Η διαδρομή

Αφήνοντας πίσω τα παλαιοπωλεία στο θησείο και τους καταχωνιασμένους θησαυρούς τους, τους κράχτες στου ψυρρή (δουλειά κι αυτή όμως) και την παραδοσιακή αυλή της «Αυλής», βγαλμένη από ασπρόμαυρη ελληνική ταινία, μπορείς να βγεις στην αρχή της σωκράτους και την μπόχα από τα παρασκήνια της βαρβάκειου, που δε φεύγει ούτε καν τις κυριακές, αλλά είναι λιγότερο επώδυνη από την ανθρώπινη βόχα (όπως την αναφέρει ο βάρναλης στα ενθυμήματά του από τον άι-στράτη) που ενδέχεται να βρεις στη συνέχεια.

Το πρώτο στενό στα αριστερά, πριν το υπόγειο μαγειρείο, όπου περιμένεις να βρεις το ζήκο και τους συμπρωταγωνιστές του, είναι η οδός θεάτρου, που βγάζει στη μενάνδρου, γιατί του ψυρρή είναι γεμάτο αρχαίους ποιητές. Κι εκεί μπορείς να δεις μια παλιά, ηρωική πινακίδα από τα γραφεία της τοπικής κοβ, που μοιάζουν εγκατελειμμένα, όπως και η γύρω περιοχή εξάλλου. Στα επόμενα μέτρα της σωκράτους στήνεται ένα πανηγύρι φυλών και πολιτισμών, και βασικά μαγαζιών, γιατί έτσι μετράει τον πολιτισμό ο σύγχρονος αστικός κόσμος, με το εμπόριο, θεωρώντας συνήθως πιο πολιτισμένους και φιλήσυχους τους μετανάστες μαγαζάτορες –με εξαίρεση τους ντόπιους φασίστες βάρβαρους, που δε συνηθίζουν να κάνουν διακρίσεις στο ρατσισμό τους, εκτός και αν συμμαχούν με τους μετανάστες δεύτερης γενιάς ενάντια στις καινούριες φουρνιές των κολασμένων της γης.

Στην επόμενη γωνιά, πρέπει να υπάρχει ένα στούντιο ηχογράφησης. Κι αν είσαι τυχερός, μπορείς να πετύχεις ένα ροκάκι ή κάποιο φανκ κομμάτι να ντύνει μουσικά την κίνηση του δρόμου, σα βιντεοκλίπ που παρωδεί τη μελωδία της ευτυχίας: always look on the bright side of death, όπως έλεγαν κι οι μόντι πάιθονς, που μπορεί να τους ερωτευτείς ή να τους μισήσεις κεραυνοβόλα, αλλά δύσκολα θα σε αφήσουν απλώς αδιάφορο.

Κι ύστερα φτάνεις στη διασταύρωση με πειραιώς και την πολυκλινική, που πέρασε από σαράντα κύματα, για να επαναλειτουργήσει κουτσουρεμένη, και έτυχε (;) να την κλείσει ο άδωνις, τότε ακριβώς που πήραν οι δικοί μας για πρώτη (κι ιστορική) φορά την πλειοψηφία στο σωματείο, κρίνοντας προφανώς πως το καθημερινό πανδαιμόνιο στον (επίσης κόκκινο) ευαγγελισμό δεν είναι αρκετό και χρειάζεται ενισχύσεις.

Δεξιά σου έχεις την ομόνοια και τους πάγκους με τις εφημερίδες, που έχουν τις κυριακάτικες από το απόγευμα του σαββάτου. Και είναι αγαπημένη συνήθεια να στήνεσαι για να δεις τα πρωτοσέλιδα ή στα κλεφτά κάτι από τις μέσα σελίδες, αρκεί να μη θυμηθείς τον (όχι και πάρα πολύ) μακρινό καιρό που τις αγόραζες με το κιλό –κι ας μην τις διάβαζες όλες- και μελαγχολήσεις.

Ευθεία στη σωκράτους βλέπεις ένα μαγαζί οπτικών με τιμές τΣΟΚου, σε ένα από τα πιο τσοκαριστικά λογοπαίγνια όλων των εποχών –που πρέπει να είσαι τσόκος αναγραμματισμένος, για να μην το πιάσεις.

Περνάς κάποιες στοές με ενδιαφέροντες μεζέδες και πελατεία, όπου βρίσκει καταφύγιο ο 20ός αιώνας κι η παράδοσή του. Κλίνεις ευλαβικά το γόνυ προς τα γραφεία της δημαρ στο βάθος και την κουλτούρα να φύγουμε. Και μπαίνεις στο σκληροπυρηνικό κομμάτι της σωκράτους, πριν και μετά τη διασταύρωση με την οδό ξούθου, που σου κάνει για όνομα κάποιας άγριας φυλής.

Ένα κομμάτι που το δέρνουν οι αντιθέσεις και την πιο χτυπητή εξ αυτών τη συναντάς στη βερανζέρου. Από τη μία τρία κόκκινα γράμματα και το καινούριο δέντρο, που φύτρωσε και ρίζωσε στην αθήνα μες στο κέντρο (κι αν δεν έχεις διαβάσει νίκο μπίστη να φτύνει χολή στο βιβλίο του για τη μετριότητα αυτού του τραγουδιού, δεν έχεις δει τίποτα σε αυτή τη ζωή). Και από την άλλη το άλφα ταυ (που δεν είναι τα αρχικά αστικής τάξης, αλλά την εκπροσωπούν κατά μία έννοια, ως οργανικό κομμάτι του κράτους της) ομονοίας και το χαφιεδότσουρμο, που στήνει μπλόκα και σπάει πλάκα με όσους μετανάστες δεν έχουν χαρτιά και με το φόβο μες στα μάτια τους. Αλλά δεν έχει κανένα πρόβλημα με τις κυρίες που φοράνε μίνι στο πεζοδρόμιο και τα πλεούμενα βαποράκια που είναι καμιά δεκαριά χιλιόμετρα μακριά από τη θάλασσα. Ίσα-ίσα που οργανώνει τις δουλειές τους, για να είναι πιο αποτελεσματικές, και τους έχει στο διπλανό τετράγωνο –ούτε καν δυο δρόμους πιο εκεί, για ξεκάρφωμα- για να τους επιτηρεί καλύτερα. Το πραγματικό πρόβλημα όμως, όπως ξέρεις, είναι ότι οι γειτονιές μας μένουν αφρούρητες, χωρίς άλφα ταυ (που δεν είναι η αστική τάξη, αλλά είναι κιόλας κατά μία έννοια) και τον μπάτσο της γειτονιάς. Κι ότι δεν προχωράμε στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Και βρες μου εσύ, σφε αναγνώστη, μία αστική κυβέρνηση, της αριστεράς ή ό,τι άλλο, που να είναι σε θέση να προχωρήσει μία αστικοδημοκρατική μεταρρύθμιση: να τα βάλει πχ με τη μαφία και το αστυνομικό παρακράτος. Κι αν τη βρεις, ξανασυζητάμε σε νέα βάση.

Περνάς το παλιό εφετείο, όπου είχαν κάνει μία από τις πρώτες τους εμφανίσεις τα χρυσαυγίτικα τάγματα εφόδου –όλως τυχαίως δίπλα από το άλφα ταυ και αυτοί- ενάντια στους στοιβαγμένους φτωχοδιαβόλους μετανάστες. Έξω οι ξένοι, τους ακούς να λένε και γυρνάς το βλέμμα στους οδοδείκτες: βερανζέρου, σατωβριάνδου, παραδίπλα γλάδστωνος, κι άλλα τέτοια που κάνου το λαϊκό στρώμα να ξεκαρδίζεται από τον πολύ αρχοντοχωριατισμό.

Περνάς αμίλητος, χωρίς να μπορείς να αντιδράσεις, δίπλα από τις επιχειρήσεις-σκούπα και σκέφτεσαι πότε θα πάρουμε εμείς τη σκούπα, σαν το βλαδίμηρο, για να καθαρίσουμε τον αστικό σταύλο του αυγεία με το χαφιεδότσουρμο και όλα τα παλιοπράγματα που συνοδεύουν τις ταξικές κοινωνίες από τη στιγμή που συγκροτήθηκαν.

Πιο κάτω αρχίζουν τα φαλάφελ της λιοσίου και της αχαρνών, με τους πιο «πολιτισμένους, φιλήσυχους» μετανάστες, που οι «πιο» πολιτισμένοι, φιλήσυχοι λευκοί αποφεύγουν καχύποπτα, γιατί τους φαίνονται πολύ βρώμικα ή πολύ πικάντικα για τα γούστα τους. Και η σωκράτους γίνεται αριστοτέλους. Γιατί αυτή η περιοχή είναι γεμάτη φιλοσόφους κι ας μην το δείχνει με πολλούς τρόπους. Αλλά δε βαριέσαι, ούτε κι η χώρα το δείχνει, γιατί να γίνει εδώ η διαφορά;

Αν το ποδόσφαιρο ήταν τέχνη

Αναδημοσίευση από το Ατέχνως

Δηλαδή το ποδόσφαιρο είναι τέχνη; Όχι ακριβώς. Αν και θα βρεις πολλούς να επιχειρηματολογήσουν περί του αντιθέτου. Αλλά αν είναι έτσι, πού θα κατατάσσαμε το ελληνικό ποδόσφαιρο και το πρωτάθλημά του; Παίρνουμε τη σκυτάλη από αυτό το κείμενο του 2310net, για να απαντήσουμε το ερώτημα.

ΑΝ η μπάλα ήταν τέχνη, ο Καλιτζάκις (με ι, λόγω καλλιτεχνικής φύσης) θα ήταν καλλιτέχνης-νίντζα και ο ομογενής Τζάκις του Απόλλων Πατρών ένας απλός τεχνίτης της μπάλας, αλλά σε άλλο άθλημα (όπως και ήταν δηλαδή).

ΑΝ το ελληνικό πρωτάθλημα ήταν σκηνοθέτης, θα ήθελε να τον θυμούνται σαν Αγγελόπουλο, με αργόσυρτες φάσεις και λιγοστή δράση, αλλά στην πραγματικότητα θα ήταν ο Παπακαλιάτης, που κάνει φτηνές αντιγραφές καλών ιδεών από το εξωτερικό. ΑΝ ήταν ταινία, θα ήταν το «Αν». Ή κάποια άλλη «b movie», πχ από το Μπόλιγουντ –ΑΝ και δε φταίει σε τίποτα το ινδικό πρωτάθλημα, που έπαιξε κι εκεί ο Κατσουράνης. Αν ήταν σενάριο, θα ήταν μονότονο κι απολύτως προβλέψιμο, με το ίδιο φινάλε κάθε χρόνο. Και αν ήταν σκηνογραφία, θα ήταν όλα άψογα ΣΤΗΜΕΝΑ, μέχρι τελικής λεπτομέρειας, τελικού σκορ κι αριθμού κόρνερ. Ενώ αν ήταν τηλεοπτική παραγωγή, θα ήταν Trash-TV, σε επανάληψη, με σκηνές ακατάλληλες για φιλάθλους και με το απαγορευτικό σηματάκι.
Όσο νυχτώνει, το θέαμα μεγαλώνει.

ΑΝ το ελληνικό πρωτάθλημα ήταν μουσική, θα ήταν Παντελίδης ή κάτι άλλο αντίστοιχα υψηλής αισθητικής, από αυτά που ακούν οι περισσότερες ποδοσφαιριστές. Αν ήταν στίχος-σύνθημα, θα ήταν κάτι σαν: εεε-ωωω, άσο το ημίχρονο και δύο τελικό. Κι αν ήταν κουπλέ, θα ήταν η παρακάτω στροφή απ’ το «Ελλάς» του Παπακωνσταντίνου.

Το πρωτάθλημα αρχίζει
η εξέδρα πλημμυρίζει
γίνεται χαμός σε κάθε γκολ
Μα το ντέρμπι είναι στημένο
κι από πριν ξεπουλημένο
κι εσύ πνίγεσαι με δίχρωμα κασκόλ

Με τη διαφορά πως τώρα πια σχεδόν καμία εξέδρα δεν πλημμυρίζει και το ελληνικό πρωτάθλημα ανήκει σε αυτή τη σπάνια κατηγορία των διοργανώσεων, που δε μελαγχολείς όταν τελειώνουν, αλλά επειδή ξεκινάνε.

Αν το ελληνικό πρωτάθλημα ήταν ποιητική συλλογή, θα ‘χε τίτλο «τον ήπιαμε», εμπνευσμένο από την ποιητική φυσιογνωμία και τις πρόσφατες δηλώσεις του Πανόπουλου. Και πρώτο ποίημα οι δηλώσεις του παράγοντα του Εδεσσαϊκού, με μετάφραση στα αγγλικά από τον Ογκουνσότο και καλλιτεχνικό ψευδώνυμο «Αμπέ Λαλέ». Αν ήταν πίνακας ζωγραφικής, θα ήταν η Γκερνίκα, κρανίου τόπος και ραντεβού θανάτου, ενίοτε, για ιδιωτικούς στρατούς ή ανυποψίαστους φιλάθλους. Αν ήταν άγαλμα, θα ήταν κάποιο ακρωτηριασμένο, όχι απλά σαν την Αφροδίτη της Μήλου, αλλά σαν το βασικό ήρωα στο «ο Τζόνι πήρε το όπλο του», που έχει σώα κι αβλαβή μόνο τα ζωτικά του όργανα και πέραν τούτων ουδέν.

Αν ήταν φιγούρα κόμικ θα ήταν οι Ντάλτον, γιατί απευθύνεται σε κοινό με νοημοσύνη Ραντανπλάν και γιατί του πάνε τα ριγέ της φυλακής. Αν ήταν θέατρο, θα ήταν του παραλόγου ή κάτι σαν το «Ρωμαίος κι Ιουλιέτα», αλλά στη σύγχρονη εκδοχή των Απαράδεκτων από τις «σχολή Ζούλοβιτς». Κι αν ήταν τεχνοτροπία, θα ήταν κακέκτυπο της μπρεχτικής αποστασιοποίησης, όπου καταργούνται τα όρια μεταξύ σκηνής και κερκίδας, ηθοποιού και θεατή, προπονητή και προέδρου, κι ο Σαββίδης κατεβαίνει στον πάγκο για να δώσει συμβουλές στον Γου Χου. Αλλά έχει αγοράσει τη μισή Θεσσαλονίκη σχεδόν κι αυτό του εξασφαλίζει πολύ καλύτερη υστεροφημία από το Βουλινό και τα δικά του «ντου» στο γήπεδο.

