BRIQ-ια κολλάμε;

Ας προσπαθήσουμε, αντί εισαγωγής, να απαντήσουμε σε κάποια βασικά ερωτήματα της δημοσιογραφίας (θα έλεγα «δημοσιογραφικής επιστήμης», αλλά δεν είμαι πολύ σίγουρος πως είναι τέτοια, οπότε το αφήνουμε έτσι).

ΠΟΥ; Στο παμμακάριστο παμακ (πανεπιστήμιο μακεδονίας), που είναι σαν ιδιωτικό κολέγιο κι όσο περνούν τα χρόνια, αποστειρώνεται και χειροτερεύει. Σε εντελώς δαπίτικο περιβάλλον, με το σύλλογο φοιτητών (δηλ τη δαπ) να διαφημίζει την εκπτωτική κάρτα (!) που δικαιούνται τα μέλη του για επιλεγμένα καταστήματα και να διαφημίζει στο τραπεζάκι του/της μια εκδήλωση (δυστυχώς δε συγκράτησα το θέμα), όπου θα δίνονταν πιστοποιητικά παρακολούθησης (!) όπως στα σεμινάρια. Η μπλε μαυρίλα έσπαγε λίγο από το δικό μας κόκκινο και κάποιες άλλες αφίσες, που από μακριά έμοιαζαν όλες ίδιες: να ξηλώσουμε τα μνημόνια (η σσπ), το μέλλον το φτιάχνουμε εμείς (τα/ η εαακ) και εμείς χτίζουμε το μέλλον (η αρεν. Ή μήπως ανάποδα;). Υπήρχε και ένα γιγαντοπανό των/της εαακ με ένα πάντα-νίντζα, σε στάση καράτε και σύνθημα τους γκρέμισε ο λαός (σσ: ναι, αλλά ποιους ακριβώς;) που περίμενα να συνδεθεί με το κλασικό λογοπαίγνιο «κατάληψη για πάντα» (με το συμπαθές τετράποδο δίπλα), αλλά δυστυχώς όχι και έμεινε κάτι κενό μέσα μου. Και μια καταγγελία της δαπ (δηλ του συλλόγου) στα/την εαακ, για κάποιους βανδαλισμούς τη μέρα που έκαναν ένα πάρτι, αλλά δεν είναι και σίγουρο πως το έκαναν όντως οι δικοί τους, κι όλη η ιστορία γίνεται για ένα τρομερά πολιτικό σύνθημα που λέει: φαχίτας πότε θα φτιάξετε;

ΠΟΙΟΣ; Οι τομεακές οργανώσεις σπουδάζουσας του παμακ και της νοπε, με ομιλητή τον ευρωβουλευτή του κκε, σωτήρη ζαριανόπουλο –απ’ τους πιο ενδιαφέροντες ομιλητές που μπορεί να πετύχει κανείς.

ΤΙ;Εκδήλωση για το τρίγωνο της αστάθειας: ουκρανία, μέση ανατολή και βόρεια αφρική. Παράλληλα τρέχουν μια σειρά ακόμα εκδηλώσεις σε αει και τει αυτή τη βδομάδα, εκ των οποίων η μία έχει τον εμπνευσμένο (από ένα σουξέ του καλοκαιρού): σαράντα βαθμοί, λιώνει το κορμί, η λύση είναι μία και δεν έχει σχέση με τη δική τους κερδοφορία. Αναφέρω επίσης μια εκδήλωση με το ζιώγα, που πιάνει μεταξύ άλλων και το θέμα των σκουριών στη χαλκιδική κι άλλη μία με το μάκη παπαδόπουλο για τα βουβάλια που πλακώνονται στο βάλτο και τα βατράχια που την πληρώνουν (αλλά για κάποιο λόγο περιμένουν να γίνουν πρίγκιπες). Στις σέρρες ο εύγλωττος τίτλος μιας πρόσφατης εκδήλωσης για την ανεργία ήταν: πληγή στο μέλλον μας βούτυρο στο ψωμί τους.

ΠΟΤΕ; Την περασμένη παρασκευή. Συνήθως αυτή η κλιμάκωση παρατηρείται προεκλογικά, αλλά τώρα ακολουθεί το πάσχα και δεν ξέρω αν έχουν οριστεί καν ή πότε θα γίνουν χοντρικά.

ΓΙΑΤΙ; Γιατί όπως είπε εισαγωγικά ο ζαριανόπουλος, μπορεί κάποιοι να πιστεύουν πως οι σελίδες των διεθνών του ριζοσπάστη είναι για μερακλήδες –όπως έγραψε κάπου και ένα κομματικό στέλεχος- και για τον ελεύθερο χρόνο, αλλά είναι αναντικατάστατη ο ρόλος κι η σημασία τους, γιατί σε καμία χώρα η ταξική πάλη δε διεξάγεται ξεκομμένη από τις διεθνείς εξελίξεις. Η συστηματική παρακολούθησή τους βοηθάει την ανάλυσή μας να αποφεύγει διάφορες παγίδες και να απαντά σε ιδεολογήματα, πχ για έναν διαφορετικό διεθνή προσανατολισμό της ελλάδας, που θα λειτουργούσε προωθητικά τάχα προς τα λαϊκά συμφέροντα ή για το μνημόνιο και την εποπτεία, που δεν αφορούν στενά τη χώρα μας ή μία κυβέρνηση, αλλά εκφράζουν συγκεκριμένες αντιθέσεις σε ένα γενικό πλαίσιο.

Παρακάτω επιχειρώ να αναπαραγάγω σε δύο μέρη κάποια βασικά σημεία της εισηγητικής παρέμβασης και της συζήτησης που ακολούθησε, με βάση κάποιες πρόχειρες σημειώσεις που κράτησα (τυχόν αβαρίες κατά τη μεταφορά είναι αυτονόητο πως βαραίνουν αποκλειστικά την κε του μπλοκ).

Ο ζαριανόπουλος αναφέρθηκε μεταξύ άλλων:

-Στην προεκλογική δήλωση του τσίπρα για την αναμφισβήτητη ένταξη της ελλάδας σε εε και νατο, που δεν είχε απλώς χαρακτήρα καθησυχασμού των μονοπωλίων, αλλά της βεβαίωσης πως η δική του κυβέρνηση θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντά τους. Αντίστοιχου περιεχομένου ήταν οι δηλώσεις κοτζιά για την κομβική θέση-σταυροδρόμι της χώρας και τη στρατηγική σημασία του χριστιανικού πληθυσμού στη συρία, που κατ’ ουσίαν αποτελεί ανοιχτό κάλεσμα στα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα να αξιοποιήσουν πιο ενεργά την ελλάδα στους σχεδιασμούς τους με αντάλλαγμα μια ποσοτική χαλάρωση στο ζήτημα του προϋπολογισμού και του χρέους. Που με τη σειρά της δε σημαίνει τίποτα άλλο παρά ζεστό χρήμα για τα μονοπώλια κι όχι για το λαό, γιατί κανείς δε θα ερχόταν να «επενδύσει» σε μια χώρα με αυξημένους μισθούς και δικαιώματα.

-Στο κομβικό ζήτημα της ενέργειας και της μεταφοράς της, που απασχολεί σχεδόν κάθε συνεδρίαση του ευρωκοινοβουλίου για τη λήψη σχετικών μέτρων. Στις αναβαθμισμένες σχέσεις της ελλάδας με το ισραήλ· και στις εθνικές-θρησκευτικές διαμάχες που, αν και υπαρκτές, συνοδεύουν πάντα το κύριο, που είναι η οικονομική βάση και η εκμετάλλευση των λαών. Στους ασκούς του αιόλου που ανοίγουν με την περίπτωση της ουκρανίας και μπορεί να φτάσουν ως το αιγαίο με τα πετρελαϊκά κοιτάσματα.

Στην ενδοαστική αντίθεση για τη βαθύτερη (ή μη) πρόσδεση στην εε ή σε άλλα μεγάλα διεθνή κέντρα και για το σφιχτό, περιοριστικό ή πιο επεκτατικό δημοσιονομικό μείγμα. Δεν είναι τυχαία η σειρά των επισκέψεων του έλληνα πρωθυπουργού, που πήγε πρώτα σε γαλλία κι ιταλία (ενώ συνεννοήθηκε και με τις ηπα) πολύ πριν συναντήσει τη μέρκελ. Το ελληνικό χρέος αποτελεί μόλις ένα μικρό κλάσμα του τεράστιου χρέους της ιταλίας και της συμβασιλεύουσας στην εε γαλλίας, στην οποία επιβλήθηκε ωστόσο ένα «ελαφρύ μνημόνιο» για το έλλειμμά της.

Στις αντιθέσεις που προκύπτουν στη βάση της ανισόμετρης ανάπτυξης (που εκδηλώνεται ακόμα και στο εσωτερικό της ίδιας της χώρας). Στα κέρδη και τα οφέλη της αστικής τάξης κατά τη διάρκεια της κρίσης και τη συμμετοχή της στη διεθνή μοιρασιά, ανάλογα με τη δύναμή της και τη θέση του ελληνικού καπιταλισμού στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Στα αβάσιμα ιδεολογήματα –που χρησιμοποιήθηκαν κατεξοχήν από το σύριζα- περί κατοχής και ελληνικής αποικίας (χρέους). Αλλά και στην αυταπάτη άλλων πιο «επαναστατικών» δυνάμεων, όπως ο αλαβάνος και η ανταρσυα, πως ο λαός μπορεί να πάρει μερικές ανάσες με μια πιθανή έξοδο από την ευρωζώνη –ή από την εε, στην πιο.. επαναστατική εκδοχή- χωρίς να χτυπηθεί η ρίζα του προβλήματος, των πολέμων και της εκμετάλλευσης.

Αναφέρθηκε παρεμπιπτόντως και στις αυταπάτες του ακελ, που υπολόγιζε σε ένα ρωσικό δάνειο για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες ανάγκες της κυπριακής οικονομίας, αλλά ο πούτιν δεν είχε κανένα λόγο να θυσιάσει τα ρωσικά συμφέροντα για το πιόνι της κύπρου. Όπως κι οι λαοί γενικώς δεν έχουν κανένα λόγο να υπολογίζουν πως οι θυσίες τους θα πιάσουν τόπο αν συμμαχήσουν με το ένα ή με το άλλο ιμπιεραλιστικό μπλοκ. (Εδώ έχω σημειώσει κωδικοποιημένα ένα στίχο του άσιμου που λέει «για κανέναν πούστη, δε θυσιάζομαι», αλλά οι καιροί είναι πονηροί και δεν ξέρεις ποτέ από πού θα σου έρθει η κατηγορία περί σεξισμού).

Σημείωσα επίσης ένα σχόλιο του ζαριανόπουλου για τις φοβερές επαγγελίες που συνόδευαν το τέλος της ιστορίας και τις αντεπαναστατικές ανατροπές στα βαλκάνια και γενικώς, για σταθερότητα, ειρήνη και μια ενωμένη ευρώπη χωρίς παραπετάσματα και τεχνητά σύνορα. Και θυμάται πως όταν είχαν ξεκινήσει οδικώς από τη θεσσαλονίκη για μια συνδικαλιστική δουλειά κάπου στην κεντρική ευρώπη, μέσω γιουγκοσλαβίας, είχανε τρελαθεί να περνάνε διόδια στα (κατά τα άλλα) ενωμένα και ειρηνικά βαλκάνια…

Στο δεύτερο μέρος θα μπούμε στο ψητό για το θέμα της εκδήλωσης και το τρίγωνο της φωτιάς. Ες αύριον τα σπουδαία..

