Η Μεγάλη Στροφή

’Το Πεντάχρονο πλάνο αποτελεί σημαντικό τμήμα της επίθεσης του παγκόσμιου προλεταριάτου ενάντια στον καπιταλισμό, είναι ένα πλάνο που στοχεύει στην υπονόμευση της καπιταλιστικής σταθερότητας, είναι το μεγάλο πλάνο της παγκόσμιας επανάστασης’’

(Πράβντα, 29/8/1929)

Έτσι ονομάστηκε συμβατικά η ριζική στροφή στην οικονομική πολιτική της ΕΣΣΔ το 1928/1929 με την εγκατάλειψη της ΝΕΠ και την επιτάχυνση της κολεκτιβοποίησης και της εκβιομηχάνισης. Ο όρος προέρχεται από τον τίτλου ενός άρθρου του Ι. Στάλιν ‘Ο Χρόνος της Μεγάλης Στροφής’ που δημοσιεύτηκε στην Πράβντα στις 7 Νοεμβρίου του 1929 στη 12η επέτειο της Οκτωβριανής επανάστασης

1. Η προετοιμασία

Όλα τα βασικά στοιχεία του προγράμματος της εκβιομηχάνισης έχουν τις ρίζες τους στα τελευταία γραφτά του Λένιν. Η πολιτική της εκβιομηχάνισης αποτελούσε τον δρόμο για τον σοσιαλισμό και την υπεράσπιση της σοβιετικής εξουσίας και ήταν η βασική προϋπόθεση για τη διατήρηση και ενίσχυση της εργατο-αγροτικής συμμαχίας και για τυ σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της υπαίθρου.

Η περίοδος της αποκατάστασης εξασφάλισε την ελάχιστη βάση για να εκπονηθεί το 1^ο 5χρονο. Η πολιτική του εξηλεκτρισμού της ΕΣΣΔ είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία 30 ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών και τον τριπλασιασμό της παραγόμενης ισχύς μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1920. Τα εργοστάσια αυτά έπαιξαν σημαντικότατο επαναστατικό ρόλο σαν μέσα συγκέντρωσης και ορθολογικοποίησης της παραγωγής κατεδαφίζοντας την παλιά οικονομική τάξη και εξασφαλίζοντας μια ελάχιστη παραγωγική βάση για την σοσιαλιστική κοινωνία.

Από την άλλη η παραγωγικότητα του παλιού κεφαλαιακού αποθέματος είχε εξαντληθεί ενώ μεγάλα προβλήματα σχετικά με το βαθύ μετασχηματισμό της οικονομίας έπρεπε να λυθούν. Έπρεπε να ξεκινήσουν νέα μεγάλα κατασκευαστικά έργα ενώ αναγκαίος ήταν ο ριζικός μετασχηματισμός του παραδοσιακού τρόπου παραγωγής στη γεωργία. Κι όλα αυτά σε ένα περιβάλλον ανοικτής εχθρότητας του καπιταλιστικού κόσμου και αυξανόμενης αντίδρασης των καπιταλιστικών στοιχείων στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ.

Το πλαίσιο του σοσιαλιστικής εκβιομηχάνισης διαμορφώθηκε μεταξύ των ετών 1925-1928 και αποτέλεσε την κατευθυντήρια αρχή της σοβιετικής οικονομικής πολιτικής. Απαιτήθηκε τεράστια διανοητική προσπάθεια αλλά και σκληρή πολιτική πάλη, πριν το πρόγραμμα της σοσιαλιστικής εκβιομηχάνισης κερδίσει τη γενική αποδοχή. Οι πρώτες απόπειρες εκπόνησης κεντρικού πλάνου ξεκίνησαν την εποχή της ΝΕΠ με την δημιουργία επιμέρους πλάνων ανά σημαντικό κλάδο της οικονομίας (καύσιμα, τρόφιμα, μεταφορές κλπ) μέχρι να γίνει δυνατή η εκπόνηση ενός πλάνου που θα κάλυπτε την οικονομία στο σύνολό της. Η πολυδιάσπαση του αγροτικού τομέα έκανε το σύστημα αυτό του οικονομικού προγραμματισμού να είναι περισσότερο ενδεικτικό και λιγότερο αποφασιστικό.

Το 1927, όταν ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση της οικονομίας από τις πολεμικές καταστροφές κι είχε συγκεντρωθεί πείρα στον κρατικό μηχανισμό, έγινε εφικτή η εκπόνηση ενός συνολικού πλάνου. Η προετοιμασία του α’ πεντάχρονου κράτησε περίπου 3 χρόνια και έγινε με βάση τις κατευθύνσεις του 15ου συνεδρίου (1927). Κατατέθηκε στη 16η συνδιάσκεψη του Κόμματος καθώς και στο 5ο Πανενωσιακό Συνέδριο των Σοβιέτ (1929).

Η διάρκεια του πλάνου αποφασίστηκε να είναι πενταετής, γιατί η ανάγκη του ριζικού μετασχηματισμού της εθνικής οικονομίας σε μια σύγχρονη μεγαλύτερη και πιο εκτεταμένη κλίμακα χρειάζονταν τεράστια έργα υποδομής, μεγάλο αριθμό νέων εργοστασίων, κρατικών και συνεταιριστικών αγροκτημάτων. Όλα αυτά δεν μπορούσαν να χωρέσουν στα όρια ενός ετήσιο πλάνου. Η προετοιμασία του πλάνου έγινε σε κάθε εργοστάσιο και παραγωγική μονάδα όπου οι εργάτες συζήτησαν τις προοπτικές και τη συνεισφορά τους στο πλάνο όπως και σε κάθε τοπικό και ενωσιακό σοβιέτ. Έτσι το πεντάχρονο ήταν ένα πλάνο σοσιαλιστικής οικοδόμησης που δημιουργήθηκε από το λαό και ενσωμάτωνε την ταξική συνείδηση, την επιστημονική σκέψη, τη μεγάλη επαναστατική πείρα και την ακλόνητη αποφασιστικότητα των εργαζομένων της ΕΣΣΔ να χτίσουν μια σοσιαλιστική κοινωνία.

2. H λογική και οι στόχοι του 1ου πεντάχρονου.

Οι βασικές προϋποθέσεις που έκαναν εφικτό τον κεντρικό σχεδιασμό ήταν:

• Η δικτατορία του προλεταριάτου δηλ. η καταστροφή του αστικού κράτους και η συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια του προλεταριάτου που αυτόματα έγινε ο οργανωτής και ο ηγέτης της εθνικής οικονομίας.
• Η εθνικοποίηση της γης των εργοστασίων των υποδομών των τραπεζών κλπ
• Το μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου

Ο στόχος του πεντάχρονου πλάνου ήταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της ΕΣΣΔ μέσω της ταχείας εκβιομηχάνισης και της σταθερής ενίσχυσης των σοσιαλιστικών στοιχείων στην οικονομία, έτσι ώστε η χώρα να φτάσει και να ξεπεράσει το τεχνολογικό και οικονομικό επίπεδο των καπιταλιστικών χωρών.

