Αμπαλαέα

Αποχαιρετώντας τη χρονιά που φτάνει στο τέλος της, η κε του μπλοκ παίρνει τη σκυτάλη από την ανασκόπηση του 2310net και ξεχωρίζει ως πιο ιδιαίτερη (γιατί πρακτική σημασία δεν είχε) στιγμή της πρωτοδεύτερη φορά Αριστεράς το δημοψήφισμα του Ιουλίου, όταν δηλ το όχι αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά του ναι.

Κι αν αναρωτιέται κανείς πώς έγινε αυτό, θα μπορούσε να το δει και σε μικρογραφία, ακολουθώντας αυτόν το σύνδεσμο στο left.gr και την είδηση για το δημοψήφισμα στην περιφέρεια των Ιονίων νησιών, όπου οι πολίτες τάχθηκαν με την ψήφο τους ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων στην κοινοπραξία Fraport-Κοπελούζος.

Κι εδώ αρχίζει ένα μικρό μπέρδεμα. Γιατί όσοι ήθελαν να ψηφίσουν όχι στην ιδιωτικοποίηση, έπρεπε να βάλουν το ψηφοδέλτιο που έλεγε "ναι" στην πρόταση της περιφέρειας, που πρόσκειται στο Σύριζα. Πώς να μην μπερδευτεί λοιπόν κι ο συντάκτης του left, που έβαλε τίτλο στο κείμενό του: Ιόνια νησιά, λένε ΝΑΙ στην ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων.

Σε κάποια φάση κατάλαβαν το λάθος και το διόρθωσαν εκ των υστέρων, αλλά ευτυχώς το luben είχε προλάβει να κρατήσει τη μεγάλη στιγμή (με printscreen) και να τους εκθέσει, με τίτλο: εν τω μεταξύ ο Σύριζα προσπαθεί να μας πιάσει μαλάκες για δεύτερο δημοψήφισμα σε έξι μήνες.

Το λάθος του συντάκτη φυσικά μπορεί να ήταν αθώο, αλλά η σημειολογία του πράγματος ήταν όλα τα λεφτά. Και μας αφήνει με μια γλυκιά νοσταλγία γι' αυτές τις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, που αναδεικνύουν τη λαϊκή βούληση. Αλήθεια, σφε αναγνώστη, δε σου έχει λείψει ένα δημοψήφισμα, μια κάλπη τέλος πάντων; Τι θέμα θα μπορούσε να έχει άραγε το επόμενο; Και θα μας έχει γίνει (εμάς σα λαός συνολικά) το πάθημα μάθημα, ή θα δούμε μία από τα ίδια;

-Ας κλείσουμε όμως τη χρονιά με κάτι πιο εύθυμο και με ένα απόσπασμα από μια συνέντευξη του Λεωνίδα Κύρκου στο ράδιο Παρατηρητής, λίγο μετά το διαβόητο "τέλος της ιστορίας", όπως αυτό καταγράφηκε στο βιβλίο "εκ βαθέων" (που περιέχει κι άλλες αντίστοιχες συνεντεύξεις του στην ίδια εκπομπή). Εδώ ο Λεωνίδας Κύρκος μοιράζεται με τους ακροατές του την αγωνία για το πώς μπορεί η Αριστερά να γίνει σύγχρονη και να πιάσει το σφυγμό της νεολαίας. λίγο ντίσκο, λίγο παμπ και αμπαλαέα...

Έχω την εντύπωση ότι εάν η Αριστερά ωριμάσει πολιτικά, αντιληφθεί το μήνυμα των καιρών, θελήσει αυτήν την αναγέννησή της να την πραγματοποιήσει σε όλους τους χώρους και θελήσει να μιλήσει με τη γλώσσα της εποχής μας, μόνο τότε νομίζω ότι θα είναι ελκυστική.

Έλεγα πρόσφατα, γιατί να έρθει ένας νέος στα γραφεία του Συνασπισμού; Στα γραφεία του Συνασπισμού πρέπει να 'ρθει ένας νέος, ελπίζοντας ότι εκεί μέσα θα βρει κάτι από την ατμόσφαιρα της συντροφικότητας που δεν τη βρίσκει πια, κάτι από την ατμόσφαιρα της παμπ ή από την ατμόσφαιρα της ντίσκο, κάτι από την ατμόσφαιρα ενός χώρου πάλης των ιδεών που θα τον διδάξει και θα δώσει τη δυνατότητα να διδάξει κι αυτός άλλους, κάτι από την αναζήτηση μιας συνάντησης στη διαφορετικότητα, κάτι, κάτι...

Τέτοιος πρέπει να γίνει ο Συνασπισμός, κάτι από έναν αθλητικό χώρο, κάτι από τον ενθουσιασμό που κίνησε χιλιάδες ανθρώπους προχτές να κατεβούν στους δρόμους για να υποδεχτούν τον ΠΑΟΚ. Μια παρένθεση: την ώρα που γινόταν η υποδοχή του ΠΑΟΚ βρέθηκε και το δικό μου αυτοκίνητο εκεί μέσα και είπα χαριτολογώντας στους συντρόφους μου: "Μωρέ, θαυμάσια λαϊκή υποδοχή μας έγινε σήμερα! Ένα μικρό λάθος συνέβη και λένε ΠΑΟΚ-ΠΑΟΚ, αντί να φωνάζουν Συνασπισμός".

Συ-να-σπι-σμός! Συ-να-σπι-σμός!

Αυτά τα μικρά λαθάκια είναι που κάνουν τη διαφορά. Όπως στο δημοψήφισμα...

Απλά μαθήματα αντικομμουνισμού

Τις προάλλες η κε του μπλοκ είχε την τύχη(;) να διαβάσει αντί προλογικού σημειώματος το κείμενο μιας ομιλίας του Καστοριάδη για τον (ήδη μακαρίτη τότε) Σπύρο (Άγη) Στίνα. Ακολούθως το έψαξε στο διαδίκτυο και το βρήκε στον ιστότοπο της Ζούγκλας, που δε σημαίνει κάτι για το κείμενο και την αξία του, αλλά έχει μια ιδιαίτερη σημειολογία. Όποιος θέλει να το διαβάσει ολόκληρο μπορεί εδώ να ακολουθήσει το διασύνδεσμο (στο βουνό).

Παρακάτω αντιγράφω το δεύτερο μέρος της εισήγησης, όπου μπορεί να δει κανείς στο μπλέντερ μια σειρά αντικομμουνιστικές θέσεις (από τη φύση της Σοβιετικής Ένωσης και του ΕΑΜ μέχρι τη θέση της εργατικής τάξης στην κοινωνία). Και να αναρωτηθεί για ποιον ακριβώς λόγο και με ποιον τρόπο πλασάρεται ακόμα και σήμερα ο Καστοριάδης (και όχι μόνο) ως αυθεντία της επαναστατικής φιλοσοφίας. Οι υπογραμμίσεις με έντονη γραφή είναι δικές μου. Τα χαρυσαυγίτικα κεφαλαία (που δεν είχα χρόνο δυστυχώς να τα αλλάξω) δεν είναι από το πρωτότυπο, αλλά του χρήστη που ανέβασε το κείμενο στη Ζούγκλα.

Ο Καστοριάδης για τον Άγη (Σπύρο) Στίνα

Αυτό το θέμα, το περίφημο ρωσικό ζήτημα, δηλαδή ο κοινωνικός χαρακτήρας του καθεστώτος στη Ρωσία, πάντα απασχολούσε, και με επιμονή, τον Σπύρο.

Εκείνη είναι η εποχή, το τέλος του '42, αρχές '43, που με τη μεσολάβηση ενός αγαπημένου μου και πεθαμένου φίλου συνάντησα κι εγώ για πρώτη φορά τον Σπύρο κι αμέσως εντυπωσιάστηκα - όσο ίσως ποτέ στη ζωή μου - από την οξύτητα, την τόλμη, την αδιαλλαξία της πολιτικής σκέψης του και προσχώρησα στην οργάνωση που εμψύχωνε μαζί με τον Δημοσθένη Βουρσούκη, τον Γιάννη Ταμτάκο κι άλλους αγωνιστές. Τότε ήταν η εποχή της Κατοχής και της λεγομένης Αντίστασης. Από την αρχή ο Σπύρος είχε χαράξει μια σωστή διεθνιστική γραμμή εναντίον της τροτσκιστικής γραμμής που υποστήριζε το λεγόμενο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Θυμάμαι, ακόμα, πως προσπαθούσαμε και κατορθώναμε γερμανικά γραμμένες διεθνιστικές προκηρύξεις να τις ρίχνουμε στους γερμανικούς στρατώνες που βρίσκαμε στην περιοχή Αττικής. Αυτό που ήταν το καίρια ασθενές σημείο των αναλύσεων μας κατά την κατοχή ήταν η ανάλυση του ΕΑΜ, του ΚΚΕ, της δυναμικής τους και των σκοπών τους. Το κατάλοιπο της τροτσκιστικής αυταπάτης που μας εβάραινε και που δεν είχαμε ακόμα απορρίψει ήταν η ιδέα ότι τα σταλινικά κόμματα είχαν αστικοποιηθεί, όπως 40 ή 50 χρόνια πριν είχε αστικοποιηθεί η ρεφορμιστική σοσιαλδημοκρατία.

Η ώρα της αλήθειας εσήμανε το Δεκέμβρη του 44'. Τι είδους αστικό ή ρεφορμιστικό κόμμα ήταν αυτό που, αν αφήσουμε κατά μέρος τη σκοτεινή και όχι τελείως γνωστή ιστορία των δισταγμών και του ηλίθιου τρόπου με τον οποίο η σταλινική διεύθυνση, από δική της άποψη, έδωσε τη μάχη των Αθηνών, προσπαθούσε να καταλάβει την εξουσία με τα όπλα, έσφαζε τους πάντες και τα πάντα κ.λπ. Και τι κινούσε και υποκινούσε τις μάζες που το ακολουθούσαν; Σε αυτό το σημείο δημιουργήθηκε η μόνη πολιτική διαφωνία που είχα στη ζωή μου με το Σπύρο. Πιθανόν για να σώσει κάτι από το κλασικό σχήμα, πιθανόν διότι πράγματι η κατάσταση για κάποιον που είχε τραφεί μέσα στο μαρξισμό ήταν τερατωδώς ακατανόητη, πιθανόν διότι η κατάσταση ήταν τραγική - να βλέπεις τον κοσμάκη να κατεβαίνει από την Καισαριανή, από το Παγκράτι, να ανεβαίνει απ' το Περιστέρι και να είναι έτοιμος να σκοτωθεί και εσύ να ξέρεις ότι αυτό για το οποίο σκοτώνεται είναι για να εγκαταστήσει εδώ στρατόπεδα συγκεντρώσεως και σταλινική δικτατορία - για κάποιον απ' όλους αυτούς τους λόγους, ίσως για όλους μαζί, μετά από το Δεκέμβρη ο Σπύρος υποστήριξε για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, σ' ένα κείμενο που δεν ξέρω αν σώζεται, ότι επρόκειτο για ένα ιδιόρρυθμο στρατιωτικό κίνημα που απηχούσε πραξικοπηματικές τάσεις των στρατιωτικών στελεχών του ΕΛΑΣ. Για μένα, αντίθετα, όπως άλλωστε το έχω γράψει, τα Δεκεμβριανά ήταν, κατά κάποιο τρόπο, η Αποκάλυψις, όχι του Ιωάννου αλλά του... Ιωσήφ και του... Νικολάου. Τα γεγονότα αυτά, η πολιτική του κόμματος, η στάση των μαζών ήταν τελείως αχώνευτα μέσα στα κλασικά σχήματα - όχι μόνο στα τροτσκιστικά ούτε καν και στα λενινιστικά, αλλά τελικά ακόμη, αν ακριβολογούμε, και μέσα στα μαρξιστικά σχήματα θεώρησης της κοινωνίας και της Ιστορίας. Έδειχναν πού επήγαινε ο σταλινισμός, ΗΤΑΝ ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙ ΟΤΙ ΑΝ ΟΙ ΣΤΑΛΙΝΙΚΟΙ ΕΙΧΑΝ ΠΑΡΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΘΑ ΕΙΧΑΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΕΝΑ ΚΑΘΑΡΑ ΣΤΑΛΙΝΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΣΑΝ ΚΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΥΠΗΡΧΕ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ ΚΙ ΑΡΓΑ Η ΓΡΗΓΟΡΑ ΘΑ ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΑΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑΙΟΥΣ ΑΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥΣ ΔΙΑΦΩΝΟΥΝΤΕΣ ΚΙ ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΔΕΝ ΣΥΜΦΩΝΟΥΣΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΓΙΝΟΤΑΝ ΠΕΙΘΗΝΙΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥΣ. Αυτό φυσικά, το λέω χωρίς καμία έπαρση, επαληθεύθηκε μαζικά απ' ό,τι συνέβη μετά (δεν το ξέραμε τότε) και στη Γιουγκοσλαβία και στις άλλες χώρες, είτε υπήρχε ρωσικός στρατός είτε δεν υπήρχε. Απλά και μόνο με τη δύναμη των σταλινικών κομμάτων, τα οποία φυσικά, μέσα σε συνθήκες κατοχής, όπως και αργότερα σε άλλες χώρες (Βιετνάμ και αλλού) σε συνθήκες εθνικοαπελευθερωτικής πάλης, ανέπτυσσαν ένα τεράστιο στρατιωτικό μηχανισμό, επάνω στον οποίο στηριζόντουσαν για να καταλάβουν την εξουσία.

Πάντως, αυτή η διαφωνία κράτησε λίγο καιρό, ίσως μέχρι το '45 και αρχές του '46, και γρήγορα βρεθήκαμε πάλι σύμφωνοι και η ιδεολογική συνέχεια δεν έχει άλλη ιστορία από την ιστορία των ιδεών του Socialisme ou Barbarie, με τις οποίες ο Σπύρος συμφώνησε από την αρχή ως το τέλος και σε όλες τις προοδευτικές εξελίξεις και αναθεωρήσεις του κλασικού μαρξισμού που έγιναν μέσα σ' αυτό το περιοδικό και μέσα στα γραπτά μου. Αλλά μέσα σ' αυτήν την εξέλιξη πάντα ξαναγύριζε στο θέμα που εγώ, δικαίως ή αδίκως, θεωρούσα πια κλεισμένο. Γιατί η ρωσική επανάσταση εκφυλίστηκε; Γιατί, όταν πια ξεπεράσαμε την ιδέα του εκφυλισμού και καταλάβαμε ότι ο μπολσεβικισμός και ο ίδιος ο Λένιν από την αρχή δεν είχαν καμία σχέση με την επανάσταση, γιατί λοιπόν εμφανίστηκε ο μπολσεβικισμός και ο Λένιν; Και πως απέκτησαν την εμπιστοσύνη των μαζών; Γιατί η Ρόζα Λούξεμπουργκ έμεινε φωνή βοώσα εν τη ερήμω; Γιατί η θεωρία του Μαρξ περιέλαβε, από την αρχή, στοιχεία που έκαναν δυνατή, αν όχι αναπόφευκτη, αυτή την εξέλιξη και ΕΚΑΝΑΝ ΕΠΙΣΗΣ ΔΥΝΑΤΗ ΤΗΝ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΌΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΣ;

Σ' αυτά τα ερωτήματα εγώ προσπάθησα να απαντήσω. Και νομίζω ότι απάντησα, όσο είναι δυνατόν να απαντήσει κανείς σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Συνελόντι ειπείν, απάντησα: Ότι ο Μαρξ ο ίδιος και ο μαρξισμός είχαν υποστεί βαθιά επίδραση του καπιταλιστικού φαντασιακού της εποχής του, ότι όλα αυτά τα στοιχεία τα καπιταλιστικά εμπεριέχονται στο έργο του Μαρξ, ότι αυτά τα στοιχεία επέτρεψαν μια ορισμένη εξέλιξη της ιδεολογίας και της σοσιαλδημοκρατικής και εκείνης των μπολσεβίκων αλλά και ότι (το έγραψα ήδη από το '58 σ' ένα κείμενο που λέγεται «Προλεταριάτο και οργάνωση») η ίδια η εργατική τάξη είχε αφήσει να διεισδύσουν μέσα της οι κοινωνικές φαντασιακές σημασίες του καπιταλισμού, είχε αρχίσει να πιστεύει στους ηγέτες της, στους ειδικούς και, συνεπώς, άφησε να δημιουργηθεί μια γραφειοκρατία η οποία δήθεν να την εκπροσωπεί.

Ο Σπύρος συνεχώς, χωρίς ούτε μια στιγμή να πάψει να εγκρίνει και να επικροτεί αυτά που έγραφα, ξαναγύριζε πάντα σ' αυτές τις ερωτήσεις. Το γιατί δεν το ξέρω. Ίσως κάτι στο βάθος των απαντήσεων μου δεν του πήγαινε. Δεν τολμώ να πω ότι δεν το αφομοίωνε, μάλλον σαν να μην του αρκούσε. Ίσως, και αυτό περιέχει ένα τραγικό στοιχείο από το οποίο ποτέ δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, υπήρχε η διαφορά των γενεών. Εγώ το '45 ήμουν 23 ετών. Η ζωντανή επαναστατική παράδοση για μένα ήταν βιβλία. Και η πρώτη φορά που είδα μάζες στο δρόμο ήταν στις 3 Δεκεμβρίου του '44 στην Αθήνα, που ήταν έτοιμες να κρεουργήσουν όποιον εγώ θεωρούσα επαναστάτη και εμένα τον ίδιο φυσικά.

