότε και δε μπορώ να κάνω τη σύνδεση. Ο μόνος σολάνο που ξέρω είναι αυτός της λάρισας και της νιουκαστλ. Κι όσο για κωλοτούμπες, δύσκολα μπορώ να σκεφτώ πιο θεαματική από αυτήν του χολογουέι.

Πώς αντέδρασε ο κόσμος σε όλα αυτά; Οι μισοί και παραπάνω έφυγαν χωρίς να περιμένουν το τέλος. Ένας από αυτούς ήταν κι ο κομάντο που ζητούσε αφορμή να φύγει και να πάει στα πάρτι της παρακμής και να συνθέσει έναν ύμνο στη μελαγχολία παρέα με καμιά τσούπρα. Η κυρία πρίσμα νύσταξε, αλλά είχε προδιάθεση από πριν. Κι ο καθαυτό πρίσμας σπεκούλαρε στην αμηχανία μου και διασκεύασε μίσσιο: χειροκρότα ρε, τι σου ζητάνε;

Επίσης, ένας μεταμοντέρνος έστειλε μήνυμα στον κοντόχοντρο να του πει ότι φεύγει κι ότι αν του ξαναπεί κάποιος πως η τάση του είναι με τον χολογουέι, θα του σπάσει τα μούτρα.
Κι αν το πει ο χαριτάκης…;

Αφού σε αυτό το κείμενο σπάσαμε τα καλούπια της χρονικής αφήγησης μπορούμε στο τέλος να πούμε πώς ήταν κι ο ίδιος ο χολογουέι.
Τυπικός εγγλέζος κυριούλης, ξερακιανός, με άσπρο μαλλί τεόντοσιτς για τους μπασκετικούς. Κλασική αγγλόφατσα, με εξεζητημένη θεατρικότητα στις κινήσεις, σχεδόν χορευτικές φιγούρες που κατέληγαν σε φάσκελα όταν μας έδειχνε πώς συγκρούεται η βάση με το εποικοδόμημα. Αμετακίνητη η έκφραση του προσώπου όσο μετέφραζαν αυτά που είπε και μετά το ξεκινούσε από εκεί που είχε μείνει. Δυο-τρεις φορές στο μεσοδιάστημα της μετάφρασης έμεινε με στόμα ανοιχτό και το χέρι μπροστά, σαν τον πίκο απίκο στη φρουτοπία, σε στιλ: πω-πω, τι είπα πάλι.

Ο μεταφραστής ήταν μεγάλο παλικάρι γιατί είχε κοιλιά μεγαλύτερη κι απ’ τη δική μου κι ήθελε να κάνουμε τις ερωτήσεις στα αγγλικά, αλλιώς απειλούσε να μη μεταφράσει τίποτα. Τέτοιο παλικάρι διερμηνέα έχω δει μόνο στον αστερίξ λεγεωνάριο.
Τρίχες στα χέρια…

Ο χολογουέι πάντως ήξερε και λίγα ελληνικά (αυτό κι αν ήταν έκπληξη).
Αρκετά καλύτερα από το φκαριστούμε ελλάντα, αλλά όχι τόσο ώστε να μπορεί να μας κάνει στα ελληνικά την εισήγηση. Ήταν όμως αρκετά για να μας καταλάβει και να πει μισές-μισές κάποιες φράσεις σε στιλ come with me για να τη βρεις.
Nα make κομμουνισμό χωρίς power. Αυτό είναι..

Σκουπίδια του σαββατοκύριακου

Ένα σαββατοκύριακο μες στην άνοιξη που άφησε πίσω του σκόρπιες σημειώσεις. Αν το είχα πιο πρόσφατο, ίσως θυμόμουν και τον κρίκο που τις συνέδεε. Τώρα τις παραθέτω ατάκτως ερριμένες.

Κι όμως κινείται! Η γη, το κίνημα, ο κόσμος, ο χώρος μας.
Αρκεί να μην γίνει το παν η κίνηση και ξεχάσουμε πού θέλουμε να πάμε.
Προς το παρόν ξέρουμε από πού θέλουμε να φύγουμε. Απ’ το βάλτο με το (τ)έλος της ιστορίας. Που έπεσε σαν ουρανός στα κεφάλια μας την ώρα που του κάναμε έφοδο.
-Τι έγινε ρε παιδιά, μας την πέσανε;

Σαν έτοιμα από καιρό, σαν θαρραλέα, τα σχήματα της δυαδικής εξουσίας ξεπηδούν στο κεφάλι μας και παίζουν με τάπες βαρελιών περιμένοντας να ωριμάσουν οι μάζες.
Λεπτομέρειες…

Χωρίς παιδεία οι μαζικές συνειδήσεις μένουν παιδικές και παιδεύουν τις οργανωμένες πρωτοπορίες. Δεν κάνουμε όλοι για παιδαγωγοί, αλίμονο όμως αν δεν προσπαθούμε να γίνουμε. Δεν είναι μόνο ότι ξεκόβεις απ’ τις μάζες για το καλό των οποίων –υποτίθεται- κόπτεσαι. Είναι κι ότι μένεις ανεπίδεκτος μάθησης, γιατί το προτσές είναι αμφίδρομο κι οι ρόλοι εναλλάσσονται.

Το θέμα δεν είναι να κατανοήσουμε τον κόσμο, αλλά να τον αλλάξουμε. Είναι ζήτημα όμως τι ακριβώς μπορούμε να αλλάξουμε αν δεν έχουμε καταλάβει τους ανθρώπους που ζουν σε αυτόν και –βασικά- την εξουσία.

Τα 80’ς είναι η συλλογική εκδίκηση του υποσυνείδητου.
Χρώματα κι ιδεολογίες ατάκτως ερριμένες, σαν σε όνειρο.
Όμορφες σκηνές που δε βγάζουν απαραίτητα νόημα και καταλήγουν ενίοτε σε Εφιάλτη (με σημάδι στο κούτελο), αλλά είναι πιο γεμάτες και ρεαλιστικές από την κούφια πραγματικότητα.

Είναι νομοτέλεια όμως ότι κάποτε θα ξυπνήσεις. Για να σε τυλίξει ένα αίσθημα απώλειας και νοσταλγίας για το όνειρο.
Κι ίσως έχουμε τότε μαζική ύπνωση συνειδήσεων, οικειοθελή κατά βάση, μήπως μπορέσει να ονειρευτεί ξανά ο κόσμος.

Η δεκαετία με τις βάτες είναι μια παλέτα με όλα τα χρώματα.
Μαζί κι αυτά της παρακμής. Σάπιο μήλο και σοσιαλισμός που σαπίζει αλλά θυμίζει ακόμα τέτοιο.
Αν μπορούσαμε θα το παγώναμε και θα το κρατούσαμε για πάντα. Με την ίδια λογική που το φθινόπωρο είναι υπέροχη εποχή κι ας ακολουθεί πάντα η νάρκη του χειμώνα.

