Η εκτροπή του Α.Χ...

Η κε του μπλοκ προβληματίστηκε ιδιαίτερα για το αν έπρεπε να γράψει ένα τέτοιο κείμενο ή όχι. Τελικά το έγραψε κατόπιν προτροπής κάποιων συντρόφων (αναγνωστών, ή από το κοντινό μου περιβάλλον) πιστεύοντας ότι μπορεί να εκφράζει ερωτήματα και προβληματισμούς κι άλλων, και με τη λογική ότι σε μια δημόσια τοποθέτηση πρέπει να είναι δημόσιος κι ο όποιος αντίλογος.

Κι εδώ μπαίνει ένα πρώτο σοβαρό ζήτημα. Αφενός γιατί ο αλέκος χαλβατζής (εφεξής Α.Χ από τα αρχικά του) επιλέγει ν’ ανοίξει δημόσια μια συζήτηση, στην οποία δύσκολα θα υπάρξει επίσημος αντίλογος από το κουκουέ, γιατί αυτό αφορά τα εσωοργανωτικά του κι εκεί θα γίνει η όποια σχετική συζήτηση. Κι αφετέρου γιατί τα σχόλια στο μπλογκ του Α.Χ είναι κλειστά κι επομένως δεν υπάρχει η δυνατότητα για δημόσιο αντίλογο απ’ όποιον θα το επιθυμούσε.

Θα μου πεις, καλά κάνει από μία άποψη, γιατί αλλιώς θα έγραφε ο κάθε πικραμένος τον πόνο του στα σχόλια και θα χανόταν το τόπι –όπως γίνεται κι εδώ καμιά φορά άλλωστε. Αυτό όμως δεν αρκεί ως δικαιολογία. Θα μπορούσε απλώς να ενεργοποιήσει τη δυνατότητα προέγκρισης σχολίων, ώστε να αποφύγει τις ύβρεις και τις κακεντρέχειες από κάθε κατεύθυνση, ή ακόμα και τα ασφαλίτικα σχόλια.

Για να το θέσω διαφορετικά, ας υποθέσουμε ότι κάποιος διαβάζει αυτό το κείμενο, διαφωνεί ή και εξοργίζεται με όσα διαβάζει και θέλει να μου απαντήσει, αλλά εγώ έχω κλείσει τα σχόλια. Δε θα ήταν λίγο άδικο; Θα μπορούσε μόνο να μου στείλει κάποιο προσωπικό μήνυμα με e-mail. Κι εν τέλει εκεί κατευθύνει και ο υιός Α.Χ την όποια ανάδραση με τους αναγνώστες της ανάρτησης του. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο.

Πρώτα, κάποιες εισαγωγικές παρατηρήσεις σε αυτόν τον αντίλογο – που πρέπει να ιδωθεί ακριβώς ως τέτοιος, δηλαδή αντί-λογος σε κάποια επιμέρους σημεία, κι όχι συνολική απάντηση ή πολιτικός λόγος με ολοκληρωμένη αντιπαράθεση.

Κάποιοι σύντροφοι λένε ότι η ανάρτηση του χαλβατζή είναι εγωκεντρική, με πολλές αναφορές στο πρόσωπό του και συνεπώς κάπως αλλαζονική. Αυτό όμως δικαιολογείται εν μέρει, γιατί ο Α.Χ περιγράφει πώς βίωσε ο ίδιος την εκτροπή και παραθέτει παραδείγματα που τον οδήγησαν σε αυτό το συμπέρασμα.
Τα παραδείγματα όμως συνιστούν μάλλον περιπτωσιολογία παρά απόδειξη. Έτσι αρκετά συμπεράσματα μένουν έωλα (πχ η εκτίμηση ότι το κόμμα βρίσκεται στη χειρότερη περίοδο της ιστορίας του), συνάγονται με γενικεύσεις ή λογικά άλματα και απαιτούν περαιτέρω τεκμηρίωση –σ’ ένα κείμενο που έχει ωστόσο ξεφύγει ήδη αρκετά σε έκταση.

Κάποιοι άλλοι σύντροφοι λένε ότι είναι απαράδεκτο να βγαίνει αυτό το γράμμα δημόσια, γιατί δίνει πάτημα στον ταξικό εχθρό, για να χτυπήσει το κόμμα σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Η αλήθεια είναι όμως πως από τη στιγμή που ο Α.Χ είχε φτάσει σε αυτά τα συμπεράσματα, είχε δικαίωμα και υποχρέωση να τα εκθέσει ευρύτερα. Το «ευρύτερα» βέβαια, δε σημαίνει απαραιτήτως δημόσια, τουλάχιστον όχι πριν εξαντλήσει κανείς κάθε μέσο που του παρέχει το κόμμα για να το πείσει για την άποψή του. Ακόμα και το συνέδριο.
Ούτε απαλάσσει τον Α.Χ. από την ευθύνη του για κάποια σημεία και διατυπώσεις, όπως πχ το «λαθρεπιβάτες στο τιμόνι του κόμματος». Κι είναι αυτά ακριβώς που διάλεξε να αξιοποιήσει και να αναπαράγει από το γράμμα του χαλβατζή ο αστικός τύπος – που δεν είχε βρει αντίστοιχο πάτημα στην αρχική του ανάρτηση για την αποχώρηση του από το κόμμα. Παρόλα αυτα θεωρώ ότι η δημοσίευση της επιστολής του ήταν στα όρια του θεμιτού και χρήζει πολιτικής απάντησης, επί της ουσίας των όσων λέει.

Η δική μου ένσταση έχει να κάνει κυρίως με τη χρονική στιγμή που επέλεξε να το κάνει. Όχι τόσο επειδή είναι μια κρίσιμη καμπή για το κίνημα και την ταξική πάλη. Όποια στιγμή κι αν το δημοσίευε, λίγο πολύ αυτό θα ίσχυε. Αλλά επειδή το έκανε σε μια περίοδο, που τα πάντα μυρίζουν εκλογές και τα αστικά επιτελεία θα χρησιμοποιήσουν οτιδήποτε για να θολώσουν τα νερά και να ψαρέψουν συνειδήσεις.
Έχουν περάσει δύο σχεδόν χρόνια από τότε που έστειλε το γράμμα στην κε του κουκουέ, και ενάμισης χρόνος απ’ τη στιγμή που έφυγε απ’ το κόμμα και άνοιξε το μπλογκ του. Γιατί δεν το δημοσίευσε νωρίτερα; Τι μεσολάβησε και του άλλαξε γνώμη; Τα γεγονότα της 12ης φλεβάρη; Σε κάθε περίπτωση η χρονική στιγμή που επέλεξε ήταν μάλλον άστοχη.

Υπάρχουν επίσης κι αυτοί που λένε ότι η ανάρτηση του Α.Χ λέει πολλά πράγματα, αλλά χωρίς πολλή ουσία από πολιτική άποψη. Δε συμφωνώ ακριβώς. Κατά την προσωπική μου αντίληψη ο Α.Χ θέτει δύο σοβαρά πολιτικά ζητήματα.

Το πρώτο έχει να κάνει με την –κατά τον ίδιο- μετατροπή της αντιιμπεριαλιστικής γραμμής συσπείρωσης του ααδμ σε αντικαπιταλιστική. Κάτι που συνδέεται άμεσα με την εκτίμηση για το χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού και τη θέση του στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα.
Αυτό το θέμα χρήζει ειδικής ανάρτησης, την οποία έχω αναβάλλει επανειλημμένα το τελευταίο διάστημα, κύριως λόγω προσωπικής αδυναμίας να πιάσω ολοκληρωμένα το θέμα. Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω επί του παρόντος, είναι η στάση αρκετών σχολιαστών που πρόσκεινται σε δυνάμεις του εξωκοινοβουλίου. Αντί να κρατήσουν αυτό το σημείο απ’ όσα λέει ο Α.Χ και να το αξιοποιήσουν, για να υποστηρίξουν πχ ότι η ‘στροφή’ του κκε δικαιώνει τη δική τους πολιτική εκτίμηση για μια σειρά ζητήματα, επιλέγουν να σταθούν σε άλλα σημεία και να μιλήσουν πχ ‘για φραξιονισμό και αντιδημοκρατική λειτουργία στο κκε’ για να «δικαιώσουν» την ύπαρξη αυτών ακριβώς των χαρακτηριστικών στις δικές τους γραμμές. Αλλά αυτό κι αν είναι το λιγότερο.

Το δεύτερο έχει να κάνει με την πολιτική μας στο θέμα των συσπειρώσεων και σ’ ένα δεύτερο επίπεδο με τη σύνδεση του οικονομικού με τον πολιτικό, ιδεολογικό αγώνα. Κάποιες από τις παρατηρήσεις του Α.Χ για τη δομή και λειτουργία των συσπειρώσεων (παμε, μασ) είναι καίριες και βάσιμες. Υπάρχουν όμως δύο βασικές ενστάσεις.
Το πρόβλημα της σχέσης των συσπειρώσεων με την οργανωμένη πρωτοπορία είναι διαχρονικό. Η πανσπουδαστική για παράδειγμα δεν είχε ποτέ τις δομές που έχει το μασ με τους εκλεγμένους αντιπροσώπους και τις συνδιασκέψεις, κι αυτό παρά τη διαρκή κι ηρωική της άνοδο στα χρόνια της ανασυγκρότησης (άλλο αν το μασ δε συνοδεύει τις δομές και με αποτελέσματα).

Αφετέρου όποιος διαβάσει προσεκτικά το κομμάτι της επιστολής για την παρέμβασή μας στο κίνημα και τις μάζες, θα διαπιστώσει ότι ο Α.Χ ουσιαστικά διαφωνεί με την ίδια την ύπαρξη του παμε (δε θεωρούσε τη συγκρότησή του μονόδρομο). Κι αυτή η βασική διαφωνία του επισκιάζει (αν δεν ακυρώνει) τις υπόλοιπες για όλα τα επιμέρους. Παρόλ’ αυτά ο Α.Χ επιλέγει να μην την αναλύσει διεξοδικά κι απλώς την υπονοεί.

Παρακάτω, επαναλαμβάνει τη θέση του λένιν ότι την ταξική πάλη συναποτελούν ο οικονομικός, ο πολιτικός και ο ιδεολογικός αγώνας, που είναι ανασπόσπαστοι μεταξύ τους. Αφήνοντας να εννοηθεί ότι το κόμμα προβάλλει –ακόμα και στα συνδικάτα- μόνο το τρίτο, δηλ τη ζύμωση για το σοσιαλισμό, υποβαθμίζοντας τ’ άλλα δύο μέρη που οδηγούν στο στρατηγικό στόχο. Μπαίνει όμως το ερώτημα. Δεν είναι ακριβώς σε περιόδους κρίσης που αναδεικνύεται εκ των πραγμάτων η σημασία της ζύμωσης του στρατηγικού στόχου ως εναλλακτικής πρότασης στα αδιέξοδα του συστήματος, η οποία δένει και με τα πιο «μικρά» μέτωπα πάλης;

Ωστόσο, αυτό που πρωτίστως φαίνεται να απασχολεί τον Α.Χ, περισσότερο κι από την ουσία της εκτροπής που καταγγέλλει, είναι ο τρόπος με τον οποίο έγινε. Βάσει σχεδιασμού και από τα πάνω. Με εκφοβισμό και εξαγορά όσων καταλάβαιναν κάποια πράγματα. Με όχημα τη νεολαία. Με στοχοποίηση των ανήσυχων και των διαφωνούντων. Την ταύτιση τους με σκιάχτρα και προβοκάτορες. Με σταδιακή διολίσθηση σε μεσοβέζικες διατυπώσεις και αργότερα στην αντικατάσταση των θέσεων του κόμματος. Με άλλα λόγια στα «μουλωχτά».

Δεν είμαι σε θέση να επιβεβαιώσω ή ν’ απορρίψω με στοιχεία όσα λέει ο Α.Χ, αλλά κάποιοι από τους ισχυρισμούς του είναι αρκετά προβληματικοί. Αν πιστεύει πχ ότι κάποια ανώτατα στελέχη «καταλαβαίνουν τι γίνεται» αλλά συναινούν δια της σιωπής, για να μην χάσουν τη θέση τους και εξαγοράζονται, αμφισβητεί εμμέσως τη δυνατότητα του επαγγελματικού στελέχους ενός κκ, να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του, ή να διαφωνήσει σε ένα ζήτημα και να διαχωρίσει τη θέση του από την πλειοψηφία. Τίθεται συνεπώς εν αμφιβόλω, συνολικά η δυνατότητα σωστής λειτουργίας του θεσμού του επαγγελματικού στελέχους (σημειωτέον ότι υπήρξε κι ο ίδιος τέτοιο στέλεχος).
Αν πάλι πιστεύει ότι μια μερίδα της καθοδήγησης κατόρθωσε να επιβάλει «στα μουλωχτά» την εκτροπή από το πρόγραμμα και τις κομματικές αναλύσεις, αμφισβητεί έμμεσα –αν όχι ευθέως- τη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος στο οποίο βρέθηκε κι έδρασε. Άρα το παιχνίδι ήταν χαμένο εξ αρχής.

Το μόνο στοιχείο που μπορεί να επιβεβαιώσει ένας εξωτερικός παρατηρητής είναι η αναφορά στις θέσεις του 10ου συνεδρίου της κνε στην αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική γραμμή. Αυτή όμως έγινε στις θέσεις του κσ, που είναι συλλογικό, καθοδηγητικό όργανο και πέρασε από το συνέδριο, που είναι το ανώτερο όργανο, κι όχι με κάποια συνωμοσία, ή πλάγια μέθοδο.

Αυτό το κεφάλαιο της «διολίσθησης» προσωπικά μου θυμίζει μια αποστροφή του λιγκατσόφ στο βιβλίο του για το γκόρμπι. Στα πρώτα χρόνια της περεστρόικα, η σοβιετική ηγεσία μιλούσε για «διαφορετικές μορφές υλοποίησης της σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας». Αυτό αργότερα, έφτασε να γίνει δια της παραφθοράς «διαφορετικές μορφές σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας». Για να διολισθήσει τελικά στη φράση «διαφορετικές μορφές ιδιοκτησίας» που εισήγαγε κι επίσημα τον καπιταλισμό στη σοβιετική οικονομία.

Η περίπτωση της σοβιετίας προσφέρεται για περισσότερους ιντριγκαδόρικους συνειρμούς και παραλληλισμούς με το θέμα μας.
Ένα συνέδριο που σηματοδοτεί τη στροφή στη γραμμή του κόμματος. Η κομσομόλ που είχε φτάσει να έχει δεκάδες εκατομμύρια μέλη στη δεκαετία του 80’ (χωρίς να δέσει διαλεκτικά την ποσότητα με την ποιότητα). Ο γκόρμπι που κρατούσε για τον εαυτό του ρόλο εξισσοροπιστή, αλλά τελικά είχε πρωταγωνιστική εμπλοκή στις ανατροπές. Το «γραφειοκρατικό θερμιδώρ» και το κάλεσμα προς τη βάση για «αντιγραφειοκρατική επανάσταση», αφού σε επίπεδο κορυφής έχει χαθεί η μάχη. Κι άλλα τέτοια ιντριγκαδόρικα, για να περνάει η ώρα.