Του Σπύρου η πείρα δεν ήταν αυτή. Εκείνος είχε ζήσει μια εποχή που η εργατική τάξη ήταν πραγματικά επαναστατική (τουλάχιστον κατά περιόδους και στα τμήματα της). Η Θεσσαλονίκη του '20 - '23 ήταν πάντοτε το σημείο αναφοράς του. Θυμάμαι τον θαυμασμό του για τις καπνεργάτριες της Θεσσαλονίκης όταν κατέβαιναν με τα τσόκαρα και συγκρούονταν με τους χωροφύλακες. Ίσως λοιπόν και αυτό να συνέβαλε ώστε να μην μπορεί να δεχθεί ότι, όσο ηρωική και κοσμοϊστορική και αν υπήρξε η προσπάθεια της εργατικής τάξης κατά τον 19ο και κατά το πρώτο τρίτο του 20ου αιώνα, δεν κατόρθωσε να φέρει το αποτέλεσμα που της φαινόταν προδιαγεγραμμένο. Ίσως επίσης η τρομερή αντίφαση ανάμεσα στην ιδέα μιας, όπως και να το κάνουμε, μεσσιανικής τάξης και στη διαπίστωση ότι αυτή η τάξη συνεχώς ξανάπεφτε κάτω από την επιρροή ξένων και εχθρικών στοιχείων της ρεφορμιστικής και κομμουνιστικής γραφειοκρατίας τον εμπόδιζε να απαλλαγεί από αυτή την σχεδόν έμμονη ιδέα.

Φυσικά, αυτό ποτέ δεν τον εμπόδισε να δει, να καταλάβει, να χαιρετήσει με ενθουσιασμό τα νέα απελευθερωτικά κινήματα που εμφανίσθηκαν στη δεκαετία τον '60 και κατόπιν τα κινήματα των σπουδαστών, των νέων, των γυναικών, των μειονοτήτων κ.λπ. Στα τελευταία χρόνια νομίζω, από τις συζητήσεις που είχαμε κάνει, είχε ξεπεράσει τον μύθο της εργατικής τάξης. Όμως ξαναγύριζε στο ερώτημα που θα μπορούσα να το ξαναδιατυπώσω με τη μορφή: Τί πήγε στραβά; Πού άρχισε ο εκτροχιασμός;

Και εδώ γεννιέται ένα φιλοσοφικότερο, αν μπορώ να πω, ερώτημα. Θα μπορούσε να είχε υπάρξει μια διαφορετική εξέλιξη του εργατικού και του επαναστατικού κινήματος; Θα μπορούσαν οι τάσεις που ήταν τόσο εμφανείς στην Παρισινή Κομμούνα, στα πρώτα Σοβιέτ, στα Εργατικά Συμβούλια στη Γερμανία και βόρειο Ιταλία το '18 και '19, στην Ισπανία το '36-'37 και ιδιαίτερα στην Καταλονία, να είχαν φθάσει στους σκοπούς τους; Νομίζω ότι, εξαιρώντας την Παρισινή Κομμούνα και τα Ουγγρικά Συμβούλια μετά το '56, το βασικό στοιχείο για να σκεφθούμε αυτή την ερώτηση είναι η ακόλουθη διαπίστωση: Όλα αυτά τα κινήματα της εργατικής τάξης σπανίως νικήθηκαν από τους εξωτερικούς τους εχθρούς. Σχεδόν πάντα κατέρρευσαν από μέσα, «εκφυλίσθηκαν» όπως λέγαμε τότε, δηλαδή έπεσαν κάτω από τον έλεγχο μιας γραφειοκρατίας που τα ίδια την είχαν δημιουργήσει.

Εκ των υστέρων, και χωρίς να είμαστε εγελιανοί, μπορούμε να πούμε ότι χωρίς αυτή τη γραφειοκρατία και την πείρα της γραφειοκρατικοποίησης, το Επαναστατικό Κίνημα δεν θα μπορούσε να πάει παρακάτω, και δεν θα μπορούσαμε εμείς σήμερα να σκεφθούμε ότι ο πραγματικός σοσιαλισμός, δηλαδή μια αυτόνομη, αυτοκυβερνούμενη και αυτοθεσμιζόμενη κοινωνία, και το κίνημα που θέλει να φθάσει σε μια τέτοια κοινωνία, δεν κινδυνεύει τόσο από εξωτερικούς εχθρούς αλλά ΑΠΟ ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΤΗΝ ΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΗΓΕΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ, ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΟΥΝΤΑΙ, ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΟΝΤΑΙ, ΔΗΛΑΔΗ ΝΑ ΠΑΥΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΤΟΥΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΜΕΣΑ Σ' ΈΝΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ.

Κι έτσι ερχόμαστε στη σημερινή κατάσταση και στο σημερινό πρόβλημα. Γιατί βεβαίως αυτό που παρατηρούμε σήμερα γύρω μας, και που τόσο συχνά έφερνε σε απελπισία τον Σπύρο, είναι η επέκταση και η επικράτηση των χαρακτηριστικών που ανέφερα προηγουμένως, της απάθειας, της ιδιωτικοποίησης, της ανευθυνότητας, του εγκλωβισμού του καθενός στον μικρούλη του ατομικό χώρο. Και αυτό σε μια εποχή που τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα είναι πρωτοφανούς κρισιμότητας και απειλούν την ίδια τη ζωή πάνω στον πλανήτη.

Αν, πώς και πότε θα βγούμε από αυτή την κατάσταση, κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει. Εκείνο που έχει σημασία δεν είναι να κάνουμε προβλέψεις. Εκείνο που έχει σημασία είναι ο καθένας μας, εκεί που βρισκόμαστε, έστω και ως άτομα, ακόμα περισσότερο όταν μπορούμε ομαδικά, να συνεχίσουμε την πάλη για την ελευθερία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, να συνεχίσουμε τον αγώνα για μια αυτόνομη κοινωνία αποτελούμενη από αυτόνομα άτομα, αγώνα στον οποίο αφιέρωσε την ηρωική και μαρτυρική ζωή του ο Σπύρος Στίνας.

Μου τη δίνουν τα Χριστούγεννα!

Μου τη δίνουν τα Χριστούγεννα!

Μου τη δίνει που όλοι ψοφάνε να βρουν μια αφορμή να χαρούν και να γλεντήσουν, ενώ κατά βάθος είναι στα πρόθυρα της κατάθλιψης, βουτηγμένοι στη μιζέρια.

Μου τη δίνουν τα οικογενειακά συλλαλητήρια, τα επίσημα ρεβεγιόν κι οι Στρουμφίτες με τα λούσα.

Μου τη δίνουν τα ψεύτικα, φορεμένα χαμόγελα, και τα φιλιά με τις θεί(τσ)ες.

Μου τη δίνει η φτιαχτή συγκίνηση για τη θεία γέννηση, ενώ η πόλη είναι γεμάτη αυτοσχέδιες φάτνες, με άστεγους, μετανάστες, και ψυχρούς περαστικούς, που νοσταλγούν τον Ηρώδη για να τους μαζέψει.

Μου τη δίνουν οι συγγενείς μου, γιατί σε αντίθεση με τους φίλους μου, αυτούς δεν τους έχω διαλέξει.

Μου τη δίνουν κι οι φίλοι μου, γιατί προτιμούν τους δικούς τους συγγενείς, αυτές τις μέρες.

Μου τη δίνουν τα μικρά διαγγέλματα στις ευχές, που θυμίζουν τυποποιημένες απαντήσεις υποψηφίων σε καλλιστεία -για την παγκόσμια ειρήνη, κτλ.

Μου τη δίνει η υποκρισία των ημερών, που φοράμε υποτίθεται τον καλύτερο εαυτό μας, για να δικαιολογούμαστε να βγάλουμε το χειρότερο δυνατό, τις υπόλοιπες 350, που δεν είναι άγιες σαν και αυτές.

Μου τη δίνουν οι ψεύτικες υποσχέσεις που δίνουμε στον εαυτό μας, για τη νέα χρονιά, πιο πολύ για το έθιμο, παρά γιατί πιστεύουμε πως θα τις τηρήσουμε.

Μου τη δίνει που δε βρίσκουμε τι μας φταίει και του χρόνου, πάλι τα ίδια, πάνω-κάτω, θα λέμε και θα ευχόμαστε.

Μου τη δίνει που το 15′ δεν άλλαξε τίποτα προς το καλύτερο. Πρώτη φορά αριστερά, 5η φορά (και μισή) 5,5%.

Μου τη δίνει ο Άγιος Βασίλης και το “χο-χο-χο” (χολέρα κακιά)! Και που εθιζόμαστε από μικροί στο ψέμα και την ανάθεση, να μας φέρει έτοιμο κάποιος άλλος αυτό που θέλουμε.

Μου τη δίνουν τα κάλαντα, που έχουν γίνει μια χρηματική συναλλαγή, κι όλα τα εκφυλισμένα έθιμα.

Μου τη δίνει η εμπορευματοποίηση, και τα μαγαζιά που στολίζονται από το Νοέμβρη, ενώ είναι ακόμα καλοκαίρι.

Μου τη δίνουν οι φιλανθρωπικές δράσεις-εκδηλώσεις μπροστά στις κάμερες.

Μου τη δίνει το κρύο και ότι κλεινόμαστε σπίτι μας, και γενικώς στο καβούκι μας. Ενώ τα μισά σπίτια είναι χωρίς σταθερή θέρμανση κι ο κόσμος στήνει, στην κυριολεξία, τρικούβερτο γλέντι, μπας και ζεσταθεί λίγο, κάτω απ’ τα σκεπάσματα.

Μου τη δίνει που το καλοκαίρι αργεί ακόμα κι η μέρα παραείναι μικρή.

Μου τη δίνουν τα κιτς φωτάκια-στολίδια, που κάνουν θόρυβο, και το μπαλκόνι σου σαν τσίρκο.

Μου τη δίνουν τα ρεπορτάζ για το πώς κινήθηκε η αγορά, κι οι συμβουλές για το πώς θα χάσουμε τα περιττά κιλά των γιορτών.
Και ποιος σου είπε ότι είναι περιττά ρε φίλε; Μπορεί εγώ να έχω κάνει επένδυση για την κρίση και το δύσκολο χειμώνα που έρχεται…

Μου τη δίνουν τα κείμενα στο διαδίκτυο, για το πόσο γαμάτα, μοναδικά και μαγικά είναι τα Χριστούγεννα.

Μου τη δίνει που οι κουραμπιέδες λερώνουν πολύ εύκολα τα μαύρα ρούχα, και τα μελομακάρονα κολλάνε στα χέρια.

Μου τη δίνει που κόβεται το πρωτάθλημα. Και περισσότερο, που μετά θα ξαναρχίσει.

Μου τη δίνει ο Καμίνης και τα αυτάρεσκα διαγγέλματά του, κάθε φορά που αλλάζει ο χρόνος.

Μου τη δίνουν τα προκάτ, ανέμπνευστα “εορταστικά προγράμματα” των καναλιών από τα σκυλάδικα με τις φίρμες.

Μου τη δίνουν οι χριστουγεννιάτικες (και όχι μόνο) διαφημίσεις του Τζάμπο.
Τζά-μπο, η εκμετάλλευση είμαστε εμείς…

Μου τη δίνει που παίζουν πάντα οι ίδιες ταινίες (όχι άλλο “Μόνος στο σπίτι”, το αποστηθίσαμε) και τα ίδια τραγούδια, σαν πλύση εγκεφάλου.
Δε θα το πετύχω πουθενά αυτό το /*&#@ ελαφάκι, το Ρούντολφ; Θα το λιθοβολήσω μέχρι θανάτου.

Μου τη δίνει ο στάνταρ ηλίθιος, που θα βρεθεί πάντα να ρίξει τις στρακαστρούκες του στις δώδεκα παρά πέντε, προτού αλλάξει ο χρόνος, για να είναι ο πρώτος. Ενημερωθήκατε πρώτοι από το δικό μας κανάλι…

Εντάξει, υπάρχουν και κάνα δυο πράγματα που μου αρέσουν, αλλά προσπαθώ να μην τα σκέφτομαι και με αποπροσανατολίσουν…

Αναδημοσίευση από Ατέχνως

Ω έλατο

Στην Αθήνα μες στο κέντρο

φύτρωσε καινούριο δέντρο

Το μυαλό των περισσότερων ανθρώπων όταν ακούνε τη λέξη ρίζα, πηγαίνει στο τμήμα των φυτών που είναι κάτω απ’ το χώμα. Όσοι δε, έχουν καλύτερη σχέση με τη γη και την καλλιέργειά της γνωρίζουν καλά πως η ρίζα διακλαδίζεται στο έδαφος με τρόπο ανάλογο της κόμης. Ό,τι δηλαδή είναι πάνω από το χώμα, είναι κι από κάτω. Τα πράγματα όμως αλλάζουν αν η ρίζα συναντήσει εμπόδια κατά την ανάπτυξη του φυτού. Τότε θ’ αλλάξει η πορεία της και το σχήμα της θα παραμορφωθεί. Στη στενοποριά, αν δε λιγοψυχήσει κι έχει δύναμη περισσή, και τα εμπόδια θα ξεπεράσει και τους τροχάλους θα μετατοπίσει.

Αν το κάμει τώρα ο θεός, να πάει ένας αγρότης στον οδοντίατρο και του μιλήσει για τη ρίζα, διαφορετικό τελείως πράγμα θα καταλάβει. Η «φάρα» όσων ασχολούνται με τα γιατρικά, όταν μιλάει για ρίζα, ονοματίζει το τμήμα του δοντιού που βρίσκεται μέσα στο οστό της γνάθου. Έτσι, όταν κάποιος που έχει πονόδοντο, πάει στο δόκτορα για να του αφαιρέσει το δόντι, παρακαλεί να είναι η ρίζα του μικρή, γιατί αλλιώς θα χτυπηθεί κάτω απ’ τον πόνο.

Οι μόνοι που ψάχνουν συνεχώς για τις ρίζες είναι οι φιλόλογοι. Όποια λέξη κι αν ακούσουν, ψάχνουν για τη ρίζα της. Όταν δε βρίσκουν άκρη, ανατρέχουν στα λεξικά και στα βιβλία τους, για να ξεστραβωθούνε, μην τύχει να τους πιάσει αδιάβαστους κανένας από τους μαθητές και ρεζιλευτούν μέσα στην τάξη. Ετούτη η ρίζα δεν αλλάζει όταν κλίνονται οι λέξεις, όπως ακριβώς συμβαίνει στη χημεία, όπου η χημική ρίζα μένει αμετάβλητη με όσα στοιχεία και να σμίξει. Όποια δηλαδή κι αν είναι η χημική αντίδραση, όλα μπορεί να αλλάξουν, μα η ρίζα παραμένει σταθερή, «μπετόν αρμέ».

Το απόσπασμα προέρχεται απ’ το πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος της Βαγγελιώς Καρακατσάνη «στη ρίζα του αετού», για το οποίο μπορείτε να διαβάστε εδώ πρίζεςερισσότερες πληροφορίες. Και στο οποίο θυμόμαστε μεταξύ άλλων πως ο πιο εύκολος τρόπος για να κόψουμε ένα δέντρο χωρίς να κουραστούμε και να ιδρώσουμε, είναι να το υψώσουμε στο τετράγωνο, σα μαθηματικό αριθμό, για να αφαιρέσουμε τη ρίζα του.

Τι εστί ρίζα λοιπόν; Η ρίζα είναι η βάση στην οποία στηρίζονται όλα όσα παρατηρούμε και δε θα μπορούσαν να σταθούν χωρίς αυτήν. Ο κορμός του δέντρου δεν είναι παρά το εποικοδόμημα, τα φαινόμενα που είναι ορατά απ’ όλους, αλλά η ρίζα είναι η αιτία που τα γεννάει και τα δημιουργεί. Αν θέλουμε να λύσουμε ριζικά ένα πρόβλημα, πρέπει να κάνουμε αυτό ακριβώς που εννοεί η λέξη, να δράσουμε ριζοσπαστικά και να χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του. Αλλιώς θα έχουμε προσωρινά και αβέβαια αποτελέσματα, που καταλήγουν πολλές φορές και στο αντίθετό τους, όπως πχ με το κλάδεμα, ή το κούρεμα του χρέους, που επιτρέπουν στην άρχουσα τάξη να απολαύσει  ένα ιδανικό περιβάλλον κοινωνικής συνοχής και ειρήνης, για να ανθήσει η κερδοφορία της. Χώρια άλλα βρώμικα μέσα, σαν την προπαγάνδα των ΜΜΕ, που της είναι απαραίτητα σαν το λίπασμα. Και τα οποία κρύβουν ποιος κάνει πραγματικά τη φωτοσύνθεση, και αν αυτή θα μπορούσε ποτέ να επιτευχθεί, χωρίς την εργατική δύναμη.

Ο κομμουνισμός είναι ένα τελείως διαφορετικό δέντρο, αειθαλές και παντός καιρού, σχεδόν αιωνόβιο στη χώρα μας, όπου κλείνει οσονούπω τα εκατό χρόνια, που έχει πιάσει γερές ρίζες. Όχι μόνο εξαιτίας της ταξικής πάλης, που παραμένει ιστορικά αδικαίωτη, κι όσο συμβαίνει αυτό, δεν πρόκειται ποτέ να σβήσει και να μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Αλλά εξαιτίας και των δεσμών που έχει οικοδομήσει με το λαό και τους αγώνες του, χάρη στην ανεξάντλητη πηγή της αντίστασης και του ΔΣΕ, που ποτίζει ακόμα και σήμερα το δέντρο μας, με τα αποθέματά της.

Το δέντρο αυτό έχει πολύ γερές ρίζες, γιατί έχει πλούσια ιστορία και είναι συνυφασμένο με όλους τους σημαντικούς αγωνιστικούς σταθμούς στον τόπο μας. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς πως όποια πέτρα και να σηκώσει, θα βρει το Κουκουέ από κάτω –άλλο εάν αυτό δεν γίνεται πολύ εύκολα ορατό και αντιληπτό σήμερα, ακόμα και στους ιστορικούς περιπάτους της οργάνωσης, καθώς η εικόνα της πρωτεύουσα πχ έχει αλλάξει δραματικά και την καθιστά σχεδόν αγνώριστη.