Κι όταν η παλέτα μπλέκει στα χρώματα των παιδικών αναμνήσεων αφήνει αθεράπευτα σημάδια, αλλά χωρίς τραύματα. Το τραύμα ήταν που κόπηκε απότομα το νήμα των αναμνήσεων το 89 και δεν είχε συνέχεια.

Η σοβιετία ήταν η λατρεία που έγινε αγαποσυνήθεια.
Αλλά η ιστορία απεχθάνεται τα κενά στο φαντασιακό και στον έρωτα. Κι ο λαός μας έγινε πολύ ευάλωτος για να κρατήσει στον πρώτο δημαγωγό που τον κολάκεψε με βιτρίνες και καθρεφτάκια.
Η αλεπού ξεγέλασε τον κόρακα, του έπεσε το τυρί, αλλά δεν είδαμε τη φάκα. Κι ύστερα πλάκωσαν μαύρα κοράκια με νύχια γαμψά.

Μας έλεγε ο αρσενικός γονιός του πατέλη (το πι με κάπα) τις εντυπώσεις του από το ταξίδι του στη μόσχα. Με έμφαση στην κριτική γιατί έτσι οφείλουν οι κομμουνιστές.
Το τι κοράκια –στην κυριολεξία- είχε αυτή η πόλη δεν περιγράφεται. Άντε να γλιτώσεις το κράξιμο…

Νομίζω θυμήθηκα και το συνδετικό κρίκο. Ένα κυριακάτικο πρωινό σε ένα σπίτι στο γκύζη, απ’ τα παλιά με τις πράσινες τέντες. Που σε χαϊδεύει ο ήλιος και ψάχνεις σκιά να κουλουριάσεις. Ανοίγουν οι πόροι του μυαλού και του δέρματος και ρουφάν κάθε κουβέντα και θόρυβο σα μελωδία.

Ένα γλυκό προτσές, όπου τα ερεθίσματα μπαίνουν άναρχα, ωριμάζουν και γίνονται σκέψεις, όπως ο μούστος γίνεται κρασί και σε μεθάει. Κι έρχονται να στάξουν πάνω στο χαρτί τη στιγμή και την άνοιξη.

Άσπρα σπίτια ως εκεί που φτάνει το μάτι. Κόκαλα σπαρμένα στο λεκανοπέδιο σαν τάφοι ζωντανών-νεκρών και σκλάβων πολιορκημένων.
Δε βαριέσαι. Τα μακάβρια θεάματα είναι τα καλύτερα. Κι η παρομοίωση το καλύτερο μέσο έκφρασης, γιατί η πεμπτουσία της τέχνης είναι ο συνειρμός.

Ο καπιταλισμός λέει είναι γενικευμένη εμπορευματική παραγωγή.
Ξέρεις τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν εμπορεύονται το περίσσευμα όπως κάποτε, αλλά το έχουν αυτοσκοπό. Παράγουμε για να πουλήσουμε, όχι για να ικανοποιήσουμε ανάγκες.

Το κεφάλαιο διαλύει τους προαιώνιους ανθρώπινους δεσμούς και βάζει στη θέση τους σχέσεις πραγμάτων.
Τα κάλαντα, οι λατέρνες, τον μπακάλη της γειτονιάς.
Όσοι θεσμοί επιβιώνουν εκφυλίζονται και κρατάν μόνο το περιτύλιγμα.

Βλέπω μπροστά μου την αφίσα του παναγιωτακόπουλου.
Η ελλάδα ανήκει στους έλληνες, όχι στους τραπεζίτες.
Κι ο κοσκωτάς έλληνας ήταν.

Κάθε εποχή έχει τις αυταπάτες που της αξίζουν. Κι η δύναμη εκείνης της εποχής ήταν τέτοια που οι αυταπάτες της διατηρούνται ακόμα, χωρίς τους εμπράγματους όρους που τις γέννησαν.
Ξέρεις τι είναι να λες τέτοια συνθήματα και να μη σε περνάν για γραφικό όπως σήμερα;

Ο πιο καλτ μανιχαϊσμός που έχω δει σε καρτούν ήταν σε ένα μίκη.
Βλέπει μια σκιά μες στο σκοτάδι και χωρίς να ξέρει ποιος είναι αρχίσει να ξεφωνίζει: κα-κοί-οί-οί-οί…

Η -διαχρονικά- πιο γελοία προσωποποίηση του καλού, αυτό το ποντίκι. Που το 89’ εγκατέλειψε πρώτο το καράβι μαζί με τους ομοίους του κι έγινε υπουργός μητσοτάκη.
Ενώ ο σκρουτζ ήταν πάντα πιο διαλεκτικός. Ίσως ο πιο συμπαθής τσιγκούναρος που υπάρχει.

Η διαλεκτική όμως δεν είναι χυλός που αρνείται να πάρει θέση.
Πρέπει να ξεφύγουμε απ’ τα αντανακλαστικά του μίκυ που υποπτεύεται οτιδήποτε έξω από αυτόν, γιατί όπως λέει κι ο σαρτρ η κόλασή μας είναι οι άλλοι. Όχι όμως και να παντρεύουμε το νερό με τη φωτιά για να βγει μια διαλεκτική σούπα και να είμαστε όλοι καλοί. Ο πραγματικός ουμανισμός είναι να ξεχωρίζεις τους εχθρούς της ανθρωπότητας και να τους αντιπαλεύεις μέχρι το τέλος.

Το –κάτι σαν- κείμενο αφιερώνεται στην εντροπία που πλησίαζε στο θέρος, τον κομάντο κι όσους άλλους ένιωσαν να τους κυριεύει.

Μια σύσκεψη του παμε

Με αφορμή τις πρόσφατες απεργίες έρχομαι να πιάσω το νήμα των αναμνήσεων από μια προ μηνός σύσκεψη του παμε στην αθήνα για τις ιδιωτικοποιήσεις που έγινε στη βερανζέρου, στο συνδικάτο οικοδόμων με θέα απέναντι το υπουργείο ανάπτυξης, σε έναν τόπο που ρημάζει χωρίς να παράγει τίποτα κι όλα ξεπουλιούνται. Τρομερή σημειολογία.

Ο κάρολος λέει ότι ένα οικονομικό σύστημα δεν εξαφανίζεται ποτέ από το ιστορικό προσκήνιο αν δεν αναπτύξει πρώτα όλα τα μέσα παραγωγής που μπορούν να χωρέσουν στα πλαίσιά του. Ο ελληνικός καπιταλισμός έχει πάψει εδώ και λίγα χρόνια να αναπτύσσεται. Τι χρειάζονται τα ρίσκα κι οι επενδύσεις, όταν σε μπουκώνουν με έτοιμο κρατικό χρήμα;
Τα ψωμιά του συστήματος είναι μετρημένα. Εμείς είμαστε ο αδύναμος κρίκος.