Αρκεί όμως μια στροφή σε επίπεδο ηγεσίας, για να ακυρώσει τα επαναστατικά χαρακτηριστικά ενός κόμματος ή μιας κοινωνίας; Οι κορυφές καθορίζουν το σύνολο; Δε θυμίζουν κάπως αυτά την εκτίμηση του μ-λ ρεύματος για την εσσδ μετά το 56’; Αν υπάρχει βέβαια κάποιος βάσιμος, λογικός πυρήνας σε αυτή την εκτίμηση, το πιο σημαντικό δεν είναι αν είχαμε ακόμα σοσιαλισμό το 70’ και το 80’ αλλά να αποτρέψουμε την περεστρόικα που έρχεται.

Και ποια είναι τα κίνητρα αυτής της ηγετικής ομάδας, που αναφέρει ο Α.Χ; Ποιες δυνάμεις την ανέδειξαν; Και με ποιες βαθύτερες, κοινωνικές διεργασίες συνδέεται αυτή η ανάδειξη; Ποιοι λόγοι οδήγησαν σε αυτήν;
Η πορεία της εδα πχ κι η στροφή του κόμματος μετά το 56’, μπορεί να αποδοθεί στις τάσεις συμβιβασμού ενός μέρους του κινήματος, μπροστά στις δυσκολίες και τις θυσίες της σκληρής και μακράς παρανομίας του κόμματος, στις μεταπολεμικές συνθήκες. Η «σύγχρονη στροφή» τι ακριβώς έρχεται να εκφράσει;

Ο Α.Χ αναγνωρίζει αυτή την έλλειψη στο κείμενό του και λέει ότι χρειάζεται περεταίρω μελέτη για να απαντηθούν αυτά τα ζητήματα.
Αυτό που περιγράφει όμως, δεν επιδέχεται πολλών ερμηνειών. Δεν αναφέρεται απλώς σε μια λανθασμένη πολιτική γραμμή, που μπορεί να καταστεί ολέθρια (αυτό θα ήταν ζήτημα προς συζήτηση). Κάνει λόγο για μια σχεδιασμένη εκτροπή που μεθοδεύτηκε από τα πάνω. Με άλλα λόγια περιγράφει ένα είδος «περεστρόικα», μια αντεπανάσταση σε μικρογραφία  εντός του κκε (εξ ου κι ο συνειρμός με το λιγκατσόφ, που δεν ήταν εντελώς άσχετος).

Κι αυτό μόνο ένα πράγμα μπορεί να σημαίνει. Ότι ο ταξικός εχθρός έχει βάλει στο χέρι το κκε και το οδήγησε στην εκτροπή. Αυτή φαίνεται να είναι σε τελική ανάλυση η εκτίμηση του Α.Χ., (κι ας μην το αναφέρει ξεκάθαρα). Για αυτό καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το κόμμα διανύει την χειρότερη περίοδο της ιστορίας του. Γι’ αυτό πιθανότατα λέει κι ότι ο αστικός τύπος προβάλλει –ολοένα και πιο συχνά- με εκθειαστικά σχόλια τη δράση του κκε και του παμε.

Αυτή η εξήγηση όμως πείθει ελάχιστο κόσμο, από εξωτερικούς παρατηρητές ή οργανωμένους συντρόφους, γιατί προσκρούει στην άμεση, καθημερινή εμπειρία τους, πρώτα απ’ όλα. Γι’ αυτό και πολλοί από αυτούς, υποδέχονται με θυμό ή και με ειρωνεία το γράμμα του χαλβατζή και τα πολιτικά του συμπεράσματα, ακόμα κι αν συμφωνούν (ή προβληματίζονται) με επιμέρους σημεία του.
Όποιος έχει καταλήξει στα ίδια συμπεράσματα με τον Α.Χ και θέλει να πείσει γι’ αυτά τον κόσμο του κουκουέ (συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου σε αυτόν) οφείλει να το κάνει με πολύ πιο πειστικό τρόπο και κυρίως με τεκμήρια κι ονόματα. Ή αλλιώς να περιμένει τα γεγονότα να τον επιβεβαιώσουν, ή να τον διαψεύσουν.

Κλείνω αυτήν την ανάρτηση με μια παρατήρηση για τα σκιάχτρα, που έκανε κι ο Α.Χ στο δικό του κείμενο. Πρέπει να μάθουμε να κρίνουμε την πολιτική ουσία μιας τοποθέτησης, χωρίς να την τσουβαλιάζουμε και να την ταυτίζουμε με διάφορα σκιάχτρα: πχ πράκτορες, τροτσκιστές, μίσθαρνα όργανα, και πάει λέγοντας. Κι αυτό ισχύει γενικώς, κι εκατέρωθεν. Όχι μόνο από τη μία πλευρά.
Ελπίζω τα σχόλια να μην κινηθούν σε αυτό το επίπεδο και να μην ξεπέσουν σε συγκρίσεις πέους, ραντεβού θανάτου για ξύλο, κι άλλα τέτοια «συντροφικά» κι ασφαλίτικα.

Ως υστερόγραφο: υπενθυμίζω μια παλιότερη ανάρτηση της κε του μπλοκ, για το δεκέμβρη του 08’, όπου είχε ανοίξει μια αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση στα σχόλια για μια σειρά ζητήματα, μεταξύ ενός ανώνυμου και του «κάποιου που σκέφτεται». Σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να είναι μάλλον άσχετη με το θέμα μας. Ή μήπως όχι;

ΕΑΑΚ - Το πρώτο αίμα

Αφού χάσαμε την επιλογή κωστόπουλου, με το κλείσιμο της ιμακο, η κε του μπλοκ επιστρέφει στα "εμπορικά κείμενα" με το πρώτο μέρος του αφιερώματος για τα 20χρονα εαακ, που αναφέρεται στα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της. Το δεύτερο μέρος, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα ανέβει μέσα στον επόμενο μήνα. Καλή ανάγνωση.

Εν αρχή ην η διάσπαση. Μετά η κατάρρευση ή η ανατροπή για τους συντρόφους που έμειναν στο κουκουέ. Και μετά το χάος. Ή μάλλον το οργανωμένο χάος των εν ελλάδι σχημάτων. Και η ανάμνηση μιας κάποτε ενιαίας κνε με τις μπαχαλεμένες οργανωτικές που χαώθηκαν. Κι έμειναν ονόματα επί χάρτου, εκ των οποίων τα περισσότερα απογοητεύτηκαν κι ιδιώτευσαν.

 

Σχήματα χωρίς ιστορία όμως είναι σχήματα χωρίς μέλλον. Γι’ αυτό αφήνουμε τα ανιστόρητα λεκτικά σχήματα και περνάμε στην πρώτη μαρτυρία που παρατίθεται σε μορφή διαλόγου χάριν ευκολίας και της καλύτερης ροής του κειμένου.

.

Η πρώτη μου εικόνα είναι απ’ τις αρχές του '88, στην 7η παναθηναϊκή συνδιάσκεψη, η οποία αν θυμάμαι καλά πρέπει να εξέλεγε αντιπροσώπους για το 4ο συνέδριο. Υπήρχε όμως ήδη σε εξέλιξη η διαμόρφωση κι η διαμάχη των διάφορων τάσεων που δυστυχώς έφτανε και μέχρι το ξεκατίνιασμα. Πχ ο τάδε κεράτωσε τη δείνα, ή ο άλλος είναι ασταθές στοιχείο στην προσωπική του ζωή, να μην τον ψηφίσουμε.

Αλλά εγώ ήμουν πιτσιρικάς τότε και δεν έδινα σημασία. Αυτά τα κατάλαβα αργότερα, που τα είδα από άλλο πρίσμα. Ήδη από τότε όμως, υπήρχαν τάσεις εντός της κνε, οι μεν αργότερα ονομάστηκαν "γραψαίοι" ή "κνε-γράψα", οι δε "κωτσαντήδες", από το όνομα του σήφη κωτσαντή που ήταν ο υπεύθυνος της προσυνεδριακής επιτροπής της κνε, την οποία διόρισε η κε του κκε μετά την καθαίρεση του κσ.

.

-Σα να λέμε φουρτουνάκηδες και βροντάκηδες.

-Για πολλά μέλη που δεν καταλάβαιναν τη φύση της διαπάλης, πες το κι έτσι. Εδώ να πω πως πάρα πολλά μέλη της κνε δεν είχαν ιδέα για τη διαπάλη που γίνονταν εντός της οργάνωσης. Κι αν θες τη γνώμη μου, όταν υπάρχουν διαφωνίες, η εσωκομματική κουλτούρα πρέπει να επιβάλλει να συζητώνται ανοιχτά και χωρίς υπεκφυγές, χαρακτηρισμούς κι αποκλεισμούς μπροστά στα μέλη όλης της οργάνωσης και αυτή να αποφασίζει. Ο γιώργος γράψας ήταν ο γραμματέας και μαζί του έφυγε το μεγαλύτερο κομμάτι της νεολαίας. Κι ο κωτσαντής είναι σήμερα στέλεχος του κουκουέ κι ήταν τότε με τη γραμμή του κόμματος για τον ενιαίο συνασπισμό. Αλλά πολλοί κωτσαντήδες έφυγαν αργότερα με τη διάσπαση του '91.

.

Μια δεύτερη εικόνα που έχω είναι από το φεστιβάλ του 89’. Είχα αναλάβει που λες από το σύντροφο που με καθοδηγούσε να πάρω ένα μαγνητοφωνάκι και να ηχογραφήσω την ομιλία του σύντροφου γράψα.

-Ιστορική ομιλία. Και πώς ήταν;

-Εντάξει, έχουν περάσει πολλά χρόνια και δε θυμάμαι τι έλεγε. Θυμάμαι όμως τις αντιδράσεις του κόσμου, που ήταν ανάμικτες. Κάποιοι τον αποδοκίμασαν, πολλοί όμως τον χειροκρότησαν επιδοκιμάζοντας.

-Κι ο καθοδηγητής σου; Έχει ακόμα την κασέτα;

-Δεν ξέρω. Υποθέτω πως ναι. Αλλά έχω χάσει τα ίχνη του. Έφυγε το 91’ με το συνασπισμό, αλλά μετά ξαναγύρισε στο κουκουέ. Σε εκείνο το φεστιβάλ, το 15ο αν δεν απατώμαι, είχα μείνει και μετά, για το ξεστήσιμο, κι είχα πετύχει την αλέκα –γραμματέα της κοα τότε και πολύ πιο γεμάτη- να συζητάει σε έντονο ύφος με στελέχη της νεολαίας σχετικά με το συνασπισμό. Τότε είχε γίνε και μεγάλος ντόρος για το σύνθημα του φεστιβάλ. Ενώ ήταν να λέει με το συνασπισμό για την αριστερά, ή κάτι παρόμοιο, τελικά μπήκε -αν θυμάμαι καλά- το σύνθημα που έλεγε περίπου το εξής: "η νεολαία αναζητά την αριστερά..." για να μην υπάρχει αναφορά στο συνασπισμό, με την συγκρότηση του οποίου υπήρχαν πολλές διαφωνίες.

-Αυτά έγιναν σεπτέμβρη του 89. Πιο νωρίς είχε σχηματιστεί κι η κυβέρνηση τζανετάκη.

-Ναι, αλλά δεν είχα φύγει τότε. Θυμάμαι ότι οι γονείς μου –που ήταν κι αυτοί του κόμματος- είχαν στραβώσει κάπως, και γενικά ο κόσμος μας είχε μουδιάσει, αλλά δεν μπορούσα να αντιληφθώ περισσότερα πράγματα σαν πιτσιρικάς που ήμουν, είχα και την αντίληψη πως το κόμμα ξέρει.  Έφυγα το 91’ στη διάσπαση με το συνασπισμό, στον οποίο όμως επί της ουσίας δεν οργανώθηκα ποτέ.

-Πριν πεις πώς και γιατί, ανοίγω παρένθεση, για να πω εδώ δυο σκηνικά από αυτές τις εκλογές που έχω ακούσει από άλλους. Ό,τι θες το διορθώνεις ή το επιβεβαιώνεις.

Όταν έκλεισε η συμφωνία για την κυβέρνηση τζανετάκη, ο γράψας ήταν με την αποστολή της κνε στο φεστιβάλ της ποδν, στη βόρειο κορέα, όπου ήταν προσκεκλημένοι κι οι ρηγάδες. Κι ένας μη αστικός μύθος λέει ότι οι κορεάτες διοργανωτές είχαν μπερδέψει την προσφώνηση ‘σύντροφος’ με τη γνωστή ελληνική λέξη με τα τρία άλφα. Κι έτσι κάλεσαν στο βήμα να μιλήσει τον μαλ... τάδε. Που μάλλον ήταν από τους άλλους, οπότε ούτε γάτα ούτε ζημιά.

.

Το δεύτερο παραλειπόμενο είναι από την προεκλογική συγκέντρωση του ενιαίου συνασπισμού στο σύνταγμα, τον ιούνη, που έπιανε όλη σχεδόν τη σταδίου κι έφτανε μέχρι την ομόνοια, όπου είχε την ίδια ώρα συγκέντρωση μια τραβεστί.

-Μάλλον ήταν η.. αλόμα. Έκανε κι αυτή προεκλογικές συγκεντρώσεις!

-Κι είχαμε μια ενδιαφέρουσα ειρηνική συνύπαρξη. Το νοέμβρη όμως οι περισσότεροι είχαν χάσει τον αρχικό ενθουσιασμό μετά την ψυχρολουσία, κι η συγκέντρωση μόλις έφτανε ως το άγαλμα του κολοκοτρώνη.

.

-Το περιστατικό με το φεστιβάλ της ποδν στη β. κορέα, η αλήθεια είναι πως δεν το γνωρίζω, οπότε δεν μπορώ να πω κάτι για αυτό! Ας γυρίσουμε στα δικά μας. Μετά από τη διάσπαση του 89' αφενός άρχισε η κνε να παραλύει (οι όβες μαζεύονταν αραιά και χωρίς ουσιαστικό επίδικο), αφετέρου άρχισε να αλλάζει σταδιακά η φυσιογνωμία της, σε κάποια πράγματα. Θυμάμαι για παράδειγμα ότι είχαμε προσπαθήσει να στήσουμε θεματικές όβες (λόγου χάρη υπήρχε σκέψη για οβες... ενδιαφερόντων όπως αθλητικές, ηλεκτρονικών υπολογιστών κλπ)... Θυμάμαι επίσης χαρακτηριστικά την καθοδήγηση να μας λέει πως η κνε έχει...γεράσει, χρειάζεται να το ρίξουμε στα πάρτυ και άλλα τέτια...  