ΑΝ ήταν κι αν δεν ήταν του δήμαρχου παιδί, τα ριάλια, ριάλια, ριάλια (αυτά είναι εξάλλου τα μόνα που ενδιαφέρουν τους… «επενδυτές»). Αν ήσουνα ο Ρότσα και ήμουν ο Πουμπλής… Αν κάποτε θα γίνουν όλα αυτά τα ΑΝ, αμάν-αμάν (και ου-λελέ απ’ την κερκίδα).

Μόνο μία σταθερά, δε θα αλλάξει μέσα σε όλα. Αν το ελληνικό πρωτάθλημα ήταν τέχνη, εμείς θα παραμέναμε συνειδητά κι από άποψη το «Ατέχνως».

Αντιμνημόνιο

Κάτι νεκρό μέσα στα στήθη μας

ήταν η ελπίδα, που είχε μέσα μας πεθάνει

(από στίχο του λάκη με τα ψηλά ρεβέρ)

Μα η ελπίδα έρχεται.

Χωρίς πολλά λόγια κι αναλύσεις, γιατί είναι συγκεκριμένα τα πράγματα.

Η μεγαλύτερη ζημιά που έκανε η κυβέρνηση της αλλαγής είναι πως ήρθε στην εξουσία με λεηλατημένα συνθήματα της αριστεράς (δηλ του κκε γιατί οι άλλοι πάντα ευρωλάγνοι ήταν) ενάντια στην εοκ και το νατο. Και όχι μόνο δεν τήρησε έστω την υπόσχεση για δημοψήφισμα (κοίτα να δεις πώς τα  φέρνει η ζωή) αλλά εκμαύλισε πολλές ριζοσπαστικές συνειδήσεις της βάσης, μετατρέποντας τους ψηφοφόρους της σε οπαδούς του ευρωμονόδρομου.

Η μεγαλύτερη ζημιά που κάνει η κυβέρνησης της πρώτη φορά αριστεράς, είναι πως αναδείχτηκε ως η (δήθεν) κατεξοχήν πολιτική έκφραση του αντιμνημονιακού μετώπου και τώρα ετοιμάζεται να υπογράψει συμφωνία για αριστερό μνημόνιο. Ενώ η δημοσκοπική κοινή γνώμη φέρεται να πιέζει για το κλείσιμο της συμφωνίας και να είναι έτοιμη να πανηγυρίσει ανακουφισμένη. Ζήτω το μνημόνιο της αντιμνημονιακής κυβέρνησης.

Παρεμπιπτόντως, η χώρα θεωρητικά έχει ξαναζήσει μια εθνικά περήφανη διαπραγμάτευση με τους εταίρους στα χρόνια της αλλαγής και μάλιστα με «σπουδαία αποτελέσματα»: τους αστερίσκους στις κοινοτικές ανακοινώσεις, τα μεσογειακά προγράμματα, κτλ. Αλλά έστω πως ζούμε στην χώρα των λωτοφάγων, και δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη ιστορική πείρα για να ξέρουμε προς τα πού θα πάει το πράγμα. Έστω ότι δεν προβαίνουμε σε αξιολογικές κρίσεις, ότι είμαστε καλοπροαίρετοι και σίγουροι για τις καλές προθέσεις της συγκυβέρνησης (γιατί ο σύριζα είναι τα πάντα όλα, αλλαγή μαζί με λίγο 89’) που διαπραγματεύεται όντως σκληρά (για τους δικούς της λόγους).

Ο κυρίαρχος ελληνικός λαός ψηφίζει εδώ και μια πενταετία αντιμνημονιακά, ή μάλλον για την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου και των όρων του. Και θεωρητικά έχει βρει μια κυβέρνηση να κάνει αυτό ακριβώς και να προσπαθεί για το καλύτερο δυνατό σε αυτήν την κατεύθυνση. Δεν οφείλει λοιπόν να βγάλει επιτέλους και κάποια συμπεράσματα; Πού οδηγεί η διαπραγμάτευση και ο έντιμος συμβιβασμός σε αυτά τα πλαίσια; Μήπως το βασικό είναι η αλλαγή αυτού του ασφυκτικού πλαισίου; Μήπως το κύριο ζητούμενο είναι η ουσιαστική ρήξη και μια ριζική επαναστατική αλλαγή;

Ε, εντάξει λέμε και κάνα σχήμα λόγου, για να περνάει η ώρα..

Εννιά δεκαετίες

Μια βραδιά για το χαρίλαο

Λοιπόν, το μόνο πράγμα που με ξένισε λιγάκι κάπως την παρασκευή στο χαλάνδρι, ήταν το σύνθημα «ένας αιώνας…» (αγώνες και θυσία). Γιατί ο χαρίλαος έζησε εννιά δεκαετίες (και κάτι ψιλά), και όλες αφιερωμένες στο κόμμα και τους αγώνες του, που του ‘ριχνε ηλικιακά μια τετραετία, αλλά γενικά συμβάδιζαν, και τώρα που έχασε αυτή την τελευταία δεκαετία και έμεινε στις εννιά, μου φάνηκε λίγο παράξενο.

Στο μετρό της αγίας παρασκευής υπήρχε η συνήθης άτυπη προσυγκέντρωση, που βρήκε ψηλαφητά το δρόμο, ακολουθώντας από ένα σημείο, τη μουσική στην ατμόσφαιρα, που έδινε κάτι μαγικό στην όλη αναζήτηση. Και εκεί να δεις νεολαία, σπορά με το κιλό, που άφησαν πίσω τους οι ζευγάδες της γενιάς του φλωράκη -τα περισσότερα παιδιά δεν πρέπει να είχαν οργανωθεί καν, τότε που πέθανε ο χαρίλαος. Θα μου πεις πως απ’ο τη σπορά δεν καρπίζουν όλες οι απόπειρες των πλαστουργών της νιας ζωής. Άσε που καμιά φορά από ρόδο βγαίνει αγκάθι. Η καλλιέργεια όμως είναι ούτως ή άλλως σύνθετη διαδικασία κι αυτό απλώς αυξάνει την ευθύνη των εκάστοτε ζευγάδων, που δεν τελειώνει με τη σπορά.

Αυτή είναι όμως η αληθινή νέα σπορά, σε αντίθεση με τη φερώνυμη ιντερνετική και το διαδικτυακό της αδελφάκι, στα οποία αναφέρθηκε ο γγ στην ομιλία του. Κι αναρωτιέμαι μήπως έτσι τους δίνει πιο πολλή αξία απ’ όση πραγματικά έχουν. Αν και έγραψε καλά η ατάκα για την επιλεκτική τσιτατολογία του οπορτουνισμού, που πρώτα βγάζει το κεφάλι του κι ύστερα ολόκληρο το σώμα του. Οπότε τον φαντάζεσαι συνειρμικά σαν κάποια μορφή κενταύρου: απ’ τη μέση και πάνω να ομνύει στο μαρξισμό και τα ‘κονίσματα κι από κάτω δεκανίκι της αστικής ιδεολογίας και της επιρροής της στο κίνημα.

Ενδιαφέρον είχε και το κομμάτι για το ψεύτικο δίπολο «ακινησία ή ρήξη με το παρελθόν», για την ανάπτυξη της θεωρίας ως βασικής προϋπόθεσης για την επιβεβαίωση του πρωτοπόρου ρόλου ενός κκ και για τα καλά αντανακλαστικά του, που δεν αρκούν ως πανοπλία, αν δε σκύψουμε πάνω στην πείρα του παρελθόντος και τη ρίζα των προβλημάτων που εμφανίστηκαν και που θα αναλυθεί πιθανότατα πιο διεξοδικά σε προσεχείς επεξεργασίες του κόμματος –πχ στον τρίτο τόμο του δοκιμίου ιστορίας.

Σημειώνω από την πλευρά μου προς επίρρωση των παραπάνω πως με βάση ένα αήττητο σκεπτικό, το κουκουέ για να τιμήσει –και να μην προδώσει ποτέ- τον χαρίλαο, θα έπρεπε μέχρι σήμερα να έχει ως πολιτική του γραμμή τη συγκρότηση ενός (νέου) συνασπισμού της αριστεράς και την κυβερνητική του προοπτική –δηλ αυτό που επιδιώκουν κατ’ ουσίαν κρυφές και φανέρες συνιστώσες του σύριζα, όπως τις χαρακτήρισε με το βαμβάκι ο γγ.

(Ανοίγει παρένθεση. Το σπίτι του φλωράκη βρισκόταν στην οδό πυθίας, πριν αυτή πάρει το όνομά του. Φαντάσου λοιπόν συνειρμικά το αντίστοιχο μαντείο της εποχής να μιλάει με χρησμούς για τα λαϊκά μέτωπα και να λέει: με αυτή την τακτική, θα καταστρέψεις μια αυτοκρατορία. Και εμείς μετά να συζητάμε μέχρι σήμερα, ποια ήταν τελικά η πλευρά που ωφελήθηκε σε βάθος χρόνου και ποιοι παράγοντες καθόρισαν το αποτέλεσμα. Κλείνει η παρένθεση).

Από τον χαιρετισμό του χιώνη συγκράτησα την προτροπή του φλωράκη προς τους νεότερους σφους να μην απογοητεύονται «από τα άγονα χρόνια» και τη μονότονη, καθημερινή δουλειά μυρμηγκιού, αλλά να διατηρήσουν τον επαναστατικό τους ενθουσιασμό σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες και να το μεταφέρουν στο χώρο δράσης και το περιβάλλον τους, να γίνει ο καθένας οργανωτής μαζών, που ‘ναι και το βασικό ζητούμενο εξάλλου. Και ο χαρίλαος είναι σπουδαίο παράδειγμα προς μίμηση, γιατί ήταν μαζικός και βαθιά λαϊκός άνθρωπος (το πρώτο εξαιτίας του δεύτερου). Μια ιδιότητα που δεν τη βρίσκει κανείς στα βιβλία, ούτε μακριά από αυτά, στο στείρο πρακτικισμό, αλλά στην ουσιαστική επαφή με το λαό, τις αγωνίες και τους αγώνες του.

Πριν από τους χαιρετισμούς, η μπέτυ βαλάση συγκινήθηκε –και συγκίνησε πολλούς ακόμα- διαβάζοντας τη «διαθήκη» του χαρίλαου, σε εισαγωγικά, γιατί όπως εξηγεί κι ο ίδιος τα είχε δώσει όλα στο κόμμα και δεν είχε τίποτα δικό του. Ενώ εξίσου συγκινητική στο φινάλε ήταν κι η γιώτα βέη που είπε χωρίς συνοδεία οργάνων κάποια από τα αγαπημένα τραγούδια του χαρίλαου –αγγίζοντας τις χορδές ως κι ενός σκυλιού της γειτονιάς, που αλυχτούσε πένθιμα, στο κλίμα της ημέρας. Στο τέλος παραβήκαμε τις βασικές μας αρχές και δεν περάσαμε από τον μπουφέ για ένα μεζέ και κυρίως από το χώρο του επιμορφωτικού κέντρου, για να δούμε την έκθεση.

Φεύγοντας από το χαλάνδρι, μου έμεινε η συγκινημένη έκφραση των διπλανών μου και πολλών στελεχών. Ανάμεσά τους κι η κανέλη, για την οποία ο φλωράκης είχε καταλάβει πολύ καλά πόσα θα άκουγε για την ταξική της αποστασία και την προειδοποίησε πως θα χρειαζόταν γερό στομάχι για να στηρίξει αυτήν την επιλογή της. Κι αναρωτιέμαι πόσοι από όλους τους κανελλολόγους, που την έχουν ως αγαπημένο θέμα συζήτησης και βασικό αντεπιχείρημα απέναντι στο κκε, έχουν καταλάβει αυτή την απλή αλήθεια.

Η πολιτιστική μας κληρονομιά

Σημειώσεις για το θέμα της Έκθεσης στις φετινές Πανελλαδικές εξετάσεις

Της πατρίδας μου η σημαία έχει χρώμα γαλανό
Μα του χρήματος το χρώμα είν’ θαρρώ το πιο γλυκό

Ο πολιτισμός δε μας αφήνει κάποιου είδους διαθήκη για να κληροδοτήσει κάτι, ούτε μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά με όρους κληρονομικού δικαίου ή με τα γονίδια ενός, υποτίθεται, καθαρού DNA –που υπάρχει μόνο σε βρώμικα μυαλά. Αν αγνοείς πχ τον Ξένιο Δία (της αρχαιότητας, όχι του Δένδια) και παθαίνεις «πολιτισμικό σοκ» με τους μετανάστες φτωχοδιάβολους που συναντάς στο δρόμο, γίνεσαι ο χειρότερος (πας μη Έλλην) βάρβαρος. Και δε μετέχεις ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής παιδείας, ούτε κι οποιουδήποτε άλλου πολιτισμού. Μπορείς όμως να έχεις πολλές μετοχές και να γίνεις μεγαλομέτοχος σε κάποια επιχείρηση-μονοπώλιο, που να παράγει μαζικό «πολιτισμό», καθορίζοντας τις νέες πολιτιστικές τάσεις και το κοινό που θα τις καταναλώσει.

Στην Ελλάδα λοιπόν έχουμε χωρίσει πολιτισμένα με την πολιτιστική μας κληρονομιά κι εκθέτουμε τα απομεινάρια της στους αρχαιολογικούς μας χώρους, για να βγάλουμε τα προς το ζην (αν και δεν έχουν το σουξέ και την εμπορικότητα άλλων ιερών λειψάνων). Αφήσαμε τον πολιτισμό να πεθάνει, για να πάρουμε την κληρονομιά του –όπως πχ στη διαφήμιση του Τζόκερ ή τις ταινίες του Δαλιανίδη, που πανηγυρίζουν «πέθανε ο θείος». Αλλά ερχόταν πακέτο μαζί με μπόλικες υποχρεώσεις, που μας έπεφταν κομμάτι βαριές. Και αφού μας παρακρατήθηκε ένα μέρος από τη φορολογία (τα ελγίνεια μάρμαρα, μία καρυάτιδα κι άλλα λάφυρα λεηλασίας), κρατήσαμε από τα υπόλοιπα μόνο τα μάρμαρα και τους γραμματικούς τύπους των αρχαίων κειμένων στην καθαρεύουσα –αλλά χωρίς το πνεύμα τους και την ουσία τους· και τη δουλοκτητική δημοκρατία των Αθηναίων, με κάποιους απαραίτητους (σημιτικούς) εκσυγχρονισμούς. Μια αέναη, διαλεκτική διαπάλη των ζωντανών με την κληρονομιά των νεκρών, που είναι πιο ζωντανή κι από εμάς τους ζωντανούς και τη ζωή εν τάφω –σαν αυτόν της Αμφίπολης.