Διαβάστηκε η εισήγηση κι άρχισαν οι τοποθετήσεις.
Πρώτος πήρε το λόγο ο σύντροφος από το προσωπικό του οακα κι είπε ότι οι αρχαίοι έλεγαν ιδιώτη το βλάκα (ίντιοτ). Και τώρα εμείς περιμένουμε σωτηρία από την ιδιωτική πρωτοβουλία (δηλ απ’ τους βλάκες).
Σε τελική ανάλυση, πραγματικοί βλάκες είναι όσοι περνούν τους ιδιώτες βλάκες για σωτήρες. Αλλά ας μην χάνουμε το κουράγιο μας. Οι βλάκες είναι αήττητοι.

Αυτά περί προβληματικών είναι μπούρδες, είπε ο σύντροφος από την ολυμπιακή. Σταλινικά και τσεκουράτα. Και μας εξήγησε αναλυτικά πώς έχει η κατάσταση. Η ολυμπιακή δείχνει το δρόμο για τις άλλες δεκο και τι περιμένει τους εργαζόμενους.

Ο επόμενος μίλησε για την πάσκε, τη δακε και το κακό συναπάντημα. Που αν το χωρίσεις στα δυο του συνθετικά, έχει και πολιτικό υπονοούμενο.
Κι έκλεισε λέγοντας ότι έχουμε κανονικό πόλεμο (μην το γελάς μωρό μου) με νεκρούς κι απώλειες κι αυτό που χρειάζεται από πλευράς μας είναι ταξική επιστράτευση.

Ο επόμενος ήταν από την ευδάπ. Μας είπε ότι με το μπάσιμο των ιδιωτών της σουέζ στη θεσσαλονίκη, θα πούμε το νερό νεράκι. Και θα είναι κι αμφίβολης ποιότητας.
Το ποσοστό του δημοσίου, ακόμη κι αν είναι πλειοψηφικό, δεν είναι πανάκεια, απ’ τη στιγμή που η εταιρία λειτουργεί με όρους αγοράς και κυνηγά το μέγιστο κέρδος.

Μετά μίλησε από τα πετρέλαια η συντρόφισσα ναυσικά, που ‘χει καταγωγή από τη σοβιετία. Φάνηκε ανεπαίσθητα και στην προφορά της σε κάτι λάμδα, πρώτα όμως την καταλάβαμε απ’ όσα μας είπε (αλλιώς μπορεί και καθόλου).
Ο πρώτος τομέας που θα κοινωνικοποιήσει η λαϊκή εξουσία είναι η ενέργεια. Όπως είπε κι ο λένιν κομμουνισμός είναι: εξηλεκτρισμός και σοβιετική εξουσία.

Μετά μας εξήγησε πώς είχαν τα πράγματα στη σοβιετία και τι γίνεται στην ελλάδα. Για κάθε ευρώ που πληρώνουμε, δέκα λεπτά είναι το κόστος διύλισης, άλλα οκτώ τα μεταφορικά, ένα μικρό ποσοστό κρατούν οι πρατηριούχοι και τα υπόλοιπα είναι καθαρό κέρδος για την εταιρία.
Κάπου ανέφερε κι ένα διυλιστήριο στα σκόπια που είναι κι αυτό δικό μας.
Και στο καπάκι το διόρθωσε μόνη της. Δικό μας… τι πάει να πει δικό μας; Εμείς το κατέχουμε;

Κάθε ένας ομιλητής έβαζε κι ένα κομμάτι στην εικόνα του παζλ από κάθε χώρο δουλειάς. Χωρίς χειροκρότημα πασαρέλας, σε όποιον είναι στο βήμα. Πλήρης, μεστή ενημέρωση, σαν οπτικοποιημένος ρίζος, αλλά στο πιο άμεσο.
Κρίμα που δεν ήταν και κόσμος παραέξω να τα ακούσει, να οπλιστεί με οργή κι επιχειρήματα. Οι μόνοι ξέμπαρκοι στη σύσκεψη ήμασταν εγώ κι ένας σύντροφος που το διαβάσαμε στο ρίζο.

Αυτό έβαλε κι ο πέρρος στην παρέμβασή του. Έπιασε έναν –απ’ τον οσε νομίζω: πόσα άτομα έχουμε ψηφοδέλτιο ρε ταδίδη; (πόντιος ήτανε). Εκατόν πενήντα. Πού είναι όλοι αυτοί; Τους ειδοποιήσαμε; Εδώ μόνο πρώτα στελέχη είμαστε. Μαζί κι εμείς που ήμασταν άγνωστες φάτσες και μας ζήτησαν ονόματα μπας και χαρτογραφήσουν κανένα απ’ τον χώρο τους.

Κι ύστερα πήρε φόρα και τα ‘πε μαζεμένα.
Δε φτάνει να ερχόμαστε εδώ, να λέμε τα προβλήματα του χώρου και να φεύγουμε. Κόσμο θα πείσουμε σύντροφοι; Θα κάνουμε μια συνέλευση, κάτι να μαζέψει κόσμο να τον τραβήξει στη δράση; Όχι να πετάμε ένα ξερό λαϊκή εξουσία και να καθαρίζουμε.
Θέλει δουλειά από τα κάτω και στις συνοικίες. Κλαδικά σωματεία. Αυτομόρφωση. Επιτροπές αγώνα. Υπάρχουν ζωντανές δυνάμεις που μας περιμένουν.

Η πασκε παραμυθιάζει τον κόσμο. Θα βγούν πάλι στα κεραμίδια να νιαουρίζουν. Μπορούμε να σερνόμαστε πίσω τους; Όχι σφοι, δε μπορούμε. Θα βγούμε να κάνουμε μια σύσκεψη και να τους σπάσουμε τα μούτρα με επιχειρήματα; Ποιος περιμένουμε να τα κάνει όλα αυτά;

Κι έτσι κύλησε η σύσκεψη μέχρι τέλους. Φεύγοντας βρήκαμε κάτω στο δρόμο κάτι τρικάκια για τον ηρακλή.
Ο κόσμος έχει προβλήματα, κατεβαίνει στους δρόμους για αυτά που τον απασχολούν. Κι όταν αυτό είναι ο ήρα κι αν θα πέσει στη βήτα εθνική, κλάφ’τα χαράλαμπε (τραμπάκουλα). Κι αυτό είναι πιο επικίνδυνο όπιο γιατί το έχουν πάρει στα σοβαρά κα το έκαναν νόημα της ζωής τους.
Η πόλη θα καεί, τον ηρακλή αν ρίξετε στη βήτα εθνική.

