Διαπλεκόμενοι Α.Ε

Η ανία είναι κάπως σχετική έννοια.

Κάποιοι βρίσκουν πχ βαρετές τις ομιλίες του γγ στη βουλή, γιατί δεν (τους) δίνει ωραίες ατάκες, του στιλ "αλητάμπουρα, θα μου ζητήσεις συγνώμη στα τέσσερα", δε λέει κάθε τρεις και λίγο οικουμενική κυβέρνηση, ως φάρμακο για πάσα νόσο, δεν έχει καν το στοιχείο της τραγικής ειρωνείας, που χαρίζει πχ ο Θεοδωράκης, όταν μιλάει εναντίον της διαπλοκής. Άσε που πάει να κάνει σφαιρική ανάλυση... θέλει να τα πει όλα και μας την έχει σπάσει μωρέ -που λέει κι ο Ζαραλίκος στους Απαράδεκτους, (άμα είναι μάγκας, ας τραγουδήσει χέβι μέταλ) στο επεισόδιο όπου ο Σπύρος είχε ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή, για να πάρει πολιτική γραμμή από τον Παπασταύρου.

Για να βαριέσαι κάτι βέβαια, πρέπει να το γνωρίζεις καλά και να μη χρειάζεται να το ξανακούσεις. Σαν τα παιδιά που έχουν μάθει να διαβάζουν, προτού πάνε στο σχολείο (και αυτό θεωρείται μεγάλο παιδαγωγικό λάθος) ή τους σφους στα ιδεολογικά μαθήματα, που γνωρίζουν ήδη τι είναι διαλεκτικός υλισμός. Διαλεκτικός υλισμός είναι... είναι.... Άλλο αν δεν είναι και τόσο εύκολο να το εξηγήσεις και καταλήγεις να το περιγράφεις με χειρονομίες και νεύματα, όπως ο Κωνσταντίνου το προφιτερόλ.

Αλλά είναι ζήτημα πόσοι γνωρίζουν -κι αν ναι, έχουν αφομοιώσει- τις αναλύσεις που σνομπάρουν. Ότι δηλ το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα είναι συνυφασμένο με τη σαπίλα της διαφθοράς και των σκανδάλων. Το οποίο σημαίνει πως δεν τρέφουμε (πλέον) αυταπάτες για κάθαρση στα πλαίσια του συστήματος, αλλά δεν αδιαφορούμε για τις βρομιές που βγαίνουν στην επιφάνεια και τις αξιοποιούμε για να καταδείξουμε τη σαπίλα του κόσμου της εκμετάλλευσης.

Εμείς πάλι από τη δική μας σκοπιά, βρίσκουμε εντελώς βαρετό και προβλέψιμο το κακόγουστο σόου που στήνεται στη βουλή, γιατί έχει χειρότερες ατάκες, αισθητική και περισσότερους σημιτάνθρωπους κι από τους Διαπλεκόμενους Α.Ε., που έπαιζαν παλιά στο Σταρ. Και βασικά απευθύνεται σε μικρά και μεγάλα παιδιά, με νηπιακή πολιτική σκέψη, που θα φάνε αμάσητο σανό και τα σοκολατάκια που κερνούσαν οι νεοδημοκράτες (μας κακομαθαίνεται κύριε Κούλη) για να γιορτάσουν την καλή εμφάνιση του Μητσοτάκη (;) με τη γελοιογραφία του Αρκά.



Που αν είχε χιούμορ δηλ ο γγ, έπρεπε να καταθέσει κι αυτός στα πρακτικά της βουλής το άλμπουμ "ο καλός λύκος" και να πει ότι τέτοιοι υπάρχουν μόνο στα παραμύθια και ότι δεν μπορούμε να βάλουμε τη λυκοσυμμαχία να φυλάει τα πρόβατα. Αν και οι λαοί μόνο τέτοιοι δεν είναι, κι ας τους σερβίρουν τέτοια κακόγουστα σόου, για να έχουν την ψευδαίσθηση πως κυβερνιούνται δημοκρατικά.

Και πώς να μην κερνάνε άλλωστε οι δεξιοί; Ξέρεις τι είναι να έχεις απέναντί σου, ως κυβέρνηση, το Μητσοτάκη με τη Ζίμενς και το Σταύρο με τον Μπόμπολα, και να μην καταφέρνεις να κερδίσεις τις εντυπώσεις, γιατί βγαίνουν στη φόρα τα δικά σου, Κουρής, Χωνί, Παπαγγελόπουλος, κτλ;
Αξία ανεκτίμητη. Ή μάλλον 5,5 δις, με τη λυπητερή να έρχεται πάλι σε εμάς.

Κι αν είναι να μιλήσουμε με παραπολιτικούς όρους, πιο πολύ ενδιαφέρον έχει να σταθούμε στην ανεξήγητη παρουσία στα ορεινά της βουλής του Δημήτρη Διαμαντίδη, που βραβεύεται αύριο από την Ευρωλίγκα. Και να ανοίξουμε μπασκετική κουβέντα για την αξία του, για να κάνω εγώ τον κακό αιρετικό Κουκουέ και να πω ότι είναι υπερτιμημένος, χαϊδεμένο παιδί των ΜΜΕ, από τους μεγαλύτερους γκρινιάρηδες των γηπέδων κι ούτε κατά προσέγγιση στο επίπεδο της ευρωπαϊκής αφρόκρεμας (Γκασόλ, Νοβίτσκι, Πάρκερ), ούτε καν του Σπανούλη, κατά τη γνώμη μου.

Στα υπεροπτικά σνομπ σχόλια για το ΓΓ και το κόμμα, μπορούμε να προσθέσουμε και τα ανόητα χάχανα για την πρόταση νόμου που κατέθεσε το ΚΚΕ για την ανεργία και το ύψος του επιδόματος (στα 600 ευρώ). Δεν ξέρω αν κάποιοι το βρίσκουν ουτοπικό κι ανεφάρμοστο, αλλά τα 600 ευρώ είναι ακριβώς το 80% των 751 ευρώ που υποσχόταν ο Σύριζα για βασικό μισθό. Κι είναι άκρως διδακτικό κι αποκαλυπτικό να βλέπεις πως από δικούς του υποστηρικτές κυρίως προέρχονται οι καγχασμοί.

Έχουν πάντως και πολύτιμες εφεδρείες, όπως το συντάκτη της ΕφΣυν, που ανακαλύπτει πως η πρόταση νόμου που κατέθεσε το ΚΚΕ ευνοεί απλώς τους βιομήχανους και τη μαύρη εργασία (από τις καλύτερες στιγμές της Οακκε κι ίσως έτσι να αδικώ την τελευταία)! Και το διαδικτυακό υπόνομο που θεωρεί την πρωτοβουλία του δήμου Πατρέων και τη μαραθώνια πορεία ενάντια στην ανεργία, συμβολικό hapenning εφήμερου εντυπωσιασμού!
Κρίμα που δεν είχαν προλάβει άλλες εποχές, να πουν και για τα συμβολικά χάπενινγκ του Λαμπράκη πχ, που δεν οδήγησαν πουθενά.

Το μέλλον μας έχει σίγουρα πολύ δρόμο, τραχύ κι ανηφορικό. Αλλά προσπερνάει όλους αυτούς που δεν επέλεξαν απλά άλλο δρόμο, παρά κουράστηκαν και το ρίχνουν στην αφ 'υψηλού κριτική, για να εξασφαλίσουν πολιτικό άλλοθι.

Σήμερα όλοι στα συλλαλητήρια του ΠΑΜΕ για το ασφαλιστικό.
Το Σαββατοκύριακο ξεκινάει η μαραθώνια πορεία κατά της ανεργίας, από την Πάτρα στην Αθήνα. Ενώ στο ενδιάμεσο υπάρχει κι η απεργία στο δημόσιο τομέα, στις 7 Απρίλη.

Για καθαρό αέρα

-Πάμε παιδιά. Μνημόνια μες στο 15αύγουστο ούτε οι Δεξιοί δεν ψήφιζαν.
-Και πού να πάμε, διακοπές; Με τι λεφτά;
-Σωστό κι αυτό...

Κι αυτό, γιατί μαθαίνεις πως πήγε σήμερα, λόγω της ημέρας, ο μικρός Μπελογιάννης, που έχει το όνομα χωρίς τη χάρη, στο μνημονιακό σταθμό που διευθύνει ο Αρβανίτης (κι έχει επίσης το όνομα χωρίς τη χάρη). Γιατί το ΚΚΕ γεννάει Μπελογιάννηδες (σε επαναστατικές συνθήκες, που βγάζουν από το λαό ό,τι καλύτερο έχει), αλλά οι Μπελογιάννηδες δε γεννάνε σώνει και καλά Κουκουέ(δες), ούτε φέρουν καμία ευθύνη για τις ρυπαρογραφίες των απογόνων τους.

Και να φανταστείς πως μεγάλωσε πλάι στη Διδώ Σωτηρίου. Σκέψου λοιπόν αντίφαση, πόσα παιδιά έχει αναθρέψει πολιτικά η Σωτηρίου και τα έκανε κομμουνιστές με τα βιβλία της, κι από την άλλη τι έγινε πολιτικά το παιδί που μεγάλωσε δίπλα της και τι κατάντησε να γράφει στα γεράματα.

Ίσως να έχει το δικό της μερίδιο ευθύνης κι η Έλλη Παππά, που τυπικά δεν πέρασε ποτέ με το μέρος των αναθεωρητών και μπορείς να βρεις πχ, ακόμα και το ευρωσωτήριο 92' (το έτος 2 μετά διάσπασης και ανατροπών) μια εκπομπή στο ραδιόφωνο του 902, όπου μιλούσε μαζί με τον ακραιφνή σταλινικό Νίκανδρο Κεπέση. Αλλά στις αναμνήσεις της έλεγε ότι ο Ζαχαριάδης χρειαζόταν έναν ήρωα (που το βρήκε στο πρόσωπο του Μπελογιάννη) και έναν προδότη (που τον βρήκε στο Νίκο Πλουμπίδη), για να ξελασπώσει από τις ευθύνες του. Και ερμήνευε τα τελευταία λόγια που της είπε ο Μπελογιάννης (εσύ πρέπει να ζήσεις, για την εκδίκηση, για το παιδί μας) ως προτροπή να εκδικηθεί την ηγεσία του Κόμματος.
Βασικά όμως η μεγαλύτερη μικροπρέπειά της (όσο αντιφατικό κι αν είναι ως φραστικό σύνολο) είναι ότι όλα αυτά τα δημοσίευσε μετά το θάνατό της, για να έχει την τελευταία λέξη, και για να θεωρηθεί μικροπρεπής όποιος επέκρινε τα γραπτά της, ξεχνώντας το ρητό δεδικαίωται.

Βασικά ο νεκρός δε δικαιώνεται μόνο, αλλά μπορείς να τον κάνεις ό,τι θέλεις, μιλώντας εξ ονόματός του, χωρίς να μπορεί να σε αντικρούσει. Εδώ επιχειρούν να το κάνουν με το Ζαχαριάδη (που γράφει ότι δεν έχει τίποτα να χωρίσει με το κόμμα του) και τον Πλουμπίδη (που πέθανε φωνάζοντας ζήτω το ΚΚΕ), σιγά μην κολλούσαν στον Μπελογιάννη. Για τον οποίο αφήνουν να εννοηθεί πως θα γινόταν υπέρμαχος της ανανέωσης και της ενότητας.

Και εγώ λοιπόν σου λέω πως αν είχε επιζήσει ο Μπελογιάννης, που δεν μπήκε στα ψηφοδέλτια της ΕΔΑ (για να πάρει βουλευτική ασυλία και να μπει ένα επιπλέον εμπόδιο στα σχέδια των εκτελεστών του) ακριβώς εξαιτίας της ενότητας με τον Κύρκο κι άλλους "μετριοπαθείς συμμάχους", θα είχε γίνει γραμματέας του ΚΚΕ, ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο Ζαχαριάδη και το Χαρίλαο. Και μπορεί να νικούσε η επανάσταση στην Ελλάδα και να γινόταν η καλύτερη ΛΔ, με ισχυρό λαϊκό παράγοντα, που θα έβαζε κάθε αντεπαναστάτη στον πάγκο του.

Κι αν είναι να πιάσουμε τις ωραίες αντιδιαλεκτικές υποθέσεις της λεγόμενης εναλλακτικής ιστορίας, μπορούμε να θυμηθούμε και το βιβλίο του Αλεξάτου "πλατεία Μπελογιάννη", που απαντούσε σε ένα ελεεινό κι ανιστόρητο μυθιστόρημα του Φύσσα, που δικαίωνε βασικά το γνωστό αφορισμό "ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι" του Λαζαρίδη, που ήταν συγκατηγορούμενος του Μπελογιάννη και γλίτωσε την τελευταία στιγμή το απόσπασμα.

Η πλατεία Ομονοίας θα λεγόταν Μπελογιάννη και δε θα ήταν το σημερινό έκτρωμα που γνωρίζουμε όλοι. Θα είχαμε γλιτώσει από το τέρας της αντιπαροχής, που έπνιξε στο τσιμέντο τα μεγάλα, αστικά κέντρα και προπαντός την πρωτεύουσα. Και γενικώς θα γίνονταν μια σειρά πράγματα, που ο ταξικός αντίπαλος τα συμπυκνώνει στο τρομακτικό σενάριο "θα είχαμε γίνει Βουλγαρία", αλλά είναι τελικά αμφίβολο κατά πόσο αυτό θα ήταν όντως τρομακτικό ή ευλογία για το λαό μας.

Ας κλείσουμε ως εξής. Ο Μπελογιάννης είπε στην απολογία του πως οι θυσίες των κομμουνιστών μόνο με αυτές των πρώτων χριστιανών μπορούν να συγκριθούν, με τη διαφορά πως οι τελευταίοι θυσιάζονται ελπίζοντας στην ανταμοιβή σε μια μετά θάνατο ζωή, ενώ οι δικοί μας το κάνουν για ένα καλύτερο αύριο που οι ίδιοι ποτέ δε θα ζήσουν.

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν τι ακριβώς θυσιάζουμε εμείς σήμερα, και αν χαλάμε έστω ένα κομμάτι της ζαχαρένιας μας για τον αγώνα. Οι τιμητικές αναφορές στους αθάνατους ήρωες του κομμουνιστικού κινήματος έχει νόημα μόνο αν αυτοί λειτουργούν ως παράδειγμα προς μίμηση. Αλλιώς καταλήγουν (τηρουμένων των αναλογιών και σε πολλά εισαγωγικά) ένα είδος "περήφανης προγονολατρείας" που κρύβει το κεφάλι της στο χώμα, για να μην αντιμετωπίσει το παρόν και τις δυσκολίες του.

Υγ: άσχετο, αλλά κολλάει με τον τίτλο...

Σημειώσεις για την Κούβα

Η κε του μπλοκ επέλεξε συνειδητά να περάσουν μερικές μέρες από την επίσκεψη Ομπάμα στο νησί της επανάστασης και να αφήσει τις εντυπώσεις να κρυώσουν, για να μην προχωρήσει σε κρίσεις και εκτιμήσεις, εν θερμώ. Ακολουθούν μερικές σκόρπιες, σχετικές σκέψεις, που θα αποφύγουν επιμελώς την υποτιθέμενη (;) προφητεία του Φιντέλ για τις προϋποθέσεις επίσκεψης αμερικανού προέδρου στο νησί (μαύρος πρόεδρος και λατινοαμερικάνος Πάπας), εφόσον δεν επιβεβαιώνεται η αξιοπιστία της.

-Η πιο φαιδρή επικοινωνιακή αξιοποίηση του θέματος έρχεται για άλλη μια φορά από τη ΔΦΑ και τα παπαγαλάκια της. Αφού ακόμα κι η Κούβα αναγκάζεται να κάνει κάποιους ελιγμούς κι έναν ιστορικό συμβιβασμό με τις ΗΠΑ, πώς είμαστε τόσο αυστηροί με την αριστερή κυβέρνηση και τον επώδυνο συμβιβασμό στον οποίο υποχρεώθηκε;
Είναι το επόμενο βήμα μετά την επίκληση του Λένιν και όσα γράφει περί συμβιβασμών στο βιβλίο του για τον Αριστερισμό. Ίδιες ακριβώς καταστάσεις, hasta la reforma siempre... Έλα όμως που ούτε καν οι δεξιοί (που για αυτούς είμαστε όλοι ίδιοι, μενσεβίκοι - μπολσεβίκοι) δεν τις μπερδεύουν πια.

-Επί της ουσίας τώρα. Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας και ας δεχτούμε πως η επανάσταση έχει εξαντλήσει τα καύσιμά της στο νησί (που τα τελευταία χρόνια είχε μια στενότητα με τα καύσιμα και το πετρέλαιο). Ή ακόμα χειρότερα πως έχει επικρατήσει υπόγεια η αντεπανάσταση και περιμένει την ευκαιρία να εκδηλωθεί ανοιχτά.
Ακόμα κι έτσι να ήταν (που δεν είναι), αυτό δεν κρίνεται από μια συνάντηση κορυφής, όσο ισχυρούς συμβολισμούς κι αν διαθέτει. Όση αμηχανία ή περίεργα συναισθήματα κι αν μας γεννά η εικόνα του Ομπάμα, με φόντο τον Τσε, δεν είναι η δική του επίσκεψη που θα κρίνει το μέλλον της επανάστασης στην Κούβα, ούτε το αποφασιστικό κριτήριο που θα καθορίσει τη δική μας στάση και κριτική.
Ας κρατήσουμε παρόλα αυτά στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι μια σημαδιακή πολιτική στροφή μπορεί να επισφραγιστεί από μια τέτοια επίσκεψη, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την επίσκεψη του Νίξον στη μαοϊκή Κίνα στα πλαίσια της προσέγγισης των δύο χωρών.