Κι αυτές οι ρίζες (και ο Ρίζος) είναι που έχουν βάλει κάποιοι στο μάτι, γιατί πιστεύουν ότι χωρίς αυτές, θα είναι πολύ εύκολο να γκρεμίσουν και να ρίξουν το δέντρο μας. Κι ύστερα ως γνωστόν, δρυός πεσούσης, πας ανήρ ξυλεύεται. Ή μπορεί να φορτωθούνε και να κολλήσουν πάνω του, στο όνομα της ενότητας και της κοινής δράσης. Και να βαφτίσουν δέντρο στη θέση του, άλλα παρακλάδια (περικοκλάδες και καταβολάδες) του κομμουνιστικού κινήματος, με το πολιτικό ανάστημα πόας.

Αλλά έχουν γνώση οι (δασο)φύλακες. Κι όσο κι αν ακονίζουν κάποιοι τα τσεκούρια τους, ελπίζοντας πως θα βρούνε μπροστά τους λωτοφάγους, μπορούμε να τους απαντήσουμε με τους στίχους του ποιητή.

Μην καρτεράτε να λυγίσουμε μήτε για μια στιγμή,

Μηδέ όσο στην κακοκαιριά, λυγάει το κυπαρίσσι.

Κι αν μετά την αντεπανάσταση, το κόμμα έμεινε περίπου μόνο του, σαν καλαμιά στο κάμπο, από τα λίγα δέντρα που γλίτωσε την πυρκαγιά και την καταστροφή, δίνουμε την υπόσχεση της αναδάσωσης: όπου ήταν δάσος, θα ξαναγίνει δάσος, όπως είχε πει και μια ψυχή, που κουνούσε την αχλαδιά του συστήματος…

Η θεωρία των άκρων

Οι περισσότεροι την έχουμε γνωρίσει στη φαιοκόκκινη εκδοχή της. Ο ναζισμός και ο κομμουνισμός (Στάλιν και Χίτλερ) δεν είναι παρά οι δύο όψεις του νομίσματος του ολοκληρωτισμού, μαύρος και κόκκινος φασισμός, που καταπνίγουν την προσωπικότητα και τις ελευθερίες της.

Πόσοι και πόσοι ειδικοί, πολιτικοί, "προοδευτικοί" συγγραφείς, κτλ, δεν έχουν βάλει το δικό τους λιθαράκι, για να χτίσουν αυτό το "αφήγημα": από τη Χάνα Άρεντ διεθνώς, μέχρι τη Σώτη, ως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα εγχώριας απαλεψιάς, και βουλευτές του Σύριζα, με τα πένθιμα σήμαντρα του "ομοφοβικού ΚΚΕ" και την καταπίεση ομοφυλόφιλων και γυναικών στη Σοβιετία -για να πιάσουμε το πιο πρόσφατο παράδειγμα.

Ή όπως γράφει ο Άγης Στίνας:
Η αληθινή δημοκρατία έχει πάψει να υπάρχει στον πλανήτη μας από τότε που ο ενεργός πολίτης μιας αυτόνομης κοινότητας έγινε ο ευπειθής υπήκοος της οποιασδήποτε πολιτικής, θρησκευτικής, κτλ, εξουσίας. Αυτό ισχύει για όλα τα σύγχρονα κράτη.
(...) Όμως υπάρχουν στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες μερικά πράγματα που έχουν πραγματική αξία για τις λαϊκές μάζες. Είναι αυτά που οι ίδιες με τους αγώνες τους και με το αίμα τους έχουν κατακτήσει. Είναι αυτά που μπορούν να γίνουν μέσα και όπλα στην πάλη για τη χειραφέτησή τους: το δικαίωμα της οργάνωσης, της συγκέντρωσης, της διαδήλωσης, της απεργίας, της ελεύθερης διάδοσης των ιδεών, της ελεύθερης συζήτησης.
Αυτές ακριβώς τις πολύτιμες για τις λαϊκές μάζες κατακτήσεις καταργεί το ολοκληρωτικό καθεστώς, είτε πρόκειται για στρατιωτική δικτατορία είτε για την εξουσία του ενός κόμματος. Όλες οι εξουσίες συγκεντρώνονται και μονοπωλούνται από το ολοκληρωτικό Κράτος. Οι λαϊκές οργανώσεις διαλύονται, οι διαδηλώσεις, οι συγκεντρώσεις και οι απεργίες απαγορεύονται. Ο τύπος και όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι αποκλειστικό δικαίωμα του κράτους. Οι λαοί σε αυτά τα καθεστώτα δεν πρέπει να ακούν, να βλέπουν, να μαθαίνουν, να πληροφορούνται τίποτε άλλο από αυτό που θέλει το ολοκληρωτικό Κράτος. Για εκείνους που αντιδρούν ενεργά, για εκείνους που υπάρχουν υπόνοιες ότι αντιδρούν, για τους συγγενείς τους, για γνωστούς παλιούς αγωνιστές είναι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι φυλακές, τα ψυχιατρεία, τα βασανιστήρια, τα εκτελεστικά αποσπάσματα.

Η προφανής στόχευση είναι αυτή ακριβώς. Να δείξει δηλ τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας και των στοιχειωδών δικαιωμάτων που εξασφαλίζει στα μέλη της κοινωνίας,αντίθετα με τα δύο άκρα, που συνθλίβουν σαν Συμπληγάδες το άτομο. Αν και συνήθως, ένας τόσο χοντροκομμένος συμψηφισμός πάει πολύ βαθύτερα από την απλή ανάδειξη μιας "τρίτης, εναλλακτικής κατάστασης". Στην πραγματικότητα, στην σπίλωση ενός πόλου, χώρου, πολιτικής πρότασης, που βαφτίζεται άκρο, για να μπει στο ίδιο τσουβάλι με κάτι άλλο, το οποίο με τη σειρά του κερδίζει μια έμμεση νομιμοποίηση από αυτή τη σύγκριση. Ο στόχος εν προκειμένω δεν είναι άλλος από την καταδίκη της εγκληματικής φύσης του κομμουνισμού, ως πρακτικής κι ως ιδεολογίας (συμπληρώστε νοερά τα εισαγωγικά, όπου χρειάζεται, γιατί είναι πάρα πολλά, για να τα βάλω όλα). Αντιθέτως, το άκρο του φασισμού παρουσιάζεται ως κάτι αυτόνομο από την αστική του μήτρα, κι αναβαθμίζεται-νομιμοποιείται από την εξίσωσή του με τον άλλο πόλο, χωρίς να του μείνει κάποια ρετσινιά.

Εφόσον λοιπόν η (αστική) δημοκρατία ανέχεται τους κομμουνιστές, που διακηρύσσουν ανοιχτά πως θέλουν να την καταλύσουν, γιατί να μη γίνει το ίδιο και με τους νεοναζί, ανεξάρτητα από το αν διαφωνεί με τις ιδέες που εκφράζουν; Αυτή είναι εξάλλου η πεμπτουσία και το μεγαλείο της αστικής δημοκρατίας. Να φέρνει το φασισμό από το παράθυρο.

Αυτό που είναι εντυπωσιακό, ωστόσο, είναι πόσο εύκολα υιοθετούνται στον καθημερινό δημόσιο λόγο οι διάφορες παραλλαγές του παραπάνω σχήματος, για να αποδείξουν πόσο φρόνιμη και νηφάλια είναι η δική τους θέση, που οριοθετείται από δύο αλληλοτροφοδοτούμενα κέντρα και αποφεύγει τα ακραία ολισθήματα και τους κινδύνους που συνεπάγονται.

Ήδη από τη διατύπωση, κάποιοι σφοι αναγνώστες μπορεί να θυμήθηκαν το βασικό ερμηνευτικό σχήμα που έχει διαφανεί εν όψει του τρίτου τόμου του δοκιμίου ιστορίας του κόμματος, για την κομματική κρίση του 89-91, με τα δύο αλλητροφοδοτούμενα κέντρα, δεξιό κι αριστερό (προσέξτε όμως πώς η χρήση της έννοιας κέντρου, αδυνατίζει τη σχηματική, γεωγραφική χρήση των όρων δεξιά-αριστερά). Το οποίο κατά τη γνώμη μου εξισώνει άνισα μεγέθη κι ευθύνες διαφορετικής βαρύτητας ή σκοπιμότητας, ενώ το βασικό είναι να αναδειχτούν οι λόγοι και τα δεξιά λάθη που οδήγησαν στην κυριαρχία του αναθεωρητικού κέντρου (και τον αριστερισμό ως τιμωρία για τα δεξιά λάθη), τα οποία εξετάζονται συνοπτικά σε ένα περυσινό κείμενο της κετουκε στην Κομεπ, που δίνει ίσως το περίγραμμα του τρίτου τόμου.

Σε παρόμοια θέση περικύκλωσης είχε βρεθεί κατά τη δεκαετία του 20' και το μπολσεβίκικο κόμμα, όταν ο σφος με το μουστάκι κι η συντριπτική πλειοψηφία γύρω απ' αυτόν εναντιώθηκε στην αριστερή, μικροαστική παρέκκλιση (Τρότσκι, Ζηνόβιεφ, Κάμενεφ) και τη δεξιά, οπορτουνιστική παρέκκλιση (Μπουχάριν), κι ενώ αρχικά είχε συμμαχήσει με τη δεύτερη εναντίον της πρώτης. Ενώ ο Στάλιν επισήμαινε πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι αυτός που υποτιμούμε κάθε φορά.

Οι έννοιες αυτές αντιστράφηκαν με εντυπωσιακό τρόπο στα χρόνια της Περεστρόικα (πριν έρθουν όλα πάνω-κάτω), όπου αριστεροί και ριζοσπάστες θεωρούνταν τα γκεσέμια της παλινόρθωσης, ενώ δεξιοί και δογματικοί ήταν όσοι υπερασπίζονταν τις σοσιαλιστικές δομές, ακόμα και κάποιοι τίμιοι μπρεζνιεφικοί, σαν τον Λιγκατσόφ (ένας διαχωρισμός που μεταφέρθηκε εν μέρει και στα καθ' ημάς, με τους "ανανεωτικούς" αναθεωρητές να θεωρούνται από τα αστικά μέσα πιο τολμηροί κι αριστεροί από τους δογματικούς, που έμεναν προσκολλημένοι στο παρελθόν). Ο Γκόρμπι εμφανιζόταν ως η φωνή της λογικής, που έβαζε χαλινάρι στις ακραίες απόψεις κι οδηγούσε νηφάλια το τιμόνι της χώρας (προς το γκρεμό). Ενώ ο Σάββας Μιχαήλ, που έβλεπε στην Περεστρόικα την ενσάρκωση του τροτσκιστικού σχήματος της επανάστασης μες στην επανάσταση ενάντια στη γραφειοκρατία), θεωρούσε σε κάποιο κείμενό του το Γέλτσιν ως τον πιο συνεπή, ριζοσπάστη μεταρρυθμιστή (ενάντια στις "ταλαντεύσεις" του Γκόρμπι).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει κι η χρήση του σχήματος από διάφορα παρακλάδια (καταβολάδες και περικοκλάδες, που δε θα γίνουν ποτέ δέντρα) του ΚΚ.
Στο εξωκοινοβούλιο πχ βρίσκουν αρκετά έξυπνη την τακτική των ίσων αποστάσεων από τους δύο πόλους της "επίσημης αριστεράς" και το διαχωρισμό τόσο από τον αδιέξοδο σεχταρισμό του ΚΚΕ, που υποτιμά την τακτική και τους ενδιάμεσους στόχους, όσο και από το ρεφορμισμό του Σύριζα που υποβαθμίζει κι απομακρύνει το στρατηγικό στόχο. Όμως από τη στιγμή που υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός, γίνεται σαφώς από θέση ευμενούς ουδετερότητας προς την κυβερνώσα αριστερά, που αθωώνεται (ή απλώς καταδικάζεται ανέξοδα εκ των υστέρων) για μια σειρά επιλογές της, όπως φάνηκε και στην πράξη, τους πρώτους μήνες της πρώτη φορά αριστεράς, μέχρι το δημοψήφισμα.

Αλλά αυτά τα σχήματα μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ. Να βγει πχ η ΛαΕ, που έχει κάνει σημαία της την έξοδο από το ευρώ, και να φτιάξει με το ίδιο ακριβώς σκεπτικό, το δικό της δίπολο, ενάντια στην Ανταρσυα που συμπεριφέρεται ως ένα μικρό ΚΚΕ (το 'παμε και παραπάνω για τα εισαγωγικά), βάζει απογειωμένους στόχους κι υποτιμά τον κρίκο της ευρωζώνης, κι ενάντια στο Σύριζα, που μένει σταθερά στο άλλο άκρο.

Αλλά μπορεί να βγάλει ένα αντίστοιχο δίπολο (και μαζί όλη την Πασοκιά του), μιλώντας πχ για αριστερούς ψάλτες της δεξιάς και το καραβάνι του, που προχωρά μες στην έρημο με τις πάμπολλες οφθαλμαπάτες (πχ για μια καλή, δημοκρατική ΕΕ), παρά τα σκυλιά που γαβγίζουν.
Αντίστοιχο δίπολο θα μπορούσε να βγάλει ακόμα κι η ΝΔ, για να δείξει πως εκπροσωπεί το μεσαίο χώρο ενάντια σε αυτούς που δε θέλουν τις μεταρρυθμίσεις και αυτούς που λένε πως δεν προχωρούν αρκετά γρήγορα κι αποφασιστικά.
Ή ακόμα και το Ποτάμι, που εκπροσωπεί το "ακραίο κέντρο", όπως είχε γράψει σε μια παλιότερη ανάλυσή του ο Θοδωρής.
Υπενθυμίζω επίσης και το δίπολο δογματισμού-αναθεωρητισμού, που χρησιμοποιεί στην ανάλυσή της η ΛτΙ -όπως είδαμε σε ένα πρόσφατο κείμενο.

Δεν ξέρω αν από τα παραπάνω μπορεί να βγει κάποιο συνολικό συμπέρασμα. Εγώ θα σημείωνα πάντως ως επιμύθιο πως αντί να προσπαθούμε να βρούμε δύο άκρα, που τα υπερβαίνει, υποτίθεται, διαλεκτικά η δική μας προσέγγιση, ως σώφρον κέντρο, και να παρουσιάζουμε με τέτοιους όρους την ιδεολογική διαπάλη που διεξάγεται -από εδώ η γυναίκα μου, από εδώ το αίσθημά μου, και στη μέση ο γαμάτος της υπόθεσης- πρέπει να ξεφύγουμε από την υποσυνείδητη ενσωμάτωση του παραπάνω σχήματος, τις γεωγραφικές έννοιες και τις σχηματικές αντιλήψεις.

Και να παρουσιάζουμε τη δική μας πρόταση ως αυτό που πραγματικά είναι: η επαναστατική υπέρβαση των αδιεξόδων του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και όλων των ταξικών κοινωνιών. Η προοπτική μιας κοινωνίας χωρίς αδικία κι εκμετάλλευση. Και το αναντικατάστατο μέσο/όπλο της ταξικής πάλης, που περιλαμβάνει δύο ανειρήνευτους πόλους: το κεφάλαιο και την εργασία.
Τίποτα λιγότερο, τίποτα πιο "κεντρικό" ή στρογγυλεμένο.

Είναι εφικτός

Δεν ανήκει στις ένοχες, μυστικές απολαύσεις μου, κι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, δε θα είχα πρόβλημα να βγω θαρρετά (από την ντουλάπα μου) και να το παραδεχτώ ανοιχτά, όπως κάνω πχ για τη δεκαετία με τις βάτες και την αισθητική της, που την υπερασπίζομαι κριτικά, σαν Σοβιετική Ένωση. Παρόλα αυτά, έπρεπε να συνοδεύσω μια σφισσα, με αντίστοιχα ένοχα (αλλά βασικά απενοχοποιημένα) γούστα και έτσι βρέθηκα στο σινεμά να παρακολουθώ μία από τις δύο ταινίες που κόβουν τα περισσότερα εισιτήρια, αυτές τις μέρες. Όχι τον πόλεμο των άστρων, αλλά αυτή που οδήγησε στην εν Ελλάδι αναβολή της παγκόσμιας πρεμιέρας του, κι έτσι γίναμε μόλις η προτελευταία χώρα στον κόσμο, όπου θα προβληθεί η ταινία, μπροστά μόνο από την Κίνα, κάτι που αποδεικνύει περίτρανα πως είμαστε η τελευταία σοβιετική χώρα της Ευρώπης.

Και τη βρήκαμε ευτυχώς σε αρκετά καλή τιμή (δύο εισιτήρια στην τιμή του ενός), ώστε να μην κλαίμε για τα λεφτά που δώσαμε, αλλά δυστυχώς κάπως καλύτερη των προσδοκιών μας, χωρίς πολύ υλικό για να γελάσουμε, όπως στην προηγούμενη ταινία (Αν): με την εγκυμοσύνη ελέφαντα, που κρατούσε τέσσερις εποχές, τις ανερυθρίαστες αντιγραφές σκηνών, τον παθιασμένο έρωτα με τα κορμιά να χτυπιούνται σαν κριάρια μεταξύ τους, και το φτωχικό, καθημερινό διώροφο ενός άνεργου σκηνοθέτη στην Πλάκα, που υπάρχει και τώρα στην ιστορία -αλίμονο- το ίδιο ή κάποιο άλλο γειτονικό, αλλά αυτή τη φορά στα χέρια κάποιου στελέχους πολυεθνικής εταιρίας. Και το οποίο σχολίαζε στις παραστάσεις του και στο περυσινό Φεστιβάλ κι ένας άλλος Χριστόφορος, (ένας είναι ο Χριστόφορος, αλλά το γράφω έτσι, για να παραπέμπει στον τίτλο της ταινίας), ο Ζαραλίκος, που έκλεινε το φετινό πρόγραμμά του διασκευάζοντας το Μπέλα-Τσάο (το οποίο παράγουμε σε μεγαλύτερες ποσότητες απ' όσες μπορούμε να καταναλώσουμε), με το προφητικό (ως προς την ταινία τουλάχιστον) φινάλε: αγάπη μόνο ρε μουνιά... (ναι μουνιά, γιατί όχι; Είναι πολύ ωραία λέξη, όπως έλεγε σε έναν παλιό δίσκο του ο Χάρρυ Κλυνν).