No pasarán

«Θα πας αράν το  βράδυ;» ήταν η πιο συχνή ερώτηση που άκουγες να απευθύνουν ο ένας στον άλλον. Το ωραίο της υπόθεσης είναι πως κανείς τους δεν είχε ιδιαίτερα καλή άποψη (από πολιτική άποψη) για τη συμμαχική οργάνωση, και θα πήγαιναν αργά το βράδυ για τη συναυλία των social waste, που για μένα θα ήταν (social waste) of time, και θα με έκαναν να νιώθω σαν γριά εξήντα χρονών στο ιβανώφειο, μουσικό παιδί της μεταπολίτευσης γαρ. Και αν ακόμα ξεπερνούσα την προκατάληψη απέναντι στο είδος συνολικά, γιατί θεωρητικά δεν πρέπει να είμαστε αρνητικοί στις νέες μορφές που πιάνουν το σφυγμό της νεολαίας και στέλνουν το δικό σου κοντά στο μηδέν, θα σκόνταφτα σε εκείνη την αθλιότητα που έχουν γράψει για το βελουχιώτη και το κόμμα που έχει μάθει να χάνει και να προδίδει –ρώτησε και τον πλουμπίδη. Έλα ρε φίλε, σοβαρά; Μωρέ αφάζα και πάλι αφάζα, αν είναι έτσι.

Αλλά τι πλάκα θα ‘χει εφόσον δεν πας στις πολιτικές συζητήσεις από νωρίς, να ακούσεις και τον πι-πι, που στην ουσία αραν είναι ο άνθρωπος, με την πρότασή του για αριστερό μέτωπο –και γιατί να μη συμμετέχει και η δημάρ δηλ, είναι και αυτή μια αριστερή γωνιά, και δη του εξωκοινοβουλίου. Άσε τη σημειολογία με το ιβανώφειο, όπου είχε κάνει την πρώτη, νομίζω, αρχηγική εμφάνιση κι ομιλία του ο τσίπρας, τότε που νόμιζαν πως είχε έρθει η ώρα τους, αλλά έμειναν τελικά στο 4,5%. Είχαν καβαλήσει ήδη όμως το καλάμι κι είχαν βγάλει προσωποκεντρική και όχι πολιτική αφίσα, φάτσα-κάρτα η μουτσούνα του ηγέτη, που πουλούσε τρελά σαν καινούριο προϊόν (αν κι όχι ιδιαίτερα επαναστατικό). Αυτά τότε βέβαια, γιατί σήμερα που είναι κόμμα εξουσίας γεμίζουν ίσα και με το μισό αλεξάνδρειο, όπως στην προεκλογική τους. Σα να λέμε δηλ, ένα ιβανώφειο. Δηλ όσο περίπου η αράν, που δε γέμισε μεν το ιβανώφειο, αλλά δεν ξέρεις από τι θέσεις μπορεί να μιλάει σε επτά χρόνια από σήμερα κι αν θα γεμίζει κι αυτή το μισό αλεξάνδρειο.

Το ίδιο πρωί είχε γίνει και το συλλαλητήριο για τις σκουριές στην χαλκιδική, που είχε αρκετό κόσμο κι ανάμεσά τους ένα μπλοκ του παμε. Αλλά θα μπορούσε να είναι και περισσότερος, αν δεν ήταν τόσο αποθαρρυντικός ο καιρός, με βροχή και λίγο αέρα. Κι ίσως αυτός να ήταν ο λόγος που τον κουράκη, με το μη αεροδυναμικό του κότσο, τον έπαιρνε προς τα πίσω ο άνεμος της αλλαγής και προσέγγιζε το μπλοκ της ανταρσυα που ακολουθούσε.

Παραφράζοντας λοιπόν ένα τσιτάτο του ραφαηλίδη για το κόμμα, θα λέγαμε πως το ρεύμα είναι ένας απίθανος, πολυσυλλεκτικός χώρος, όπου μπορείς να βρεις τα πάντα, ακόμα και σταλινικούς! Οπαδούς του ααδμ (που δεν εφαρμόστηκε λέει ποτέ στην πράξη ή εγκαταλείφτηκε γρήγορα) και ενός ενδιάμεσου σταδίου, που μπορείς να το πεις και μεταβατικό, αλλά όχι με την τροτσκιστική έννοια, όσο με τον τρόπο που το περιέγραφε το παλιό πρόγραμμα: ένα σύντομο διάστημα, όπου θα γείρει σύντομα η (γιουγκο)πλάστιγγα προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Τίμια, μπερδεμένα κουκουνάρια, που συζητάς ευχάριστα μαζί τους, αντιμετωπίζοντας τα ίδια γνωστά ερωτήματα.

Αν το κουκουέ επιδίωκε την ενότητα της αντικαπιταλιστικής αριστεράς (ή μήπως της αντιιμπεριαλιστικής; εδώ σε θέλω μάστορα) δε θα έπαιρνε μαζί του και το εξωκοινοβούλιο, για να το αφομοιώσει και να μην υπάρχει καν σε μερικά χρόνια, ή να είναι καταδικασμένο στην αφάνεια, εφόσον έμενε έξω από αυτό το μετωπικό σχήμα;

Κάτι σαν αυτό που έκανε κι ο σύριζα δηλ, πριν από δέκα χρόνια, με κοε, δεα, κτλ, για να επιβιώνει εκλογικά, ξεπερνώντας οριακά το 3%; Ή αυτό που έκανε εκλογικά η ανταρσυα με τον αλαβάνο; Πόσο τίμιο όμως είναι να επιδιώκεις μια τέτοια συμμαχία για να καταπιείς έναν χώρο –κι όχι απλά για να ηγεμονεύσεις- ή με βασικό στόχο τα εκλογικά κουκιά;

Θα δεχόταν ποτέ το παμε ναρίτες στις συγκεντρώσεις του;

Γιατί (νο1), κατεβαίνει το κουκουέ ως κόμμα στο παμε και τις απεργίες;

Και γιατί νο2: θα ερχόταν δηλ ποτέ το ναρ; Και γιατί δεν το έκανε την 1^η νοέμβρη με τα σωματεία που ελέγχει-επηρεάζει; Αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα ή θέμα καπελώματος κάποιο σωματείο από όσα έκαναν τελικά τότε το βήμα και συμμετείχαν στην κινητοποίηση;

Γιατί το ρεύμα έκανε το συντονισμό πρωτοβάθμιων, ενώ υπήρχε ήδη το παμε; Και από την άλλη, γιατί να προχωρήσει σε μια τέτοια συνεργασία, εφόσον φοβάται μην το καταπιούν και να μη μείνει πρώτο στο χωριό, να καταπίνει αυτό μικρότερους συγχωριανούς;

Εξάλλου, αν το ααδμ περιελάμβανε και πολιτικές συμμαχίες, αυτές εκφράζονταν όμως πρωτίστως σε κινηματική βάση, πχ στο παμε. Τι νόημα έχει μια μετωπική συμμαχία με εκλογικό χαρακτήρα, που δεν εκφράζεται ενιαία σε κανένα άλλο ζήτημα –καλή ώρα σαν αυτές του εξωκοινοβουλίου;

Πώς να μην υπάρχει λοιπόν δικαιολογημένη καχυποψία; Εδώ δεν καταφέραμε να σπάσει σε ένα απλό μπλοκ, πόσο μάλλον για πιο σοβαρά διακυβεύματα (σόρι, επίδικα ήθελα να πω).

Αν γινόταν ένα τέτοιο μετωπικό σχήμα, θα αναπτυσσόταν μια διαφορετική δυναμική, που θα έπειθε και θα κινητοποιούσε πολύ περισσότερο κόσμο, που σήμερα μένει μακριά από το προσκήνιο, αμήχανος κι απογοητευμένος.

Δεν είμαι πολύ σίγουρος αν θα αντιστρεφόταν η βασική φορά των εξελίξεων. Άσε που αργά ή γρήγορα θα έμπαινε το κομβικό ζήτημα της κυβέρνησης, της συμμετοχής ή της (δια)κριτικής στήριξης σε μια αριστερή κυβέρνηση, κτλ. Πέρα από αυτό όμως, το ζήτημα δεν είναι να ενωθούμε εγώ κι εσύ, ακόμα κι αν συμφωνούσαμε στη γενική κατεύθυνση. Αλλά να πείσουμε τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου, που παραμένει ανοργάνωτη, έξω από τα σωματεία, το ζωντανό κίνημα (που πάσχει εσχάτως από νεκροφάνεια), κτλ.

Κι αν εξαιρέσεις, το λαϊκό στρώμα, που λέει μεταξύ ασόβαρου κι αστείου ότι είναι μεταξύ 15^ου και 19^ου συνεδρίου, δηλ με το 17^ο, δηλ μεταξύ αριστερού ααδμ και δεξιάς λαϊκής συμμαχίας, το ζητούμενο προς κατάκτηση παραμένει να γίνουμε πρωτοπόρα και μαζικά στοιχεία στον χώρο δράσης μας. Δηλ ξέρεις εσύ κάποιον που πριν έπειθε αβέρτα και συσπείρωνε κόσμο, αλλά σήμερα δεν το κάνει, γιατί στένεψε η γραμμή ή γιατί έπαψε να πείθει τους άλλους με αυτά που λέει;

Και γιατί έχει αλλάξει τόσο θεαματικά το κοινό κι η θεματολογία του μπλοκ και δεν ασχολείται πια τόσο με το εξωκοινοβούλιο αλλά στοχοπροσηλώνεται σε αμιγώς κουκουέ θέματα;

Α, σας ευχαριστώ πολύ που μου κάνετε αυτή την ερώτηση. Γιατί δεν υπάρχουν πια οι ίδιοι ψυχικοί δεσμοί κι οι ίδιες παρέες –όχι στην ίδια ποσότητα τουλάχιστον. Και γιατί δεν υπήρχε λόγος να ασχολούμαι συστηματικά με έναν χώρο που δε νιώθω τόσο κοντά μου πολιτικά (για να μου απαντάνε: κράζεις; θαυμάζεις). Και η απόσταση αυτή μεγάλωσε τα τελευταία χρόνια, που οι μεταβατικές γέφυρες στο κενό ήρθαν να προστεθούν στις αντισοβιετικές αναλύσεις του ναρ που γνωρίσαμε για το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε. Και γιατί το ναρ που γνωρίσαμε δεν είναι πια το ίδιο, ούτε κι ακριβώς ενιαίο, αλλά τέτοιο δεν ήταν ποτέ, και δεν το έκρυβε.

Ο χρόνος μπορεί να λειάνει γωνίες, διατυπώσεις, αλλά όχι τη σκέψη μας. Εγώ βλέποντας τη δική μου από μέσα, την καταλαβαίνω καλύτερα και τη θεωρώ ενιαία κι αδιαίρετη, και ας καταλαβαίνω πως κανείς δεν μένει ακίνητος στον χρόνο χωρίς να εξελίσσεται. Αλλά αν τα προηγούμενα χρόνια έφεραν ένα γερό ταρακούνημα, αφυπνίζοντας πολλές συνειδήσεις και έναν κόσμο που ήθελε να μυρίσει τα πάντα και χωνόταν παντού με ζήλο κουταβιού, σήμερα το τοπίο ξεκαθαρίζει, καθώς καταλαγιάζει η μνημονιακή άμμος, και δεν υπάρχουν περιθώρια για χαρούμενες ουρές (του σύριζα και της ένωσης κέντρου), ανέξοδα κινηματίστικα γαβγίσματα, χωρίς στρατηγική στόχευση και αυταπάτες για μεσοβέζικες λύσεις με χορτάτους σκύλους και ολάκερες πίτες κερδών που μεγαλώνουν, αφήνοντας για εμάς τα ψίχουλα. Μπορείς να ξεκινήσεις τουλάχιστον από μια καλύτερη περιφρούρηση από τους μαύρους, τους ταμ-ταμ-ταμ, να μην είναι μπάτε σκύλοι αλέστε το μπλοκ σου, ως ένα πρώτο βήμα καλής θέλησης. Και για τα υπόλοιπα βλέπουμε.