-Αν δει κανείς με προσοχή τι ειπώθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης, θα συμφωνήσει ότι οι εντυπώσεις ήταν μάλλον με το μέρος της κουβανικής πλευράς. Η απολογία Ομπάμα για το εμπάργκο, η δέσμευσή του (λέμε τώρα) πως ο κουβανικός λαός είναι ο μόνος υπεύθυνος για να αποφασίσει την τύχη του και τις εσωτερικές υποθέσεις του, η αποστομωτική απάντηση του Ραούλ στην ερώτηση για τους πολιτικούς κρατούμενους, κτλ.

Υπάρχει όμως και η μπανανόφλουδα, που πρέπει να προσέξουμε να μην πατήσουμε. Όπως πχ με την περιβόητη συγνώμη του Κλίντον στην Ελλάδα για το χουντικό πραξικόπημα του 67', που εν πολλοίς έχτισε τη μεγάλη δημοτικότητα του Στεφανόπουλου, ενός συντηρητικού πολιτικού, που θεωρήθηκε πετυχημένος και συμπαθής ΠτΔ γιατί έκανε ποδήλατο. Την ίδια στιγμή, ο κόσμος στους δρόμους της Αθήνας γευόταν τη γλύκα της μεταμέλειας και τα χημικά του αστικού κράτους που περιφρουρούσε ασφυκτικά τις επίσημες πολιτικές αρχές.
Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ σπάνια δίνουν κάτι χωρίς αντάλλαγμα, ακόμα και όταν πρόκειται για το πεδίο των εντυπώσεων.

-Η υπεράσπιση της Κούβας βέβαια καθίσταται αυτονόητη απέναντι στη μαύρη αστική προπαγάνδα, πχ για τις σχέσεις της Κούβας με τη ροκ μουσική, που αγνοεί ακόμα και τα πιο στοιχειώδη, όπως το άγαλμα του Τζον Λένον στην Κούβα. Τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα και για όσους δε θα ψάξουν ποτέ την αλήθεια, για να τη μάθουν.

Παρεμπιπτόντως, νομίζω πως θα είχε αρκετό ενδιαφέρον μια αντίστοιχη έρευνα για τις σχέσεις της ΕΣΣΔ και του σοσιαλιστικού συνασπισμού με τη ροκ, τα συγκροτήματα του δυτικού κόσμου και τις περιοδείες τους. Κι αν κάποιο αστικό παπαγαλάκι ενδιαφέρεται να βρει αληθοφανή επιχειρήματα για το δηλητήριό του, μπορεί να χρησιμοποιήσει όσα γράφει ο μικρός Ρόζενταλ (στους λαβύρινθους της συνείδησης, αν δεν κάνω λάθος) για τους χίπηδες και την άσφαιρη αμφισβήτησή τους απέναντι στο σύστημα.

-Το χειρότερο με αυτούς τους αστείους αστικούς μύθους (που ωστόσο βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για τη διάδοσή τους κι αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό) είναι πως βλάπτουν σοβαρά τη σοβαρή κριτική, καθώς χρειάζεται να σπαταλάμε δυνάμεις και φαιά ουσία, για να αποκρούσουμε παρόμοιες επιθέσεις, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα ανόητα σχόλια εμποδίζουν τις σοβαρές συζητήσεις στο μπλοκ...

Χρειάζεται λοιπόν μια σοβαρή κριτική προσέγγιση μακριά από εύκολους αφορισμούς. Μια κριτική που θα υπερβαίνει τη στείρα λογική πως δε δικαιούμαστε, εμείς οι άκαπνοι, να βλέπουμε κριτικά την πορεία και τις επιλογές της επανάστασης (κάτι που δημιούργησε μια  σειρά προβληματικά φαινόμενα τον περασμένο αιώνα, κατά την οικοδόμηση του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε). Κι από την άλλη, θα πρέπει να απαντά πολύ συγκεκριμένα στο ερώτημα "τι διαφορετικό μπορεί να γίνει και προπαντός με ποιον τρόπο θα γίνει".

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχουμε δύο πράγματα κατά νου.
Πρώτον, ότι μιλάμε για μια επανάσταση με πολύ βαθιές λαϊκές ρίζες, που κατάφερε να κολυμπήσει σχεδόν μόνη της απέναντι στο ρεύμα της αντεπανάστασης και δύσκολα θα μπορέσουν οι εχθροί της να την καταπνίξουν.
Δεύτερον, πως αν κάποιος νοιάζεται πραγματικά για την τύχη της κουβανικής επανάστασης, θα της προσφέρει την καλύτερη δυνατή υπηρεσία, επεκτείνοντας την επανάσταση στη δική του χώρα, για να σπάσει την απομόνωση των Κουβανών.

Σοσιαλιστικός ρεαλισμός

Μα κάτι έχει αλλάξει, δεν το νιώθεις κι εσύ; Κάτι πηχτό στην ατμόσφαιρα, στην ψυχολογία του κόσμου, στα συνθήματα στους τοίχους...

Και δεν μπόρεσα να ανεβάσω (η ετε δεν είναι φίλη μας) κι ένα άλλο που λέει: να μου μιλάς, να ηρεμούν οι σκέψεις μου... Μα δεν είναι φανερή η αλλαγή που έφερε ο Σύριζα στη ζωή μας, σε όλους τους τομείς και μας έκανε πιο αισιόδοξους και ρομαντικούς;

Πέρυσι το χειμώνα, ένα σφος μας έλεγε για μια γνωστή του, που έκανε βόλτες πάνω-κάτω μες στο σπίτι και το γραφείο, γιατί δεν μπορούσε να χωρέσει τόση χαρά για το εκλογικό αποτέλεσμα. Έχουμε καιρό να τον δούμε όμως, και δεν ξέρω αν ξεθύμανε η χαρά της γνωστής του ή της έμεινε και γυρίζει ακόμα, σαν τρελό ηλεκτρόνιο.

Το ζητούμενο εξάλλου δεν είναι να κοροϊδέψουμε όσους περπατούσαν και πετούσαν στα σύννεφα, κι έγιναν viral σαν τους καμένους οπαδούς του ΓΑΠ, το 09'. Το ζήτημα είναι πώς να φερθείς, σε αυτούς και τις αυταπάτες τους, να μη γίνεις ο κακός σπασίκλας, που πάει και λέει στα μικρά παιδάκια ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης κι ότι δε θα τους δωρίσει κανείς τίποτα, αν δεν παλέψουν να το κατακτήσουν. Κι αυτοί μετά, ενήλικες με πολιτική σκέψη νηπίου, αντί να δουν το φως το αληθινό, σε μισούν γιατί τους στέρησες τη ψεύτικη ελπίδα, τους πιάνουν οι εγωισμοί, δε θέλουν να σε αντικρίσουν, να ρίξουν τα μούτρα τους μπροστά σου, να παραδεχτούν πως γελάστηκαν. Στην καλύτερη, θα απογοητευτούν απλώς και θα ιδιωτεύσουν. Κι άντε να τους τραβήξεις ξανά από τον καναπέ και να τους σπάσεις τη βεβαιότητα πως τίποτα δε γίνεται...

Και τι να κάνεις δηλ; Να τους πεις πως πετάει ο γάιδαρος με το ζόρι, για να πας με τα νερά τους; Σαν κάτι εξωκοινοβούλιους, που μοιράζονταν τις ίδιες ψευδαισθήσεις; Ή σαν εκείνο το ανέκδοτο, για το γάιδαρο που δεν πετάει, απλώς κάνει μια-δυο απλωτές με τα φτερά του, έτσι να, και ύστερα πέφτει; Θέλει πειθώ και τέχνη παιδαγωγού η προσέγγισή τους, ένα καινούριο παιδαγωγικό ποίημα, αρκεί να μη φαίνεσαι υπεράνω, που κουνάει δασκαλίστικα το δάχτυλό του στα μαθητούδια. Και μην ξεχνάς πως γηράσκεις αεί διδασκόμενος, και η διδασκαλία είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης.

Βοηθάει βέβαια και η πραγματικότητα να διαλυθούν οι ψευδαισθήσεις. Κι ο κυνικός ρεαλισμός της (κατά τα άλλα ρομαντικής και ευαίσθητης) ΔΦΑ, που είναι σχεδόν σοσιαλιστικός, καθώς δείχνει την προοπτική για τη διέξοδο. Να γκρεμίσουμε την αστική εξουσία και το πολιτικό της προσωπικό, από όπου κι αν προέρχεται, κάθε απόχρωσης σκατόψυχος κρατούντες (σόρι skatopsyxe) που βλέπουν το προσφυγικό σαν ευκαιρία για μπίζνες. ΜΚΟ, θέσεις εργασίας, ελιγμοί για την αξιολόγηση, δύο ευρώ το μπουκαλάκι το νερό... και τώρα πρόσφυγες επενδυτές, επιχειρηματίες και start-up. Ζήσε το μύθο σου στην Ελλάδα, με μια αριστερή κυβέρνηση... ready business. Υπάρχει κι η σχετική τεχνογνωσία εξάλλου, από το 22' με την ΕΑΠ. (επιτροπή αποκατάστασης προσφύγων) και τις χρυσές δουλειές που άνοιξαν τότε οι επιτήδειοι.

Η κατάσταση με τους Σύριους πρόσφυγες (σόρι, αλλά δε μου κολλάει το "Σύρος- Σύροι", μου θυμίζει την Ερμούπολη) είναι αρκετά περίπλοκη, για να χωράει σε εύκολες αφαιρέσεις και απλοϊκά σχήματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό τους φαίνεται να είναι 'αντικαθεστωτικοί', καθώς οι υπόλοιποι κατά κανόνα μένουν στη Συρία να πολεμήσουν. Είναι πιθανό κάποιοι από αυτούς να είναι σχετικά ευκατάστατοι -για τα δεδομένα των συμπατριωτών τους- και να διέθεταν το χρηματικό ποσό που ζητάνε οι έμποροι ψυχών, για να τους μεταφέρουν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Πόσο αλλάζει όμως αυτό την ουσία του πράγματος; Και πόσο παράλογο είναι να κρατάει ένας πρόσφυγας ένα μικρό κομπόδεμα για ώρα ανάγκης, μέχρι να εγκατασταθεί κάπου και να προσπαθήσει να χτίσει απ' την αρχή μια νέα ζωή, ό,τι μπορεί να μεταφέρει για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και τα δεινά της περιπέτειάς του που ακόμα δεν τελείωσε (ίσα-ίσα, τώρα αρχίζει);

Ο πόλεμος ισοπεδώνει τα πάντα, ακόμα και τις κοινωνικές διακρίσεις, ως ένα βαθμό. Οι πρόσφυγες αυτοί δεν παύουν να είναι ξεριζωμένοι από τον τόπο τους, θύματα μιας ιμπεριαλιστικής επέμβασης, που διακηρύσσει την απελευθέρωσή τους. Κι έτσι 'αδιαφοροποίητη' είναι κι η δική μας αλληλεγγύη σε όσους καταφέρνουν να φτάσουν σε ελληνικό έδαφος. Ακόμα και σε όσους είναι δυτικόφιλοι και ονειρεύονται πως έρχονται στη γη της ελευθερίας, για να ζήσουν το ευρωπαϊκό όνειρο κι έχουν ήδη πάρει γεύση τι εστί ελευθερία στην ΕΕ, όσο παραμένουν εγκλωβισμένοι στα σύνορα.

Έρχεται λοιπόν ο Μάρδας και λέει για την αξιοποίηση των προσφύγων επενδυτών. Κι άντε τώρα να γυρίσει κανείς στο ροζ συννεφάκι του και να γράφει ρομαντικά συνθήματα στους τοίχους. Και τι να γράψει δηλαδή; Είστε τα χειρότερα τομάρια που έχει γνωρίσει ο τόπος; Γιατί, ψέματα θα 'ναι; Κι ως πότε παλικάρια, θα κρύβονται πίσω από τη σύγκριση με τους προηγούμενους; Τι χειρότερο θα έκανε ή θα έλεγε δηλ ο Σαμαράς κι η κουστωδία του, και δεν έχει γίνει τώρα;

Από μια άποψη πάντως δεν πρέπει να εξοργιζόμαστε αλλά να είμαστε ευγνώμονες στον υπουργό για τον κυνισμό και την ειλικρίνειά του. Καταδεικνύει κι αυτός μια πραγματικότητα, χωρίς φτιασίδια και περιττά στολίδια. Δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα και δημοκρατικές γαρνιτούρες, μόνο κέρδη και επιχειρηματικά συμφέροντα. Δείχνει πόσο αριστερή είναι στην πραγματικότητα η κυβέρνηση και πόσο βάρβαρο το εκμεταλλευτικό σύστημα που υπηρετεί. Δείχνει πόσο αυστηρά κι αμείλικτα ταξική είναι η πραγματικότητα, πέρα από αταξικές θεωρήσεις και εθνικιστικά αφιόνια, που πιστεύουν ότι οι πρόσφυγες έρχονται να μας εξισλαμίσουν.

Η πραγματικότητα προσφέρει πλούσιο υλικό για όποιον θέλει να βγάλει συμπεράσματα και να μην κλαίει τη μοίρα του, ψάχνοντας το επόμενο ροζ συννεφάκι που θα τον ξεσηκώσει, εκλογικά και μόνο βεβαίως-βεβαίως. Η προοπτική υπάρχει, το θέμα είναι πόσοι θέλουν να τη δούνε και πόσοι κάνουν πως δεν τη βλέπουν, για να μη χρειαστεί να την ακολουθήσουν.

Διπολική διαταραχή

Ξαναδιαβάζοντας τις προάλλες το βιβλίο του Μαΐλη 'από την 4η Αυγούστου ως τις μέρες μας' και τη συλλογή άρθρων που περιλαμβάνει, είχα την ευκαιρία να δω από κάπως διαφορετικό πρίσμα και με τη στερνή γνώση, κάποια αποσπάσματα από το άρθρο για τις βασικές εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα στα χρόνια της μεταπολίτευσης, που μπορείτε να το βρείτε και να το διαβάσετε ολόκληρο εδώ. Παρακάτω ακολουθούν τα επίμαχα αποσπάσματα. Υπόψη πως το άρθρο είναι γραμμένο το (κοντινό και μακρινό συνάμα) 2008 (ή τέλη του 07'), πριν το ξέσπασμα της κρίσης.

Το δικομματικό σύστημα στην Ελλάδα συνεχίζει να λειτουργεί με αυτοδύναμες κοινοβουλευτικά κυβερνήσεις, που αποκτούν την αυτοδυναμία χάρη στους καλπονοθευτικούς εκλογικούς νόμους που ψηφίζουν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Οι δύο βασικοί πόλοι του δικομματισμού δεν υποχρεώθηκαν μέχρι τώρα να προχωρήσουν σε πολιτικές συμμαχίες για να σχηματίσουν κυβέρνηση, όπως έγινε στη Γερμανία ούτε να ψηφίσουν την απλή αναλογική, που επίσης θεσπίστηκε στο παρελθόν και συνταγματικά σε άλλα κράτη, π.χ. στην Ιταλία, όπου όμως ήταν εξασφαλισμένο ότι η μεγάλη εκλογικά δύναμη του ΙΚΚ δε θα έθετε σε κίνδυνο το αστικό σύστημα, όπως βεβαίωνε ο «ιστορικός συμβιβασμός» του.

Σενάρια διπολισμού απασχολούν σήμερα την αστική τάξη πολύ περισσότερο απ’ ότι στο παρελθόν. Ήδη αστοί πολιτικοί εκφράζουν και δημόσια εκτιμήσεις τους για σχεδιασμούς ντόπιων και ξένων κέντρων να διασπασθούν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Ενόψει πιθανών εξελίξεων αναπροσαρμόζεται και ο εκλογικός νόμος, αφού η ουσία των εκλογικών συστημάτων δε βρίσκεται μόνο στην κομματική επιδίωξη του ισχυρότερου αστικού κόμματος να διατηρείται στην κυβερνητική εξουσία και άρα να προσαρμόζει σε αυτό τον στόχο το εκάστοτε σύστημα διεξαγωγής των εκλογών, αλλά και στην εξυπηρέτηση των γενικότερων ταξικών στόχων.

Παράλληλα, οι τοποθετήσεις για «το τέλος της μεταπολιτευτικής περιόδου» πληθαίνουν, ενώ ο ΣΥΝ υπολογίζει σε πιθανή διάσπαση του ΠΑΣΟΚ για να προκύψουν «θετικές πολιτικές ανακατατάξεις», όπως ισχυρίζεται. Αυτή ήταν και η έννοια της εκτίμησης του ΣΥΝ ότι οι εκλογές (σ.σ.: εννοεί του 07') μπορούν να αποτελέσουν το «κύκνειο άσμα του δικομματισμού». Τις θέσεις του για συμμετοχή σε κυβέρνηση συνεργασίας, αρχικά με τη ΝΔ ή και με το ΠΑΣΟΚ, έχει διατυπώσει πολλές φορές και ο ΛΑ.Ο.Σ.