Όσο για την παιδεία, μαθαίνουμε στο σχολείο ανιστόρητα σχήματα για τον τρισχιλιετή ελληνορθόδοξο πολιτισμό (τόσο αρμονική σύνδεση, όπως αν πεις σοσιαλφιλελεύθερος) και διδασκόμαστε ότι του έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει, αλλά διαπραγματεύεται πόσο σφιχτά θα είναι και αν μπορεί να τον ξελασκάρει λιγάκι, χωρίς να κουνήσει το χέρι του, παρά μόνο στην κάλπη. Διαπαιδαγωγούμε γνήσιους ελληνάρες, άχρηστους πολίτες, που ιδιωτεύουν κι αμπελοφιλοσοφούν άνευ μαλακίας (αλλά το χάνουν στη μετάφραση και κρατάνε μόνο την κατακλείδα της φράσης). Εδώ δε μαθαίνουμε καλά-καλά νεότερη ιστορία του τόπου μας, όπου όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις κάτω τα χνάρια του λαϊκού κινήματος και των αγώνων του· πόσο μάλλον των πιο παλιών χρόνων.

Σταματάω εδώ, για να μην υπερβώ το όριο των λέξεων και κατέβει ο βαθμός και κλείνω περίπου όπως άρχισα. Γιατί πολιτισμός σημαίνει φως, κι ας είναι πάντα συννεφιασμένα και μουντά τα πλάνα στις ταινίες του Αγγελόπουλου, για να δείξει τη βασική αντίφαση σε μια χώρα, λουσμένη στο φως και την παράδοση, που βυθίζεται στο σκοτάδι όσο πάει και πιο πολύ.

Πολιτισμός σημαίνει φως, μα ο αστικός σκοταδισμός,
μας φέρνει το μεσαίωνα, ας μου ‘λεγες να αραίωνα

Αναδημοσίευση από Ατέχνως

Τα παιδιά του Χαρίλαου

Οι ζευγάδες φεύγουν μωρέ, η σπορά μένει

Ποια είναι όμως αυτή η σπορά που άφησε πίσω του ο Χαρίλαος; Μην είναι η «διαδικτυακή αντιπολίτευση» που μιλάει εξ ονόματός του και το καπηλεύεται; Μην είναι κάποια παλιά μέλη της ΚΕ και του ΠΓ του ΚΚΕ, που αναδείχτηκαν τα χρόνια που ο Φλωράκης ήταν γενικός γραμματέας, και άνοιξαν πολύ σύντομα φτερά για άλλες (κυβερνητικές και όχι ακυβέρνητες) πολιτείες; Μήπως το εγχείρημα του ενιαίου Συνασπισμού δικαιώνεται τώρα με την «αριστερή κυβέρνηση» του Σύριζα και την υπουργοποίηση αυτών των στελεχών, που τα αποκαλούσαν τιμητικά «παιδιά του Χαρίλαου» στον αστικό τύπο; Και γιατί δηλ να μη θεωρείται τέτοιο ο Ανδρουλάκης, που έγραψε κι ολόκληρο βιβλίο μάλιστα (αυτοαναφορικό και γλυκανάλατο) για να μας θυμίσει τη στενή σχέση που είχε κάποτε με το Φλωράκη; Μήπως τελικά ο αριβισμός του Μίμη, που συνάντησε μια ώρα αρχύτερα την κυβερνώσα κεντροαριστερά (αφού πρώτα απέτυχε να πάρει τη θέση της) ήταν κι αυτός μια πρώιμη δικαίωση του ενιαίου Συνασπισμού; Αυτός δεν ήταν εξάλλου που φώναζε Λούθηρο (κι ας μην το ήξερε) το Φλωράκη σε μία κομματική διαδικασία; Γιατί δηλαδή το ρεφορμιστικό πνεύμα της μεταρρύθμισης να μη βρίσκει δικαίωση στις δικές του επιλογές, αλλά μόνο σε αυτές του Παναγιώτη Λαφαζάνη;

Στην περίπτωση του Φλωράκη ισχύει βέβαια ό,τι και για κάθε μεγάλο επαναστάτη, που οι πολιτικοί του αντίπαλοι το λοιδορούν και το στηλιτεύουν, όσο βρίσκεται εν ζωή, για να τον περιβάλλουν μετά θάνατο με φωτοστέφανο και με κάλπικους επαίνους, που αφαιρούν κάθε επαναστατικό χυμό από τη ζωή και το έργο του. Τα βρώμικα δημοσιεύματα για τα αμύθητα πλούτη του συμμορίτη Γιώτη (έχω και κότερο, πάμε μια βόλτα;), για το δογματικό γέροντα που έμεινε κολλημένος με τα ‘κονίσματα κι έβαλε να του πάρουν βιβλίο με παροιμίες, για να ‘χει να πετάει σοφά αποφθέγματα, μεταμφιέστηκαν ξαφνικά σε νοσταλγία για την εποχή του και την πολιτική του γραμμή, που δεν είχαν καμία σχέση με το σεχταρισμό και την τύφλωση της σημερινής ηγεσίας –για τα ίδια ακριβώς δηλ που κατηγορήθηκε και ο ίδιος στον καιρό του. Παινεύουν τους πεθαμένους, για να θάψουν τους ζωντανούς, όπως είπε κι η Αλέκα. Και όπως αγάπησαν ξαφνικά το Ζαχαριάδη οι αστικές εφημερίδες (Βήμα, Εφημερίδα των Συντακτών, κτλ) εδώ και λίγα χρόνια, έτσι θα αγαπήσουν τώρα το Χαρίλαο εν όψει της συγγραφής του τρίτου τόμου του δοκιμίου ιστορίας του κόμματος. Τώρα που αυτός δεν μπορεί να μιλήσει, για να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τους όψιμους «υπερασπιστές» του.

Ποια είναι όμως η αληθινή σπορά που μας άφησε ο Χαρίλαος; Είναι η παρακαταθήκη του καπετάν-Γιώτη και το διπλό αντάρτικο ενάντια στους κατακτητές και έπειτα το μοναρχοφασισμό, ως βασική έκφραση της αστικής κυριαρχίας. Είναι η στιχομυθία στην πολιτική δίκη του με το δικαστή του για τους κομμουνιστές, που δεν χρειαζόταν να ασκήσουν βία για να πάρουν την εξουσία, γιατί την είχαν ήδη στα χέρια τους, αλλά άφησαν να τους ξεφύγει, κι αυτό ακριβώς πλήρωναν. Ότι έμεινε αλύγιστος σε φυλακές και τόπους εξορίας, μέχρι να αφεθεί ελεύθερος. Ότι ανέλαβε και κράτησε γερά το τιμόνι του κόμματος σε μια δύσκολη και πολυκύμαντη περίοδο, μετά από τη διάσπασή του 68’ και στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ότι σήκωσε το ανάστημά του την πιο κρίσιμη ώρα της αντεπανάστασης, πηγαίνοντας ενάντια στο ρεύμα και την απόπειρα διάλυσης-μετάλλαξης του ΚΚΕ. Έμεινε πιστός στις κομμουνιστικές αρχές του κόμματος, ενάντια σε όσους είχαν ως ‘κονίσματά τους τα ιερά και όσια του αστικού κόσμου της αδικίας και της εκμετάλλευσης.

Το Χαρίλαο οι κομμουνιστές δεν τον τιμάνε επειδή ήταν αλάνθαστος, αλλά γιατί τα στερνά του τίμησαν τα πρώτα, γιατί στάθηκε συνεπής στις πιο δύσκολες στιγμές του κομμουνιστικού κινήματος, αγωνιστής παντός καιρού, γιατί ήταν βαθιά λαϊκός άνθρωπος, προικισμένος με όλες τις χάρες του λαού μας, όπως δείχνει και το όνομά του. Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται δέκα χρόνια από το θάνατο του μεγάλου ηγέτη· το λαϊκό προσκύνημα στην έδρα της ΚΕ στον Περισσό (με υπόκρουση τους ήχους από το κλαρίνο του Πετρολούκα Χαλκιά, όπως είχε ζητήσει ο ίδιος), όπου έβλεπες απλό κόσμο να ξεσπάει σε δάκρυα από τη συγκίνηση· από την ταφή του στο Παλιοζογλώπι –για να έχει ο καπετάνιος αγνάντιο- όπου άνοιξε ο ουρανός απότομα και έκλαψε με τον τρόπο του, ως κατευόδιο, για το Φλωράκη. Κι αυτό που άφησε πίσω του, πέρα από την πλούσια πολιτική παρακαταθήκη, είναι η λιτή «διαθήκη» του, όπου άφηνε τα πάντα στο κόμμα (όπως έκανε πάντα στη ζωή του), αλλά στο κομμουνιστικό κόμμα (το κουκουέδικο ΚΚΕ, που έλεγε κι ο Ζαχαριάδης) κι όχι σε κάποιο ερζάτς-υποκατάστατό του. Όχι δηλ σε αυτό που ήθελαν να βάλουν στη θέση του ΚΚΕ τα αποκαλούμενα «παιδιά» του…

Αναδημοσίευση από το Ατέχνως

Ρεπορτάζ υγείας

Χτες η κε του μπλοκ βρέθηκε από σπόντα στο υπουργείο υγείας στην αριστοτέλους και στην πανυγειονομική απεργιακή κινητοποίηση, και παραθέτει σύντομα και κωδικοποιημένα μερικά βασικά σημεία από τις εντυπώσεις της.

Καταρχάς, υπάρχει μια βασική αντίφαση ανάμεσα στην εικόνα που καλλιεργείται στον κόσμο για τις αντιδραστικές συντεχνίες που ενδιαφέρονται απλώς για τη διάσωση κάποιων προνομίωντους και στην πραγματικότητα, καθώς η υποβάθμιση-διάλυση της δημόσιας υγείας μας πλήττει όλους και πιο άμεσα τα φτωχά, λαϊκά στρώματα. Αυτό δεν αναιρεί τα έντονα συντεχνιακά χαρακτηριστικά που αναπτύσσονται στον ιατρικό κλάδο, ήδη από το πανεπιστήμιο –δεν είναι ίσως τυχαία η παρουσία των φοιτητών της νοσηλευτικής στην κινητοποίηση σε αντίθεση με το σύλλογο της ιατρικής. Η υπέρβαση αυτής της συντεχνιακής νοοτροπίας για έναν κλάδο ωστόσο, δε σημαίνει πως θα πάψει να αγωνίζεται για τα δικαιώματά του, αλλά ότι θα συντονίσει τον αγώνα του με άλλους κλάδους, καθιστώντας τον παλλαϊκή υπόθεση.

-Οι κλασικοί εργατοπατέρες της ομοσπονδίας (ποεδην) απεύθυναν, με τη δύναμη της συνήθειας, το λόγο σε μια ανύπαρκτη λαοθάλασσα, την οποία και χαιρέτισαν. Ένας μουλάς συνδικαλιστής στη συνέχεια έθεσε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση, για να ‘χουμε και μια συναίσθηση του τι μας γίνεται, λέγοντας πως πρόκειται για συγκέντρωση αρκετών φοιτητών και συνταξιούχων (ξέχασε τους ηρωικούς αμεα) και ολίγων υγειονομικών. Από μια άλλη σκοπιά, ήταν μια συγκέντρωση αρκετών μελών του παμε και λοιπών αδελφών συσπειρώσεων, μερικών εξωκοινοβουλευτικών και μιας χούφτας εργατοπατέρων και σημαιών του μετά. Κι είχε μια πλάκα να προσπαθείς να ξεχωρίσεις στο βήμα αυτούς τους τελευταίους ανάλογα με τους όρους και τα σημεία που έβαζαν.

Μια συριζαία για παράδειγμα σήκωνε το φλάμπουρο του αγώνα, αλλά όχι ενάντια στην κυβέρνηση με τις κούφιες εξαγγελίες της, καθώς είδε με χαρά να καταργείται το πεντάευρω για την είσοδο στα νοσοκομεία και να μην εφαρμόζεται ο νόμος για την αξιολόγηση (να ρε αχάριστοι, κατακτήσεις)! Οι πασόκοι (για πάντα στην ψυχή, ανεξάρτητα από το πού έχουν βρει κομματική στέγη) εργατοπατέρες βγήκαν κι αητοί στις επάλξεις, στα κεραμίδια, να σηκώσουν ξανά το αγωνιστικό λάβαρο. Και αν δεν τους ήξερε κανείς και τους άκουγε πρώτη φορά, μπορεί και να τρόμαζε με την πυγμή τους και με το άκαμπτο αγωνιστικό τους φρόνημα (μόνο λίγο καιρό ξαπόστασαν και ξανά στον αγώνα τραβάν). Εν προκειμένω όμως, το μόνο που κατάφεραν ήταν να θυμίσουν την πολύμηνη νιρβάνα και την –κατά δική τους ομολογία- περίοδο χάριτος, που έδωσαν στη συγκυβέρνηση, που τώρα κατακεραυνώνουν γιατί αθέτησε τις υποσχέσεις της.

Ακόμα κι έτσι πάντως, ήταν καθολική κι εντυπωσιακή σε ένταση η οργή απέναντι στους κυβερνώντες, τα παχιά λόγια και την ωμή κοροϊδία με το πρόγραμμα της θεσσαλονίκης, που –όσο και αν προς το παρόν περιορίζεται σε φραστικό επίπεδο- εκφράζει μια ευρύτερη απογοήτευση, ακόμα κι από όσους έτρεφαν αυταπάτες, βλέποντας προεκλογικά μόνο αυτό που ήθελαν να δουν. Κι αν όντως ισχύει κάτι τέτοιο, τότε ο ρυθμός διάψευσης προσδοκιών εκ μέρους της συγκυβέρνησης, υπερβαίνει ίσως κάθε προσδοκία και σχετική εκτίμηση.

Σε κάθε περίπτωση, αυτή είναι η πρώτη απεργιακή κινητοποίηση επί κυβέρνησης της αριστεράς (πρώτη φορά απεργιακά), με τετράωρη στάση εργασίας σε όλο το δημόσιο, κι από αυτή την άποψη αποτελεί σταθμό, αρκεί να μην είναι τερματικός –με την έννοια ότι χρειάζεται να δοθεί συνέχεια.