Σίγουρα ένας φανατικός του είδους έχει την ευκαιρία να δει περισσότερα πράγματα και να ικανοποιηθεί, όχι γιατί δεν τα περίμενε και δεν ήξερε πως θα τα βρει, αλλά ακριβώς γιατί τα βρίσκει, αναγνωρίζει κι επιβεβαιώνει κλασικά στοιχεία και νόρμες, όπως το ντεζαβού διαρκείας με τις κλεμμένες σκηνές-ατάκες-σενάρια ολόκληρα (σε έχω δει κάπου, κάπου σε ξέρω), τη μανία του με τους τοίχους στις ερωτικές σκηνές (αν και αυτή τη φορά δεν υπάρχει γυμνό, γιατί είναι σοβαρή ταινία), το Οιδιπόδειο διαρκείας με τις μάνες, τη φανερή έλλειψη ρεαλισμού σε μια σειρά συμπτωματικών συμπτώσεων στην πλοκή της υπόθεσης, όπου μπερδεύονται όλοι με όλους και την σχετικά προβλέψιμη εξέλιξη των πραγμάτων.

Κι υπάρχουν αναμφίβολα σημεία, που ακόμα κι ένας αμύητος, μη πεπειραμένος θεατής μπορεί να διακρίνει και να γελάσει. Όπως σχολίασε κι ένας σφος, είναι σα να άνοιξε ο Χριστόφορος μια μέρα την τηλεόραση, σε ένα δελτίο ειδήσεων, ή μια εφημερίδα, και να "εμπνεύστηκε" από (αντέγραψε) όσα είδε, (επ)ανακαλύπτοντας την Αμερική της κρίσης και των συνεπειών της. Κι όλα αυτά, πασπαλισμένα με μια σειρά λατρεμένα κλισέ, πχ το διαχωρισμό ευρωπαϊκού βορρά-νότου και τους τροϊκανούς που φέρνουν τις απολύσεις από το εξωτερικό και τα πάνω-κάτω στη ζωή των Ελλήνων, ότι οι πολιτικοί (και η πολιτική) είναι κακοί και μας χωρίζουν, Έλληνες, Άραβες και Γερμανούς, κοκ...
Αλλά δεν είναι τόσο τρανταχτά και ξεκαρδιστικά, όσο άλλοτε...

Άσε που μπορείς να βρεις ακόμα και θετικά στοιχεία, όπως την ερμηνεία της Καβογιάννη και του οσκαρικού της παρτενέρ, με την τόσο συμπαθή φυσιογνωμία, που λέγεται πως εντυπωσιάστηκε από τις ικανότητες της Καβογιάννη. Αλλά και την τελευταία κινηματογραφική εμφάνιση του Μηνά Χατζησάββα (που άξιζε πιθανότατα έναν καλύτερο επίλογο στην καριέρα του), και μάλιστα σε κόντρα ρόλο, όπου ενσαρκώνει έναν χρυσαυγίτη. Και προπαντός, το μονόλογο-ξέσπασμα της Καβογιάννη στο σύζυγό της: είσαι ένας μέτριος, ένας βλάκας, ένας φασίστας!

Γιατί ο αντίφα Παπακαλιάτης έχει και τέτοια πολιτικά μηνύματα, όπως φαίνεται και από τον τίτλο της ταινίας του: ένας άλλος κόσμος (είναι εφικτός). Με ποιον τρόπο; Με την αγάπη, τον αρχαίο μύθο της Ψυχής και του Έρωτα, που καταργεί όλα τα σύνορα και κάθε διάκριση.
Αγάπη μόνο ρε μουνιά...

Δεν είναι αυτό πολιτική σκέψη; Τι παραπάνω έχει δηλ η πολιτική της κυβέρνησης Σύριζα, που χρησιμοποιούσε αυτό το σύνθημα (ως συμπλήρωμα στο "οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη"), συνολικά η σοσιαλδημοκρατία με την "τέχνη του εφιικτού" (τίτλος βιβλίου του Μιτεράν) ή οι ριζοσπαστικές της εκδοχές της, όπως το αντικαπιταλιστικό ΣΕΚ (ας μη φορτώσουμε το κείμενο με πολλά εισαγωγικά, τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται), που είχε κάνει σημαία το Πόρτο Αλέγκρε και την πάλη κατά της παγκοσμιοποίησης (γιατί ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μοδάτη έννοια).

Στην τελική, ο Παπακαλιάτης, γόνος επιχειρηματία, που είχε αναλάβει την ΚΑΕ Ηράκλειο, κι αναθρεμμένος σε ένα κατεξοχήν μικροαστικό Πασοκονήσι, δύσκολα θα μπορούσε να μας πει κάτι παραπάνω για όλα αυτά. Ως εκεί έφτανε, ως εκεί μας είπε, κι από μια άποψη, πολύ καλά έκανε. Το πρόβλημα δεν είναι αυτός, αλλά η σιωπή των υπόλοιπων, του πολιτικοποιημένου καλλιτεχνικού κόσμου και γνωστών δημιουργών με ευρύτερη απήχηση, που δεν έχουν μιλήσει με το έργο τους, με αποτέλεσμα οι μόνοι που το έχουν πιάσει ως φαινόμενο, όπως μπορούν, να είναι ο αντίφα Παπακαλιάτης κι ο (ψηφοφόρος του ΚΚΕ ελέω Κανέλλη, νομίζω) Καπουτζίδης, στην Εθνική Ελλάδος. Κι αντιστρόφως, εγώ/εμείς που αγνοούμε ή σνομπάρουμε άλλους λιγότερο προβεβλημένους καλλιτέχνες κι έργα, που μιλάνε με αξιώσεις για όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Όσο για το Σταρ Γουόρς, έχω υπόψη μου κάποιους παραλληλισμούς με τους Σοβιετικούς, τον πόλεμο των Άστρων και την αυτοκρατορία του Κακού, αλλά αυτά μάλλον δεν είναι ικανά από μόνα τους να με πείσουν να παρακολουθήσω ένα είδος που δε με έχει κερδίσει. Κι ο Σνάιπερ δεν είναι κι ιδιαίτερα πιεστικός, για να μπορέσει να με παρασύρει..

Χριστουγεννιάτικο

Αν κάθε φορά που ακούς τρίγωνα-κάλαντα, σκέφτεσαι την Καλαντίδου, είσαι σύντροφός μου (κι αν μικρός ήσουν αντικοινωνικό παιδάκι, και δεν έβγαινες να τα πεις, ακόμα περισσότερο). Κι αν πηγαίνεις να πεις τα κάλαντα στον Τσίπρα και τον ρωτάς "ποιος είσαι εσύ... (που ήρθες εδώ με μας να σπάσεις πλάκα);"' είσαι γεννημένο ταλέντρο τρολ, και τέκνο άξιο για νέος πρωτοπόρος-πιονιέρος (αν υπήρχαν ακόμα). Κάτι που δε θα συνέβαινε ποτέ με τον Μήτσο τον Κουτσούμπα, που γίνεται ένα με τα λαϊκά συγκροτήματα που τον επισκέπτονται να του τα πουν, και τον χιλοτραγουδάει η γης με μαντινάδες.

Χρόνια εκατό το ΚΚΕ τα έχει φέρει τούμπα
Και συνεχίζει ακάθεκτο, με πρώτο τον Κουτσούμπα

Όχι, πες αλήθεια, σφε αναγνώστη, εσένα σου είχε περάσει ποτέ από το μυαλό η ρίμα τούμπα-Κουτσούμπα;

Κάποτε βέβαια τα παιδάκια έλεγαν κάλαντα απλώς για το έθιμο και για να πάρουν κάποιο γλύκισμα, που γι' αυτούς είχε αξία ανεκτίμητη, σα θησαυρός. Στη δική μου γενιά άρχισε να γίνεται προσοδοφόρα επιχείρηση, με άτυπα συνεργεία που κάλυπταν δήμους ολόκληρους, ως το βράδυ, και πήγαιναν σε σπίτια, που ούτε τα ήξεραν, ούτε τα είχαν επισκεφτεί ποτέ.

Μέχρι που έφτασε η κρίση και μαζί της, ο σχεδόν πλήρης εκφυλισμός του εθίμου, όπου μπορείς να δεις πχ μια τσιγγάνα (ή οτιδήποτε άλλο, δεν έχει σημασία) μάνα να συνοδεύει διακριτικά τα παιδιά της, καθώς παίρνουν σβάρνα τα μαγαζιά, για να οργανώσει την εξόρμηση και να διασφαλίσει πως δε θα τα φάνε στο δρόμο και δε θα τους επιτεθεί κανείς, για να τους πάρεις τα χρήματα.
Ή τους μαγαζάτορες να διώχνουν τα παιδιά, πριν καν αυτά προλάβουν να ρωτήσουν το τυπικό "να τα πούμε;", γιατί φοβούνται πως όλος ο τζίρος της μέρας θα τους φύγει για το έθιμο και το ταμείο θα βγει μείον. Και τα θυροτηλέφωνα να μην απαντάνε στα επίμονα χτυπήματα, γιατί στο κάτω-κάτω της γραφής, η παραμονή είναι κι εργάσιμη. Αλλά πόσοι έχουν δουλειά άραγε τη σήμερον ημέρα;

Κι όλα αυτά θα μπορούσαν να δώσουν το έναυσμα για μια συνολική ανάλυση, πώς το σύστημα αλλοιώνει τα έθιμα και τα μετατρέπει σε άθλια συναλλαγή, γενικευμένο εμπόριο, στιγμών και συναισθημάτων. Ή για το πώς η φτώχεια διατηρούσε παλιότερα μια μορφή συλλογικότητας στη γειτονιά, σαν κοινοτικό κατάλοιπο και υπολανθάνουσα ταξική συνείδηση, που τη διέλυσε αργότερα η επίπλαστη ευμηερία της μεταπολεμικής-μεταπολιτευτικής περιόδου, και τώρα που αυτή εκλείπει, έχει υποχωρήσει (ανεπιστρεπτί) το κοινοτικό κεκτημένο, ιδίως στις μεγαλουπόλεις, όπου νιώθεις άγνωστος μεταξύ αγνώστων.

Αλλά αυτά μπορούν να περιμένουν μια άλλη μέρα, που το μυαλό δε θα έχει θολώσει από το πολύ φαΐ (αυτές τις φ-άγιες μέρες), και δε θα ξεκουράζεται απ' την καθημερινή ρουτίνα.
Όσοι έχουν χρόνο πάντως μπορούν να ακολουθήσουν τους παρακάτω συνδέσμους και να διαβάσουν.
Ένα παλιότερο κείμενο της κε του μπλοκ για τα "Σταλινούγεννα", που το έβαλε κάποτε και το ίνφογουορ στα "απαλλοτριωμένα", για μερικές ώρες, μέχρι να δουν ότι τους πέφτει βαρύ και να το κατεβάσουν.
Ένα ψιλοκάλτ ιστορικό κείμενο στη Μηχανή του Χρόνου, για τη ΛΔΓ που επιχείρησε, λέει, να αντικαταστήσει τα Χριστούγεννα με τα Σταλινούγεννα.
Κι ένα τελείως καλτ (αν δεν ήταν κι επικίνδυνο) κείμενο της Αυγής, που εξηγεί γιατί ο Χριστός ήταν ο πρώτος αριστερός σοσιαλδημοκράτης (παλιά λέγανε "κομμουνιστής"', αλλά ας εκσυγχρονιστούμε πια σύντροφοι) και βασικά κάτι σαν προφήτης του Τσίπρα

Σπασμένο τηλέφωνο

Η μπάμπουσκα (αν και μάλλον το πιο σωστό είναι ματριόσκα, δηλ μανούλα κι όχι γιαγιάκα), είναι ένα παιχνίδι που είχε σημαδέψει την παιδική ηλικία πολλών σφων (και όχι μόνο), που είχαν μανία να ανοιγοκλείνουν κουτάκια κι ό,τι άλλο έπεφτε στα χέρια τους -από τηλεχειριστήρια μέχρι έντομα- για να ανακαλύψουν τι έχει μέσα.

Ο Φυντανίδης (που για κάποιο λόγο τον είχα στο μυαλό μου κάπως σαν το Φρέντυ Γερμανό του ΠαΣοΚ, να λέει ιστορίες από την κρύπτη της 3ης Σεπτέμβρη) είχε γράψει ένα βιβλίο με τις αναμνήσεις του από τα ταξίδια του στη Σοβιετία. Και η εικόνα που μου είχε μείνει είναι αυτή που περιγράφει μια ιδιότυπη μπάμπουσκα με τους ηγέτες της ΕΣΣΔ, που ξεκινούσε από το Βλαδίμηρο και κατέληγε στον Γκορμπατσόφ και τον Γέλτσιν (ή μήπως αντίστροφα;).

Που αν το πάρεις τοις μετρητοίς, μπορείς να βγάλεις ό,τι θεωρητικό συμπέρασμα θέλεις. Από το ότι η φυσική, "νομοτελειακή" κατάληξη της επανάστασης ήταν ο Γκόρμπι κι η αποτυχία, μέχρι το ότι η Περεστρόικα βρισκόταν στην καρδιά του Λένιν, δηλ της εξωτερικής κούκλας, και σηματοδοτούσε μια επιστροφή στο γνήσιο λενινισμό, όπως υποστήριζαν τα γκεσέμια της παλινόρθωσης.

Η σύνδεση αυτή υπάρχει πάντως είτε με την εμφανισιακή αλληλουχία, εν είδει παιχνιδιού, φαλακρών και μη (φαλακρών) ηγετών στην αλυσίδα της διαδοχής (από το Βλαδίμηρο στο Στάλιν, από τον καραφλό πράκτορα 000 της αστικής τάξης Νικήτα, στο Μπρέζνιεφ, κοκ), ενώ κάποιοι συμπεριλαμβάνουν μετά τον Γκορμπατσόφ και τους ηγέτες της Ρωσίας (ο Γέλτσιν είχε μαλλιά, ο Πούτιν λιγότερα, ο Μεντβέντεφ όμως ναι και κάπου εκεί, στο βάθος, έρχεται και ο Ζιουγκάνοφ για τη σοσιαλιστική παλινόρθωση, ινα πληρωθούν οι χρησμοί του Παΐσιου: καραφλός την έχτισε, καραφλός την έχασε, καραφλός θε να την πάρει πίσω. Και μετά θα τον διαδεχτεί ο Τιούλκιν, που έχει αρκετά μαλλιά ακόμα). Είτε με πολιτικούς όρους.

Κάποιοι θεωρούν πχ πως ο λενινισμός ήταν μια πιθανή (αλλά όχι και η μοναδική ή αυτή που έπρεπε να επικρατήσει) ανάγνωση-εκδοχή του μαρξισμού, και περιείχε εν σπέρματι, αλλά όχι ως μοναδική πιθανή, νομοτελειακή κατάληξη το Σταλινισμό (ό,τι κι αν σημαίνει αυτός ο -ισμός).
Άλλοι πάλι έτειναν να βλέπουν τον Μπρέζνιεφ ως (κατά Ραφαηλίδη) Στάλιν χωρίς μουστάκια, που έβαλε τέλος στη χρουτσοφική περίοδο (τότε που οι πάγοι έλιωναν και ο δρόμος χαράχτηκε για την επικράτηση της αντεπανάστασης).

Το πόσο αντιφατικός είναι αυτός ο ισχυρισμός και τα όριά του, μπορεί να φανεί πχ από μια μελέτη του Σάρλη, μετέπειτα υπεύθυνου της ιδεολογικής επιτροπής της κετουκε, για την πολιτική του κόμματος ενάντια στο μοναρχοφασισμό, στα τριαντάχρονα από το 7ο συνέδριο της Κοιμιντέρν, που υιοθετεί το αντιζαχαριαδικό (και κατά συνέπεια αντισταλινικό) πολιτικό στίγμα της εποχής του, αλλά εξυμνεί τη σταλινική τακτική-πολιτική των Λαϊκών Μετώπων, ως την ενδεδειγμένη και για τη μεταπολεμική συγκυρία.

Είναι προφανές πάντως ότι κάπου στη διαδρομή, το προτσές της οικοδόμησης ξεστράτισε, κι υπήρχε ένας αδύναμος κρίκος (της σοσιαλιστικής αλυσίδας) που διαστρέβλωσε ή διέκοψε αυτήν την πορεία. Όπως σε ένα παιδικό παιχνίδι, (που εμείς στη βόρεια Ελλάδα ή τέλος πάντων στη γειτονιά μου, λέμε) το σπασμένο τηλέφωνο, όπου ένα μήνυμα ή μια οποιαδήποτε πρόταση πήγαινε ψιθυριστά από αυτί σε αυτί, αλλά οι αβαρίες κατά τη μεταφορά το αλλοίωναν κι ο τελευταίος επαναλάμβανε αυτό που (νόμιζε ότι) είχε ακούσει κι έλεγε κάτι πολύ διαφορετικό από την αρχική φράση. Κι έτσι μετά ψάχναμε να βρούμε πού έγινε η ζημιά και ποιος παίκτης έχανε.

Μόνο που η πραγματική ζωή είναι πολύ πιο σύνθετη (και λιγότερο διασκεδαστική) από ένα απλό παιδικό παιχνίδι. Εδώ δεν ψάχνουμε κάποιον ένοχο, έναν προδότη που συνωμότησε εναντίον μας κι άνοιξε την κερκόπορτα, καταστρώνοντας ένα σατανικό σχέδιο που μας ξεγέλασε. Αλλά τα αίτια που του επέτρεψαν να δράσει με αυτόν τον τρόπο, τις παραμέτρους και τα λάθη που τον ευνόησαν, τα κοινωνικά στρώματα που εξέφραζε και τον ανέδειξαν.