Κάποτε τους είχα μια συμπάθεια γιατί είχαν τον RSO (ραδιοφωνικός σταθμός των οπαδών του ηρακλή) που με μύησε στα καλτ ακούσματα.
Τώρα ο RSO έχει γίνει τρέντι κι αυτοί βγήκαν στο δρόμο να βρουν το δίκιο «τους».
Τι ζητάτε ρε παιδιά, κι άλλη ρύθμιση; -Μα όχι εμείς δε ζητάμε διαγραφή χρεών.
Α, όχι; Μόνο παύση πληρωμών; Ή είστε κι εσείς με τη λαϊκή εξουσία;

Τα είδε κι ένας σφος που περπατούσε παράλληλα. –Το ρέμο δεν έχουν αυτοί; Κι άρχισε να λέει για την χιλιοτρυπημένη την πουστάρα και τους ομοίους της που είναι άτιμη φάρα.
Προσπάθησα να βρούμε κοινό κώδικα επαφής.
Το πρόβλημα είναι οι πούστηδες στην ψυχή, όχι στο κρεβάτι.
Αλλά πήρε να μας λέει για τις γυναίκες που κι αυτές ίδιες είναι κι αν είχαν κι άλλες τρύπες θα τις γέμιζαν κι αυτές. Τι να γίνει, δεν έπιασε.
Καληνυχτίσαμε τον σεξιστή συναγωνιστή κι αλλάξαμε δρόμο επίτηδες.
Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει πολύ.
Κι αυτός ο πράσινος μας καίει σαν καρκίνος. Πουσταριά πασόκοι…

Νύχτωσε και στο γεντί

Έτσι ήταν ο προ λογοκρισίας στίχος του πανέμορφου ρεμπέτικου τραγουδιού του Απόστολου Καλδάρα. Τραγούδι γραμμένο σε μια εποχή που η αστική τάξη της χώρας, ο διεθνής ιμπεριαλισμός, κρατικοί και παρακρατικοί μηχανισμοί εντείνουν τον εμφύλιο πόλεμό τους εναντίον της εργατικής τάξης, του λαού. Εμπνευσμένο από έναν τόπο-κολαστήριο, τις φυλακές του Επταπυργίου, όπου φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν χιλιάδες αγωνιστές της λευτεριάς. Ο ίδιος ο συνθέτης (εν προκειμένω και στιχουργός) διηγείται την ιστορία του τραγουδιού:

«Iσως κάποιοι πουν πως ξεχωρίζω το “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι”. Oχι. Αυτό το αγαπώ γιατί είναι ζωντανό. Δε μου έδωσε κάποιος το στίχο να βάλω τη μελωδία εγώ. Το έζησα τότε με τις συλλήψεις του 1945 μετά τους Γερμανούς, όταν ξέσπασε ο Εμφύλιος. Ημουν στη Θεσσαλονίκη φοιτητής. Εργαζόμουν για να εξοικονομήσω τα προς το ζην, σ’ ένα κέντρο, μ’ ένα φίλο, του οποίου το σπίτι ήταν στην Ακρόπολη κάτω από το Γεντί Κουλέ. Πηγαίναμε συχνά στο σπίτι αυτό. Τότε μαζεύανε όλους τους αριστερούς στο Γεντί Κουλέ. Ενα σούρουπο φεύγοντας από το σπίτι αυτό, και βλέποντας τη σιλουέτα του Γεντί Κουλέ, αυτό μου μίλησε, μου έδωσε την ιδέα.

Γι’ αυτό και πριν είπα: Νύχτωσε και στο Γεντί / το σκοτάδι είναι βαθύ / κι όμως ένα παλικάρι / δεν μπορεί να κοιμηθεί. / Άραγε τι περιμένει / όλη νύχτα ως το πρωί / στο στενό το παραθύρι που φωτίζει το κελί; (όχι “με κερί” αυτά μας τα ‘κανε η λογοκρισία αργότερα). Πόρτα ανοίγει πόρτα κλείνει / μα διπλό είναι το κλειδί / τι έχει κάνει και το ρίξαν / το παιδί στη φυλακή;
Θέλω να πω ότι αυτό το τραγούδι το αγαπώ πολύ, γιατί είναι ζωντανό για μένα».

Ζωντανεύουν οι μνήμες όταν αναφερόμαστε σε τόσο σημαντικά γεγονότα, σε τόσο ξεχωριστούς ανθρώπους, σε εποχές αξεπέραστου ηρωισμού. Αλλά και ο χώρος έχει κάτι το μοναδικό. Μπορεί να φαντάζει κοινή η ιστορία του, αλλά έχει τη δική της ιδιαιτερότητα. Μοιράζεται γεγονότα που επαναλήφθηκαν αμέτρητες φορές και με πανομοιότυπο τρόπο σε όλα τα φρούρια της αντίδρασης του τόπου, ωστόσο διατηρεί και μια ξεχωριστή “φυσιογνωμία”. Και το κυριότερο μάς φέρνει στο νου τις αναμνήσεις ενός παιδιού που μεγάλωσε κοντά στις φυλακές. Χρόνια πολλά μετά την εποχή των άγριων διώξεων, σε συνθήκες “ομαλότητας” και “κοινωνικής ειρήνης”...

Το παιδί αυτό θυμάται το Γεντί Κουλέ κατ ́ αρχήν σαν σωφρονιστικό κατάστημα για ποινικούς κρατουμένους. Έχουν χαραχθεί λίγο θολά στη μνήμη του κάποιες απόπειρες αποδράσεων, λίγα πιστολίδια στον αέρα κι έπειτα το οριστικό κλείσιμο των φυλακών και η μεταφορά των κρατουμένων. Όλα αυτά κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ΄80. Τέτοιες ήταν οι άμεσες εμπειρίες του από το χώρο. Σύντομα, όμως, τούτες οι παιδικές θύμησες καλύφθηκαν από διηγήσεις και διαβάσματα για το χρονικό του Επταπυργίου, για την “πραγματική ιστορία” του. Και ήταν τόσο δυνατές αυτές οι αφηγήσεις που πολύ σύντομα σφηνώθηκαν στο μυαλό του μικρού παιδιού, που ένιωθε περισσότερο σαν να είχε ζήσει στο Γεντί Κουλέ εκείνης της περιόδου παρά σε κείνο με το οποίο είχε έρθει σε επαφή με τα ίδια του του τα μάτια και τα αυτιά. Διηγήσεις και διαβάσματα που συγκλόνισαν τον “κόσμο του παιδιού”, έτσι που να μην μπορούμε να πούμε με σιγουριά τι πορεία θα είχε ακολουθήσει στα κατοπινά του χρόνια δίχως την επαφή με ένα τόσο σημαντικό διαπαιδαγωγητικό υλικό.