Τότε είχαν βγει κι εκείνα τα συλλεκτικά πρωτοσέλιδα του οδηγητή με  "ο"  ένα φαγωμένο μήλο, σαν το σήμα της apple, για να δείξει ότι η κνε περνάει στη νέα εποχή. Κάπου πρέπει να  έχω κρατήσει κάποια από αυτά τα φύλλα. Έβαζε κι η κνε ναρ τότε τον οδηγητή της νεολαίας, αλλά το κουκουέ έκανε ασφαλιστικά μέτρα κι αναγκαστικά άλλαξε όνομα. Άρχισε να βγαίνει ως αριστερή παρέμβαση –νομίζω- και μετά το 92’ ως αναιρέσεις.

-Και τελικά πώς έφυγες;

-Εγώ κλονίστηκα το καλοκαίρι του 91’, με το πραξικόπημα στη σοβιετική ένωση. Εδώ επικρατούσε αμηχανία και πλήρης σύγχυση, που την έβλεπες να περνάει και στην εφημερίδα. Αν και ο ρίζος κράτησε μάλλον μια στάση διακριτικής υποστήριξης στην όλη υπόθεση. Εν πάση περιπτώσει όταν βλέπεις το κκ να τίθεται εκτός νόμου στην χώρα που πίστευες ότι οικοδομούσε σοσιαλισμό τόσα χρόνια, κάτι γκρεμίζεται μέσα σου. Και μπορεί να μην είχαν πολλοί τέτοια πολιτική μετατόπιση, όπως εγώ –προς το ναρ- με αυτήν την αφορμή, αλλά νομίζω ότι πολλοί σύντροφοι ένιωσαν μέσα τους αυτή την αποκαθήλωση.

.

Εν τω μεταξύ γίνεται και η διάσπαση με το συνασπισμό και  φεύγει άλλο ένα κομμάτι της νεολαίας με τον τάκη θεοδωρικάκο. Αλλά το κομμάτι αυτό διαλύθηκε πάνω στο μήνα, δεν κράτησε για να φτιάξει κάτι συγκροτημένο, αντίστοιχο της κνε-ναρ για παράδειγμα. Είχα κρατήσει κάποιες επαφές από τη συνοικία με μερικά παιδιά από την κνε-ναρ που μου έδιναν να διαβάσω παλιότερα τεύχη του πριν, γιατί τότε, το πριν κυκλοφορούσε ως μηνιαίο περιοδικό, και μετά βγήκε ως κυριακάτικη εφημερίδα. Κι εκεί έβρισκα κάποιες αναλύσεις –του δελαστίκ, μια συνέντευξη του βαζιούλιν κτλ- που προέβλεπαν ένα χρόνο πριν, ακριβώς όσα ζούσαμε τότε.

Φτάνουμε λοιπόν φθινόπωρο του 91’. Φεύγω στην πάτρα για να γραφτώ στο τει κι από την αθήνα φεύγουν δύο συνδέσεις. Μία από την κνε που άρχιζε να αναδιοργανώνεται και μία από τους συντρόφους της κνε ναρ που είχα επαφή. Τους πρώτους μήνες κράτησα αποστάσεις απο παντού, γιατί ήμουν μπερδεμένος κι ήθελα να κατασταλάξω κάποια πράγματα μέσα μου.

Πρώτη φορά έδωσα το «παρών» σε μια αντιπολεμική επιτροπή, στον απόηχο του πολέμου στον περσικό. Μαζεύουμε υπογραφές, βάζω το όνομά μου, και έτσι γνωρίστηκα με τους συντρόφους της κνε και της κνε-ναρ.

.

-Και τελικά πώς έγειρε η πλάστιγγα προς το ναρ;

-Ίσως φανεί περίεργο με τα σημερινά δεδομένα, αλλά τότε η κνε-ναρ ήταν πιο κοντά στην εικόνα της παλιάς κνε, όπως την είχα εγώ στο μυαλό μου, με την οργάνωση,τις δουλειές, τις χρεώσεις κλπ. Σταδιακά και όσο αυτά που σκεφτόμουν ωρίμαζαν, έβλεπα πως η αντίληψη του ενιαίου μετώπου πάλης της νεολαίας της κνε που πέρασε μετέπειτα στην κνε-ναρ, μπόλιασε την εαακ σε αει και τει και αυτό σαν κεντρική αντίληψη συμμαχιών στη νεολαία με έβρισκε σύμφωνο. Ηταν και η γενικότερη αντίληψη-κριτική  του ναρ για τη συγκυβέρνηση του ενιαίου συνασπισμού με τη νδ και το πασοκ, όπως κι η διάθεσή του για γενικότερη συζήτηση για τον σοσιαλισμό και τι πήγε στραβά που με έβρισκε σύμφωνο.

.
-Κι οι συσχετισμοί γιατί άλλαξαν; Πως μαζικοποιήθηκε η ΚΝΕ στο ΤΕΙ;

-Αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Σίγουρα όμως έπαιξε ρόλο και το μαθητικό, όπου η κνε είχε δυνάμεις και της έρχονταν έτοιμος κόσμος στα πανεπιστήμια. Αν θέλω όμως σαν κομμουνιστής να είμαι τίμιος και ειλικρινής, θα πρέπει να σου πω πως εδώ ευθύνεται και η κνε-ναρ.  Η οποία τότε, πέρα από την σωστή κατά τη γνώμη μου αντίληψή της για τα μέτωπα, την εκπαίδευση,  την καπιταλιστική αναδιάρθρωση και τις συνέπειες στη ζωή της νεολαίας συνολικά, στην προσπάθειά της να εξηγήσει την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, υιοθέτησε σοβαρές λαθεμένες αντιλήψεις, ειδικά όσον αφορά τον ρόλο και τον χαρακτήρα μιας σύγχρονης κομμουνιστικής οργάνωσης νεολαίας τον οποίο υποτίμησε για πολύ καιρό.

 .

-Κι η εαακ πότε ιδρύθηκε;

-Στις εκλογές του ’91 υπήρχε σίγουρα εαακ, είχε κατέβει με αυτό το όνομα. Το ’89 είχε κατέβει η πανσπουδαστική, με τα παλιά της αρχικά ως πσκ. Και το ’90 ήταν μεταβατική χρονιά, που κατέβηκαν τα αριστερά, αντισυναινετικά ψηφοδέλτια, αν θυμάμαι καλά το όνομα. Μες στη χρονιά που ακολούθησε, ’90-91, είχε γίνει μια συνάντηση μεταξύ ρήγα-συσπειρώσεων και κνε-ναρ και δημιουργήθηκε η εαακ.

 .

-Δε σου φαίνεται κάπως αντιφατικό που δημιουργήσατε την εαακ μαζί με το ρήγα, που είχε παραδοσιακά κόντρα με την κνε, συνεπώς και με το κομμάτι εκείνο που αργότερα θα συγκροτούνταν ως κνε-ναρ;

-Από μία άποψη ναι, αλλά είχε γίνει ήδη μια προεργασία, με την αντίληψη για το ενιαίο μέτωπο παλης της νεολαίας που είχε διαμορφωθεί ως γραμμή της κνε στην 7η σύνοδο του κσ το '87 και αποτέλεσε την απόφαση του 4ου συνέδριου, το ’88.

.

-Ποιες ήταν μετά οι σχέσεις με την πανσπουδαστική στο τει;

-Δεν είχαμε το σημερινό κλίμα που δυστυχώς επικρατεί ανάμεσα στην εαακ και την πκσ σε πανελλαδικό επίπεδο. Συνήθως κατεβάζαμε διαφορετικά πλαίσια βέβαια, αλλά πολλές φορές συνεργαζόμασταν στις συνελεύσεις ανάλογα την περίπτωση. Κι αυτό το πνεύμα κράτησε τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του '90 που έφυγα από το τει και που για αυτό μπορώ να μιλήσω.

-Τι θυμάσαι έντονα από τις εμπειρίες σου στα συνδικαλιστικά;

-Θυμάμαι την πρώτη φορά που βγήκα να μιλήσω ως εαακίτης και βγήκε ένας πασόκος και μου έκανε προσωπική επίθεση, για να ψαρώσω. Μετά είδα ότι το έκανε κατά σύστημα σε κάθε πρωτοετή που έβγαινε να μιλήσει, για να του σπάσει τον τσαμπουκά και να τον φέρει στα μέτρα του.

-Νόμιζα ότι στην πάτρα, λόγω και του τεμπονέρα, είχατε κάπως καλύτερες σχέσεις με τους πασόκους.

-Όχι, δεν πήγαινε έτσι. Αυτό που έγινε όμως ήταν ότι στις επόμενες εκλογές το '93 αν θυμάμαι καλά το εαμ, η οργάνωση του τεμπονέρα στήριξε το πασοκ! Εντελώς λαθεμένη γραμμή κατά τη γνώμη μου.

.

-Κάτι άλλο που θυμάσαι;

-Θυμάμαι τον πρόεδρο του τει, έναν δεξιό, πανέξυπνο αλλά αντιπαθέστατο, που όταν γύρισε από ένα ταξίδι στην κούβα, μέσα 90’, μας έδειχνε ένα χαρτονόμισμα κι έλεγε χαιρέκακα: τις πήδηξα όλες τις κουβανές με ένα τέτοιο. Και στο λέω αυτό, γιατί τότε αυτή η κριτική καφενείου ήταν πολύ διαδεδομένη για τις χώρες του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, και το να υπερασπίζεσαι την κομμουνιστική σου αναφορά και στράτευση ήταν στην καλύτερη μια...γραφική συμπεριφορά για τον πολύ κόσμο.

.

Σε κάποια άλλη φάση που αντιδρούσαμε για τα erasmus, έρχεται στα τραπεζάκια και μας λέει: γιατί αντιδράτε; Αύριο κιόλας μπορώ να στείλω όποιον από εσάς θέλει στο πρόγραμμα. Και γιατί το έλεγε αυτό; Εμείς αντιδρούσαμε συνολικά στον έρασμο γιατί ήταν πρόγραμμα της εοκ. Αλλά βάζαμε κοντά στα άλλα ζήτημα ότι είναι μόνο για λίγους κι εκλεκτούς. Οπότε σου λέει: μπορώ να στείλω όποιον θέλετε στο πρόγραμμα, τι αντιδράτε; Μετά όμως ο έρασμος έπαψε σταδιακά να είναι ζήτημα αιχμής, και δεν το έβλεπες καν σε φοιτητικά πλαίσια.

.

Αντί επιλόγου... μια αναφορά σε μια ιστορία από εκείνα τα χρόνια, που τη μάθαμε από άλλη σφισσα και θα είναι κριμα να μην καταγραφεί. Ο αχμμετ –το σχήμα εαακ στους μεταλλειολόγους- δημιουργήθηκε με τη συνδρομή ναριτών, συσπειρωσάδων και της κνε! Όχι της κνε-ναρ, της αυθεντικής. Γι’ αυτό κι ονομάζεται αριστερός χώρος κι όχι ανεξάρτητος, αυτόνομος ή κάτι παρόμοιο.

Τι είχε συμβεί;

Ήταν μια κίνηση τακτικής, επειδή δε θέλαμε να αφήσουμε ζωτικό χώρο στο πολυτεχνείο για τους συνασπισμένους, που είχαν κάποιες δυνάμεις στους μεταλλειολόγους. Γι’ αυτό κατεβήκαμε εκείνη την χρονιά με τον αχμμετ και την επόμενηκανονικά ως πανσπουδαστική. Ενώ ο συν μπήκε τελικά στο πολυτεχνείο το 92’ με τον τσίπρα, που έφτιαξε στους πολιτικούς μηχανικούς τον εγκέλαδο.

Υγ: η κε του μπλοκ, παρακαλεί γονυπετής τον κάτοχο της κασέτας με την ομιλία του γράψα από το φεστιβάλ του 89', να επικοινωνήσει μαζί της, ή να ανεβάσει ο ίδιος το υλικό που έχει στο διαδίκτυο.

Για το κόμμα νέου τύπου

Κάποια πράγματα μοιάζουν χιλιοειπωμένα, αλλά δεν χάνουν το ενδιαφέρον τους. Αρκεί να τα αναλύουμε ουσιαστικά, χωρίς να τα επαναλαμβάνουμε μονότονα, μέχρι να γίνουν κλισέ. Κι ένα από αυτά είναι ο αναντικατάστατος ρόλος της πρωτοπορίας και του κόμματος.

Δώστε μου μια οργάνωση επαναστατών και θα κινήσω τη ρωσία, έλεγε ο λένιν σύμφωνα με ένα πρόσφατο αφιέρωμα του ριζοσπάστη. Μια φράση που θυμίζει τα λόγια του αρχιμήδη για τον μοχλό. Ο μοχλός βέβαια δεν είναι παρά ένα μέσο που διαμεσολαβεί για την επίτευξη του σκοπού, χωρίς να γίνεται το ίδιο αυτοσκοπός. Αν και σε μια διαλεκτική σχέση ο ένας πόλος μπορεί να μετατραπεί στο αντίθετό του. Το κόμμα μπορεί να γίνει από μέσο αυτοσκοπός. Κι ο σοσιαλισμός το μέσο που να αιτιολογεί κάθε κίνηση ή επιλογή της οργανωμένης πρωτοπορίας. Όπως έγινε εν μέρει στη σοβιετία.

Κάποιοι άλλοι πήραν τον τελικό σκοπό (που λέγεται και τέλος στα αρχαία ελληνικά), τον συνέδεσαν με το μέσο του κόμματος κι έφτασαν (δια)λεκτικά στο τέλος του κόμματος και της πολιτικής πρωτοπορίας, ως επαναστατικό υποκείμενο. Αν μείνεις χωρίς μοχλό όμως, κουνάς απλώς παλινδρομικά τη χούφτα σου, και περιμένεις τη γη να κινηθεί μεταφυσικά από μόνη της, χωρίς μοχλό, ακολουθώντας τις επαναστατικές ονειρώξεις σου και τον ιδεολογικό σου αυνανισμό. Ακολουθείς δηλ την πεπατημένη της άρνησης που δεν νοείται διαλεκτικά ως υπέρβαση και καταλήγει να είναι στείρα και αντιδραστική. Μια άρνηση της βιωμένης γραφειοκρατικής στρέβλωσης, που πετάει το μωρό μαζί με τα νερά, όπως ένα λυγισμένο κλαδί, που το στραβώνουμε από την ανάποδη, προσπαθώντας να το ισιώσουμε.