(Εξάλλου, ο ρόλος της προσωπικότητας στην ιστορία έχει συγκεκριμένο φάσμα και αντικειμενικούς περιορισμούς. Αν και το ζήτημα είναι ακόμα πιο σύνθετο από όσο φαίνεται από τον κλασικό ορισμό του Πλεχάνοφ. Γιατί εφόσον υποθέσουμε ότι ακόμα κι αν ο Ναπολέων εξέλιπε από την εξέλιξη των πραγμάτων, οι ιστορικές τάσεις που τον ανέδειξαν, θα έβρισκαν τον αντικαταστάτη του, είναι ζήτημα κατά πόσο θα μπορούσε να αναπληρωθεί πχ ο αναντικατάστατος ρόλος του Λένιν στην Οχτωβριανή επανάσταση ή γιατί (όπως αναρωτιόταν σε ένα άρθρο του, ο Κουρτ Γκοσβάιλερ) οι συνθήκες της δεκαετίας του 80' δεν αναζητούσαν και δεν επέλεξαν έναν Λένιν αντί για τον Γκορμπατσόφ).

Και δεν υπάρχει μία λυδία λίθος, που αν την αφαιρέσουμε, καταρρέει (ή τέλος πάντων ανατρέπεται) ολόκληρο το σοβιετικό οικοδόμημα, αλλά ένα σύνολο αιτιών που αλληλεπιδρούν και καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα ή τα όρια μεταξύ των οποίων μπορούν να κινηθούν τα ιστορικά υποκείμενα (άλλο αν κάποια στοιχεία έχουν μεγαλύτερη  βαρύτητα ή αν εμείς αναζητούμε τη βασική αντίθεση γύρω από την οποία κυμαίνεται αυτό το φάσμα).

Και επιπλέον: δεν ψάχνουμε απλά για λάθη, με βάση τα κριτήρια και τις συνθήκες της εποχής μας, αλλά να καταλάβουμε σε ποιο ιστορικό πλαίσιο κλήθηκαν να δράσουν οι σοβιετικοί και σε ποια προβλήματα κλήθηκαν να απαντήσουν. Ποιες συνταγές που ήταν κατάλληλες για μια συγκεκριμένη περίοδο, έχασαν σταδιακά την αξία τους και έπαψαν να δίνουν λύσεις, για να μετατραπούν σε τροχοπέδη, κοκ.

Κι αυτό είναι το βασικό πλεονέκτημα έναντι άλλων απλοιϊκών προσεγγίσεων που αναζητούν τον Ιούδα της προδομένης επανάστασης για να τον κρεμάσουν και βασικά για να τα έχουν καλά με την επαναστατική τους συνείδηση και να απαλλαγούν από τα ερωτήματα που εγείρονται και την πολιορκούν. Ο μπάτλερ το έκανε...

Όσο για την μπάμπουσκα, ματριόσκα-πατρίδα ή όπως αλλιώς λέγεται, είναι κάπως σαν το κουτί της Πανδώρας (όχι του Βαξεβάνη). Κι αφού την ανοίξαμε ως το τέλος, σαν παιδικό παιχνίδι, απελευθερώσαμε τους ανέμους της αντεπανάστασης από τους ασκούς του Αιόλου, αλλά έμεινε στο βάθος καλά κρυμμένη η ελπίδα. Που δεν έρχεται με Βαξεβάνηδες, ροζ ψηφαλάκια κι εύκολες κυβερνητικές λύσεις από τα πάνω. Αλλά με την πάλη των λαών, όπως έγραφε κι ένα ιστορικό πρωτοσέλιδο...

Πώς θα σβήσουμε το ΚΚΕ

Αν και το συγκεκριμένο θέμα έχει πιθανότατα εξαντληθεί (όχι με την έννοια πως λύθηκε), τόσο εισηγητικά, όσο και στα σχόλια, η κε του μπλοκ καταγράφει κωδικοποιημένα κάποια σημεία που μας έκαναν "σοφότερους" χτες.

-Οι χρυσαυγίτες βουλευτές τσίταραν χτες Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν (διάλογος με Τσέτκιν) και γενικά όλους τους κλασικούς του μαρξισμού. Που με βάση τους τρομερούς συσχετισμούς και τα άλματα λογικής τύπου μπάτσος=όργανο=μπάτσος (ενώ το σωστό θα ήταν =μπαγλαμάς) που παρακολουθεί κανείς στο διαδίκτυο, είναι πιθανότατα από ομοφοβικοί μέχρι φασίστες.

-Αν το απόλυτο κριτήριο είναι ποιος ψηφίζει τι και μαζί με ποιον, δείξε μου τι ψήφισες να σου πω τι είσαι κι η θεωρία των δύο άκρων από το παράθυρο, όπως λέει η Αλέκα, τότε πρέπει να επισημάνουμε (και να προβληματιστούμε επ' αυτού) πως υπέρ του συμφώνου (ΣΣ) ψήφισε σχεδόν όλο το μαύρο μνημονιακό μέτωπο, που ψάχνει να βρει αλλού τεκμήρια προοδευτικότητας.

Κι αν αυτό είναι το απόλυτο κριτήριο για το ποιος είναι-θεωρείται δημοκρατικός (και ποιος ομοφοβικός φασίστας), τότε ας καλωσορίσουμε στο μεγάλο δημοκρατικό μέτωπο τον Κυριάκο Μητσοτάκη (που μπορεί να αναδειχτεί και πρόεδρος της ΝΔ) και το μεγάλο δημοκρατικό πνεύμα του Θόδωρου Φορτσάκη -που είναι μάλιστα και υπέρ της κατοχύρωσης της υιοθεσίας για τα ομόφυλα ζευγάρια.

-Ο κυβερνητικός λόχος ξαφνικά αναθάρρησε και βγήκε επιθετικά από τη ντουλάπα του, για να δείξει πόσο προοδευτικός είναι. Τόσο προοδευτικός που θεωρεί πχ ότι στη Σοβιετική Ένωση καταπιέζονταν οι ομοφυλόφιλοι και οι γυναίκες (Φίλης) ή πως το ΣΣ είναι πιο σημαντικό από το μνημόνιο (τάδε έφη Τσακαλώτος). Αλλά αυτοί δυστυχώς δε διαθέτουν το πολύ καλό μάρκετινγκ που έχει το ΚΚΕ, για να γίνουν κι οι δικές τους δηλώσεις ανάρπαστες και να τους περιλάβουν οι επαγγελματίες τουιτεράδες.

Μάθαμε επίσης (Καραγιαννίδης) ότι τα σήμαντρα του ΚΚΕ χτυπάνε πένθιμα, σαν αυτά του Αμβρόσιου στο Αίγιο και τα Καλάβρυτα (γιατί χωρίς λίγη θεωρία των άκρων, η ζωή μας θα ήταν άχαρη, τσίχλα δίχως ζάχαρη). Και δε μου λες μεγάλε, πότε ακριβώς θα ψηφίσετε το διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους; Πότε; Σόρι, δε σε ακούω πολύ καλά, γιατί χτυπάνε από το πρωί κάτι σήμαντρα πένθιμα και μας έχουν τρελάνει.
Σώπα, όπου να 'ναι θα σημάνουν οι καμπάνες...

-Παρεμπιπτόντως, αν έχω καταλάβει καλά, τα φορολογικά ζητήματα αποσυνδέθηκαν και βγήκαν από το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε χτες. Με άλλα λόγια, ένα απ' τα βασικά θέματα που άνοιξε τη συζήτηση και υπαγόρευε θεωρητικά την ανάγκη να ψηφιστεί το ΣΣ, παραμένει ανικανοποίητο. Τότε γιατί ακριβώς φιλιέται και χαμογελά ο κόσμος πατέρα; Και δεν ήταν κάτι που έπρεπε να το αναδείξουμε επιθετικά, για να φανεί η υποκρισία και οι πραγματικές στοχεύσεις της πρωτοδεύτερης φοράς αριστερά;

-Από χτες βγήκαν παγανιά από το σεντούκι (αν είχαν μπει δηλ ποτέ), σαν έτοιμα και ώριμα από καιρό, σα θαρραλέα, διάφορα σχόλια του στιλ "ΝΤΡΟΠΗ!!!", "ξεράστε ελεύθερα", με κεφαλαία, θαυμαστικά και υστερικές κραυγές, που δε διαφέρουν πάρα πολύ ως λογική και ύφος από διάφορους φαιούς σχολιαστές του διαδικτύου.

Είναι θεμιτό να διαφωνεί κανείς και να θεωρεί λάθος πχ αυτό το απόσπασμα από την πρώτη ομιλία του Γκιόκα
Ούτε προκύπτει από επιστημονικά τεκμηριωμένες σύγχρονες έρευνες πώς προκύπτει ο σεξουαλικός προσανατολισμός προς το ίδιο φύλο. Σε μεγάλο βαθμό, έχει τις ρίζες του σε χρόνια κοινωνικά προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων, στα βιώματα των παιδιών μέσα στην οικογένεια, στο ευρύτερο οικογενειακό, φιλικό, σχολικό περιβάλλον, στην ενδοοικογενειακή βία. Συνεπώς, δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως αποκλειστικά ατομική απόφαση, ανεξάρτητα από τον κοινωνικό περίγυρο
ή αυτό
Με τη διαμόρφωση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας, οπωσδήποτε θα διαμορφωθεί νέος τύπος συμβίωσης, ως σχετικά σταθερής ετεροφυλικής σχέσης και αναπαραγωγής. Βασικό στοιχείο θα είναι η ισοτιμία της γυναίκας, η απελευθέρωσή της από τη σκλαβιά του ατομικού νοικοκυριού, η απαλλαγή της από την αποκλειστική ευθύνη στην ανατροφή των παιδιών, η εξασφάλιση ελεύθερου χρόνου για την ισότιμη συμμετοχή της στην οργάνωση και διεύθυνση της κοινωνικής παραγωγής, με μέτρα προστασίας της υγείας της, παίρνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες που προκύπτουν από τη μητρότητα.

Αλλά αυτό απέχει αρκετά από το "ντροπή", το "ξεράστε ελεύθερα" κι άλλα τινά παρόμοια και μάλιστα σε ένα λεπτό θέμα, όπου ελάχιστοι έχουν μια κατασταλαγμένη θέση ή μια επεξεργασία σε στέρεα, επιστημονική βάση.
Θα μπορούσα πχ κι εγώ να πω ότι ξερνάω (ελεύθερα) με όσους θεωρούν το φύλο κοινωνική κατασκευή κι ατομική επιλογή του καθενός, αλλά τι ακριβώς θα ερχόταν να προσθέσει αυτό και πώς θα ωφελούσε το διάλογο;

-Στον αντίποδα, είναι κρίσιμο να σημειωθεί και να υπογραμμιστεί πως το ΚΚΕ έχει δικούς του εκπροσώπους και κρίνεται από αυτούς. Κι όχι από τα άστοχα σχόλια και τις χοντράδες που μπορεί να γράφει ο κάθε αυτόκλητος υπερασπιστής του στο δίκτυο (κι αυτό συμπεριλαμβάνει προφανώς κι εμένα). Από την άλλη, αν πολλοί οπαδοί του κόμματος έχουν κι εκφράζουν ανοιχτά τέτοιες (ας τις πούμε έτσι χάριν συνεννόησης) ομοφοβικές απόψεις, αυτό είναι κάτι που ξεφεύγει από τα όρια της σύμπτωσης και πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά.

-Εν πάση περιπτώσει, αν κάποιοι μισούν τόσο πολύ το (δογματικό, σεχταριστικό, ομοφοβικό, σταλινικό και δε συμμαζεύεται) ΚΚΕ από το χάρτη, ας παλέψουν όλοι μαζί για να φέρουμε μια ώρα αρχύτερα τον κομμουνισμό, όπου δε θα υπάρχουν τάξεις, κόμματα και πολιτική (με τη σημερινή έννοια τουλάχιστον) και συνεπώς το ΚΚΕ θα καταργηθεί-απονεκρωθεί εκ των πραγμάτων.

Κατά τα άλλα, είδαμε-μάθαμε-ακούσαμε.
Μια πολύ καλή ομιλία της Αλέκας, που (είναι καλό να τη δείτε ολόκληρη από το βίντεο του 902 και όχι μόνο από τα αποσπάσματα του σημερινού Ρίζου, που δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτικά, και) δείχνει (κατά τη γνωμη μου) τις βαθιές γνώσεις της πάνω στο ζήτημα των έμφυλων σχέσεων και κάθε άλλο παρά αμηχανία (την οποία διέκριναν κάποιοι αναλυτές στο δημόσιο λόγο του κόμματος).



-Την κατάθεση στα πρακτικά της Βουλής, της Αγίας Γραφής από το Νικολόπουλο. Είναι ζήτημα όμως αν το κείμενό της επιδέχεται τροπολογιών και συμπληρώσεων -όπως διαμορφώθηκαν εξάλλου, στο πέρασμα των χρόνων, και τα περισσότερα ιερά κείμενα.

-Το Ζουράρι να διαφοροποιείται από τους Ανελ και να υπερψηφίζει το ΣΣ στη μνήμη του κομμουνιστή πατέρα του και της πρωτοπόρας μελέτης του για τη σεξολογία -που κατατέθηκε κι αυτή στα πρακτικά.

-Τον Πειραιώς Σεραφείμ να αποφαίνεται ότι με το στοματικό έρωτα αυξάνονται τα κρούσματα καρκίνου του στόματος (να τι συμβαίνει όταν δε χρησιμοποιούμε σωστά τον οργανισμό μας). Υποθέτω πως με το ίδιο σκεπτικό, για τα αυξημένα κροιύσματα του καρκίνου του μαστού μπορεί να ευθύνονται πχ τα λεγόμενα ισπανικά (που στα ισπανικά πάντως λέγονται κουβάνο, νομίζω). Άλαλα τα χείλη των ασεβών (και στην κυριολεξία...)

Ενώ δεν είδαμε την ψήφο της Λιάνας Κανέλλη, που ήταν απούσα, καθώς στο τέλος της συνεδρίασης είχε μείνει μόνο ο Γκιόκας από την ΚΟ του ΚΚΕ.

Βίοι παράλληλοι

Σε ένα παράλληλο σύμπαν, ισχύει μια παράλληλη πραγματικότητα και υπάρχει μια παράλληλη αριστερή κυβέρνηση, που σκίζει τα μνημόνια, εφαρμόζει το παράλληλο πρόγραμμα, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, κι άλλα μέτρα-μεταρρυθμίσεις ήπιου, μετριοπαθή κεϊνσιανισμού (όπως είχε πει ο Λαπαβίτσας), για να ανοίξει γέφυρες, δρόμους (στράτες, μονοπάτια) κι άλλα εκσυγχρονιστικά έργα-μακέτο προς μια κοινωνία ισότητας-αδελφότητας-δικαιοσύνης, ζήτω η τρίτη (αστική) τάξη (κατά τον τρίτο δρόμο), και η γαλλική επανάσταση.

Κάπου, κάπως, κάποτε, σε μια παράλληλη πραγματικότητα, ενός παράλληλου προγράμματος, μια αριστερή κυβέρνηση εθνικής συμφιλίωσης, σωτηρίας και πάσης Ελλάδος, θα σταματήσει τις δημοπρατήσεις πρώτων κατοικιών και δε θα αφήσει κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη, ενώ θα βάλει φρένο και στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, εξοικονομώντας κονδύλια για να χρηματοδοτήσει το ασφαλιστικό και να μη μειωθούν οι συντάξεις. Γιατί αυτή μιλάει για ανθρώπινες ζωές, ενώ οι άλλοι λένε για κέρδη και ζημιές.

Κι επίσης (κάπου, κάπως, κάποτε, σε ένα παράλληλο σύμπαν, μια αριστερή κυβέρνηση, με ένα παράλληλο πρόγραμμα), δε θα επιτρέψει την ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων, θα επανεξετάσει αυτήν του ΟΠΑΠ, θα καταργήσει το ΤΑΙΠΕΔ και θα βάλει τέλος στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας.
Θα απομειώσει το επαχθές χρέος, από 5% (Σταθάκης) έως το μεγαλύτερο μέρος του, θα διαπραγματευτεί, θα κρατάει με ζουρνάδες και νταούλια το ρυθμό στους δανειστές.
Θα προχωρήσει θαρραλέα στο διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους και την αποδέσμευση της χώρας από το ΝΑΤΟ. Θα αλλάξει την ΕΕ, διασώζοντας το όραμα της ενωμένης Ευρώπης, της αλληλεγγύης των λαών, κτλ..
Θα επαναφέρει το βασικό μισθό στα 750 ευρώ, θα σώσει το 13ο μισθό, το 14ο κιβώτιο, θα σταματήσει την αξιολόγηση, τις απολύσεις στο δημόσιο.

Και μετά θα βρεθεί ένα μικρό τεχνικό πρόβλημα, για να τα πάρει όλα πίσω.
Και μετά θα βρεθεί ένας σύγχρονος ιστορικός για να γράψει τον παράλληλο βίο του Σύριζα με το ΠαΣοΚ. Μόνο που, όπως προειδοποίησε ο Κάρολος, η ιστορία τείνει να επαναλαμβάνεται ως φάρσα ή ως τραγωδία.
Και όσο για την επαναστατική προοπτική μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση;

Παράλληλα,
περπατάμε παράλληλα
Κι όλα είναι ακατάλληλα,
Για να σμίξουμε πάλι

Υγ: Κι άμα δεν αντέχεται τόση κουλτούρα, υπάρχει και η ταινία του Παπακαλιάτη, να θυμίζει κάτι από τα συνθήματα του παλιού Σύριζα (και του ΣΕΚ) σε περιεχόμενο και ύφος-σοβαρότητα
Ένας άλλος κόσμος (είναι εφικτός)
Αλλά όλα αυτά για τον άλλο κόσμο δεν παραπέμπουν στη δευτέρα παρουσία (του αγίου σοσιαλισμού ανήμερα);
Και τέλος πάντων, πότε ακριβώς έγινε (κατ' αυτούς πάντα) η πρώτη παρουσία, αφού ο υπαρκτός ήταν ανύπαρκτος;

Ένα φάντασμα πλανάται

Οι Ποδέμος (με δέλτα παιδιά, αλλιώς είναι σα να ακούς τον Γκέραρντ να μιλάει για "ποντόσφαιρο") δεν είναι Σύριζα και δε νιώθουν την ανάγκη να παίξουν αντάρτικα για εξωτερική κατανάλωση, πχ την Καρμέλα ή το Ρεχιμιέντο Κίντο (βένγκα χαλέο, χαλέο). Αλλά η επιλογή του τραγουδιού των Ghostbusters (κυνηγοί φαντασμάτων) από την ομώνυμη εϊτίλα ταινία, το βράδυ των εκλογών, δε στερείται σημειολογίας.
Είσαι το αστικό σύστημα, βλέπεις ένα απειλητικό φάντασμα να πλανάται πάνω σου (έχοντας πάρει σάρκα και οστά μάλιστα στο ενδιάμεσο) και τα παλιά σου εργαλεία να ξεφτίζουν.
Who you gonna call;
Μα φυσικά τους καλούς, αναβαπτισμένους σοσιαλδημοκράτες να το ξορκίσουν. Ποδέμος στην Ισπανία, Σύριζα στην Ελλάδα, κτλ.