Με τη βοήθεια των κολοσσιαίων φυσικών πόρων της ΕΣΣΔ, τα πλεονεκτήματα που έδινε το σύστημα της οργανωμένης και σχεδιασμένης εθνικής οικονομίας, τη λαϊκή δυναμική που απελευθέρωσε η Οκτωβριανή επανάσταση και τα τελευταία επιτεύγματα της επιστήμης έγινε εφικτός ένας ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης μεγαλύτερος από αυτόν που θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία.

Ήδη η ΝΕΠ είχε δείξει τα όριά της και τόσο η παραγωγή πρώτων υλών όσο ακόμη και η παραγωγή μέσων κατανάλωσης, αν και είχε φτάσει στα προπολεμικά επίπεδα, δεν μπορούσε να λύσει την αυξανόμενη ζήτηση με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ελλείψεις. Στον αγροτικό τομέα οι βιομηχανικές καλλιέργειες και η παραγωγή τροφίμων είχαν φτάσει κοντά στα προπολεμικά επίπεδα και αποτελούσαν τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη. Η παραγωγικότητα στον αγροτικό τομέα ήταν εξαιρετικά χαμηλή όπως και το βιοτικό επίπεδο. Η ορθολογική λύση στο αγροτικό πρόβλημα ήταν από τη μία η βελτίωση των μεθόδων καλλιέργειας με την εκμηχάνιση, τη χρήση λιπασμάτων, την ορθολογική οργάνωση της δουλειάς, και από την άλλη η ενίσχυση του σοσιαλιστικού τομέα της γεωργίας.

Τα προηγούμενα χρόνια στο σοβιετικό τύπο διεξήχθη μια θεωρητική διαμάχη μεταξύ των κομμουνιστών και των αστών ειδικών για το αν προηγούταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Δεν επρόκειτο φυσικά για μα θεωρητική διαμάχη αλλά για την μορφή που πήρε η πολιτική πάλη ανάμεσα στον καπιταλιστικό και στο σοσιαλιστικό δρόμο οικονομικής ανάπτυξης. Η κεντρική ιδέα που καθόρισε την οικονομική πολιτική της σοβιετικής κυβέρνησης ήταν ότι η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων έπρεπε να οδηγεί στη συνεχή πρόοδο του σοσιαλισμού, στην αποφασιστική εξάλειψη των καπιταλιστικών στοιχείων και στη σταθερή ενίσχυση των σοσιαλιστικών στοιχείων σε όλο το εύρος της οικονομίας.

Ο μόνος δρόμος ήταν η ενίσχυση της σοσιαλιστικής βιομηχανίας. Αυτό που χρειαζόταν ήταν να αυξηθεί σημαντικά η συμμετοχή της βιομηχανίας στο συνολικό προϊόν αλλά ακόμη πιο σημαντικό, ο ρυθμός ανάπτυξης στις βιομηχανίες που διαμορφώνουν την πρώτη υποδιαίρεση του συστήματος της διευρυμένης αναπαραγωγής του Μαρξ (δηλ. στις βιομηχανίες που παράγουν μέσα παραγωγής) έπρεπε να είναι υψηλότερος από κάθε άλλο τομέα της οικονομίας. Αυτός ήταν ο πρώτος κρίκος που θα πρέπει να πιάσει η σοβιετική οικονομία για να τραβήξει ολόκληρη την αλυσίδα της σοσιαλιστικής ανάπτυξης. Μια χώρα αγροτική με υπανάπτυκτη βιομηχανία και καθυστερημένο αγροτικό τομέα, έπρεπε να μετασχηματιστεί σε χώρα βιομηχανική με εκμηχανισμένο αγροτικό τομέα. Η ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας ήταν εκ των πραγμάτων ο μόνος και άμεσος στόχος μιας στρατευμένης πολιτικής αν λάβουμε επίσης υπόψη ότι ο καπιταλιστικός κόσμος οργάνωνε σταυροφορία ενάντια στην ΕΣΣΔ.

Οι πηγές της αρχικής επένδυσης ήταν τα πλεονάσματα των κρατικών επιχειρήσεων και των σοβχόζ και κολχόζ, η έκδοση κρατικών ομολόγων που καλύφθηκαν με τα χρήματα των εργατών και των κολχοζνίκων και τα έσοδα από τις εξαγωγές πρώτων υλών και μέρους του εμπορικού πλεονάσματος της γεωργίας.

Αναφορικά με το ρυθμό της εκβιομηχάνισης, αυτός συνδέθηκε με τον αντίστοιχο ρυθμό ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών. Η ΕΣΣΔ υιοθέτησε ένα τολμηρό πρόγραμμα για να φτάσει και να ξεπεράσει σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα το τεχνικό και οικονομικό επίπεδο των προηγμένων καπιταλιστικών χωρών. Αυτή ήταν η πολεμική κραυγή που ενέπνευσε εκατομμύρια στη καθημερινή τους πάλη και δράση. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης είχαν τεράστια σημασία για την ενίσχυση του σοσιαλισμού στο εσωτερικό.

Εξίσου σημαντική στα πλαίσια του πεντάχρονου πλάνου ήταν η αποδέσμευση της σοβιετικής οικονομίας από την εξάρτησή της από τις μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις. Αυτό δεν σήμαινε ότι η ΕΣΣΔ θα μείωνε τις οικονομικές της σχέσεις με τον καπιταλιστικό κόσμο αλλά ότι οι σχέσεις αυτές θα έπρεπε να ενισχύουν την ανεξαρτησία της και την ικανότητά της για βιομηχανική ανάπτυξη άρα και την εθνική της άμυνα. Η αυξανόμενη οικονομική ανεξαρτησία της ΕΣΣΔ και η αυξανόμενη ετοιμότητά της να αμυνθεί είχαν αποφασιστική σημασία για την επιλογή και αξιολόγηση όλων των οικονομικών πλάνων και έργων.

Τέλος μεγάλη σημασία για το πρόγραμμα της σοσιαλιστικής εκβιομηχάνισης είχε η ανάπτυξη της γεωργίας καθώς και ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της οικονομίας του χωριού. Το συγκεκριμένο θέμα συζητήθηκε για πολλά χρόνια στα κομματικά όργανα. Δύο εναλλακτικές υπήρχαν για να λυθεί το πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας του μικρού ατομικού κλήρου που αδυνατούσε λόγω του μεγέθους του να αφομοιώσει την τεχνολογία αλλά και τις μεθόδους και αρχές της επιστημονικής καλλιέργειας. Η πρώτη ήταν με τη δημιουργία μεγάλων καπιταλιστικών αγροκτημάτων και η άλλη με την κολεκτιβοποίηση του κλήρου των φτωχών και μεσαίων αγροτών, δηλ. τη συνένωσή τους σε μεγάλη κλίμακα που θα επέτρεπε τη χρήση μηχανών και την εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων. Η δεύτερη εναλλακτική οδηγούσε στην εξάλειψη των κουλάκων σαν τάξη.