Έχουμε συνεπώς, αφενός κάτι μονολιθικό, που δε μπορεί να είναι πάντα αρκούντως διαλεκτικό, και αν έπαυε να είναι μονολιθικό, θα διαβρωνόταν εκ των έσω και θα κατέληγε δια της μετάλλαξης, μεταμοντέρνο ψηφιδωτό. Κι αφετέρου μικρές πετρούλες που απαρνούνται κάθε έννοια οργάνωσης, βάζουν εισαγωγικά στο πρώτο κάπα του κουκουέ (που δε το θεωρούν κομμουνιστικό), αλλά όπως είχε πει παλιότερα ο αποφθεγματικός σπαρίλας, σε αυτούς θα έπρεπε να μπαίνει σε εισαγωγικά το δεύτερο ‘κάπα’, διότι είναι εντελώς αμφίβολο αν αποτελούν κόμμα. Υπάρχουν βέβαια και μετωπικά σχήματα που επιχειρούν να ενώσουν δια-λεκτικά τα ασυμμάζευτα, εσωτερικεύουν στις γραμμές τους την πάλη και ενότητα των αντιθέτων, και παύουν να υφίστανται ως κάτι ενιαίο.

Έτσι παραμένει απολύτως υπαρκτή κι ουσιαστική εκείνη η «μικροδιαφορά», η οργανωτική και φαινομενικά δευτερεύουσα αντίθεση μεταξύ του λένιν και των τότε συντρόφων του, που οδήγησε στη διάσπαση του 1903 σε μπολσεβίκους και μενσεβίκους. Η  χαλαρή οργανωτική σχέση με όποιον είναι απεργός, φίλος, ή γενικά μες στα κινήματα, καθιστά νομοτελειακά έναν χώρο ουρά του κινήματος, χωρίς αυτοτελή παρέμβαση, αφού δεν έχει καν αυτοτελή ύπαρξη επί της ουσίας, και ακυρώνει αυτομάτως το ρόλο του ως πρωτοπορία.

Κάποιοι βιάστηκαν να ταυτίσουν την χρεοκοπία των μεταλλαγμένων, αναθεωρητικών κκ της δυτικής ευρώπης με την χρεοκοπία του κόμματος νέου τύπου κι ένιωσαν την ανάγκη να μιλήσουν για «κάτι διαφορετικό», που να αντιστοιχεί στην εποχή μας. Αν ο λενινισμός ήταν ο μαρξισμός της εποχής του ιμπεριαλισμού, «η δική μας εποχή είναι διαφορετική κι απαιτεί άλλου τύπου μαρξισμό και κατά συνέπεια νέου τύπου οργάνωση». Με άλλα λόγια, να διατηρήσουμε το πνεύμα αλλάζοντας το γράμμα.

Όλα αυτά μπορεί να θυμίζουν κάπως στους ποδοσφαιρόφιλους την ιστορία με το άρθρο 44 και τον νέο-νέο πανιώνιο, όπου προσθέτουμε κάθε φορά ένα «νέο», για να παραγράψουμε τα χρέη και τα αμαρτήματα του παρελθόντος. Επί της ουσίας όμως, η σύγχρονη φάση κοινωνικής εξέλιξης εξακολουθεί να είναι ο ιμπεριαλισμός, δηλ ο καπιταλισμός στο μονοπωλιακό του στάδιο. Παραμένουν τα κύρια χαρακτηριστικά όπως τα περιέγραψε ο βλαδίμηρος, ενώ υπάρχουν άλλα που εξελίσσονται κι επικαιροποιούνται. Από αυτή την άποψη δεν έχει «παλιώσει» η λενινιστική ανάλυση για το κόμμα νέου τύπου.

Κάποιες άλλες ερμηνείες έχουν στο επίκεντρό τους τη δομή ενός κόμματος και θεωρούν ότι αλλάζοντάς την, πχ επί το δημοκρατικότερον, θα μπορέσουν να λύσουν τα προβλήματα λειτουργίας του. Αντίληψη που μπορούμε να τη βρούμε και σε κλίμακα κοινωνίας κι οδηγεί σε τελική ανάλυση στην αγκαλιά της αμεσοδημοκρατίας.

Η δομή όμως υπάγεται στον σκοπό τον οποίο υπηρετεί. Συνδέεται διαλεκτικά με τη λειτουργία, αλλά έχει θέση μορφής, όχι περιεχομένου. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να φετιχοποιείται, από τη μία ή την άλλη πλευρά. Μπορεί πχ ένα μεταλλαγμένο κκ να διατηρεί εξωτερικά μερικά χαρακτηριστικά του κόμματος νέου τύπου (πχ υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία) αλλά να μην επικυρώνει με τη δράση του αυτόν τον τίτλο. Μόνο στη διαλεκτική τους σύνδεση με τον τρόπο λειτουργίας, αποκτούν πραγματική σημασία τα επιμέρους δομικά χαρακτηριστικά.

Αυτό δε σημαίνει ότι το κομμουνιστικό κόμμα δεν πρέπει να επιλέξει την πλέον κατάλληλη δομή που να υπηρετεί τον σκοπό του. Εφόσον έχουν περιγραφεί και κατακτηθεί οι βασικές αρχές λειτουργίας που θα το διέπουν, μπορούμε να πειραματιστούμε με το καλούπι ή και με το διαλεκτικό δίπολο δημοκρατίας-συγκεντρωτισμού, όπως έκαναν στον καιρό τους και οι μπολσεβίκοι, παίρνοντας υπόψη τους τις εκάστοτε αντικειμενικές συνθήκες.

Κλείνω το κείμενο, επισημαίνοντας μια βασική αντίφαση που χαρακτηριζει ένα οποιοδήποτε κομμουνιστικό κόμμα. Ενώ η δομή του αντανακλά διάφορες σύγχρονες κοινωνικές τάσεις και τον καταμερισμό εργασίας μεταξύ διευθυντικής κι εκτελεστικής εργασίας, το ίδιο (οφείλει να) είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας του μέλλοντος και να ενσαρκώνει κομμουνιστικές αρχές λειτουργίας. Συντροφικότητα, αυταπάρνηση, ουσιαστική συμμετοχή της βάσης στις αποφάσεις, συλλογικότητα, ίσα δικαιώματα με αυξημένες ευθύνες για τα πιο συνειδητοποιημένα στελέχη, ηθικά κίνητρα, υπερκάλυψη πλάνων.

Όλα αυτά λειτουργούν διαπαιδαγωγητικά προετοιμάζοντας κάθε σύντροφο ακριβώς για την κοινωνία του μέλλοντος, με την οποία και είναι δεμένα. Αλλιώς ισχύει ο συνήθης αφορισμός. Αν δε μπορείς να εξασφαλίσεις την εσωκομματική δημοκρατία, για παράδειγμα, πώς θα μπορέσεις να το κάνεις αργότερα στην κλίμακα μιας ολόκληρης κοινωνίας..;

Περί τυποεκδοτικής κι άλλων τινών

Η ανάρτηση αυτή έρχεται ίσως κάπως καθυστερημένα, αλλά από μία άποψη παραμένει επίκαιρη, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του το θέμα με τους χαλυβουργούς και την χρυσή αυγή, και την επίθεση που εξαπέλυσαν συγκεκριμένοι χώροι εναντίον του κόμματος, με αφορμή αυτό το ζήτημα.

Ας μιλήσουμε πρώτα επί της ουσίας. Σχετικά με την υπαγωγή στο άρθρο 99 η κε του μπλοκ είναι καλυμμένη από την ανακοίνωση του κόμματος. Δε θα ενεργοποιηθούν οι αντεργατικές ρυθμίσεις και θα καταβληθούν κανονικά τα δεδουλευμένα. Η υπαγωγή γίνεται για να ρυθμιστούν τα χρέη προς τους πιστωτές. Οπότε μέχρι νεωτέρας, δεν υπάρχει κάτι μεμπτό.

Τελειώνει εδώ η ουσία του θέματος; Όχι, γιατί παραμένει ως δεδομένο η μείωση του κύκλου εργασιών της επιχείρησης και κατά συνέπεια οι απολύσεις, που έγιναν ή που ίσως χρειαστεί να γίνουν. Μαζί και το ερώτημα για το προ επταετίας περίπου άνοιγμα κι αν τελικά το αποτέλεσμα ωφέλησε ή ζημίωσε το κόμμα.

Κάποιοι λένε ότι το κουκουέ δε θα έπρεπε να έχει καμία κομματική επιχείρηση, πέρα από τα μέσα ενημέρωσης για να διαδίδει και να εκλαϊκεύει την πολιτική του, γιατί οι επιχειρήσεις αυτές λειτουργούν εκ των πραγμάτων σε καπιταλιστικά πλαίσια. Κι έτσι όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα, καταλήγει στο κοτέτσι να τον τρώνε οι κότες και να παίζει το ρόλο του καπιταλιστή.

Ναι, αλλά δεν είναι τόσο απλό. Η τυποεκδοτική ως επιχείρηση εξασφαλίζει την έκδοση του ριζοσπάστη. Κι η ύπαρξη τυπογραφείου είναι δεμένη με την εφημερίδα και εξίσου αναγκαία. Οποιαδήποτε οργάνωση –χώρος, συλλογικότητα, οτιδήποτε- εκδίδει κάποιο έντυπο σε εβδομαδιαία τουλάχιστον βάση, είναι σε θέση να το καταλάβει αυτό.

Όπως επίσης είναι σε θέση να καταλάβει και τις οικονομικές δυσκολίες που έχουνε τα περισσότερα μέσα του χώρου –κι ο ίδιος ο χώρος συνολικά κατ’ επέκταση- κι οι οποίες έχουν θέσει ζήτημα επιβίωσης για αρκετά από αυτά. Δεν υπάρχει κανείς που να ζει σε θερμοκήπιο και να μην έχει επηρεαστεί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, από την κρίση, -ακόμα κι αν εκδίδεται σε εθελοντική βάση χωρίς να απασχολεί επαγγελματικά και να μισθοδοτεί κάποια άτομα. Είτε γιατί έχει ακριβύνει το χαρτί, είτε γιατί φαλίρισε κάποια διαφημιστική αφήνοντας φέσια πίσω της, είτε, είτε..

Όλοι αυτοί λοιπόν είναι υποψιασμένοι, κι οι πολεμικές τους γίνονται συνήθως εκ του πονηρού. Για τους υπόλοιπους όμως είναι ζήτημα, και πολύ σοβαρό μάλιστα. Πέρσι η αλέκα είπε σχετικά με τις απολύσεις στον 902, ότι δεν περιμένουμε να μας πει κανείς μπράβο, πόσο μάλλον οι εργαζόμενοι που απολύθηκαν. Μπαίνει επομένως το ζήτημα, τι θα πει το κόμμα στο λαό και πώς θα εξηγήσει αυτές τις κινήσεις. Ιδιαίτερα σ’ όσους βάζουν θέμα σύγκρισης με άλλες επιχειρήσεις που κλείνουν, ή κάνουν απολύσεις και μας λεν ότι έχουμε δυο μέτρα και δυο σταθμά.

Εδώ υπάρχουν δύο βασικές παράμετροι κατά τη γνώμη μου. Καταρχάς δεν πιστεύω ότι αυτή η υπόθεση θα περάσει έτσι, χωρίς εσωκομματικό καταλογισμό ευθυνών και εξαγωγή συμπερασμάτων. Δεν είναι κάτι που το ξέρω, ούτε πιθανότατα κάτι που θα βγει παραέξω και θα το μάθουμε. Αλλά νομίζω ότι έτσι λειτουργούν τα πράγματα σε τέτοιες περιπτώσεις.

Το δεύτερο είναι ότι τα οικονομικά ενός κομματικού μέσου, ή μιας επιχείρησης που σχετίζεται με το μέσο, είναι συνδεμένα με τα οικονομικά του κόμματος. Μέχρι τώρα τα κέρδη της τυποεκδοτικής έκλειναν άλλες τρύπες, για παράδειγμα στον 902, που δεν βγάζει τα έξοδα λειτουργίας του και μπαίνει μέσα. Τώρα τα δεδομένα έχουνε αλλάξει και το κόμμα πρέπει να αναζητήσει αλλού αυτά τα έσοδα.

Την ίδια στιγμή ο λαός, που είναι ο βασικός χρηματοδότης του κουκουέ, ματώνει από τις συνέπειες της κρίσης, τα χαράτσια, την ανεργία, τη μείωση μισθών και συντάξεων. Ενώ το αστικό κράτος προσπαθεί να δημιουργήσει κλίμα για να περάσει ο νόμος για τα οικονομικά των κομμάτων, που θα τα ελέγχει ασφυκτικά, θα φακελώνει τους οπαδούς τους κτλ. Ζητούμενο λοιπόν είναι η σταδιακή απαγκίστρωση από την -ούτως ή άλλως- κουτσουρεμένη κρατική επιχορήγηση και η εύρεση μέσων που να διασφαλίζουνε την οικονομική ανεξαρτησία.

Αυτό το ζήτημα της οικονομικής αυτοτέλειας τίθεται ιστορικά σε κάθε επαναστατική οργάνωση. Προεπαναστατικά οι μπολσεβίκοι είχαν δοκιμάσει για ένα διάστημα και το μέτρο των ληστειών –που κάποιοι τις συνέδεσαν με το σφο με το μουστάκι- ωστόσο ξεσήκωσε αντιδράσεις εσωκομματικά κι εγκαταλείφθηκε γρήγορα. Οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές σήμερα και δεν τίθεται καν θέμα σύγκρισης. Αλλά το πρόβλημα κι οι αντιδράσεις είναι διαχρονικές.

Αυτά ως προς την ουσία. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο τώρα η όλη κατάσταση παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με το προτσές οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Μετά το 91, το κόμμα είχε έλλειψη τεχνικών και κομματικών μελών εν γένει, οπότε υποχρεώθηκε να κάνει προσλήψεις, χωρίς κανένα πολιτικό κριτήριο, τεχνικών που δεν ήταν καν οπαδοί του κόμματος. Με τον ίδιο περίπου τρόπο, που οι μπολσεβίκοι υποχρεώθηκαν μετά το τέλος του εμφυλίου να χρησιμοποιήσουν τους «αστούς ειδικούς» γιατί είχαν ανάγκη την τεχνογνωσία τους και δεν υπήρχαν κόκκινοι ειδικοί να τους αντικαταστήσουν.

Η βασική διαφορά είναι ότι οι μπολσεβίκοι πήραν αυτά τα μέτρα αμέσως μετά από την  επανάσταση, για τις ανάγκες της παραγωγής της εσσδ. Ενώ το κόμμα βρέθηκε στην ίδια περίπου θέση μετά την αντεπανάσταση και τη διάσπαση με το συνασπισμό, που το έφερε στο χείλος του γκρεμού, αντιμέτωπο εκ των πραγμάτων με λειψανδρία.