Από τις ομιλίες των δικών μας εκπροσώπων, πρόλαβα στο τέλος τον χαιρετισμό του λαμπρούλη εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας, μια αποστροφή από το λόγο του κουμπούρη –εκπροσώπου των συνταξιούχων απόμαχων της δουλειάς, αλλά όχι του αγώνα- για τα χρέη των ιδιωτών προς τα ταμεία και το δημόσιο που δεν μπαίνουν ποτέ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, παρά μόνο για να χαριστούν. Και την παρέμβαση της σιάντου (αν συγκράτησα καλά το όνομα) εκ μέρους του παμε υγειονομικού, που ξεκίνησε με μια αναφορά στο έγκλημα στα ελπε, που βαφτίστηκε εργατικό ατύχημα, για να μη θιγεί η επιχείρηση κι η κερδοφορία της). Ενώ στη συνέχεια, προτάθηκε από κάποιον άλλο συγκέντρωση διαμαρτυρίας των υγειονομικών έξω από τα ελπε.

Στα ευτράπελα της ημέρας καταχωρείται ένα πλακάτ με τον χάρτη της κω και το σύνθημα «το νησί μας νοσεί», που από μακριά έφερνε κάπως στον χάρτη της κούβας. Αλλά δεν κολλούσε το σύνθημα γιατί οι κουβανοί, παρά τις στερήσεις και τα μυριάδες προβλήματα που τους προκαλεί το εμπάργκο, έχουν ένα από τα καλύτερα υγειονομικά συστήματα παγκοσμίως. Εκτός και αν ήταν μια μεταφορική φωνή διαμαρτυρίας για τα προβλήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.Τελικά όμως όχι. Και τα περισσότερα νησιά του αιγαίου –και όχι μόνο- έχουν μια πικρή ιστορία να διηγηθούν για τα νοσοκομεία που κλείνουν και τα υποστελεχωμένα κέντρα υγείας.

Μαζί με αυτό στα ευτράπελα της ημέρας μπορούν να μπουν.Το… «και τώρα ένα σύνθημα που όλους μας ενώνει» (μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι) «ο λαός το χρέος δεν πληρώνει».Τα πλακάτ του κόκκινου δικτύου «100% απόρριψη του μνημονίου» (ή κάτι παρόμοιο). Δεν χώρεσε να μπει όμως το «110% σύριζα».Η σφίσσα από τη νοσηλευτική, που δεν κατάφερε να κατεβάσει το μικρόφωνο και πατούσε στις μύτες της για να το φτάσει και να ακουστεί.Κι οι τελευταίοι ομιλητές που μιλούσαν στο κενό, σε άδειο δρόμο, γιατί θα ξεκινούσε η πορεία από στιγμή σε στιγμή κι ο κόσμος είχε προχωρήσει μπροστά.

Στο καπάκι έπιασε και μια ωραία, καλοκαιρινή μπόρα, ινά πληρωθεί το ρητό «ήλιο-ήλιο και βροχή, που παντρεύονται οι φτωχοί». Ναι, αλλά που νοσηλεύονται, άμα αρρωστήσουν, είναι το θέμα…

Ο επίλογος θα μπορούσε να έχει ένα γενικότερο προβληματισμό-καμπανάκι για το ασφαλιστικό, που (αν κι είχε λυθεί μέχρι το 2030 σύμφωνα με παλιότερους υπουργούς) θα ξανανοίξει (πρώτη φορά αριστερά ρε).

Αλλά το μείζον θέμα των ημερών ήταν ο απόηχος από την κατάληξη των δύο εργατών και την ολοκλήρωση του εγκλήματος στα ελπε. Για αυτό και αναδημοσιεύονται οι παρακάτω στίχοι από το ατέχνως

Ανθρώπινο λάθος

Λένε, και περιγράφουν έναν αγωγό πεπληρωμένο ακατέργαστης βενζίνης.
Μα αυτό, είναι έγκλημα εκ προμελέτης.
Σ” αυτούς τους τόπους δεν έχει ξέχασα.
Κάθε ξέχασα είναι κι ένα πεθαίνεις.
Το ξέρουν αυτό οι μάστορες.
Τους θυμάμαι να μετρούν χρόνους και κινήσεις.
Αυτοί λάθη δεν κάνουν.
Τους κάνουν.

Χρήστος Ε. Δημάκης

Πόλεμος κι επανάσταση

Η καπιταλιστική κρίση δεν ταυτίζεται με τη γενική κρίση της αστικής κυριαρχίας (την επαναστατική κατάσταση), ούτε συνεπιφέρει αυτομάτως κάποια ριζοσπαστικοποίηση των συνειδήσεων, όπως έχει αποδειχτεί ιστορικά από το κραχ του 29’, που συνδέθηκε μάλλον με την άνοδο του φασισμού. Με άλλα λόγια, η κρίση δεν αποτελεί κάποια μορφή κλονισμού του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά αναπόσπαστη φάση του κύκλου ανάπτυξής του. Αυτή η διαπίστωση όμως, που αποκρούει τις εύκολες απλοϊκές προσεγγίσεις του τύπου «πώς γίνεται να μη δυναμώνει το κουκουέ σε περίοδο κρίσης», δεν εξαντλεί το θέμα και δε μας απαλλάσσει από το καθήκον της περαιτέρω διερεύνησής του.

Η πολιτική πρωτοπορία καλείται να απαντήσει πώς και με ποιους όρους μπορεί η οικονομική κρίση να μετατραπεί σε επαναστατική. Πώς μπορεί να αξιοποιηθούν τακτικά οι «δυσκολίες αναπαραγωγής» του αστικού, πολιτικού συστήματος, για να κερδηθούν περισσότερες συνειδήσεις, που ναι μεν δε θα ριζοσπαστικοποιηθούν αυτομάτως, αλλά μπορούν να απεγκλωβιστούν από παραδοσιακές, πολιτικές εντάξεις και ν’ απαλλαγούν από χρόνιες αυταπάτες, συσσωρεύοντας συμπυκνωμένη πείρα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Και πώς μπορούν οι κομμουνιστές να ενισχύσουν τη θέση τους, ανεβάζοντας το επίπεδο συνειδητοποίησης και των αγωνιστικών διεργασιών, ανεξάρτητα από το αν θα παρουσιαστεί τελικά επαναστατική κατάσταση.

Με την εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης και την επικράτηση της επανάστασης στους αδύναμους κρίκους της αλυσίδας, συνδέεται ιστορικά ο (α’ και ο β’ παγκόσμιος) ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Που ωστόσο δεν είναι άσχετος κι ανεξάρτητος ως φαινόμενο από την κρίση. Απεναντίας προϋποθέτει μια πρωτοφανή όξυνση των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, που δεν μπορούν να «επιλυθούν» με άλλο τρόπο και βρίσκουν «διέξοδο» στον πόλεμο, όπως μετά το παγκόσμιο κραχ του 29’. Για την ακρίβεια, η επαναστατική κατάσταση εμφανίζεται σε εκείνες τις χώρες που βγαίνουν ηττημένες από έναν πόλεμο, είτε αξιοποιείται από τον υποκειμενικό παράγοντα(ρωσία το 1917), είτε όχι (πχ ελλάδα το 44’).

Ας θυμηθούμε τώρα μια προηγούμενη ανάρτηση και την ομιλία του γγ στην καισαριανή, όπου έθεσε μεταξύ άλλων ως προβληματισμό αν μπορεί να ανατρέψει-σταματήσει το εργατικό-λαϊκό κίνημα τον πόλεμο που διεξάγει η τάξη που βρίσκεται στην εξουσία, χωρίς να διεκδικήσει για λογαριασμό του αυτή την τελευταία. Γιατί όμως είναι τόσο συχνές οι αναφορές του κόμματος στον πόλεμο και σε ένα ενδεχόμενο γενικευμένης σύρραξης; Αφενός γιατί αυτό φαντάζει πολύ πιθανό στο σημερινό εύφλεκτο τοπίο, που μπορεί να επεκταθεί και στη γειτονιά μας, αν λάβουμε υπόψη τις πρόσφατες ανησυχητικές εξελίξεις στην όμορη φύρομ. Αφετέρου γιατί μια τέτοια απότομη όξυνση των αντιθέσεων μπορεί να οδηγήσει αντικειμενικά (αλλά όχι ανεξάρτητα από τη δράση του υποκειμενικού παράγοντα, κατά τη γνώμη μου) στην εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης, η οποία απαιτεί μέγιστη ετοιμότητα, σωστά αντανακλαστικά και ανεβασμένες μεθόδους πάλης από την επαναστατική πρωτοπορία.

Ποιο θα είναι το σύνθημα των κομμουνιστών σε αυτή την περίπτωση; Το ορίζει το 19ο συνέδριο ως εξής: ο λαός θα δώσει την ελευθερία και τη διέξοδο από το καπιταλιστικό σύστημα που, όσο κυριαρχεί, φέρνει τον πόλεμο και την ειρήνη με το πιστόλι στον κρόταφο. Σύντομο και εύληπτο, κατευθείαν για διαδήλωση και για τον πλαϊνό τοίχο του μπλοκ, με τον τραμπάκουλα.

Χρειάζεται όμως περαιτέρω εξειδίκευση –που την επιχειρώ πρόχειρα, μαζί με κάποιες δικές μου αφιλτράριστες αβεβαιότητες, που τίθενται υπό την κρίση της βάσης του μπλοκ.

Τι στάση θα κρατήσουν οι κομμουνιστές σε μια ενδεχόμενη ανάμιξη της ελλάδας στον πόλεμο; Πιθανότατα είναι ματαιοπονία να επιχειρήσουμε να δώσουμε μια αναλυτική απάντηση σε αυτό το ερώτημα, χωρίς να γνωρίζουμε τις συγκεκριμένες συνθήκες που το οριοθετούν, αλλά μπορούμε να δώσουμε ένα γενικό περίβλημα με κάποιες βασικές παραμέτρους.

Ο λαός οφείλει να υπερασπιστεί τα εδάφη της πατρίδας του ή να απέχει από μια τέτοια σύγκρουση, επιδιώκοντας την ήττα της δικής του αστικής τάξης; Να οργανώσει αυτοτελώς τη δική του αντίσταση ή να προτάξει τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου, που καθορίζεται αποκλειστικά από τους σκοπούς του, ανεξάρτητα από το αν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των εμπλεκόμενων έχουν επιθετικό ή αμυντικό χαρακτήρα; Κι αν τελικά ο λαός δώσει τη δική του απάντηση, με το όπλο στο χέρι, ποια συγκεκριμένη μορφή θα πάρει αυτή; Θα καταταχθεί στον εθνικό στρατό, για να πολεμήσει από τις γραμμές του ή  μήπως θα συγκροτήσει δικές του ένοπλες μονάδες; Οι κομμουνιστές θα οργανώσουν την αυτοτελή εργατική-λαϊκή αντίσταση; Θα καταταχθούν στον αστικό στρατό, προπαγανδίζοντας τον τερματισμό του πολέμου, όπως πχ στο μικρασιατικό μέτωπο; Ή θα προτιμήσουν τη «λιποταξία» και την παράνομη δράση για την ήττα της αστικής τάξης της χώρας τους;

Και πόσο προετοιμασμένοι είμαστε άραγε για αυτό το τελευταίο ενδεχόμενο, τη γενική κατακραυγή για «εθνική μειοδοσία» και τις ακραία δύσκολες συνθήκες που συνεπάγεται;

Η απάντηση στα παραπάνω δένει με την εκτίμηση για τον χαρακτήρα του πολέμου και για τη θέση της κάθε χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Μπαίνει, λοιπόν, το εξής ερώτημα: τι ακριβώς καλείται να υπερασπιστεί ο ελληνικός (και κάθε άλλος) λαός; Γιατί να πολεμήσει για τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών; Και τι άλλο, εκτός από ιμπεριαλιστικός, μπορεί να είναι ο επικείμενος πόλεμος, με την εμπλοκή της ελληνικής αστικής τάξης;

Το άρθρο του μαΐλη στον κυριακάτικο ρίζο, υπενθυμίζει –ανάμεσα σε πολλά κι ενδιαφέροντα- το εξής σημείο, από την πρόσφατη έκδοση του τμήματος ιστορίας για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και τη στάση του κκε.

Το ότι και από τις δύο πλευρές, του επιτιθέμενου και του αμυνόμενου, ο πόλεμος έχει ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα, δε σημαίνει ότι το εργατικό κίνημα είναι αδιάφορο όταν δέχεται ένοπλη επίθεση στη χώρα του. Το θέμα είναι να μη βρεθεί κάτω από τη σκέπη της αστικής τάξης, του "εθνικού" μετώπου, της "εθνικής ενότητας", σε τελευταία ανάλυση κάτω από "ξένη σημαία". Η εργατική τάξη με τους συμμάχους της, με την καθοδήγηση του ΚΚΕ, πρέπει να έχουν ετοιμότητα και ικανότητα για να οργανώσουν κατά τη διάρκεια του πολέμου τη δική τους, ένοπλη πάλη, ώστε και να μην επιτρέψουν να αποσπαστούν εδάφη ή να προσαρτηθούν άλλα και να πραγματοποιηθεί η έξοδος από τον πόλεμο με επικεφαλής τη νέα εξουσία, της εργατικής τάξης».

Σημειώνει παράλληλα ότι η θέση της «παλιάς κε» δεν αδιαφορούσε για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, αλλά τη συνέδεε με την ανατροπή της κυβέρνησης μεταξά. Αυτά όμως, θα μας απασχολήσουν σε κάποια άλλη ανάρτηση. Το πιο βασικό, κατά τη γνώμη μου, ως προς το θέμα μας, είναι να εξηγηθεί αναλυτικά και να τεκμηριωθεί το συμπέρασμα που παρατίθεται παραπάνω.

Καλημέρα συνάδελφε

-Καλημέρα!
Τον χαιρέτησε μια σκιά απέναντι, που είχε σάρκα, όνομα, υπόσταση, αλλά ήταν πολύ πρωί για να τα διακρίνει. Μέχρι το δεύτερο καφέ, για αυτόν ήταν όλα μια σκιά, σε διάφορες αποχρώσεις (του γκρι, αλλά όχι πενήντα).