Οι ομοιότητες των δύο χωρών στα άκρα της Μεσογείου δεν εξα;ντλούνται στο ιστορικό παρελθόν, στους δυο εμφύλιους πολέμους με παρεμφερείς χρονολογίες (36-39 σε αυτούς, 46-49 εμείς) και τους δύο δημοκρατικούς στρατούς, με τις σημαντικές διαφορές στο αξιόμαχό τους, τις δυνατότητες (τακτικός ή παρτιζάνικος στρατός) και την πολιτική γραμμή που εξέφραζαν. Ούτε στις μακροχρόνιες δικτατορίες (καχεκτική δημοκρατία βάφτισε ο Νικολακόπουλος την ελληνική περίπτωση) που έπεσαν σχεδόν ταυτόχρονα (σέβεντι φορ-σέβεντι φάιβ) και την παράλληλη άνοδο των "σοσιαλιστών" το 81', σε ένα άτυπο μέτωπο του Νότου, που θα προσαρμοζόταν με μικρή χρονοκαθυστέρηση στον καλπάζοντα νεοφιλελευθερισμό.
Σε όλα τα παραπάνω υπάρχει βεβαίως μια ουσιαστική διαφορά που καθορίζει τις εξελίξεις μέχρι σήμερα: η παρακμή και η χρεοκοπία του ευρωκομμουνιστικού ΚΚ Ισπανίας, σε αντίθεση με την αντοχή του ΚΚΕ που κατάφερε να κολυμπήσει ενάντια στο κύμα της αντεπανάστασης, χωρίς να πνιγεί.

Οι πλατείες των αγανακτισμένων (εστάμος ντεσπιέρτος για - ουστ) σηματοδότησαν επίσης παρόμοιες τάσεις κι εξελίξεις στις δύο χώρες. Μπορεί να μην είχαμε ακριβώς το τέλος του δικομματισμού στην Ισπανία, όπως μεταδίδουν με πομπώδεις τίτλους κάποια ΜΜΕ (κι όσοι τυχόν πίστευαν κάτι τέτοιο για την Ελλάδα, μπορούν πλέον ψύχραιμα να κάνουν μια αποτίμηση και να δουν κατά πόσο συνέβη κάτι τέτοιο. Αλλά είχαμε μια ανερχόμενη δύναμη να ξεπετιέται από το πουθενά με τη συνταγή του Σύριζα: κούφια, αντινεοφιλελεύθερη ρητορική και ο ατσαλάκωτος συμπαθής ηγέτης (που φαίνεται πολύ καλό παιδί).

Το ξεπέταγμα αυτό αντιστοιχεί ίσως στην πρώτη μεγάλη άνοδο του Σύριζα το 12', με τη διαφορά πως οι Ποδέμος μπορεί να κληθούν να συνεργαστούν με το "παλιό" (με το οποίο υποτίθεται πως ξεμπέρδεψε ο Σύριζα) και να καούν πολύ πιο γρήγορα σε ένα κεντροαριστερό κυβερνητικό σχήμα αλά Πορτογαλία.

Ρόλο σε αυτό το τελευταίο έπαιξαν κι οι Ποταμίσιοι Θιουδαδάνος, που είχαν βασικά ως κύρια αποστολή τους να κόψουν τη φόρα του ισπανικού Σύριζα και τα κατάφεραν μάλλον πολύ καλύτερα απ' ό,τι εδώ ο Θεοδωράκης.
Πρωτίστως όμως, το κατάφερε ο ίδιος ο Σύριζα και το τρίτο μνημόνιό του, που έδωσε τα πιο ισχυρά επιχειρήματα στους αντίπαλους του Ποδέμος κι απέδειξε πόσο βάσιμη και ρεαλιστική ήταν η πολιτική πρόταση κι η προοπτική ενός (πιο) δίκαιου και καλύτερου καπιταλισμού -ουτοπική σαν παράλληλη πραγματικότητα, κατά το παράλληλο πρόγραμμα της κυβέρνησης.
Αν ο Σύριζα περίμενε πώς και πώς τις ισπανικές εκλογές, με επιχειρήματα του στιλ ότι για να επικρατήσει η επανάσταση πρέπει να είναι παγκόσμια (δε γίνεται σοσιαλισμός σε μια χώρα, κτλ), στην Ισπανία από την άλλη, θα περίμεναν να δουν κάτι διαφορετικό στην πράξη, για να τους φωτίσει το δρόμο και να τους εμπνεύσει να το ακολουθήσουν. Πιθανόν να μην κατάλαβαν όμως πού διαφέρει ποιοτικά το τρίτο μνημόνιο από τα προηγούμενα, ότι είναι πιο ήπιο και γενικά τα σπάει.

Σημειώνω, παρεμπιπτόντως, κάτι άλλο με σημειολογικό ενδιαφέρον από τα ισπανικά: το "ποδέμος" ως γραμματικός τύπος σχηματίζεται από το απαρέμφατο "ποδέρ" που ως ουσιαστικό σημαίνει "εξουσία". Αυτό δηλ που δε θα άλλαζε στο παραμικρό, ως προς το ταξικό της πρόσημο' ακόμα και με μια αυτοδύναμη κυβέρνηση των Ποδέμος, που προτίμησαν στον τίτλο τους το α' πληθυντικό, για να παραπέμπει περισσότερο στο "γιες γουί κεν" του Ομπάμα.

Κατά τα άλλα, η ανάλυση της ψήφου δείχνει πως ο φτωχός ανδαλουσιάνικος νότος ψήφισε ξανά το ισπανικό Πασόκ, ενώ οι Ποδέμος έχουν μεγάλη εκλογική επιρροή σε περιφέρειες όπως η Καταλονία και η χώρα των Βάσκων, όπου υπάρχει εθνικό ζήτημα (που φτάνει ως και το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, δηλ ανεξαρτητοποίησης) και όπου έχουν πολλούς ανεξάρτητους συνεργαζόμενους, όπως τη δήμαρχο της Βαρκελώνης, που έγινε δημοφιλής από την καμπάνια της ενάντια στις δημοπρατήσεις της πρώτης κατοικίας.

Θα μπορούσε να πει κανείς πως το ελληνικό αντίστοιχο είναι η πρωτιά του Σύριζα στη Ροδόπη, με το μουσουλμάνο υποψήφιο, μόνο που αυτή είναι αρκετά διαφορετική περίπτωση, κι ίσως είναι αρκετά δύσκολο για εμάς να καταλάβουμε πώς το εθνικό ζήτημα τέμνει με ποικίλους τρόπους όλους τους πολιτικούς χώρους. Στα καθ' ημάς πχ είχε γίνει πρόσφατα μια εκδήλωση της Οκδε Σπάρτακος (τροτσκιστές, οργάνωση της Ανταρσυα) για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, από την οποία καταλαβαίνει κανείς πως δεν είναι κοινός τόπος (για όσους έχουν μια οποιαδήποτε μαρξιστική αναφορά) πως; αυτό το ζήτημα θα λυθεί σε μια ενιαία, σοσιαλιστική Ισπανία.

Όσο για το ΚΚ των Λαών της Ισπανίας, κατέγραψε μικρή άνοδο σε ποσοστά και ψήφους (7χιλιάδες πάνω, φτάνοντας στο 0,12%), αλλά παραμένει μια κατά βάση αμελητέα δύναμη. Κι η ζωή τραβάει την ανηφόρα...

Βασιλιάς ήλιος - off the record

Κι ενώ, καλώς εχόντων των πραγμάτων (θεού θέλοντος και Σκάι επιτρέποντος, όπως λέει κι ένα ευτραφές πουλάκι-κουτορνίθι), η ΝΔ θα έχει από σήμερα νέο, εκλεγμένο πρόεδρο, το κεντρικό πρόσωπο της παράταξης, ο -κατά Ρένα Δουρου-τι- βασιλιάς-ήλιος, εξακολουθεί να μένει σιωπηλός στο παρασκήνιο, σα Βούδας, με το περιβάλλον του να αφήνει χρησμούς για τις βουλές του, στις οποίες κάποιοι ψάχνουν να βρουν κρυφά νοήματα, όπως το κοινό σε ένα "ψαγμένο" έργο τέχνης. Και δώστου ερμηνείες τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης, με πράγματα που μάλλον δεν είχαν περάσει καν από το μυαλό του.

Ένας από τους καλύτερους ερμηνευτές-εγκαστρίμυθούς του, από το στενό Καραμανλικό περιβάλλον, είναι ο Μανώλης Κοττάκης, μια εκδοχή κοντοκουρεμένου Πίκου Απίκου, αλλά με γλοιώδες, δαπίτικο βλέμμα, που το 11 κυκλοφόρησε το βιβλίο "Καραμανλής - off the record. Ο βαρύγδουπος τίτλος υπηρετεί μάλλον εμπορικές σκοπιμότητες, καθώς δυο μόλις χρόνια μετά την εκλογική πανωλεθρία του 09' ήταν μάλλον μικρό διάστημα για να αναζητεί δικαίωση ή για να έχει ωριμάσει εντός του Καραμανλή η ανάγκη για αποκαλύψεις, αθετώντας μάλιστα μια γνωστή ρήση του θείου του για την πολιτική, όπου "γίνονται πράγματα που δε λέγονται". Κι αν είχε την υπομονή να τρενάρει λιγάκι την κυκλοφορία του βιβλίου, θα μπορούσε να συμπεριλάβει κι ένα ακόμα κεφάλαιο, με τίτλο "καβάλα στο άλογο", για την πανηγυρική "δικαίωση" του προσωπικού του αφηγήματος για τα ήπια μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που είχε ζητήσει, και αν τις εφαρμόζαμε εγκαίρως, θα είχαμε γλιτώσει από τη μνημονιακή περιπέτεια ή τουλάχιστον θα μετριάζαμε τις επαχθείς συνέπειές της.

Όχι πως και τώρα δεν υπάρχουν τέτοιοι υπαινιγμοί μαζί με οφ δε ρέκορντ, παρασκηνιακές σαλτσούλες, από τις οποίες μου έχει μείνει περισσότερο η ιστορία από μια (σπάνια) επίσκεψη στο Λευκό Οίκο, όπου ο βασιλιάς ήλιος θάμπωσε τους πάντες με τις αναλύσεις του στο επίσημο δείπνο, αλλά έμεινε νηστικός, γιατί μιλούσε διαρκώς και τα γκαρσόνια έπαιρναν από μπροστά του τα πιάτα, πριν προλάβει να τα δοκιμάσει καλά-καλά. Έρεψε ο καημένος... Και παράλληλα κουραζόταν πολύ, όπως σε μια προεκλογική περίοδο, όταν κοιμόταν στο Μαξίμου, μαζί με το Ρουσόπουλο, ενώ η Νατάσα και η Μάρα τους έφερναν απέξω σουβλάκια (ωραίο το σπιτικό φαγητό, αλλά ποιος να το κάνει) χωρίς να διευκρινίζεται αν ήταν από του Μπαϊρακτάρη, που παρεμπιπτόντως, είναι ακριβός και άθλιος, φαγητό για τουρίστες.

Αλλά το πιο ζουμερό κεφάλαιο είναι μάλλον αυτό που περιγράφει τη στρατηγική του "μεσαίου χώρου", που περνούσε μέσα από τα ανοίγματα στην Αριστερά (για να έρθει μετά η κρίση και ο Σαμαράς και να του χαλάσει τη συνταγή της μετριοπάθειας, με την ακροδεξιά επαναφορά, που κατέστησε τον Καραμανλή κάτι σαν... αριστερή παρένθεση). Σε αυτή την έρμη και βασανισμένη έννοια περιλαμβάνονται φυσικά τα πάντα, χτυπημένα στο μπλέντερ: ο Κατριβάνος της ΕΔΑ, που έγινε υπερνομάρχης με στήριξη ΝΔ, ο Τζανετάκος και ο Παπούλιας, η συναναστροφή με Βούλγαρη, Καρύστιανη, Μητροπάνο και... Λάκη Λαζόπουλο (στο καμαρίνι του, στο θέατρο Βρετάνια, δίιπλα στην εικόνα του προστάτη αγίου του, του Αγίου Νεκταρίου, υπήρχε μια κάρτα με τις ευχές του Καραμανλή και της Νατάσας)! Κι ακόμα η γνωριμία με τον Μίκη, τον Κύρκο και το Χαρίλαο, σε μια συναυλία του Θεοδωράκη, με "μεσολαβητή" το Ρουσόπουλο.

Χαιρετήθηκαν θερμά και ο Ρουσόπουλος είπε πονηρά: "Εσείς οι δύο έχετε κάτι κοινό. Σας αρέσει πολύ το τσίπουρο!"
"Αλήθεια Κώστα; Αν είναι έτσι, θα σε καλέσω στο σπίτι μου στο Χαλάνδρι να πιούμε και να μιλήσουμε", πρότεινε ο Φλωράκης.
Πράγματι. Η πρόσκληση ήρθε λίγο καιρό μετά. Ο Καραμανλής πήγε με πάσα μυστικότητα στο σπίτι του Χαρίλαου, ήπιαν τσίπουρο μαζί και μίλησαν επί τρεις ώρες για όλα. Βαθύς γνώστης της ιστορίας ο Καραμανλής είχε την ευκαιρία να τα πει με μια εμβληματική φιγούρα του Εμφυλίου Πολέμου, τον καπετάν Γιώτη και να απολαύσει τη συζήτηση μαζί του. Είπαν πολλά, κυρίως για το ΕΑΜ και το Ζαχαριάδη. Αλλά ο Χαρίλαος, κλασικός χωρατατζής, δεν έχασε την ευκαιρία για αυτοσαρκασμό!
"Τι σόι κομμουνιστές είμαστε και εμείς βρε Κώστα. Μετά από μια μάχη στο Γράμμο, την ώρα της επιστροφής, πετάχρηκε ξαφνικά μπροστά μου μια οχιά. Ξέρεις τι έκανα; Σταυροκοπήθηκα φωνάζοντας 'Παναγιιά μου και Χριστέ μου", του διηγήθηκε σκασμένος στα γέλια.

Ακολουθεί η αναγνώριση του Καραμανλή ότι οι κομμουνιστές έχουν μπέσα και μια δήλωση του Φλωράκη στους δημοσιογράφους μετά από μια εκδήλωση του ιδρύματος Καραμανλή, για το αν ο νεότερος Καραμανλής θα γίνει πρωθυπουργός: γιατί, έχετε καμία αμφιβολία;
Σε άλλο σημείο του κεφαλαίου, λίγο παρακάτω, ο Κοττάκης χώνει για τους δικούς του λόγους και μια μικρή (τόσο δα να) προβοκατσιούλα για την Αλέκα και τις δηλώσεις στήριξης του Καραμανλή για τους ρωσικούς αγωγούς και το Δεκέμβρη του 08.

Άλλα "αριστερά ανοίγματα" που αναφέρονται είναι:
Ο Καραμανλής ενημέρωσε την Αλέκα Παπαρήγα πριν καλέσει το ΝΑΤΟ να συνδράμει στην ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων.
(Αυτό θα πει άνοιγμα, όχι αστεία, ενημέρωση φίλε)
Η ΝΔ ψηφισε, χωρίς προσυνεννόηση μαζί με το ΣΥΡΙΖΑ το νομοσχέδιο για βοήθεια στους 2.5000 ανέργους των φθινουσών βιομηχανικών περιοχών (Νάουσα, Δραπετσώνα, κτλ).
Η ΝΔ ψήφισε ειδική ρύθμιση για τη νοσηλεία αντιστασιακών στο ΝΙΜΙΤΣ.
Αλλά και τροπολογία στη Βουλή στο ν.σ. για την αύξηση των συντάξεων του Δημοσίου με την οποία εξομοιώθηκαν οι ανάπηροι ειρηνικής περιόδου (ΔΣΕ, αντιδικτατορικός αγώνας), παρά τις αντιδράσεις βουλευτών της. Ο Καράογλου δήλωσε "ψηφίζω με βαριά καρδιά για το Δημοκρατικό Στρατό", ενώ ο Βορίδης, που τότε ήταν στο ΛΑΟΣ, υποστήριξε ότι "δεν πρέπει να εξομοιώνονται άνθρωποι οι οποίοι έστρεψαν τα όπλα εναντίον της πατρίδας με ανθρώπους οι οποίοι πολέμησαν υπέρ της πατρίδας").
Η παρουσία του στο βιβλίο του Μανώλη Γλέζου για τα 50χρονα της ΕΔΑ, αλλά και στο βιβλίο του Λεωνίδα Κύρκου.
Η τοποθέτηση του Βούλγαρη στο Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ασχέτως αν εκείνος παραιτήθηκε υπό το βάρος κατηγοριών συντρόφων του).
Η παρουσία του υπουργού Απασχόλησης Πάνου Παναγιωτόπουλου σε εκδήλωση του ΠΑΜΕ (31/4/2004)!