Το ΚΚΕ έχει προειδοποιήσει πριν από πολλά χρόνια ότι υπάρχουν σενάρια που η άρχουσα τάξη θα υλοποιήσει, για να κάμψει την τάση ριζοσπαστικοποίησης λαϊκών μαζών, για να εδραιώσει ένα πολιτικό σύστημα άλλης μορφής και ίδιου περιεχομένου με το σημερινό.

Το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1996) υπογράμμισε:

«Στους κόλπους των μεγάλων ιδιαίτερα κομμάτων, στο πολιτικό σύστημα κυοφορούνται διεργασίες αναπροσαρμογής στη μορφή του πολιτικού συστήματος, με διάφορα σενάρια κυβερνητικής ή γενικότερης συνεργασίας, αναπαραγωγής του δικομματισμού με το σχήμα των δύο πόλων «κεντροδεξιά» - «κεντροαριστερά».

Οι διεργασίες αντανακλούν τη δυσφορία του ελληνικού λαού για τη σημερινή κρίση και εκφράζουν διαφορετικές αντιλήψεις σε θέματα τακτικής. Αντανακλούν τον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό, τη διαπάλη μερίδων της άρχουσας τάξης στα πλαίσια του γενικότερου πολυεθνικού ανταγωνισμού. Εκφράζουν προθέσεις και σενάρια παγίδευσης ριζοσπαστικών δυνάμεων, ώστε αυτές να μη δρασκελίσουν το κατώφλι προς το δρόμο του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού αγώνα.

[…] Τα μικρότερα κόμματα διαδραματίζουν το ρόλο της εφεδρείας και του αναχώματος…

(...)

Αναμφισβήτητο είναι το στοιχείο των προσωπικών βλέψεων που πράγματι ώθησε στη δημιουργία τους, αν και αυτό δεν μπορεί να την εξηγήσει ικανοποιητικά από μόνο του. Ίσως πρέπει η γέννηση του κάθε κόμματος να εξεταστεί με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες που την προκάλεσαν. Και πάντως, δίχως να επιχειρείται μια αυστηρή υπαγωγή του καθενός από αυτά στην α΄ ή στη β΄ αιτία ή και σε όλες μαζί, φαίνεται ότι γενικά μπορούμε να προσδιορίσουμε σειρά παραγόντων που επέδρασαν στη δημιουργία τους:

1. Ανακατατάξεις σε τμήματα του κεφαλαίου. Με αυτές σχετίζονται και συμφέροντα για προσαρμογές και εκσυγχρονισμούς στη διοίκηση και σε θεσμούς. Διαπλέκεται επίσης η πίεση να προχωρήσει πιο γρήγορα ο αστικός εκσυγχρονισμός και η φιλοδοξία ηγετικών στελεχών να λειτουργήσουν ως ατμομηχανή των παρατάξεών τους ή να υπερφαλαγγίσουν άλλα ηγετικά στελέχη.

2. Τα «νέα» κόμματα ιδρύθηκαν σε περίοδο απελευθέρωσης των αγορών, εξαγοράς επιχειρήσεων και συγχωνεύσεων, σε περίοδο που εντεινόταν η εξαγωγή κεφαλαίων στα Βαλκάνια και αλλού, ενώ προετοιμαζόταν και η είσοδος της Ελλάδας στο λεγόμενο «σκληρό πυρήνα» της ΕΕ.

3. Το πώς τμήμα των πολιτικών προσλαμβάνει τη λαϊκή αντίδραση στην αντιλαϊκή πολιτική, αλλά και τις αντιφάσεις στην άσκησή της.

4. Η επιδίωξη δημιουργίας αναχωμάτων, με σκοπό να απορροφηθούν μελλοντικοί κραδασμοί από τα αντιλαϊκά μέτρα.

5. Η ανάμιξη του ξένου παράγοντα, στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά και η ανάμιξη επιμέρους αστικών οικονομικών συμφερόντων που επιδίωκαν συγκεκριμένα οφέλη (Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, Ολυμπιακοί Αγώνες κ.ά.).

(...)

Είναι δυνατό, σε μία πορεία, τόσο ο κλασσικός δικομματισμός όσο και ο διπολισμός να οδηγηθούν σε βαθιά κρίση, κάτω από προϋποθέσεις, με πιο βασικές την ανάπτυξη του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος με την προώθηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου πάλης, άρα με το μαζικό απεγκλωβισμό λαϊκών δυνάμεων από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, προς την αποφασιστική ενίσχυση του ΚΚΕ. Η διαπάλη θα είναι σκληρή, για να μην εγκλωβιστούν σε διπολικά σχήματα οι απογοητευμένες, αλλά και με χαμηλό επίπεδο συνείδησης, μάζες.

Άλλου είδους ανακατατάξεις, όπως η συζητούμενη διάσπαση του ΠΑΣΟΚ και η συμπόρευση ενός από τα δύο τμήματά με το ΣΥΝ, δε θα αποτελούν έκφραση ριζοσπαστικοποίησης των μαζών. Ακόμα και στην περίπτωση που το ΠΑΣΟΚ διασπαστεί, θα παραμένει ως στόχος ο απεγκλωβισμός των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων.

Η αστάθεια και ο κλονισμός του αστικού πολιτικού συστήματος πρέπει να επιδιώκεται από την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, με προοπτική την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας, δηλαδή της σοσιαλιστικής. Βασική προϋπόθεση για αυτή την πορεία είναι και η ιδεολογική συντριβή του οπορτουνισμού, η χρεοκοπία της αντίληψης για την «ενότητα της αριστεράς» και γενικά κάθε αντίληψης που έχει περιεχόμενο τη δήθεν δυνατότητα να δημιουργηθεί ένας φιλολαϊκός καπιταλισμός.

Τα αστικά κόμματα, βεβαίως, όπως και συνολικά η αστική τάξη με τους μηχανισμούς της, θα πάρουν όλα τα μέτρα για να αποτρέψουν αρνητικές γι’ αυτούς εξελίξεις. Ο αγώνας του λαού είναι και θα γίνει πιο δύσκολος γιατί οι ταξικοί αντίπαλοι έχουν και πολλά μέσα, έχουν και τη διεθνή στήριξη των διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΕΕ - ΝΑΤΟ - ΔΝΤ κ.ά.). Έχουν και μεγάλη πείρα, τόσο στην ανασυγκρότηση του αστικού πολιτικού συστήματος, όσο και στην αντιμετώπιση του εργατικού και λαϊκού κινήματος, αν και πρώτη φορά τα τελευταία 40 χρόνια το αστικό πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει τόσες δυσκολίες. Ομως αν και ισχυροί, δεν είναι ανίκητοι.

Οι υπογραμμίσεις στο παραπάνω απόσπασμα είναι δικές μου. Και βασικά το σχόλιο ως προς τις υπογραμμισμένες παραγράφους είναι ένα πρόσφατο διαφημιστικό σλόγκαν: το 'βλεπες, το 'παιξες;

Αντί επιλόγου, ένα μικρότερο απόσπασμα, που αναφέρεται στο θεσμό των δημοψηφισμάτων, σε μια σχετικά ανύποπτη στιγμή για τη χώρα μας.

Η κατ’ επίφαση δημοκρατική συμμετοχή των μαζών επιδιώκουν να εκφράζεται και με την υιοθέτηση δημοψηφισμάτων, όταν είναι δυνατό να χειραγωγηθούν οι μάζες από τα αστικά κόμματα. Σε σειρά κρατών της ΕΕ πραγματοποιήθηκαν δημοψηφίσματα, όπως για το «ευρωσύνταγμα». Αποδείχτηκε ότι κυρίως διενεργούνται στο βαθμό που το αποτέλεσμά τους κρίνεται ότι θα αποβεί θετικό, όπως στην Ιταλία, όπου το 80% όσων ψήφισαν τάχθηκε υπέρ της αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης. Αντίθετα, αν ο συσχετισμός τείνει σε αρνητικό αποτέλεσμα, τότε τα δημοψηφίσματα δε γίνονται. Αυτό συνέβη τελευταία και με την «ευρωσυνθήκη».

Ο καλλιτέχνης του ποδοσφαίρου

Αναδημοσίευση από το Ατέχνως

Κάποιοι ήταν αριστεροί, γιατί τους άρεσε ο μύθος του Μαραντόνα. Η Νάπολι, ο φτωχός ιταλικός νότος, η σύγκρουση με το κατεστημένο της ΦΙΦΑ, η Κούβα, το τατουάζ με τον Τσε στο μπράτσο.

Κάποιοι έγιναν δεξιοί, γιατί τους άρεσε το αρχοντικό στιλ του Πελέ κι οι καλές του σχέσεις με τους εκάστοτε άρχοντες. Το αστραφτερό χαμόγελο, οι χορηγοί, το υπουργιλίκι, τα βραβεία για το αμφίβολο ρεκόρ τερμάτων με τη δημιουργική λογιστική.

Και σε κάποιους εναλλακτικούς, άρεσε ο Κρόιφ κι έγιναν παιδιά των λουλουδιών και φανατικοί οπαδοί των οράνιε, με σήμα την τουλίπα.

Υπάρχει μια (σχεδόν υλιστική) ανάλυση για το πώς ανέπτυξαν οι Ολλανδοί το “ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο”. Ζώντας σε μια χώρα, που ένα μεγάλο τμήμα της βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, αντιλαμβάνονται πολύ καλά τη σημασία του χώρου και της αξιοποίησής του, μεγαλώνοντας τις διαστάσεις του γηπέδου στην επίθεσή τους και μειώνοντάς τες, όταν αμύνονται. Κάτι που φαίνεται να αντίκειται στα όρια της τυπικής λογικής, αλλά φλερτάρει με τα όρια της διαλεκτικής.

Η δεύτερη βασική αρχή του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου είναι ότι όλοι οι παίκτες, ανεξαρτήτως θέσης, πρέπει να ξέρουν να επιτίθενται και να αμύνονται, θυμίζοντας κάπως τη σταδιακή εξάλειψη του καταμερισμού εργασίας σε ένα άλλο κοινωνικό σύστημα, που κάποιοι το βάφτισαν “ολοκληρωτικό” για τους δικούς τους λόγους, αλλά πιθανότατα αγνοούν την καθοριστική τεχνική-προπονητική συμβολή του στη διαμόρφωση του total football.

Ο Κρόιφ ήταν σημαιοφόρος κι ιεραπόστολος αυτού του ποδοσφαίρου, χτίζοντας μια ιστορία με πολλά, παραμυθικά στοιχεία.

Ήταν παιδί μιας καθαρίστριας του γηπέδου του Άγιαξ, που κατάφερε να αναδειχθεί και να γίνει η μεγαλύτερη φυσιογνωμία στην ιστορία του Αίαντα.

Έβαλε τη σφραγίδα του σε όλους στο διαστημικό ποδόσφαιρο που παίζει η Μπαρτσελόνα, στον πρώτο της μεγάλο ευρωπαϊκό τίτλο, αλλά και σε όσους ακολούθησαν, καταφέρνοντας να την αλλάξει επίπεδο και να την κάνει όντως κάτι παραπάνω από έναν απλό σύλλογο (mes que un club).

Άφησε όμως την “οράνιε”, την εθνική Ολλανδίας, βασίλισσα χωρίς στέμμα, που να σφραγίζει την ανωτερότητά της, σαν τους μεγάλους καλλιτέχνες που αφήνουν τα έργα τους ημιτελή.

Ήταν αντικομφορμιστής, φανατικός καπνιστής μέχρι να υποβληθεί σε εγχείριση ανοιχτής καρδιάς, κι ιδεολόγος, που απείχε πχ από το Μουντιάλ του 78′ στην Αργεντινή, για να μη νομιμοποιήσει το καθεστώς του Βιντέλα.

Είχε ένα μεγάλο αντίπαλο στην εποχή του, το Φραντς Μπεκενμπάουερ, που κατάφερε να κατακτήσει Μουντιάλ σαν παίκτης και σαν προπονητής με τη Γερμανία, αλλά δεν έφτασε ούτε ένα κλάσμα της καταλυτικής επιρροής του Κρόιφ και των ιδεών του στην εξέλιξη του ποδοσφαίρου ως τις μέρες μας.

Ο Κρόιφ εκτός από χορευτής ήταν ένας ποδοσφαιρικός φιλόσοφος, που έλεγε μεταξύ άλλων πως το να παίξεις ποδόσφαιρο είναι πολύ απλό, αλλά το να παίξεις απλό ποδόσφαιρο είναι το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο. Και πίστευε πως δεν είναι απαραίτητο να τρέχεις συνέχεια πίσω από την μπάλα, αρκεί να έχεις την κατοχή της και να τη βάλεις να τρέχει αυτή αντί για σένα.

Δεν είναι πως του έλειπαν οι φαντεζί ενέργειες, τα θεαματικά γκολ κι οι περίτεχνες ντρίπλες που ζαλίζουν τον αμυντικό. Πρέσβευε ένα ποδόσφαιρο όπου το θέαμα ήταν πιο σημαντικό από το αποτέλεσμα και προϋπόθεσή του, χωρίς να είναι ένας κινηματογραφικός υπερήρωας, τύπου Κρ. Ρονάλντο, που τρέχει, σουτάρει, πηδάει καλύτερα από τον καθένα, με υπερφυσική δύναμη κι αφήνει πίσω τους αμυντικούς, σαν προπονητικές κορίνες.

Ο Κρόιφ ήταν ένα από τα μεγάλα αστέρια που ερίζουν δικαίως για τον τίτλο του κορυφαίου άσου όλων των εποχών. Βλέποντας λοιπόν αυτό το αστέρι να πέφτει από τον ουρανό, δε μένει παρά να κάνουμε μια ευχή: να είναι ή να γίνει το σύγχρονο ποδόσφαιρο τόσο θελκτικό και θεαματικό, σαν αυτό που δίδασκε ο ιπτάμενος Ολλανδός και τα δημιουργήματά του, που πέρασαν χτες στην ποδοσφαιρική αθανασία…

Υγ: στο σύνδεσμο αυτό είναι συγκεντρωμένα τα καλύτερα στιγμιότυπα που χάρισε ως παίκτης. Τα προπονητικά επιτεύγματα και η συνολική συνεισφορά του όμως δεν μπορούν να αποτυπωθούν σε στιγμιότυπα και βιντεάκια.

Ελευθερία ή ασφάλεια

Κάποιοι το ένιωθαν ως μαθητές, αλλά το θεωρητικοποίησαν εκ των υστέρων ή το βρήκαν μπροστά τους στην πορεία ή το είδαν εμπειρικά σε φίλους τους εκπαιδευτικούς, που αναλάμβαναν ευχαρίστως να διοργανώσουν τη σχολική γιορτή για το Πολυτεχνείο, είχαν πολλά να πουν για το ΟΧΙ της 28ης Οκτώβρη και ποιος πραγματικά το είπε, αλλά σνόμπαραν και προσπαθούσαν να αποφύγουν αυτήν της 25ης Μαρτίου. Αφήνουμε κατά μέρος το μαρτύριο της μαθητικής παρέλασης, που δεν ήταν πολύ εύκολο για όλους να το αποφύγουν. Τι ενδιαφέρον μπορεί να έχει ένα τόσο παλιό ιστορικό γεγονός, ένας αγώνας με κατά βάση εθνικό, αστικοδημοκρατικό περιεχόμενο, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν παρά μόνο οι πρόδρομοι θεωρητικοί του ουτοπικού σοσιαλισμού και η εργατική τάξη μόλις που είχε εμφανιστεί στο ιστορικό προσκήνιο;

Πολύ μεγάλο, είναι η σωστή απάντηση.

Η ελληνική επανάσταση συνδέεται άρρηκτα με το έπος της Αντίστασης, το νέο 21' όπως βαφτίστηκε τότε και όπως αποτυπώθηκε στα ψευδώνυμα που διάλεξαν πολλοί μαχητές, δείχνοντας την ιστορική συνέχεια της αγωνιστικής παράδοσης του ελληνικού λαού.

Η προσεκτική μελέτη της επανάστασης προσφέρεται για την αποδόμηση μιας σειράς εθνικών μύθων. Το (προγενέστερο) κρυφό σχολειό, η "οικειοθελής ευλογία" του Παλαιών Πατρών Γερμανού από τη Μεγίστη Λαύρα, υπό την απειλή των όπλων, ο ρόλος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε' (και συνολικά του ανώτερο κλήρου) που έχασε το κεφάλι του, μολονότι αφόρισε την επανάσταση, γιατί δεν μπόρεσε να την ελέγξει και να αποτρέψει την εξάπλωσή της. Η υποτιθέμενη αμιγής, εθνική σύνθεση που αγνοεί τους πολυάριθμους Αρβανίτες πολεμιστές, ακόμα και η ίδια η μέρα που γιορτάζουμε την έναρξη του ένοπλου, επαναστατικού αγώνα, που μεταφέρθηκε σιωπηλά, για να συμπέσει με τον ευαγγελισμό της θεοτόκου.

Η μελέτη αυτή παρέχει επίσης πρόσφορο έδαφος κι υλικό για την αποδόμηση και της άλλης όψης του νομίσματος. Του νεοταξίτικου κοσμοπολιτισμού που έχει αλλεργία σε κάθε είδος επανάστασης και την ιστορική της ανάμνηση, διακηρύσσει το ρεαλισμό του ραγιαδισμού και κατά βάθος μισεί το λαό και τους αγώνες του, κι όχι τους εθνικούς μύθος που είναι χρήσιμοι, για να τον αφιονίζουν.