Και τελικά το ιβανώφειο; Θα πας αράν;

Χωρίς παρέα, δε νομίζω. Νο παρέα, νο πας αράν. Και ούτω πως προέκυψε κι ο τίτλος της σημερινής ανάρτησης.

Finito la musica, passato la fiesta

Κι άλλοι ταξίδεψαν, αλλά δεν έκαναν έτσι, ήταν η ευγενική σπόντα ενός σφου αναγνώστη για την.. πλούσια θεματολογία του μπλοκ τις τελευταίες ημέρες. Αλλά τα λέει από τη ζήλια του, γιατί πέρασε αρκετός καιρός απ’ όταν πήγε αυτός και του ‘χει λείψει. Έτσι κι αλλιώς, η σημερινή ανάρτηση ολοκληρώνει τα ημερολόγια αυτοκρατορίας με ένα κείμενο όπου ταξινομούμε το υλικό που περίσσεψε και καταλήγουμε σε βασικά συμπεράσματα.

Οι περισσότερες ελληνικές πόλεις θέλουν γκρέμισμα και χτίσιμο από την αρχή. Αλλά αν κάνεις το πρώτο, θα βρεις ένα σωρό αρχαία και δε θα ξεμπλέξεις σύντομα, για να αρχίσεις το δεύτερο.

Η μισή επιτυχία ενός ταξιδιού με μεγάλη παρέα (group nine, όπως το λέγαμε συντονίζοντας το βήμα μας με τους κυβερνητικούς χειρισμούς στις βρυξέλες) είναι να έχεις κοινό ταμείο, για να μην τρέχεις με τις διαιρέσεις δια του τόσο, τα ρέστα του καθενός, κτλ. Ιδίως εάν σε πρήζουν επίμονα (εξάλλου αυτό μόνο επίμονα γίνεται), οπότε συναινείς εξαρχής και ξενοιάζεις.

Το άλλο μισό της επιτυχίας είναι να μην πας στη ρώμη παρέα με αρχιτέκτονα, που έχει διδαχτεί ή διδάσκει ο ίδιος την αρχιτεκτονική διαφόρων κτιρίων κι εκκλησιών της πόλης και θέλει να τα επισκεφτεί όλα, το ένα πίσω από το άλλο, περπατώντας στα γόνατα για το τάμα κι αποτίνοντας φόρο (ρομάνο) τιμής στις σπουδές και το αντικείμενό του. Αν δε, μιλάμε για εκκλησία, έχεις δυο με τρεις ευκαιρίες κατά μέσο όρο ανά ιερό ναό, να τον αποτίσεις έμπρακτα (το φόρο) στα κουτιά για τα νομίσματα και τις προσφορές, που είναι περισσότερα κι από κουτιά ενίσχυσης σε εκδήλωση του σεκ.

666 και ελ μαζί. Οι αντίθεοι είναι παντού...

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην καθυστέρηση μιας πτήσης δεν είναι να βρεις πως θα γεμίσεις τον χρόνο σου, αλλά να διαχειριστείς τους γύρω σου, που δεν ξέρουν τι να κάνουν για να γεμίσουν τον χρόνο τους κι αδειάζουν το δικό σου.

Η λαϊκή επιτροπή τσιαμπίνο, που στήθηκε άτυπα, διεκδίκησε και πέτυχε να κερδίσει για την απρόσμενη καθυστέρηση, ένα πανίνι (όχι τα αυτοκόλλητα) και ένα νερό, που μπορεί να φαντάζουν ευτελούς αξίας, αλλά κοστίζουν μια μικρή περιουσία. Για αυτό, στη ρώμη πρέπει να κυκλοφορείς με ένα μπουκαλάκι και να το γεμίζεις στις διάφορες βρύσες, που βρίσκεις στο κέντρο της πόλης. Γιατί το μαλλί για το νατουράλε πάει ευρώ και πάνω, ενώ για μινεράλε, δε θέλαμε να ξέρουμε καν. Πάνω απ’ όλα όμως είναι η ηθική αποζημίωση, όπως θα έλεγε και ο αλέξης. Η χρηματική αποζημίωση από μια τέτοια εταιρία χαμηλού κόστους, όπως λέγονται, αποτελεί ουτοπικό στόχο, που θα έρθει στη δευτέρα παρουσία, μαζί με το σοσιαλισμό.

Καμία στατιστική (και γενικώς τίποτα) για το πόσο ασφαλές μέσο είναι το αεροπλάνο που έχει τα λιγότερα ατυχήματα, κτλ, δεν μπορεί να νικήσει έναν αγχωμένο επιβάτη με ψυχολογία ντένις μπέργκαμπ. Κι επειδή εγώ συμμερίζομαι, για να πω την αλήθεια, τον επιβάτη αυτό, τίποτα δε συγκρίνεται με την ανεμελιά του τρένου. Μέχρι να μάθεις για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα που γίνονται και να ρουφήξεις το αυγό σου στη γωνία.

Κανονικά θα χωρούσε παρενθετικά και μια ανάλυση για τις αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους και το πόσο ασφαλείς είναι οι ιδιωτικές αερογραμμές. Αλλά ας την αφήσουμε σε εκκρεμότητα, εφόσον η έρευνα για το τραγικό δυστύχημα στις γαλλικές άλπεις οδηγεί σε διαφορετικά συμπεράσματα για τις αιτίες που το προκάλεσαν.

Το ταξίδι αθήνα-πάτρα πχ κοστίζει σε όλες τις εκδοχές του και με κάθε μέσο (εκτός και αν το πάρεις με τα πόδια ή κολυμπώντας από κορινθιακό-πατραϊκό) περισσότερο απ ό,τι μια πτήση πήγαινε-έλα για ρώμη. Αλλά πρέπει να συνυπολογίσεις και το πήγαινε-έλα (θα έγραφα πάνε-έλα, για να αποφύγω την επανάληψη, αλλά μπορεί να δυσκολεύονταν οι νότιοι σφοι αναγνώστες) αθήνα-σπάτα, που σου βγαίνει περίπου όσο και το εισιτήριο της πτήσης.

Αν σου λείπει πολύ ο φραπές στη ρώμη, μια βασική επιλογή που έχεις είναι να μπεις μες σε ένα λεωφορείο με ένα σέικερ στο χέρι, να ταρακουνηθείς στο ρυθμό του αστικού, με το φόβο μη τυχόν σου πέσει ο ουρανός του στο κεφάλι, και... έτοιμος ο καφές, στο τέλος της διαδρομής, αρκεί να μην έχεις ξεχάσει να βάλεις τα υλικά στο σέικερ.

Αν ανήκεις στον χώρο της ευρύτερης αναρχίας ή της αναρχίζουσας αριστεράς, μπορεί αντί για ζυμαρικά και κόντρα ζυμαρικά, να δοκιμάσεις για αλλαγή τα αντι-πάστι –και να μας πεις πώς είναι- που θυμίζουν τους αντιθεσμούς του χολογουέι. Έτσι και αλλιώς δε θα χορτάσεις με μια μερίδα, ούτε θα πληρώσεις φτηνότερα. Αν τα ιταλικά εδέσματα συμμετείχαν στη μόδα του pornfood, με τις λιχουδιές που διεγείρουν ερωτικά το μυαλό σου και τις λαχταριστές τους πόζες, ίσως να τους έβγαινε το όνομα ως μικροτσούτσουνα.

Τσιμπήσαμε κι απόψε. Τη σαλάτα μας... (υπόψη πως είναι πίτσα)

Στα παραλειπόμενα από τους συνειρμούς με τον αστερίξ να προσθέσω την κλασική ελληνική ψυχολογία «όταν εμείς διαπρέπαμε, οι άλλοι μαζεύανε βελανίδια στα δέντρα», μέχρι να πατήσεις στη ρώμη και να σου φύγει η μαγκιά με τον πολιτισμό και τα μνημεία τους. Περίπου ό,τι έπαθαν δηλ κι οι γαλάτες στην περιπέτεια με τους ολυμπιακούς αγώνες και το μαζεστίξ να τους συμβουλεύει στο πλοίο, λίγο πριν πιάσουν πειραιά, να κρατήσουν υψηλό επίπεδο στην ξένη χώρα όπου θα βρεθούν, ακόμα κι αν οι ντόπιοι δεν έχουν το δικό τους πολιτισμό και τη γαλατική κουλτούρα .

Το να είσαι ευρωκομμουνιστής ή ακόμα χειρότερα επίγονός τους και να πιστεύεις πως πρεσβεύεις ή συνεχίζεις την κομμουνιστική παράδοση, είναι αντίστοιχα ανιστόρητο με το σχήμα του ενιαίου, τρισχιλιετούς ελληνορθόδοξου πολιτισμού, που ενώνει την αρχαία και τη σύγχρονη ελλάδα μέσω βυζαντίου. Και να ξεχνάς πως το «έλληνας» υποδήλωνε τον ειδωλολάτρη-προσωπολάτρη, και ήταν υποτιμητικός όρος, σαν το «σταλινικός» μετά το εικοστό συνέδριο, προτού πάρει τη σημερινή του σημασία στα ελληνικά –κι αν το πεις πολύ γρήγορα, μπορεί να παρακούσει ο άλλος και να νομίζει πως του είπες «σταλινικά». Δυνατά και σταλινικά συνέλληνες…

Όταν είσαι ερωτευμένος με την κυβέρνησή σου, τη βλέπεις σχεδόν παντού

Θυμάσαι τις δεύτερες εκλογές του 12’, που είχαν συμπέσει με το γιούρο και κάτι αστείοι φιλελέδες είχαν τυπώσει μπλουζάκια που έγραφαν: last trip before tsipras, το τελευταίο ταξίδι πριν τον τσίπρα, γιατί θα μας βγάλει τάχα από το ευρώ, κτλ. Ενώ το δικό μας ήταν το αντίθετο, κάτι σαν first trip after tsipras. Κι η πλάκα είναι πως αντί οι ταξιδιάρες ψυχές να σκεφτούν πως τα σύνορα και τα κράτη χωρίζουν τους λαούς, ενώ κατά βάθος όλοι ούνα φάτσα ούνα ράτσα είμαστε και βράζουμε στο ίδιο καζάνι, ευγνωμονούν πχ την εε που διευκόλυνε τα ταξίδια και τις μετακινήσεις μεταξύ των χωρών μελών της, χωρίς πολλές διατυπώσεις. Όπως και να ‘χει, ο καπιταλισμός είναι γαμάτος…

Μα παντού. Ακόμα και σε κοσμηματοπωλεία..

Μα παντού λέμε...

Η ρώμη θέλει εξερεύνηση και πολύ περπάτημα. Δεν εξαντλείται πχ με δύο μερούλες στα μουσεία κι ένα μικρό περίπατο. Αντιθέτως εσύ μπορείς πολύ εύκολα να εξαντληθείς, αν πετύχεις ακραίες θερμοκρασίες και καιρικές συνθήκες, πχ διαρκής βροχόπτωση, πολλή ζέστη, κτλ. Στο τέλος της μέρας θα σκέφτεσαι τα πόδια σου, με μουσική υπόκρουση τον κυρ-μέντιο. Δε λυγάνε τα ξεράδια και πονάνε τα ρημάδια.

