ΕΑΜ ΕΛΑΣ ΟΠΛΑ

Οι πιο υποψιασμένοι θα το κατάλαβαν ήδη από τον τίτλο. Οι υπόλοιποι μπορούν καθώς θα διαβάζουν τα παρακάτω, να προσπαθήσουν να μαντέψουν το συγγραφέα ή έστω γενικά τον πολιτικό του χώρο.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ

Στο δεύτερο παγκόσμιο ο Χίτλερ με τις ευλογίες του Στάλιν είχε καταλάβει ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτές οι κατεχόμενες από τα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα χώρες, οι βιομηχανικά και πολιτιστικά ανεπτυγμένες, βρίσκονταν τώρα έξω από τον έλεγχο των εθνικών τους κυβερνήσεων. Και σε αυτές ήταν δυνατόν να δημιουργηθούν πολύ δυσάρεστες και επικίνδυνες καταστάσεις.

Στη ζωή του πληθυσμού των κατεχόμενων χωρών έχει επέλθει μια πολύ σημαντική αλλαγή. Όσα και να λένε οι δήθεν πατριώτες, ο πληθυσμός δέχτηκε με ανακούφιση το σταμάτημα του πολέμου στην περιοχή του. Δε διεξάγονται πλέον μάχες σε αυτήν, δεν κινδυνεύει να πολτοποιηθεί από τα τανκς, τις οβίδες του πυροβολικού, τις βόμβες των αεροπλάνων, τις επιθέσεις και αντεπιθέσεις, τις προελάσεις και υποχωρήσεις, δεν είναι αναγκασμένος να τρέχει διαρκώς έξαλλος για ένα οποιοδήποτε καταφύγιο γι’ αυτόν και τα παιδιά του. Υπάρχουν βέβαια οι στερήσεις, η αγωνία για την επιβίωση, η βία και οι κατασχέσεις σπιτιών ή τροφίμων από τους κατακτητές, αλλά μπορεί να πάρει μια ανάσα, μπορεί να σκεφτεί. Να σκεφτεί έξω από την τεχνητή ατμόσφαιρα που δημιουργούσε η προπαγάνδα, οι παρελάσεις, οι μουσικές. Θα μπορούσε να δει ότι εκείνοι που τον καλούσαν να σκοτωθεί για να υπερασπίσει το «πάτριο έδαφος», τα «ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας» ήταν αυτοί οι ίδιοι σαν άτομα και σαν τάξη που του ρουφούσαν το αίμα στο εργοστάσιο και στο χωράφι, που στους αγώνες του για ψωμί και δημοκρατία στη χώρα του, του απαντούσαν με σφαίρες, με τον υποκόπανο, με τα μπουντρούμια, τα βασανιστήρια, τη φυλακή και την εξορία.

Μια οικειότητα ανάμεσα στον πληθυσμό και τους στρατιώτες της κατοχής θα ήταν αφύσικη και αναπόφευκτη και οπωσδήποτε θα δημιουργούνταν. Η οικειότης και οι συζητήσεις μέσα στον πόλεμο δε θα είχαν άλλο αντικείμενο από τον πόλεμο. Οι Γερμανοί και Ιταλοί στρατιώτες ήταν παιδιά του χτες, ήταν στα εργοστάσια, στα χωράφια, στα θρανία. Ο στρατιώτης της Βέρμαχτ θα μπορούσε να ξαναγίνει εκείνο που ήταν πριν, ο ανθρακωρύχος του Ρουρ και εκείνοι τους οποίους αυτός φρουρεί να ξαναγίνουν στα μάτια του, οι συνάδελφοί του, οι σύντροφοί του, οι ταξικοί αδελφοί του. Ο Χανς θα μπορούσε να ξαναβρεί τον Φρανς και τον Πέτρο που δούλευαν μαζί στην ίδια φάμπρικα. Θα μπορούσαν να βρουν ξανά την κοινή ταξική τους γλώσσα και στις συζητήσεις τους να θέσουν αυτά τα καυτά ερωτήματα: Γιατί εμείς αδελφοί εργάτες εκμεταλλευόμενοι σκοτωνόμαστε μεταξύ μας; Τι διαφορές έχουμε; Ποιοι έχουν συμφέρον απ’ αυτήν τη σφαγή ανάμεσά μας; Και ασφαλώς θα έβρισκαν την απάντηση.

