Ιεροσυλία

Ανάμεσα από το παιδαγωγικό και τα γηπεδάκια στην αγίου δημητρίου είναι ένα κτίριο σωστό γεφύρι της άρτας, που κανείς δεν ξέρει γιατί προορίζεται και μένει εδώ και χρόναι γιαπί.
Εκεί έχει λάβει χώρα μια από τις μεγαλύτερες εξυπνάδες-αλητείες που έχουμε κάνει κατά καιρούς.
Τα συμπαθητικά μουλάρια (μόνο κκε μ-λ υπάρχουν στη θεσσαλονίκη, αν και εσχάτως με το συνέδριο εμφανίστηκαν από το πουθενά και οι άλλοι) έγραψαν σε αυτόν τον τοίχο εν όψει εκλογών κάτι σαν "αντίσταση στην Ε.Ε" και από κάτω "ψηφίστε κκε μ-λ".
Τα δικά μας τα σαΐνια για να επιβεβαιώσουν τον τίτλο των ασβεστατζήδων του πρύτανη, πήγαν και το έσβησαν, αλλά στη συνέχεια τους έκοψε και σκαρφίστηκαν καλύτερο. Έσβησαν στα επόμενα μόνο την παρένθεση κι ό,τι ήταν μέσα σ' αυτήν.
Μάλιστα μερίμνησαν ακόμα και για το αστεράκι στο σήμα.

Έτσι το κτίριο αυτό έμενε μνημείο της ανοχής μας απέναντι στους άλλους. Γιατί χώρο να γράψουμε κάτι δικό μας αν θέλαμε είχε. Αλλά εμάς μας ενδιέφερε πρωτίστως να μην υπάρχει σύνθημα των άλλων.
Αυτό το μνημείο τώρα δεν υπάρχει. Μαζί του εξέλειψε κι ο σεβασμός στην πολιτική ιστορία της πόλης...

Άξιος ο μισθός του

Γράφει μες στη βδομάδα που μας πέρασε ο Γιώργος Δεκαστίκ στο Έθνος μεταξύ άλλων:

Συνειδητός υποκινητής επεισοδίων ο υπουργός Παιδείας (...) επιδιώκει να υποδαυλίσει συγκρούσεις μες στα Πανεπιστήμια, θεωρώντας βάσιμα ότι αν προκληθεί χάος θα διευκολυνθεί η υλοποίηση των κυβερνητικών σχεδίων. Τα θλιβερά επεισόδια που εκτυλίσσονται τις τελευταίες μέρες δείχνει ότι πετυχαίνει τον στόχο του...

(Στη συνέχεια λέει ότι έχει δίκιο ο Παπανδρέου που λέει ότι την βία (την οποία καταδικάζει από όπου κι αν προέρχεται) την υποθάλπ(τ)ει με την πόλωση που δημιουργεί ο Στυλιανίδης, αλλά και ο Αλαβάνος που λέει ότι Καραμανλής και Στυλιανίδης ακολουθούν πολιτική κουκουλοφόρου στο θέμα των ΑΕΙ. Και συνεχίζει:

Η κυβερνητική παράταξη εκμεταλλεύτηκε τον εκφυλισμό των σχέσεων της ακαδημαϊκής κοινότητας για να προωθήσει στο πανεπιστήμιο πειραιά δεξιούς παρακρατικούς μπράβους της νύχτας ,ε λοστούς και παραλυτικά σπρέι, ενώ έξω από το ίδρυμα είχαν προσέλθει αναρχικοί, άσχετοι με τους φοιτητές και οπλισμένοι μες μολότοφ, οι οποίοι συγκρούονταν με τα ΜΑΤ.
Το πρόβλημα το έχουν οι φοιτητές και οι καθηγητές που υπερασπίζονται τον δημόσιο χαρακτήρα των ΑΕΙ. Τον δικό τους αγώνα βλάπτει η εικόνα αυτών των ημερών ακι αυτοί έχουν συμφέρον να την ανατρέψουν.