Αν υπάρχει κάποιο απάνθρωπο ψεγάδι στην αιώνια πόλη, είναι για να την κάνει να φαίνεται ανθρώπινη, δηλ με ατέλειες, κι όχι παραμυθένια. Κι ένα αρκετά συνηθισμένο λάθος για τη φοντάνα ντι τρέβι είναι ότι αν πετάξεις ένα νόμισμα, θα πραγματοποιηθεί μια οποιαδήποτε ευχή σου, ενώ στην πραγματικότητα εξασφαλίζεις θεωρητικά πως θα επιστρέψεις κάποτε στη ρώμη. Εντάξει, κρίση έχουμε, υλιστές είμαστε (με τη φιλοσοφική έννοια κι όχι με τον χυδαίο τρόπο που το καταλαβαίνει πολύς κόσμος, λες και είμαστε τίποτα χυδαίοι υλιστές), νόμισμα δεν πρόκειται να πετάξουμε. Αλλά είναι από τα καλύτερα πράγματα που μπορεί να σου ευχηθεί κανείς, γιατί μια φορά μόνο δε φτάνει.

Αριβεντέρτσι.

Σε κάθε γωνία, υπάρχουνε μνημεία

…άφησε χνάρι απλόχερα εδώ η ιστορία

Κι επίσης, για κάθε ασκέρι (τουριστών) σκάνε καραμπινιέρι.

Παντός είδους: δημοτική αστυνομία, που εδώ δεν έχει καταργηθεί ακόμα, αν και κάθε άλλο παρά ανεπηρέαστος έχει μείνει ο κρατικός μηχανισμός από την κρίση. Capitale, που δεν κατάλαβα τη διαφορά που έχει από την πρώτη, ως πρωτευουσιάνα, εκτός κι αν εννοεί πως είναι του κεφαλαίου (ούτως ή άλλως). Και η κλασική, που και αυτή την ίδια δουλειά κάνει, δηλ να προστατεύει την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Και να σουλατσάρει ανενόχλητη κι επιδεικτικά μπροστά στο κολοσσαίο, όπου απαγορεύεται η κυκλοφορία για τους κοινούς θνητούς. Αλλά απουσιάζει εξίσου επιδεικτικά από τα περισσότερα κυβερνητικά κτίρια, πολύ πριν εμείς prima volta sinistra και φέρουμε άλλα ήθη.

Η χούντα δεν τελείωσε ούτε σε αυτά τα μέρη.

Φαντάσου όμως να το λέγανε σε στιλ ελληνικό (τεο ρακ, τηλεάστυ) κι αγανακτισμένο (άμα πω τηλεάστυ, πάλι μέσα δε θα ‘μαι;), η χούντα δεν τελείωσε το 73’ (αλλά το 74’ ως γνωστόν) και να το μεταφέρουμε στα ιταλικά δεδομένα, η χούντα δεν τελείωσε το 43’ (με την πτώση του μουσολίνι, αλλά το 44’ που τον κρεμάσανε, και βασικά δεν τελείωσε ποτέ, γιατί ακόμα δικτατορία της αστικής τάξης είναι από κοινωνική άποψη αυτό που ζούνε). Δεν ξέρω σε ποια πλατεία ήταν το κάλεσμα των αγανακτισμένων αλά ιταλικά, αλλά η αντίστοιχη (χαρντ) ΚΟΡ –σκληροπυρηνική κομματική οργάνωση ρώμης- θα είχε πρόβλημα να επιλέξει μία από όλες για τις συγκεντρώσεις της. Τη ναβόνα με τις τρεις φοντάνες να παραπέμπουν συνειρμικά στις τρεις πηγές του μαρξισμού; Ή μήπως την πιάτσα ντι (αβάντι) πόπολο, που είναι ίσως κι η ωραιότερη απ’ όλες –κι ας μην έχει το εξωτικό χρώμα πχ της πιάτσα καραϊσκάκη στο μεταξουργείο. Έχει όμως στη μία πλευρά της κάτι πανάκριβες καφετέριες, εκ των οποίων η μία –όπως έγραφε ένας οδηγός μας- ήταν στέκι της αριστερής διανόησης, όπου μπορείς να δεις απέξω παρκαρισμένους ακριβά σπορ αμάξια πολυτελείας! Και θα συζητάνε πιθανότατα σαν τον αρτέμη και τον ινστρούκτορα από το αλαλούμ για τις λότους και τη λούτα ντελι κλάσε, που μένει ιστορικά αδικαίωτη, σέντσα ριβεντικατσιόνε. Δεν ξέρω μόνο αν αυτοί συγκαταλέγονται στους οργανικούς διανοούμενους του γκράμσι ή τους διανοούμενους τύπου βαρουφάκη, που συμπεριλήφθηκε στους κορυφαίους στοχαστές της εποχής μας, σύμφωνα με έγκυρα περιοδικά. Ο πλούτος όμως, όπως λέει κι ένας σπουδαίος διανοούμενος της εποχής μας, είναι κάτι το υποκειμενικό, που δε μετριέται με λότους και φεράρι, αλλά με τον ελεύθερο χρόνο που έχει κανείς να γράφει –καλή ώρα.

Παρεμπιπτόντως κι επειδή το ψάξαμε, υπάρχει οδός αντόνιο γκράμσι, όπως και τολιάτι –αλλά και στάλινγκραντ στη φοιτητούπολη της μπολόνια, όπως σημείωσε ο μόμους στα σχόλια της προηγούμενης ανάρτησης. Αλλά δεν ξέρω αν αυτό έχει να κάνει με κάποια ευρύτερη, καθολική αναγνώριση από την πολιτεία (χα!) ή με την περίοδο, που η αυτοδιοίκηση ήταν προνομιακό πεδίο με ευνοϊκούς συσχετισμούς για τους ιταλούς κομμουνιστές, και καθόριζε ζητήματα, όπως τα ονόματα των (τρίτων) δρόμων.

Τι άλλο αξίζει να δει κανείς στην αιώνια πόλη;

Μπορεί να δει, αλλά να μην αγγίξει (χορταίνεις και με το μάτι) το περίφημο καφέ γκρέκο, όπου για παράδειγμα ο καπουτσίνος κοστίζει μόλις οκτώ ευρώ. Όσα χρειάζονται δηλ για να δεις κάτι άλλους σκελετωμένους καπουτσίνους στην κρύπτη τους, σε στιλ θρίλερ, όπου ένας μεταγενέστερος έκανε κάτι παρανοϊκές συνθέσεις με τα κόκαλά τους –που ελπίζω να μην τρίζουν τώρα που τα αναφέρω, γιατί θα κοκαλώσουν με τη σειρά τους και θα μείνουν στον τόπο από το κοψοχόλιασμα οι επισκέπτες τουρίστες. Κρανίου τόπος κυριολεκτικά. Αν θέλεις να παραμείνεις οπωσδήποτε στην κατηγορία, αξίζει τον κόπο να επισκεφτείς την κατακόμβη της καλλιστώς ή καλλιστούς (για να μην έχουμε πάλι την ίδια ιστορία στα σχόλια) και να ξεναγηθείς σε ένα μικρό μόνο τμήμα από τα είκοσι χιλιόμετρα του συνολικού μήκους των υπόγειων διαδρόμων και των τεσσάρων επιπέδων στους οποίους βρίσκονται οι χριστιανικοί τάφοι.

Μπορείς επίσης να κουραστείς να αρνείσαι ευγενικά τα άπειρα σελφιστήρια (ράβδοι-μαρκούτσια, όπου στερεώνεις το κινητό ή τη φωτογραφική σου μηχανή για να βγάλεις καλύτερα τον εαυτό σου και είναι πιθανότατα το αξεσουάρ που θα βαρεθείς να βλέπεις φέτος στα ελληνικά νησιά) που σου προτείνουν επίμονα να αγοράσεις οι μετανάστες –οι σύγχρονοι σπάρτακοι της ρώμης. Να αναρωτηθείς για την πρακτική εφαρμογή του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, που θεωρητικά θα έπρεπε να ρίξει την τιμή αυτών των μαραφετιών στα δέκα λεπτά το ένα, με τόση υπερπροσφορά. Ή για την αξία των απολογητικών θεωριών ωφελιμότητας του συστήματος, που μας λένε πως όλα όσα γίνονται είναι καλώς καμωμένα, για βέλτιστα αποτελέσματα και τη μεγαλύτερη δυνατή ευτυχία. Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε..

Να πας το βράδυ στο τραστέβερε, που είναι κάτι σαν τα ρωμαϊκά πετράλωνα, εργατική συνοικία, κοντά στο κέντρο, με τα περισσότερα μπαράκια κι «εναλλακτικά μέρη» για τη βραδινή διασκέδαση –που δε μας απασχόλησε ιδιαίτερα, γιατί δε σου μένουν και πολλές δυνάμεις στο τέλος της ημέρας, αν ακολουθείς σφιχτό, καθημερινό πρόγραμμα, για να προλάβεις να τα δεις όλα. Να κάνεις τους απαραίτητους συνειρμούς για τους λαούς της ευρώπης με το κάστρο του σαντάντζελο, που ήταν παλιά μεταξύ άλλων τόπος βασανιστηρίων, και με τη (σκωροφαγωμένη) σημαία του διευθυντηρίου της εε στον ιστό του. Να χαζέψεις στην επιβλητική πιάτσα βενέτσια και να καταλάβεις πως χάζευαν με το μεγαλείο της πόλης διάφοροι αρχαιόπληκτοι και ο μουσολίνι που έβγαζε τους λόγους του από το παλάτσο βενέτσια. Και να αναρωτηθείς στο μνημείο του βιτόριο εμανουέλε, αν είχε δίκιο που επέβαλε την ένωση των μικρών βασιλείων της ιταλίας ή αν η ανισομετρία εντός της ίδιας της χώρας καθιστά το όλο ενωτικό εγχείρημα ματαιοπονία.

Να αγνοήσεις τους λεγεωνάριους του μπαμπαορούμ και του πετιμπονούμ στο κολοσσαίο. Να προσπαθήσεις να πιάσεις την ατμόσφαιρα της εποχής και να φανταστείς το σόιμπλε με δάφνινο στεφάνι να στρέφει προς τα κάτω τον αντίχειρά του για τον αλέξη, που είχε την αυταπάτη (;) πως μπορούσε να πετύχει μια ευνοϊκή ρύθμιση-λύση μες στο λάκκο των λεόντων της εε. Στην αρένα του σταδίου, όπου μια ταμπέλα μας υποδεικνύει στα ιταλικά πως απαγορεύονται τα κοστούμια, εννοώντας πιθανότατα τις μεταμφιέσεις (και τις πολιτικές μεταλλάξεις), αλλά δεν διευκρινίζει τι γίνεται με τις γραβάτες. Να πας και δυο σταθμούς πιο κάτω στην (ιμπεριαλιστική) πυραμίδα, που είναι πιο μικρή αναλογικά κι από το μεσαίο μέγεθος για το λεγεωνάριο οβελίξ και τη ρόγα του σταφυλιού στο επιδόρπιό του. Και γνώριζες εσύ σφε αναγνώστη, πως εκτός από είλωτες, είχαμε κι εμείς κάτι πυραμίδες στην αργολίδα;

Να περπατήσεις στο πάρκο-δάσος μποργκέσε –αν και η λύκαινα είναι πάντα εδώ, στο έμβλημα της πόλης- ή να πάρεις ένα δίτροχο ποδήλατο, για να παλιμπαιδίσεις και να βυθιστείς στην ίντριγκα των βοργίων, που –σα γόρδιος δεσμός- δεν ξεμπλέκει ποτέ. Επικράτησε ο τάδε, αλλά οι αντίπαλοί του προσεταιρίστηκαν τους φράγκους, που θεωρούσαν δική τους περιοχή τη νεάπολη, κι επέδραμαν για να εμπεδώσουν την κυριαρχία τους, αλλά ο ανιψιός του τάδε ανέτρεψε την εξουσία του δείνα και του σαρδόνιου πρωτοξαδέλφου του, που τον υπονόμευε. Δηλ τέλος; Όχι γιατί οι δυσαρεστημένοι οπαδοί ενός τρίτου αντέδρασαν και τον αιχμαλώτισαν, υποχρεώνοντάς τον να προσκυνήσει την παπική εξουσία. Είχαν υπολογίσει όμως χωρίς τη δύναμη των…

Και πάει λέγοντας.