Το πρόγραμμα σοσιαλιστικής εκβιομηχάνισης δεν θα μπορούσε να πετύχει αν το αγροτικό ζήτημα έμενε χωρίς λύση. Θα ήταν αδύνατο να αναπτυχθεί μια μεγάλη σοσιαλιστική βιομηχανία, να συγκεντρωθεί και να εκπαιδευτεί το σοσιαλιστικό προλεταριάτο και να εκδιωχθούν τα καπιταλιστικά στοιχεία από τις πόλεις και παράλληλα να αναπτύσσονται τα μεγάλα καπιταλιστικά αγροκτήματα στην ύπαιθρο. Το ένα απέκλειε το άλλο, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός του χωριού ήταν αδιάσπαστα ενωμένος ενότητα με τη οικοδόμηση της σοσιαλιστικής βιομηχανίας. Και όπως ο ρυθμός εκβιομηχάνισης και το πρόβλημα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού του χωριού βρέθηκε στο κέντρο της πολιτικής διαμάχης.

3. Η διαμάχη

Ο Κεντρικός Σχεδιασμός και το πρώτο πεντάχρονο πλάνο συνάντησαν σφοδρή αντίσταση από την αντισοβιετική αντιπολίτευση μέσα κι έξω από το ΠΚΚ(μπ). Στο διάστημα 1925-1926, έκανε την εμφάνισή της η ιδέα της ‘αγροτοποίησης’, οι υποστηρικτές της οποίας ήθελαν τη μεγάλη προσπάθεια να κατευθύνεται στην ανάπτυξη της γεωργίας με τη δημιουργία μεγάλων ιδιωτικών αγροκτημάτων που θα αποτελούσαν τη βάση που θα εξασφάλιζε τα μέσα για τη εκβιομηχάνιση στις πόλεις. Αυτή η πολιτική τοποθετούσε το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της γεωργίας στο απώτερο μέλλον. Σύμφωνα με αυτούς οι αυξημένες εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ήταν αναγκαίες για την εισαγωγή του απαραίτητου τεχνικού εξοπλισμού της γεωργίας. Αυτή η πολιτική θα αύξανε φυσικά τη σύνδεση της σοβιετικής οικονομίας με τον καπιταλιστικό κόσμο με δυσμενείς όρους για το σοβιετικό κράτος. Με θεμέλιο μια ισχυρή γεωργική παραγωγή θα ακολουθούσε η σταδιακή ανάπτυξη της βιομηχανίας. Οι ιδέες αυτές των Κοντρατίεφ, Βαϊνστάιν, Μακάροφ και άλλων εξέφραζαν τα συμφέρονταν των κουλάκων και των νεπμεν και είχαν μια μικρή επίδραση και μέσα στο ΠΚΚ(μπ). Οι απόψεις αυτές ηττήθηκαν στο 14ο συνέδριο.

Εξίσου σημαντική ήταν η αντιπαράθεση με τον τροτσκισμό. Η τροτσκιστική επίθεση υποτίθεται ότι γινόταν από τα αριστερά της γραμμής του κόμματος. Οι τροτσκιστές ζητούσαν υπερβολικά υψηλούς ρυθμούς εκβιομηχάνισης και πίστευαν, σύμφωνα με τον Πρεομπαζένσκι και το νόμο του της αρχικής σοσιαλιστικής συσσώρευσης, ότι η βάση για την εκβιομηχάνιση θα προερχόταν από τη εντατική εξαγωγή του πλεονάσματος της γεωργίας. Θεωρούσαν, χωρίς να κάνουν εισοδηματικές διακρίσεις, την αγροτιά σαν μια εσωτερική αποικία. Η πλειοψηφία του ΠΚΚ(μπ) στην πάλη της ενάντια στον τροτσκισμό, υπερασπίστηκε την εργατο-αγροτική συμμαχία, αναγκαία προϋπόθεση για τη διατήρηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, που με τη σειρά της ήταν η αναγκαία προϋπόθεση για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της υπαίθρου. Οι τροτσκιστές ηττήθηκαν στο 15ο συνέδριο του ΠΚΚ(μπ) και τα περισσότερα στελέχη τους απομακρύνθηκαν από τις θέσεις ευθύνης τους.

Τέλος έπρεπε να αντιμετωπιστεί η δεξιά παρέκκλιση όπως ονομάστηκε η φράξια των Μπουχάριν, Ρυκόφ, Τόμσκι στο ΠΚΚ(μπ) που στον αντίποδα των τροτσκιστών θεωρούσε ότι ο ρυθμός εκβιομηχάνισης ήταν υπερβολικά γρήγορος, ενώ στην αγροτική πολιτική παλινδρομούσε μεταξύ της κολεκτιβοποίησης και των ισχυρών μεγάλων ιδιωτικών αγροκτημάτων. Υποτιμούσε την αντίσταση των καπιταλιστικών στοιχείων και επέμεινε ότι η ενότητα του χωριού και της πόλης μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της ελεύθερης αγοράς.

4. Τα αποτελέσματα και οι αντικομουνιστικοί μύθοι

Η οικονομική πολιτική του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους είχε σαν αποτέλεσμα τη συνεχή αριθμητική αύξηση του προλεταριάτου, την εξάλειψη της ανεργίας, τη μείωση του εργάσιμου χρόνου και την αύξηση των πραγματικών μισθών. Βελτίωσε θεαματικά το επίπεδο ζωής της εργατικής τάξης από χρόνο σε χρόνο ενώ ταυτόχρονο αύξησε το βιοτικό επίπεδο των φτωχών και μεσαίων αγροτών, μειώνοντας σημαντικά την απόσταση μεταξύ του επιπέδου ζωής του χωριού και της πόλης.

Τόσο η εκβιομηχάνιση όσο και η κολεκτιβοποίηση απαιτούσαν τη μεγαλύτερη δυνατή προώθηση της επιστημονικής γνώσης και την πλήρη αφομοίωση της τεχνολογίας από τους εργαζόμενους. Σαν συνέπεια, από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 εκατομμύρια εργάτες και φτωχοί αγρότες παρακολούθησαν τεχνικές σχολές είτε έγιναν δεκτοί στα πανεπιστήμια της χώρας, ενώ τα παιδία τους γίνονταν δεκτά στα πανεπιστήμια κατά προτεραιότητα από όλες τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Με τον τρόπο αυτό η στελέχωση τόσο της οικονομίας όσο και του κράτους συνολικότερα έγινε από εργάτες και φτωχούς αγρότες.

Τέλος, η νίκη της ΕΣΣΔ στον Β’ΠΠ πέρα από τον ηρωισμό του σοβιετικού λαού και στρατού βασίστηκε στην οικονομική βάση και τα τεχνολογικά επιτεύγματα των τριών πρώτων πεντάχρονων σχεδίων.