(...)Δεν έχουν καμιά ανάγκη προσφυγής στη δράση μεμονωμένων ομάδων. Αυτοί εκφράζουν την δημοκρατική νομιμότητα στα ΑΕΙ κι όχι η κυβέρνηση, που ευνοείται από την προσφυγή στη βία, την οποία προωθεί εμμέσως ευθέως

Εμείς για την Κανέλλη για ποιον λόγο ακριβώς πρέπει να απολογούμαστε δεν έχω καταλάβει.
Αυτός είναι ΝΑΡ κι εγώ είμαι ΚΚΕ, αλλά διαφωνώ. Μήπως να αλλάζαμε;
Ο τίτλος είναι από την Κόντρα που το αναδημοσίευσε.
Και μην ξεχνάτε: για τις εκτελέσεις στην κατοχή έφταιγε το ΕΑΜ
Και τα μυαλά στα κάγκελα

Ναρκωτικά

Τεράστιο θέμα. Μια πτυχή μόνο.
Το σημαντικό δεν είναι τόσο να τοποθετηθούμε υπέρ ή κατά της νομιμοποίησης. Δε λύνονται κάποια πράγματα με διοικητικό τρόπο, όπως δε λειτούργησαν πχ και στην ποτοαπαγόρευση.
Το σημαντικό είναι η πρόληψη, να εξαλείψεις τα κοινωνικά αίτια που οδηγούν στη μαστούρα και την αποχαύνωση, την εξάρτηση. Αλλά αυτό θα στραφεί ενάντια σε όλες τις εξαρτήσεις, σε όλες τις πρέζες, όχι μονάχα την ηρωίνη που σκοτώνςι, αλλά ενάντια σε ό,τι αποβλακώνει και κρατά δέσμιο τον άνθρωπο, την ουσία του και την προσωπικότητά του.

Ποιος είναι όμως ο πυρήνας της διαφωνίας με όσους υπερασπίζονται την νομιμοποίηση;
όπως το έχω καταλάβει εγώ, το κύριο είναι αν συμφωνείς ή διαφωνείς με τα ναρκωτικά αυτά καθεαυτά. Έχω καταλάβει ότι όποιος τ αυπερασπίζεται κατ' ουσίαν υπερασπίζεται τις προσωπικές του επιλογές και θέλει να τις απενοχοποιήσει, να μην του σαλακώσουν το προφίλ του άτεγκτου αγωνιστή.
Οκέι κι εγώ δεν είμαι υπέρ του ασυμβίβαστου με την κνίτικη ιδιότητα. Δε σημαίνει ότι αυτός ο σφος είναι ανίκανος να προσφέρει, ή ότι μας δυσφημεί (άλλα πράγματα μας δυσφημούν περισσότερο). Το θεωρώ διοικητικό μέτρο. Και στην τελική δε λειτουργούμε έτσι μες στην ΚΝΕ. Γίνεται εξαντλητική συζήτηση με όσους είναι συστηματικοί χρήστες (αν και σπάνια υποπίπτει στην αντίληψη ανώτερων οργάνων, άσε που πολλές φορές κι αυτά κάνουν τα στραβά μάτια για να καλύψουν τις δικές τους αδυναμίες).
Συμφωνούμε όμως ότι η εξάρτηση είναι αποχαύνωση, κίνδυνος, όπλο χειραγώγησης.
Εκεί είναι ο πυρήνας της διαφωνίας. Ότι οι άλλοι λένε ένα σωρό επιχειρήματα για το πόσο αθώο κι ακίνδυνο είναι στην τελική. Λες και μιλάμε για σωματικό καθαρά κίνδυνο κι όχι κοινωνικό που έχει να κάνει με τις κοιμισμένες, μαστουρωμένες συνειδήσεις. ως εκεί φτάνει η αναλυτική τους ικανότητα. Το ζήτημα αφηρημένα ιατρικά και επιστημονικά, όχι κοινωνικά και συγκεκριμένα.