Μπορείς να συναντήσεις πατριωτάκια από την ελλάδα, που είναι παντού, αν και οι περισσότεροι τουρίστες είναι ισπανοί κονκισταδόρες, που καταφτάνουν με ορδές. Και τα τουριστικά καραβάνια με τις σημαιούλες για να μην χάνονται είναι ό,τι πιο κοντινό (και βασικά το μόνο) που μπορείς να πετύχεις σε προσυγκέντρωση και μαζική εκδήλωση.

Και να θαυμάσεις το ιταλικό δαιμόνιο στη ναβόνα και την πιάτσα ντι σπάνια (που θα μπορούσαν να φιλοξενούν το φτωχικό δίπατο του ιταλού άνεργου παπακαλιάτη), όπου κάποιοι χορηγοί βρήκαν ευκαιρία για την καλύτερη ρεκλάμα στην πρόσοψη κτιρίων και εκκλησιών, που βρίσκονται υπό αναστύλωση-ανακαίνιση. Να περικυκλώσεις το πάνθεον και τη φοντάνα ντι τρέβι, που εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα της έχουν αδειάσει το νερό και την επισκευάζουν, αλλά κάποιοι αήττητοι εξακολουθούν να πετάνε νομίσματα στο κενό, σημαδεύοντας αθώα ποντικάκια που τρέχουν τρομαγμένα, να σωθούν από την επέλαση των βαρβάρων.

Η ρώμη εν κατακλείδι είναι μια σκαλιστή πόλη (σε αντίθεση με κάποιες πιο βόρειες, που όλοι κινούνται μηχανικά, σαν κουρδιστά πορτοκάλια). Κι αν έχεις φτιάξει μια λίστα με τα ωραιότερα κτίρια του κόσμου, που πρέπει να επισκεφτείς μία φορά στη ζωή σου, εδώ μπορείς να τσεκάρεις σχεδόν τα μισά (ή ένα πολύ μεγάλο ποσοστό). Η ρώμη είναι γενικά ένα απέραντο δωρεάν μουσείο, με άπειρα ιστορικά μνημεία –που δεν μας εξασφαλίζουν αυτομάτως όμως και την ιστορική μνήμη. Πρέπει πάντα να επικαιροποιούμε τα χνάρια και τα διδάγματα της ιστορίας, γιατί η δύναμη κι η αίγλη είναι σαν τις εξεγέρσεις, που δε μπαίνουν σε μουσεία, ούτε και στην κατάψυξη, για να μείνουν εσαεί ζωντανές. Και αυτό σημαίνει πως χάνονται, αν δεν τις επαληθεύουμε διαρκώς στην πραγματική ζωή.

Parole, parole

Πολιτικό (και όχι μόνο) φωτορεπορτάζ από την αιώνια πόλη

Αν ισχύει η κινέζικη παροιμία που λέει πως μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, τότε η σημερινή ανάρτηση θα φτάσει σε έκταση τις μερικές δεκάδες χιλιάδες λέξεις, οπότε χωρίς περαιτέρω φλυαρίες περνάμε στο ψητό και την επεξήγηση των φωτογραφιών που ακολουθούν (κάποιες από αυτές μπορεί να τις έχει πάρει ήδη το μάτι σας σε ένα αντίστοιχο φωτορεπορτάζ στο Ατέχνως).

Ξεκινάμε με την εικόνα από ένα λούνα παρκ στην περιοχή όπου διαμέναμε (κοντά στο μετρό μπατιστίνι) και την τρομερή σημειολογία με τα ροζ και πράσινα σοσιαλδημοκρατικά στρουμφάκια που κοσμούσαν το θυρεό του

Ζούμε, όπως είναι προφανές, σε μια ευρώπη που αλλάζει. Ακόμα και τα μπλε στρουμφάκια της.

Κι αυτό μας το επιβεβαιώνει και το κάλεσμα για ένα συλλαλητήριο σε μια αφίσα του φλεβάρη, που αναφέρει ως τετελεσμένη την αλλαγή στην ελλάδα (κιόλας;). Εμπρός λοιπόν στο δρόμο που χάραξε η ελλάδα κι ο αποτέτοιος (ο αποτέτοιος έχει δίκιο, όπως λέει κι ο σφος οβελίξ, μεθυσμένος. Θα το μεθύσουμε το φίλο, σίγουρα ναι).

Τίποτα όμως δεν πλησιάζει τον πολιτικό σουρεαλισμό της επόμενης αφίσας, που έχει ως σύνθημα τη διαγραφή του χρέους και το χτύπημα της λιτότητας, έχει υπογραφή ως "αντικαπιταλιστική αριστερά" με ένα σφυροδρέπανο και διοργανώνει εκδήλωση στην οποία καλεί ένα μέλος του ποδέμος και ένα του σύριζα. Για τόσο αντικαπιταλισμό μιλάμε...

Εν τω μεταξύ, αν δείτε προσεκτικά τα ονόματα της αφίσας (όσα φαίνονται τέλος πάντων), λύνεται και μια βασική απορία για το πού έχει χαθεί ο βίκτορ βαλδές (του ποδέμος) και γιατί δε βγαίνει ποτέ ο ντε χέα από την ενδεκάδα της γιουνάιτεντ.

Παρακάτω συναντάμε κάποια γραφεία του ιταλικού κκ.

Ας κάνουμε ένα κοντινό, για να καταλάβουμε τις διαφορές, πριν και μετά τις ανατροπές και την πολιτική του μετάλλαξη.

Πριν...

...και μετά

Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις.
Κάποιοι όμως εξακολουθούν να αντιστέκονται, έστω κι ανυπόγραφα, έστω και με μαύρο σπρέι.

Ας δούμε και τι άλλα πολιτικά φρούτα συναντήσαμε στη ρώμη.

Την εθνική διοίκηση του φιλελεύθερου ιταλικού κόμματος

Τα γραφεία του μπερλουσκονικού φόρτσα ιτάλια

Την αφίσα της/μιας ευρώδουλης εργατικής ομοσπονδίας

πάντα με την εργασία, γενικά κι αόριστα

Το κάλεσμα για μια αντικυβερνητική πορεία (ήταν όμως σκισμένη αφίσα και δεν καταλάβαμε από ποια σκοπιά το βάζει -ούτε είναι απαραίτητο όμως να έχει βαθύτερο περιεχόμενο)

Ρέντζι, σπίτι σου!

Μια αφίσα φασισταριών αλλά με αναρχική αισθητική, για την επέτειο της δολοφονίας του έλληνα φοιτητή μίκη μάντακα (πατήστε το σύνδεσμο πάνω στο όνομα, για να μάθετε περισσότερα για αυτή την υπόθεση).

Σχετικό και άσχετο συνάμα με το παραπάνω, το χαρτάκι-αγγελία ενός μάστορα, που διαφημίζει ως βασικό του προσόν την καταγωγή του: ραγκάτσο ιταλιάνο! Όχι κάνας βρώμικος μετανάστης, δηλαδής..

Ας περάσουμε να δούμε και μερικά έντυπα. Πχ το αριστερό περιοδικό λεφτ, που αναφέραμε και στο χτεσινό σημείωμα, που σε αυτό το τεύχος είχε τίτλο: λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους

Δεν αποτελεί φυσικά έκπληξη πως ένα από τα άρθρα του καλεί τους ιταλούς να βαδίσουν στην κατεύθυνση της ελλάδας (και του αποτέτοιου)

Συναντάμε επίσης και μια συνέντευξη του συνδικαλιστή, που ξεκινάει την αντι-ρέντζι καμπάνια και φιλοδοξεί να ενώσει την αριστερά, κτλ, κτλ

Στο ράφι βρίσκουμε και το περιοδικό εσπρέσο με τίτλο εμπνευσμένο από τους ποδέμος (εδώ έχασε ο σύριζα)

Εμείς μπορούμε. Ή όχι;

Με ένα θέμα για την "άλλη επανάσταση" στην Αβάνα. Από τον τίτλο και μόνο μπορεί να καταλάβει κανείς πολλά για την οπτική γωνία από την οποία πιάνει το θέμα

Στο ράφι και το φύλλο της Μανιφέστο (ό,τι πιο.. αριστερό βρήκαμε σε καθημερινή εφημερίδα)

Τι άλλο μπορεί να δει κανείς; Το λεωφορείο 81 (κρατάμε και τη σημειολογία της χρονιάς) που από τη μία μεριά καtαλήγει στην πλατεία risorgimento, ενώ ο άλλος τερματικός σταθμός είναι ο μαλατέστα!

Αλλά η πρώτη πλατεία έχει μετονομαστεί άτυπα, λέει, σε πλατεία μίκη μάντακα! Ενώ το "μαλατέστα" είναι μάλλον απλή συνωνυμία με το γνωστό αναρχικό.

Σε κάποιο σταθμό του μετρό συναντάς και μια επιγραφή για τους παρτιζάνους,

Ή έτσι νομίζεις δηλ, μέχρι να καταλάβεις ότι αναφέρεται απλώς σε αυτούς που αποχωρούν..
Οι ζευγάδες φεύγουν μωρέ, η σπορά μένει!

Στα τρένα, όπως θα έλεγε κι ο mikeius
Όπου θα βρεις μία ακόμα "κινηματική" αναφορά για τους φυτοφάγους βέγκαν (με το άλφα σε κύκλο) δίπλα από τη γνήσια επαναστατική απαξίωση του βατικανού.

Για τον επίλογο του φωτορεπορτάζ, κράτησα μία φωτογραφία με τις σημαίες της ειρήνης (αν και προς στιγμήν υπήρχε διαφωνία ότι μπορεί να είναι το σύμβολο των ομοφυλόφιλων, που μοιάζει πολύ) από έναν παρακείμενο δρόμο της βιτόριο εμανουέλε

Και με δύο συγκλονιστικά στιγμιότυπα από μια έκθεση που πετύχαμε τις μέρες του ταξιδιού για τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης

Δεν είναι εύκολη υπόθεση να μπορέσουν τα εκθέματα κι οι φωτογραφίες μιας έκθεσης, να σπάσουν τη μουσειακή ατμόσφαιρα και να σου μεταφέρουν το κλίμα και τα συναισθήματα μιας εποχής. Αλλά αυτή τη φορά είχαμε μάλλον την εξαίρεση στον κανόνα.

Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη

Περιμέναμε που λες στην ουρά των εισιτηρίων για τον παλατινό λόφο. Παρεμπιπτόντως είναι αρκετά έξυπνο να προτιμήσεις να επισκεφτείς πρώτα το λόφο αυτό, που έχει ενιαίο εισιτήριο με το κολοσσαίο και να γλιτώσεις τη μεγάλη ουρά στην οποία στήνονται όσοι τουρίστες ξεκινάνε την περιήγησή τους από το στάδιο. Ενώ δεν είναι πολύ καλή επιλογή να πας μόνο στο κολοσσαίο παραλείποντας τα υπόλοιπα, αφενός γιατί θα χάσεις μία καθηλωτική θέα στο ρωμαϊκό φόρουμ και αφετέρου γιατί το κολοσσαίο είναι πιο εντυπωσιακό απέξω, τη νύχτα, ενώ εσωτερικά χάνει κάπως, γιατί είναι σκαμμένες οι κερκίδες του κι ο αγωνιστικός χώρος, για να φαίνονται οι κάτω χώροι και τα αποδυτήρια των λιονταριών. Και υποθέτω πως η φράση «γκολ από τα αποδυτήρια», αν και δεν είναι λατινική, πρέπει να βγήκε, όταν κάποιο ατίθασο ζωντανό έκανε μακαρίτη με μια χαψιά κάποιον από τους φύλακες-θηριοδαμαστές του. Αλλά αυτά για τα μνημεία θα τα δούμε αναλυτικά σε επόμενη ενότητα.

Περιμένουμε λοιπόν στην ουρά των εισιτηρίων για τον παλατινό λόφο. Και ακούμε μια σφισσα από την παρέα μας να πιάνει κουβέντα και βασικά παζάρι με τον υπάλληλο στο γκισέ, περνάει ή δεν περνάει το πάσο. Κι αν το καταλάβουν και μας πούνε τζαμπατζήδες έλληνες που προκαλέσαμε την παγκόσμια οικονομική κρίση μαζί με τους υδραυλικούς και τους μαθητές που δε ζητάνε απόδειξη από το κυλικείο για την τυρόπιτα; Τελικά ακούμε να της λέει εντάξει, γιατί συμπαθεί τον πρωθυπουργό μας. Η πρώτη –και μοναδική στα χρονικά πιθανότατα- έμπρακτη κατάκτηση της νέας συγκυβέρνησης. Ναι, αλλά αν έχεις υπάρξει στη ζωή σου κνίτης, δεν μπορεί να το αφήσεις αυτό να πέσει έτσι κάτω. Εγώ δεν τον συμπαθώ, την ακούμε να λέει και την τραβούσαμε από το μανίκι. Καλά είσαι μουρλή; Σου χαρίζουν μπακούνιν κι εσύ τον κοιτάς στα δόντια;

Γιατί όχι, τη ρωτάει απορημένος ο υπάλληλος.

-Γιατί είμαστε κομμουνιστές, απαντάει η σφισσα.

-Μα ναι και εγώ, κι εγώ είμαι, να λέει αυτός, επιμένοντας να παίζει με την ψυχική μας υγεία, για να καταλήξουμε στην πτέρυγα των αντιφρονούντων.

Εντάξει ρε συναγωνιστή, να μπερδέψεις την παντιέρα ρόσα, με τη ροζ, το καταλαβαίνω, λόγω της γλώσσας, γιατί μοιάζουν λίγο και ηχητικά. Να μπερδέψεις το βούρτση, με την παρακάτω φωτό, πάει κι έρχεται. Αλλά τις βούρτσες με τις οδοντόβουρτσες;

Μην μπερδεύεστε, δε γράφει βούρτση

Αυτό είναι όμως το κακό που άφησε πίσω της η διαβρωτική επίδραση του οπορτουνισμού και το κκ ιταλίας, που μεταλλάχτηκε στη σημερινή σοσιαλδημοκρατική ελιά, ώστε να μη μπορεί να ξεχωρίσει κανείς τους κομμουνιστές από το σημερινό σύριζα. Δε λένε εξάλλου πως όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη ρώμη; Γιατί να εξαιρείται ο τρίτος δρόμος, που θα ‘ναι μη αιμοβόρος κι ευρωκομμουνιστικός; Πώς να μη βρει πρόσφορο έδαφος να καλλιεργηθεί ο ιστορικός συμβιβασμός του μπερλίνγκουερ με τους χριστιανοδημοκράτες και την αστική τάξη, όταν ο τολιάτι πχ ασκούσε κριτική στα φληναφήματα του εικοστού συνεδρίου, όχι για τη γενική τους κατεύθυνση, αλλά για την ατολμία τους να προβούν σε μια συνολική καταγγελία των δομών του συστήματος, πέρα από την προσωπική καταδίκη του ηγέτη-φυσιογνωμίας που αφορούσε η λεγόμενη προσωπολατρία; Και γενικότερα, πώς μπορεί να αναπτυχθεί γερή και μαζική ταξική συνείδηση σε μια πόλη, που έχει στο επίκεντρο της οικονομικής της δραστηριότητας τον τουρισμό και ένα συγκριτικά εύκολο, αυξημένο ποσοστό κέρδους, για ευρύτερα κοινωνικά στρώματα;

Στην ιταλία πάντως έχουν δοκιμαστεί οι δυνατότητες και τα αδιέξοδα διάφορων δρόμων, που δίνουν πολύτιμη (ακριβοπληρωμένη) πείρα και συμπεράσματα.

Δοκιμάστηκε πχ η θεωρία ότι εξαιτίας του δεκέμβρη και της αποχής από τις εκλογές του 46’ στην ελλάδα, το κίνημα έχασε μια χρυσή ευκαιρία μαζικής και ειρηνικής ανάπτηξης αλά ιταλικά, που θα του έδινε μεγάλες δυνατότητες. Κι είδαμε στην πράξη τη γλύκα του τρίτου δρόμου και πού ακριβώς μας οδήγησαν αυτές οι δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένου του ειρηνικού, κοινοβουλευτικού περάσματος, όταν το ιταλικό κκ ξεπερνούσε το 30% στις εκλογές. Ζήσαμε τα στρατηγικά αδιέξοδα και την πολιτική χρεοκοπία του ευρωκομμουνισμού, καθώς και τη γρήγορη μετάλλαξή του σε καθαρή σοσιαλδημοκρατία-κεντροαριστερά, τη διετία 89-91’, σε πλήρη αντίθεση με την ελληνική ιδιαιτερότητα και το ειδικό βάρος του δεκέμβρη, που άφησε τη σφραγίδα του και στις κατοπινές εξελίξεις, ενάντια στη ρεφορμιστική διάβρωση.

Ο πολιτικός δοκιμαστικός σωλήνας της ιταλίας έχει φιλοξενήσει επίσης την πρώτη επικράτηση φασιστικού καθεστώτος, με επικεφαλής έναν αποστάτη του σοσιαλιστικού κόμματος. Τους προβληματισμούς του γκράμσι για την ιδεολογική ηγεμονία και τη συγκριτικά μεγαλύτερη αντοχή της αστικής εξουσίας στο δυτικό κόσμο, που ωστόσο δεινοπάθησαν στα χέρια των επιγόνων του και παραμένει ένα δυσεπίλυτο θεωρητικό πρόβλημα αν και σε ποιο βαθμό ευθύνονται αυτές καθαυτές οι ιδέες του για τα δικά τους ολισθήματα. Τις αναλύσεις της ιταλικής αυτονομίας, που πνίγηκε στις αντιφάσεις της κι έχει κερδίσει το ενδιαφέρον αρκετών σφων, αν και προσωπικά δεν καταλαβαίνω γιατί και προτιμώ να αφήσω τους ίδιους να το εξηγήσουν. Τις ερυθρές ταξιαρχίες, που είχαν παρέμβαση και στο μαζικό κίνημα και δυνάμωναν όσο ολίσθαινε το ιταλικό κκ προς το ρεφορμισμό, αλλά αποδυναμώθηκαν εκ των έσω και από τη διείσδυση μυστικών υπηρεσιών. Το μοντέλο του διπολισμού, με απλή αναλογική και σχηματισμούς αλλεπάλληλων κυβερνήσεων –χωρίς να χαθεί ποτέ από τα χέρια των αστών το τιμόνι ή να αναφέρεται κανείς στον μπαμπούλα της ακυβερνησίας. Την απαξίωση του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, που άνοιξε το δρόμο για πολιτική καριέρα στον μπερλουσκόνι και κάποια χρόνια αργότερα στον τηλεαστέρα πέπε γκρίλο –ένα κράμα λαζόπουλου, καμμένου και θεοδωράκη. Την κεντροαριστερή κυβέρνηση του νταλέμα να δίνει την πολιτική της ευλογία και να συμμετέχει ενεργά στο βομβαρδισμό της γιουγκοσλαβίας από το νατο. Τους ακροδεξιούς της λίγκας του βορρά να μην είναι οι κλασικοί εθνικιστές, που έχουμε συνηθίσει, αλλά να έχουν αποσχιστικές τάσεις από τον φτωχό ιταλικό νότο. Το δράμα των μεταναστών και τη λαβεντούζα, που προσφέρεται για ευνόητους συνειρμούς, αλλά και για την παράφραση ενός παλιού, γνωστού συνθήματος: μην τα βάζετε με τους μετανάστες, άλλοι σας πίνουν το αίμα.

Και τι ακριβώς κάνει η «αριστερά» για όλα αυτά; Πολύ καλά μας χαιρετά. Και στέλνει τα χαιρετίσματά της (κατ’ ιδίαν κι όχι από μακριά) στην εξουσία που την κατάπιε. Θυμάμαι σε ανέμελες, αντεπαναστατικές εποχές να ερίζουμε με τον άβερελ για το ποιος είναι πιο πολύ σύμμαχος (εμείς ή το ναρ) με την κομμουνιστική επανίδρυση, rifondazione, που αν δεν κάνω λάθος, μπορεί να μεταφραστεί κι ως επαναθεμελίωση, οπότε χάρισμά τους, αν συνυπολογίσεις ποια ήτανε κι η πορεία της. Υπάρχουν βέβαια κάποιες μικρές ομάδες που αποσπάστηκαν και έτσι φτιάχτηκε κάτι σαν επανίδρυση της επανίδρυσης (την επανίδρυση ω επανίδρυση), όπως και κάποιες άλλες φιλικές οργανώσεις, χωρίς ωστόσο ειδικό πολιτικό βάρος. Κάτι αντίστοιχο γίνεται και στην άλλη κοιτίδα του ευρωκομμουνισμού, τη γαλλία, με τη συρρίκνωση του ιστορικού κκγ, το αριστερό μέτωπο, και τους τροτσκιστές στο αντικαπιταλιστικό κόμμα –λέμε και κάτι βαρύγδουπο, για να προχωρά η ώρα. Ενώ οι βασικές επαφές του κόμματος είναι με έναν πόλο που δρα εντός του κκγ κι αντιστοιχεί στο 15^ο διαμέρισμα του παρισιού (δύναμη, όχι αστεία). Κάποτε είχα δει στο ριζοσπάστη και μια ομάδα που υπέγραφαν ως αυθεντικά κομμουνιστές ή κάτι παρόμοιο (σε αντίθεση προφανώς με τους υποκριτές).

Κατά τα άλλα στην ιταλία υπάρχει η altra europa con tsipras σαν alter ego των κυρίαρχων αστικών δυνάμεων, η πρωτοβουλία ενός συνδικαλιστή που ξεκινάει καμπάνια εναντίον του πρωθυπουργού ρέντζι, φιλοδοξώντας να ενώσει όλη την αριστερά και ένα περιοδικό «λεφτ», κάτι σαν unfollow, αλλά (ακόμα) πιο σύριζα. Αυτά όμως θα τα δούμε αναλυτικά στην επόμενη ενότητα με το φωτορεπορτάζ. Όπου υπό κανονικές συνθήκες, θα βλέπαμε κι ένα ωραίο σύνθημα στον τοίχο, υπογραμμένο με σφυροδρέπανο για την επανάσταση που δεν πεθαίνει. Αλλά δε θα το δούμε τελικά εκεί, λόγω ανωτέρας βίας, οπότε το κρατάμε εδώ ως επιμύθιο.

