Συμπεράσματα μιας συζήτησης

Η κε του μπλοκ καταγράφει κάπως σκόρπια κι ανερμάτιστα το καταστάλαγμα μιας πρόσφατης συζήτησης που είχε και κάποιες συνακόλουθες σκέψεις, για να μη μείνουν καταχωνιασμένες στο Πατάρι του μυαλού της και χαθούν στην υγρασία της λήθης. Η βασική οδηγία χρήσης του κειμένου είναι να μην πάρετε τα πάντα τοις μετρητοίς, [ιδίως ό,τι είναι εντός αγκύλης} για να μη χαθείτε στην πορεία του ξετυλίγματος του νήματος (που βασικά μάλλον μπλέκεται σαν κουβάρι, παρά ξετυλίγεται).

Πρώτη θεματική ενότητα: περιβάλλον.
Αν η κλιματική αλλαγή δεν υπήρχε, ο Αλ Γκορ θα έπρεπε να την εφεύρει, για να συνεχίσει τις χρυσοφόρες "οικολογικές" μπίζνες του. Κι αν τελικά όντως δεν υφίσταται; Ή μάλλον, αν πραγματοποιείται σε φυσιολογικά πλαίσια και δεν οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα ή δεν επηρεάζεται δραμτικά απ' αυτόν; Τι θέση έχουμε σε αυτό το ζήτημα και ποια από τις δύο οπτικές προσεγγίζει περισσότερο;

Κάτι ακόμα παρεμφερές, ως προς το ζήτημα των εξορύξεων. Θεωρούμε πως η κοινωνία του μέλλοντος, αξιοποιώντας κατάλληλα την τεχνολογία, θα εξασφαλίσει μια τόσο φιλική για το περιβάλλον παραγωγική διαδικασία, που ο τόπος της εκάστοτε εξόρυξης θα μένει "παρθένος κι απείραχτος" {πουλάκια θα κελαηδούν, ενώ αγγελάκια θα τον ραίνουν με ροδοπέταλα, καθώς ενώνονται ο Τίγρης με τον Ευφράτη}; Ή ότι η σχεδιοποιημένη οικονομία θα επιλέξει να εκκενώσει ολόκληρες ζώνες και περιοχές -πχ της Πτολεμαΐδας- για να τις αξιοποιήσει αντίστοιχα; Και πώς θα χειριστεί το θέμα των τοπικών κοινωνιών και της μετακίνησης των πληθυσμών τους;

Και το λιώσιμο των πάγων που θα καλύψει ολόκληρες παραθαλλάσιες περιοχές, με πρώτη τη Βενετία και μερικά ελληνικά νησιά; Είναι ένας αστικός μύθος ή μια μάλλον φυσιολογική διαδικασία, με φάσεις κι εναλλαγές, χειμώνα-καλοκαίρι; {Παρεμπιπτόντως, ο πιο ασφαλής κι επιστημονικός τρόπος να το διαπιστώσουμε είναι να βάλουμε ένα σημάδι με μαρκαδόρο στους πάγους και να πάμε του χρόνου, τέτοια εποχή, για να δούμε αν έχει ανέβει η στάθμη ή όχι}.

Κι οι πλημμύρες, που πλήττουν με μαθηματική ακρίβεια το λεκανοπέδιο, κάθε φορά, τέτοια εποχή; Τι μέλλει γενέσθαι με τα μπαζωμένα ρεύματα κι όλα τα αυθαίρετα που πρέπει να γκρεμίσουμε (αφήνοντας ίσως κάνα δυο, ως μνημείο της καπιταλιστικής αναρχίας και των κατορθωμάτων της);
Να γιατί μερικοί σφοι βλέπουν, μεταξύ σοβαρού κι αστείου, το ενδεχόμενο ενός πολέμου, που συνδέεται συχνά με την εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης (αν και είναι λάθος να τα κάνουμε μηχανιστικά, εξαρτώντας το ένα από το άλλο), ως "λύση" και για αυτή την πτυχή, με το παράπλευρο γκρέμισμα κάποιων λίγων τσιμεντένιων εκτρωμάτων.