Από πόσους Ιταλούς στρατιώτες δεν ακούγαμε «λα γκουέρα νο μόνο» ή ακόμα «τούτι ουόμινι σιάμο φρατέλι»; Πόσοι ιταλοί και γερμανοί στρατιώτες δε μας δείχνανε με συγκίνηση τις φωτογραφίες από τα παιδιά τους, τις γυναίκες τους, τους γονείς τους, τα αδέλφια τους; Πόσοι γερμανοί στρατιώτες δεν παρακολουθούσαν με συμπάθεια τις εξορμήσεις των φτωχών λαϊκών μαζών και τη λεηλασία απ’ αυτές των καταστημάτων, το φθινόπωρο του 1943. Δε βλέπανε σε αυτές τους έλληνες εχθρούς τους, αλλά τους φτωχούς εργαζόμενους, τον ίδιο τον εαυτό τους, την ίδια την τάξη τους. Η συμπεριφορά των γερμανών και ιταλών στρατιωτών στους πολιτικούς κρατούμενους ήταν απείρως πιο ανθρώπινη από των ελλήνων δεσμοφυλάκων και χωροφυλάκων. Χίλια παραδείγματα θα μπορούσαμε να φέρουμε. Θα αρκεστούμε σε αυτό. Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Γαύδο, βρήκαν εκεί πάνω από 100 πολιτικούς εξόριστους (σταλινικούς, τροτσκιστές, αρχειομαρξιστές). Όταν πληροφορήθηκαν ότι και οι εξόριστοι και οι κάτοικοι του νησιού πεινάνε, γιατί το ίδιο το νησί δεν παράγει λάδι, ρύζι, ζάχαρη, ο γερμανός διοικητής μοίρασε τα τρόφιμα στους εξόριστους και στους κατοίκους του νησιού ανάλογα με τις ανάγκες τους. Αυτό επαναλήφθηκε και από το δεύτερο διοικητή της φρουράς. Στα μπλόκα στις συνοικίες, σε αυτά που κατέληγαν σε συλλήψεις ομήρων και σε εκτελέσεις, περισσότερο ζήλο, μίσος και λύσσα έδειχναν οι έλληνες αστυνομικοί, οι μπουραντάδες, οι ταγματασφαλίτες, παρά οι γερμανοί ή οι ιταλοί στρατιώτες.

Από τις πρώτες μέρες μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο επαναστατικές εξορμήσεις των μαζών, από τη μεγάλη αυτή ηρωική εποχή όπου οι μάζες ενωμένες πάνω από σύνορα και πατρίδες αγωνίζονταν για μια αδελφική διεθνή κοινωνία, δεν είχαν περάσει παρά 17 χρόνια. Σε πολλούς από τους σφαζόμενους σήμερα μεταξύ τους αδελφούς εργάτες θα διατηρούνταν οι αναμνήσεις ή θα μπορούσαν να ξαναζωντανέψουν. Τα επαναστατικά συνθήματα των διεθνιστών αναμφισβήτητα θα μπορούσα να βρουν απήχηση. Αυτό όμως είναι που σε καμιά περίπτωση δεν έπρεπε να γίνει. Και σε αυτό ήταν απόλυτα σύμφωνοι και οι δύο αντίπαλοι, και ο «δημοκρατικός» και ο φασιστικός κόσμος. Έπρεπε με τα οποιαδήποτε μέσα να εμποδιστεί αυτή η οικειότητα, η φιλική, η ανθρώπινη σχέση, η συναδέλφωση του πληθυσμού με τους ιταλούς και γερμανούς στρατιώτες, έπρεπε να διατηρείται και να βαθαίνει το μίσος και γι’ αυτό έπρεπε να επαναφερθεί ο πόλεμος, ο πόλεμος με την πιο βάρβαρη, την πιο άγρια και την πιο παράλογη μορφή του. Και αυτή ήταν η αποστολή που είχε αναλάβει και που γι’ αυτό δημιουργήθηκε η «εθνική αντίσταση». Και οι γερμανικές και οι ιταλικές αρχές έβλεπαν σε αυτήν την οικειότητα του πληθυσμού με τους στρατιώτες της κατοχής μια απειλή. Γι’ αυτό πολύ συχνά άλλαζαν και αντικαθιστούσαν τις μονάδες κατοχής από μια περιοχή σε άλλη.

Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ

Όλη η πολιτική και η πολεμική δραστηριότητα του ΕΑΜ εναντίον των αρχών κατοχής δεν είχε άλλο λογικό σκοπό απ’ αυτόν: να εμποδίσει την οικειότητα, τη φιλική επαφή, την ανθρώπινη σχέση ανάμεσα στον πληθυσμό και στους ιταλούς και γερμανούς στρατιώτες. Να πνίξει στη γέννησή του κάθε τι που θα μπορούσε να αφυπνίσει την ανθρώπινη ή την ταξική συνείδηση των σφαζόμενων μεταξύ τους μαζών για τα συμφέροντα των εκμεταλλευτών τους.

Τίποτε απ’ ό,τι έγινε δεν ήταν αυθόρμητο, προϊόν ατομικής οργής ή εκδίκησης. Όλα ήταν υπεύθυνα, προγραμματισμένα, όλα γίνονταν κατόπιν αποφάσεων και διαταγών.

Σκότωναν απομονωμένους ιταλούς ή γερμανούς αξιωματικούς και στρατιώτες. Έστηναν παγίδες και εξόντωναν μια μικρή γερμανική ή ιταλική στρατιωτική περίπολο και η άμεση ή πολύ γνωστή σε αυτούς από προηγούμενα, συνέπεια αυτής τους της δράσης ήταν τα άγρια αντίποινα των αρχών κατοχής, μαζικές σφαγές αθώων, μαζικές εκτελέσεις ομήρων, μαζικές συλλήψεις, μαζικές αποστολές στη Γερμανία, απ’ όπου πολύ λίγοι γύριζαν ζωντανοί, εμπρησμοί χωριών, κλπ. Στις 27 Απρίλη 1944, σκοτώνουν στους Μολάους έναν γερμανό στρατηγό και τρεις συνοδούς του. Οι γερμανοί για αντίποινα εκτελούν 200 ομήρους και ένα στρατιωτικό απόσπασμα παίρνει εντολή να σκοτώνει όσους συναντά στο δρόμο του από τους Μολάους στη Σπάρτη.

Οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους 200 ομήρους που εκτελέστηκαν την πρωτομαγιά του 1944 ήταν παλιοί ακροναυπλιώτες, απ’ αυτούς δηλαδή που ο Μανιαδάκης, ο Ιωαννίδης και ο Μπαρτζώντας παρέδωσαν στους γερμανούς τον Απρίλη του 1941. Την άλλη μέρα σκοτώνουν στο Κυριάκι δύο γερμανούς στρατιώτες. Οι Γερμανοί εκτελούν 110 ομήρους και καίνε το Κυριάκι.

Αυτές είναι δύο από τις όμοιες καθημερινές πολεμικές επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ εναντίον των Γερμανών. Και σε κάθε μία απ’ αυτές οι Γερμανοί απαντούσαν με όμοια με τα παραπάνω αντίποινα. Η χώρα ρήμαζε, τα χωριά καίγονταν, χιλιάδες ξεσπιτώνονταν, ο αριθμός των σφαζομένων ομήρων μεγάλωνε. Ο τρόμος και η παραφροσύνη βασίλευαν στη χώρα. Αλλά στην «Ελεύθερη Ελλάδα» πανηγύριζαν. Εκείνο που επεδίωκαν, εκείνο για το οποίο δημιουργήθηκε η «εθνική αντίσταση» γινόταν και είχε πλήρη επιτυχία. Το μίσος ανάμεσα στο στρατό κατοχής και τον πληθυσμό βάθαινε, οι απλοί γερμανοί στρατιώτες, που δεν ήταν SS ή στην Γκεστάπο εξαγριώνονταν από τις εκτελέσεις στρατιωτών, η οποιαδήποτε επαφή γινόταν αδύνατη. Ο καθένας με τρόμο απέφευγε να μιλήσει σε έναν ιταλό ή γερμανό στρατιώτη. Υπήρχε κίνδυνος να τον πάρει το μάτι κανενός από τα καρφιά της «εθνικής αντίστασης» και η τιμωρία ήταν θάνατος.