Αποτυχία

Στο μεσοδιάστημα της απουσίας μας στη ρώμη, βιώσαμε ατομικά και συλλογικά ως παρέα σπουδαίες στιγμές, αλλά και μια σειρά μικρές παράπλευρες αποτυχίες, εντός ή εκτός εισαγωγικών.

Καταρχάς την αποτυχία να έχουμε μόνιμη και σταθερή πρόσβαση της προκοπής στο διαδίκτυο (ώστε να ανέβει και κάποιο κείμενο στο ενδιάμεσο, για να σπάσει η αποχή). Και κατά συνέπεια την αποτυχία να παρακολουθήσουμε διεξοδικά τις εξελίξεις στην ελλάδα, πέρα από τους τίτλους ειδήσεων και τη γενική ιδέα που μας έδιναν. Προσωπικά πάντως απέτυχα να νιώσω κάποιο έλλειμμα ουσιαστικής ενημέρωσης όλες αυτές τις μέρες ή κάποια νοσταλγία για τα γεγονότα που αφήσαμε πίσω μας να τρέχουν (αλλά να μη μας φτάνουν ποτέ) και την ανάγκη-επιθυμία να ξαναπιάσω το κομμένο νήμα και την επαφή με την επικαιρότητα στην ελλάδα.

Την ημέρα που επιτρέψαμε στην πατρίδα (που παραπέμπει στους πατεράδες μας, αλλά είναι θηλυκού γένους και αναφέρεται συνήθως ως μητέρα πατρίδα, σε ένα εκπληκτικό οικογενειακό μπέρδεμα), μία από τις πρώτες ειδήσεις που άκουσα (πριν κλείσω τη φωνή) ήταν ότι ο πρόεδρος του σχεδόν τελειωμένου πασόκ (βενιτέλος, όπως έγραφε κι ο τίτλος της ελληνοφρένειας) χαρακτήρισε επικίνδυνο νάρκισσο το βαρουφάκη –και είναι όντως ο πλέον ειδικός για να αναγνωρίσει το είδος των ομοίων του, μόνο που στα δικά του χείλη ακούγεται ως ειρωνεία, σα να κοροϊδεύει πχ τον πάγκαλο για τη σιλουέτα του.

Ενώ ο βαρουφάκης απαντούσε στρίβοντας δια του ποιείν στο ερώτημα για το αφορολόγητο όριο, το υποκειμενικό μέτρο του πλούτου και όσους έχουν ελεύθερο χρόνο να γράφουν ποίηση, χωρίς να εξηγήσει ωστόσο, μιας και το έθιξε, ποια ακριβώς τάξη έχει σήμερα κατά τη γνώμη του ποιοτικό, ελεύθερο χρόνο και μάλιστα πληρωμένο και εξασφαλισμένο, για να καταπιαστεί με υψηλές πνευματικές ασχολίες. Αλλά είπαμε πως η πληρωμή αναφέρεται σε κάτι υποκειμενικό, δηλ τον υλικό πλούτο, οπότε θα μπορούσε απλώς να φορολογήσει τους ποιητές ή –ακόμα καλύτερα- τους άνεργους, που έχουνε μια μικρή περιουσία από την άποψη του ελεύθερου χρόνου, ιδίως αν παίρνουν και επίδομα ανεργίας.

Το βασικό θέμα που απασχόλησε ωστόσο τα μμε, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την κοινή γνώμη αυτό το διάστημα ήταν η εύρεση του πτώματος του βαγγέλη γιακουμάκη κι η συζήτηση που άνοιξε σχετικά με τις πρακτικές εκφοβισμού και τη δημόσια καθολική καταδίκη τους, που μετατράπηκε γρήγορα σε μόδα –που αποτελεί εγγύηση ότι θα θαφτεί κι εξίσου γρήγορα το όλο θέμα, χωρίς να ασχοληθεί κανείς σοβαρά με το φαινόμενο, τις πραγματικές του διαστάσεις και τις αιτίες που το γεννάνε. Θυμάμαι σε ένα απ’ τα θερινά αναγνώσματα παραλίας (ένα αστυνομικό του καμιλιέρι, που τα βρήκαμε στην ιταλία σε αρκετά καλύτερες τιμές απ’ ό,τι εδώ) που έλεγε πως ο μοναδικός τρόπος να ξεχαστεί μία υπόθεση δεν ήταν η αποσιώπησή της, αλλά να δοθεί βορά στα αρπακτικά των μμε, να γίνει σκάνδαλο και να παίζει όλη μέρα, ώσπου να μπουχτίσει η κοινή γνώμη και να μη θέλει να ξανακούσει τίποτα γι’ αυτό. Όπως και έγινε.

Κι αυτή είναι μια βασική πτυχή που θέλω να αναδείξω, καθώς δε νομίζω πως θα είχα να προσθέσω εκ των υστέρων κάτι σημαντικό στα κείμενα του οικοδόμου και του 2310 –και μάλιστα για κάτι που παρακολούθησα από την απόσταση του εξωτερικού. Και η ουσία του πράγματος πιάνει πολλές παραμέτρους: το βασικό, πρωτεύοντα εκφοβισμό που ζει ο καθένας μας στον χώρο δουλειάς του, απέναντι στην εργοδοτική αυθαιρεσία και το φόβο της απόλυσης, αφού εμπεδώσει πρώτα, από μικρή ηλικία, την ανοχή σε αυτόν, είτε είναι ο ίδιος το θύμα είτε όχι. Την υποκριτική έκπληξη και καταδίκη μιας παρθένας κοινωνίας που αδιαφορεί συστηματικά για τις αιτίες, αλλά αγανακτεί με τις λογικές συνέπειες και τα αποτελέσματά τους, πέφτοντας από τα σύννεφα. Κι η ευχέρεια των κρατούντων, που έχουν το καρπούζι και το μαχαίρι, να ορίσουν κατά το δοκούν ως εκφοβισμό και εν γένει παραβατική συμπεριφορά, μια πράξη που ξεφεύγει από το πλαίσιο που αποδέχονται και τείνει να το αμφισωητήσει –πχ μια μαθητική κατάληψη που… «εμποδίζει τα παιδιά, που θέλουν να κάνουν μάθημα».

Καμία σοβαρή συζήτηση όμως δεν μπορεί να ανοίξει με τηλεοπτικούς όρους, στη βάση της εκμετάλλευσης της ανθρώπινης δυστυχίας και της αξιοπρέπειας που θυσιάζεται στο βωμό της τηλεθέασης. Και έτσι επιστρέφουμε στην αλυσίδα με τις μικρές αποτυχίες, που λέγαμε στην αρχή του κειμένου. Προσωπικά έχω αποτύχει να παρακολουθήσω τη δομή και τη ροή εκπομπών προσωποκεντρικών, όπως της νικολούλη, του ζούγκλα (από αυτές ευτυχώς γλιτώσαμε) και τις δίκες του θωμαΐδη, με πολυάνθρωπα πάνελ, αλλά έναν και μόνο βασικό πρωταγωνιστή, τον παρουσιαστή τους, που μιλάει και αυτοπροβάλλεται συνεχώς, όταν δεν κιτρινίζει. Αποτυγχάνω επίσης να καταλάβω και να δικαιολογήσω όσους γνωστούς μου παρακολουθούν συνειδητά (το τηλεοπτικό σίχαμα) νικολούλη, για να κάνουν χαβαλέ με την άπειρη βλακεία που αποπνέει η εκπομπή της. Το θέμα αυτό το έχει σατιρίσει πολύ καλά το δίδυμο ρήγα-αποστόλου, σε ένα επεισόδιο των δύο ξένων και κάπου εκεί εξαντλείται κατά τη γνώμη μου η όποια σατιρική διάθεση για αυτό το τηλεσκουπίδι.

Αυτό που πετυχαίνουν πάντως σε βάθος χρόνουν τα κανάλια (για να μιλήσουμε και για μια «επιτυχία») είναι η καλλιέργεια κακών αισθητικών προτύπων, των πλέον «ταπεινών ενστίκτων» της «σκοτεινής πλευράς» κάθε τηλεθεατή, η οποία επηρεάζει και τον καθένα από εμάς, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Αυτή η αθόρυβη, διαβρωτική δουλειά είναι ίσως πιο φανερή από οπουδήποτε αλλού στο επίπεδο της ιταλικής τηλεόρασης, που είναι σε μεγάλο βαθμό μπερλουσκονικού τύπου –παρά την αποχώρηση (;) του μεγιστάνα από το προσκήνιο.

Στην ελλάδα η prima volta sinistra υποτίθεται πως έχει στα χέρια της το όπλο των αδειών, για να ξεκαθαρίσει το τηλεοπτικό τοπίο, ου μην και να συγκρουστεί με τους καναλάρχες και τα μονοπώλια των μίντια. Θυμάμαι μάλιστα κι ένα κείμενο του πι-πι, στο τσακίρ κέφι για την εκλογική νίκη του σύριζα, όπου ορμήνευε εν είδει πρωθυπουργικού την κυβέρνηση να προχωρήσει σε μια τέτοια ρήξη, ως απαραίτητη προϋπόθεση για τα επόμενα βήματά της. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ωστόσο πως υπάρχει όντως η πολιτική βούληση για αυτή την κίνηση, οφείλουμε να συνυπολογίσουμε πως συνεπάγεται μια γενικότερη σύγκρουση και με τη συστηματική από οθόνης καλλιέργεια της αποχαύνωσης, της επιφανειακής ενασχόλησης με κάθε ζήτημα, της πρόταξης του φαίνεσθαι έναντι της ουσίας, κτλ.

Δείτε όμως τι έχει καταγράψει στο ενεργητικό της η κυβέρνηση αυτούς τους δύο μήνες επικοινωνιακής καταιγίδας για τις γραβάτες, τη γλώσσα του σώματος, το αν ήταν χαμογελαστή ή όχι η μέρκελ στη συνάντηση με τον έλληνα ομόλογό της, κτλ, και θα κρίνετε από μόνοι σας αν έχει δείξει τελικά τέτοια πρόθεση.

Είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι

Το κακό ξεκινάει από τους κοιλαράδες λεγεωνάριους της κακιάς ώρας (σαν τον εκατόνταρχο γιοματάριους, στην ασπίδα της αρβέρνης) που συναντάς έξω από το κολοσσαίο. Και δεν χρειάζεσαι μαγικό ζωμό για να τους φέρεις βόλτα, παρά μόνο μία μονέδα για να ποζάρεις δίπλα τους, αγναντεύοντας στο βάθος την χαμένη αίγλη του ρωμαϊκού στρατού και του κόσμου που υπεράσπιζε. Και ενώ για κάθε παρηκμασμένη ρώμη, ο εχθρός αννίβας και η καταστροφή που την απειλεί (ή η κρίση που την έχει ήδη βρει) έχει συγκεκριμένο ταξικό πρόσημο, η κυρίαρχη (via di) προπαγάνδα στοχοποιεί με χυδαία ιδεολογήματα το παμε, που κλείνει τα λιμάνια και τις πορείες που μαραζώνουν το εμπορικό κέντρο, οπότε καλείσαι να αποδείξεις πως δεν είσαι ελέφαντας, μετανάστης εξ αφρικής, που πέρασε τις άλπεις ή τη μεσόγειο με βάρκα την ελπίδα, που ήρθε, νίκησε και γενικώς veni, vidi, vici.