Δεύτερο σημείο προς παραλληλισμό, η μισθοδοσία των κομματικών μελών. Στη σοβιετική ένωση, οι αριβίστες γίνονταν στελέχη του κόμματος για να ανέβουν στην ιεραρχία και να εξασφαλίσουν προνόμια. Σήμερα αυτό έχει ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί στο κόμμα κι όσοι επιζητούν προνόμια, το εγκαταλείπουν για να εξαργυρώσουν το αγωνιστικό τους παρελθόν στην αγορά εργασίας.

Ο μισθός των επαγγελματικών στελεχών έχει μειωθεί ή καταβάλλεται με καθυστέρηση. Και τα μέλη που δουλεύουν στις κομματικές επιχειρήσεις, γνωρίζουν τις δυσκολίες της κατάστασης κι έχουν δεχτεί μειώσεις στους μισθούς τους, ανακαλύπτοντας –οικειοθελώς κι εκ των πραγμάτων- τα ηθικά κίνητρα ως έννοια και ως μικρογραφία του πνεύματος της κοινωνίας του μέλλοντος, πολύ πριν το σοσιαλισμό και τη διαδικασία οικοδόμησής του.

Τη λύση μπορεί να τη δώσει, όπως και στο σοσιαλισμό άλλωστε, η συμμετοχή των μαζών. Κάθε σύντροφος πρέπει (να μάθει) να είναι δυνάμει ανταποκριτής της εφημερίδας, ή του 902. Ειδικά στο ραδιόφωνο, η δύναμη ενός σταθμού είναι οι ακροατές του. Κι αυτό μπορεί να το καταλάβει κανείς ακούγοντας την ελληνοφρένεια, που είναι η εκπομπή με την υψηλότερη ακροαματικότητα στα ερτζιανά. Αντιστοίχως σε μια εφημερίδα, τη διαφορά την κάνουν οι επιστολές των αναγνωστών, και σε ένα ιστολόγιο οι σχολιαστές του. Αντιλαμβάνομαι βέβαια τη δυσκολία να γίνει αυτό ανοιχτά, χωρίς κανόνες, αλλά εκεί βρίσκεται η πραγματική δύναμη ενός μέσου, αλλά και του κόμματος εν γένει: στον κόσμο του. Και δε μπορεί να μένει αναξιοποίητη.

Ένα δεύτερο ζητούμενο είναι η δημοσιογραφική λογική και τα πιο ελκυστικά κείμενα. Τα ωραία γραπτά διαβάζονται μονορούφι και γίνονται κατά κανόνα ανάρπαστα. Αλλά από τους σύγχρονους δημοσιογράφους ελάχιστοι είναι αυτοί που καταφέρνουν να κερδίζουν το κοινό με τη γραφή τους (κι ένας από αυτούς είναι ο μπογιόπουλος).

Παλιότερα στη σπουδάζουσα, όταν βγάζαμε ένα περιοδικό, συνήθως χώναμε ανάμεσα στις σελίδες του φύλλα με προκηρύξεις, σαν ένθετο, για να τσιμπήσει το κοινό και να τις διαβάσει πακέτο. Κι αν κάναμε μια αφαίρεση από το προτσές της βιβλιοδεσίας του περιοδικού, η ύλη του ως επί το πλείστον ήταν αυτό ακριβώς. Συλλογή από προκηρύξεις που τις βάλαμε όλες μαζί και τις πετάξαμε στα μούτρα του αναγνώστη, που μας το ανταπέδιδε όταν άνοιγε αργότερα το περιοδικό να το ξεφυλίσσει. Κι είναι φορές, που οι σελίδες του κυριακάτικου ρίζου πχ θυμίζουν αυτήν την τακτική.

Μία από τις βασικότερες δυσκολίες να πεις την αλήθεια, όπως έλεγε ο μπρεχτ, είναι να την κάνεις απλή και κατανοητή για τον απλό κόσμο. Το αυτό ισχύει και για τα ηλεκτρονικά μέσα. Είναι ζήτημα ποιο ακριβώς θα είναι το μέλλον των εφημερίδων στο χαρτί, (αν κι η προσωπική επαφή στις εξορμήσεις με ρίζο είναι αναντικατάστατη) ή αν θα εξακολουθήσει να εκπέμπει ο τηλεοπτικός 902, που μπαίνει συνεχώς μέσα και απαιτεί πολλά λεφτά, για να συνεχίσει να λειτουργεί. Τα υπόλοιπα όμως περνάν από τα δικά μας χέρια. Και θα είναι κρίμα να τα αφήσουμε σταυρωμένα.

Σοσιαλισμός και δημοκρατία

Ας δούμε το θέμα μας σε δύο επίπεδα, ένα θεωρητικό κι ένα πιο επίκαιρο, σχετικά με τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων, καθώς και στη μεταξύ τους σύνδεση.

Ο σοσιαλισμός είτε θα είναι δημοκρατικός, είτε δε θα υπάρξει, ήταν η περίφημη φράση που έγινε το σύνθημα του ευρωκομμουνισμού και συμπύκνωσε τις διαφωνίες και την αποστασιοποίηση αυτού του ρεύματος από το «σοβιετικό μοντέλο». Το οποίο ρεύμα κατάφερε να συγκεράσει διαλεκτικά τις δύο έννοιες, σοσιαλισμό και δημοκρατία, και να καταλήξει, δια της μετάλλαξης, στη μεγάλη αγκαλιά της σοσιαλδημοκρατίας, που αποζητά το ανθρώπινο πρόσωπο του σοσιαλισμού αλλά κλείνει συστηματικά τα μάτια στο απάνθρωπο είδωλο του καπιταλισμού.

Τη ίδια πορεία ωστόσο ακολούθησε κι η σοβιετική ηγεσία. Η αντεπανάσταση στη ρωσία πρόβαλε το χαρτί της δημοκρατίας, ως ιδεολογική προμετωπίδα. «Περισσότερος σοσιαλισμός» ήταν το σύνθημα της περεστρόικα, που αρχικά ήταν αναγκασμένη να κρατάει κάποια προσχήματα, αλλά και «περισσότερη δημοκρατία και διαφάνεια» (γκλάσνοστ) ως απαραίτητο συμπλήρωμα –σαν σλόγκαν της πίτσας χατ.

Τι έγινε λοιπόν στο όνομα του περισσότερου σοσιαλισμού; Καταπολεμήθηκε η ολοκληρωτική λογική της υπαγωγής του ατόμου στο σύνολο, το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, ή στο πλάνο της παραγωγής, που κατέπνιγε την ιδιωτική πρωτοβουλία και οδηγούσε στην παθητικότητα. Στη θέση της προβλήθηκε ως αξία η «κοινωνία ως άθροισμα ατόμων» όπως την όρισε η θάτσερ, που συνοψίζεται και στην περίφημη φράση του χομπς «άνθρωπος προς άνθρωπο, λύκος». Με άλλα λόγια η ελευθερία της ζούγκλας.

Επιπλέον. Υπήρξε επιστροφή στον πολυκομματισμό, στα πρότυπα του αστικού κοινοβουλευτισμού. Προωθήθηκε η «αυτοδιαχείριση των επιχειρήσεων» ενάντια στον κεντρικό σχεδιασμό κι η ενίσχυση των εμπορευματικών σχέσεων και της αγοράς, στο όνομα της άρσης της αποξένωσης των εργατών από το προϊόν της δουλειάς τους.

Ας δούμε για του λόγου το αληθές ένα απόσπασμα από τη συλλεκτική καλτ έκδοση της ΣΕ με τα υλικά του 28^ου (και τελευταίου) συνεδρίου του κκσε, το 1990, με τον άκρως ενδεικτικό τίτλο: για έναν ανθρώπινο, δημοκρατικό σοσιαλισμό.

Τη θέση του σταλινικού μοντέλου σοσιαλισμού παίρνει η κοινωνία των ελεύθερων πολιτών. Μετασχηματίζεται ριζικά το πολιτικό σύστημα, εγκαθιδρύεται η αυθεντική δημοκρατία με ελεύθερες εκλογές, πολυκομματισμό και ανθρώπινα δικαιώματα, αναγεννάται η γνήσια λαϊκή εξουσία. Διαλύονται οι σχέσεις παραγωγής που υπήρξαν πηγή αποξένωσης των εργαζομένων από την ιδιοκτησία και τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Δημιουργούνται οι συνθήκες για τον ελεύθερο συναγωνισμό των παραγωγών από τη σοσιαλιστική κοινωνία. Άρχισε η μετατροπή του υπερσυγκεντρωτικού κράτους σε πραγματικά ενωσιακό, βασιζόμενο στην αυτοδιάθεση και την εθελοντική ένωση των λαών. Τη θέση της ατμόσφαιρας της ιδεολογικής απαγόρευσης πήρε η ελευθερία της και η διαφάνεια, το άνοιγμα της κοινωνίας στην πληροφόρηση.

Το πιο εντυπωσιακό αν μη τι άλλο είναι ότι σήμερα μπορεί να ακούσει κανείς τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα από ‘αριστερή’ θεωρητικά σκοπιά ως πολεμική ενάντια στο σοβιετικό εγχείρημα οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Πού οδηγεί, ή που μπορεί να φτάσει αυτή στάση;
Στην άρνηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, που αντί να αναλυθεί και να επεξηγηθεί ως έννοια, αποκρύπτεται και αντικαθίσταται από διάφορα ψευδώνυμα. Κι ας είναι ο ίδιος ο μαρξ που την αναγνωρίζει ως τη βασική του συνεισφορά στο πεδίο του επιστημονικού σοσιαλισμού. (Την πάλη των τάξεων την είχαν ανακαλύψει κι οι αστοί στοχαστές πριν από μένα. Αυτό που έκανα εγώ ήταν να δείξω (...) ότι οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου).

Από που απορρέει αυτή η στάση; Κατά τη γνώμη μου, πηγάζει ως ένα βαθμό από την αποδοχή της αστικής ιδεολογίας, της ουσίας και των αξιών της, που δημιουργούν ένα βαθύτερο αίσθημα ενοχής σε κάποιους αριστερούς για το «αμαρτωλό παρελθόν του κομμουνιστικού κινήματος» και μια απολογητική διάθεση που (νομίζει ότι) ελαφραίνει τη θέση της αν αποκηρύξει αυτό ακριβώς για το οποίο εγκαλείται. Απεταξάμην του υπαρκτού.

Αυτό δημιουργεί με τη σειρά του ένα ηθικό, ιδεολογικό μειονέκτημα και την αντίστοιχη ανάγκη να αντισταθμιστεί με την απόδειξη του δημοκρατικού ελλείμματος του ταξικού αντιπάλου, που είναι καθ’ όλα υπαρκτό. Εξ ου κατά τη γνώμη μου το περίφημο σύνθημα του κινήματος της γουόλ στριτ, είμαστε το 99%, καθώς η δημοκρατία είναι συνδεμένη με την έννοια της πλειοψηφίας. Αλλά και το κατοπτρικό της αντίθετο σε μια πρόσφατη αφίσα του «χώρου» με τη μόλις συγκαλυμμένη αγωνία του κεντρικού της συνθήματος: μη λες πως είμαστε λίγοι. Μπορεί δηλ οι συσχετισμοί να μην είναι με το μέρος μας, αλλά μη μου το πεις (τα όνειρα που κάναμε πως χάθηκαν...)

Στην ίδια λογική κινούνται εν μέρει κι οι αναλύσεις περί χούντας της τρόικας και του δντ –καθώς και η εκτίμηση ότι η χούντα τελειώνει, ακριβώς τη στιγμή που η αστική τάξη πέτυχε μια πύρρειο, αλλά σημαντική τακτική νίκη με την ψήφιση του δεύτερου μνημονίου. Όπως επίσης και μια ερμηνεία της ανάλυσης για το νέο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, που δε δίνει βάρος στις οικονομικές ολοκληρώσεις (δηλ το βασικό κι ίσως μοναδικό χαρακτηριστικό που θα μπορούσε ενδεχομένως να στοιχειοθετήσει κάποια καινούρια φάση του ιμπεριαλισμού) αλλά στον ολοκληρωτισμό του πολιτικού εποικοδομήματος, αξιοποιώντας την αμφισημία του όρου στα ελληνικά, που δεν υπάρχει σε άλλες γλώσσες (στα αγγλικά πχ αποδίδεται ως totalitarian ή integrated, ανάλογα με το τι υποδηλώνεται).

Αυτή η αντιληψη για τη «δημοκρατία που καταπατάται» μπορεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις να φτάσει μέχρι τα άκρα και να οδηγήσει κατά περίπτωση σε δύο παρακλάδια. Πρώτον, σε μια αφηρημένη αντίληψη περί καθαρής δημοκρατίας, ή μιας πραγματικής δημοκρατίας, όπως πχ στην περίπτωση του κινήματος των πλατειών, που ξέχασαν να σκέφτονται ταξικά και να θέτουν το βασικό ερώτημα: δημοκρατία για ποιον; Κι αυτό δεν αποτελεί μομφή προς τον απλό κόσμο που αντέδρασε και κατέβηκε στις πλατείες, αλλά για τις οργανωμένες δυνάμεις μαρξιστικής αναφοράς που έδρασαν και είχαν παρέμβαση σε αυτό το ‘κίνημα’.

Υποκεφάλαιο αυτής της περίπτωσης είναι κι η αμεσοδημοκρατία, που προτείνεται ως φάρμακο δια πάσα νόσο, ανεξαρτήτως κοινωνικού-οικονομικού συστήματος. Κι η οποία –για να παραφράσουμε ένα γνωστο αφορισμό για τη δημοκρατία- είναι το σύστημα όπου ένας λύκος κι ένα κοπάδι πρόβατα αποφασίζουν από κοινού τι θα φάνε.
Σήμερα θα φάμε το πρόβατο που δουλεύει στο δημόσιο και το μισούμε όλοι.

Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή που υπερτιμά τη σημασία του δημοκρατικού μετώπου, τραβάει ως τα άκρα τη σωστή γενικά θέση ότι ο αγώνας για δημοκρατία οδηγεί αναγκαστικά στον αγώνα για το σοσιαλισμό και καταλήγει να τους ταυτίζει. Τυπικό παράδειγμα η άποψη του καζάκη ότι η οκτωβριανή επανάσταση ήταν στην ουσία της δημοκρατική κι όχι σοσιαλιστική, κι ότι η πολιτική, επαναστατική συνείδηση προκύπτει (αποκλειστικά) από αιτήματα δημοκρατικού χαρακτήρα κι όχι από «οικονομίστικα, ρεφορμιστικά» αιτήματα για τη βελτίωση της θέσης της εργατικής τάξης (μισθολογικό, ασφαλιστικό κτλ).