Υπήρχαν στη χώρα περιοχές που δε γνώρισαν αυτή την κτηνωδία των αρχών κατοχής, με τη μορφή σφαγών, μαζικών εκτελέσεων, εμπρησμών χωριών; Ασφαλώς υπήρχαν. Εκεί που δεν υπήρχαν αντάρτες. Μια απ’ αυτές ήταν η Κέρκυρα. Και έχει σημασία να το αναφέρουμε. Όταν μετά τη συνθηκολόγηση του Μπαντόλιο, οι Γερμανοί έδιωξαν τους Ιταλούς και κατέλαβαν την Κέρκυρα, είπαν στον πληθυσμό: μην πειράξετε το στρατό μας και τις εγκαταστάσεις του. Δεν τις πείραξαν και δεν πείραξαν και αυτοί κανέναν.

Ορισμένοι θα πουν ότι είναι δειλοί οι Κερκυραίοι και γι’ αυτό δεν είχαμε εκεί «ηρωικές αντιστασιακές πράξεις». Αλλά δε χρειαζόταν και μεγάλη τόλμη και ηρωισμό για να σκοτώσεις μερικούς γερμανούς ή ιταλούς στρατιώτες. Δεν είναι όμως δειλοί οι Κερκυραίοι και είναι ηλίθια η φήμη για τη δειλία τους. Το 10^ο Σύνταγμα Πεζικούς στον πόλεμο 1912-13 ήταν από τα πιο γενναία και μαχητικά συντάγματα. Και στο λόχο του Λατσίδη, ένα λόχο που έπεσε πίσω από τους ιταλούς στον ιταλοελληνικό πόλεμο, μόνο Κερκυραίοι ήταν. Τους είχαν προειδοποιήσει ότι η επιχείρηση ήταν πολύ επικίνδυνη και ότι έπρεπε να είναι αποφασισμένοι να πεθάνουν. Όποιος φοβόταν μπορούσε να μην πάρει μέρος. Κανείς δεν αποχώρησε. Δε σκότωσαν γερμανούς στρατιώτες όχι από δειλία και φόβο, αλλά από αίσθημα ευθύνης και από σεβασμό στη ζωή των αμάχων και των αθώων που θα πλήρωναν αυτό τους το «ανδραγάθημα». Τον πόλεμο με την αποκτήνωση του ανθρώπου, με την περιφρόνηση στη ζωή και την αξιοπρέπεια του άλλου, με την τρομοκρατία και τη βρωμιά, η Κέρκυρα τον γνώρισε όχι τόσο από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς όσο από τους αντάρτες του Ζέρβα, όταν κυνηγημένοι από τους ελασίτες, κατέφυγαν στην Κέρκυρα.

Ε ναι λοιπόν. Ούτε Κώστας Πλεύρης, ούτε Καλύβας-Μαραντζίδης (αν και θα μπορούσαν απλά να αντιγράφουν και να τσιτάρουν κομμάτια του). Αλλά ο αναρχικός Άγης Στίνας, που αποκαλύπτει τον πραγματικό ρόλο της αντίστασης και το ρόλο για τον οποίο αναγνωρίστηκε από την Πολιτεία.

Σε άλλα σημεία του βιβλίου, μας εξηγεί πώς η κατοχή μιας χώρας (πχ του Πειραιά στον Α' ΠΠ) ήταν συνηθισμένο πολεμικό επεισόδιο, από το οποίο δεν απέρρεαν όμως κι αντίστοιχα πρακτικά καθήκοντα (αντίσταση). Ενώ βγάζει λάδι τον εργατικό Σιτρίν και χρησιμοποιεί μάλιστα ως επιχείρημα την έκθεσή του, αμέσως μετά τα Δεκεμβριανά.
Αλλά αυτά ας μείνουν κάβα για επόμενη ανάρτηση.