Μουρμούρισε κάτι σαν απάντηση μέσα από τα δόντια του. Μπορούσε να παίξει θέατρο, παριστάνοντας τον κεφάτο, αλλά η αυλαία του ματιού του δεν είχε ανοίξει ακόμα, καλά-καλά. Τι τις θέλουμε εξάλλου τις τυπικότητες πρωί-πρωί –και γενικώς; Αφού δε θα ήταν καλή μέρα και το ήξερε. Και πώς να ήταν άλλωστε σε αυτή την τρύπα, που ρουφάει τις ζωές τους.

Και γιατί λοιπόν το λέμε και το ξαναλέμε, μπας και το πιστέψουμε; Μήπως συνεχίζουμε, περιμένοντας την έκπληξη; Όταν εύχεσαι όμως κάτι τυπικά, από συνήθεια, δεν είναι σα να παραδέχεσαι έμμεσα πως είναι άπιαστο όνειρο, γιατί ζεις το ακριβώς ανάποδο; Απλά φοβάσαι να δεις κατάματα την αλήθεια και τις συνέπειες της γνώσης. Που για τους πρωτόπλαστους ήταν τουλάχιστον η απώλεια ενός παράδεισου, ενώ εμείς… δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε –παρά μόνο μια επίγεια κόλαση να κερδίσουμε.

Κι αφού λοιπόν αυτή την κόλαση την είχαν κερδίσει εσαεί και δεν υπήρχε άμεση ελπίδα να τη χάσουν, αυτό που τον σκότωνε περισσότερο, σα καρφί στις πληγές του, ήταν το επαναλαμβανόμενο μαρτύριο της «καλημέρας», ένα κράμα νιρβάνας κι υποκρισίας, σα να μη συνέβαινε τίποτα κι όλα μέλι-γάλα. Που εκτός από τον παράδεισο των μουσουλμάνων έρρεε σε αφθονία και στη δική τους επίγεια κόλαση.

Να μην μπορείς καν να πεις, όχι ρε φίλε, δεν είμαι καλά, ας μην κρυβόμαστε πίσω από τη σκιά μας. Κι ως πότε θα είμαστε σκιές του εαυτού μας, χωρίς αληθινή υπόσταση; Μέχρι να πιει την πρώτη γουλιά από τον καφέ του –τον πρώτο τον είχε πιει στο σπίτι.
Αλλά ακόμα κι αυτό έπρεπε να εκφραστεί μίζερα, συγκαταβατικά, με βάση το πρωτόκολλο της ίδιας πάντα κακομοιριάς. Ε ας τα λέμε καλά, σα βουβό παράπονο, με αποσιωπητικά… αλλά ποτέ σαν έκρηξη, έξω απ’ τα καθιερωμένα.

Τι σου φταίει όμως ο άνθρωπος (πίσω από τη σκιά) στην τελική; Και τι σου φταίει ο κόσμος; Φταίει… φταίει γιατί… πώς το ‘λεγε να δεις ο Κόκορας του Αρκά; Κάθε πρωί ξυπνάς με ζωντάνια, όρεξη για δημιουργία και με αυτή την αίσθηση πως κατά βάθος, κάπου έχεις πιαστεί μαλάκας.

Τώρα ο μεγαλύτερος φόβος του ήταν πως η σκιά απέναντι θα είχε όρεξη για κουβέντα και θα προσπαθούσε να την ανοίξει. Και τι να έλεγαν; Τα ίδια και τα ίδια για τον καιρό, λες και ήταν εγγλέζοι, τους χτεσινούς αγώνες, λες και επηρέαζαν άμεσα τη ζωή τους, ή κάτι άλλου, εξίσου συναρπαστικό κι ενδιαφέρον. Οι ίδιες κουβέντες, οι ίδιες προβλέψιμες ατάκες, οι ίδιες κινήσεις, τα ίδια ψόφια βήματα που σέρνονταν. Τα ίδια και τα ίδια και πάλι από την αρχή, λες και περιμένουν την έκπληξη. Αλλά αυτό το είχε σκεφτεί λίγο πριν, και τώρα σκόνταφτε στα ίδια μονότονα συμπεράσματα.

–Πώς σου φάνηκε το ματς χτες;
Άκουσε τον εαυτό του να λέει, για να κάνει αυτός την έκπληξη, ανοίγοντας το σκορ.

–Δεν τον είδα, απάντησε με το ίδιο νόμισμα (έκπληξη δηλ) ο συνάδελφός του. Και συνέχισε να τον εκπλήσσει ευχάριστα, με τα θέματα που έπιασε: μια ταινία που είδε στο σινεμά (την είχε ξεχωρίσει κι αυτός), τον μπέμπη του, το κοινό πάθος που μοιράζονταν για τα αστυνομικά μυθιστορήματα.

Κάθε άνθρωπος τελικά είναι μια ξεχωριστή ιστορία, που κρύβεις θησαυρούς, αν ξέρεις να ξετυλίξεις το νήμα της, και να σκάψεις για να τους ψάξεις. Κι η «καλημέρα» δεν είναι απλά για να πέσει χάμω, αλλά μοχλός για να τους ξεκλειδώσει, το παρασύνθημα για να σου ανοίξουν.

–Καλημέρα Βαγγέλη!
είπε στο συνάδελφο, πριν χωρίσουν στη γωνία με το κουζινάκι.
Έπιασε από την πράσινη ντουλάπα το κόκκινο μπρίκι, για να ετοιμάσει το δεύτερο καφέ της ημέρας. Αν και η μέρα είχε ανακτήσει ήδη το χρώμα της.

Αναδημοσίευση από Ατέχνως

Για τη διάλυση της Κομιντέρν

Η κριτική εξέταση της πείρας του κομμουνιστικού κινήματος μας επιτρέπει να εστιάσουμε σε κάποιες πτυχές και να βγάλουμε συμπεράσματα –όσο κλισέ κι αν ακούγεται αυτό το τελευταίο- από ορισμένες λανθασμένες επιλογές. Κριτική εξέταση βέβαια δε σημαίνει λαθολογία και γενικά αξιώματα με καθολική ισχύ, έξω από τον ιστορικό χρόνο, αλλά να σκύψουμε ουσιαστικά πάνω από αυτές τις επιλογές, να καταλάβουμε τις συνθήκες που τις υπαγόρευσαν και τις ερμηνεύουν –χωρίς να τις δικαιολογούν- και τις εναλλακτικές που υπήρχαν.

Μία χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ομόφωνη απόφαση για την αυτοδιάλυση της κομιντέρν κι η προχτεσινή επέτειος, που δίνει την αφορμή για τη σημερινή ανάρτηση. Η κομιντέρν φυτοζωούσε αρκετά χρόνια πριν ληφθεί η συγκεκριμένη απόφαση, κάτι που καθιστούσε ούτως ή άλλως προβληματική τη λειτουργία της. Είναι ενδεικτικό πως τα τελευταία 15 χρόνια της ύπαρξής της, είχε γίνει μόλις ένα συνέδριο, το 35’ (το έβδομο και τελευταίο, με την επεξεργασία για τα λαϊκά μέτωπα) –χωρίς αυτό να σημαίνει πως η διάλυση ήταν αναπόφευκτη εξέλιξη. Κάθε οργανωτική δυσλειτουργία όμως κρύβει σχεδόν πάντα μια βαθύτερη πολιτική ρίζα.

Αν δούμε το βαθύτερο νόημα αυτής της κίνησης στη δοσμένη ιστορική συγκυρία, μπορούμε να υποθέσουμε πως ήταν μια ένδειξη «καλής θέλησης» των σοβιετικών προς τους συμμάχους τους, για να τους πείσουν να ανοίξουν το πολυπόθητο δεύτερο μέτωπο στη δύση, που θα ανακούφιζε σημαντικά τον κόκκινο στρατό, αλλά τελικά δεν άνοιξε παρά μόλις ένα χρόνο –και κάτι- αργότερα, με την απόβαση στη νορμανδία, το καλοκαίρι του 44’, όταν ήδη είχε γείρει αποφασιστική η πλάστιγγα της μάχης.

Στο βαθμό που ισχύει αυτή η υπόθεση, πρόκειται για ένα σοβαρό λάθος, που υπέταξε και θυσίασε ένα μέσο στρατηγικής σημασίας σε έναν επιμέρους σκοπό. Κι αυτό έχει να κάνει μεταξύ άλλων με την πολιτική ρίζα, που σημειώσαμε παραπάνω και την αδυναμία να αξιοποιηθεί ο κρίκος του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κι η επαναστατική κατάσταση σε κάποιες χώρες για να συνδεθεί με το στρατηγικό στόχο της εξουσίας.

Το σκεπτικό της επίσημης απόφασης του 43’ αναφέρει ως παράγοντα την ωρίμανση των εθνικών τμημάτων της διεθνούς, που καθιστούσε περιττή τη συνέχιση της ύπαρξής της και προβληματική τη δράση ενός ενιαίου διεθνούς κέντρου. Η αιτίαση αυτή διαψεύστηκε εκ των πραγμάτων, πχ στην περίπτωση της ελλάδας και της ελλιπούς στρατηγικής ωριμότητας του κκε, που όσο διορατικά είχε συλλάβει τα καθήκοντα που απέρρεαν από τη συγκυρία της κατοχής, άλλο τόσο απέτυχε να εντοπίσει έγκαιρα την ουσία των εξελίξεων στο μεταπολεμικό τοπίο και να προετοιμαστεί κατάλληλα για να τις αντιμετωπίσει.

Αυτό αποτυπώνει εν μέρει αδυναμίες και προβλήματα στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, αλλά κυρίως την αντίληψη και την ικανότητα της τότε ηγετικής ομάδας του κκε –παίρνοντας πάντα υπόψη τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες καλούνταν να δράσει και τον απαραίτητο συγκεντρωτισμό, εν μέσω πολέμου, στη λήψη αποφάσεων. Με άλλα λόγια, η ορθή αντίληψη του πραγματικού συσχετισμού δύναμης κι η κατάκτηση της εξουσίας δε συνδέονται άμεσα με τη σωστή ή λανθασμένη εκτίμηση για το χαρακτήρα αυτής της εξουσίας (δικτατορία του προλεταριάτου ή λαϊκή δημοκρατία) και της επικείμενης επανάστασης.

Το κομμουνιστικό κίνημα φυσικά δεν απεμπόλησε το διεθνιστικό του χαρακτήρα και συνέχισε να έχει διάφορες μορφές συνεργασίας κι ανταλλαγής απόψεων μεταξύ των κκ –όπως τη βραχύβια κομινφορμ και τις διάφορες διεθνείς συναντήσεις. Ενώ η σοβιετική ένωση παρέμεινε πάντα σημείο αναφοράς και άτυπο διεθνές καθοδηγητικό κέντρο για την πλειοψηφία των κκ. Αλλά το κενό της κδ και του ρόλου της, ως ενιαίου πολιτικού φορέα με εθνικά τμήματα, δεν αναπληρώθηκε ποτέ

Η επικράτηση της αντεπανάστασης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και παγκοσμίως, ανέδειξε ακόμα πιο εμφατικά αυτό το κενό και τις συνέπειές του. Η βαθύτερη συνεργασία των κκ κι η ανάδειξη ενός ενιαίου διεθνούς κέντρου, μιας νέας διεθνούς δηλ, φαντάζει ως αναγκαίος όρος για την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος και την προώθηση των θέσεών του. Μόνο που το ζητούμενο καταλήγει με έναν αντιφατικό τρόπο να γίνεται προαπαιτούμενο. Η συγκρότηση της κομιντέρν πχ έγινε μόνο μετά την οκτωβριανή επανάσταση και βασίστηκε στη δύναμη του ελκτικού της παραδείγματος, μολονότι το ρεύμα των μπολσεβίκων και των συμμάχων τους ήταν διακριτό ήδη από την προπολεμική περίοδο.

Το κουκουέ φαντάζει (και είναι) πρωτοπόρο συγκριτικά με άλλες χώρες και κόμματα της ευρώπης, αλλά απέχει προφανώς πάρα πολύ από το να καλύψει το κενό του κκσε και να μπει στα παπούτσια των μπολσεβίκων (όπως θα λέγαμε με αθλητικούς όρους). Και το χειρότερο ίσως είναι πως δε διαθέτει καν πια τις οικονομικές δυνατότητες του πρόσφατου παρελθόντος, για να φιλοξενεί πχ διεθνείς συναντήσεις-συνέδρια και πολυάριθμες-πολυμελείς αποστολές από το εξωτερικό.

Παρόλα αυτά όμως, έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια, από την ίδρυση του tkp στην τουρκία, ως τις κοινές πρωτοβουλίες εργατικών-κομμουνιστικών κομμάτων, τις κοινές ανακοινώσεις-επεξεργασίες, την έκδοση της διεθνούς κομεπ, κτλ.

Υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν σε αυτή την κατεύθυνση. Αλλά το βασικό είναι πως τα πρώτα δειλά βήματα είναι απαλλαγμένα από παθογένειες του παρελθόντος, πχ την υποτίμηση της ανοιχτής, συντροφικής σε άλλα κόμματα (βλέπε σχετική αρθρογραφία στο ρίζο για τα κόμματα σε ηπα και ισπανία). Κι αυτός ο κανόνας δεν πρέπει να διέπει μόνο τις σχέσεις μεταξύ κομμάτων, στα πλαίσια της ανταλλαγής απόψεων ή και της διαπάλης στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ των σφων και τη στάση του καθενός σε ατομικό επίπεδο (αποφεύγοντας έναν κακώς εννοούμενο πατριωτισμό –ή διεθνισμό- που συμφωνεί άκριτα με όλα και σκεπάζει τις διαφωνίες κάτω από το χαλί).

Σε κάθε περίπτωση, όσο κι αν διατηρεί την ισχύ της η εκτίμηση πως η καλύτερη διεθνιστική προσφορά ενός κόμματος είναι η προώθηση της επαναστατικής υπόθεσης στη δική του χώρα, άλλο τόσο αναγκαία είναι η συγκρότηση ενός ισχυρού, διεθνούς κομμουνιστικού πόλου και πρέπει να ανέβουν και οι απαιτήσεις από τη δουλειά μας σε αυτό το κομμάτι.

Αγαπητό μου ημερολόγιο

Σου γράφω πρόχειρα κι ενδεικτικά, κάποιες από τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών, για να είσαι μες στο κλίμα και να μη μένεις πίσω από τα γεγονότα.