Μετά είναι εύκολο να συμφωνήσεις και στα υπόλοιπα. Στα οποία δηλ συμφωνούμε κι από τώρα. Ότι πρέπει να κυνηγάν τους μπάτσους και τους μεγαλοεμπόρους κι όχι το βαποράκι που πουλάει για να εξσφαλίσει τη δόση του.
Αλλά για την πρόληψη θα συμφωνήσουμε; Αν κάτι είναι αθώο κι ακίνδυνο τότε γιατί να το προλάβουμε;
Είναι ή δεν είναι κίνδυνος η φυγή από τα προβλήματα; Η λογική να τη βρούμε έτσι γιατί δεν παέι άλλο; Αντί αυτό το δεν πάει άλλο να εκφραστεί στους δρόμους, σε άλλη κατυεύθυνση. Και επειδή νισάφι πια με το πολυφορεμένο επιχείρημα "δεν οδηγούν απαραίτητα στα βαρια τα μαλακά". Αν κάποιος το κάνει για να τη βρει, αλλά αυτό το δεν πάει άλλο είναι ισχυρό, δεν θα αναζητήσει κάτι πιο δυνατό για να την παλέψει; Αυτή είναι η βασική και αιτιώδης σύνδεση. Χώρια ότι θα του τα πλασάρει ο ίδιος ο έμπορας, τα ίδια δίκτυα παροχής, που θα τον τυλίξουν στα δίχτυα τους και σιγά να μην τον αφήσουν να ξελαμπικάρει κα ινα αποτοξινωθεί.

Και πρόληψη δεν είναι τα αστεία φυλλάδια στα σχολεία που δεν τραβάν την προσοχή κανενός και προκαλούν κυρίως χάχανα και αδιαφορία.
Πρόληψη πρώτα και κύρια είναι να προλάβεις τα κοινωνικά αίτια. Και να αλλάξεις την κοινωνία που τα γεννάει.

Πρόληψη είναι και οι ταινίες του Δαλιανίδη. Πρώτα δείτε και μετά γελάστε.
Σκηνές ελάχιστα ρεαλιστικές και με λίγο κήρυγμα, αλλά φοβερές.

Από τα τσακάλια: όσο είναι έτσι οι δομές της κοινωνίας μας θα αυξάνεται και η εγκληματικότητα και τα κρούσματα χρήσης ναρκωτικών...

Από την στροφή (που κυκλοφορεί σήμερα μαζί με το τιβι αβάντι και μπροστά της το αντίστοιχο του Σεφέρη, δεν πιάνει μία):

Θέλουμε περισσότερα νοσοκομεία, όχι φυλακές. Άρρωστοι είμαστε.

Ποιοι είναι σήμερα που σηκώνουν κεφάλι; Οι νέοι. Δως τους λοιπόν κάτι να τους υπνωτίσεις. Γι' αυτό δεν πιάνουν τους εμπόρους και τους μπάτσους που τα πουλάνε.

Και τέλος συγκλονιστικό τραγούδι του Μπονάτσου που μάλιστα πέθανε από αυτά.

Να το πρεζάκι όλοι λένε σαν με βλέπουνε
Σαν το καράβι που ξεβράστηκε σε ξέρα
Θέλω ν' αλλάξω τον κόσμο να μην ντρέπομαι
Όμως συνήθισα τον βρώμικο αέρα...

Περί νομοτέλειας ΙΙΙ

Και ολοκληρώνουμε την τριλογία με το αφετέρου που αφήσαμε παρακάτω.
Μακάρι να ήταν τόσο απλό. Αν ήταν έτσι μπορούμε να πούμε ότι οι αντικειμενικές συνθήκες υπάρχουν και το μόνο που απομένει είναι να ωριμάσει ο υποκειμενικός παράγοντας. Είναι όντως τόσο απλό; Υπάρχουν οι αντικειμενικές συνθήκες; Υπάρχουν από την άποψη ότι η βασική αντίφαση έχει ωριμάσει -βασικά περίπου κοντεύει να σαπίσει- αλλά δεν υπάρχουν κρισιακά φαινόμενα; Μήπως ο καπιταλισμός δεν έχει φάει τα ψωμιά του; Δεν έχει εξαντλήσει όλα τα περιθώρια ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων;
Ζούμε σε μια φανερή αντίφαση, όπου όλοι συμφωνούμε ότι οι συνθήκες είναι υπερώριμες, εδώ και χρόνια, για πέρασμα στον σοσιαλισμό, αλλά απέχουν πολύ από το να είναι ώριμες για την επανάσταση.