Ενδιαφέρον έχει κι η τακτική της μετονομασίας κάποιων εννοιών και γεγονότων, για να μην πέσουν βαριές κι ασήκωτες στην κοινή γνώμη. Αντιγράφω πάλι από το βιβλίο.
Μολονότι κλασικός φιλελεύθερος ο ίδιος, σταμάτησε να χρησιμοποιεί τον όρο "φιλελευθερισμός", γιατί θύμιζε στην Αριστερά τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη.
Κι επίσης...
Λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες του 04', ο Καραμανλής δήλωνε σε ισπανό δημοσιογράφο ότι η ΝΔ είναι "μη δεξιά"!

Στο τέλος του κεφαλαίου σατιρίζει την όλη κατάσταση με την ιστορία ενός υπουργού που συνάντησε τη σθεναρή αντινεοφιλελεύθερη αντίσταση κάποιων συνδικαλιστών, όταν πρότεινε να μπει ένας μάνατζερ σε μια υπηρεσία, για να βελτιωθεί η απόδοσή της, αλλά συμφώνησαν όλοι μαζί του να μπει αντ' αυτού ένας καθηγητής δημόσιου Πανεπιστημίου, που ήταν το ίδιο ακριβώς πρόσωπο! Κι αυτό αποδείκνυε πως στην Ελλάδα μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις, αρκεί να το βαφτίζεις όπως θέλουν οι άλλοι!

Το επιμύθιο είναι ότι ο Καραμανλής του βασικού μετόχου, του ρωσικού αγωγού και των "διαταραγμένων" σχέσεων με τις ΗΠΑ, ήταν κάτι σαν τα σπαράγματα του καλού ΠαΣοΚ, που εμφανιζόταν με το όνομα της ΝΔ. Αλλά η σοσιαλδημοκρατία δεν είναι παρά το ανθρωπιστικό ψευδώνυμο του καπιταλισμού, για να διαιωνίσει την κυριαρχία του. Και "αριστερά" βαφτίζονται διάφορα δεκανίκια του συστήματος, που εμφανίζονται ως ντεμέκ εναλλακτική του, για να αποδείξουν ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τέτοια.

Για το τέλος κρατήσαμε ένα ακόμα σουρεαλιστικό σημείο.
Στο δρόμο για τις εκλογές του 2004, ο Καραμανλής δήλωσε στο περιοδικό Διαβάζω ότι μελετά το Κεφάλαιο του Μαρξ, επισκέφτηκε τον Άι Στράτη, ενώ σε ένα ταξίδι που κάναμε στην Ουκρανία το 2002, στην πτήση της επιστροφής ήρθε και μας μίλησε γα τον τρόπο που ο Στάλιν μετέτρεψε την ΕΣΣΔ σε ισχυρό κράτος... Μάλλον με θαυμασμό.

Δεν ξέρω αν ο Καραμανλής θα βγει και σταλινικός, δίνοντας εκ των υστέρων ένα ακόμα επιχείρημα στους Σεκίτες για να φωνάζουν "κάτω η χούντα του Καραμανλή" (κι αναρωτιέται κανείς γιατί δεν υπήρχε χούντα επί του Παπανδρέου του Γ' ή τώρα με το τρίτο μνημόνιο). Πάντως αν αυτός μελετούσε το Κεφάλαιο, δεν υπάρχει λόγος να παραξενευόμαστε που η Μάρα Ζαχαρέα είχε διαβάσει τη 18η Μπρυμαίρ. Μπορεί να το είχε από παλιά ο Ρουσόπουλος ή να της το είχε δανείσει ο Καραμανλής...

V for Βαζιούλιν

Σε μια προηγούμενη ανάρτηση με απρόσμενο(;) ίσως γκελ, καθώς έφτασε να είναι μία από τις τρεις πιο πολυδιαβασμένες στα χρονικά του μπλοκ, προέκυψε κι ένα παράπλευρο, πλην ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου θέμα για το έργο του σοβιετικού φιλοσόφου Βαζιούλιν και τη διεθνή σχολή Λογική της Ιστορίας. Επειδή το θέμα δεν προσφέρεται για εκτενή κι εξαντλητική ανάλυση στο νήμα ενός ιστολογίου, θα περιοριστώ σε μερικές γενικές επισημάνσεις, με αφορμή και ένα σχετικό σχόλιο του Παρατηρητικού. Σημειώνω εξ αρχής πως ό,τι γράφω, αντιστοιχεί σε ό,τι κατέει (όπως λέει κι ο φίλος Πόε) το δικό μου το μυαλό, που ούτε απεριόριστες δυνατότητες έχει, ούτε το έχω στύψει ιδιαίτερα, απλώς ως εκεί έφτασε και κάθισε να ξαποστάσει.

Κωδικοποιημένα λοιπόν, έχουμε και λέμε:

Οι μαθητές του Βαζιούλιν στην Ελλάδα δεν είναι ακριβώς κάτι ιδιαίτερο κι ενιαίο τα τελευταία χρόνια. Όχι πως έχει ιδιαίτερη σημασία, αλλά δεν έγιναν όλοι οι Όμιλοι επαναστατικής θεωρίας πυρήνες του ΕΠΑΜ, ούτε είδαν με καλό μάτι το πολιτικό φλερτ (και παραλίγο γάμο) με τον Καζάκη, ούτε πολύ περισσότερο ασπάζονται ή είναι κοντά στο πολιτικό σκεπτικό, που οδήγησε ως εκεί.

Παρεμπιπτόντως, το καλύτερο έργο που μας έχει δώσει το εν Ελλάδι τμήμα της ΛτΙ, είναι κατά τη γνώμη μου ενός μαθητή του Βαζιούλιν, που δεν ακολούθησε την παραπάνω διαδρομή, του Περικλή Παυλίδη (γνωστού και ως σοβιετικού κυριούλη στους παλιούς αναγνώστες του μπλοκ) και είναι το βιβλίο του για "το φαινόμενο της γραφειοκρατίας στην ΕΣΣΔ", που περιέχει σημαντικές κι αξιόλογες ιδέες, που -παρεμπιπτόντως- είναι αρκετά κοντά στις δικές μας θέσεις για το σοσιαλισμό, χωρίς προφανώς να ταυτίζονται με αυτές.

Τι είναι και τι θέλει η ΛτΙ και οι όμιλοι; Αυτό είναι καλύτερο να το βρει κανείς μόνος του απ' τη σελίδα της και τα κείμενα του ελληνικού της τμήματος. Δύο στοιχεία που μπορούμε πάντως να διακρίνουμε είναι: η απόλυτη προτεραιότητα στην ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας και η (διαλεκτική προφανώς και όχι βαρών) άρση του θεωρητικού κεκτημένου του Μαρξισμού.

Στο πρώτο σημείο βασίζεται ο (σωστός ή άδικος, πάντως έχει μια βάση) παραλληλισμός με τους αρχειομαρξιστές, που έκανε ο Παρατηρητικός: πρώτα η θεωρία κι ύστερα η δράση. Δεν ξέρω ποιες θεωρητικές ανεπάρκειες ή ποια καμπή της συγκυρίας υπαγορεύει ως καθήκον να αφήσουμε στην άκρη την πρακτική δουλειά και να καταπιαστούμε (σχεδόν αποκλειστικά κι όχι παράλληλα) με τη θεωρητική. Ακόμα κι ο Λένιν που απομονωνόταν κατά διαστήματα στην εξορία και κλεινόταν σε βιβλιοθήκες για να μελετήσει, προσανατόλιζε τη θεωρητική του ενασχόληση σε πολύ πρακτικά ζητήματα του επαναστατικού κινήματος (που τροφοδοτούσαν με τη σειρά τους τη θεωρητική αναζήτηση). Νομίζω πάντως (αλλά μπορεί να κάνω και λάθος) πως τα αυστηρά κριτήρια των ομιλιτών οριακά περιλαμβάνουν το Βλαδίμηρο (τις εκλαϊκευτικές του μελέτες και τις οξυδερκείς επισημάνσεις του) στους μεγάλους φιλοσόφους που εξέλιξαν το θεωρητικό κεκτημένο.

Όσο για το δεύτερο σκέλος: όσο ζωτική ανάγκη είναι για μια θεωρία να αναπτύσσεται διαλεκτικά και να μην αποστεώνεται σα δόγμα σε συνθήματα και μαγικές φόρμουλες, άλλο τόσο προβληματικές είναι οι ίσες αποστάσεις που διαφαίνονται από κάποιες αναφορές στο δίπολο δογματισμού-αναθεωρητισμού. Κι αν αυτό για το ελληνικό τμήμα χρησιμεύει ως αιχμή απέναντι στο ΚΚΕ, μπήκε το ερώτημα αν η διατύπωση αυτή είχε και εικοστοσυνεδριακές προεκτάσεις, ενάντια στο σφο με το μουστάκι -το οποίο όμως ξεδιαλύθηκε γρήγορα στα σχόλια της προηγούμενης ανάρτησης. Οι ΛτΙτες υπερασπίζονται με πάθος κι επιχειρήματα το ρόλο του Στάλιν ιστορικά, πχ απέναντι στους τροτσκιστές, αλλά ασκούν επιμέρους κριτική, πχ στα Οικονομικά Ζητήματα στην ΕΣΣΔ, που δεν τα δέχονται απόλυτα ως θεωρητική βάση, όπως κανει ουσιαστικά το Κόμμα στη δική του επεξεργασία για το σοσιαλισμό.

Ένα παρεμφερές ζήτημα είναι ότι ορισμένα ζητήματα, όπως η μεθοδολογία του Κεφαλαίου, άρχισαν για μια σειρά λόγους να μελετώνται συστηματικά τη δεκαετία του 50', μετά τη σταλινική περίοδο (για να το θέσουμε κάπως σχηματικά), κατά την οποία πάντως είχε αναπτυχθεί σημαντικό και πρωτοπόρο θεωρητικό έργο, όπως με τον Βιγκότσκι στην ψυχολογία και τη θεωρία της κυρίαρχης δραστηριότητας. Αυτό προφανώς δεν καθιστά τους πολλούς κι αξιολογότατους μελετητές αυτής της γενιάς "παιδιά του 20ού Συνεδρίου" και το έργο τους (που ούτε κατά διάνοια προσεγγίστηκε ποτέ από τον περιβόητο δυτικό Μαρξισμό) αναθεωρητικό.

Γενικά, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τέτοια βιογραφικά στοιχεία, προτού βγάλουμε πολιτικά συμπεράσματα. Το βιβλίο του Βαζιούλιν πχ, όπως είχα μάθει, είχε κολλήσει επί Μπρέζνιεφ, πιθανότατα σε κάποια γραφειοκρατικά γρανάζια, και κατάφερε να ξεκολλήσει μόλις στα χρόνια της Περεστρόικα, όταν είχαν αρχίσει να χαλαρώνουν και βασικά να διαλύονται τα πάντα, χωρίς αυτό να υποδηλώνει κάποιου είδους πολιτική συμπάθεια ή συγγένεια με τα γκεσέμια της παλινόρθωσης -ίσα-ίσα που ο Βαζιούλιν είχε κολυμπήσει ενάντια στο ρεύμα της αντεπανάστασης και είχε καταθέσει μάλιτα ως μάρτυρας υπεράσπισης στη δίκη του ΚΚΣΕ, όπου το έσυρε ο ανεκδιήγητος Γέλτσιν.

Κι αυτό είναι αρκετό για να καταδείξει μια βασική διαφορά του Βαζιούλιν από το γενκό πολιτικό προσανατολισμό του εκδοτικού (ΚΨΜ-Ναρ) που ανέλαβε την επανέκδοση του έργου του (η πρώτη έκδοση ήταν από τα Ελληνικά Γράμματα, αν θυμάμαι καλά), ανεξάρτητα από το ποια στοιχεία μπορεί να προβάλει κανείς σε ένα βιογραφικό σημείωμα.

Ένα σημαντικό έργο του Βαζιούλιν που δεν έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά, είναι η Λογική του Κεφαλαίου, όπου επιχειρείται να γίνει πράξη η έμμεση υπόδειξη του Βλαδίμηρου, που είχε πει ότι κανείς δεν έχει καταλάβει πραγματικά το Κεφάλαιο του Μαρξ, εφόσον δεν έχει διαβάσει τη Λογική του Χέγκελ. Και σε αυτό ακριβώς έγκειται η ιδιαίτερη αξία κα το ενδιαφέρον του, που δεν αναιρείται από τυχόν αντίστοιχες προσπάθειες άλλων μελετητών που αποτόλμησαν το ίδιο εγχείρημα. Σε κάθε περίπτωση, δε νομίζω να έχει μεταφραστεί κάτι από όλα αυτά στα ελληνικά, οπότε δε μιλάμε καν για χαλάζι που σπάει την αναβροχιά ή για τυφλούς, όπου βασιλεύουν οι μονόφθαλμοι.

Κλείνω με το δίπολο λογικού-ιστορικού, στο οποίο παραπέμπει κατά μία έννοια και το όνομα της σχολής (ΛτΙ), για το οποίο δεν είμαι σε θέση να πω κάτι παραπάνω (πέρα από την εοισήμανση της κομβικής του θέσης), ούτε να κρίνω την εκτίμηση του Παρατηρητικού για την άρση του μαρξισμού από το Βαζιούλιν, που προχωρά σε "ουσιαστική δάρρηξη της διαλεκτικής ενότητας ιστορικού και λογικού δίνοντας το προβάδισμα στο ιστορικό. Έτσι όμως σείονται συθέμελα οι μεθοδολογικοί πυλώνες της φιλοσοφίας του επιστημονικού κομμουνισμού με απρόβλεπτες συνέπειες για τις δυνατότητες εφαρμογής της στην πράξη για τον επαναστατικό μετασχηματισμό του κόσμου".

Θα κλείσω λοιπόν το σημερινό κείμενο, κάνοντας ένα ανοιχτό κάλεσμα σε οποιονδήποτε επώνυμο ή ψευδώνυμο αναγνώστη επιθυμεί, να αφήσει στα σχόλια ή στο μέιλ της κε του μπλοκ (αναγράφεται πάνω δεξιά) μια συνοπτική, περιεκτική και κυρίως εκλαϊκευτική σχετική ανάλυση, ως εισαγωγή στο θέμα, περίπου χίλιων λέξεων, για να δημοσιευτεί σε ξεχωριστό κείμενο και να τροφοδοτήσει την περεταίρω συζήτηση.

Τα χρήσιμα ψεύδη

Τις προάλλες η κε του μπλοκ έπεσε τυχαία σε μια εκπομπή του Άλφα και του Σρόιτερ (Αυτοψία) για τα πολικά ψεύδη. Η οποία ήταν μαεστρικά στημένη και με επίλεκτους καλεσμένους, για να καταλήξει στα κατάλληλα συμπεράσματα, ξεπλένοντας παράλληλα την υστεροφημία μερικών από τους πιο αντιπαθείς έλληνες πολιτικούς, όπως του φιλελεύθερο ταύρου (και μόνου και) Μάνου, του Πάγκαλου με το διαβόητο "όλοι μαζί τα φάγαμε"* και της Πιπιλή, που πιπιλούσε την ίδια καραμέλα, και έδινε δίκιο στον τελευταίο, αλλά πίστευε πως το έχανε γιατί ανήκε στο ΠΑΣΟΚ, που είχε ταυτιστεί με τα ρουσφέτια και το πελατειακό κράτος.

*Ένα ενδιαφέρον απόφθεγμα, γεμάτο λαϊκή σοφία, που θυμίζει μια αντίστοιχη φράση του Χότζα για τα εκατομμύρια λαού που οικοδομούν σοσιαλισμό στον πλανήτη (το ένα της Αλβανίας και τα χίλια της Κίνας) και το αθλητικό της αντίστοιχο, με έναν παίκτη δεύτερης διαλογής στο ΝΒΑ που είχε πει πως θα θυμάται για πάντα τη βραδιά που αυτός κι  Μάικλ Τζόρνταν πέτυχαν μαζί 70 πόντους (ένας ο δικός του και οι 69 του άλλου). Όσο για τον Πάγκαλο, έδειξε σύντομα την ειλικρινή μεταμέλειά του, βγάζοντας μάλιστα και βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, διανθισμένο με διαδικτυακά σχόλια από άτομα που συμφωνούσαν κι επαύξαναν ότι όλοι μαζί τα φάγαμε και κατακλέψαμε το κράτος.

Τα συμπεράσματα ήταν προφανή. Οι αντιδημοφιλείς πολιτικοί (θυμίζω πως αμέσως μετά από τη δήλωση που του εξασφάλισε μια θέση στην αθανασία, ο Πάγκαλος είχε αποφύγει να κατέβει στις εκλογές του 12' και να δει πώς θα κρινόταν από τη λαϊκή ετυμηγορία, την οποία έκρινε όμως ο ίδιος λέγοντας πως οι επόμενες συνθέσεις της Βουλής είχαν το χαμηλότερο επίπεδο στα χρονικά της Μεταπολίτευσης) είχαν δίκιο, και μας προειδοποίησαν εγκαίρως λέγοντας την αλήθεια για τα επώδυνα αλλά αναγκαία μέτρα που έπρεπε να παρθούν. Ο βασικός υπαίτιος γι' αυτήν την κατάσταση είναι ο κυρίαρχος λαϊκισμός και βασικά ο κυρίαρχος λαός που τον επιβράβευε με την ψήφο του. Με άλλα λόγια, δε φταίνε πρωτίστως οι λαοπλάνοι δημαγωγοί και ο κάε λογής έμποροι ελπίδας που τον εξαπατούσαν και τον κορόιδευαν γα να υφαρπάξουν την ψήφο του, αλλά ο λαός που ψηφίζει αυτούς που του τάζουν διάφορες υποσχέσεις και του λένε αυτό που θέλει να ακούσει.

Περιττό να σημειωθεί πως στο τσουβάλι του λαϊκισμού μπήκαν τα πάντα, από το "λεφτά υπάρχουν (το θέμα είναι που πάνε)" του ΓΑΠ, μέχρι τις αντιμνημονιακές κορόνες του Σύριζα. Στην ουσία όμως στο στόχαστρο μπαίνει καθε λαϊκή κατάκτηση, κάθε δικαίωμα που βασίζεται σε σαθρά θεμέλια και σε ένα ψέμα (τη μεγάλη ουτοπία της Μεταπολίτευσης) που πρέπει να τελειώσει. Κι ο λαός είναι ο βασικός φταίχτης που θέλει να παραμυθιαστεί (και δεν καταπίνει πάντα αμάσητους τους αστικούς μύθους των καναλιών).