Οι υπεξ (στα decks) του νατο ερμήνευσαν, πιασμένοι χέρι-χέρι στη σύνοδό τους, μάικλ τζάκσον: we are the world (εμείς είμαστε ο κόσμος). Την επόμενη φορά θα μπορούσαν να καθίσουν οκλαδόν στο πάτωμα και να πουλήσουν τρέλα με το «give peace a chance» (δώστε μια ευκαιρία στην ειρήνη).

Εν τω μεταξύ, η επεξήγηση στον τίτλο του τραγουδιού λέει usa for africa (οι ηπα για την αφρική). Έχουμε και λέμε, με πρόχειρες σημειώσεις, την τελευταία μόνο 5ετία: τυνησία, λιβύη, αίγυπτος, κεντροαφρικανική δημοκρατία –και όλο κάποια θα ξεχνάω. Όχι άλλη βοήθεια παιδιά, νίκο κούρκουλε, φτάνει τόση.

Στο κλίμα των ημερών, ο καμμένος πρότεινε τη δημιουργία νατοϊκής βάσης στο αιγαίο. Μέσα οι βάσεις του θανάτου. Μένουν οι βάσεις που μένουν.

Η εθνικά υπερήφανη στάση της κυβέρνησης στο μνημόνιο με τους εταίρους, μπορεί να συγκριθεί μόνο με την ιστορία με τις βάσεις επί αλλαγής. Το ωραίο είναι πως τελικά και οι δύο κυβερνήσεις υπέγραψαν κάτι σαν επέκταση, αλλά έπεισαν τον κόσμο να κατέβει στους δρόμους να πανηγυρίσει! Αθάνατη πασοκάρα…

Ο ολυμπιακός έθεσε χτες την τσσκα αντιμέτωπη με τα φαντάσματά της και την πέταξε εκτός τελικού. Κι ενώ ένα φάντασμα (εξακολουθεί να) πλανάται πάνω από την ευρώπη, ο πρωθυπουργός κυριεύτηκε από το αγαπημένο του φάντασμα του καραμανλή (της… καλής, σοσιαλμανούς περιόδου του) και με αφορμή τη νίκη του ολυμπιακού, επανέλαβε το απόφθεγμα: έξω πάμε καλά.

Τη μία τα μπασκετικά αστειάκια του ολυμπιακού, την άλλη η πλακίτσα του χατζηνικολάου, μετά από την τρίπλα του μέσι με την μπάγερν (αλέξη, στείλε το μέσι στη διαπραγμάτευση), και φτιάξαμε καινούριο στομάχι. Τόση μπάλα τόσο χιούμορ από την χούντα είχαμε να δούμε…

Παρεμπιπτόντως, ο χτεσινός ημιτελικός γινόταν στην επέτειο της διάλυσης της κομιντέρν, κι ο σκουντής έγραφε τα δικά του για ερυθρές ταξιαρχίες vs κόκκινος στρατός και το σφαιρόπουλο, που θέλει να γίνει πατερούλης των φάιναλ φορ στη θέση του ομπράντοβιτς.

Αλλά το πιο αγαπημένο κλισέ στα παιχνίδια της τσσκα είναι το «θέλει κρέμασμα ή άγαλμα» (αναλόγως την επίδοση) «στην κόκκινη πλατεία». Ενώ κανονικά θα έπρεπε να πουν μαυσωλείο. Άμα είναι να υπερβάλλεις, να το πας μέχρι τέλους..

Παραμένουμε στα αθλητικά και τους ρώσους, καθώς μες στη βδομάδα η παε παοκ επωφελήθηκε της πολλοστής ρύθμισης χρεών των ομάδων προς την πολιτεία και απαλλάχτηκε από το βραχνά, πληρώνοντας μόνο το αρχικό κεφάλαιο (με τα υπόλοιπα ο σαββίδης μπορεί να αγοράσει τη μισή μακεδονία. Δηλ το ελληνικό τμήμα της). Είναι τόσο ωραία και πρακτική ιδέα, που υποθέτω πως μπορεί να εφαρμοστεί και στο ελληνικό χρέος, ε; Τι; Όχι;

Την ίδια στιγμή, η βέροια κινδυνεύει με υποβιβασμό για στήσιμο αγώνα στο παλιότερο 3-0 με τον ολυμπιακό (που απαλλάσσεται από τις κατηγορίες) και διαμόρφωση του τελικού σκορ. Και μην ακούς που λεν πως θέλει δύο, για να χορέψεις τανγκό –αυτό είναι συμβατικό. Εδώ είναι να στήνει η μάνα και του παιδιού να μη δίνει. Εδώ είναι παίξε, γέλασε και σώπα…

Τις τελευταίες μέρες, η πολιτική ζωή της χώρας μονοπωλήθηκε από ένα ιερό λείψανο, από τα δεκάδες που κυκλοφορούν ανά την υφήλιο. Ευτυχώς όμως εδώ απολαμβάνουμε δημοκρατία και ελευθεροτυπία, οπότε κανένα ενημερωτικό μέσο δε φοβήθηκε τους εδώ μουτζαχεντίν, για να σατιρίσει τα μεσαιωνικά ήθη και έθιμα. Ζε σουί σαρλί. Όσο για τα άλυτα αστικοδημοκρατικά ζητήματα, όπως το διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους… έλα μωρέ τώρα, αυτά είναι για τη δευτέρα παρουσία, όπου δε θα υπάρχει καν κράτος για να διαχωριστεί, και όχι για μια κοσμική, αριστερή κυβέρνηση, που καταπιάνεται με τόσα άλλα θαυμαστά έργα, όπως τον εξανθρωπισμό του καπιταλισμού.

Περίσσεψε παρόλα αυτά λίγος τηλεοπτικός χρόνος, για τα λείψανα της κίνησης των χιλίων (ακαδημαϊκών). Που δεν ήταν ούτε διακόσιοι στην κινητοποίηση στο σύνταγμα, με τους φακούς, αλλά πολλαπλασιάστηκαν με την ευλογία των αστικών μμε, όπως τα ψάρια και τα ψωμιά στο θάμα του ιησού.

Μια κίνηση-πρόπλασμα του ενιαίου φιλο-εε, φιλομνημονιακού πολιτικού χώρου, που μαγειρεύεται στα παρασκήνια, αν τους καούν τα άλλα χαρτιά. Στρατηγέ μου, ιδού ο ιδεολογικός σας στρατός –και μια στρατιά κονδυλοφόρων στα μετόπισθεν να τον πλαισιώνει.

Μουσικό φινάλε: Γυρίζω τις πλάτες μου στο μέλλον, στο μέλλον που φτιάχνετε, όπως θέλετε.

Αλλά για στάσου, γιατί να είμαστε τόσο στείροι. Ας το συνδιαμορφώσουμε.

Συνένοχο στο φόνο δε θα με έχετε.

Αξιωματική αντιπολίτευση

Εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Και του ναδίρ η πασπ. Και της πασπ η αρεν, που τερματίζει σταθερά κάτω από τη βάση, αν και κυβερνητική συνιστώσα, αν και με άνοδο μερικές λεύγες κάτω από τη θάλασσα (παρακαλώ σας κύματα, μη μου την εξυπνάτε).

Μπορεί ο πήχης να ήταν ήδη ψηλά από την περυσινή εκτίναξη, αλλά η πανσπουδαστική συνέχισε ανοδικά με κεκτημένη ταχύτητα από πριν. Αύξησε ψήφους και ποσοστά, εδραιώθηκε στη δεύτερη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πίσω από τη δαπ (η πιο καθαρή μορφή της αντίθεσης «κεφάλαιο-εργασία», που λέει κι ο ρατμ σε προηγούμενο σχόλιο) και είναι μια ανάσα από το ψυχολογικό όριο του 20% -που μπορεί να το υπερβούμε του χρόνου. Την οποία ανάσα δεν τη νιώθει ακριβώς καυτή η δαπ, που μας έχει περίπου διπλό σκορ (38-19), αλλά ερχόμαστε!

Θα μου πεις όμως, πώς μπορείς να είσαι τόσο σίγουρος για τα αποτελέσματα, εφόσον κάθε παράταξη δίνει τα δικά της; Αφενός γιατί η πανσπουδαστική δίνει τα μόνα αξιόπιστα (πρόσεξε, όχι σχετικά ή συγκριτικά τα πιο αξιόπιστα αλλά τα μόνα). Αφετέρου γιατί όλα τα αποτελέσματα συμφωνούν τουλάχιστον στο βελάκι, δηλ την ανοδική ή την καθοδική τάση της μιας ή της άλλης παράταξης. Αφετρίτου γιατί το μας είναι το μόνο που υπολογίζει όλους τους συλλόγους και δίνει στην πανσπουδαστική χαμηλότερο ποσοστό, απ’ όσο της δίνουν οι άλλοι!

Η σελίδα της νΚα πχ μας έδινε μέχρι σήμερα το πρωί 23% (από 19%). Λίγο ακόμα δηλ και θα προσπερνούσαμε τη δαπάρα. Αλλά το έδινε μόνο για κάποιους συλλόγους (προφανώς μόνο σε όσους κατεβαίνουν εαακ) και δεν το σύγκρινε με το περυσινό αποτέλεσμα στις ίδιες σχολές αλλά με ένα γενικό συγκεντρωτικό αποτέλεσμα του 14’. Συγκρίνει δηλαδή μήλα με πορτοκάλια και βγάζει τη διαφορά σε λεμόνια. Αλλά γιατί να μπει κανείς (στον κόπο να μπει) στη σελίδα της νΚα; Γιατί τα τελευταία χρόνια, που η σελίδα του Μας (spoudastes.gr) υπερφόρτωνε κι έπεφτε, αποτελούσε βασική πηγή «εναλλακτικής ενημέρωσης» (εκεί μας καταντήσαν).

Κι αυτό είναι το μόνο ψεγάδι για το οποίο μπορούσε να γκρινιάξει κανείς τα τελευταία χρόνια, με το ανοδικό σερί. Και τώρα που έστρωσε κι η σελίδα, τι θα απογίνουμε χωρίς βαρβάρους και χωρίς εκλογικές αφορμές για γκρίνια και καταστροφολογικά συμπεράσματα; Ήταν και αυτά μια κάποια διασκέδαση, όσο να πεις...

Τώρα λοιπόν, που το αποτέλεσμα είναι θετικό, είναι πολύ πιο έυκολο να ανοίξει μια ουσιαστική συζήτηση για όσα έρχονται και θα αντιμετωπίσουμε, και για την παρέμβασή μας στο φοιτητικό κίνημα.

Η δική μου γενιά, που έχει καβαλήσει τα τριάντα και δεν πρόλαβε τις αλλαγές με το μας και τις επιτροπές αγώνα, είχε πάντα μια δυσκολία να καταλάβει πού χώλαινε το πράγμα, πού οφειλόταν η πτώση-στασιμότητα της τριετίας πριν το 12’ και πώς λειτουργούσε το νέο μοντέλο. Τώρα που η πανσπουδαστική αγγίζει το 20% και φαίνεται να αφήνει πίσω της τις δυσκολίες της μετάβασης, δύο είναι οι βασικοί δείκτες-στόχοι που πρέπει να μπουν προς κατάκτηση: α) ζωντανοί σύλλογοι με μαζικές διαδικασίες και τακτικές συνελεύσεις, που να υπερψηφίζουν το πλαίσιο της επιτροπής αγώνα και β) οργανωμένο, διεκδικητικό φοιτητικό κίνημα, που θα ‘ναι μαχητικό κι υπολογίσιμο, και δε θα λείπει από το επίκεντρο των κοινωνικών αγώνων.

Χωρίς αυτούς τους δύο όρους, το 20% της πανσπουδαστικής, θα ‘ναι πουκάμισο αδειανό, χωρίς αντίκρισμα. Ή μάλλον αντίστροφα: με την πανσπουδαστική στο 20%, οι προϋποθέσεις για την επίτευξη αυτών των δύο όρων, είναι καλύτερες από ποτέ κι επιβάλλεται να αξιοποιηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.

Αντί επιλόγου, μερικές σημειώσεις από τη χτεσινή ημέρα και το αποτέλεσμα.

-η πανσπουδαστική είχε 34 πρωτιές σε συλλόγους αει και τει, πρωτιά στα τει δυτικής ελλάδας (δηλ κυρίως της πάτρας, όπου αφήσαμε για αργότερα την υπέρβαση εναντίον της δαπ στα αει) και το τει αθήνας (πρώτη φορά ταξικά), με την επίσης ηρωική σουγουτουκουσου, όχι μόνο λόγω ονόματος, αλλά και ποσοστού (κοντά στο 66%).

-πήρε τη δεύτερη θέση στα περισσότερα ιδρύματα και την τρίτη θέση στο εμπ, αλλά με μεγάλη άνοδο (η πρωτιά πήγε στα εαακ).

-έμεινε μία ανάσα από το απόλυτο στις φυσικές σχολές. Πήρε αθήνα, θεσσαλονίκη, πάτρα και γιάννενα (με αυτοδυναμία και με εντυπωσιακή άνοδο σε όλης της πόλης) κι έχασε οριακά, παρά τη μεγάλη άνοδο, την πρωτιά στο ηράκλειο από τη δαπ. Του χρόνου πάμε για πέντε στα πέντε.

-χάσαμε (παρά την άνοδο που σημειώσαμε) την αρχιτεκτονική, το κάστρο των αριστεριστών, που είχαμε αλώσει πέρσι. Βετεράνος ναρίτης αρχιτέκτονας, πανηγύριζε για την πρωτιά σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης με τον εξής προλεκάλτ τρόπο:

Στην αρχιτεκτονική Αθήνας η Αριστερή Κίνηση Αρχιτεκτονικής, μετά από μια σύντομη παρένθεση (σσ: να κι η λογική της ταξικής παρένθεσης) είναι ξανά πρώτη δύναμη για 16^η φορά στην ιστορία της. Οι υπόλοιπες 15: 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013.

Ωραία! Τώρα μπορούμε να πούμε ένα προς ένα τα πρωταθλήματα του ολυμπιακού στη μπάλα την τελευταία εικοσαετία. Και μετά να κάνουμε το ίδιο (με τις χρονιές ολογράφως) και με αυτά του παο στο μπάσκετ.