Αντίθετα από την αντικομουνιστική φιλολογία σε καμία χρονική στιγμή, ούτε ακόμη στο πρώτο πεντάχρονο, δεν προβλεπόταν μείωση της λαϊκής κατανάλωσης. Και για τις 2 υποδιαιρέσεις της οικονομίας οι ρυθμοί αύξησης ήταν θετικοί. Η διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου εξασφαλιζόταν στην υποδιαίρεση ΙΙ (μέσα κατανάλωσης) ανεξάρτητα από τις επιδόσεις της υποδιαίρεσης Ι, αφού οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης κάλυπταν τόσο τις αποσβέσεις όσο και τις νέες κεφαλαιακές ανάγκες. Ούτε φυσικά η εκβιομηχάνιση έγινε απομυζώντας δήθεν την αγροτιά. Μαζί με τις σημαντικές επενδύσεις που κατευθύνθηκαν στον αγροτικό τομέα για την εκμηχάνισή του, η κολεκτιβοποίηση απελευθέρωσε εκατομμύρια αγρότες από μια ζωή στα όρια της επιβίωσης οδηγώντας τους στις πόλεις και στα νέα εργοστάσια.

Ιστορικά τα πεντάχρονα πλάνα αποτέλεσαν την ολοκλήρωση της νίκης των μπολσεβίκων, την υλοποίηση των οραμάτων της Οκτωβριανής επανάστασης. Έφεραν στο προσκήνιο την εργατική τάξη και έδειξαν το δρόμο για το μέλλον.

Άναυδος – Δεκέμβριος 2017

Ματωμένα Χριστούγεννα 89' - Η εκτέλεση του Τσαουσέσκου

Δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα

Η Ρουμανία του Τσαουσέσκου ήταν αρκετά ιδιότυπη περίπτωση. Ανήκε μεν στη σοσιαλιστική κοινότητα, αλλά ήταν απ’ τα “αγαπημένα παιδιά” της καπιταλιστικής Δύσης, παρουσιάζοντας φυγόκεντρες τάσεις απ’ το σοβιετικό κέντρο. Το 1968 αρνήθηκε να πάρει μέρος στη στρατιωτική επέμβαση του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία, εναντίον της αντεπανάστασης. Και το 1984 ήταν από τις λίγες σοσιαλιστικές χώρες (μαζί με τη Γιουγκοσλαβία και την Κίνα που εντάσσονται ωστόσο σε άλλη κατηγορία) που δεν απείχε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες. Ήταν επίσης η πρώτη χώρα που είχε καταφύγει στον εξωτερικό δανεισμό από τις τράπεζες της Δύσης, και βρέθηκε υπερχρεωμένη, αλλά και η μόνη που δε χρωστούσε τίποτα το 89′, όταν ξέσπασε το ντόμινο των αντεπαναστατικών εξελίξεων στην Κεντρικο-Ανατολική Ευρώπη.


Αυτή η δεδομένη τάση μερικής αυτονόμησής της ήταν που καθιστούσε ιδιαίτερα συμπαθή τη Ρουμανία του Τσαουσέσκου στους δυτικούς αλλά και στο ευρωκομμουνιστικό κίνημα -για να θυμηθούμε τις πολύ καλές σχέσεις που διατηρούσε με το “ΚΚΕ εσωτερικού”. Ενώ δεν ήταν ασφαλώς τυχαία και χωρίς πολιτική σκοπιμότητα, η ανάδειξη της Έλενας Τσαουσέσκου σε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, το 1976 -στα χρόνια της… “σοσιαλμανίας” του Καραμανλή και βασικά των ανοιγμάτων του Τσαουσέσκου προς τη Δύση.

Αυτή η ίδια τάση όμως γύρισε μπούμερανγκ στα χρόνια της Περεστρόικα και της επιχειρούμενης βελούδινης αντεπανάστασης, καθώς ο Τσαουσέσκου δεν ήταν διατεθειμένος να πέσει αμαχητί και να αποχωρήσει οικειοθελώς από το πολιτικό προσκήνιο, όπως έγινε με τους ηγέτες άλλων ΛΔ -Χόνεκερ, Ζίβκοφ κτλ. Έτσι η αντεπανάσταση χρειάστηκε να δείξει το “δημοκρατικό” της πρόσωπο και να παίξει όλα τα βρώμικα χαρτιά που είχε στο οπλοστάσιό της.



Έπαιξε το συνηθισμένο χαρτί της πτωματολογίας, με σκηνοθετημένες εικόνες μαζικής σφαγής στην Τιμισοάρα και πτώματα που ξεθάβονταν για να παρουσιαστούν ως οπτικά ντοκουμέντα κι “αποδείξεις” του μακελειού. Οργάνωσε επεισόδια κι αποδοκιμασίες στη μαζική συγκέντρωση υποστήριξης του Τσαουσέσκου που ετοίμασαν οι ρουμανικές αρχές. Ανέτρεψε τον Τσαουσέσκου, συνέλαβε τον ίδιο και τη γυναίκα του και τους οδήγησε με συνοπτικές διαδικασίες και μια παρωδία δίκη-εξπρές στο εκτελεστικό απόσπασμα, χωρίς να σεβαστεί καν την επιθυμία τους να μην τους δέσουν τα χέρια -λες και θα μπορούσαν να αποδράσουν.

Σύμφωνα με μια μαρτυρία, λίγο πριν την εκτέλεση της θανατικής ποινής τους, ο Τσαουσέσκου φώναξε “Θάνατος στους προδότες! Η ιστορία θα μας δικαιώσει” και τραγούδησε τη Διεθνή. Σε κάθε περίπτωση, οι εικόνες από τη δίκη και αμέσως μετά την εκτέλεση είναι σκληρές και προκαλούν συναισθηματική φόρτιση.



Η βελούδινη αντεπανάσταση ήταν αποφασισμένη να επιβληθεί με το αίμα και κάθε αθέμιτο μέσο, όπου συναντούσε αντίσταση. Η περίπτωση της Ρουμανίας μοιάζει εξάλλου με εικόνα από τα προσεχώς διάφορων παρδαλών (αντ)επαναστάσεων, σε άλλες χώρες. Τα περισσότερα θύματα που χρησιμοποίησαν οι δυνάμεις της αντεπανάστασης για να φτιάξουν κλίμα ενάντια στην “αιματηρή δικτατορία του Τσαουσέσκου”, φαίνεται να προκλήθηκαν από τις ίδιες, μετά την ανατροπή του ρουμάνου ηγέτη. Κάτι που μπορεί να διαπιστώσει κανείς και στο ρεπορτάζ της ΕΡΤ -με την καλτ παρουσία του δεξιού Αργύρη Ντινόπουλου- όπου γίνεται λόγος για ελεύθερους σκοπευτές και αδέσποτες σφαίρες, μετά την εκτέλεση των Τσαουσέσκου.



Τα παραπάνω δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση αγιογραφία του Τσαουσέσκου, και δεν αναιρούν τις στρεβλώσεις, τις αντισοβιετικές παλινωδίες του και τις αντιφάσεις της κοινωνίας που οικοδομούνταν στη Ρουμανία. Παρόλα αυτά, μόνο τυχαίο δεν είναι το κύμα νοσταλγίας που κατακλύζει τη μεγάλη πλειοψηφία του ρουμάνικου λαού, μετά απ’ την παταγώδη διάψευση των προσδοκιών του, την επικράτηση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και τις συνθήκες ακραίας φτώχιας, που βιώνει μαζικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες.