Και τι μπορεί να κάνει ο υποκειμενικός παράγοντας για να επισπεύσει την εξέλιξη, να αλλάξει τη συγκυρία που επιβάλλει η νομοτέλεια; Είναι εντελώς ανίσχυρος μπροστά της; Το παράδειγμα της επανάστασης του Οκτώβρη, της επανάστασης που γι' αυτό ακριβώς ο Γκράμσι έγραψε ότι έγινε ενάντια στο κεφάλαιο του Μαρξ, δεν είναι περίτρανη απόδειξη για το αντίθετο;
Και κάτι ακόμα. Ο Λένιν έγραφε σε κάποιο από τα τελευταία του κείμενα ότι δεν καταλαβαίνει για ποιο λόγο η Ρωσία έπρεπε να περάσει όλη την καπιταλιστική βαρβαρότητα για να ολοκληρώσει τον αστικοδημοκρατικό της εκσυγχρονισμό και να ωριμάσουν οι συνθήκες για σοσιαλισμό. Αυτό μπορούσε να γίνει κάλλιστα υπό το νέο καθεστώς της εργατικής εξουσίας.
Μήπως μπορούμε να το επεκτείνουμε κι αλλού αυτό; Οι συνθήκες δεν έχουν ωριμάσει ακόμα για κάποια πράγματα, αλλά μπορούμε να επισπεύσουμε την ωρίμανσή τους μέσα από νικηφόρες επαναστάσεις, χωρίς να περιμένουμε εκείνο τον καιρό και ανάσταση νεκρών.
Πάρτε την εξουσία όποτε αυτό είναι δυνατό και θα βάλουμε εμείς σε καινούριες ράγες τη νομοτέλεια και την εξέλιξη της κοινωνίας.
Φρίττω με το απλοϊκό της αντιδιαλεκτικής μου σκέψης, αλλά μήπως υπάρχει βάση κάπου σε όλα αυτά;

Όπως και να 'χει το σημαντικό είναι ότι ο υποκειμενικός παράγοντας δεν είναι υποβαθμισμένος. Και πρέπει να είμαστε δημιουργικοί, γεμάτοι επαναστατική τόλμη και φαντασία για να εξαντλήσουμε τα όριά της, τα οποία τώρα που επικαλούμαστε συνεχώς τις αντικειμενικές συνθήκες -που κατά τα άλλα είναι υπερώριμες- αγνοούμε. Όπως τα αγνοούσαν και πολλοί μπολσεβίκοι του καιρού του Λένιν που θεωρούσαν αδύνατη την επανάσταση, όταν κι ο ίδιος έδινε ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας στην επανάσταση (θρυλείται ότι τα ποσοστά -αν και χωρίς χαρτάκια αλλά Γιάλτα αυτή τη φορά- που έδωσε ο μπουκ ήταν κάτι σαν 20 υπέρ 80 κατά.

Όπως λέει και ο απίστευτος ποητής Μπίρμαν.
Η γη έτσι κι αλλιώς θα γίνει κόκκινη. Είτε από ζωή, είτε από θάνατο.
Αλλά... θα φροντίσουμε εμείς για αυτό.
Αυτό το τραγούδι είναι ο ύμνος της νομοτέλειας και την εκφράζει πολύ αλύτερα από πολλούς ινστρούκτορε της Ντε Ντε Αρ της εποχής.

Περί νομοτέλειας ΙΙ

Ένα κλασικό τσιτάτο του κομπογιανίτικου μαρξισμού φέρνει ως παράδειγμα για την κατανόηση της νομοτέλειας το παράδειγμα ενός διψασμένου που στέκεται δίπλα σε μια βρύση. Είναι νομοτελειακό ότι αν απλώσει το χέρι του να φτάσει τη βρύση θα μπορέσει να ξεδιψάσει, αλλά αν δεν το κάνει είναι εξίσου νομοτελειακό ότι θα ψοφίοσει της δίψας. Όπως και να 'χει απαιτείται η δική του συμμετοχή για την πραγματοποίηση της νομοτέλειας.
Αυτό αφενός παραπέμπει σε απόψεις του τύπου ότι οι άνθρωποι είναι ενεργούμενα μιας ανώτερης δύναμης, ή μιας προκαθορισμένης εξέλιξης που δεν την ορίζουν οι ίδιοι κι ότι το καλύτερο που μπορούν να κάνουν είναι να λειτουργούν στα πλαίσια και το περιθώριο που τους αφήνει αυτή. Κι αφετέρου τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά στην πραγματική ζωή.