Όσοι αποκηρύσσουν τη βία από όπου κι αν προέρχεται, θα πρέπει κάπως να τα βολέψουν μέσα τους με την επαναστατική βία που χρησιμοποίησε η ελληνική επανάσταση στην άλωση της Τροπολιτσάς και τη σφαγή που ακολούθησε. Κι όσοι ψάχνουν εναγωνίως μαρτυρίες για την κόκκινη τρομοκρατία που δικαιολογεί το δωσιλογισμό των συνεργατών του κατακτητή, ίσως αντιμετωπίσουν προβλήματα να δικαιολογήσουν το "φωτιά και τσεκούρι" του έμπειρου οπλαρχηγού Κολοκοτρώνη.

Η ελληνική αστική τάξη δε θα μπορούσε να φανεί 'συνεπής' ούτε καν σε μια κοινωνική επανάσταση με αστικοδημοκρατικό περιεχόμενο, συμβιβάστηκε άμεσα με το κατεστημένο που ήθελε θεωρητικά να ανατρέψει κι έτσι συγκροτήθηκε ο γνωστός, αστικοτσιφλικάδικος συνασπισμός, που κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια στη χώρα. Από αυτήν την άποψη δεν είναι καθόλου υπερβολική η εκτίμηση των αναλύσεων του κόμματος (το αναφέρει κι ο Ζαχαριάδης, αν δεν κάνω λάθος, σε ένα κείμενό του) για τους δύο διαφορετικούς δρόμους που ανοίγονταν, από τότε ακόμα, στην ελληνική κοινωνία. Ο λαός πάλεψε ως το τέλος, ψήφισε ένα από τα πιο προοδευτικά συντάγματα της εποχής, αλλά είδε τελικά τα οράματά του να παραμένουν αδικαίωτα.

Σήμερα το αστικό μπλοκ εξουσίας κι οι δημοσιολόγοι του προσπαθούν να μετατρέψουν το δίλημμα ελευθερία ή θάνατος της επανάστασης στο ψεύτικο δίπολο "ελευθερία ή ασφάλεια", όπου πρέπει να διαλέξουμε τι από τα δύο θέλουμε, και καλούμαστε να θυσιάσουμε ένα κομμάτι της πρώτης (κι αυτή είναι η μόνη αποδεκτή θυσία από τη σκοπιά του συστήματος) για να κρατήσουμε τη δεύτερη. Αν και στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο. Ο καθένας από εμάς καλείται να θυσιάσει τη μίζερη ζαχαρένια του και την 'ασφάλεια' του βολέματός του, ακόμα και την υψηλή κριτική εκ του ασφαλούς, για να παλέψει και να κατακτήσει συλλογικά την πραγματική ελευθερία και ασφάλιση για τα ένσημά του.

Μήπως όμως όλα αυτά είναι πολύ μακρινά και παραπέμπουν σε ένα πολύ μακρινό μέλλον, που θα έρθει στη δευτέρα παρουσία (που πάει να πει τουλάχιστον πως αναγνωρίζουμε την πρώτη); Τι έχετε να προτείνετε στο σήμερα; Ε, Πάνο;

Οι μνηστήρες της εξουσίας

Τούτες τις μέρες, που ο Ψυχάρης κι ο ΔΟΛ φαίνεται να παίρνουν την κάτω βόλτα, η κε του μπλοκ έτυχε να διαβάσει το βιβλίο του πρώτου "οι μνηστήρες της εξουσίας", που είναι απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων επτά πολιτικών ηγετών, με αλφαβητική σειρά, από τον Αβέρωφ ως το Φλωράκη, στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης.

Ο πλήρης τίτλος, για την ακρίβεια, είναι "οι μνηστήρες της εξουσίας, στο παιχνίδι της αλήθειας". Αν κι ο Χαρίλαος, αφενός δεν πάλευε για τον ίδιο τύπο εξουσίας με τους υπόλοιπους (Ηλιού, Μαύρος, Παπαληγούρας, Παπανδρέου, Ράλλης κι Αβέρωφ, όπως είπαμε πριν). Κι αφετέρου ίσως προτιμούσε να παίξει κάτι άλλο (πχ το "θάρρος ή αλήθεια"), όπου έχεις δικαίωμα επιλογής. Όχι επειδή δεν ήταν φιλαλήθης, κάθε άλλο. Διευκρινίζει μάλιστα μεταξύ άλλων πως το ψευδώνυμο που είχε στο βουνό ήταν Γιώτης σκέτο, και ότι δεν υπήρξε ποτέ καπετάνιος, αλλά του το κόλλησαν οι εφημερίδες, ίσως για να φαντάζει πιο τρομακτικός στους φιλήσυχους νοικοκυραίους. Αλλά απαντά από μονολεκτικά έως καθόλου σε διάφορες ερωτήσεις, που σίγουρα φαντάζουν περίεργες στον ηγέτη ενός κόμματος που βγαίνει από τόσα χρόνια παρανομίας, κι έτσι τις αποφεύγει ευγενικά.
-Πώς βγήκατε στο εξωτερικό;
-Ας τα αφήσουμε τώρα αυτά. Αυτό που μπορώ να σας πω...

Είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον πως μολονότι βρισκόμαστε σε μικρή χρονική απόσταση από τη χούντα (με τα σταγονίδιά της να μην εξατμίζονται ποτέ από τον κρατικό μηχανισμό) και με δεξιά κυβέρνηση Καραμανλή, ο σοσιαλισμός είναι η λέξη της μόδας, αφού ακόμα και πολλοί υπουργοί κατηγορούνται για σοσιαλμανία και την πολιτική των κρατικοποιήσεων. Με τον Ανδρέα να διαφοροποιείται από τη Δεξιά μιλώντας για κοινωνικοποιήσεις (πασοκάρα αθάνατη) και τους φιλελεύθερους πολιτικούς να εξυμνούν μεν την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά να εξηγούν πως δεν είναι κατάλληλη για επενδύσεις σε τομείς όπως το νερό, το ρεύμα, κτλ. Τι λες τώρα...
Στον αντίποδα όμως, συναντάμε πολλά από τα κλισέ που κυριαρχούν σήμερα στο δημόσιο λόγο και μας ταλαιπωρούσαν ήδη από τότε, με το φρέσκο λόγο τους και τη δύναμη των επιχειρημάτων τους.

Στη συνέχεια της ανάρτησης πάντως δε θα παρουσιάσουμε το βιβλίο, αλλά μερικά αποσπάσματα από μια πολύ ενδιαφέρουσα ομολογία του Ηλία Ηλιού, που εκείνη την εποχή ήταν επικεφαλής της ΕΔΑ, κρατώντας τον τίτλο του παλιού ενιαίου πολιτικού συνασπισμού, και βασικά μετρούσε αντίστροφα, για να περάσει στο ΠαΣοΚ, μαζί με το Γλέζο. Θεωρώ πως είναι καλύτερο να επικεντρώσουμε εδώ, παρά να αναζητήσουμε την αποστασία του στις ρίζες του ή στις αστικές του καταβολές που ποτέ δεν απέβαλε (εξάλλου δεν κρίνουν τα πρώτα τα στερνά).

Σε ένα ταξίδι μου στο εξωτερικό είδα τη "σοφή ηγεσία", όπως ειρωνικά τους έλεγα, και τους έκανα μια αυστηρή κριτική. Τους είπα χαρακτηριστικά ότι, αν θελήσει κανείς κάποτε να γράψει την ιστορία του ΚΚΕ από τον πόλεμο και εδώ, από το '39, το '40 και εδώ, δε χρειάζεται να γράψει σοβαρό σύγγραμμα, αλλά ένα χιουμοριστικό βιβλίο σχετικά με τις πεπονόφλουδες! "Δεν αφήσατε", τους είπα, "απάτητη πεπονόφλουδα!¨. Φυσικά, αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συμπληρώνει το φάκελό μου η "σοφή ηγεσία".

(...)

-Από την πλευρά, πάντως, του ΚΚΕ, νομίζω ότι τώρα σας κατηγορούν ως αποστάτη...
-Εγώ πιστεύω ότι αυτοί κάνανε την αποστασία!...
-Εσείς σήμερα είστε μαρξιστής. Ποιες είναι οι δικές σας -ή μάλλον να θέσω διαφορετικά το ερώτημα: Είστε κομμουνιστής;
-Όχι!
-Θέλω τότε να μου πείτε τη διαφορά μεταξύ μαρξιστή και κομμουνιστή...
-Να σας πω. Εγώ δέχομαι τη διδασκαλία του Μαρξ ως τρόπο εξηγήσεως των ιστορικών φαινομένων. Δε δέχομαι όμως τις παρεκκλίσεις της "πρακτικής" του κομμουνισμού με Στάλιν, με Ζαχαριάδη, με Κολιγιάννη και ως σήμερα αυτά που γίνονται στην Τσεχοσλοβακία κλπ. Την πρακτική αυτή την οποία ο κομμουνισμός εφαρμόζει δεν τη δέχομαι και πιστεύω ότι, έτσι, ως σύστημα πια απέτυχε και δεν υπάρχει λόγος να είμαι κομμουνιστής. Αποβλέπω σε ένα σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο χωρίς αγριανθρωπισμό. Αν αυτοί το λένε αποστασία, εγώ τους ανταπαντώ ότι αυτοί διαστρέβλωσαν τις διδασκαλίες του Μαρξ ακόμα και του Λένιν και ότι εγώ μένω πιστός, εγώ και όσοι σκέπτονται σαν κι εμένα μένουμε πιστοί στο πνεύμα, ενώ αυτοί "κρατάνε τη σφραγίδα". (...) Πιστεύω ότι αυτό που σκέφτονται και θέλουν να εφαρμόσουν και προβάλλουν ο Μπερλινγκουέρ, ο Μαρσαί, ο Καρίγιο σήμερα, αυτό που προσπάθησε να φτιάξει ο Ντούμπτσεκ αλλά τον καταπνίξανε, αυτό είναι σωστός δρόμος.

(...)
Σε μια ερώτηση για τις διαφορές του με το εσ.
Υπάρχουν και άλλες προοδευτικές σοσιαλιστικές δυνάμεις στον χώρο τον ελληνικό. Θεωρώ τέτοιες δυνάμεις και την "πρωτοβουλία" και τη "Σοσιαλιστική Πορεία" και τους "Χριστιανούς" του Ψαρουδάκη και βεβαίως, καλά θα ήταν, αν ήθελε, και ο Ανδρέας. Αλλά ο Ανδρέας και ο Μαύρος φοβάμαι ότι τρέφουν ηγεμονικά όνειρα... (...) Αλλά πάντως νομίζω ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί μια αξιόλογη, ευρύτερη ενότητα και αυτή, σαν πυρήνας, ύστερα να επιταχύνει διαφοροποιήσεις, από τις οποίες τελικά δεν εξαιρώ ούτε το ΚΚΕ του εξωτ. Και τούτο όχι διότι πιστεύω ότι μόνο του θα ξυπνήσει. Όχι. Αλλά πιστεύω ότι αυτά που γίνονται στον Ανατολικό Κόσμο, αυτά που κάνει ο Ζαχάροφ, αυτά που κάνουν οι Τσέχοι, οι Πολωνοί, οι Ούγγροι κομμουνιστές, δείχνουν διεργασίες, δείχνουν διεκδικήσεις για ελευθερίες.

(...)

-Ορισμένοι σας κατηγορούν ως καραμανλικό ή κρυπτοκαραμανλικό... Τι έχετε να πείτε γι' αυτό;
-Καραμανλικός βεβαίως δεν είμαι. Αλλά εγώ ίσως είμαι ο μόνος μαζί με τον από τα ηγετικά στελέχη της ΕΔΑ φίλο μου Μίκη Θεοδωράκη που δεν έχω κανένα κόμπλεξ, ώστε να κάνω λχ "αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση". Και στο σημείο εκείνο που βλέπω ότι καλά τα κάνει ο Καραμανλής θέλω να το πω, ότι εδώ έχεις δίκιο, καλά έκανες. Ενώ οι άλλοι, από κόμπλεξ πιστεύω, όχι από μεγάλη αγνότητα, από κόμπλεξ μήπως φανούν ότι δίνουν χάρη στον αντίπαλό τους, κάνουν "αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση" και δεν εξαιρώ κανένα!

-Δηλαδή αν σας ζητούσε κάποιος να ζυγίσετε τις πράξεις του Καραμανλή, θα βλέπατε περισσότερες θετικές ή περισσότερες αρνητικές;
-Ξέρετε, μου ζητάτε να ανακαλύψω μια ζυγαριά που ούτε στα φαρμακεία υπάρχει...

(...)

-Πείτε μου αν θέλετε ποιες είναι οι διαφορές σας οι πολιτικές από τις θέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος επίσης τονίζει ότι είναι σοσιαλιστής;
-Εγώ με τον Ανδρέα Παπανδρέου στο θεωρητικό επίπεδο δε θα είχα καμία ίσως διαφορά. Αλλά δεν ξέρω, δεν τον βρίσκω πουθενά, δεν μπορώ να είμαι σίγουρος τι θα βγάλει την άλλη μέρα από άποψη πολιτικής τακτικής.

(...)

-Θα μπορούσατε να εξηγήσετε με δυο λόγια ποιος ήταν ο λόγος που σας έκανε να μεταβάλετε τη θέση σας έναντι της Κοινής Αγοράς; Ως ΕΔΑ πριν από τη δικτατορία ήσασταν εναντίον της εντάξεως, είχατε πολεμήσει τη συμφωνία συνδέσεως. Μετά τη δικτατορία, εμφανιστήκατε να υποστηρίζετε τη σύνδεση...
-Αυτό είναι το μεγάλο επιχείρημα του Φλωράκη. Λοιπόν, τότε πιστέψαμε όλοι, από τις αναλύσεις που κάναμε τις οικονομικές, οι οποίες ίσως επηρεάζονταν και από τις απέξω πολιτικές "ντιρεκτίβες" του κομμουνιστικού κόμματος και του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ότι η ένταξή μας, η σύνδεσή μας θα ήταν καταστροφή. Ύστερα, μια προσεκτικότερη ανάλυση των πραγμάτων μας δίδαξε δύο πράγματα: Πρώτα πρώτα, όχι μόνο δεν κατέρρευσε ως τα σήμερα η βιοτεχνία, η βιομηχανία, ακόμα και η αγροτική οικονομία, η οποία βέβαια χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, δεν κατάρρευσαν αλλά απεναντίας έδειξαν αντοχή. Σήμερα, το ελληνικό κόσμημα, το ελληνικό έπιπλο, το ελληνικό ρούχο κλπ. έχουν κατακλύσει τις αγορές των χωρών της Ευρώπης. Ακόμα και βιομηχανικά προϊόντα μας πηγαίνουν εκεί. Όταν μάλιστα συνδέσαμε το ότι η Ελλάδα, μπαίνοντας με πλήρη ένταξη στην Κοινή Αγορά, θα είναι ο προχωρημένος σταθμός εμπορίου της ΕΟΚ προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής κλπ... Το δεύτερο είναι, αν θέλετε, ζήτημα ανάγκης. Σήμερα, το μέγιστο μέρος και των εξαγωγών και των εισαγωγών κατευθύνεται προς ή προέρχεται από τις χώρες της Κοινής Αγοράς. Είμαστε δεμένοι, είτε το θέλομε είτε όχι. Και αν ακόμα δε μας ήταν ευχάριστο δε θα ήταν δυνατό η οικονομία μας να απαγκιστρωθεί απ' αυτό τον εναγκαλισμό.

Συμπέρασμα; Ακόμα και το ελληνικό σαξές στόρι είναι μάλλον παλιά ιστορία. Αλλά δεν είναι μόνο ο Σαμαράς. Κι ο Σύριζα έρχεται δεύτερος (και τρίτος και τέταρτος) στον πολιτικό ρόλο ενός φορέα που "θα είναι σαν αριστερά, αλλά θα είναι δεξιά". Τουλάχιστον ο Ηλιού παίρνει θέση κατά της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, γιατί δε μας έχει ωφελήσει σε τίποτα. Ενώ η σημερινή ΔΦΑ είναι πίσω κι από αυτό ακόμα...

Κι αφού μάθαμε και τη διαφορά μεταξύ μαρξιστή και κομμουνιστή, μπορούμε να κλείσουμε με μια πολύ εύστοχη ατάκα του Χαρίλαου.

-Εσείς τους αποκαλείτε αναθεωρητές, αναθεωρητική ομάδα. Σε τι συνίσταται αυτή η αναθεώρηση;
-Αυτό είναι γεγονός. Το να τους αποκαλούμε αναθεωρητές δεν είναι βρισιά, ούτε συκοφαντία. Είναι απλώς η ονομασία μιας πραγματικότητας.

Περί κανονικότητας

Υπάρχει ένα καλό κι ένα κακό νέο.

Η κανονικότητα της μεταπολεμικής περιόδου ή των χρόνων της μεταπολίτευσης για την περίπτωση της Ελλάδας, που απέρρεε από τον παγκόσμιο συσχετισμό και την ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης ως αντίπαλου δέους, ή έστω από τον απόηχο της ήττας της και την πρόσκαιρη ευφορία στο δυτικό κόσμο, στα happy 90's, και συμπυκνωνόταν σε μερικά βασικά χαρακτηριστικά που όλοι γνωρίζουμε (κοινωνικό κράτος, σχετικά υψηλοί μισθοί, κτλ) έχει χαθεί οριστικά. Η κρίση δεν είναι μια στιγμή που περνάει και χάνεται, κάτι παροδικό που θα περάσει, αλλά φάση που επικυρώνει και εδραιώνει αυτήν την "ανισορροπία", καθιερώνει καινούρια δεδομένα και καταστρέφει "δημιουργικά" (για τους κρατούντες) τη βάση του προηγούμενου "κοινωνικού συμβολαίου".