Υστερόγραφο


Στην Ελλάδα, όπως είπαμε, ο Τσαουσέσκου έχαιρε της εκτίμησης, τόσο του αστικού κράτους (πριν αλλάξουν τα κόζια και περάσει στην ιστορία ως “δικτάτορας”), όσο και του αναθεωρητισμού. Ο τελευταίος όμως είχε παρεισφρήσει και στο κομμουνιστικό κόμμα, που είχε βγάλει τότε ανακοίνωση με την οποία χαιρέτιζε τις εξελίξεις, τον ξεσηκωμό του ρουμάνικου λαού και την πτώση του δικτάτορα. Σύντομα, ωστόσο, έβγαλε σωστά συμπεράσματα, κολύμπησε ενάντια στο ρεύμα και τη λαίλαπα της αντεπανάστασης, κι αυτό αποτυπώνεται, μεταξύ πολλών άλλων, και στη μετάφραση αυτού του κατατοπιστικού άρθρου, που δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη, το 2000.

Το σοβιετικό θαύμα της φύσης που έγινε ορκισμένος αντισοβιετικός

Δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα

Ο Άρβιντας Σαμπόνις, με αυτό το αρχοντικό όνομα, γεννήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1964 (είχε γενέθλια την ίδια μέρα με τον Μπρέζνιεφ) και ήταν μια μοναδική περίπτωση παίκτη. Ένας γίγαντας που ξεπερνούσε τα 220 εκατοστά και σκέπαζε την μπασκέτα, ενώ παράλληλα μπορούσε να σουτάρει με άνεση έξω από τη γραμμή του τριπόντου και να μοιράσει παιχνίδι σαν οργανωτής (πλέι-μέικερ) αού το βασικό του πλεονέκτημα δεν ήταν τα τρομερά σωματικά του προσόντα, αλλά η μπασκετική του ευφυία.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, ονομάστηκε θαύμα της φύσης, ένας εκπληκτικός περιφερειακός στο σώμα ενός απροσπέλαστου ψηλού σέντερ. Κι άφησε πίσω του να εκκρεμεί και να ιντριγκάρει το ερώτημα τι παραπάνω θα μπορούσε να πετύχει, αν δεν είχε χτυπηθεί από τόσους τραυματισμούς στην καριέρα του.



Για άλλους, το πραγματικό ερώτημα είναι τι θα είχε πετύχει αν είχε πάει νωρίτερα στο ΝΒΑ, όπου πρωτόπαιξε ως ρούκι, έχοντας πατήσει τα 30. Κι εδώ μπαίνει πάντα μια αντισοβιετική αιχμή ενάντια στο σύστημα που δεν τον άφησε να φύγει νωρίτερα και να μεγαλουργήσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το “στρατηγό” (προπονητή) Γκομέλσκι που τον κράτησε με τις συμβουλές του κτλ. Έχει γραφτεί μάλιστα ότι ο Σαμπόνις το 88′ είχε ταξιδέψει, με άδεια των Σοβιετικών, στο Πόρτλαντ, για να τον παρακολουθήσει το ιατρικό επιτελείο των Μπλέιζερς, που τον είχαν επιλέξει δύο χρόνια πριν στα ντραφτ, αλλά επιδείνωσε την υγεία του, γιατί πιέστηκε να επισπεύσει την επιστροφή του στα γήπεδα και να παίξει στους Ολυμπιακούς της Σεούλ με τη σοβιετική ομάδα, που πήρε το χρυσό μετάλλιο.

Υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες που δεν κολλάνε πολύ στο παραπάνω αφήγημα: από το σοβιετικό σύστημα υγείας, που δεν είχε πολλά να ζηλέψει από την καπιταλιστική δύση, και τη χαρά του ίδιου του Σαμπόνις στη διάρκεια αυτών των αγώνων, μέχρι τους ανέμους της Περεστρόικα, που άφησαν διάφορους παίκτες να φύγουν στο εξωτερικό πριν καν δρομολογηθούν οι ανατροπές και η διάλυση της ΕΣΣΔ (ας θυμηθούμε την ποδοσφαιρική τρόικα Λιτόφτσενκο, Σαβίτσεφ, Προτάσοφ, που ντύθηκε στα ερυθρόλευκα το 90′).

Ο ίδιος ο Σαμπόνις πάντως μισούσε οτιδήποτε σοβιετικό. Έλεγε πως έμενε σιωπηλός στην ανάκρουση του σοβιετικού ύμνου, όχι για να συγκεντρωθεί, αλλά γιατί δεν ήθελε να τραγουδήσει τους στίχους. Ενώ σε ένα Τρίποντο της εποχής, μπορεί να βρει κανείς μια δήλωσή του ότι ο κομμουνισμός του κατέστρεψε την καριέρα…!
Αν με αυτό εννοεί πως δεν του επέτρεψε να κερδίσει περισσότερα χρήματα, πιθανότατα έχει δίκιο. Αλλά ως προς την μπασκετική παιδεία και τις βάσεις που πήρε, θα κατάλαβε κι ο ίδιος πόση αξία είχε η σοβιετική του “θητεία”, όταν πήγε στο ΝΒΑ κι οι Μπλέιζερς του έδωσαν ένα πρόγραμμα συστηματικής εκγύμνασης, για να αυξήσει τον όγκο του, κι αυτός τους απάντησε σκωπτικά πως “το μπάσκετ δεν είναι σούμο”.

Ο Σαμπόνις ξεκίνησε την καριέρα του στη Ζαλγκίρις (ή μάλλον Ζάλγκιρις) Κάουνας κι έχουν μείνει στην ιστορία οι μονομαχίες του με το Βλαντίμιρ Τκατσένκο, τον άλλο μεγάλο σέντερ της εποχής, που ήταν πιο “συμβατικό μοντέλο”. Εξίσου ιστορικές ήταν κι οι τελικοί μεταξύ της Ζαλγκίρις και της ΤΣΣΚΑ Μόσχας -της ομάδας του Τκατσένκο- με τον τίτλο να καταλήγει τρεις σερί χρονιές στο Κάουνας.

Την ίδια περίοδο, κατακτούσε διάφορα μετάλλια και διακρίσεις με τη φανέλα της Σοβιετικής Ένωσης, από τους οποίους ξεχωρίζει το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο στη Σεούλ και η τρομερή παράσταση του Σάμπας απέναντι στις ΗΠΑ και το “ναύαρχο” Ντέιβιντ Ρόμπινσον, στον ημιτελικό. Λέγεται πως αυτή η ήττα σφράγισε την ήδη ειλημμένη απόφαση των Αμερικάνων να αρχίσουν να χρησιμοποιούν επαγγελματίες παίκτες από το επόμενο ολυμπιακό τουρνουά στη Βαρκελώνη -όπου έκανε την εμφάνισή της η Ομάδα Όνειρο.

Εκεί ο Σαμπόνις αγωνίστηκε για πρώτη φορά με τα χρώματα και την -πέραν κάθε φαντασίας κιτς- στολή της Λιθουανίας, και πήρε το χάλκινο μετάλλιο, νικώντας στο μικρό τελικό για την τρίτη θέση, τα υπολείμματα της Σοβιετικής Ένωσης, την Κοινοπολιτεία (ή ΚΑΚ) που ήταν μια ιδιότυπη ένωση της Ρωσίας με κάποιες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες έκανε μία και μοναδική εμφάνιση στην ιστορία των αγώνων -αν και τυπικά δεν έπαψε να υπάρχει ποτέ.