Ας μείνουμε όμως λίγο στο αφενός. Δεν μπορούμε να παρακάμψουμε την αντικειμενική πραγματικότητα και να λειτουργούμε βολονταριστικά. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να μην ξεπέσουμε σε έναν χυδαίο ντετερμινισμό (στον οποίο λίγο πολύ είχαν γλιστρήσει οι μενσεβίκοι κι ανάμεσά τους γεροί μαρξιστές);
Μια κάποια λύση φαίνεται να μας δίνει το λεγόμενο φάσμα δυνατοτήτων. Παραμένει πάντα η σχέση αιτίου-αιτιατού, τα αποτελέσματα δεν αεροβατούν χωρίς να πατάν στις υλικές αντικειμενικές συνθήκες, αλλά τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο. Μπορεί να συμβεί είτε το ένα είτε το άλλο κι αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τον υποκειμενικό παράγοντα.
Αυτό συμβολίζεται έξοχα από το δίλημμα κομμουνισμός ή βαρβαρότητα που αναλύσαμε και στο προηγούμενο ποστ.
Πώς θα γίνει όμως πιο ολοκληρωμένη η διατύπωση (και μαζί της κι η ουσία); Αν δούμε τι είναι αυτό που προσδιορίζει και καθορίζει αυτό το φάσμα δυνατοτήτων. Κιαυτό είναι η κάθε φορά βασική θεμελιώδης αντίφαση που καθορίζει (σε τελευταία ανάλυση) και τις υπόλοιπες δευτερεύουσες αντιθέσεις της κοινωνίας. Ως γνωστών οι αντιθέσεις είναι η βάση της διαλεκτικής και η πηγή εξέλιξης της κοινωνίας.
Πώς σχηματοποιείται αυτό όσον αφορά την σημερινή κοινωνία και τις προοπτικές εξέλικής της; Η βασική αντίθεση είναι μεταξύ κεφαλαίου εργασίας κι η οποιαδήποτε παραπέρα εξέλιξη δε μπορεί να νοηθεί χωρίς να δίνει απάντηση σε αυτή την αντίφαση.

Ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά. Πώς μπορεί να επηρεάσει η υποκειμενική δράση τα όρια και το φάσμα δυνατοτήτων της αντικειμενικής νομοτέλειας; Πότε μπορούμε να μιλάμε για δυνατότητα επιστημονικής πρόβλεψης των επερχόμενων εξελίξεων και των βασικών τους κατευθύνσεων από επαναστατική σκοπιά;

Περί νομοτέλειας

Τι είναι άραγε νομοτέλεια;

Η αναγκαιότητα να απαντηθεί αυτό το ερώτημα ανέκυψε πιο έντονη από ποτέ με δραματικό τρόπο μετά τον ιστορικό θάνατο του σοσιαλισμού και της Σοβιετικής Ένωσης. Μέχρι τότε όλοι θεωρούσαμε ως νομοτέλεια ότι το κλάσμα που αντιπροσώπευε το μέρος του χάρτη που κοκκίνιζε (και έφτασε να προσεγγίζει το 1/3! Βέβαια μόνο η ΕΣΣΔ πιάνει το 1/6 και η Κίνα το 1/5 από πληθυσμιακή άποψη) θα συνέχιζε να μεγαλώνει σταθερά μέχρι να γίνει μονάδα.
Έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη!
Εκεί σταματούσαμε όλοι μας το ποίημα του Μπίρμαν και δεν πηγαίναμε ποτέ παρακάτω.