Είναι ορισμένα γεγονότα που μπορεί να παίξουν ιδιαίτερα καθοριστικό ρόλο στις πεποιθήσεις και στην ευρύτερη κοσμοθεώρηση του ανθρώπου. Ασφαλώς από μόνο του ένα γεγονός δεν αρκεί. Ο άνθρωπος διαμορφώνεται ως προσωπικότητα στη βάση πολλαπλών επιδράσεων με κοινωνικό- πολιτισμικό περιεχόμενο. Αλλά σε αυτό το έδαφος, είναι πολύ πιθανό ένα συγκεκριμένο γεγονός να χτυπήσει στο αδύναμο σημείο του χαρακτήρα ενός ατόμου, να αγγίξει μια ευαίσθητη χορδή του και να επηρεάσει καθοριστικά τον προσανατολισμό της προσωπικότητάς του, να αναδιατάξει άρδην τις ιεραρχήσεις και τους στόχους της ζωής του. Σαν τον παππού του παιδιού, ο οποίος είχε μεγαλώσει σε βασιλική οικογένεια, αλλά η δολοφονία του αδερφού του αναποδογύρισε τον εσωτερικό του κόσμο. Τον θείο Χατζή τον είχαν σκοτώσει με μια κοτρώνα που έριξαν στο κεφάλι του από ένα μπαλκόνι το Μάη του ́36, στα γεγονότα που είχαν συγκλονίσει την πόλη της Θεσσαλονίκης. “Από τότε πήραν στροφή τα μυαλά μου”, έλεγε ο παππούς του παιδιού, “κι έγινα κομμουνιστής”.

Από τη γιαγιά του είχε μάθει πως “στο παλιό το σπίτι” η πίσω αυλή επικοινωνούσε με τον προαύλιο χώρο των φυλακών. Ορισμένα συρματοπλέγματα ήταν η κοκκινή γραμμή, αν και δεν ήταν ικανά να αποτρέψουν τις άμεσες και συχνές επαφές με τους φυλακισμένους. Ο παππούς και η γιαγιά του παιδιού έδιναν τσιγάρα και φαγητό στους κρατουμένους, ό,τι στερούταν κάποιος φυλακισμένος. Μόνο την ελευθερία του δεν μπορούσαν να του δώσουν... Εκείνη ήταν ζητούμενο για όλους!
“Και γιατί βοηθούσαμε άτομα που ήταν στη φυλακή;”, ήταν η εύλογη απορία του μικρού παιδιού. Πώς να εξηγήσεις σ ́ ένα παιδάκι ότι αυτοί που βρίσκονταν πίσω απ ́ το συρματόπλεγμα ήταν καλοί άνθρωποι, αγωνιστές που θυσίαζαν το προσωπικό τους βόλεμα για το κοινό καλό, που έδιναν και τη ζωή τους ακόμα για την πρόοδο της ανθρωπότητας; Τι να του πεις για να καταλάβει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν εγκληματίες και ότι η παράνομη δράση τους ήταν ηθικά δικαιολογημένη και κοινωνικά αναγκαία;
Η γιαγιά του μικρού είχε βρει τη λύση: “Αφού ήταν κομμουνιστές!”. Έτσι απλά και ξάστερα τον έβαλε στο ψητό. Σαν να του έλεγε ότι στη δημοκρατία μας υπάρχουν κάποιες ιδέες οι οποίες, όταν κατακτήσουν τους ανθρώπους και γίνει δυνατή η εφαρμογή τους, χαρακτηρίζονται εγκληματικές, παράνομες και οι φορείς τους πρέπει αναλόγως να τιμωρηθούν. Αλλά ήταν και μια προσωπική προειδοποίηση: Σου το ξεκαθάρισα από νωρίς. Άπαξ και μπλέξεις με τους κομμουνιστές θα κακοπεράσεις! Η απόφαση δικιά σου...

Έκτοτε, το παιδί της διήγησής μας περνούσε κάτω από τα κελιά και έκανε να ζωντανεύουν μπροστά του οι σκηνές που κυριαρχούσαν στις περιγραφές των γηραιότερων. Άνθρωποι βασανισμένοι, άπλυτοι, φαντάσματα του εαυτού τους, με γένια μακριά και μαλλιά κατσαρωμένα. Αλλά και με μια καθαρότητα στο βλέμμα, σημάδι της ακλόνητης πίστης τους ότι η μάχη που χάθηκε ήταν προσωρινή. Νέα πεδία ανοίγονταν μπροστά κι η τελική νίκη θα ήταν δική τους!

Αλλά υπήρχε και η άλλη πλευρά, οι χωροφύλακες, οι βασανιστές, οι χαφιέδες. Το παιδί της ιστορίας μας δεν τους είχε δει ποτέ, αλλά έμαθε για την ύπαρξή τους από ένα βιβλίο που είχε πέσει στα χέρια του. Το βιβλίο ανέφερε και ονόματα. Έτσι, για την απόδοσή τους στη δικαιοσύνη του μέλλοντος... Αλλά ένα από τα ονόματα τού ήταν γνώριμο. “Μα είναι γείτονάς μας! Είναι αλήθεια; Ο γέρος που μένει παραδίπλα και σέρνει το πόδι του βασάνιζε τους συντρόφους μας;”, μονολογούσε και αναρωτιόταν ο μικρός. Η παιδική του αθωότητα κλονίστηκε. Τελικά οι άνθρωποι δεν είναι πάντοτε αυτό που δείχνουν. Του το επιβεβαίωσαν κι οι μεγαλύτεροι. Οι οποίοι, μάλιστα, θεώρησαν το γεγονός ότι κατέληξε κουτσός σαν σημάδι της “θείας δίκης”, σαν τιμωρία για τα χτυπήματα, τις κλοτσιές που έδινε στους αγωνιστές κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων. Αλλά ο μικρός μας βρήκε έναν καλύτερο τρόπο για να τον τιμωρήσει. Μαζί με έναν φίλο του, ένα καλοκαιρινό βραδάκι, σταμάτησαν μπροστά στο (συνταξιούχο τότε) βασανιστή και επίτηδες τον ρώτησαν: “Κυρ-Νίκο, τι δουλειά έκανες παλιά;”. Ο παλιός χωροφύλακας ένιωσε αμέσως ντροπή, δίστασε να απαντήσει και τελικά τους είπε ότι ήταν “δημόσιος υπάλληλος”... Υπάρχει μεγαλύτερη τιμωρία για έναν γέροντα από την ντροπή που νιώθει για τα πεπραγμένα της προηγούμενης άχαρης και θλιβερής ζωής του;