Ο θρίαμβος του κιτς και της αντεπανάστασης

Στο μυαλό του Άρβιντας μπορεί να ήταν κάποιας μορφής γλυκιά εκδίκηση. Λένε πάντως πως το ίδιο βράδυ έλειπε από την απονομή, γιατί έπινε βότκα, και μέθυσε τόσο άσχημα, που τον βρήκαν την επόμενη μέρα στους αθλητικούς κοιτώνες των γυναικών. Κανείς δυτικός δημοσιογράφος, πάντως, δεν απόρησε ποτέ τι καριέρα θα μπορούσε να έχει κάνει ο Σάμπας αν δεν είχε τέτοια αγάπη για το ποτό…

Μετά τις ανατροπές στην ΕΣΣΔ, ο Σαμπόνις -που αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα- κατέληξε στην άσημη Βαγιαδολίδ και από εκεί στη Ρεάλ του Ομπράντοβιτς, με την οποία στέφθηκε πρωταθλητής Ευρώπης, νικώντας στον τελικό τον Ολυμπιακό του Ιωαννίδη.

Στα 31 του χρόνια, έφυγε για να δοκιμάσει την τύχη του και τις δυνάμεις του στο ΝΒΑ και το Πόρτλαντ, όπου ο γιατρός της ομάδας είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου πως η ακτινογραφία του θα αρκούσε για να του δώσει μια θέση αναπήρων στο πάρκινγκ.

Παρόλα αυτά, ο Σαμπόνις έμεινε κι έκανε πράγματα και θαύματα -όσο τον βαστούσαν τα πόδια του και το κορμί του- για επτά χρόνια, κερδίζοντας με την ομάδα του ισάριθμες φορές το εισιτήριο για τα πλέι-οφ, όπου θα μπορούσε να πετύχει περισσότερα πράγματα αν δεν έπεφτε πάνω στην κυριαρχία των Λέικερς. Την ομάδα του Σακίλ -με τον οποίο έδιναν ομηρικές μάχες- και του Κόμπε Μπράιαντ, που είδε χτες τους Λέικερς να αποσύρουν τη φανέλα του, για να τιμήσουν την προσφορά του.

Η σχέση του με την Ελλάδα

Το κεφάλαιο αυτό χωρίζεται σε δύο μέρη: σε επίπεδο συλλόγων και εθνικών ομάδων.

Το 89′ η Ζαλγκίρις ήρθε στην Ελλάδα, για να παίξει εναντίον της ΑΕΚ, για το Κύπελλο Κόρατς. Από τον αγώνα αυτό έχουν μείνει κάποιες καλτ δηλώσεις του Μάκη Ψωμιάδη που ήθελε να φέρει το Σάμπας στο δικέφαλο.



Το 92′ ο Ιωαννίδης τον απέρριψε λόγω των τραυματισμών του, αλλά το μετάνιωσε τρία χρόνια αργότερα, στον τελικό της Μαδρίτης, όπου “και πέντε μέρες να παίζαμε, δε θα κερδίζαμε, όσο ήταν ο Σαμπόνις στο γήπεδο”.

Το 87′ ήταν τραυματίας και δεν είχε έρθει με τη σοβιετική ομάδα στο μεγάλο έπος του Ευρωμπάσκετ της Αθήνας (το λεγόμενο “τιρινίνι”). Δυο χρόνια αργότερα όμως, ήταν παρών στον ημιτελικό του Ζάγκρεμπ, τη μεγάλη νίκη της Εθνικής και τη ραψωδία του Γκάλη, που πέτυχε τους 45 από τους 81 πόντους της ομάδας.

Το 95′ δε βρεθήκαμε αντίπαλοι με τους Λιθουανούς, αλλά ο Σάμπας άκουσε ένα ολόκληρο στάδιο να υποστηρίζει την ομάδα του και να φωνάζει ρυθμικά “Λιέ-του-βα”, προδίδοντας την παραδοσιακή φιλία με τους “ομόδοξους” Γιούγκους, που είχαν την εύνοια της διαιτησίας και της FIBA του Στάνκοβιτς.

Το 96' στην Ατλάντα, θεωρούσαμε τη Λιθουανία συγκριτικά πιο προσιτό αντίπαλο και χάσαμε καμιά τριανταριά πόντους.

Το 99′ τέλος έβαλε με τη Λιθουανία το τελευταίο καρφί στο Γολγοθά της Εθνικής στη Ντιζόν, όπου μετά από 11 χρόνια (σχεδόν) αδιάλειπτων επιτυχιών, έμεινε τελευταία και καταϊδρωμένη, εγκαινιάζοντας μια σύντομη περίοδο παρακμής.



Ποιο είναι λοιπόν το ηθικό δίδαγμα;
Σάμπας, σε ευχαριστούμε για τις αθλητικές αναμνήσεις που μας χάρισες -και μόνο για αυτές. Και θα μείνουμε με την απορία τι θα γινόταν αν ένας τέτοιος παίκτης, το “σοβιετικό θαύμα της φύσης”, εκτός από το μπασκετικό του μυαλό, είχε και μια στάλα γνήσιας, σοβιετικής συνείδησης, όπως αυτοί που τον αγάπησαν…

Διαδηλωτής με φανέλα Σαμπόνις και CCCP στη φετινή διαδήλωση της Πρωτομαγιάς

Απεργιακός απολογισμός

Η απεργιακή συγκέντρωση της Πέμπτης στην Ομόνοια ήταν μία από τις μαζικότερες κινητοποιήσεις του τελευταίου διαστήματος, που όλα τα σκιάζει η ροζ Πασοκάρα και τα πλακώνει η σκλαβιά. Την ώρα που κάποιοι ψάχνουν να βρουν το χριστουγεννιάτικο μήνυμα της καταναλωτικής αγαλλίασης, η μαζική διαδήλωση έδινε ένα διαφορετικό μήνυμα προς δύο κατευθύνσεις: α) δε θα βάλετε στο γύψο την απεργία και β) κάτω τα χέρια από την Παλαιστίνη.

Για το τελευταίο σημειώνω ως πολύ θετικό το πύκνωμα των πορειών προς την πρεσβεία (μία είναι η πρεσβεία, άλλο αν κάποιες παρέες παίρνουν από αλλού γραμμή) και το αντι-ιμπεριαλιστικό αίσθημα που ξανατονώνεται. Να μυρίσει στον αέρα "Go home, killers" και ημέρες 99', όπωςγια παράδειγμα με τους μαθητές πχ και τα πολύ μαζικά μπλοκ τους.