Όμως οι βασικοί αστικοδημοκρατικοί μετασχηματισμοί στην ελλάδα έχουν κατ’ ουσία ολοκληρωθεί. Η επερχόμενη επανάσταση θα είναι σοσιαλιστική, χωρίς κάποιο ενδιάμεσο στάδιο δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Και το καθήκον που έχουν μπροστά τους οι κομμουνιστές δεν είναι να φετιχοποιούν το ζήτημα της δημοκρατίας και να το προβάλλουν αυτοτελώς, αλλά να αντιστρέψουν (δια)λεκτικά την ευρωκομμουνιστική λογική και τα απότοκά της και να πουν: η δημοκρατία είτε θα είναι σοσιαλιστική, είτε δε θα υπάρξει.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι το δημοκρατικό μέτωπο στερείται σημασίας κι ότι τα αιτήματα που προβάλλει είναι ρεφορμιστικά; Ή ότι πρέπει να καλέσουμε στον περισσό το βενιζέλο για να μας εξηγήσει κάποιες βασικές έννοιες; Όχι, φυσικά. Να πάει στα τσακίδια. Πρέπει να υπερασπιστούμε απαρέγκλιτα τις δημοκρατικές κατακτήσεις, τις ελευθερίες και τα δικαιώματα.

Σε δεύτερο επίπεδο έχει τη δική του αξία να καταδείξουμε στις μάζες ότι ο αντίπαλος δεν τηρεί καν τους κανόνες του παιχνιδιού που ο ίδιος έθεσε. Ότι το πολιτικό προσωπικό της αστικής τάξης κουρελιάζει τους νόμους κι αυτής της κουτσουρεμένης αστικής δημοκρατίας. Να αναδείξουμε τον αντισυνταγματικό χαρακτήρα του νέου μνημονίου και της διαδικασίας του κατεπείγοντος, τη φύση των σκανδάλων που είναι σύμφυτα με το ίδιο το σύστημα.

Δεν πρέπει όμως να τα κάνουμε σημαίες μας. Να «ξεχειλώνουμε» έννοιες όπως η χούντα, δια της άσκοπης επανάληψης, που δεν εξυπηρετεί τίποτα πέραν της δικής μας εκτόνωσης. Ή να μιλάμε για εκτροπή. Εκτροπή από τι, αλήθεια; Από την αστική δημοκρατία;

Ας μην ξεχνάμε ότι κάθε μορφή αστικής δημοκρατίας, κι η πιο προοδευτική ακόμα, είναι στην ουσία της δικτατορία της αστικής τάξης. Ότι η δικτατορία του προλεταριάτου είναι εκατομμύρια φορές πιο δημοκρατική, γιατί στρέφεται εναντίον μιας χούφτας εκμεταλλευτών. Κι εδώ η διαφορά δεν είναι μόνο αριθμητική (το 99% καταπιέζει το 1%) αλλά πρωτίστως ταξική.

Η σοσιαλιστική δημοκρατία δεν είναι μια απλή διεύρυνση –ή βάθεμα όπως το έλεγαν παλιότερα- της αστικής δημοκρατίας, ένα ριζοσπαστικό άθροισμα αστικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, που δεν ολοκληρώνονται στον καπιταλισμό, αλλά μια εντελώς διαφορετική ποιότητα.

Σε τελική ανάλυση η δημοκρατία είναι κι αυτή μια μορφή κράτους που πρέπει να απονεκρωθεί. Τα δικαιώματα θεσπίζουν και προασπίζουν κάτι που χρειάζεται υπεράσπιση. Όταν αυτό γίνει αυτονόητο το δίκαιο καθίσταται περιττό κι απονεκρώνεται μαζί με το κράτος.

X Files

Χτες βράδυ ήμασταν μια παρέα και κάναμε το λάθος να δούμε ειδήσεις. Κι ήμασταν άξιοι της μοίρας μας, γιατί επιλέξαμε για την ενημέρωσή μας το μεγάλο κανάλι. Μεγάλο σαν τα ψέματα που σερβίρει στον κόσμο και τα αποθέματα ψυχραιμίας που πρέπει να έχεις για να παρακολουθήσεις το δελτίο του μέχρι τέλους.

Περιμέναμε λοιπόν υπομονετικά να δούμε κάποιο ρεπορτάζ για τις προχτεσινές συγκεντρώσεις, γιατί ήμασταν από το απόγευμα στο δρόμο κι είχαμε χάσει τα πιο πολλά. Και περιμένοντας εμπλουτίσαμε τις γενικές μας γνώσεις επί διάφορων αδιάφορων –και μη- θεμάτων.

Για την ιστορία των νεοκλασικών που κάηκαν, τους αρχιτέκτονες που τα έχτισαν, τους μαγαζάτορες που καταστρέφονται (αλλά περιμένουν σαν ένεση τα λεφτά της αποζημίωσης, γιατί έτσι και αλλιώς για φούντο πήγαιναν), για τη συγκέντρωση των «καμένων» με τα αναμμένα κεριά. Για τις μολότοφ στη νομική, το μπαλάκι ευθυνών μεταξύ κοσμητείας-αστυνομίας, τις συλλήψεις που αφορούν, λέει, συγκεκριμένο εξωκοινοβουλευτικό χώρο.

Για το τέλος του πολιτικού σκηνικού, όπως το γνωρίσαμε, τους άστεγους βουλευτές που έχουν μείνει χωρίς κόμμα –με έναν καημό, σα να μιλούσαμε για πραγματικούς άστεγους- και το φλερτ του βορίδη με τους καινούριους πολιτικούς οίκους που θα τον φιλοξενήσουν. Για τις αγορές που έστειλαν θετικά μηνύματα και ανακάμπτουν μετά την ψήφιση του μνημονίου, και τι λένε τα ξένα ενημερωτικά δίκτυα σχετικά με το θέμα.

Για το τέλος της γουίτνεϊ χιούστον, που δεν προήλθε από πνιγμό στην μπανιέρα της, όπως πιστέψαμε αρχικά, αλλά από συνδυασμό κατανάλωσης χαπιών και αλκοόλ (πέσαμε από τα σύννεφα!). Για τον ολυμπιακό που θα έπαιζε μεσημέρι στους δεκαπέντε βαθμούς υπό το μηδέν και την μάρκα καλτσόν που θα προτιμούσαν οι παίκτες του.

Α, ναι! Κι ενδιάμεσα –προς το τέλος- ένα ρεπορτάζ για τις αντιδράσεις της αριστεράς στην ψήφιση του μνημονίου, που είχε δεκαπέντε δεύτερα από τη συνέντευξη τύπου της αλέκας, στριμωγμένη σε ένα δίλεπτο μαζί με τσίπρα, κουβέλη, οικολόγους, άρμα πολιτών, και δημοκρατική συμμαχία με τη ντόρα. Βρε, τι σου είναι αυτή η αριστερά ως έννοια και πόσους άλλους θα χωρέσει..

Ε, ναι λοιπόν. Για τις συγκεντρώσεις της κυριακής δε βρέθηκε τηλεοπτικός χρόνος στο δελτίο του μέγκα. Γιατί μερικές εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου στους δρόμους δεν αποτελούν σημαντική είδηση. Αλλά μία εκατοντάδα ανόητων που μαζεύτηκαν από το φέις μπουκ κι άναψαν τα κεριά τους είναι, κι ιεραρχείται πολύ ψηλά μάλιστα. Κι αφού αποφάσισαν να το κάνουν, γιατί δεν πιάνει τουλάχισον μια βροχή ή ένας αέρας να τους τα σβήσει, όπως είχε καθημερινά επί μία βδομάδα που ήμασταν στους δρόμους;

Και μπαίνει το ερώτημα. Τι άλλο πρέπει να κάνουν οι κομμουνιστές βουλευτές για να τους καλέσουν στα δελτία ειδήσεων; Ο μαυρίκος πέταξε τον τόμο του μνημονίου στο βενιζέλο, ο πρωτούλης την είπε στη γιαννακά για τα ταγεράκια της κι έδωσε υλικό στις παραπολιτικές στήλες. Δηλ τι άλλο πρέπει να κάνουν; Να αυτοπυρποληθούν; Μόνο διαγραμμένοι θα τους ενδιέφεραν; Μόνο οι αποχωρήσεις κι οι διασπάσεις «πουλάνε» από το κουκουέ;

Αλλά δεν τους βοηθάνε και τα γεγονότα, που είναι πεισματάρικα. Το κουκουέ είναι το μόνο κόμμα που έχει την ίδια κοινοβουλευτική ομάδα από τις εκλογές, με την εξαίρεση του μακαρίτη του τζέκη. Και μας την είπε γι’ αυτό χτες ένα παπαγαλάκι στην κρατική τηλεόραση. Τόσες ανακατατάξεις, τόσες αλλαγές, εσείς τίποτα. Αμετακίνητοι.

Μονολιθικό το κουκουέ επειδή συμφωνούν όλοι, σταλινικό όταν εφαρμόζει ως αρχή το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, γιατί διαγράφει την άλλη άποψη. Και τα εσά εμά που λένε. Απλά ψάχνουν αφορμή να το πούνε οι άνθρωποι. Κι εντάξει, για εμάς μπορεί να μην είναι επιστημονικός ο όρος ‘σταλινικός’, αλλά δεν είναι και βρισιά. Για κακό μας το λεν δηλαδή;

Ας καλέσουν τέλος πάντων τον μαυρίκο πχ κι ας τον ρωτήσουν.
Γιατί δεν πέτυχες το βενιζέλο; Γιατί αστόχησες ενώ ήσουν αφύλακτος; Πώς απέτυχες να βρεις ελέφαντα στα δέκα μέτρα; Να κάνει την αυτοκριτική του δημόσια. Οτιδήποτε.

Και δεν είναι μόνο τα δελτία. Από τότε που σταμάτησε το άλτερ υπάρχει γενικότερο έλλειμμα. Ακούς πχ τις πρώτες νότες από τη διαφήμιση της ανατροπής: τουρου-του του, του-ρου... και περιμένεις να ακούσεις τους καλεσμένους. Αλλά κατά βάθος τους ξέρεις από πριν.

Μάκης βορίδης. Ένας νδ, ένας πασοκ και ο... μάκης βορίδης, από το λαος. Από τους ανεξάρτητους βουλευτές ο... μάκης βορίδης. Πάντα θα υπάρχει κάπου ένας μίχαλος. Κι από την «αριστερά» γενικά κι αόριστα κανάς παπαδημούλης, κουβέλης, παλιότερα ο κουναλάκης –που έχει χαθεί και πρέπει να σπάσει τη σιωπή του- και στο τσακίρ κέφι κανάς αλαβαζάνης.. Α, ναι. Και ο μάκης βορίδης.

Νισάφι ρε άνθρωπε. Κάνε κι εσύ την ανατροπή και φέρε κανά κομμουνιστή, έτσι για τα μάτια του κόσμου. Σώθηκαν οι μάκηδες; Φέρε το μάκη παπαδόπουλο. Ή το μάκη μαΐλη, που σου είχε πει στο δελτίο κι εκείνο το ωραίο για το σύνταγμα: δεν κατάλαβα, υποχρεωμένοι είμαστε; (να το τηρήσουμε, εννοούσε). Ή έστω το μάκη πέτσα.

Εσύ μόνο τον κοψίδη είχες φέρει, όταν ήταν στην κεδα, για να εξαργυρώσει το παρελθόν του.

(Ανοίγει παρένθεση. Ζω για τη στιγμή που θα δω μια εκπομπή να έχει πάνελ με ό,τι κινείται αριστερά του σύριζα και να έχει κι έναν από τα αστικά κόμματα –πχ το μάκη βορίδη. Ή έναν από τα κόμματα του ευρωμονόδρομου, πχ έναν μενσεβίκο σαν τον παπαδημούλη. Έτσι, για ξεκάρφωμα πολυφωνίας. Κλείνει η παρένθεση).

Τελικά χτες ο pretender έκανε μισή ανατροπή και κάλεσε τη λιάνα που έχει τηλεοπτική ασυλία, λόγω του επαγγελματικού της παρελθόντος. Και το κενό του βορίδη (που είχε βγει νωρίτερα στο δελτίο και πήγε στη στάη) το αναπλήρωσε ο άδωνης.

Εκεί η κανέλλη έκανε πλάκα στο μιχελάκη και του είπε για τις διαγραφές, ότι έχουν κι εκεί δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.
–Ε, όχι και δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, αντέδρασε αυτός. Φυσικά όχι, του είπε η λιάνα. Σε εσάς ένας αποφασίζει κι οι υπόλοιποι απλώς ακολουθούν.
Μετά έπιασε τον μπίστη. Παλιά, του είπε, όποιος έφευγε από το μαντρί τον έτρωγε ο λύκος. Ενώ τώρα ελπίζει να πάει σε κάποιο άλλο μαντρί, τόσα καινούρια γίνονται.

Στη νετ ο βορίδης, που έχει το χαμόγελο του κοριτσόπουλου που έγινε υποψήφια νύφη και φλερτάρει με τους μνηστήρες της, είπε ότι το μόνο συνεκτικό που ακούει είναι η άποψη του κουκουέ, κι όλα τα άλλα –για παραμονή στο ευρώ χωρίς μνημόνιο, τριετή αναστολή του χρέους- ακούγονται κινέζικα. Μετά όμως, το γύρισε στο καλαματιανό για την κούβα και τη βόρειο κορέα (η κανέλλη στο μέγκα άκουσε για την αλβανία του χότζα και το στάλιν). Οπότε πιάνει το τελευταίο ο σοφιανός και του λέει για το πολιτικό έθιμο της οικογενειοκρατίας στην ελλάδα και τις κωλοτούμπες του πρώην αρχηγού του. Και κόπηκε μαχαίρι το χαμόγελο της νύφης. Ή μήπως όχι;

Εν πάση περιπτώσει, τέτοια γίνονται κάθε μέρα –όποτε μας βγάζουν μια στα τόσα δηλ. Η ουσία είναι αλλού. Κι η αλήθεια είναι κάπου εκεί έξω. Έξω από το γυαλί, τον καναπέ και τους τέσσερις τοίχους. Και δεν είναι απόκρυφο μυστικό, μια θεωρία συνωμοσίας τύπου ελοχίμ ή X-Files. Οπότε σταμάτα να κοιτάς σαν εξωγήινους τους κομμουνιστές που λένε ότι πρέπει να γίνει λαϊκή-κοινωνική ιδιοκτησία ο πλούτος που παράγουν οι εργάτες σε αυτήν την χώρα.

Η πραγματική ζωή κυλάει έξω από τις οθόνες. Και αυτό ισχύει και για το διαδίκτυο. Αλλά μία φορά παραπάνω για την τηλεόραση, που την ελέγχουν ασφυκτικά τα μονοπώλια και δεν αφήνουν σχεδόν τίποτα να ξεφύγει από την «πολυφωνία» της.