Με σύντροφο το παιδάκι της ιστορίας μας ανακαλύψαμε κρυφές πλευρές των φυλακών του Επταπυργίου. Μετά μάθαμε κι άλλα πολλά. Για άπειρες εκτελέσεις, για θαμμένους “στο πίσω μέρος των φυλακών”, για φρικιαστικά βασανιστήρια, την Κούλα Ελευθεριάδου, τον Νικηφορίδη... Τι περίεργα που νιώθεις όταν διαβάζεις ότι ο Νίκος Νικηφορίδης, 23 χρονών παλικάρι, εκτελείται κατηγορούμενος για “την συλλογήν υπογραφών διά την ειρήνην”! Πόσο παράλογος φαντάζει ένας τέτοιος κόσμος στα μάτια ενός μικρού παιδιού! Αλλά οι ιστορίες είναι πολλές, για ανώνυμους και επώνυμους. Για όλους εκείνους που με το αίμα τους χάραξαν το δρόμο που πρέπει να διαβούμε προς το “βασίλειο της λευτεριάς”. Ο τόπος σφύζει από ηρωικές πράξεις και ανδραγαθήματα ανθρώπων μεγάλου διαμετρήματος, υπερανθρώπων της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Και μέσα σ ́ ένα τέτοιο κλίμα, μάθαμε και για έναν παιδικό ηρωισμό. Στα πρώτα βήματα της εφηβείας του, πρώτη ή δευτέρα γυμνασίου, ο μικρός της αφήγησής μας έκανε κι αυτός το μικρό του κατόρθωμα. Το πρωί εκείνης της μέρας είχε χτυπήσει σοβαρά με το ποδήλατό του. Η ακτινογραφία στο γόνατο δεν έδειξε καθαρά αν πρόκειται για κάταγμα. Ο γιατρός αποφάσισε να μην του βάλουν γύψο, αλλά συνέστησε “αυστηρή ακινησία”. Αλλά το βράδυ θα γινόταν ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Το κόμμα διοργάνωνε εκδήλωση μνήμης και τιμής στους πεσόντες ήρωες του Γεντί Κουλέ. Θα ήταν και ο Χαρίλαος. Ο μικρός μας δεν μπορούσε να λείψει. Του ήταν αδύνατο να βρίσκεται καθηλωμένος τη στιγμή που η εκδήλωση θα αφορούσε ανθρώπους που ξεπέρασαν κατά πολύ τους εαυτούς τους. Ξεπέρασαν τη σωματική τους διάπλαση, τις αντοχές τους, τις ιδεολογικές προκαταλήψεις, τις νουθεσίες του κοινωνικού περιγύρου, την πίεση για ψωμί, επιβίωση. Κι εκείνος δεν θα μπορούσε να ξεπεράσει ένα απλό χτύπημα στο γόνατο; Μόνος στο σπίτι, αφού όλη του η οικογένεια είχε πάει να τιμήσει τους αγωνιστές, πήρε τη μεγάλη απόφαση! Έβαλε στοίχημα με τον εαυτό του και όντως την κέρδισε τη μάχη. Έκανε με καμάρι τον ηρωισμό του...

Αλλά η μέρα εκείνη σημαδεύτηκε κι από ένα άλλο σημαντικό συμβάν. Ο Χαρίλαος είχε μια φευγαλέα συνάντηση και με τη γιαγιά του νεαρού μας “ήρωα”. Αντάλλαξαν ένα συντροφικό χαιρετισμό, τη φίλησε σταυρωτά και της χάρισε ένα κατακόκκινο γαρίφαλο, που του είχαν προσφέρει άλλοι σύντροφοι. Ο νέος, υπερήφανος που είχε δει από μακριά το κάτασπρο κεφάλι του καπετάν-Γιώτη να ξεχωρίζει πάνω απ ́ όλους τους άλλους, ήταν πλέον χαρούμενος και για τη συνάντηση που μόλις περιγράψαμε. Η δε γιαγιά του περηφανευόταν ως το θάνατό της για το φιλί που εισέπραξε. Ενώ το λουλούδι βρήκε τη θέση του στο εικονοστάσι του σπιτιού. Για να γίνει σύμβολο της ενότητας των νεκρών με τους ζωντανούς, αυτής της λεπτής διαλεκτικής θανάτου και ζωής, κόλασης και παραδείσου, που με τρόπο τόσο γλαφυρό και τραγικό υπενθυμίζει σε κάθε μας βήμα το “καθαρτήρι” του Γεντί Κουλέ.

(Με αφορμή την προφεστιβαλική εκδήλωση της ΚΝΕ στο Γεντί Κουλέ)

Κυριάκος Ι.

Όσοι είστε γραμμένοι στη λίστα του ομίλου θα είδατε εκεί το κείμενο και μάλιστα με σωστό τονισμό (στο μπλοκ βγήκε έτσι κι η κε δε μπορούσε παρά να πάει με τα νερά του).
Υστερόγραφο με εντυπώσεις από την εκδήλωση όμως μόνο εδώ θα δείτε.

Τρία πράγματα ξεχώρισαν από την εκδήλωση.
-Η αποστροφή του πρωτούλη για το νίκο ζαχαριάδη και το φλωράκη.
Ο κόσμος ενισχύει το κόμμα απ' το υστέρημά του. Όλοι ξέρουν τι περιουσία έχουν τα στελέχη του κόμματος. Ο ζαχαριάδης έχει μόνο δυο μέτρα γης στο πρώτο νεκροταφείο αθηνών κι ο φλωράκης άλλα δύο στο παλιοζογλώπι.
Οι αστοί ηγέτες τι περιουσία άφησαν πίσω τους...;

-Ο λάκης με τα ψηλά ρεβέρ που είναι μεγάλη μορφή του κινήματος.
Άφηνε το τραγούδι στις μάζες. Δικό σας. Από κάτω τραγουδούσαν δυο-τρεις κι αυτός επικροτούσε. Έτσι μπράβο, ψόφια!

Είπε εχθρό της επανάστασης ένα παιδάκι που ανέβηκε στη σκηνή κι ευχήθηκε στην κνε να πιάσει διψήφιο ποσοστό φέτος στις εκλογές(;) αν και το εύχεται πολλά χρόνια φέτος.

-Και το άκρως συμβολικό κλείσιμο: σα βγω από αυτή τη φυλακή...

Πολιτικό Άρλεκιν

Αφού εγκρίνουμε την επιτροπή θα πρέπει να εκλέξουμε και πρόεδρο.
Στην αίθουσα απλώθηκε νεκρική σιγή.
Σήμερα δε μπορώ να θυμηθώ πόση ακριβώς ώρα διήρκεσε εκείνη η έντονα νευρική, αφύσικη παύση, αλλά τότε μου φάνηκε ατελείωτη. Το ζήτημα που είχε θέσει ο γκορμπατσώφ ήταν ως ένα βαθμό ζήτημα κλειδί. Όλοι καταλαβαίναμε ότι η εκλογή του προέδρου της επιτροπής ταφής [του τσερνιένκο] θα σήμαινε κατά κάποιον τρόπο και το πρώτο, αρκετά σαφές βήμα για την εκλογή του γενικού γραμματέα της κε. (…)

Τελικά ο μιχαήλ σεργκέγιεβιτς ήταν ανεπίσημα ο δεύτερος στην ιεραρχία του κόμματος και του κράτους κι αυτός επρόκειτο εξ ονόματος της επιτροπής ταφής να θέσει άμεσα σε εφαρμογή το βαρυσήμαντο πακέτο των αποφάσεων.
Θυμάμαι ότι είπε:
-Ο χρόνος είναι ελάχιστος, εμπρός να αρχίσουμε τη δουλειά.
Σχεδόν μέχρι τις τρεις-τέσσερις τα χαράματα δουλεύαμε εντατικά στην ίδια αίθουσα συνεδριάσεων του πγ. (…)

Στην τεταμένη ατμόσφαιρα και στην αναπόφευκτη σπουδή εκείνης της νύχτας δεν κοιτούσαμε καν το ρολόι και θυμάμαι καλά πως, όταν μαζί με τον μιχαήλ σεργκέγεβιτς και τον βίκτορ μιχαήλοβιτς τσέμπρικοφ κατεβήκαμε επιτέλους για να πάμε στα σπίτια μας και κοντοσταθήκαμε στο ψηλοτάβανο εξώστεγο του κυβερνητικού μεγάρου κάτω από τους πύργους του κρεμλίνου, είχε κιόλας αχνοχαράξει.