Αν αυτό ισχύει για την οικονομία, μπορούμε να το επεκτείνουμε ως συμπέρασμα και για πτυχές του πολιτικού εποικοδομήματος και της καθημερινής μας πραγματικότητας. Το σημειώνω με αφορμή το χτεσινό χτύπημα στο Βέλγιο, που έρχεται να προστεθεί στις πρόσφατες, αντίστοιχες επιθέσεις στην Ευρώπη, και γίνεται κομμάτι της νέας καθημερινότητάς μας μαζί με τον πόλεμο, τα κλειστά σύνορα, το μαζικό προσφυγικό κύμα. Είναι το τίμημα της νέας τάξης πραγμάτων για τους λαούς, για τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις τους, ακόμα και για την ασφάλειά τους, που ανάγεται -υποτίθεται- σε αυταξία, για να προαχθεί σε βάρος των ατομικών ελευθεριών. Αλλά κινδυνεύει θανάσιμα, όσο εξακολουθεί να συνδέεται με την ελευθερία του κεφαλαίου να αναπτύσσεται, να εκμεταλλεύεται την εργατική δύναμη, να μακελεύει λαούς για τα κέρδη του. Και βασικά δεν υφίσταται σε έναν κόσμο διαρκούς 'κινητικότητας' χωρίς καμία σταθερά, ένα καθεστώς γενικευμένης ανασφάλειας, με βασικό συστατικό του σαξές στόρι του, τη μαύρη, ανασφάλιστη εργασία. Η καινούρια συνθήκη δεν είναι μια κατάστασης εξαίρεσης, αλλά κανόνας. Δεν είναι μια προσωρινή μπόρα, που θα τη διαδεχτεί ο ήλιος σε ένα γαλανό ουρανό, όσο εξακολουθούμε να θερμαίνουμε την καπιταλιστική μηχανή του κέρδους, που σωρεύει τα σύννεφα του πολέμου πάνω από το κεφάλι μας.

Η πραγματικότητα διαμορφώνει το φάσμα στο οποίο ελίσσεται το αστικό πολιτικό σύστημα, ακόμα και το "αριστερό άκρο" του, όπως στην περίπτωση της ΔΦΑ. Υπό "κανονικές (μεταπολιτευτικές) συνθήκες", η 'αριστερή κυβέρνηση' θα επιχειρούσε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα μετριοπαθούς κεϊνσιανισμού, όπως το είχε χαρακτηρίσει ο Λαπαβίτσας, πχ ένα πρόγραμμα Θεσσαλονίκης ή έστω ένα παράλληλο πρόγραμμα, για να καταδείξουν τη 'διαφορετικότητά' τους. Αλλά αυτά κινούνται σε μια παράλληλη, εικονική πραγματικότητα.

Στις σημερινές συνθήκες, η ΔΦΑ είναι υποχρεωμένη να πνίγει την υποτιθέμενη διαφορετικότητά της στον πάτο του Αιγαίου και να βάζει τον εκπρόσωπό της να ξεφτιλίζεται, λέγοντας ότι οι Πακιστανοί πρόσφυγες δεν ήταν δεμένοι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ούτε με κανονικές χειροπέδες, αλλά με πλαστικές. Πάλι καλά δηλαδή που δεν είπε ότι ήταν kinky αξεσουάρ, με γουνάκια.

Ο πόλεμος, η φτώχεια, το ξερίζωμα των προσφύγων από τον τόπο τους, το ISIS έχουν έρθει για να μείνουν. Δεν είναι μια ουρανόπεμπτη κατάρα, για να δοκιμαστεί η πίστη μας, αλλά θανάσιμη απειλή, που δοκιμάζει τη δύναμή μας, την ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε και να αντιδρούμε αποτελεσματικά στις νέες συνθήκες.

Αυτό διαμορφώνει αντίστοιχα και τη δική μας δράση, τα δικά μας πρακτικά καθήκοντα, που απαιτούν ευελιξία, νέες, ευφάνταστες μορφές, έξω από τα καθιερωμένα, έξω από τη ρουτίνα και τα γνωστά κουτάκια (μια εξόρμηση, μια αφισοκόλληση, μια πορεία, κτλ), που αν ήταν μια φορά ανεπαρκή κι αναποτελεσματικά (από μόνα τους)) στην προηγούμενη συνθήκη ισορροπίας, είναι εντελώς αναντίστοιχα με τη σημερινή συγκυρία. Κι αυτό δεν είναι ένα φαινόμενο της εποχής, που θα εκλείψει, για να επιστρέψουμε κάποτε στη συνηθισμένη μας καθημερινότητα, που μας περιμένει για επιβράβευση στο τέλος του τούνελ. Αποχαιρέτα την την Αλεξάνδρεια που χάνεις...

Πού είναι λοιπόν τα καλά νέα; Μα σε αυτό ακριβώς. Αν κάποιος θέλει να έχει μια κανονική ζωή, να έχει μια δουλειά, έναν ικανοποιητικό μισθό, ένα σπίτι, τις προϋποθέσεις να μπορεί να κάνει παιδιά, οικογένεια, να έχει σύνταξη στα γεράματα, παιδεία και υγειονομική περίθαλψη, να απολαμβάνει κάποιες ανέσεις, αυτά τα όνειρα θα μείνουν θερινής νυκτός στο σημερινό πλαίσιο της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Κι όποιος θέλει να τα κατακτήσει, πρέπει να παλέψει για την ανατροπή της.

Είναι δύσκολο; Οπωσδήποτε. Σαν μαραθώνιος σε ανήφορο. Αλλά είναι μονόδρομος, για να μη μας πάρει ο κατήφορος. Τρίτος, ίσιος δρόμος δεν υπάρχει.

Ταξικός εμφύλιος

Χτες βράδυ στον Ενικό, η Φώφη είπε σε κάποιο σημείο πως η καταστροφή των μεσαίων στρωμάτων, στην οποία οδηγεί η κυβερνητική πολιτική, οξύνει την κοινωνική πόλωση και εντείνει τους φόβους της για έναν πιθανό ταξικό εμφύλιο!

Στην εποχή μας βέβαια, ένας εμφύλιος μόνο ταξικό περιεχόμενο θα μπορούσε να έχει, κι ας φροντίζουν επιμελώς να το κρύβουν πχ με ατάκες του τύπου "έλληνας να ντουφεκάει έλληνα" και με "ψαγμένες αναλύσεις" για την (αγροτική) ταξική σύνθεση του ΔΣΕ.

Από τη διατύπωση της Φώφης πάντως (ταξικός εμφύλιος), θα μπορούσε να παρανοήσει κανείς και να καταλάβει μια διαμάχη εντός των ορίων της ίδιας τάξης, πχ της εργατικής, που παραμένει διαιρεμένη και αφήνει την πάλη των τάξεων ιστορικά αδικαίωτη. Ή το σύνθημα της Κομιντέρν "τάξη εναντίον τάξης", από τη λεγόμενη τρίτη περίοδο, γιατί η Φώφη στο ΠαΣοΚ τον έζησε από πρώτο χέρι και το σιχάθηκε.

Μια τέτοια σιχαμερή περίπτωση (πάλαι ποτέ) σοσιαλφασισμού είναι οι εργατοπατέρες της ΓΣΕΕ και το πρόσφατο συνέδριό της, που διοργανώθηκε στη Ρόδο, γιατί όσο πιο εξωτικό μέρος κι όσο πιο μακριά από μεγάλα αστικά κέντρα, με οργανωμένες, εργατικές δυνάμεις, τόσο πιο άνετα νιώθουν να νοθεύσουν και να μαγειρέψουν το αποτέλεσμα.

Χρειάζεται εξάλλου κάτι ταιριαστό με τους εξωτικούς κλάδους και τα σωματεία που εκπροσωπούνται. Ο συμπαθής κλάδος χορευτών οριεντάλ (που δυσκολεύομαι να καταλάβω τι ειδικά αιτήματα έχει σε σχέση με άλλους χορευτές), δύο-τρία διαφορετικά σωματεία εργαζομένων σε γραφεία κηδειών, που συμπυκνώνουν διαλεκτικά την ενότητα μες στη διαφορά, και φυσικά το ανθηρό κι αναπτυσσόμενο επάγγελμα του μέλλοντος: θυρωρός. Που όταν ήμασταν στο δημοτικό (25 χρόνια πριν δηλ κι όχι τώρα, που έχει εξαφανιστεί τελείως) και παίζαμε όνομα-ζώο-πράγμα από θήτα, βασικά ντρεπόμασταν να το βάλουμε στο επάγγελμα κι ερχόταν στις προτιμήσεις λίγο πίσω από το "θηριοδαμαστής", που παίζει να είναι συγκριτικά πιο μαζικός κλάδος.

Αν ασχοληθεί κανείς λίγο με τα του συνεδρίου, μπορεί να βγάλει πολλά σπαρταριστά λαβράκια -και κάποια εξ αυτών πολιτικής φύσης. Πχ για τις παλινωδίες των Λαφαζανικών, που η αταλάντευτη αντιμνημονιακή τους γραμμή δεν τους αποτρέπει από το να κατέβουν στο ΜΕΤΑ, μαζί με τους παλιούς(;) συντρόφους τους Συριζαίους και το Φωτόπουλο. Ενώ η Ανταρσυα πήρε τους "συνεπείς λαφαζανικούς" και γιόρτασε τη δική της εκλογική άνοδο.

Μικρή άνοδο κατέγραψαν κι οι δικές μας δυνάμεις, ανακτώντας τη δεύτερη θέση από τη ΔΑΚΕ. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο σημαντικό. Η ουσία είναι αν υπάρχει λόγος και κάποιο νόημα σε όλη αυτή τη διαδικασία και την έμμεση 'νομιμοποίησή' της, σε αυτό το κουφάρι της ανύπαρκτης και ανυπόληπτης ΓΣΕΕ και τα εργατοπατερικά ζόμπι που νεκρανασταίνονται μόνο για να στήσουν το μηχανισμό επανεκλογής τους και ξαναπέφτουν σε χειμερία νάρκη. Το πρόβλημα είναι πως το τελευταίο διάστημα δεν έχει κουνηθεί φύλλο για το ασφαλιστικό-λαιμητόμο, που έρχεται, κι έχουν απομείνει μόνο οι ταξικές δυνάμεις να ζυμώνουν και να προετοιμάζουν την πρόταση για 48ωρη απεργία.

Οι συσχετισμοί στο εργατικό κίνημα δεν έχουν προφανώς καμία σχέση με την αποτύπωσή τους στο συνέδριο-παρωδία, ούτε πρόκειται να αλλάξουν μέσα από αυτό. Έτσι μπαίνει το ζήτημα τι νόημα έχει να διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση, κι αν πρέπει να πιέσουμε τα πράγματα σε μια ουσιαστική ρήξη, που θα οδηγήσει σε κάτι διαφορετικό (και βασικά υπαρκτό, λειτουργικό).

Την ίδια στιγμή βέβαια, τα εξεγερμένα Εξάρχεια αντιλαμβάνονται πως οι συνθήκες είναι υπερώριμες πια, το ποτήρι με το νερό περιμένει να απλώσουμε το χέρι μας να το πιάσουμε για να ξεδιψάσουμε κι η επαναστατική κατάσταση είναι εκεί έξω, τόσο πηχτή, που μπορείς σχεδόν να την αγγίξεις. Οπότε προχώρησαν το περασμένο Σάββατο σε μια ένοπλη διαδήλωση στην πλατεία, που μπορεί να οδηγήσει σε πιο ενδιαφέρουσες διαδικασίες, νέο Δεκέμβρη και δε συμμαζεύεται.

Αν δεν ήταν ύποπτο κι επικίνδυνο, το πράγμα θα ήταν σχεδόν αστείο, σαν πάρτυ μασκέ με θέμα "ένοπλη εξέγερση". Αλλά αυτά δεν πάνε ακριβώς αντιπαραθετικά, όπως κι η συνειδητή προβοκάτσια δεν αποκλείει την αγνή κι άδολη ηλιθιότητα, που την υπηρετεί, πιστεύοντας ότι ενσαρκώνει το φόβο και τον τρόμο της Φώφης και του αστικού πολιτικού συστήματος.

Το πιο ωραίο στον καπιταλισμό είναι ότι έχεις ελευθερία επιλογών, ακόμα και για τον τρόπο που θα αντισταθείς. Θέλεις υπεύθυνη, συνδικαλιστική δράση, που δε θα αμφισβητεί την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας ("ναι" στο δημοψήφισμα), με κάποιες εθιμοτυπικές απεργίες το χρόνο; Πάρε ΓΣΕΕ. Θες κάτι πιο έντονο και ριζοσπαστικό, που να συγκρούεται φαντασιακά και να καλύπτει τα πιο άγρια κι επαναστατικά σου ένστικτα; Μια διονυσιακή εκτόνωση, με όρους κοινωνίας του θεάματος; Έχουμε κι από αυτό.

Οτιδήποτε μπορεί να λειτουργήσει ως αντιπερισπασμός και να σε αφήσει θεατή στον πραγματικό, κοινωνικό πόλεμο...

Σαν να μπαίνει η Άνοιξη

Θα είναι σα να μπαίνει η άνοιξη, αλλά για το λαό θα έχει βαρυχειμωνιά

Αγαπητό ημερολόγιο,

χτες πήγαμε μια μικρή εκδρομή, για να χαρούμε τον ήλιο της ισημερίας. Περάσαμε ένα μικρό ποταμάκι, με τη βοήθεια μιας σαμπρέλας σε ρόλο γέφυρας, και νιώσαμε σαν έλληνες σελέμπριτις, που συμπάσχουν με τους πρόσφυγες και μπαίνουν στο πετσί του ρόλου τους.

Παρακάτω συναντήσαμε μερικές κυψέλες, σκεφτήκαμε να πάρουμε μέλι, αλλά φοβηθήκαμε μην ενοχλήσουμε τις μέλισσες και μας πάρουν στο κυνήγι. Με κυνηγούν οι μέλισσες κι εσύ που δε μου έλυσες, τα δεσμά που μας κρατούν μισθωτούς σκλάβους. Ή άνεργους, που ψάχνουν πάση θυσία να δουλέψουν και αν χρειαστεί, θα παλέψουν για τη σκλαβιά τους, σαν τον Αστερίξ στις Δάφνες του Καίσαρα. Οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν.

Ήταν βέβαια περιφραγμένες με σύρματα, αλλά δε νομίζω να σταματούσε τις αγριεμένες μέλισσες, όπως δεν μπορεί να σταματήσει τους απελπισμένους ανθρώπους. Αλλά κανένα ζώο δεν είναι τόσο έξυπνο σαν τον άνθρωπο, για να σκεφτεί να βάλει σύνορα και να χτίσει κράτη, ούτε καν οι μέλισσες που έχουν ένα είδος δικής τους "κοινωνίας". Και συνεχίζουν να περνάνε λαθραία από τη μια χώρα στην άλλη. εκτός κι αν τα έχουνε σφάξει, οπότε εξάγονται για το κρέας τους και εισάγονται ηθικά και νομότυπα. Ακόμα και τα σαπισμένα.

Χτες στην κεντρική αγορά των Χανίων τα εργατικά σωματεία διοργάνωσαν ανοιχτή συναυλία αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και συγκέντρωσαν τρόφιμα κι είδη πρώτης ανάγκης που γέμισαν δύο μεγάλα φορτηγά.

Κι ίσως να μην είναι της παρούσης, αλλά από τις χειρότερες (κι ευτυχώς σπάνιες) περιπτώσεις που μπορείς να τύχεις, είναι παλιοί μετανάστες, που έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα και τώρα βλέπουν με φοβία και καχυποψία τους πρόσφυγες, αναπαράγοντας πολλές φορές τη συστημική προπαγάνδα, που αναμασούν και μας αλέθουν (για να την καταπιούμε ευκολότερα) τα διάφορα παπαγαλάκια. Σαν τους πρώην Ανατολικούς (κατά το πρώην Μακεδόνες της Γιουγκοσλαβίας) που επανδρώνουν κάποια χρυσαυγίτικα τάγματα, με όρους σχιζοφρένειας (έξω οι ξένοι, λέμε). Ή σαν αντανάκλαση της δικής μας εικόνας, που θέλουμε να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα, αντί να έχουμε ταξική ανάλυση και να συμπαραστεκόμαστε στα ταξικά αδέρφια μας, ανεξάρτητα από το χρώμα, το θεό που πιστεύει και τα άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματά του.

Σε άλλα αξιοσημείωτα, οι κεραίες της κε του μπλοκ έπιασαν μια αφίσα αλληλεγγύης σε έναν τούρκο απεργό πείνας, που προσδιορίζεται με την ιδιότητα του βίγκαν αναρχικού (δηλ του σκληροπυρηνικού χορτοφάγου, που δεν απέχει μόνο από το κρέας, αλλά κι από ό,τι άλλο προέρχεται από τα ζώα, πχ τα γαλακτοκομικά) κι απαιτεί μεταξύ άλλων, τη χορήγηση βίγκαν φαγητού!