Ναι, αλλά δεν υπήρχε "αριστερός αντίλογος" σε όλα αυτά; Φυσικά κα υπήρχε. Από την Ακριβοπούλου (Πασοκάρα αθάνατη) με τα τραβηγμένα μάγουλα να συμβολίζουν κατά μία έννοια την εικόνα του σημερινού Σύριζα, που δεν είναι ακριβώς το νέο ΠαΣοΚ, αλλά γερασμένη και παρηκμασμένη σοσαλδημοκρατία, κάτι σαν ΠαΣοΚ με μπότοξ.
Κι ο Αλαβάνος που ενδιαφερόταν κυρίως να καταδείξει τα ψεύδη του Σύριζα. Και στην κρίσιμη ερώτηση αν ο ίδιος έχει πει ποτέ ψέματα, έβγαλε ένα ωραίο λογύδριο για τη μερική απόκρυψη των δυσκολιών ενός στόχου κα την πολιτική που δεν πρέπει να παραπλανά, αλλά να γοητεύει και να τον παρακινεί σε δράση.
Μα τι ωραία που τα λέει...

Στην ουσία ο Αλαβάνος υπονοεί τις δυσκολίες της εξόδου από την ευρωζώνη και φαίνεται ως ο ανεύθυνος τυχοδιώκτης της Αριστεράς και καταλήγει να δυσφημεί την "ουτοπική της πρόταση", επιβεβαιώντας το βασικό σενάριο της εκπομπής και το "σιδερένιο ρεαλισμό" του υπαρκτού καπιταλισμού και των πολιτικών εκπροσώπων του.

Παράλληλα ο Αλαβάνος μπορεί να βαυκαλίζεται πως χρησιμοποιεί την τακτική του επαναστατικού μύθου και του "χρήσιμου ψεύδους", που μπορεί να κινητοποιήσει το λαϊκό παράγοντα, πχ όπως οι σοβιετικοί που ονόμασαν τον πόλεμο κατά της ναζιστικής Γερμανίας μεγάλο πατριωτικό, κι επιστράτευσαν ακόμα και επικλήσεις στους ιερούς προγόνους, τη μαμά πατρίδα και το θρησκευτκό αίσθημα, για να τονώσουν το ηθικό του λαού (ακόμα και των πιο "καθυστερημένων" τμημάτων του) εν όψει του υπέρ πάντων αγώνα.

Μόνο που αυτό είναι κάπως διαφορετικό. Και θυμίζει αρκετά μια συνηθισμένη ανάλυση συγκεκριμένου χώρου, που συνοδεύει το λεγόμενο μεταβατικό πρόγραμμα και υποστηρίζει πως αν ο λαός συσπειρωθεί κι αγωνιστεί γύρω από μερικά αιτήματα, θα αξιοποιήσουμε την άγνοια κινδύνου του, για να τον βάλουμε στο χορό και να πάει ως τις τελικές συνέπειες του αγώνα που ξεκίνησε. Περίπου όπως όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, έχοντας κατά νου ότι θα έβρισκε τις Ινδίες και εφόδια για ένα ταξίδι που θα κρατούσε πολύ λιγότερες ημέρες.

Ας επιστρέψουμε στους μπολσεβίκους και σε ένα διαφορετικό παράδειγμα από την πείρα του Οχτώβρη. Είναι εύλογη η υπόθεση πως αν το ρώσικο προλεταριάτο μπορούσε να μαντέψει εκ των προτέρων τις διακυμάνσεις και τις περιπέτειες της επανάστασης (ιμπεριαλιστική επέμβαση, εμφύλιος πόλεμος που ήρθε να προστεθεί στα βάρη των καταστροφών από τις μάχες του α' ΠΠ, κτλ) και την 'απομόνωσή' της λόγω της ήττας των επαναστατικών δυνάμεων στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τις εππρόσθετες δυσκολίες που συνεπαγόταν, πιθανόν να μην επέλεγε να εμπλακεί σε ένα τόσο δύσκολο και φιλόδοξο εγχείρημα. Μόνο που εδώ η "άγνοια" αφορούσε και τους ίδιους τους πρωτεργάτες της επανάστασης και του μπολσεβίκικου κόμματος, που δεν έλεγαν ψέματα στη βάση.

Αλλά το πιο σημαντκό είναι άλλο. Η εργατική τάξη της Ρωσίας δεν έφτασε τόσο μακριά, επειδή παρασύρθηκε από κάποια άγνοια κινδύνου και δεν μπορούσε να τραβήξει χειρόφρενο στον κατήφορο, αλλά επειδή ατσαλώθηκε η ίδια και ατσάλωσε και τους δεσμούς της με το κόμμα των μπολσεβίκων μέσα από μια σειρά σκληρών και μακρόχρονων ταξικών αγώνων -από την επανάσταση του 1905 ως και το Φλεβάρη του 1917).

Κι αυτή είναι η βασική συνθήκη που μπορεί να εξασφαλίσει και σήμερα όχι έναν πρόσκαιρο ενθουσιασμό, αλλά τη συνειδητή λαϊκή συμμετοχή, την αντοχή και τις ανεξάντλητες εφεδρείες που μπορεί να δώσει στον αγώνα ο υποκειμενικός παράγοντας. Αν όμως τον κοροϊδέψεις με εύκολες κυβερνητικές λύσεις από τα πάνω και μεταβατικά ημίμετρα και του κρύψεις τις δυσκολίες, αν δηλ του παρουσιάσεις ένα εύκολο δρόμο της Κακίας (όπως στο μύθο του Ηρακλή) με τη γρήγορη αποτυχία, μπορεί να τον κερδίσεις προσωρινά, αλλά θα τον απογοητεύσεις και θα τον χάσεις εξίσου εύκολα. Και πιθανότατα οριστικά.

Πίσω από τον ήλιο

Το σημερινό κείμενο δεν απευθύνεται μάλλον σε όσους έχουν στερεωμένες βεβαιότητες και δεν έρχεται να προσθέσει τη δική του βεβαιότητα, πάνω στις άλλες. Αντιλαμβάνομαι πως μια μη κατασταλαγμένη θέση μπορεί να εκληφθεί ως δειλός κεντρισμός ανάμεσα στο συγκροτημένο λόγο των δύο αντικρουόμενων πλευρών, που μπορεί ωστόσο να μετατραπούν σε Συμπληγάδες, που καταπλακώνουν κάθε αμφιβολία ή διαφοροποίηση κι εμποδίζουν, σε τελική ανάλυση, την κριτική σκέψη και την αναζήτηση σχετικά με το επίμαχο ζήτημα.

Θεωρώντας λοιπόν πως έχει πολλές πτυχές, όπως φάνηκε και στα σχόλια της προηγούμενης σχετικής ανάρτησης και πως δεν είναι τόσο εύκολο, όσο φαίνεται, να διακρίνει κανείς την κύρια, ανακεφαλαιώνω κάποια δικά μου συμπεράσματα, ανάκατα με προβληματισμούς και ζητήματα προς διερεύνηση (σχετικά κωδικοποιημένα, για να χωρέσουν όσο το δυνατόν περισσότερα).

Το βασικό σημείο που μπαίνει από τη μία πλευρά είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία διάκριση-καταπίεση εις βάρος των ομοφυλόφιλων κα οποιασδήποτε άλλης κοινωνικής ομάδας βάση της σεξουαλικής της προτίμησης, του χρώματος, κτλ. Και δεν υπάρχει κομμουνιστής ή φίλος του κόμματος (με κάποιες θλιβερές εξαιρέσεις, που δεν ειναι αμελητέες -αν όχι ως ποσότητα- ως φαινόμενο), που να διαφωνεί με την κατάργηση αυτών των διακρίσεων και τη διασφάλιση (νομική και ουσιαστική) των δικαιωμάτων αυτών.

Κριτήριο της θεωρίας (και των φραστικών διακηρύξεων) όμως είναι η πράξη. Κι όπως πολύ σωστά σημειώνει σε ένα σχόλιό της η Amor Omnia Vincit, το Κόμμα (όπως και η γυναίκα του Καίσαρα) πρέπει να φαίνεται και τίμιο, να παίρνει πρωτοβουλίες, μέσα κι έξω απ' τη Βουλή, για την κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων, το σπάσιμο της ομοφοβίας -και παραπλεύρως της καυποψίας και της ρετσινιάς για το ομοφοβικό ΚΚΕ, που καλλιεργείται μεθοδευμένα.
Κι αυτό ανεξάρτητα από τη θέση που παίρνει για το Σύμφωνο Συμβίωσης (ΣΣ) ή μάλλον ως απαραίτητο συμπλήρωμά της. Εφόσον δηλ δε συμφωνεί το Κόμμα με το ΣΣ, πρέπει να προβλέπει στην πρότασή του, με ποιον τρόπο θα ξεπεραστούν τα πρακτικά προβλήματα, όπως αυτό που αντιμετώπισε ο σύντροφος του Χατζησάββα στην εντατική, κ.ά. (κληρονομικά, συνταξιοδοτικά, κτλ).

{Υπάρχει παράλληλα ένα ζήτημα, που θίγει και μια παρένθεση παραπάνω, και το οποίο αφορά αποκλειστικά το Κόμμα και τα όργανά του, και δεν μπορεί να συζητηθεί (πόσο μάλλον να λυθεί) σε ένα ιστολόγιο. Περιορίζομαι λοιπόν να γράψω το αυτονόητο, ότι δηλ αυτοί που περισσεύουν στην οργανωμένη πάλη και τη συνειδητή της πρωτοπορία, δεν είναι οι συνειδητποιημένοι ομοφυλόφιλοι, αλλά οι ομοφοβικές αντιλήψεις κι όσοι τις εκφράζουν, ακόμα και σαν καλαμπούρι της κακιάς ώρας.}

Μπαίνει το ερώτημα αν αυτά τα πρακτικά ζητήματα μπορούν να διευθετηθούν με διαφορετικό τρόπο ή περνάνε υποχρεωτικά από το ΣΣ. Όπως επίσης αν το ΣΣ είναι ένα είδος υποκατάστατου του γάμου και συνδέεται με το δικαίωμα της υιοθεσίας. Ομολογώ (σα Μανόλης Καψής) πως δεν έχω τις γνώσεις για να εκφράσω κάποια έγκυρη γνώμη, υποψιάζομαι όμως πως το θέμα δεν μπαίνει γενικά και αόριστα προς συζήτηση, αλλά συγκεκριμένα, με βάση και τις γενικότερες νομοθετικές επιδιώξεις (πχ της ΕΕ).

Θεωρώ επίσης αναγκαίο να έχουν επιστημονική βάση οι επεξεργασίες μας. Συνεπώς είναι απαραίτητο να παρουσιαστεί μια σοβαρή, συλλογική δουλειά και επιμέρους μελέτες στον τομέα των έμφυλων σχέσεων συνολικά και πιο ειδικά στο ζήτημα της ανάπτυξης-δαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδού και του ρόλου που παίζουν (ή παύουν σταδιακά να παίζουν) τα γονεϊκά πρότυπα, η σχέση με τη βιολογική μητέρα, τον πατέρα, κτλ. Κι επειδή η επιστημονική έρευνα και ο διάλογος της επιστημονικής κοινότητας δεν είναι ακριβώς κάτι ουδέτερο, για να περιμένουμε να αποφανθεί, καταδεικνύεται, κατά τη γνώμη μου, το κενό που έχει αφήσει το ΚΜΕ -ή τέλος πάντων την ανάγκη να υπάρχει κάτι αντίστοιχο.

Νομίζω πως χρειάζεται επίσης και μια πιο συστηματική και έγκυρη ενασχόληση για το πώς αντιμετώπιζαν αντίστοιχα ζητήματα α. Οι κλασικοί και β. Οι σοβιετικοί (ή άλλες ΛΔ), για να διαλυθούν κάποιοι αστικοί μύθοι ή εύκολα, απλοϊκά σχήματα (η Σοβιετική Ένωση κυνηγούσε τους ομοφυλόφιλους). Αλλά και για να μας δώσει μια βάση για την επικαιροποίηση και το προχώρημα του κεκτημένου τους.

-Από μια πρόχειρη σφυγμομέτρηση στον κύκλο μου, που δεν είναι απαραίτητα αντπροσωπευτική μιας γενικότερης τάσης, καταλαβαίνω ότι οι νεότερες γενιές είναι πιο δεκτικές στο ΣΣ κι ενδεχομένως κάπως πιο ευαισθητοποιημένες ενάντια στην ομοφοβία -κάτι που μεταξύ άλλων έχει να κάνει με βιώματα, παραστάσεις, και τη γενικότερη παιδεία που προκύπτει από αυτά. Δεν καταλαβαίνω ωστόσο, γιατί πρέπει να θεωρούνται αντιδραστικοί, "πίσω από τον ήλιο", κτλ όσοι τάσσονται με επιχειρήματα ενάντια στο ΣΣ, ενώ είναι προοδευτικοί, μπροστά από τον ήλιο (και την εποχή τους μη σου πω), όσοι θεωρούν το φύλο κατεξοχήν κοινωνική κατασκευή και βασικά προσωπική επιλογή του καθενός.

Θεωρώ παρεμπιπτόντως κάθε συμψηφισμό και εξομοίωση του τύπου "το ΚΚΕ λέει τα ίδια με την εκκλησία, το Φαήλλο, τους Χρυσαυγίτες, κτλ, φαιδρή κι αδιάφορη. Και βασικά ούτε καν πρωτότυπη, αν θυμηθεί κανείς την αντίστοιχη καραμέλα για το σχέδιο Ανάν, τα ναρκωτικά κι άλλα τέτοια θέματα που παρείχαν πιστοποιητικά προοδευτικότητας για αστικά κόμματα, όπως το ΠΑΣΟΚ και το ΠΑΣΟΚ της νέας εποχής.

-Θυμάμαι τις αντιδράσεις που είχε ξεσηκώσει παλιότερα μια ομιλία του Αλυσανδράκη στη βουλή, όπου συνέδεσε αν θυμάμαι καλά την αντίθεσή του στο ΣΣ με το ζήτημα της νομιμοποίησης ενός τρίου, σεξτέτου, οκτέτου, κτλ.
Εάν παρόλα αυτά η ουσία για το ΣΣ έγκειται στην αγάπη μεταξύ δύο ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, προσωπικά δεν έχω τις γνώσεις και κανένα μεθοδολογικό εργαλείο, για να διαχωρίσω την περίπτωσή τους από την πολυγαμία και να θέσω κάποιο (αριθμητικό ή άλλου είδους) όριο. Ούτε θεωρώ σωστή, εν προκειμένω, την ιστορική προσέγγιση και τη λογική να εξεταστεί μόνο το επιμέρους ζήτημα που φαίνεται ώριμο -ή τέλος πάντων πιο ώριμο από τα άλλα.

-Επιπλέον. Αν οι έμφυλες σχέσεις και η μορφή τους καθορίζονται από κοινωνικούς, ιστορικούς παράγοντες, και δεν είναι μια για πάντα δοσμένες, αν δηλ με άλλα λόγια "γκέι δε γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι" (με κάποιες βιολογικές, ορμονικές εξαιρέσεις) αναρωτιέμαι αν μπορεί να σταθεί ο ισχυρισμός (ή τέλος πάντων να τον εξετάσουμε) ότι η κοινωνία μελλοντικά θα διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο που θα οδηγήσει στην εξάλειψη ή την ελάττωση της συχνότητας του φαινομένου (και παράλληλα πολλών άλλων σεξουαλικών συμπεριφορών, που θα εξελίσσονται παράλληλα). Κάτι όμως που ξεφεύγει πολύ από το ζήτημα που είναι στην επικαιρότητα.

-Η ταξική σκοπιά είναι πανταχού παρούσα. Νομίζω ότι οι πλούσιοι ομοφυλόφιλοι θα έχουν πάντα τη δυνατότητα να ξεπερνάνε κάθε νομικό εμπόδιο, ακόμα και για την υιοθεσία και μάλιστα όχι ορφανών παιδιών, αλλά με αγοραπωλησία από ένα φτωχό ζευγάρι που δε θα μπορεί να σηκώσει το οικονομικό βάρος της ανατροφής του παιδιού.
Από την άλλη, η ταξική αντιλαϊκή πολιτική των εκάστοτε κυβερνήσεων δεν αφήνει κανένα δικαίωμα όρθιο, για κανένα παιδί, ζευγάρι, οικογένεια, κτλ.

-Τελευταίο και λιγότερο σημαντικό ίσως, αλλά θα είχε νομίζω ειδικό ενδιαφέρον να πει τη δική της γνώμη της για το ζήτημα κι η Λιάνα Κανέλλη -με την ίδια έννοια, που περίμενα να δω και την τοποθέτηση του Νεόφοιτου, για το πώς βλέπει τα πράγματα, ανεξάρτητα με το αν συμφωνώ μαζί του ή όχι.

-Με τα παραπάνω κωδικοποιημένα ζητήματα δεν εξαντλώ προφανώς ούτε κατά προσέγγιση το ζήτημα, ούτε επιδιώκω να ανακυκλώσω την προηγούμενη συζήτηση (αν και μπορεί να εκληφθεί ως διευκόλυνση για όσους θέλουν να τη συνεχίσουν ή δυσκολεύονται να την παρακολουθήσουν μετά τα 200 σχόλια). Θα ήθελα όμως (χωρίς να μπορώ φυσικά να προκαταβάλω εισηγητικά την καμπή της συζήτησης στα σχόλια) να επιστήσω την προσοχή των σφων αναγνωστών/σχολιαστών στο ζήτημα του φύλου και των χαρακτηριστικών του, όπου βρίσκεται κατά τη γνώμη μου κι η ουσία του πράγματος.