Αυτό το θρυλικό εξώστεγο που οδηγεί στους χώρους εργασίας της ανώτατης σοβιετικής πολιτικής ηγεσίας, βλέπει προς το τείχος του κρεμλίνου και το παλιό τσαρικό οπλοστάσιο. Στα απομνημονεύματά του, ο στρατάρχης ζούκοφ γράφει πως τον είχαν καλέσει στο κρεμλίνο στο εξώστεγο, δηλ στον στάλιν, αν και βέβαια ο ζούκοφ δε διασαφηνίζει σε ποιο ακριβώς εξώστεγο, αλλά από την περιγραφή μάλλον για εκείνο το εξώστεγο επρόκειτο. Την ημέρα από τον πύργο νικόλσκι ξανοίγεται μπροστά μια εξαίσια θέα, αλλά τη νύχτα με το φως των φανών ο ορίζοντας περιορίζεται από το τείχος.

Εκείνο το χάρμα όταν βγήκαμε από το εξώστεγο, το βλέμμα μου καρφώθηκε επάνω στο ψηλό στέρεο τείχος που μας έφραζε το δρόμο για το αύριο και πίσω του ξανοιγόταν κάτι που ήταν ακόμα άγνωστο. Και θυμάμαι πως εκείνο το χάραμα, την ώρα που στεκόμασταν στο θρυλικό εξώστεγο του κρεμλίνου, μου ήρθε στο νου και είπα μια γνωστή φράση που συμπύκνωνε την κοινή μας διάθεση:
Τι μας επιφυλάσσει το αύριο;

Όπως και πολλοί άλλοι που είχαν άμεση σχέση με τα τεκταινόμενα στην κορυφή της εξουσίας, κατανοούσα ότι εκείνη την ημέρα παιζόταν η τύχη του κόμματος και της χώρα, διότι εξαρτιόταν άμεσα από το ποιος θα εκλεγόταν γενικός γραμματέας της κε του κκσε, δεδομένου ότι στην προκειμένη περίπτωση ήταν άκρως αντίθετες προσωπικότητες τόσο ως άνθρωποι όσο κι ως εκφραστές μιας συγκεκριμένης πολιτικής φιλοσοφίας.
Αυτό το κατανοούσα θαυμάσια!

Μπορούσα όμως, μέσα στην άχλη που σκέπαζε το νου μου εκείνο το χάραμα μπροστά από τα τείχη του κρεμλίνου, να υποθέσω πως εκείνη κιόλας την ημέρα είχε κριθεί ουσιαστικά η γέννηση μιας νέας εποχής στην ιστορία όχι μόνο της χώρας, αλλά και της διεθνούς κοινότητας –μια εποχή μεγάλων προσδοκιών, αλλά και πικρών απογοητεύσεων, υψηλών επιδιώξεων, αλλά και ποταπών σκευωριών;

Καθώς στεκόμουν μαζί με τον γκορμπατσώφ στο εξώστεγο του κρεμλίνου το χάραμα εκείνο, μπορούσα μήπως να μαντέψω την αλλόκοτη εφαπτόμενη πορεία που θα χάραζαν στο μέλλον οι σχέσεις μας; Μπορούσα μήπως να σκεφτώ ότι τη νέα πολιτική περίοδο που ανέτελλε και αργότερα θα έπαιρνε την ονομασία περεστρόικα, την περίοδο που σχεδιάστηκε ως σοσιαλιστική ανανέωση, ως λύτρωση από τα σταλινικά και μετασταλινικά δεσμά που κρατούσαν αιχμάλωτη την χώρα, ορισμένες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις θα την εκμεταλλεύονταν για τους ξένους προς τα συμφέροντα της χώρας ιδιοτελείς σκοπούς τους και ότι το έθνος θα βρισκόταν στα πρόθυρα της καταστροφής;

Όχι βέβαια, όχι! Εκείνο το αμυδρό πρωινό οι σκέψεις μου δε μπορούσαν να προτρέξουν πέρα από το πιο επίμαχο, το καίριο πρόβλημα των ημερών: ποιος θα ήταν ο νέος γενικός γραμματέας;

Αποχαιρετιστήκαμε και φύγαμε για τα σπίτια μας έχοντας συμφωνήσει να βρεθούμε στο γραφείο ήδη στις οκτώ το πρωί.
Φυσικά δε μπόρεσα να κοιμηθώ, δεν ήταν τις ώρες εκείνες καιρός για ύπνο. Στις οκτώ κιόλας ήμουν στο γραφείο στην παλαιά πλατεία. Είχα πάρει στην κυριολεξία αγκαλιά το τηλέφωνο κι έκανα έλεγχο στις χρεώσεις που είχαν γίνει για τις προετοιμασίες στην αίθουσα των κιόνων όπου θα γινόταν η αποχαιρετιστήρια τελετή στην προσέλευση των συμμετασχόντων στην ολομέλεια της κε κλπ. (…)

Ρίγος! Στο καπάκι τον παίρνει τηλέφωνο ο γκρομίκο και τον ρωτάει ποιον γραμματέα θα εκλέξουν. Αλλά αν θέλετε να μάθετε τη συνέχεια να αγοράστε το βιβλίο. Το αίνιγμα γκορμπατσώφ, γεγκόρ κουζμίτς λιγκατσόφ, εκδόσεις σύγχρονη εποχή, στη σειρά ζητήματα σοσιαλισμού-προβληματισμοί. Ένα από τα καλύτερα πολιτικά άρλεκιν που υπηρετεί πιστά το ύφος και τις απαιτήσεις του είδους.

Ο λιγκατσόφ ήταν δεξί χέρι του γκόρμπι στα πρώτα χρόνια της περεστρόικα (που πήγαινε καλά την πρώτη τριετία, αλλά μετά προδόθηκαν οι αρχές της) κι αποτελεί μεγάλο πουλέν της κε του μπλοκ και βασική πηγή της πτυχιακής της εργασίας.
Με τι αφορμή όμως τα θυμήθηκε όλα αυτά;

Ο βετεράνος πολιτικός Γιεγκόρ Λιγκατσόφ, πρώην μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης (ΚΚΣΕ) την περίοδο 1985-1990, με δημόσιο άρθρο του παρέμβηκε στις τελευταίες εσωκομματικές εξελίξεις που διαδραματίζονται στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ). Ο Γ. Λιγκατσόφ, που είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΡΟ, της Κομματικής Επιτροπής Μόσχας του ΚΚΡΟ και της Γραμματείας της Ενωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ (ΕΚΚ-ΚΚΣΕ), υποστηρίζει στο άρθρο του πως «στο ΚΚΡΟ ουσιαστικά διαμορφώνονται δύο κεντρικά καθοδηγητικά κέντρα: η Κεντρική Επιτροπή και η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου (ΚΕΕ)» κι εκτιμά πως «παραβιάζοντας το Καταστατικό του κόμματος το Προεδρείο της ΚΕΕ αύξησε τις αρμοδιότητές του, σε βάρος του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ».