Αν είχαμε σοβιέτ, μπορεί ο Δρίτσας να έβαζε και θέμα αποδέσμευσης από το ΝΑΤΟ -που δε γίνεται έτσι νέτο-σκέτο, επειδή το θέλει μια κυβέρνηση. Να δεις που οι Συριζαίοι είναι τελικά κομμουνιστές και τα παραπέμπουν όλα στη δευτέρα παρουσία του σοσιαλισμού και τη σοβιετική-εργατική εξουσία. Αλλά αν είμαστε η τελευταία σοβιετική χώρα-γωνιά της Ευρώπης πώς γίνεται να μην έχουμε σοβιέτ; Λες να απονεκρώθηκαν, ως όργανα άσκησης της εξουσίας, και να περάσαμε στον κομμουνισμό;

Στα αξιοσημείωτα της ημέρας, ο λόγος ενός παλιού χαλυβουργού, από την εποχή που το κράτος επιχειρούσε να καταργήσει την πάλη των τάξεων. Όχι όπως τώρα που την προωθεί -για να μη μένει ιστορικά αδικαίωτη- και στέλνει παρακρατικούς, ταξικούς παλαιστές-μπράβους, για να την τιμήσουν από τη δική τους πλευρά. Εδώ αλήθεια παρεμβαίνει αυτεπάγγελτα καμιά αρχή ή όλα είναι σύννομα -σε αντίθεση με τις απεργίες πχ, που κρίνονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία παράνομες και καταχρηστικές;

Κι είχε ενδιαφέρον να βλέπεις το χαλυβουργό να βάζει το διαχρονικό ζήτημα της δημοκρατίας στους χώρους δουλειάς και την ίδια ώρα, μια περιπτερού στην Αθηνάς να διαβάζει επιδεικτικά τη φυλλάδα με το ίδιο όνομα (Δημοκρατία) που εσχάτως δίνει ρεσιτάλ και ό,τι αντικομμουνιστικό βιβλίο-λίβελο κυκλοφορεί. Κι αυτοί να φανταστείς, είναι οι καλοί, οι μετριοπαθείς, οι καραμανλικοί, που έρχονται σε συνεννόηση με το Σύριζα...

Η εικόνα της ΓΣΕΕ ήταν κάτι ανάμεσα σε φαιδρή και καταθλιπτική, χωρίς το ένα να αποκλείει το άλλο. Η μόνη διαφορά με άλλες φορές ήταν το "λατρεμένο" ΣΕΚ, που δεν ήταν στημένο εξ αρχής στο Μουσείο, για να την κάνει με ελαφριά (μετατόπιση) προς το Πεδίο του Άρεως, και πιθανότατα άλλαξε προσυγκέντρωση, αφήνοντας το Μουσείο (και τη συγκέντρωσή του).

Οι δυνάμεις καταστολής ήταν πάνοπλες κι ετοιμασμένες, έχοντας στην πλάτη τους ένα καλό μάθημα από τις 5 Δεκέβρη και δείχνοντας έτοιμες για ρεβάνς. Αφορμής δοθείσης, γράφω ετεροχρονισμένα ορισμένες εντυπώσεις από τότε, σε συνδυασμό με τα τωρινά, και τον απόηχό τους.

Σε αρκετούς έκανε εντύπωση η δυναμική έφοδος του ΠΑΜΕ στο κτίριο της Σταδίου. Κάποιοι σοκαρίστηκαν με την εικόνα του τραυματισμένου Ματατζή κι άλλοι το χάρηκαν με την ψυχή τους, θεωρώντας πως ήταν καιρός να αρχίσουν τέτοιες ενέργειες, ενώ υπάρχουν κι αυτοί που το βλέπουν αφ' υψηλού ως μια επικοινωνιακή ενέργεια. Τα κριτήρια εδώ είναι λίγο ελαστικά και περίεργα: όταν οι μαύροι (βασικά το "τμήμα κρούσης" της Ζωής) κάνουν τηλεοπτική έφοδο με όρους κοινωνίας του θεάματος, ενθουσιάζονται με την ανάθεση στους σύγχρονους Ρομπέν των Δασών. Όταν το κάνουν οργανωμένα εργατικά σωματεία που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, εκεί το πράγμα αλλάζει και λένε πως γίνεται προς άγραν εντυπώσεων. Εντυπωσιακή ευελιξία σε σταθμά και κριτήρια...

Αυτό που δυσκολεύονται ή μάλλον δε θέλουν να καταλάβουν είναι πως εκείνη τη μέρα υπήρχε αυθόρμητη κι ανυπόκριτη συσσωρευμένη οργή για την άθλια μεθόδευση της κυβέρνησης που πήγε να περάσει στα μουλωδτά το νέο συνδικαλιστικό νόμο. Με φαστ-τρακ διαδικασίες, σε ένα νόμο, με ένα άρθρο ή μάλλον με μια τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο. Η καλύτερη -και σίγουρα πιο χυδαία- κυβέρνηση που είχε στα χρόνια της μεταπολίτευσης, στην υπηρεσία της η αστική τάξη. Κι οι θεσμοί βεβαίως-βεβαίως, για να μην ξεχνάμε την εκπληκτική παραδοχή-ομολογία του Βούτση στη Βουλή.

Πόσο πιο απλά να το πει ο άνθρωπος; Η σοσιαλδημοκρατία κάνει τη βρώμικη δουλειά καλύτερα, γι' αυτό και την προτιμάνε. Επειδή μπορεί να βγάλει το Χατζηαβάτη που κρύβεις μέσα σου, να δεις την εξουσία σαν πολυχρονεμένο αγά, και να εύχεσαι να σου κόβει μισθούς, για να του δίνει κέρδη και να φέρει την ανάπτυξη. Καλύτερα χαμηλούς μισθούς, παρά καθόλου. Κάλλιο σαράντα χρόνια, σκλαβιά και φυλακή, παρά περιπέτειες εκτός του κυρίαρχου πλαισίου. Σκέψη γνήσιου συριζοτρόλ -που και αυτά εξάλλου χαμηλή ταρίφα έχουν.

Η οργή ήταν γνήσια, ξεχείλιζε κι αυτό φάνηκε κι από τη μαζικότητα της συγκέντρωσης, μολονότι έγινε με ειδοποιήσεις της μιας βραδιάς, τελευταία στιγμή, και με το γενικό σύνθημα "όλοι κάτω" (πάνω κανείς, που λέει κι ένα άλλο σύνθημα). Και δεν ξεθύμανε ούτε με τον ελιγμό της κυβέρνησης (την προσωρινή υποχώρηση), που μες στην αθλιότητά της μπορεί να ξαναφέρει την τροπολογία μες στα Χριστούγεννα, όπως ο ψαλιδοχέρης Κατρούγκαλος.

Αυτό το τελευταίο είναι φράση αυτούσια παρμένη από το λόγο του Πέρρου, που είχε ωραίες μπηχτές για αυτούς που έκαναν μάρμπεκιου με αντάρτικα και φορτισμένες στιγμές, πχ με το "άι σιχτίρ" που πρέπει να πούμε στην κυβέρνηση, την ΕΕ, τα μονοπώλια και την εξουσία τους. Και μας έδωσε στο τέλος το σύνθημα για να ξηλώσουμε την πινακίδα του υπουργείου, που "δεν είναι εργασίας, είναι της κυβέρνησης και της εργοδοσίας".