Παρακάτω αρχίσαμε να πηγαίνουμε μετά το 90'. Οπότε ήρθε ο εμπειρισμός από την ανάποδη. Μέχρι τότε όποιος έλεγε ότι μπορεί να υπάρξει πισωγύρισμα δεν θα περνιόταν για τρελός, αλλά στην καλύτερη των περιπτώσεων ηττοπαθής του κερατά και στην χειρότερη πράκτορας του ιμπεριαλισμού που αρνείται την ακατανίκητη ισχύ και την υπέρλαμπρη λάμψη του μαρξισμού-λενινισμού.
Τώρα που όλα τα σκιάζει η φοβέρα και τα πλακώνει η σκλαβιά, πολλοί (που δεν άντεξαν και λύγισαν θα έλεγε η ΚΕ) λένε με επιστημονικοφανή διατύπωση, το "τίποτα δεν γίνεται, τίποτα δεν αλλάζει" που λέει ο πολύς κόσμος που τον έχει πάρει από κάτω και δε λέει να σηκώσει κεφάλι με τίποτα.
Η πιο μετριοπαθής άποψη είναι αυτή που προχωράει και στον επόμενο στίχο του Μπίρμαν.
Ή κόκκινη από ζωή, ή κόκκινη από θάνατο...
Δε μας λέει κανείς ότι θα γίνει ντε και καλά κόκκινη από ζωή. Ο Ρούσης λέει ότι στο δίλημμα κομμουνισμός ή βαρβαρότητα, η βαρβαρότητα είναι εξίσου πιθανή κατάληξη. Το δίλημμα "κομμουνισμός ή βαρβαρότητα" είναι νομοτελειακό, αν δεν πάμε προς τον κομμουνισμό θα οδηγηθούμε οπωσδήποτε προς την βαρβαρότητα και την καταστροφή. Ο κομμουνισμός όμως δεν είναι νομοτέλεια, για να έρθει από μόνος του μέσα από σιδερένιους νόμους ανάπτυξης της εξέλιξης της κοινωνίας.

Προσωρινός επίλογος: όπως έλεγε γελώντας κι ένας τελείως απολιτίκ φίλος μου (ελπίζω να τον κάνει καλά η κνίτισσα κοπέλα που έχει τώρα, εκτός κι αν τον κάνει σαν τα μούτρα μας) όταν είχα γράψει κάπου κομμουνισμός ή βαρβαρότητα.
-Θα πω στην τύχη το δεύτερο. Τι κερδίζω;

Την βαρβαρότητα κατά πάσα πιθανότητα. Όπως κι όλοι μας όσο αφήνουμε τα πράγματα να μείνουν έτσι...

Κομμουνισμός

Η ιστορία είναι από το εκπληκτικό βιβλίο της Διδούς Σωτηρίου "Κατεδαφιζόμεθα".

Ο δισίλογος και εθνικόφρων θείος γαλουχεί το ορφανό ανίψι του στα μεγάλα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, οπότε μεταξύ άλλων κηρυγμάτων τον νουθετεί να δυσπιστεί και να μην χρησιμοποιεί τη λέξη λαός γιατί είναι κατασκέυασμα των κομμουνιστών. Απορημένος ο μικρός του λέει ότι έχει ακούσει και τον ίδιο να χρησιμοποιεί την απαγορευμένη λέξη κάνοντας λόγο για τον "περιούσιο λαό".
"Άλλος ο λαός ο δικός μας και άλλος αυτός των κουκουέδων" αποφαίνεται ο θείος κι ο μικρός δράττει την ευκαιρία να αποδείξει πως αφομοίωσε τις καινούριες αυτές γνώσεις ρτην επομένη στο σχολείο. Τα υπόλοιπα παιδιά τον έχουν βάλει στο μάτι γιατί απαντάει σωστά σε όλες τις ερωτήσεις και παριστάνει τον έξυπνο. Οπότε μετά χαράς θα τον έβλεπε να γελοιοποιέιται. Και πράγματι, έτσι γίνεται μετά από λίγο.
Η δασκάλα ρωτάει να της πουν συνώνυμα για διάφορες λέξεις. Οπότε αναφέρει τη λέξη λαός. "Ποιος θα μου πει ένα συνώνυμο για τη λέξη λαός;" ρωτάει. Περήφανος ο μικρός σπεύδει να κάνει επίδειξη των γνώσεων που απέκτησε από τον θείο του και απαντάει:
"Κομμουνισμός κυρία..."
Κόκαλο η κυρία, το ρίχνουν στα χάχανα τα άλλα παιδιά που είδαν να ρεζιλεύεται το χαϊδεμένο της τάξης. Η μαντάμ τελικά κάνει πως δεν ακούει για να βγει από την δύσκολη θέση και συνεχίζει απτόητη. Ελάτε παιδιά, ένα συνώνυμο για τον λαό...

Κι όμως δεν υπάρχει πιο σωστή απάντηση. Συνώνυμο του λαού είναι ο κομμουνισμός...
Συγκλονιστική απάντηση.

Διαβάστε το βιβλίο, πραγματικά αξίζει τον κόπο. Έχει δεκάδες σημεία σαν κι αυτό που διαβάσατε εδώ πέρα...