Απολογισμός ηρωικός και μη πένθιμος

40-κάτι διαγραφές διαφωνούντων, όσες κι οι πυρκαγιές που άναψαν στο κέντρο της αθήνας. 199 ναι υπέρ του μνημονίου, σαν το τηλεφωνικό νούμερο της πυροσβεστικής. Κι ο χρηστάκης ο παπουτσής –όπως θα τον έλεγε κι ο κουλούρης- να θέλει να βγει από πάνω και να δίνει το ρεζουμέ της ημέρας (που όλως τυχαίως συνέπεσε με την επέτειο της βάρκιζας).

Δηλ εσείς πιστεύετε ότι 40 πυρκαγιές ήταν τυχαίες κι αυθόρμητες;

-Όχι χρήστο, δεν το πιστεύουμε. Κάτι παραπάνω θα ξέρεις άλλωστε.

Όπως έλεγε κι ένας σύντροφος, χτες το (παρα)κράτος έπαιξε μεγάλη μπάλα. Έκαψε όλη την περιοχή πέριξ του ράιχσταγκ. Ψέκασε τον κόσμο που είχε συγκεντρωθεί στο σύνταγμα και τον έπνιξε στα χημικά. Δε μας άφησε να προσεγγίσουμε τη βουλή. Κι όταν οπισθοχωρήσαμε προς την ομόνοια, στρίμωξε τους μπάχαλους και τους έστειλε κατευθείαν πάνω μας, για να μας απωθήσει κι από εκεί.

Επιπλέον, γέμισε το κέντρο με εστίες φωτιάς βγαλμένες από το δεκέμβρη και τις πέντε μάη, χαρίζοντας πλούσιο υλικό στα κανάλια για να παίξουν σε πρώτο πλάνο εικόνες καταστροφής, να τρομάξουν τους νοικοκυραίους –που σχηματίζουν γνώμη αποκλειστικά μέσω τηλεόρασης- και να υποβαθμίσουν σε τρίτη και τέταρτη θέση εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου που κατέβηκαν να διαδηλώσουν ενάντια στα μέτρα και το νέο μνημόνιο.

Κι ήταν πραγματικά πολύς ο κόσμος. Το παμε γέμισε την ομόνοια, με πολύ πυκνές γραμμές, μεγάλο κομμάτι της σταδίου και της πανεπιστημίου κι απλώθηκε προς την πειραιώς, την αγίου κωνσταντίνου και την αθηνάς (ενώ ένα άλλο μπλοκ είχε προσυγκέντρωση στους στύλους του ολυμπίου διός και κατάφερε να φτάσει μέχρι το σύνταγμα).

Κι ήταν πράγματι εντυπωσιακό να βλέπει κανείς την πορεία σε πλήρη ανάπτυξη, να προχωρά προς το σύνταγμα από δύο αρτηρίες –σταδίου, πανεπιστημίου- και να τις γεμίζει ασφυκτικά. Κι εξίσου εντυπωσιακό να βλέπεις τον κόσμο, δεκάδες χιλιάδες, να παραμένει πέντε ώρες μετά και να αποχωρεί συντεταγμένα προς το μεταξουργείο, από δύο και τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις, όταν μας την πέσανε.

Αν τα αστικά μέσα κάνουν λόγο για πενήντα χιλιάδες διαδηλωτές, μόνο στην πορεία του παμε, μπορούμε να υπολογίσουμε τουλάχιστον τους διπλάσιους. Κι άλλους τόσους –ίσως και περισσότερους- πρέπει να είχε η συγκέντρωση στο σύνταγμα. Συνολικά περισσότεροι πιθανότατα από τις πέντε μάη και τις κυριακές των αγανακτισμένων, που είχαν την πλήρη στήριξη και προβολή των καναλιών.

Και δε μπορείς παρά να σκεφτείς ότι αν είχε κατέβει ο μισός κόσμος παρασκευή ή σάββατο, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά κι η πίεση ακόμα μεγαλύτερη προς το πολιτικό προσωπικό της αστικής τάξης. Γιατί αυτή τη φορά είχαμε τη δυνατότητα να τους ρίξουμε, να πέσει η κυβέρνηση και να καταψηφιστεί το μνημόνιο.

Όλα αυτά όμως πέρασαν σε δεύτερο θέση, χάρη στις ενέργειες του παρακράτους. Κι εδώ μπαίνει το εξής ζήτημα. Ο δικός τους ρόλος και σχεδιασμός είναι γνωστός. Το ερώτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για να τον αποτρέψουμε. Για να μην επιτρέψουμε στα προσχεδιασμένα μπάχαλα να καθορίζουν το πεδίο δράσης μας και τον χώρο που θα κινηθούμε. Να μην αφήσουμε πάτημα για να διαλύσουν έτσι εύκολα τόσες χιλιάδες λαού.

Κάποιοι βάζουν κι ερωτήματα άλλης φύσης. Πόσος κόσμος πρέπει να κατέβει στους δρόμους, για να συγκρουστούμε με μαζικούς όρους με τις δυνάμεις καταστολής; Πώς διαπαιδαγωγούμε όλον αυτόν τον κόσμο που έρχεται στις γραμμές μας; Και πώς αξιοποιούμε τις ανεβασμένες διαθέσεις του, για το κάτι παραπάνω;

Δε μπορείς όμως να κάνεις το στρατηγό στις πλάτες του άμαχου πληθυσμού. Επιλέγεις να κάνεις τη σύγκρουση όταν θέλεις εσύ, με τους δικούς σου όρους, για να την προετοιμάσεις. Κι όχι να φετιχοποιείς τα τυφλά ξεσπάσματα, που προσιδιάζουν μάλλον στην ιδιοσυγκρασία του μικροαστού και τη λογική του «εδώ και τώρα».

Πέρα από αυτό, το παμε έχει δοκιμάσει διάφορα σχέδια κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Στις 15 ιούνη πιάσαμε την «αγανακτισμένη» πλατεία για μία και πλέον ώρα και φύγαμε όταν ξεκίνησαν τα χημικά και τα επεισόδια. Στις 29 φρακάραμε, όπως και χτες, στην πανεπιστημίου και κάναμε μπρος-πίσω μες στον ήλιο για δυο-τρεις ώρες, χωρίς να καταφέρουμε τελικά να περάσουμε από το σύνταγμα. Έτσι στις 20 οκτώβρη δοκιμάσαμε να πάμε πρώτοι και να επιβάλλουμε τους όρους μας. Αλλά αυτό έφερε αναπόφευκτα τη σύγκρουση με τους μπάχαλους και το θάνατο ενός συντρόφου.

Αυτή τη φορά δοκιμάσαμε να στείλουμε ένα μπλοκ από διαφορετική κατεύθυνση (ακρόπολη) στο σύνταγμα. Αλλά τα πράγματα ήταν δεδομένα, μία ή η άλλη, και δύσκολα θα άλλαζαν. Το συμπέρασμα είναι ότι προς το παρόν δεν είμαστε ακόμα αρκετά δυνατοί για να ματαιώσουμε πλήρως τον παρακρατικό σχεδιασμό. Και σε αυτό φέρουν την κύρια ευθύνη άλλες δυνάμεις.

Το βασικό ερώτημα όμως αφορά την επόμενη μέρα. Κάποιοι εργαζόμενοι μπορεί να γύρισαν σήμερα στη δουλειά απογοητευμένοι, με σκυμμένο κεφάλι για την τελική εξέλιξη και τη μάχη που χάθηκε. Αλλά δεν είναι έτσι ακριβώς. Οι αστοί τρομάξανε, πέτυχαν μια πύρρειο νίκη και έσπευσαν να ανασάνουν ανακουφισμένοι. Αλλά το πολιτικό τους σύστημα βγαίνει κάθε φορά πιο αδύναμο, ανίκανο να διαδραματίσει τον ίδιο ρόλο με πριν, να ελέγξει και να ενσωματώσει τις διαθέσεις του κόσμου.

Τίποτα δεν τελείωσε, η πάλη συνεχίζεται. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, πρέπει να μεταφερθεί στους χώρους δουλειάς, για να ακυρώσει στην πράξη το νέο ψαλίδι στους μισθούς, να περάσει στα χέρια των εργαζομένων και να τους οργανώσει. Σήμερα περισσότερο από ποτέ πρέπει να συνεχιστεί η πάλη για την ανατροπή της αντιλαϊκής κυβέρνησης και να επιβάλλουμε προσφυγή στις κάλπες.

Όπου ο εργαζόμενος λαός πρέπει να μαυρίσει τα κόμματα της συγκυβέρνησης. Να σταθεί μόνο για μια στιγμή, για να δυσκολέψει τα επιτελεία των αστών και να συνεχίσει τη μάχη του από καλύτερες θέσεις, χωρίς να περιμένει εκλογική λύση στο πρόβλημά του. Να κάνει πράξη τον εφιάλτη τους, όπως τον διατύπωσε ο καρατζαφέρης (που μένει που φεύγει), για κοινωνική επανάσταση σε όλη την ευρώπη.
Τώρα είναι καιρός..

Αντί επιλόγου, μια αναφορά στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, που χτες στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Με τον μαυρίκο να πετάει το μνημόνιο στο βενιζέλο. Τον χαλβατζή να ξεσπάει κατά δικαίων κι αδίκων, σε στιλ μη μου γαμάς τη συζήτηση. Τον πρωτούλη να ειρωνεύεται τη γιαννακά για τα ταγεράκια της και τα 400 ευρώ μισθό, που δε φτάνουν ούτε για ένα από αυτά. Και την αλέκα να αντιδράει στο μπαράζ τρομοκράτησης του λαού, με την ατάκα: ευγενείς είμαστε, όχι ηλίθιοι. Ενώ ενδιάμεσα είχε αναφέρει την ερτ, που θυμήθηκε μέχρι και τα δεκεμβριανά και τον εμφύλιο, για να φτιάξει κλίμα. Η λιάνα ξεφόρτωσε μεσοβδόμαδα στο cnn κι έκανε συντήρηση.

Τι να κάνουμε

Ο τίτλος θα μπορούσε να μπει και σε δεύτερο πρόσωπο, τι να κάνεις, αλλά μου φάνηκε κάπως αφ’ υψηλού, σα να μην αφορούσε εμένα. Έτσι εξάλλου παραπέμπει στη γνωστή μπροσούρα με την απάντηση του βλαδίμηρου στο διαχρονικό ερώτημα, τι να κάνουμε. Αν και καμιά φορά το πιο σημαντικό είναι αυτά που δεν κάνουμε.

Τι καθόμαστε και τους κοιτάμε; Θα πει κανείς. Να τους πάρουμε αμπάρριζα. Ή ακόμα καλύτερα στο φαλάγγι, όπως είπε κι ο αρβανιτίδης από το πάμε στην απογευματινή πορεία της πέμπτης. Που είναι κι ωραίο, ειδυλλιακό μέρος για τέτοιες δουλειές.

Όσοι τα λεν αυτά βέβαια, περιμένουν συνήθως κάποιον άλλο να βγει μπροστά και να κάνει την αρχή. Αυτή τη φορά όμως η ευθύνη βαραίνει τον καθένα μας ατομικά. Εξ ου και το δεύτερο ενικό που λέγαμε παραπάνω. Δεν ξέρω κατά πόσο διαβάζει αυτό το μπλοκ ο παραέξω, μη υποψιασμένος κόσμος (κι αν όχι, η αρχική ευθύνη είναι δική μου). Αλλά αυτός είναι που θα κάνει την ειδοποιό διαφορά. Αυτός μπορεί να κάνει την έκπληξη και να φέρει τις «πιο ενδιαφέρουσες διαδικασίες» που έλεγε η αλέκα. Το κάτι παραπάνω θα έρθει «απ’ έξω», που έλεγε κι ο βλαδίμηρος. Έξω από το δικό μας μικρόκοσμο, από τις μικρές οργανωμένες πρωτοπορίες, έξω από τα συνηθισμένα.

Σήμερα δεν χρειάζονται περιγραφές της κατάστασης. Όλοι ξέρουν γιατί πρέπει να αντιδράσουν. Για τους μισθούς, τις συντάξεις και τις συλλογικές συμβάσεις. Την αξιοπρέπεια του καθενός που δεν είναι ατομικό ζήτημα, αλλά υπόθεση μιας τάξης ολόκληρης. Τους γονείς που δούλευαν μια ζωή για να απολαύσουν τους κόπους τους και τώρα τους στερούν τα στοιχειώδη. Τα παιδιά που συντηρούνται από την οικογένεια, πολύ καιρό αφού πάψουν να είναι παιδιά. Τα νιάτα που λιώνουν στην ανεργία και δε μπορούν να πατήσουν στα πόδια τους και να κάνουν όνειρα για το μέλλον. Τους ερωτευμένους που δε μπορούν να βγουν έξω δυο μέρες σερί, πόσο μάλλον να ανοίξουν δικό τους σπίτι και να φτιάξουν οικογένεια. Τους ανάπηρους που τους οδηγούν στον σύγχρονο καιάδα με τις περικοπές.

Ξέρουν και ποιον έχουν απέναντί τους. Την τάξη των παράσιτων που έχουν κάτσει στο σβέρκο μας κι αυγατίζουν τα κέρδη τους, εν μέσω κρίσης. Τα αφεντικά που ξεζουμίζουν την υπεραξία του για ένα ξεροκόμματο. Τις τράπεζες που παίρνουν ζεστό, κρατικό χρήμα για να επιβιώσουν. Το πολιτικό τους προσωπικό. Τα παπαγαλάκια που αναλαμβάνουν να εκλαϊκεύσουν τα ψέματα και τους εκβιασμούς της αστικής τάξης. Την μαζική χαζοχαρά του life style. Την αποθέωση της λογικής της ατομικής λύσης. Όσους μας θέλουν υποτελείς και φοβισμένους.

Σήμερα ο κόσμος της δουλειάς είναι πιο σοφός από πριν. Όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι δεν υπάρχει δρόμος για επιστροφή στο παρελθόν. Ότι δε μπορεί να υπάρξει καλός, κρατικός καπιταλισμός, ή φιλολαϊκές κρατικοποιήσεις σε καπιταλιστικά πλαίσια. Ότι η ευρώπη των λαών είναι ένα παραμύθι με δράκους και μονοπώλια, που διψάν για περισσότερα κέρδη. Ότι ο πάτος στην κούρσα της ανταγωνιστικότητας είναι τα βαλκανικά και τα κινέζικα μεροκάματα –που τα πλησιάζουμε επικίνδυνα, με το βασικό μισθό στα 500 ευρώ καθαρά. Ότι η έξοδος απ’ την κρίση είναι αδύνατη εντός του συστήματος. Κι ότι κανείς αγώνας δε φέρνει αποτέλεσμα μπαμ κι έξω, χωρίς επιμονή και συνέχεια.

Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι συνειδητοποιούν τι πρέπει να κάνουμε.

Αν θέλει ο λαός να γλιτώσει από την τρόικα πρέπει να παλέψει συνειδητά και μεθοδικά, μαχητικά και οργανωμένα για την αποδέσμευση από την ΕΕ.