Ο for Οικοδόμοι

Αυτό που ακολούθησε είναι βγαλμένο από τις καλύτερες σκηνές του Γκοσινί, ό,τι πιο κοντινό έχω δει στις εφόδους του γαλατικού χωριού (στον ουρανό, αρκεί να μην τους πέσει στο κεφάλι, όπως λέει κι Μαζεστίξ, που ‘χει διαλεκτική σχέση και σύνδεση με τις μάζες). Οι αστυνομικοί που ‘ταν μπροστά έφυγαν με οριζόντια φορά από ένα ωστικό κύμα -σα λεγεωνάριοι μετά από γαλατική μπούφλα. Αλλά η λαμαρίνα της εισόδου αντιστάθηκε περισσότερο από ό,τι ένα συνηθισμένο γαλατικό οχυρό (Μπαμπαορούμ, Πετιμπονούμ κτλ) και άνοιξε στον αδύναμο κρίκο της, μετά από κάνα πεντάλεπτο και συντονισμένες ενέργειες κυματοειδούς πίεσης, που άσκησαν οι σύντροφοι στις πρώτες αλυσίδες.

Η είσοδος στο υπουργείο έγινε με αλαλαγμούς χαράς, αλλά δεν είχε τίποτα το επεισοδιακό, πέραν της κεκτημένης φόρας των διαδηλωτών. Ασφαλώς βρέθηκαν στο δρόμο κάτι άτυχα αγριογούρουνα, κάτι μηχανές που έπεσαν και τις ξανασηκώσαμε αμέσως, κι ένας ματατζής που μάτωσε βασικά μόνος του, σαν παράπλευρη απώλεια, αλλά χαμογελά μόνος του στο φακό, για να δείξει πως δεν τρέχει τίποτα. Εξάλλου, αν έπεφτε κάνα χημικό μες στη στοά, που είναι κλειστός χώρος, θα θρηνούσαμε θύματα, και δεν πήραμε αυτό το ρίσκο. Οι γαλατικοί συνειρμοί θα ολοκληρώνονταν αν έπεφτε κι η κλούβα στο Μαξίμου -όπως οι πύργοι στα γαλατικά οχυρά- αλλά αφήσαμε κάτι ακόμα για την άλλη φορά.

Κι αυτό το ματωμένο χαμόγελο ήταν η καλύτερη απάντηση στα συντονισμένα συριζοτρόλ που βγήκαν παγανιά να μιλήσουν για βία, πρωτοφανή σκηνικά και χρησιμοποιούσαν νηφάλια κίτρινα δημοσιεύματα του τύπου "το ΠΑΜΕ καίει το κέντρο της Αθήνας" από i-efimerida και λοιπό συρφετό.
Καθείς εφ ω ετάχθη. Αλλά αυτά τα λέτε γιατί θέλετε να έρθει ο Κούλης...

Σε κάθε περίπτωση, πήραν το μήνυμα πως δε θα περάσουν το σχεδιασμό τους αμαχητί, χωρίς να ανοίξει μύτη. Κι είναι ζήτημα τι άλλο θα γινόταν, αν δεν είχαν υποχωρήσει την τελευταία στιγμή και είχαμε περαιτέρω κλιμάκωση.

Ένα μήνυμα που φαίνεται πως το πήραν καλά υπόψη τους και βγήκαν στην αντεπίθεση, επιστρατεύοντας μπράβους, παρακρατικούς μηχανισμούς, αλλά και την καλή διευθύντρια που δεν άφηνε τα παιδιά να φύγουν τη μέρα της απεργίας και μοίραζε αποβολές προς γνώση, συμμόρφωση και διαμόρφωση υποταγμένων συνειδήσεων.
Γίνονται πράγματα γενικά, στην πόλη που έχει το κακέκτυπο του πύργου της Διεθνούς...

Ένας ολοκληρωμένος απολογισμος φυσικά χρειάζεται άλλα στοιχεία, σφαιρική εικόνα, ποσοστά συμμετοχής, κτλ. Αυτά αποτυπώνουν απλώς έναν απόηχο και δίνουν τον τόνο για τις επόμενες μέρες, αφού το μέτωπο παραμένει ανοιχτό και μπορεί να το φέρουν για κλείσιμο μες στις γιορτές, σαν τους κλέφτες ή μάλλον σαν τους καλικάντζαρους...

Πώς τα βλέπεις τα πράγματα;

Αναδημοσίευση από Κατιούσα

Η απάντηση συνήθως είναι «σκούρα» κι η ερώτηση, συνήθως, αναφέρεται στα πολιτικά, εννοώντας κυρίως τις εκλογές.

Κάποιοι λένε θα νικήσει ο Κούλης. Το φωνάζουν οι δημοσκοπήσεις, δεν τραβάει η κυβέρνηση, φθείρεται, της τελειώνουν οι ζωές και δεν έχει από πού να πιαστεί.

Κάποιοι λένε θα νικήσει ο Αλέξης. Το παίζουν έξυπνα, ελέγχουν την ατζέντα, χτίζουν αφήγημα, κοινωνικό μέρισμα. Κι έχουν αντίπαλο που μπορεί να τρέχει μόνος του και να έρθει δεύτερος…
Άλλοι βλέπουν να χτίζεται το δίπολο του μέλλοντος: ο Μπακογιάννης και η Ζωή που θεωρούνται τα επόμενα άλογα στην κούρσα.


Κι η ατμόσφαιρα μυρίζει έντονα κάλπες – σα να είναι οι κάλτσες του ΓΑΠ, – κι ας μην είμαστε ακόμα σε προεκλογική περίοδο.

Κάποιοι φοβούνται ότι θα έρθει ο Κούλης και θα κατεδαφίσει ό,τι έχει μείνει όρθιο. Κάποιοι έχουν βαρεθεί τον μπαμπούλα του Κούλη, τη στιγμή που οι τωρινοί περνάνε τα ίδια και χειρότερα, γιατί μόνο αυτοί θα μπορούσαν να τα περάσουν, χωρίς να κουνιέται φύλλο, πέρα απ’ τους συνήθεις ύποπτους. Και αν δουν πως αυτοί περνάνε 3^ο μνημόνιο, απαγόρευση απεργιών, πετσόκομμα συντάξεων και ο κόσμος συνεχίζει να τους ψηφίζει (για να μην έρθει ο Κούλης) φαντάσου τι θα κάνουν μετά.

Κι εμείς τι κάνουμε;
Ποιοι είμαστε εμείς; Οι κόκκινοι. Ο λαός… Οι καλοί! Τι κάνουμε γενικά ή τι κάνουμε στις εκλογές; Και στο ένα και στο άλλο, χρειαζόμαστε κλίμα, αλλιώς θα πάμε άκλαφτοι. Και το κλίμα χρειάζεται κλιμάκωση, δεν πρόκειται να έρθει από μόνο του, ουρανοκατέβατο, αν δεν στοχεύσουμε εμείς προς τους ουρανούς.


Και γενικώς, όσο μας ρωτάνε «πώς τα βλέπεις τα πράγματα;» και σκεφτόμαστε κυρίως τις εκλογές, τόσο θα είναι σκούρα τα πράγματα και στις κάλπες και γενικώς.