Το ωραίο στην περίπτωση της αρχιτεκτονικής, είναι οι σχέσεις αγάπης-μίσους, που αναπτύσσονται μεταξύ εαακ και αναρχίας, και ένα βασικό επιχείρημα για να ψηφίσουν εαακ οι τελευταίοι, με επίκληση στο συναίσθημα: αν δεν έρθεις, θα πάρουν τη σχολή οι κνίτες (που είναι κάτι σαν το βασικό εχθρό)... Αλλού όμως, μπορεί να έρθουν και να σου πάρουν την κάλπη. Συνεπώς, δίκοπο μαχαίρι...

Σχέσεις αγάπης-μίσους πρέπει να αναπτύχθηκαν και σε κάποια σχήματα, όπου κατέβαιναν τα σχήματα του μαρς-αλαβάνου, τα οποία δεν έγιναν δεκτά στην/στα εαακ σε κάποιες σχολές με ηγεμονία ναρ, αλλά συμμετείχαν κανονικά, όπου είχαν ηγεμονία οι αλτουσεριανοί (αραν-αρας-αρις, ενότητα κι οι τρεις).

Το ντεζαβού με το 09’ και την πρώτη συμμετοχή των σεκιτών είναι τόσο συγκινητικό, που όλοι περιμένουμε με κομμένη ανάσα τη συνέχεια, κι ας είναι τελείως προδιαγεγραμμένη. Σήμερα οι ανακοινώσεις μπορεί να γράφουν «ανταλλάχθηκαν σπρωξίδια και μπουκετίδια, σε συναγωιστικό κλίμα». Αν τους δώσεις όμως δυο διήμερα καιρό, θα το χωνέψουν και θα τα βρούνε αγκαλιά. Όσο άσχημο και αν είναι εξάλλου το κλίμα μεταξύ τους, η/τα εαακ παραμένει/παραμένουν η συγκολλητική ουσία και βασικός αιμοδότης του κεντρικού πολιτικού εγχειρήματος (ανταρσυα, μαρς ή όπως αλλιώς).

Παρένθετη απορία: πόση προσπάθεια θέλει να είσαι ανύπαρκτος στα τει και παρόλα αυτά να πέφτεις και άλλο;

Ήτανε μια μικρή πασπάρα, που πήγε αταξίδευτη. Οε, οε, οε, οε. Να δούμε τώρα ποιος (ποιος-ποιος) θα φαγωθεί.

Ούτε σε αει, ούτε σε τει, θα εξαφανιστούνε και θα τρέμει η γη.

Η δαπάρα ουσιαστικά δεν πέφτει. Είναι κάτι σαν θεσμός (να τη στείλουμε και στο σύριζα για διαπραγμάτευση). Παραμένει περίπου αμετακίνητη κι ανεπηρέαστη από το περιβάλλον και τις συνθήκες. Είναι γλίτσα παντός καιρού.

Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος

Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος, πρέπει να μάθεις να κάνεις αφαιρέσεις και να φεύγεις από τα στενά όρια του εαυτού σου, του σπιτιού, του χωριού ή της γειτονιάς σου, να μπορείς να πας πέρα από την άμεση εμπειρία και τα δεδομένα του κοντινού περιβάλλοντος. Χωρίς λοιπόν να καθίστανται απάνθρωποι ή να υστερούν όσοι δεν έτυχε να σπουδάσουν και πέρασαν μόνο από το μεγάλο πανεπιστήμιο της ζωής, και χωρίς να εξασφαλίζουν αυτομάτως πιστοποιητικό ανθρώπινης ιδιότητας οι υπόλοιποι, το πανεπιστήμιο σε φέρνει κατά κανόνα σε επαφή με έναν τελείως διαφορετικό κόσμο, που σου προσφέρει τα ερεθίσματα, για να καλλιεργήσεις και να αναπτύξεις ικανότητα αφαιρετικής σκέψης –άλλο ζήτημα αν το κάνει σωστά ή πόσοι αξιοποιούν τελικά αυτά τα ερεθίσματα.

Υπάρχουν βέβαια και μερικά «αλλά», σα βασικοί σκόπελοι. Μια ειδοποιός διαφορά του ανθρώπινου είδους είναι πως αποτελεί κοινωνικό ζωάκι, που δεν ιδιωτεύει, αλλά ασχολείται με τα κοινά. Αυτό το είδος όμως κινδυνεύει με εξαφάνιση στα αμφιθέατρα, καθώς πληθαίνουν τα ζωάκια που κλείνονται στη γυάλα τους και νοιάζονται μόνο για το πτυχίο τους –χωρίς να τα ανησυχεί ιδιαίτερα πως θα είναι ένα κουρελόχαρτο χωρίς αξία. Αυτό το καθεστώς της φοιτητικής προστατευτικής γυάλας –που εκτρέφει πολλά αμνήμονα χρυσόψαρα, ξεκομμένα από τα άλλα και έτοιμα να προσφερθούν στο πιάτο των μεγαλύτερων ψαριών- επηρεάζει σαφώς και τα πιο πολιτικά ζωάκια, που βλέπουν τον κόσμο παραμορφωμένο μέσα από τη γυάλα (χωρίς τα απαραίτητα ταξικά γυαλιά), ή και κάποια σκέτα ζώα, κατ’ επίφαση πολιτικά, που συναγωνίζονται σε πολιτική νοημοσύνη τα τετράποδα.

Ένα άλλο κατεξοχήν ανθρώπινο χαρακτηριστικό είναι ο γραπτός λόγος, η αποθήκευση πληροφοριών –και με άλλους τρόπους πλέον- κι η αποθησαυρισμένη γνώση, που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και μας βοηθάει να μην ξεκινάμε κάθε φορά από το μηδέν. Μόνο που το φοιτητικό κίνημα μηδενίζει πολλές φορές το κοντέρ, γιατί κάποια πράγματα αφομοιώνονται καλύτερα μόνο μέσα από τη δική μας πείρα. Κι όταν εμείς φτάνουμε στο σημείο να διαμορφώσουμε ένα επαρκές δικό μας κριτήριο, καθίσταται σχεδόν άχρηστο, γιατί τελειώνουν οι σπουδές κι ο φοιτητικός μας χρόνος και πρέπει να παραδώσουμε τη σκυτάλη στους επόμενους (περίπου όπως και με τη ζωή, που έχει στο τέλος τις οδηγίες χρήσης). Εκτός κι αν είσαι αιώνιος φοιτητοπατέρας, οπότε το βασικό κριτήριο που έχεις είναι η κινηματική αυτοπροβολή σου.

ένα άλλο ζήτημα είναι η λεπτή γραμμή που χωρίζει την επιθυμητή αφαιρετική σκηνή από την αφηρημένη, που ατενίζει την πραγματικότητα από το συννεφάκι της καθαρής θεωρίας κι αποσπάται από τα επίγεια –κουσούρι που συναντά συχνά κανείς μεταξύ των μεγάλων ρητόρων-αμφιθεατρίνων των συνελεύσεων.

Το πανεπιστήμιο δίνει αρκετά ενδιαφέρουσες διαστάσεις σε όσα έχει πει ο βλαδίμηρος για το απέξω στην επαναστατική θεωρία αλλά και για τις οργανωτικές-πολιτικές (γιατί το οργανωτικό είναι πάντα πολιτικό) αδυναμίες των μικροαστών διανοούμενων. Έξω από το άγχος της καθημερινής βιοπάλης και την αλλοτρίωση της καπιταλιστικής παραγωγής, οι φοιτητές μπορούν να έρθουν σε επαφή και να ασπαστούν πιο εύκολα κάποιες επαναστατικές ιδέες. Αλλά έξω από τον χορό πολλά τραγούδια λένε. Και είναι ζήτημα πόσοι από εμάς χορεύουμε μόνο όταν λείπει ο γάτος και το σκάμε σαν τα ποντίκια στη συνέχεια και πόσοι συνεχίζουν να χορεύουν στο ταψί της ταξικής πάλης –τι τραβάμε κι εμείς οι χορεύτριες, που έλεγε και μια συριζαία ψυχή. Χώρια η παραδοσιακή έλλειψη πειθαρχίας και οργάνωσης, που κάνει πρωινό κάλεσμα για να μαζευτούν όλοι προς το μεσημεράκι.

Αυτή η πτυχή μπορεί να φορά κυρίως μικρές γκρούπες που ευδοκιμούν σχεδόν αποκλειστικά εντός της πανεπιστημιακής γυάλας, αλλά επηρεάζει ως ένα βαθμό και τη δική μας δουλειά –πχ τους δείκτες στρατολόγησης, που έρχονται στο προσκήνιο αυτό το διάστημα με την άμιλλα για τα 100χρονα του κόμματος είναι πάντα ψηλότεροι στη σπουδάζουσα. Το ζητούμενο δεν είναι προφανώς να απολυτοποιήσουμε τη θετική ή την αρνητική πλευρά και να αντιπαραθέσουμε το φοιτηταριάτο στο προλεταριάτο. Αλλά ένας ιδανικός συνδυασμός που θα μετέφερε τον φοιτητικό ενθουσιασμό και μεράκι στους χώρους δουλειάς. Με άλλα λόγια, θα χρειαζόμασταν ρυθμούς σπουδάζουσας στη μαζική στρατολόγηση και το στήσιμο νέων οργανώσεων στους εργασιακούς χώρους και το φοιτητικό στιλ δουλειάς με το μαζικό άνοιγμα, τις συνεχείς εξορμήσεις, τους «πολιτικούς καφέδες», την ευρηματικότητα στα υλικά και τα συνθήματα, κτλ, όπως ακριβώς στο φοιτητικό κίνημα είναι απαραίτητο το μπόλιασμα με την εργατική πειθαρχία και οργάνωση.

Μετά από αυτή τη μακρά εισαγωγή, περνάμε και στο δια ταύτα των σημερινών φοιτητικών εκλογών, που έχουν καταρχάς ένα αριθμητικό κομμάτι.

-Η πασπ θα συνεχίσει πιθανότατα την ελεύθερη πτώση της, αλλά λανσάρει το κόλπο της ανεξαρτησίας (λαϊκής κυριαρχίας) στο δρόμο που χάραξαν οι πράσινοι δήμαρχοι που θυμήθηκαν ξαφνικά πόσο αδέσμευτα πνεύματα είναι και πόσο εύκολα μπορεί να ελιχθεί η πράσινη γλίτσα που κυνηγάν οι γκοστμπάστερς.

-Η δαπ παραμένει σχετικά ακλόνητη, αλλά είναι καιρός να αρχίσει να φθείρεται και να ακολουθήσει σταδιακά την πορεία που έχει το δίδυμο αδελφάκι της.

-Η κυβερνητική αρεν δύσκολα θα κάνει φέτος το ξεπέταγμα, εφόσον δεν το κατάφερε την τελευταία τριετία. Μία ακόμα απόδειξη για το πόσο αδύναμος και μη γειωμένος σε διάφορους χώρους είναι ο εκλογικός μηχανισμός του σύριζα, που λειτουργεί με δανεικές ψήφους –εν προκειμένω, κυρίως από όσους ψήφισαν εαακ.

-Για την πανσπουδαστική ο πήχης έχει μπει πολύ ψηλά από πέρσι, και δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να συνεχιστεί η αυξητική τάση της δύναμής της.

Το αριθμητικό κομμάτι όμως δεν είναι παρά μόνο ένας δείκτης που έρχεται πίσω από τα βιογραφικά (στρατολογία), τις συνελεύσεις και τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις. Το φοιτητικό κίνημα έχει μπροστά του να αντιμετωπίσει τις συμπληγάδες της κυβερνητικής ενσωμάτωσης (αφού η αριστερή κυβέρνηση διευθετεί, υποτίθεται, τα ζητήματα για τους αιώνιους φοιτητές, τα συμβούλια διοίκησης, κτλ) και της φιλελέ, αντιδραστικής αντιπολίτευσης, με τα κανάλια να παρουσιάζουν την χτεσινή, φαιδρή σύναξη στο σύνταγμα με του φακούς ως τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη κινητοποίηση των τελευταίων χρόνων για το εκπαιδευτικό (τρίζουν τα σεντόνια από το φάντασμα του μαϊούνη).

Όσο το κίνημα δεν καταφέρνει να ξεφύγει από αυτό το δίπολο, κανένα εκλογικό αποτέλεσμα, όσο ελπιδοφόρο κι αν είναι, δε θα έχει ουσιαστικό αντίκρισμα.

Και(σαριανή) πού αλλού;

Ίσως να ήταν λόγω της ημέρας –και δεν εννοώ που ο μήνας είχε εννιά. Ίσως πάλι λόγω του μέρους και της ιστορίας που κουβαλάει. Και βασικά λόγω της μέρας και του μέρους, ως συνδυασμός. Γιατί πού αλλού, πλην της ηρωικής κι αδάμαστης καισαριανής θα μπορούσε να βιώσει κανείς καλύτερα το συναίσθημα μιας τέτοιας μέρας σαν την 9η μάη; Στο σύνταγμα, μπορεί να απαντήσει κανείς. Κι εγώ θα του έλεγα, τι πίνεις και δε μας δίνεις; Αν και δεν είναι πολύ δύσκολο να το μαντέψει κανείς.

Δεν ξέρω πόσος κόσμος έπιασε τον αντιφασιστικό μάη στους καπνούς της πλατείας συντάγματος, πάντως στην καισαριανή μαζεύτηκε μια λαοθάλασσα. Η κεντρική πλατεία ήταν γεμάτη με το νόημα που ‘χει κάτι απ’ τις φωτιές και αποκλειστικά από νεολαίους, που έδωσαν βροντερό «παρών». Στο δημαρχείο υπήρχε κίνηση με την έκθεση για την αντιφασιστική νίκη, ενώ οι ντόπιοι είχαν μαζευτεί ήδη στο χώρο της εκδήλωσης. Τόσος κόσμος (υπολογίζω πάνω από πέντε χιλιάδες) που μύρισε φεστιβάλ και δεν εννοώ τη μυρωδιά απ’ τα σουβλάκια –ή τις… εναλλακτικές μυρωδιές που μπορείς να πετύχεις σε άλλα φεστιβάλ.