Σήμερα εν τω μεταξύ, ο Ενικός έχει Φώφη. Την άλλη βδομάδα μπορεί να έχει σε επανάληψη Σταύρο ή να σπάσει τη σιωπή του ο Βασίλης Λεβέντης. Αλλά λες με τούτα και με κείνα να πλησιάζει η ώρα του γγ; Γιατί με τα σημερινά δεδομένα, πιο πιθανό είναι να πάρει πρωτάθλημα η Λέστερ κι ο Ρανιέρι, παρά να τον βγάλουν να μιλήσει σε εκπομπή υψηλής τηλεθέασης.

Μακεδονία ξακουστή

Ακολουθεί υπεύθυνη, σοβαρή ανάλυση.

Ο Αλέξανδρος έλεγε πως οφείλει το ζην στους γονείς του, αλλά το ευ ζην στο δάσκαλό του, τον Αριστοτέλη. Η δική μου γενιά -που είναι καθαρά ηλικιακός όρος και τίποτα άλλο πέραν αυτού- θα ήταν μάλλον ειρωνικό να μιλήσει για ευ ζην, εφόσον ετοιμάζεται να γίνει η πρώτη που θα ζήσει χειρότερα από την προηγούμενη (στη συντριπτική της πλειοψηφία τουλάχιστον, γιατί δεν είμαστε κάτι ενιαίο, ταξικά μιλώντας). Κι όσο για το ζην, εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να το οφείλει στους γονείς και τις συντάξεις τους, εάν και για όσο ακόμα υπάρχουν (τελευταίες εμφανίσεις, σπεύσατε).

Προσωπικά οφείλω στη δασκάλα μου στο δημοτικό πολλές ευχάριστες αναμνήσεις, τις πρώτες βάσεις στα κύρια μαθήματα, μια κάποια κλίση στα γλωσσικά-φιλολογικά (που δε διευκολύνει πολύ το ζην, πάντως) και μεταξύ αρκετών άλλων ακόμα ότι αποστήθισα κάποια τραγουδάκια στο μάθημα της Μουσικής. Κάποια από αυτά ήταν το "Μακεδονία ξακουστή" και το άλλο που λέει

για τη Μακεδονία μας, Ελλάδα μας γενναία

σκληρά θα πολεμήσουμε τον κάθε επιδρομέα

στρατός, φτερά και ναυτικό κρατούν γερά τη λόγχη

για να απαντήσουν στον εχθρό το τρίτο μέγα ΟΧΙ.

(ξανά)

για να απαντήσουν στον εχθρό το τρίτο μέγα ΟΧΙ.

Κι αυτό συνέβη γιατί η δασκάλα μας, καλή χρυσή και άγια, ήταν όμως δεξιά και παραδοσιακή. Αλλά δε θυμάμαι να μας εξήγησε ποτέ τι ακριβώς σημαίνει αυτό το τρίτο "όχι", ποιος ακριβώς μας ρώτησε για να πούμε το δεύτερο και σε ποιον απευθυνόταν...

Δεν είχε γίνει και το δημοψήφισμα τότε, βλέπεις...

{Ανοίγει ιστορική παρένθεση. Στο στενό οικογενειακό κύκλο, η μόνη που χαιρόταν με τις... μουσικές μου γνώσεις ήταν η γιαγιά μου, από ένα χωριό των Σερρών. Δεξιά και βασιλική και καραμανλική και πιθανότατα φιλοχουντική (πάντα βρίσκουν τρόπο να παντρέψουν τα πάντα όλα μέσα τους οι Δεξιοί). Γαλουχήθηκε να μισεί τους Βούλγαρους κι έλεγε ιστορίες στα εγγόνια της για το πώς έχασε τη ρώγα του στήθους της από μια βουλγάρικη ξιφολόγχη, αλλά έβριζε στα βουλγάρικα, όταν δεν ήθελε να καταλάβουμε τι λέει, που τα μιλούσε φαρσί σχεδόν όλο το χωριό. Και δε μεταπείστηκε ούτε από όσα θετικά είδε η κόρη της (δηλαδή ο θηλυκός μου γονιός) σε μια εκδρομή γνωριμίας των εκπαιδευτικών με τη γειτονική ΛΔ και τα επιτεύγματά της.

Ο μη αστικός μύθος λέει πως πείστηκε να ψηφίσει για μια και μοναδική φορά στη ζωή της το κόμμα, με αντάλλαγμα τη δική μου χριστιανική βάφτιση -αν και το 86' είχαμε μόνο αυτοδιοικητικές εκλογές και δε μου κολλάνε πολύ καλά οι χρονολογίες. Ένα είδος οικογενειακού, ιστορικού συμβιβασμού, που προετοίμασε συμβολικά το έδαφος για το μεγάλο κάδρο του 89' στην ελληνική πολιτική σκηνή.

Ένα χρόνο πριν (1985), ο Άρης κατακτούσε το πρώτο πρωτάθλημα της μπασκετικής αυτοκρατορίας του, ενώ ο ΠΑΟΚ έπαιρνε το πρωτάθλημα στο ποδόσφαιρο. Η γιαγιά δε σκάμπαζε πάρα πολλά από αθλητικά, αλλά σε ένα ταξίδι της στην Αθήνα ξεσπάθωσε ενάντια σε μια παρέα χαμουτζήδων και τα πληγωμένα, οπαδικά τους σχόλια εναντίον των Βούλγαρων και των ομάδων τους. Τα επόμενα χρόνια παρακολουθούσε φανατικά Άρη και Εθνική Ελλάδας, με τον Γκάλη, το Γιαννάκη και τα άλλα παιδιά. Και απορούσε στο ευρωμπάσκετ του 89', πώς αφιονίζουν οι γονείς το παιδί και γιατί υποστήριζε τους Σοβιετικούς στον ημιτελικό. Η σοβιετία είναι το όπιο των νέων πρωτοπόρων.

Ο Μακεδόνας Άρης (όπως λέει ο καλτ, παλιός ύμνος του) δεν ήταν αυτοκράτορας γιατί πήρε επτά σερί πρωταθλήματα, αλλά γιατί έκανε πολλούς σαν τη γιαγιά μου να αγαπήσουν το μπάσκετ και να καταλαβαίνουν τι βλέπουν. Και όπιο, ξε-όπιο, ήταν καλύτερο από ό,τι άλλο έβλεπε στην τηλεόραση: καλλιστεία, τα σίριαλ του Φώσκολου, 3-2-1, και ό,τι άλλο έβαζε  ο Αντ-1. Κρίμα μόνο που δεν έζησε αρκετά για να προλάβει το ευρωμπάσκετ όπου η εθνική έχασε από τους... Φυρομακεδόνες -ή όπως αλλιώς λέγονται τέλος πάντων- και ο Αντ-1 έπαιρνε πρωθύστερη εκδίκηση, σβήνοντας το όνομα Μακεδονία από το σκορ, με φότοσοπ-παρκέ.

Κλείνει η παρένθεση, επιστροφή στο σχολείο και τη δασκάλα}.

Δεν μπορώ να κατηγορήσω αποκλειστικά αυτήν όμως, γιατί τέτοιο ήταν το κλίμα της εποχής. Ήλιος της Βεργίνας, Μακεδονία, Αλέξανδρος, σκοπιανοφάγα συλλαλητήρια. Ευτυχώς η καλή συγκυρία, η μεγάλη απόσταση από το κέντρο και βασικά η αγάπη μας για την μπάλα, μας κράτησε μακριά απ' το πανηγύρι, νοερά στο πλευρό των Λακεδαιμόνιων που απείχαν.

Ευγνωμονώ επίσης τη Γραφούλα, που ήταν άθλια γραφομηχανή, και τη δική μου τεμπελιά, που στάθηκαν αξεπέραστοι αποτρεπτικοί παράγοντες για την δαχτυλογράφηση και κυκλοφορία ενός πανηγυρικού κειμένου, εν είδει μαθητικής εφημερίδας, για τις μεγάλες διπλωματικές επιτυχίες της Ελλάδας και τις 150 χώρες που είχαν αναγνωρίσει τη Fyrom ως Μακεδονία (φαντάσου να χάναμε δηλ, τι σκορ θα γράφαμε). Θεωρητικά είχα μείνει έκθετος απέναντι στην υπόλοιπη τάξη, αφού δε διεκπεραίωσα το καθήκον μου, αλλά δε βαριέσαι. Νομίζω πως μες στα επόμενα δέκα χρόνια θα το είχαν ξεχάσει. Εδώ μας έπαιρνε λιγότερο από ένα καλοκαίρι για να ξεχάσουμε ό,τι μαθαίναμε σε μια σχολική χρονιά, εκεί θα κολλούσαμε;

Πες-πες όμως, κάτι θα μείνει στο τέλος. Άλλος θα ψωνίσει την προγονολατρεία, άλλος το θαυμασμό για τον Αλέξανδρο... Πέρασαν αρκετά χρόνια πριν ακούσω στο Λύκειο την αντιπολίτευση που έλεγε ότι ο Αλέξανδρος δεν εκπολίτιζε τους λαούς της Ασίας, αλλά ήταν ένας ιμπεριαλιστή της εποχής. Κι άλλα τόσα για να καταλάβω πως ο ιμπεριαλισμός δεν αναφέρεται στο ρωμαϊκό imperium, αλλά στο μονοπώλιο, που είναι οικονομική και όχι γεωγραφική σχέση. Κι άλλα τόσα μετά, για να διαπιστώσω τελικά πως αυτό το τελευταίο δεν είναι για όλους μας αυτονόητο. Εννοώ για κάποιους δικούς μας κι όχι πχ για τους καμένους που μαζεύονται κάθε χρόνο στο άγαλμα του Αλέξανδρου στην παραλία -για να γλείψουν τα όργανα του Βουκεφάλα, όπως έγραφε μια παλιά Κόντρα.

Κι άλλος την ελληνική πατέντα για τον τίτλο της ντεμέκ συμπρωτεύουσας. Ο οποίος έλκει ίσως την καταγωγή του από την εποχή της συμβασιλεύουσας και των Βυζαντινών (η σχέση των βυζαντινών μνημείων με τη Θεσσαλονίκη, είναι σαν το σποτάκι που ρωτούσε: πόσοι Ιταλοί μπορεί να χωρέσουν σε ένα τσινκουετσέντο). Και αν το τραβήξεις από τα μαλλιά, μπορείς να το βρεις παντού. Το Μιλάνο είναι η συμπρωτεύουσα της Ιταλίας, η Βαρκελώνη της Ισπανίας (που βασικά δεν είναι ενιαία χώρα, αλλά σαν σαμπουάν τρία σε ένα). Το Μόναχο της Γερμανίας και φυσικά το Λένινγκραντ της ΕΣΣΔ. Τι; Όχι;

Να τα λέμε όλα, όμως -όπως λένε σε κάτι απάλευτες εκπομπές τύπου Χίου. Η Μακεδονία είναι ένας ευλογημένος τόπος, που έχει μεγάλες, εύφορες πεδιάδες (και ας έχει το όνομα ο θεσσαλικός κάμπος), τα ψηλότερα βουνά, τα μεγαλύτερα ποτάμια, τα πιο ωραία γάλατα, τις πιο πικάντικες γεύσεις και τον καλύτερο γύρο, (από) τις ωραιότερες πόλεις (Καβάλα, Καστοριά), αρχαία μνημεία, ωραίες θάλασσες, σαν τη Θάσο δεν έχει (και ας το λένε για την Χαλκιδική), λιμάνι, γούνες, ορυκτό πλούτο, το χρυσάφι του Αγίου Όρους, την πύλη για τα Βαλκάνια, σε ένα σχολικό βιβλίο μάλιστα έγραφε πως θα συνδεθεί πλωτά και με την υπόλοιπη Ευρώπη, μέσω Αξιού και Δούναβη. Μόνο τίτλους και μετρό δεν έχουμε, αλλά για αυτά φταίει το υδροκέφαλο κράτος, κι άντε να μη σε πιάνει μετά το Καταλανικό σου και να μη σκέφτεσαι πως πρέπει να βάλουμε σύνορα στα Τέμπη και να γίνουμε ανεξάρτητο κράτος.

Να τα λέμε όλα. Και άμα είναι να πούμε (πόσο μάλλον να διδάσκουμε στα σχολεία) μια μουσμουλιά, να την πηγαίνουμε ως τις τελικές της συνέπειες, όχι μισές δουλειές. Πού και να πιάσεις ετυμολογικά δηλαδή τους Μακεδόνες, με το μεγάλο μάκος, που βασικά είναι το ύψος τους, αλλά αν θες, κρατάς το μήκος και το προσαρμόζεις στα σημερινά συμφραζόμενα.

Τα έλεγε και το κόμμα παλιά εξάλλου, με τη θέση για την ανεξάρτητη σοσιαλιστική ομοσπονδία της Μακεδονίας. Ή στο δεύτερο αντάρτικο, με την αυτοδιάθεση των Σλαβομακεδόνων. Και δεν υπάρχει πιο βαρετό πράγμα από κάτι ντεμέκ ψαγμένους Δαπίτες στο πανεπιστήμιο, που έρχονται με ύφος να σου πουν και καλά το πιο σοβαρό πράγμα του κόσμου, το πιο αποστομωτικό αντεπιχείρημα και σου λένε για την ΚΝ Μακεδονίας, που καλείται με το όνομά της στις διεθνείς μας συναντήσεις, η ΣΝΟΦ κι άλλα τινά παρόμοια.

Αλήθεια τώρα; Ρε φίλε πώς κάνεις έτσι, σε δέκα χρόνια θα το έχει ξεχάσει.

Οπότε δύο δρόμοι ανοίγονται μπροστά σου. Της μη σοβαρής και της λιγότερο σοβαρής απάντησης.

Που πάει να πει. Το κόμμα μιλούσε εξ αρχής για σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, πχ βόρεια Μακεδονία. Τώρα που μείνατε στα κρύα του λουτρού, έρχεστε στα λόγια μας. Πολλές φορές σφε αναγνώστη, αρχίζει κανείς να υποψιάζεται πως κατά βάθος όλοι ΚΚΕ είναι αλλά δεν το ξέρουν.

Η ακόμα λιγότερο σοβαρή προσέγγιση είναι η οπαδική. Σαν τους Παοκτζήδες που διασκευάζουν τον εθνικό ύμνο και τη Μακεδονία ξακουστή, ή απαντάνε στα λεγόμενα αντιεθνικά συνθήματα (ποτέ μην ξεχνάς το "εμετικά", χάνει τη μισή μαγεία του το κλισέ) με χαβαλέ και τρέλα: Ελλάς, Ελλάς, η χώρα της πουστιάς, (αν και αυτό μπορεί να κατηγορηθεί για σεξισμό). Ή ξέρω 'γω (ξέρω 'γω, εντάξει) πως πηδιέται ο τάδε αντίπαλος και η Ελλάδα, Έλληνες είστε και φαίνεστε, κοκ.

Θέλω να πω δηλ, άμα είναι να σε λένε μειοδότη και Εαμοβούλγαρο (αυτοί που έγιναν δωσίλογοι και μες σε δέκα χρόνια θα ξεχάσουν και πώς τους λένε), ας τους δώσεις τουλάχιστον και έναν καλό λόγο να το πιστεύουν. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, αυτοί θα το λένε αφού.

Παρισινή Κομμούνα

Αν κάποιος θέλει να μιλήσει για την Κομμούνα, οφείλει να κινηθεί σε δύο άξονες, κατά τη γνώμη μου. Να αναδείξει τη σημασία της (όπως κάνουν διάφορα επετειακά αφιερώματα αυτές τις μέρες, με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία). Και να την τοποθετήσει στις πραγματικές της διαστάσεις.

Η ηρωική έφοδος των κομμουνάρων στον ουρανό δεν ήταν παρά η εκλογή ενός δημοτικού συμβουλίου κι όχι η επικράτηση μιας σοσιαλιστικής εξουσίας. Κι οι 70 μέρες της διάρκειάς της μας έδωσαν πολύτιμα διδάγματα, που αντικειμενικά όμως δεν μπορούν να μπουν πάνω από τη σοβιετική πείρα και τα 70 χρόνια σοσιαλιστικής οικοδόμησης -ακόμα κι αν κάποιος έχει αρνητική άποψη για αυτή την περίοδο ή το μεγαλύτερο μέρος της.

Κι όμως, αυτό το τελευταίο αποτελεί υπαρκτή τάση, πχ στην μπροσούρα της Έλλης Παππά για την Κομμούνα, και πλασάρεται εν είδει επιστροφής στην αμόλυντη ιδέα του πραγματικού σοσιαλισμού, που δε λερώθηκε από την προδοσία της ήττας (πέθανε νέα κι έγινε ηρωίδα) ή μάλλον της νίκης, της εξουσίας και του γραφειοκρατικού εκφυλισμού. Αλλά καταλήγει βασικά να επιστρέφει στον ουτοπικό, προμαρξικό σοσιαλισμό του 19ου αιώνα και να περνάει πάνω από την ιστορική πείρα που δε βολεύει τα συμπεράσματά της.

Υπάρχουν δύο βασικά διδάγματα της Κομμούνας, που καταγράφονται στα έργα των κλασικών και είναι αδύνατο να τα αγνοήσει κανείς, ακόμα κι αν "ποτέ του δε διάβασε Μαρξ". Το πρώτο αφορά τη χρήση επαναστατικής βίας από την εξουσία της Κομμούνας, που αν μπορούσε να κατηγορηθεί για κάτι είναι πως δε χρησιμοποίησε αρκετά αποφασιστικά τη δύναμή της κι όχι πως την καταχράστηκε. Για την ακρίβεια τήρησε το ευ αγωνίζεσθαι απέναντι στους αστούς των Βερσαλιών, που χρησιμοποίησαν κάθε αθέμιτο μέσο, ακόμα και το στρατό της Πρωσίας, για να επικρατήσουν και να διατηρήσουν την εξουσία τους.