Carthago delenda est, όπως θα έλεγε ο κάτωνας, αλλά και οι συγκινητικές αγορεύσεις των συνηγόρων στην περιπέτεια με τις δάφνες του καίσαρα, με αποστομωτικά επιχειρήματα. Εκεί που ο γκοσινί εξηγεί με θαυμαστό τρόπο, βάσει του διαλεκτικού υλισμού, τα πραγματικά κοινωνικά αίτια της ρωμαϊκής παρακμής, όταν οι ρωμαίοι βρήκαν το αντίδοτο στην κραιπάλη και τις παρενέργειες της καθημερινής μέθης: μια κότα αμάδητη, σαπούνι μασσαλίας, μαρμελάδα, πιπέρι, αλάτι, αμελέτητα σύκα, μέλι, σαλάμι, ρόδι, αυγά και πιπεριές. Το μαϊντανό τον κρατάμε για τον μπατεσκύλιους και το στεφάνι που θα αντικαταστήσει το δάφνινο του καίσαρα. Κι αν χρειαστεί, θα παλέψουμε για τη σκλαβιά μας.

Το κακό συνεχίζεται με τις λατινικές επιγραφές, που συναντάς σε κάθε εκκλησία και σου δίνουν την αφορμή να διαπιστώσεις πως τα λιγοστά λατινικά που θυμάσαι είναι μάλλον από τις περιπέτειες του αστερίξ (εγώ τώρα όμως veni, vidi… και τέλος πάντων θα δούμε γιατί δε vici τους γαλάτες, αλλά όπως συνηθίζω να λέω alea jacta est και βρούτε, πρόσεχε επιτέλους, θα σκοτώσεις κανέναν στο τέλος με αυτό το μαχαίρι που παίζεις) παρά απ’ το σχολικό εγχειρίδιο στο αντίστοιχο μάθημα -που σε αντίθεση με το αστερίξ, δεν του ‘κανα αρκετές επαναλήψεις, για να μου μείνουν πολλά πράγματα.

Εν τω μεταξύ σε κάθε εκκλησία και αξιοθέατο, θα βρεις στρατιές μεταναστούληδων με ράβδους-σελφιστήρια (θα δούμε σε άλλη ενότητα τι ακριβώς είναι), που με τις πρώτες ψιχάλες προσαρμόζονται άμεσα στις καταναλωτικές ανάγκες και τα αντικαθιστούν με ομπρέλες για τη βροχή. Οπότε αναρωτιέσαι αν όλα αυτά έχουν καμία σχέση με όσα έχεις ακούσει για την τεχνολογική πρόοδο και το μοντέλο παραγγελίας-παράδοσης just in time. Περίπου όπως σε εκείνη τη βιομηχανία ελαστικών του κνόδαλους στην ασπίδα της αρβέρνης και το προηγμένο σύστημα ενδοεπικοινωνίας με τους πυγμαίους σκλάβους που έτρεχαν να μεταφέρουν το εκάστοτε μήνυμα, αλλά έδιναν εύκολο στόχο στον οβελίξ κι όποιον άλλο ήθελε να κόψει την επαφή ανάμεσα στα διάφορα κέντρα της παραγωγής –αν και σήμερα θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να το κάνει.

Αλλά το κακό ολοκληρώνεται, μόνο όταν έρχεσαι σε επαφή με τις καθημερινές διατροφικές συνήθειες των ιταλών, που έχουν τα ζυμαρικά κυρίως ως ορεκτικά, πρώτο πιάτο δηλ, όπου διαμορφώνουν αντίστοιχα την ποσότητα της μερίδας –όχι πάντα όμως και την τιμή της- ενώ η συνηθισμένη πίτσα τους θυμίζει τσιγαρόχαρτο κι αναγκάζεσαι να τη διπλώσεις για να μοιάζει λίγο με αυτό που καταλαβαίνουμε εμείς ως λεπτή ζύμη –για κανονική δεν το συζητάς καν. Οπότε το μέγεθος είναι κάπως σχετικό, όπως στο αστερίξ λεγεωνάριος, όπου παίρνουν οι νεοσύλλεκτοι τη στολή τους και ο οβελίξ ζητάει μεσαίο μέγεθος και παλεύει να χωρέσει το χαμηλό του στήθος στο θώρακα, που φεύγει σφεντόνα και βρίσκει έναν εκατόνταρχο που ξεσπάει σε κλάματα (έλα, έλα τώρα, θα την ξαναδείς την αγαπημένη σου). Δεν ήταν παρά ένα μικρό κολοσσαιάκι, όπως θα έλεγε κι ο σφος οβελίξ.

Κι όταν καταλαβαίνεις ότι δε βάζουν παντού και πάντα σάλτσα ντομάτας για να μην ανακατευτούν, λέει, τα υλικά και αλλοιωθεί η γεύση, θες να επισκεφτείς λίγο το σεφ, όπως ο αστερίξ λεγεωνάριος μαζί με τον οβελίξ και να του εξηγήσεις την άποψή σου πάνω στο ζήτημα (και παστούλες; θα θέλατε και παστούλες;). Και πως αν δε μένεις ικανοποιημένος απ’ αυτό που ετοιμάζει στο εξής, θα τον επισκέπτεσαι συχνότερα. Αλλά επειδή δε λειτουργεί έτσι το πράγμα, βλέπεις τις μερίδες τους και νιώθεις να φτάνεις στα όριά σου, σαν τους ασθενείς των λουτροπόλεων, που ακολουθούν ειδικό πρόγραμμα, για να αδυνατίσουν: αστερίξ, δε θέλω τη ρόγα του σταφυλιού τους, δεν μπορώ άλλο αστερίξ!

Οπότε πας με τη σύντροφό σου και παραγγέλνεις δυο αγριογούρουνα.

-Και για μένα δυο αγριογούρουνα, την ακούς να λέει, για να χορτάσει ο πεινασμένος μας λαός. Υποσιτίζονται τα παιδιά μας. Κι αυτή είναι η βασική εξήγηση για το πώς παραμένει σχετικά αδύνατος ένας λαός που τρέφεται βασικά με πίτσα και μακαρόνια, σαν ένα κράμα μικελάντζελο (όχι του ζωγράφου, της χελώνας) και καμπαμαρού (δηλ εσύ γνώριζες πως κάποιοι τον λένε καπαμαρού, με πι σκέτο;).

Κι είναι τέτοια η ποικιλία γεύσεων που έχουν σε πίτσα και μακαρονάδα –προσοχή μόνο στο τρίπα, που είναι ο πατσάς και δε θα βρεις κάποιον να στο εξηγήσει εγκαίρως, αν δεν το καταλάβεις μόνος σου) που δεν τους ενδιαφέρει και τόσο να έχουν ποικιλία από άλλα εδέσματα, πλην αυτών. Φεύγοντας από τη ρώμη το καλύτερο φαγητό που ‘χεις δοκιμάσει είναι πίτσα με μακαρόνια, ενώ το χειρότερο μακαρόνια με πίτσα, έτσι για την αλλαγή. Prima volta sinistra. Αλλά αν δεν πας στη φαγουπολαϊκή δημοκρατία του βορρά, για να φας αυθεντικό ιταλικό φαγητό, πχ στην πλατεία ναυαρίνου, σε λογικές τιμές, δεν έχεις ζήσει τίποτα από ιταλία.

Ο χρυσός κανόνας στον οποίο σε οδηγεί η ίδια η ζωή με το πέρασμα κάποιων ημερών είναι πως όσο περισσότερο απομακρύνεσαι από το κέντρο, όπου σε λίγο θα μας ταΐζουν τις ίδιες μας τις σάρκες αλεσμένες (σε μυλόπετρες συστήματος) και θα ξεσπάσει κάποιο σκάνδαλο τρελών τουριστών, τόσο αυξάνεις τις πιθανότητές σου να βρεις φτηνότερα και καλύτερα πιάτα, πχ όπως σε ένα νεπαλέζικο (κατμαντού) στη βιτόριο εμμανουέλε –που είναι κάτι μεταξύ ινδικού και κινέζικου, σαν την αμφισβητούμενη ζώνη με τα οροπέδια- που σπάει λίγο την πρωτοτυπία του ιταλικού μενού. Όλο πίτσα-πίτσα τη βαρέθηκα…

Και όταν δεις και τις τιμές, θες να πεις στο μετανάστη σεφ, "έλα στην αγκαλιά μου!", όπως ο μαζεστίξ στον ελαφρώς μεθυσμένο συνοδό του οβελίξ, μετά από κάποια επίσκεψή τους στον ξιπασμένο πρωτευουσιάνο ομοιοπαθίξ, τον αντιπαθητικό αδερφό της μιμίνας. Και αποφασίζεις να ξανάρθεις, ΣΩΠΟΔΗΠΟΤΕ, γιατί η μισή απόλαυση είναι βασικά στην παραγγελία, μέχρι να βγάλεις συνεννόηση σε μια διεθνή εσπεράντο γλώσσα με στοιχεία αγγλικής, ιταλικής και παντομίμας, περίπου όπως στο οβελίξ και σία: εγώ πληρώσει, εσύ φέρεις μαντζάρε.

Το βασικό συμπέρασμα, όπως θα έλεγε κι ο σφος οβελίξ είναι πως «είναι τρελοί αυτοί οι ρωμαίοι». Αλλά αυτό είναι υποκειμενικό και πρέπει να το δεις από τη δική τους σκοπιά, που μπορεί να καταλήγει στο ακλόνητο συμπέρασμα ότι «είναι τρελοί αυτοί οι έλληνες». Γιατί κάθονται με τις ώρες στον καφέ, αντί να πιουν ένα στα όρθια και δεν εννοούν να καταλάβουν το ευγενικό υπονοούμενο του σερβιτόρου, όταν μαζεύει τα άδεια φλιτζάνια, για να σηκωθούν να φύγουν. Και στην πατρίδα τους δεν έχουν σε κάθε γωνία μνημεία, αλλά ένα καφέ ή ένα φαγάδικο ή ταχυφαγείο ή μπαράκι ή ένα φούρνο ή ένα προποτζίδικο, σε βαθμό που να απορείς πώς διάολο κρατιούνται όλα αυτά και δεν κλείνουν να ανοίξει τίποτα άλλο πιο χρήσιμο.

Οπότε πώς να μην ονομάσουν μακεδονική τη ρώσικη σαλάτα,  ως σήμα κατατεθέν της ανακατωσούρας (τα εξηγεί σε ένα βιβλίο του κι ο ραφαηλίδης). Εκτός κι αν δημιουργείται έτσι εθνικό ζήτημα γιατί τι ακριβώς εννοούν δηλ με τον όρο μακεδονία χωρίς τη σύνθετη ονομασία; Εξάλλου τα αστικά μμε μας εγκαλούν γιατί καλούμε μαζί με άλλα αδελφά κκ στις διεθνείς συσκέψεις μας και το κκ μακεδονίας. Ναι αλλά αυτό δε λέει κάτι, και εμείς ρωμιοί σου λέει είμαστε, αλλά δεν έχουμε κάποιου είδους αλυτρωτισμό για τη ρώμη και το μεγαλείο της ή για τα ζωτικά «μας» συμφέροντα και την ελληνόφωνη μειονότητα της κατω ιταλίας. Κι ας υπάρχει στη ρώμη η οδός magna grecia, της μεγάλης ελλάδος, που κολλάει γάντι στην περίσταση.

Και όπως λέει εξάλλου ο αστερίξ στους ολυμπιακούς αγώνες, λίγο πριν έρθει η γαλατική αποστολή στην ελλάδα: όμως μα τον τουτάτι, είμαστε ρωμαίοι.

Μα είναι τρελοί αυτοί οι ρωμαίοι…