Εννοώ το κυνήγι της καρέκλας και της θέσης για να παρκάρεις (κάποιοι σφοι δε βρήκαν τίποτα κι αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω άπρακτοι), την ομιλία του γγ, τις καντίνες, το πεντάχρονο παιδί που ήξερε και τραγουδούσε απέξω τους στίχους από τα «σγουρά μαλλιά», την παλαιού τύπου γιαγιά του που μπορεί να το νανούριζε με τέτοιες μελωδίες το βράδυ, τα μπλουζάκια με τη cccp, τις farc και γουίλι το κογιότ (άσχετο, αλλά καλό), τις «πραμάτειες» με τα άπειρα αναμνηστικά για την οικονομική εξόρμηση, κάτι ρετρό νέους με τζιν-σωλήνες και μπίρες στο χέρι (που όσο περνούσε η βραδιά γίνονταν τσιπουράκια), τον τσε ζωγραφισμένο σε έναν τοίχο στον κεντρικό δρόμο (this is kaisarianh), το σήμα για τα 100χρονα του κκε, τον ξέχειλο ενθουσιασμό, το συναίσθημα…

Ακόμα και τη στιγμιαία ψιχάλα που έριξε, χωρίς να υπάρχουν καλά-καλά σύννεφα στον ουρανό, αλλά ήταν βγαλμένη από τις καλύτερες φεστιβαλικές παραδόσεις. Όπως άλλωστε κι η προσπάθεια κάποιων σφων να ξορκίσουν το επικείμενο κακό και τις σταγόνες, κουνώντας τις σημαίες τους –ένας μάλιστα με σκέτο κοντάρι, χωρίς λάβαρο.

Τα συνθήματα πιάνουν ένα κεφάλαιο από μόνα τους. Καταρχάς η νεολαία πρωτοπόρησε κι έκανε την πολυπόθητη στροφή που περιμέναμε (αν και όχι την πολιτική στροφή που θα περίμεναν άλλοι): «ΕΝΑΣ ΑΙΏΝΑΣ αγώνες και θυσία…». Μετά στη συγκέντρωση, τα μεγάφωνα το ξαναγύρισαν σε «εννιά δεκαετίες», αλλά ο πάγος έσπασε, ο δρόμος χαράχτηκε. Και μήπως εσύ σφε αναγνώστη ήξερες πως «πίσω από το βόλγα δεν υπάρχει γη, η ιστορία γράφεται με πάλη ταξική»; Πως «ό,τι γράφτηκε με αίμα, δε σβήνει με βρώμικο μελάνι» -σύνθημα γραμμένο στο κεντρικό πανό; Ή πως «χρυσή αυγή ρουφιάνοι των αφεντικών» (θα σας τσακίσει πάλι η πάλη των λαών);

Καλτ τόνο στην προσυγκέντρωση της νεολαίας έδινε το μότο στο απέναντι περίπτερο, που έμοιαζε με κοινωνικό μήνυμα του υπουργείου υγείας: «το προφυλακτικό δεν αρκεί μόνο να το αγοράσεις, χρησιμοποίησέ του» (πχ στο μπουγέλο, γεμίζοντάς το με νερό). Όπως κι ένα πανό του σύριζα (για τις νάρκες του έβρου, τον πάτο του αιγαίου), ακριβώς πάνω από την προσυγκέντωση, που προσφέρονταν για έτοιμη παραχάραξη, κατευθείαν, χωρίς φωτομοντάζ. Πανό σύριζα κι από κάτω τόσος κόσμος, που θα τον ξανάβρισκαν 9 μάη; Α ναι, στο σύνταγμα. Δεν ξέρω αν πέρασε καμιά βόλτα κι ο διονύσης, που χτύπησε και βρήκε ανοιχτές πόρτες –όχι σαν εμάς τους κουφούς, που δεν ακούμε τον παλμό του κόσμου και δεν του ανοίγαμε.

Για την έκθεση στο δημαρχείο, μερικές εικόνες θα μιλούσαν πολύ πιο εύγλωττα από οποιαδήποτε δική μου περιγραφή. Ξεχωρίζω το σύνθημα σε έναν τοίχο που έλεγε: εσύ πατριώτη τι έκανες για τον αγώνα σήμερα; Όπως και την κατακλείδα μιας ανακοίνωσης (δε συγκράτησα όμως ποιος φορέας την υπέγραφε) που καλούσε τους δωσίλογους παοτζήδες να συνέλθουν (sic!) και να σκοτώσουν τους αρχηγούς τους! Και ο σφος δίπλα να λέει μεταξύ σοβαρού και αστείου πως πρέπει να κάνουμε και σήμερα κάτι παρόμοιο, καλώντας πχ τους συριζαίους –καλά τώρα, ψώνισες από σβέρκο.

Την ομιλία του γγ θα τη διαβάσατε ή θα είδατε κάποια βασικά σημεία της στο πόρταλ του 902, συνεπώς δεν έχει νόημα να παρουσιαστεί εδώ αναλυτικά. Θα σταθώ μόνο σε ένα σημείο που έβαλε και τόνισε ο κουτσούμπας: μπορεί το εργατικό-λαϊκό κίνημα να ανατρέψει-σταματήσει τον πόλεμο που διεξάγει η τάξη που έχει την εξουσία, χωρίς να τη διεκδικήσει για λογαριασμό του; Το παράδειγμα των μπολσεβίκων απαντά πειστικά στο παραπάνω ερώτημα.

Κι αν απορεί κάποιος, πού χρειάζονται όλες αυτές οι συχνές αναφορές στον πόλεμο, η απάντηση είναι πως αφενός είναι ένα ενδεχόμενο που φαντάζει ολοένα και πιο πιθανό κι αφετέρου πως συνδέεται με την επαναστατική κατάσταση και προοπτική. Το οποίο χρήζει ειδικής εξέτασης που την έχω καθυστερήσει ήδη αρκετά, κι υπόσχομαι (σε μένα πρώτα) πως εντός της εβδομάδας θα μοιραστώ με τη βάση του μπλοκ τις αβεβαιότητές μου επί του θέματος.

Κρατάω επίσης την εκτίμηση ενός σφου –που ήταν λίγο πιο συγκεντρωμένος από μένα- πως σε ένα σημείο ουσιαστικά προαναγγέλθηκε η αποχή από κάθε εκβιαστικό δίλημμα και οποιοδήποτε δημοψήφισμα. Αν κι εγώ νομίζω πως δεν έχει πολύ νόημα τώρα αυτή η συζήτηση, αν δε δούμε πρώτα το συγκεκριμένο ερώτημα που θα τεθεί. Ούτε είμαι πολύ σίγουρος πως το δημοψήφισμα είναι τόσο πιθανό, όσο μας το παρουσιάζουν τελευταία.

Τη μουσικοθεατρική παράσταση που ακολούθησε ομολογώ πως δεν ήμουν σε θέση να την ακούσω πολύ καλά και να την εκτιμήσω, από εκεί που βρισκόμουν, με θορυβώδεις τεϊτζήδες. Ξεχωρίζω ως στιγμή την ανάγνωση του πρώτου γράμματος του ζαχαριάδη, χωρίς την επίμαχη φράση για την ανεπιφύλακτη στήριξη στον πόλεμο που διευθύνει η κυβέρνηση μεταξά (αν δεν έκαναν πουλάκια τα αυτιά μου τουλάχιστον).

Κι αν χρειάζεται ένα επιμύθιο για τη ημέρα, ας κρατήσουμε τη βροντερή παρουσία της νεολαίας. Μπορεί αυτή η στρογγυλή επέτειος της αντιφασιστικής νίκης να είναι η τελευταία στην οποία έχουμε κοντά μας επιζώντες της γενιάς της αντίστασης. Αλλά όσο βλέπουν τέτοιες ενθαρρυντικές εικόνες, μπορούν τουλάχιστον να φύγουν ήσυχοι, πως η σπορά έμεινε κι έδωσε καρπούς.

Σημειώσεις για την αντιφασιστική νίκη

-Η πρόσφατη έκδοση της σύγχρονης εποχής και του τμήματος ιστορίας της κετουκε προσδιορίζει, σύμφωνα με τις τελευταίες επεξεργασίες του κόμματος, τον χαρακτήρα του β’ παγκοσμίου πολέμου ως ιμπεριαλιστικό. Τι χαρακτήρα είχε όμως ο αγώνα της σοβιετικής ένωσης και των λαϊκών ένοπλων κινημάτων αντίστασης στις κατεχόμενες χώρες;

Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μόνον η ΕΣΣΔ αγωνιζόταν από δίκαιες θέσεις. Έκανε πρώτα απ’ όλα πόλεμο υπεράσπισης της εργατικής εξουσίας, άρα της σοσιαλιστικής πατρίδας, πόλεμο αντικαπιταλιστικό. Δίκαιο πόλεμο έκαναν και τα ΚΚ όπου Γης, καθώς και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, στα οποία ηγούνταν τα ΚΚ.

Ας δούμε και τα σχετικά αποσπάσματα για τον χαρακτήρα του β΄ παγκόσμιου πολέμου.

Ακριβώς 20 χρόνια μετά τη λήξη του Α’ Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού Πολέμου, ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Όπως και ο πρώτος ήταν και αυτός ιμπεριαλιστικός. Αιτία της έκρηξής του υπήρξαν οι οξυμένες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις για το ξαναμοίρασμα των σφαιρών επιρροής, των αγορών και των πηγών πρώτων υλών. (…) Τις ανακατατάξεις, οι οποίες είχαν συντελεστεί στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, επιτάχυνε και τροφοδότησε η μεγάλη παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού 1929-1933, αλλά και η νέα που εκδηλώθηκε το 1938.

Όταν προετοιμαζόταν και όταν ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η διεθνής κατάσταση δεν ήταν ίδια με αυτήν του πρώτου. Είχε συντελεστεί μια κοσμοϊστορική αλλαγή με παγκόσμια επίδραση, η νικηφόρα Οκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση και υπήρχε το βασικό δημιούργημά της, η Σοβιετική Ένωση, στην οποία είχε καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο(…). Ταυτόχρονα είχε αναπτυχθεί το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, συγκροτημένο και διαρθρωμένο από το 1919 στις γραμμές της ΚΔ.

Αυτά τα γεγονότα υπεισέρχονταν από την αρχή στο συσχετισμό μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, τον επηρέαζαν χωρίς να αλλάζουν και φυσικά δεν άλλαξαν τον χαρακτήρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας του έμεινε αναλλοίωτος και ύστερα από τις 22 Ιούνη 1941, που η Γερμανία επιτέθηκε εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣΔ). Η Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο κατά της ΕΣΣΔ, επιδιώκοντας να ισχυροποιηθεί η ίδια, για να αντιμετωπίσει από πολύ καλύτερες θέσεις τις ΗΠΑ – Μ. Βρετανία, έχοντας ταυτόχρονα εξολοθρεύσει τον κοινό εχθρό τους.

-Η αντιφασιστική νίκη των λαών δεν κατόρθωσε να μετεξελιχθεί σε αντικαπιταλιστική και πιθανότατα δεν έθεσε ποτέ συνειδητά τέτοιο στόχο. Αν για μας όμως ο πραγματικός αντιφασιστικός αγώνας έχει ή αποκτά γνήσια, αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά, για να μην είναι προσωρινή και επισφαλής η νίκη που θα πετύχει, για τον αστικό κόσμο και τα σοσιαλδημοκρατικά δεκανίκια του, ο αντιφασισμός είναι μία αντίφα μόδα, με στενά αντιχρυσαυγίτικο ορίζοντα, ενώ ο αντικαπιταλισμός είναι μια αντίκα, ένας επικίνδυνος αναχρονισμός, που πρέπει να μπει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, ακόμα και στο όνομα της σωστής επαναστατικής τακτικής, στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, για να μην τους απειλήσει ποτέ ξανά.

-Η αντιφασιστική συμμαχία ήταν κατ’ ουσία η σύναψη ενός ιδιότυπου λαϊκού μετώπου, σε παγκόσμια κλίμακα. Ένας τακτικός ελιγμός, για να σπάσει τη διεθνή απομόνωση της σοβιετίας, η ύπαρξη της οποίας καθόριζε τη συγκυρία και τα πρακτικά καθήκοντα που απέρρεαν από αυτήν. Τα λαϊκά μέτωπα πέτυχαν το σκοπό αυτό που είχαν θέσει, παρά τις αντιφατικές συνθήκες, τις δυσκολίες και τα τακτικά λάθη κατά την εφαρμογή τους, θέτοντας τις βάσεις για τη συγκρότηση αντιστασιακών μετώπων σε πολλές κατεχόμενες χώρες. Δεν κατάφεραν ωστόσο να συνδέσουν τον εθνικοαπελευθερωτικό κρίκο με το στρατηγικό στόχο της κατάκτησης της εξουσίας.

Δύο είναι τα βασικά λάθη που συναντάμε συνήθως στην ιστορική εξέταση των λαϊκών μετώπων. Αμφότερα συγκλίνουν στην εξω-ιστορική αποτίμηση της πείρας τους, βάσει της σημερινής συγκυρίας κι όχι των δοσμένων συνθηκών εκείνης της εποχής. Από αυτή την άποψη, η συλλήβδην απόρριψη της πείρας των λαϊκών μετώπων (αντί της χρήσιμης κι απαραίτητης κριτικής θεώρησης) λειτουργεί συμπληρωματικά στην απολυτοποίηση της συγκεκριμένης τακτικής επιλογής και τη μηχανική αντιγραφή της στο σήμερα –που δεν υπάρχει καν σοβιετική ένωση.

-Το σκοπευτήριο της καισαριανής ήταν χρήσιμο στην κυβέρνηση μόνο για επικοινωνιακή λεζάντα, αμέσως μετά τις εκλογές. Η 9η μάη και η επέτειος της νίκης των λαών βρίσκουν την κυβερνητική νεολαία στο σύνταγμα να διαφημίζει το όπιό τους και τη νομιμοποίηση της χρήσης του. Όσο για το τσάκισμα της ναζιστικής μηχανής απ’ τους σοβιετικούς, ήταν κυρίως μια νίκη κατά του ολοκληρωτισμού, όπως δήλωσε στη ρωσία ο έλληνας πρωθυπουργός, σε άπταιστη ευρωενωσιακή διάλεκτο-ορολογία. Κρίμα δηλ, που δεν επισκέφτηκε το πάλαι ποτέ στάλινγκραντ, για να πει πως η μάχη του δεν ήταν παρά ένα στιγμιαίο επεισόδιο όξυνσης των ενδοολοκληρωτικών αντιθέσεων και να το τερματίσει. Ποτέ δεν είναι αργά όμως…

Διάβαζε επίσης: Η Λερναία Ύδρα του Φασισμού (από την ιστοσελίδα «Ατέχνως») καθώς και όλα τα υπόλοιπα πολύ ενδιαφέροντα κείμενα του αφιερώματος με την ετικέτα «αντιφασιστική νίκη».