Κάτι αντίστοιχο έλεγε με το δικό του τρόπο κι ο Άρης Βελουχιώτης, σημειώνοντας πως αν νικήσει ο ΕΛΑΣ, η ιστορία θα μας συγχωρούσε τα λάθη και τις όποιες βιαιοπραγίες χρειάζονταν για να έρθει η νίκη. Ενώ αν χάναμε, η ήττα θα γύριζε μπούμερανγκ κι ο λαός (πόσο μάλλον ο ταξικός εχθρός) δε θα μας συγχωρούσε τίποτα. Όπως κι έγινε βασικά.

Μπορείς λοιπόν, σφε αναγνώστη, να κρίνεις υπό αυτό το πρίσμα τις υστερικές φωνές -ή ακόμα και τις πιο νηφάλιες κριτικές- σχετικά με τη δικτατορία του προλεταριάτου και τη φρίκη που γεννάει ως όρος αλλά και ειδικά, κατά την άσκησή της από τους μπολσεβίκους, που τήρησαν σκληρή, αμείλικτη στάση απέναντι στους εχθρούς τους, για να υπερασπιστούν τον κόκκινο Οχτώβρη.

Δεύτερο βασικό δίδαγμα: δεν αρκεί η επικράτηση της επανάστασης στα μεγάλα αστικά κέντρα, αν δεν καταφέρει να σπάσει την απομόνωσή της, εξασφαλίζοντας την υποστήριξη και τη συμμετοχή του αγροτικού πληθυσμού της υπαίθρου. Κάτι που είχε σαφώς μεγαλύτερη αξία στη Γαλλία του 19ου αιώνα και την ημιφεουδαρχική Ρωσία του 17', αλλά διατηρεί ως συμπέρασμα την αξία του και στη σημερινή εποχή.

Αν όμως η Παρισινή Κομμούνα έμεινε περικυκλωμένη από τη μεσαιωνική καθυστέρηση κι ηττήθηκε, η Οχτωβριανή επανάσταση ακολούθησε ένα διαφορετικό δρόμο με πολλές καμπές, από τον πολεμικό κομμουνισμό στη ΝΕΠ κι από εκεί στην κολεχτιβοποίηση, που κι αυτή χωρίζεται σε διάφορες φάσεις, περιόδους και ποιοτικές διακυμάνσεις.

Ο κύκλος της επανάστασης δεν έκλεισε το 17'. Συμπληρώθηκε ουσιαστικά από μια επανάσταση μες στην επανάσταση, που έλαβε χώρα στην επαρχία, εναντίον της αστικής τάξης της υπαίθρου. Αν όμως αυτό το βήμα του νικηφόρου Οχτώβρη (που δεν έμεινε μετέωρο, σε αντίθεση με την περίπτωση της Κομμούνας) κι όλη η περίοδος της κολεχτιβοποίησης συγκεντρώνουν τόσο πυκνά και δηλητηριώδη πυρά, από δεδηλωμένους εχθρούς αλλά κι "εξ οικείων", αυτό μας δείχνει πολλά, αν μη τι άλλο για το πόσο σοβαρά παίρνουν τα διδάγματα της Κομμούνας οι αυτόκλητοι υπερασπιστές της.

Πού βασίζεται λοιπόν η σχετική επιχειρηματολογία; Στο απλό σκεπτικό πως δεν εφαρμόστηκαν ποτέ κάποιες γενικές βασικές αρχές για την κυκλική εναλλαγή στα υπεύθυνα κρατικά πόστα (το λεγόμενο rotation των προπονητών) και την αμοιβή των υπαλλήλων, που δεν πρέπει να ξεπερνάει το μέσο, βασικό μισθό, κτλ.

Αναρωτιέμαι όμως, αν έχουμε να κάνουμε με κάποια ανοιχτή προδοσία των γενικών αρχών που περιγράφει στον "εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία" ο Μαρξ ή ακόμα και των πιο ειδικών μέτρων που προέβλεπε ο Λένιν στο "Κράτος κι Επανάσταση", λίγες μέρες προτού ξεσπάσει αυτή η τελευταία. Ή με μια αναμέτρηση της πραγματικότητας και των συγκεκριμένων συνθηκών κάθε εποχής με αυτές τις αρχές και τα θεωρητικά σχήματα. Γιατί αν ισχύει το δεύτερο, εκτός απ' την πιθανή παραβίαση αρχών και νομοτελειών, δεν έχουμε να κάνουμε με κάποια προδοσία, αλλά με τη μέθοδο της δοκιμής τους στην πράξη, της επιβεβαίωσης-απόρριψης και του εμπλουτισμού τους, με βάση την εμπειρία και το υλικό που μας προσφέρει.
Αλλιώς ας είμαστε έτοιμοι να θεωρήσουμε ότι κι ο ίδιος ο Λένιν πρόδωσε αυτά που έγραφε στην μπροσούρα του, λίγες μέρες πριν τον Οχτώβρη. Πχ: θα γίνουν όλοι από λίγο γραφειοκράτες κι έτσι στο τέλος δε θα υπάρχει κανένας γραφειοκράτης.

Δε θέτω ρητορικά τα παραπάνω ερωτήματα και δεν προεξοφλώ τις απαντήσεις. Ο βασικός στόχος αυτής της διαδικασίας δεν είναι προφανώς η αναθεώρηση, αλλά ο εμπλουτισμός της θεωρίας, που δεν έρχεται να επιβάλει τις εμμονές της στην πραγματικότητα, αλλά απορρέει και διαμορφώνεται από αυτήν. Κι αυτό είναι το πιο δύσκολο και το πιο βασικό συνάμα ζητούμενο στην αποτίμηση της ιστορικής πείρας και την προσέγγιση των μεγάλων θεωρητικών έργων, που επιχείρησαν να δώσουν σε γενικές γραμμές κάποιες βασικές αρχές για την κοινωνία του μέλλοντος.

Εν κατακλείδι, αν η κριτική του προγράμματος της Γκότα, βασιζόταν κυρίως στην ιστορική πείρα της Κομμούνας, ένα αντίστοιχο εγχείρημα σήμερα δεν μπορεί παρά να προχωρήσει, παίρνοντας υπόψη τα 70 χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και την παρακαταθήκη που μας αφήνουν, σαν εικόνες από τα προσεχώς και το μέλλον της ανθρωπότητας, αλλά κι από τις δυσκολίες με τις οποίες θα έρθει αντιμέτωπο, για να νικήσει.

Πολιτικό χαβαλέ

Η σημερινή ανάρτηση είναι λίγο καμμένη. Δε θα παραξενευτώ αν δεν έχει κανένα σχόλιο από κάτω ή αν έχει αρνητικά σχόλια. Αν έχει όμως θετική ανταπόκριση, τόσο το καλύτερο.

Η βασική αφετηρία είναι η απενοχοποίηση κάποιων ακουσμάτων που ο καθένας μας έχει και μπορεί να του αρέσουν, αλλά καταλαβαίνει πολύ καλά πως είναι ελαφριά, γιατί οι στίχοι δε λένε και πολλά πράγματα.

Εκτός και αν τους διασκευάσουμε στα ελληνικά (εάν πρόκειται για ξένα ακούσματα). Ένα προτσές που, όπως και πολλά άλλα στην πραγματική ζωή άλλωστε, μπορεί να ξεκινήσει από ένα λάθος, από μία παρανόηση, όπως στη Λαμπάντα, όπου σε κάποιο σημείο, όλοι ακούμε κάτι σαν Γκορμπατσόφ, κι αυτό ακριβώς έβαλε στη δική του διασκευή κι ο Πανούσης. Και το οποίο προτσές έχει δώσει μια σειρά από πολύ ωραίες διασκευές κι άλλες χιουμοριστικές, που είναι πολύ πετυχημένες. Ας πούμε η αθλητική προλεκάλτ διασκευή που έκανε ο Τοτέμ στο "φιλαράκι" της Βόσσου, μετατρέποντάς το σε ύμνο της Θ-Λίβερπουλ, που φέτος κάνει όνειρα για ευρωπαϊκό τίτλο, αλλά θα ραγίσουν καρδιές αν η κληρωτίδα έχει κέφια και στείλει τον Κλοπ αντίπαλο της Ντόρντμουντ, σε λίγη ώρα.



(Υγ: ω ναι, τον έστειλε, τον έστειλε...)

Η δική μου απόπειρα δε θεωρώ πως είναι πετυχημένη, το πολύ να καταφέρει να γίνει προλεκάλτ, για να μην τη λέμε απλώς γραφική. Αλλά ξεκίνησε από ένα τέτοιο σπασμένο τηλέφωνο, μια ακουστική παρανόηση και το φόβο του μαθητή μπροστά στο ακουστικό κομμάτι των εξετάσεων, το περιβόητο listening, που νομίζει ότι ξεπερνάει κι αυτόν του τερματοφύλακα μπροστά στο πέναλτι.

Για κάποιο λόγο λοιπόν, κάθε φορά που άκουγα την αρχή από το down under των Men at Work, θα μπορούσα να πάρω όρκο πως ξεκινάει λέγοντας "χαβαλέ" κι όχι travelling.



Παρά το ιντριγκαδόρικο για ταξικούς συνειρμούς όνομά τους, οι Men At Work είναι Αυστραλοί, χωρίς κάποιο σπουδαίο, ιδιαίτερο νόημα στα (αρκετά αξιόλογα για το δικό μου αυτί) τραγούδια τους κι αν δεν κάνω λάθος, πρέπει να εξαφανίστηκαν από το μουσικό προσκήνιο, όσο απότομα μπήκαν σε αυτό, μετά από την επιτυχία που έκανε ο πρώτος και μοναδικός δίσκος τους.

Το ζήτημα είναι όμως τι κάνουμε με τους στίχους. Για να δούμε...

Όχι πια χαβαλέ ως εδώ
Μοναχά τραγούδι πολιτικό
Όχι άλλη καψούρα. Και διαζύγια.
Μόνο κοινωνικά υποζύγια
(κυρ Μέντιο...)

Πάμε τώρα στο ρεφρέν

Αντεπίθεση τώρα λαέ
και ψήφο τώρα στο Κουκουέ
Μα δε φτάνει η ψήφος σου ρε
Δεν έγινε έτσι τίποτα ποτέ

Παρά είναι ωμό με την απευθείας αναφορά στο κόμμα, αλλά δε βαριέσαι. Αυτήν την τέχνη θέλουμε και καταλαβαίνουμε.

Παρακάτω στους αυθεντικούς στίχους μπαίνει ένας τύπος από τις Βρυξέλλες, που προφανώς πρέπει να αξιοποιηθεί.
Στις Βρυξέλλες να ακουστεί καλά
Θέλουμε μόρφωση και δουλειά...

Κάπου εκεί τελείωσε όχι η -ας την πούμε- έμπνευση, αλλά ο δικός μου χρόνος και δεν μπόρεσα να το προχωρήσω ως το τέλος ή να αλλάξω/βελτιώσω τις πρώτες στροφές. Ανάλογα και με τις αντιδράσεις της βάσης, θα δούμε αν αξίζει να φτάσει σε πιο ολοκληρωμένη μορφή ή βασικά να γίνει και σε άλλα τραγούδια, που ζητάνε πολιτική νομιμοποίηση, έστω και δια του πολιτικού χαβαλέ.
Προσπαθήστε πάντως να σκεφτείτε πώς θα ήταν ολοκληρωμένο, γιατί αλλιώς χάνει αρκετά (ακόμα περισσότερο μάλλον).

Προτάσεις-γιουχαΐσματα-προσθήκες, κτλ, ευπρόσδεκτες...

Είναι ο καπιταλισμός που σαπίζει, ηλίθιε

Δελτίο Κομινφόρμ - Καταγραφή γεγονότων

Ο Θέμος Αναστασιάδης είναι τελικά πιο χαζός κι από τις γλάστρες-μοντέλα που τον πλαισιώνουν στο σόου του. Και πιο φασίστας από τους χρυσαυγίτες. Αλλά ο φασισμός δεν είναι θέμα ανοησίας. Είναι ο καπιταλισμός που σαπίζει, ηλίθιε!

Και αποδεικνύει πόσο σάπιος είναι ακόμα κι όταν φροντίζει να σουλουπώσει τη βιτρίνα του, πχ με τη γελοία φωτογράφιση διάσημων που ντύθηκαν πρόσφυγες, για να νιώσουν πρόσφυγες ως καρνάβαλοι. Και σπεύδουν εκ των υστέρων να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα, για να σώσουν την υστεροφημία τους.

Ο Πάγκαλος ενώνει τη φωνή του με τον Πορτοσάλτε και όλους τους άλλους δημοκρατικούς πολίτες που ζητάνε να κατέβει ο στρατός στο δρόμο, για να επιληφθεί της κατάστασης, επιτέλους. Κρίμα που ήταν σε λάθος μπάντα επί χούντας, όταν είχαν κατέβει όντως τα τανκς στο δρόμο. Αλλά χαραμίστηκε τότε με Λαμπράκηδες, την υπόθεση Πέτρουλα και τις διασπάσεις των κομμουνιστών. Τσ, τσ, τσ...

Στο Σύριζα πήγε να γίνει ένας μικρός χαμός με ένα αθλητικό νομοσχέδιο, που ήρθε ως κατεπείγον -από τις καλύτερες σαμαρικές παραδόσεις- για να μην κατατεθεί τροπολογία για την εφαρμογή απλής αναλογικής στις εκλογές των αθλητικών ομοσπονδιών. Να έχεις ψηφίσει δηλ τρίτο μνημόνιο και να ετοιμάζεσαι να φέρεις αμάσητο το ασφαλιστικό, αλλά να κολλάς σε μια δευτερεύουσα τροπολογία και να απειλείς με αντάρτικο. Βροντάει ο Όλυμπος, αστράφτει η Γκιώνα...

Στην τελική παιδιά, αφού καίγεστε τόσο για την απλή αναλογική, γιατί δεν τη φέρνετε στη Βουλή για τις εθνικές εκλογές, να δούμε πόσα απίδια πιάνει ο σάκος; Πότε θα υλοποιήσουν άραγε κι αυτήν την προεκλογική δέσμευση; Όταν κάνει πράξη ο Λεβέντης την υπόσχεση για βουλευτές εκ περιτροπής κι ανά εξάμηνο. Δεν είναι κρίμα ένα τέτοιο κεφάλαιο για το κεφάλαιο και τη χώρα να χαραμίζεται και να μην τον αναβαθμίζουν σε κυβερνητικό εταίρο; Τζάμπα θα πάει τόσο σπρώξιμο από τα συστημικά ΜΜΕ και τόση θεωρία των άκρων; Εδώ προαλείφεται η Φώφη για αντιπρόεδρος της κυβέρνησης...

Όσοι τρόμαξαν πάντως ότι μπορεί να πέσει η κυβέρνηση από σπόντα, σε ένα τέτοιο θέμα, είδαν τη σωτήρια επέμβαση του Φλαμπουράρη κι οι καρδιές τους ήρθαν στη θέση τους. Για να ξεκινήσει ένα καινούριο "θρίλερ" με τον Καμμένο και τους ΑΝΕΛ, που μπορεί να ψάχνονται για να την κάνουν με ελαφρά από τη συγκυβέρνηση, και να παραμείνουν ζωντανοί στο παιχνίδι. Τι άλλο δείχνουν άλλωστε οι αστείοι, υποκριτικοί χειρισμοί κι η τζάμπα μαγκιά του Καμμένου στο θέμα Μουζάλα; Εκτός κι αν είναι το γαμώτο, γιατί αυτοί πληρώνουν αμέσως τις μουσμουλιές που λένε, ενώ οι άλλοι έχουνε τους συσχετισμούς με το μέρος τους και τη βγάζουν καθαρή.

Δεν είναι λόγος αυτός πάντως για να χαλάσει η εθνική συναίνεση. Στο θέμα της FYROM, η μόνη, διαχρονική εθνική γραμμή είναι αυτή που είχε χαράξει ο Κύρκος στα σκοπιανοφάγα συλλαλητήρια, με την περιβόητη φράση του "πλην Λακεδαιμονίων". Όσο για το προσφυγικό, η κυβέρνηση έχει τις λύσεις στα χέρια της. Δώσε Αντζελίνα στο λαό...

Μία ακόμα λαμπρή νίκη για τη ΔΦΑ, που ρίχνει τη σκόνη της στη δεξιά και την Αλαμουντίν επί Σαμαρά. Κερδάμε αδέρφια! Κι ας δυσκολευόσουν λίγο να ξεχωρίσεις ποιοι είναι οι ιθαγενείς και ποιους ακριβώς επισκέπτεται για να βοηθήσει η Τζολί. Τους πρόσφυγες ή τους φωτορεπόρτες της τριτοκοσμικής χώρας, που την ακολουθούσαν παντού και χαίρονται με χάντρες και καθρεφτάκια; Μήπως να τη φέρναμε και σε κάποια ουρά του ΟΑΕΔ, για να αλλάξει το κλίμα;

Γενικά πάντως δε συντρέχει κανείς λόγος ανησυχίας για τους έλληνες ιθαγενείς. Η συγκυβέρνηση δε θα πέσει ποτέ από μόνη της κι από τις εσωτερικής της έριδες, όσο υπάρχει η συγκολλητική ουσία της εξουσίας. Και στον άλλο κυβερνητικό πόλο της ΝΔ δεν υπάρχει ακροδεξιά. Την έφαγε το Γουδή.
Όλα βαίνουν καλώς, το σύστημα σαπίζει κι οι συνθήκες ωριμάζουν...