Ο Γ. Λιγκατσόφ ασκεί κριτική σε θέσεις του Προέδρου της ΚΕΕ, Βλαντιμίρ Νικίτιν, που αφορούσαν την ένταξη της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας μεταξύ των δυνάμεων του «Πατριωτικού Μετώπου», που θέλει να συγκροτήσει το ΚΚΡΟ. Ο Γ. Λιγκατσόφ σημειώνει πως η εκκλησία, με βάση ομολογίες των εκπροσώπων της, έχει στενές σχέσεις με τη σημερινή εξουσία κι εχθρική στάση προς το σοβιετικό παρελθόν, σημειώνοντας πως «η εκκλησία γίνεται ιδεολογικό και πολιτικό στήριγμα του αντιλαϊκού καθεστώτος». Ταυτόχρονα τάσσεται κατά της δημόσιας τοποθέτησης του Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΡΟ, Σεργκέι Ομπουχοφ, που εκ μέρους του ΚΚΡΟ, τάχθηκε υπέρ της διδασκαλίας της «θρησκευτικής ηθικής» στα σχολεία. Ο Γ. Λιγκατσόφ σημειώνει πως μια τέτοια θέση «έρχεται σε αντίθεση με την αρχή του Λένιν για το διαχωρισμό του σχολείου από την εκκλησία».

Ο Γ. Λιγκατσόφ τάσσεται επίσης κατά των δηλώσεων του Β. Νικίτιν για «τη δημιουργία στο κέντρο της Ευρασίας μιας ανανεωμένης ισχυρής Δύναμης στη βάση του ρωσικού πολιτισμού» μέσω της τελωνειακής Ενωσης που συγκροτεί η Ρωσία με άλλες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, κι αναρωτιέται: «Στα αλήθεια δεν καταλαβαίνουν πως η συγκεκριμένη Τελωνειακή Ενωση της Ρωσίας, της Λευκορωσίας, του Καζαχστάν συγκροτείται για να βοηθήσει τη ρωσική μεγαλο-αστική τάξη να μαζέψει στα χέρια της την οικονομία της Λευκορωσίας μεταξύ των οποίων τις επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας και κέρδους (αυτοκινήτων, τρακτέρ, χημικών προϊόντων), τα προϊόντα των οποίων έχουν μεγάλη ζήτηση σε δεκάδες κράτη του κόσμου;».

Ο Γ. Λιγκατσόφ ταυτόχρονα επικρίνει τις αποφάσεις του Προεδρείου της ΚΕΕ και του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ, (από τις 9 Φλεβάρη και τις 12 Μάη 2010), με τις οποίες καθαιρείται η καθοδήγηση της κομματικής οργάνωσης της Μόσχας και διαλύεται το γραφείο της οργάνωσης. Ζητά να ακυρωθούν οι συγκεκριμένες αποφάσεις, που μπορεί, όπως εκτιμά, να οδηγήσουν στη διάσπαση της ΚΟ Μόσχας. Ο ίδιος προτείνει στο άρθρο του για «την ενίσχυση της ενότητας του κόμματος», να γίνουν τροποποιήσεις κι αλλαγές στο Καταστατικό του ΚΚΡΟ, ώστε να υπάρχει ένα καθοδηγητικό κέντρο στο κόμμα, και στο εξής να υπάρχει Επιτροπή κομματικού ελέγχου υπό την ΚΕ του ΚΚΡΟ.

Να σημειωθεί πως η ΚΟ Μόσχας είναι η δεύτερη μεγάλη κομματική οργάνωση του ΚΚΡΟ που αντιμετωπίζει σοβαρά εσωκομματικά προβλήματα τα τελευταία χρόνια, αφού νωρίτερα (το 2009) η ΚΕΕ και το Προεδρείο της ΚΕ του ΚΚΡΟ είχαν προχωρήσει σε ανάλογα μέτρα στην ΚΟ Λένινγκραντ του κόμματος.

Η είδηση από έναν πρόσφατο ρίζο που είναι αστείρευτη πηγή πραγματικής ενημέρωσης.
Ζει! Ζει! Με τιούλκιν και ζιουγκάνοφ μας οδηγεί.
Στην τρυφερή ηλικία των 89 χρόνων. Με παρεμβάσεις φωτιά που καίνε τους επίδοξους λικβινταριστές.

Μετά από αυτό έπεσα με τα μούτρα και ξαναδιαβάζω απ’ την αρχή το βιβλίο του που είναι γεμάτο χρήσιμα στοιχεία και καλτ περιγραφές.
Εκεί έμαθα και για τον ψυχολογικό κανόνα της πρώτης πληροφορίας. Αντιλαμβάνεσαι ένα γεγονός με βάση την πρώτη πηγή που πέφτει στα χέρια σου κι οι επόμενες που το αξιολογούν διαφορετικά συγκρούονται με την αντίληψη που έχεις ήδη σχηματίσει μέσα σου. Οπότε έχει σημασία τι είναι αυτό που διαβάζεις πρώτο.

Το ίδιο έχω πάθει κι εγώ με το εαμ, την κατοχή, τον εμφύλιο και τα βιβλία των βασικών πρωταγωνιστών που τα έζησαν.
Τώρα η κε του μπλοκ διαβάζει χατζή (η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε) έχει αρχίσει να συμπαθεί το σιάντο κι αντιπαθεί σφόδρα τον ιωαννίδη (τον οποίο ουδέποτε είχε συμπαθήσει). Μέχρι να βρει και τα δικά του απομνημονεύματα…

Ας κλείσουμε αισιόδοξα με λίγο λιγκατσόφ.
Έχει πει ότι θα έγραφε κι ένα δεύτερο βιβλίο για τις εξελίξεις στις άλλες λδ πλην σοβιετίας. Αν πιέσουμε όλοι μαζί το εκδοτικό του κόμματος ίσως πετύχουμε να κυκλοφορήσει στα ελληνικά.
Εξάλλου είναι απ’ τα θέματα που εκκρεμούν για περαιτέρω εξέταση.
Κι οι καλτ μαρτυρίες κρύβουν μέσα τους θησαυρό από στοιχεία.
Οι μεγαλύτεροι θησαυροί είναι πάντα θαμμένοι στα σκουπίδια.

Υγ: Συνεισφορά συντρόφου αναγνώστη του μπλοκ.
Η ακαδημία επιστημών της εσσδ για τη μαρξιστική αισθητική:
http://www.mediafire.com/?ugmbwmqomlc