Και μήπως ξέρεις, παρεμππτόντως, γιατί η Μιχαλακοπούλου πηγαίνει σαν φιδάκι -ή σαν τα μαλλιά της τρελής, όπως έλεγαν παλιά οι σύντροφοι; Γιατί ακολουθεί τη ροή του Ιλισού, που έχει ακόμα νερό {κι ας μην κατεβάζει τις ποσότητες που θα μπορούσαν να εντυπωσιάσουν ένα σφο της ΛΔ του βορράσ, με σημείο αναφορά τον Αξιό και τον Αλιάκμονα}. Κάτω από την άσφαλτο υπάρχει ίσως παραλία, πολλά αρχαία κι ένα ποτάμι, που τσιμεντώθηκε -για το καλό μας.


Δεύτερη θεματική ενότητα: τσαλαβουτώντας σε αντιδιαλεκτικούς παραλληλισμούς.
Τον καιρό που μ' αγαπούσες... κι ο Κάουτσκι ήταν ακόμα μαρξιστής (αν και είχε πιο πολλή πλάκα μετά, που τον στόλιζε κανονικά ο Βλαδίμηρος), είχε γράψει την καταγωγή του χριστιανισμού, ένα πολύ χρήσιμο βιλίο, με αξιόλογα συμπεράσματα, που πιάνουν σχεδόν τα πάντα, κι αν ήμασταν σαν το Λιακόπουλο, θα το επανεκδίδαμε, θα το διαφημίζαμε, κάμερα σε μένα, και θα το μοσχοπουλούσαμε. Αντ' αυτού πάντως υπάρχει μόνο σε μια παλιά έκδοση του Αναγνωστίδη, που ήταν σε ένα ημιυπόγειο στην Ακαδημίας -αλλά τώρα νομίζω τα έχει πάρει η Σύγχρονη Εποχή.

Ένα από αυτά τα χρήσιμα συμπεράσματα λοιπόν είναι πως την περίοδο παρακμής της δουλοκτησίας, η ανθρωπότητα ήταν θεωρητικά έτοιμη να περάσει στο στάδιο της κεφαλαιοκρατίας, δηλ της μισθωτής δουλείας, αλλά δεν είχε τις απαραίτητες υλικές προϋποθέσεις για να το καταφέρει και να πετύχει την πρωταρχική συσσώρευση, όπως έγινε αργότερα με την εκμετάλλευση των αποικιών και την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου.

Ένας βασικός παραλληλισμός που μπορεί να γίνει με τη σημερινή εποχή είναι πως η πορεία της ανθρωπότητας κι η εσωτερική λογική των πραγμάτων οδηγεί προς τη σοσιαλιστική/κομμουνιστική κοινωνία, αλλά δεν είχαμε τις υποκειμενικές αυτή τη φορά προϋποθέσεις για το πέρασμα στη νέα ποιοτική βαθμίδα.

Η ύστερη αρχαιότητα βγήκε από το αδιέξοδό της, οδηγούμενη στη φεουδαρχία και το θεσμό της δουλοπαροικίας, που από μια άποψη ήταν πρόοδος ή τέλος πάντων εξέλιξη. Η εικόνα του μαύρου Μεσαίωνα, όπου επικρατούσε ο σκοταδισμός και η πνευματική καθυστέρηση είναι κάπως απλοϊκή και έχει πιθανότατα τις ρίζες της στο διάστημα που η αστική τάξη ήταν ανερχόμενη κι επικρατούσε, έχοντας στο στόχαστρό της τη φεουδαρχία -άλλο αν στην πορεία συμβιβάστηκε μαζί της σε μια σειρά περιπτώσεις- κι εξυπηρετεί εν μέρει και την προβολή του καπιταλισμού ως της λαμπρής τελικής κοινωνικής βαθμίδας της ανθρωπότητας.

Τελευταία κωδικοποιημένη παρατήρηση: οι περιοχές που ήταν λιγότερο αναπτυγμένες, άρα και λιογότερο προσκολλημένες στον παλιό τρόπο παραγωγής, ή είχαν υποστεί κάποια καταστροφή, ήταν ευεπίφορες σε αλλαγές και πιο πρόσφορες για την επικράτηση του καινούριου, έτοιμες να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο. Κάτι που κατά μία έννοια βρήκε εφαρμογή και στην περίπτωση της Οκτωβριανής επανάστασης κι άλλων επαναστάσεων του εικοστού αιώνα. Αλλά τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για την επαναστατική προοπτική στην εποχή μας;