Η επάρατος Δεξιά του Κυρίου

Πρόσφατα έτυχε να διαβάσω το βιβλίο του Γιάννη Κάτρη "η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα". Γράφτηκε το 1970 στο εξωτερικό κι εξιστορεί τα γεγονότα της δεκαετίας που προηγήθηκε κι οδήγησε στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, ενώ στη μεταπολίτευση προστέθηκε ένα μικρό παράρτημα με όσα ακολούθησαν ως τη διχοτόμηση της Κύπρου και την πτώση της χούντας. Η σκοπιά του συγγραφέα είναι αυτή ενός καλού και τίμιου κεντρώου, που έκανε και Μακρόνησο -αν δεν κάνω λάθος- στέκεται κριτικά απέναντι σε κάποιες παλινωδίες της Ένωσης Κέντρου, αλλά παραμένει πιστός στο γέρο Παπανδρέου (σκέτο, όχι της δημοκρατίας) και το νεότερο Ανδρέα. Μια εκδοχή καλού Πασόκου πριν εμφανιστεί το ΠαΣοΚ στο ιστορικό προσκήνιο, αυτό που εκείνα τα χρόνια θα λέγαμε "δημοκράτης", αν με τον όρο εννοούμε τις αστικές δημοκρατίες της δυτικής Ευρώπης -που απέβαλαν τη χούντα από το Συμβούλιο της Ευρώπης, σε αντίθεση με τη στάση των ΗΠΑ- και την άρνηση του αντικομμουνισμού.

Ακόμα κι έτσι βέβαια, έχει πολύ πιο προωθημένες θέσεις από τη σημερινή κεντροαριστερά του Σύριζα, υπογραμμίζοντας πχ τις ευθύνες του Καραμανλή και τον καθοδηγητικό ρόλο των ΗΠΑ στο πραξικόπημα. Παράλληλα, τα γραπτά του έχουν μια επιπρόσθετη αξία λόγω της δημοσιογραφικής του ιδιότητας, ως πολιτικός συντάκτης των Νέων (χωρίς πάντως να θίγει τη στάση του συγκροτήματος κατά τα Ιουλιανά). Σε κάθε περίπτωση, το υλικό που συγκέντρωσε, παρουσιάζει ιστορικό ενδιαφέρον κι ανασκευάζει μια σειρά δημοφιλείς μύθους για την επταετία, παρά τους όποιους περιορισμούς και το απαραίτητο φιλτράρισμα του περιεχομένου. Κι ας απογοητεύτηκε λίγο ο Poe Χανιά, που ξεκίνησε να το διαβάζει, περιμένοντας αναφορές στο σύγχρονο νεοφασισμό και τη γέννησή του στην εποχή μας (αν υποθέσουμε ότι είχε πεθάνει ποτέ).

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε ένα συγκεκριμένο απόσπασμα του βιβλίου, που αναφέρεται στην ελληνική πολιτική γεωγραφία και συμπυκνώνει το αντιδεξιό σχήμα που επικράτησε σταδιακά στα χρόνια της μεταπολίτευσης, για να δείξει παράλληλα τα όριά του κατά τη δεκαετία της Αλλαγής.

Αντιγράφω:

Στα 1933, η Δεξιά με τη βρετανική υποστήριξη ανέκτησε την εξουσία και τη διατηρεί ως σήμερα... Επανέφερε τη μοναρχία (1935) και εγκαθίδρυσε δικτατορία (1936-40). O Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η γερμανική Κατοχή προκάλεσαν μεγάλες πολιτικές ανακατάξεις και με την Εθνική Αντίσταση έφεραν στην επιφάνεια την Αριστερά σαν πρώτη πολιτική δύναμη. Αλλά μετά την Απελευθέρωση (1944) η Δεξιά και η Μοναρχία, με τη δυναμική υποστήριξη των Άγγλων, στερεώθηκαν στην Αρχή. Το 1963 φάνηκε να είναι το λυκόφως της κυριαρχίας της Δεξιάς. Η διακυβέρνηση της χώρας πέρασε στην Ένωση Κέντρου. Αλλά τον Ιούλιο του 1965 ο βασιλιάς Κωνσταντίνος έδιωξε -με συνταγματικό πραξικόπημα- τη νόμιμη κυβέρνηση Παπανδρέου. Έκτοτε, η Δεξιά έμεινε αγκιστρωμένη στην εξουσία. Τελευταίος σταθμός το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967...

Ιδεολογικά η Δεξιά εξέφραζε την άρνηση, ποτέ τη θέση. Επί Τρικούπη ήταν αντιτρικουπική, επί Βενιζέλου αντιβενιζελική. Και από τα χρόνια του πολέμου αντικομμουνιστική. Στην πραγματικότητα ήταν και παραμένει βαθύτατα αντιδημοκρατική και αντιπροοδευτική.

Μερικές σύντομες παρατηρήσεις, για να μην ξεφύγει σε έκταση πολύ το κείμενο.

-Το κέντρο δεν είναι καθόλου αμέτοχο στην περίοδο της δεξιάς κυριαρχίας. Μπορεί οι δύο Βενιζέλοι (Ελευθέριος και Κλι-κλής) να έφυγαν νωρίς, ίσα-ίσα για να μη λερώσουν την υστεροφημία τους με την ανοιχτή συναίνεση στη δικτατορία, αλλά η δική τους παράταξη ήταν που έστρωσε, χέρι-χέρι με τη Δεξιά, το δρόμο στους δύο δικτάτορες, το Μεταξά και τον Παπαδόπουλο. Ο Γ. Παπανδρέου ήταν ο πρωθυπουργός των Δεκεμβριανών κι ο εκλεκτός του Τσώρτσιλ, προτού αναβαπτιστεί σε "γέρο της Δημοκρατίας". Ο Σοφούλης ηγήθηκε του ενιαίου αστικού μπλοκ σε μία από τις τελικές φάσεις του Εμφυλίου. Κι ο Πλαστήρας αυτός που έβαψε τα χέρια του στο αίμα του Μπελογιάννη και των σφων του. (Κάποια από τα παραπάνω εξάλλου, αναγκάζεται να τα παραδεχτεί αυτοκριτικά και ο ίδιος ο Γ. Κάτρης, στη σχετική υποενότητα για το Κέντρο). Μπορεί επίσης να διαβάσει κανείς το βιβλίο του Μαΐλη για το αστικό πολιτικό σύστημα στη μεταπολεμική περίοδο για τις... αγεφύρωτες διαφορές μεταξύ κέντρου και δεξιάς, και να θυμηθεί τον καημό του Καραμανλή για την απήχηση των μέτρων επιείκειας της Ένωσης Κέντρου, τη στιγμή που επί δικής του διακυβέρνησης είχαν απελευθερωθεί περισσότεροι πολιτικοί κρατούμενοι.

-Αν δεχτούμε πάντως, έστω κάπως καταχρηστικά, τον ισχυρισμό και το σχήμα της δεξιάς κυριαρχίας ως το 74', οι όροι αντιστρέφονται εντυπωσιακά κατά τη μεταπολίτευση, που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία της Κεντροαριστεράς. Μια περίοδο, όπου -όπως έχει σχολιάσει εύστοχα κι ο Σεχτάρ- λίγο-πολύ όλα τα κόμματα είχαν μια (μικρή ή μεγαλύτερη) δόση ΠαΣοΚ μέσα τους. Ακόμα και η δεξιά διακυβέρνηση της ΝΔ του Καραμανλή, την επταετία που διαδέχτηκε τη χουντική επταετία, και κατηγορήθηκε για σοσιαλμανία. Ή η πενταετία του νεότερου Καραμανλή κι οι αγαστές σχέσεις του τελευταίου με το σημερινό Σύριζα. Χώρια η σύνδεση του υπουργού Εργασία Λάσκαρη κι η αμίμητη δήλωση για την κατάργηση της ταξικής πάλης, με τα πορίσματα του αριστερού Βαρουφάκη για την αναστολή της, σε περιόδους κρίσης. Κι αυτός να φανταστείς πλασάρεται ως η συνεπής αντιμνημονιακή φωνή που διαχωρίστηκε από την κυβερνητική πολιτική.

-Η τρέχουσα κρίση μπορεί να σηματοδοτεί ένα νέο πολιτικό κύκλο, που καθιστά το Σύριζα απλώς τη νέα ΝΔ, όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο Στρατολάτης. Κι αυτό που μένει ως ηθικό δίδαγμα από τον προηγούμενο κύκλο είναι πόσο ρηχή ήταν/είναι η αντιδεξιά-αντιμνημονιακή ρητορική, που έμεινε σκόπιμα θολή, χωρίς να προσδιορίσει θετικά το στίγμα της, πόσο εύκολα μετατράπηκε στο αντίθετό της και πώς εξασφάλισε την ιδεολογική ηγεμονία (εντός ή εκτός εισαγωγικών) της καθαρής και πιο επιθετικής Δεξιάς, με τη δική της χρεοκοπία.

Έκθεση ιδεών

Ή αλλιώς "σκέφτομαι και γράφω", όπως έλεγαν τα σχολικά εγχειρίδια στο δημοτικό. Αυτό κι αν είναι δύσκολο, ε; Ίσως γιατί δεν το διδαχτήκαμε ποτέ. Η σχετική άσκηση στο βιβλίο της γλώσσας υπονοούσε βασικά: σκέφτεται κάποιος άλλος, ένας μεγάλος που μας διαβάζει (να ελέγξει αν έχουμε διαβάσει), ένα βοήθημα, κτλ, και γράφω εγώ ό,τι θυμάμαι. Ή εναλλακτικά, σκέφτομαι μόνος μου τι μπορεί να σκέφτονται και να θέλουν να διαβάσουν οι άλλοι (ο καθηγητής, ο διορθωτής, κτλ) και γράφω. Έτσι καταλήγουμε σε μια απέραντη κοιλάδα με φράσεις-κλισέ, λόγο ξύλινο και αφύσικο, που δε συναντάς πουθενά στην πραγματική ζωή, θέσεις κοινότοπες και τετριμμένες, γνωστές σαν την υπόθεση ενός κλασικού έργου, που όλοι την ξέρουν, αλλά θέλουν να δουν πώς θα τη δώσει ο καλλιτέχνης, αν θα το κάνει περίτεχνα, κτλ. Ό,τι γινόταν πάνω-κάτω και στην αρχαιότητα με τα ομηρικά έπη. Αλλά η ανθρώπινη σκέψη έχει εξελιχθεί ραγδαία έκτοτε.

Το βασικό μειονέκτημα όταν έχεις να γράψεις μια έκθεση, είναι πως δεν ξεκινάς από μια εσωτερική παρόρμηση, κάποια δική σου ανάγκη, αλλά επειδή είναι καθήκον σου να το κάνεις. Κι από τη στιγμή που ο σκοπός δεν είναι δικός μας, συνιστά μια μορφή αλλοτρίωσης, βγαίνει κάτι τελείως ξένο στο χαρτί ή την οθόνη κι όχι ένα κομμάτι του εαυτού μας, που μαθαίνουμε να τον κλείνουμε και να τον περιφρουρούμε από τα αδιάκριτα βλέμματα και τις εξωτερικές εκθέσεις. Γιατί τι άλλο είναι η έκθεση ιδεών αν όχι μια μορφή έκθεσης του εαυτού μας στον κοινωνικό μας περίγυρο;

Κι αν ακούγεται κάπως παράξενος ως όρος η αλλοτρίωση σε ένα πεδίο κατεξοχήν πνευματικής εργασίας, θα προσυπέγραφα κάτι που λέει ένας παλιός αθλητικός συντάκτης (της "λαϊκής δεξιάς" από πολιτική άποψη) στο εισαγωγικό σημείωμα της στήλης του: Δε θεωρεί ότι το καθημερινό γράψιμο είναι πνευματική εργασία. Είναι ο ίδιος που συνέγραφε (το "συν" δεν αναφέρεται στη λογοτεχνική του φλέβα, αλλά στο ότι αρθρογραφούσαν εξ ημισείας με τον Καραγιαννίδη)  κάποτε στον Φίλαθλο τη στήλη του Αποδυτηριάκια, που άφησε εποχή με το ιδιαίτερο στιλ γραφής της.

Τι έκθεση ιδεών να συντάξεις όμως αν δεν έχεις μάθει να σκέφτεσαι και να παράγεις δικές σου ιδέες; Η μορφή ακολουθεί πάντα το περιεχόμενο, και όταν αυτό δεν υπάρχει, επιχειρεί απλά να καλύψει με σάλτσες και φραστικά πυροτεχνήματα το απόλυτο κενό. Και αντιστρόφως: οι ωραίες, μεγάλες ιδέες χρειάζονται την κατάλληλη φόρμα για να εκφράσουν και να μεταλαμπαδεύσουν τον πλούτο τους. Η έλλειψη αυτής της φόρμας δεν είναι απαραίτητα προϊόν ελλιπούς τριβής και αμάθειας, εκφραστικής φτώχειας κι ανικανότητας. Αντανακλά πολλές φορές αδυναμία, ελλιπή κατανόηση ή σύγχυση και ως προς το ίδιο το περιεχόμενο. Όταν κομπιάζουμε, χάνουμε τα λόγια μας και τον ειρμό μας, στο γραπτό ή τον προφορικό λόγο, είναι συνήθως γιατί χάνουμε κάτι από την ουσία και δεν την έχουμε καθαρή στο μυαλό μας.

Τις αδυναμίες αυτές μπορεί να τις συναντήσει κανείς και στον κομματικό λόγο ή όσους επιχειρούν να αρθρώσουν πολιτική θέση. Τα κομματικά κλισέ (που δεν είναι απαραίτητα κακά από μόνα τους, όταν αφορούν κάποιες κλασικές, αγαπημένες φράσεις) ο στείρος, μονότονος λόγος που αποπνέει ρουτίνα, χωρίς έμπνευση, μπορεί να αντανακλούν φορμαλιστική σκέψη ή μια μορφή ανασφάλειας εκ μέρους του ομιλητή/αρθρογράφου, που βρίσκει καταφύγιο σε οικεία, απλοϊκά σχήματα.

Η επισήμανση των κακώς κειμένων (και των βαρετών λόγων) δεν είναι προφανώς αφοριστική. Το κομμουνιστικό κίνημα έχει να επιδείξει πολλούς εξαιρετικούς γραφιάδες-ρήτορες (σαν το Λένιν, τον Παφίλη κι άλλους δικηγόρους, που όμως δε θα υπάρχουν στον κομμουνισμό και θα τους κρατήσουμε ως διακοσμητικούς, να αγορεύουν από ευχαρίστηση, βγάζοντας μεγαλεπήβολους λόγους) σε όλα τα επίπεδο: πολιτική ανάλυση, γλαφυρότητα ύφους, συγκρότηση σκέψης, φιλοσοφικός λόγος, αφαιρετική ικανότητα, εκλαΐκευση.

Δεν είναι μόνο το λογοτεχνικό ύφος που θαυμάζει κανείς στους κλασικούς, κι η λεπτή ειρωνεία του Βλαδίμηρου (από τα στοιχεία που προσωπικά εκτιμώ περισσότερο σε έναν γραφιά) πχ στο σημείο με το τυφλοκούταβο, που αναφέρθηκε και στο νήμα μιας πρόσφατης συζήτησης. Αλλά και η αναλυτική ικανότητα βετεράνων κομμουνιστών, που ξέρουν να εντοπίζουν και να συμπυκνώνουν την ουσία του πράγματος σε δυο-τρία σημεία. (Στοιχεία αυτής της ικανότητας μπορεί να βρει κανείς πχ στα σχόλια του Ηλία-Σεχτάρ).

Αν το κόμμα και η οργάνωση είναι ένα μεγάλο σχολείο, όπως κι η ζωή συνολικά άλλωστε, υπάρχουν πολλοί μαθητές που το βαριούνται και κάνουν αγγαρεία, ακόμα κι όταν συμμετέχουν εθελοντικά στα μαθήματά του. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για ένα φορέα που λειτουργεί διαπαιδαγωγητικά κι όπου οι διδάσκοντες γηράσκουν αεί διδασκόμενοι.

Το δικό μου συμπέρασμα, σαν κατακλείδα, είναι πως τα θεωρητικά μαθήματα στο σημερινό αστικό σχολείο -όπου το μόνο ζητούμενο είναι να μάθεις να γράφεις και να πληκτρολογείς κι ας παραμείνεις λειτουργικά αναλφάβητος- είναι άθλια. Αλλά η διδασκαλία τους και η τριβή με αυτά, το να μάθεις να μιλάς σωστά και να γράφεις στρωτά, για να πεις αυτό που θέλεις, δεν αφορούν στενά τους μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης κι όσους καταλήξουν στη νομική ή τη δημοσιογραφία.

Το σημαντικό λοιπόν για κάθε σφο, και όχι μόνο, είναι να καλλιεργεί συνεχώς αυτές τις ικανότητες, να μην τις αφήσει να αραχνιάσουν. Να εκθέτει συνεχώς τον εαυτό του, να μιλάει σε ανοιχτό κοινό και να γράφει, να γράφει, να γράφει. Κατά την περίφημη προτροπή "να μαθαίνετε, να μαθαίνετε, και να μαθαίνετε" του Βλαδίμηρου προς τους νέους κομσομόλους.