Αν θέλει ο λαός να βγάλει από πάνω του το βραχνά του χρέους πρέπει να επιβάλει με τη δύναμή του τη μονομερή διαγραφή του.

Αν θέλει φιλολαϊκή πολιτική τότε πρέπει να παλέψει για την εργατική, λαϊκή εξουσία.

Αν θέλει ανάπτυξη προς όφελός του πρέπει να παλέψει για την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, για να μετατραπεί κάθε μορφή πλούτου που έγινε από την καπιταλιστική εκμετάλλευση σε λαϊκή περιουσία. Αλλιώς θα του πάρουν την ατομική του περιουσία που την έκανε με κόπο και δουλειά, με δάνεια και τόκους.

Συνειδητοποιούν ότι πρέπει να σηκώσουν τομπαλάκι που τους πέταξε ο βενιζέλος: Τώρα όλοι πρέπει να κάνουμε την επιλογήμας. Έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε θυσίες και σε ακόμα μεγαλύτερες θυσίες.

Ναι, αλλά οι μόνες θυσίες που έχουνε αξία, είναι στον αγώνα γι’ άλλη εξουσία, την εργατική, και μια κοινωνία όπου ο πλούτος θα ανήκει σε αυτούς που τον παράγουν κι όχι στα παράσιτα που τον καρπώνονται σήμερα.

Ο κόσμος της δουλειάς πρέπει να κατέβει στους δρόμους ακόμα πιο μαζικά αύριο. Να σπάσει τον κλοιό της μιζέριας που σφίγγει ασφυκτικά γύρω του. Να βάλει φραγμό στη νέα δανειακή σύμβαση και τα μέτρα της εξαθλίωσης. Να ανατρέψει την κυβέρνηση και να τσακίσει πολιτικά τα κόμματα που τη στηρίζουν. Να αλλάξει τους συσχετισμούς στην κάλπη, αλλά πρωτίστως στην κοινωνία. Να αψηφήσει τα εκβιαστικά διλήμματα και να επιβάλει τη δική του εναλλακτική, την εξουσία του. Να επιβάλλει τη μονομερή διαγραφή του χρέους και την αποδέσμευση από την εε.

Έτσι πρέπει να απευθυνθούμε στον κόσμο. Να σπάσουμε το φόβο και τη μοιρολατρία. Να του δείξουμε τη δύναμή του, ότι μπορεί να παρέμβει, να καθορίσει τις εξελίξεις. Χωρίς όμως να του καλλιεργούμε αυταπάτες για εύκολες λύσεις. Χωρίς να του χαϊδεύουμε τα αυτιά με πομφόλυγες και βερμπαλισμούς, ή τυφλή οργή που δε δίνει διέξοδο. Να τον θέσουμε προ των ευθυνών του.

Δεν είναι η ώρα να γκρινιάξει για «τις ανίκανες ηγεσίες», την «κατακερματισμένη αριστερά», ή να πει ότι όλοι ίδιοι είναι. Είναι η ώρα της βάσης, της δράσης από τα κάτω, όχι της ανάθεσης. Να μην αρκείται σε αυτούς που ‘καλά τα λένε’ και να ξεθυμαίνει, δημαγωγούς χωρίς ουσία, αλλά να παλέψει μαζί με αυτούς που τα κάνουν καλά και τον είχαν προειδοποιήσει για όσα έρχονται Κι όλοι μαζί θα τα κάνουν ακόμα καλύτερα.

Πώς θα γίνουν όλα αυτά; Έχουμε σχέδιο; Ευέλικτη τακτική; Εναλλακτική πρόταση; Ή μήπως θα έχουμε μία από τα ίδια κι εκ νέου απογοήτευση; Αυτό είναι μια μεγάλη, διαφορετική ιστορία. Κι εδώ μπορείτε να δείτε σχετικά μια ανάρτηση του οικοδόμου που βάζει κάποιους σωστούς και ενδιαφέροντες προβληματισμούς.

Αυτά δε μπορεί να είναι όμως δικαιολογίες για τη στάση του καθενός.

Χτες και σήμερα η προσέλευση του κόσμου κινήθηκε σε συμβατικά επίπεδα. Τρία χρόνια πριν μπορεί να κρινόταν ικανοποιητική. Τώρα όμως είναι αναντίστοιχη των περιστάσεων. Ίσως να φταίει κι η απεργία των μέσων μεταφοράς, που κράτησε πολύ κόσμο σπίτι του.

Αύριο τα πράγματα πρέπει να είναι διαφορετικά. Να μην τσιμπήσει κανείς στην τρομοκρατία των αστών. Μας τρομοκρατούν γιατί τρέμουν οι ίδιοι για το κεφάλι τους. Να πιστέψουμε στις δυνάμεις μας και να κατέβουμε μαζικά στο δρόμο. Και να αρχίσουμε να προφέρουμε τον τίτλο του κειμένου χωρίς ερωτηματικό, χωρίς μοιρολατρία (ε, και τι να κάνουμε;) αλλά θαρραλέα, με ταξική αυτοπεποίθηση κι αποφασιστικότητα.

Μια βροχή θα τους σώσει

Δεν υπάρχουν φορές που ονειρεύεσαι όμορφες στιγμές με τον/την σύντροφό σου μπροστά στο τζάκι, να χουχουλιάζετε στη φωτιά και να απολαμβάνετε τη θέα από το σαλέ, ενώ έξω θα βρέχει και θα φυσάει βαρδάρης;

Ναι, αλλά δεν έχουμε τζάκι –πόσο μάλλον σαλέ. Έχουμε όμως έναν κόσμο μπροστά μας να αλλάξουμε. Οπότε; Πού θα βρεις καλύτερα από εδώ; Πορεία, απεργία, συλλαλητήριο, συναυλία αλληλεγγύης. Τι σημασία έχει αν χιονίζει και αν βρέχει; Ο σύντροφος αντέχει, σαν το αγριολούλουδο.

Εξάλλου ο βρεγμένος τη βροχή δε φοβάται. Κι όπως είπε η αλέκα τη δευτέρα, είμαστε κόμμα παντός καιρού. Δε μας τρομάζει η βαρυχειμωνιά, που λέει και το τραγούδι. Κι ύστερα συνέχισε για το ποτάμι της λαϊκής οργής που θα σαρώσει τα κόμματα εξουσίας και την τάξη τους. Τους παρέσυρε το ρέμα, που λέει κι ένα άλλο τραγούδι. Ευτυχώς εμάς δε μας παρέσυρε τίποτα.

Μόλις τελείωσε την ομιλία, κάποιοι πίστεψαν ότι θα διαλυόμασταν συγκροτημένα ως συνήθως. Προς γενική έκπληξη όμως άκουσαν απ’ τα μεγάφωνα ότι θα κατευθυνόμασταν συμβολικά προς το σύνταγμα. Κι εκεί κόντεψαν να μουλιάσουν κι έγιναν συμβολικά μουσκίδι.

Τόσο νερό μπορεί να επιδράσει πάνω σου, όπως στα γκρέμλιν, και να σου βγάλει τον χούλιγκαν που κρύβεις μέσα σου. Ατσαλωμένοι απ’ τη βροχή σύντροφοι φώναζαν παθιασμένοι συνθήματα με πρωτοφανή παλμό. Κι ίσως μέσα τους να ήθελαν να φωνάξουν παραφρασμένο κι εκείνο το σύνθημα της θύρας τέσσερα: βροχή γ… η μάνα σου.

Όσοι επέζησαν από την προχτεσινή νεροποντή και δεν πήγαν από πνευμονία, δε μπορεί παρά να χαμογέλασαν με περιφρόνηση για την χτεσινή ψιχάλα, αντιστρέφοντας διαλεκτικά τους ρόλους με τον καιρό. Εμείς τον φτύναμε κι αυτός νόμιζε ότι ψιχάλιζε. Αλλά δεν υποκύψαμε στο μαρτύριο της σταγόνας.

Όπως είχαμε πει και σε προηγούμενο κείμενο εξάλλου: ούτε σε ξερονήσια, ούτε και με βροχές, ποτέ τους δε λυγίσανε οι κομμουνιστές. Κι ο ντουντουκέρης σύντροφος να προσθέτει. Έρχεται βροχή, έρχεται και μπόρα, έρχεται του νόμου η τελευταία ώρα. Την ίδια στιγμή που οι σφισσες έρχονταν εξόρμηση με το όργανο, που είχε μαζέψει μισό λίτρο νερό πάνω του και σε ρωτούσαν.

-Ριζοσπάστη θα πάρετε;

Ναι συντρόφισσα, αλλά όχι από εσένα. Από κανά περίπτερο, μάλλον.

Κι όμως, η μέρα είχε ξεκινήσει με μια δημαγωγική λιακάδα. Αλλά τα πρώτα συνθήματα λειτούργησαν σαν τον χορό της βροχής. Κι ο κακοφωνίξ ήταν μεταμφιεσμένος γυναίκα, μες στο θρυλικό άσπρο φορτηγάκι, για να μην τον βρει ο αυτοματίξ και του δώσει μια με το σφυρί –το δρεπάνι το έχει ο δρουίδης της πασύ.  
-Όχι, δε θα τραγουδήσεις..

Βρέχει φωτιά στη στράτα μου.

Κι έγινε η στάλα πέλαγος κι η σπίθα του μίκη ε.λα.δα. Τα ‘γραψε προχθές και το ερυθρό πρίσμα στο σχόλιό του, για τα ποτάμια της λαϊκής οργής που πλημμύρισαν το κέντρο της αθήνας και έγιναν δεκάδες ρυάκια που χύθηκαν στο λαϊκό μέτωπο, το ααδμ, που θα παρασύρει στο διάβα του κάθε φράγμα και ταξικό φραγμό. Τα έλεγε και το κόμμα προεκλογικά και προειδοποιούσε τον κόσμο ότι έρχεται θύελλα, και τσουνάμι αντιλαϊκών μέτρων. Αλλά μάλλον δεν εννοούσε αυτό ακριβώς. Είπαμε οι καιροί ου μενετοί, αλλά όχι κι έτσι.

Στο δρόμο θυμήθηκα και μια ιστορία που μου έλεγε ένας σύντροφος για ένα σύνθημα που (μας) φώναξαν οι αναρχικοί το 07’ σε μια κοινή, φοιτητική πορεία, όπου ξαφνικά έπιασε δυνατή βροχή και ο καθένας προστατευόταν όπως μπορούσε.
Οπότε αρχίζουν:
αυτός ο νόμος πλαίσιο θα μας τα πάρει ούλα (sic),
μέχρι και οι κνίτες φορέσανε κουκούλα.

Πλησιάσαμε λοιπόν στο σύνταγμα, κουκουλοφόροι με ομπρελοφόρα άρματα, χωρίς πρόβλημα και πήραμε το δρόμο της επιστροφής –με το συννεφάκι του γκαντέμη σταθερά πίσω μας να ακολουθεί- για να πάμε σπίτι μας και να απλώσουμε τα βρεγμένα. Αν και οι μισοί έπρεπε πρώτα να περιμένουν να στεγνώσουν τα ρούχα της δευτέρας. Κι εν τω μεταξύ το νερό είχε περάσει το εσώρουχο κι έφτανε στο κόκαλο, σαν το μαχαίρι της κάθαρσης.

Οι άλλοι ήταν ήδη σύνταγμα και μας περίμεναν ήσυχοι. Κι ένας απ’ αυτούς έγραψε στον τοίχο του: «σκυφτός στα καφενεία, στους δρόμους σκεφτικός, μα χτες μες στην πορεία βρεχόσουν γελαστός».
Είμαστε όλοι μπουγελόφατσες..

Αυτή τη φορά ο καιρός ήταν εξ ορισμού πυροσβεστικός και κατασίγασε τα πάθη. Πώς να ανάψουν τα πνεύματα και οι μολότοφ με τέτοια βροχή; Τελικά τα κατάφεραν κάτι πατριώτες που επιχείρησαν ανεπιτυχώς έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα.

Το επόμενο ραντεβού είναι για την πέμπτη το απόγευμα (σήμερα ρεπό). Ποιος ξέρει τι μας περιμένει και τι μπορεί να συμβεί μέχρι τότε. Χιόνι, χαλάζι, παγετός. Ίσως και κανας καύσωνας με τη γκαντεμιά του κομμουνιστή που μας δέρνει.

Μέχρι στιγμής το πολιτικό σύστημα έχει σύμμαχό του τον καιρό. Μπορεί να μην τους ξεπλένει ούτε καταρράκτης για όσα έχουν κάνει, αλλά προς το παρόν μια βροχή τους σώζει. Κι αν δεν ήταν ντιπ μπουμπούνες από τεχνολογικής άποψης, θα υπήρχε βάσιμη υποψία ότι βομβαρδίζουν (μπουμπουνίζουν) τα σύννεφα επίτηδες για να προκαλέσουν τεχνητά βροχή και να σπάσει ο πολύς κόσμος (όπως έκαναν κι οι σοβιετικοί για να μη βρέχει τη μέρα των παρελάσεων).

Αλλά έχουν σύμμαχό τους και τη γσεε που τόσο καιρό νανούριζε τον κόσμο με τη «δέσμευση» των κομμάτων να σεβαστούν τη συμφωνία των κοινωνικών εταίρων (ονομαστική: οι εταίρες) για τον κατώτερο βασικό μισθό. Και τη δευτέρα κήρυξαν απεργία για την τρίτη, για να μη μπορέσει να γίνει η παραμικρή προετοιμασία και ζύμωση.

Όπως λέει κι η γελοιογραφία του πάνου ζάχαρη..

Εν τω μεταξύ χτες το δημάρι του κουβέλη έπιασε δημοσκοπικά το ιστορικό 18%, που είχε πιάσει κι ο σύριζα στις προ 4ετίας δημοσκοπήσεις πριν ξεφουσκώσει τελείως. Κι εις ανώτερα!

Θα μπορούσε όμως να το πιάσει αν είχε πάρει μέρος στη μαύρη συγκυβέρνηση για να πάρει το πολυπόθητο υπουργείο, όπως είχαν προτείνει τότε οι διαφωνούντες κι αποχωρήσαντες της δημαρ, που βιάστηκαν να ασκήσουν κριτική και να φύγουν; Δεν πρέπει να αναθεωρήσουν τη στάση τους οι …«σύντροφοι»;

Και να μη ζει κι ο λεωνίδας να τη δει αξιωματική συμπολίτευση στις δημοσκοπήσεις..! Δεύτερη θέση σαν την εδα το 58’. Κι η ένωση κέντρου να διαλύεται..

Και το ερώτημα είναι κατά πόσο η φαρίνα σκάι υποτιμά τη νοημοσύνη μας, ή των ψηφοφόρων του πασοκ, που επιχειρεί να τους σαλαγήσει σε συγκεκριμένη στρούγκα.

Αλλά αυτά τα εκλογικά έχουμε καιρό να τα δούμε..