Πάντα Δελαστίκ και δακρυσμένοι

Αναδημοσίευση από Κατιούσα 

Βασικά, έπρεπε να ξεκινάμε με προειδοποιητική σήμανση, αποποίηση ευθυνών (disclaimer), ακατάλληλο για πολιτικά ανηλίκους -αν και επιρρεπές σε παιδικές αρρώστιες- κοκ. 

Ο τίτλος του κειμένου είναι παράφραση ενός πολύ καλού τουιτερικού λογοπαίγνιου -τόσο καλού που θες να το στείλεις και σε άλλους για να το μοιραστείς: Πάντα Δελαστίκ και γελασμένοι. Αλλά τα ωραία ψευδώνυμα άδοξα καίγονται, με έναν πρόωρο και αδόκητο θάνατο. 

Θα 'πρεπε ίσως να είναι πάντα Δελαστίκ και γελαστοί, για να ταιριάζει με τη χαμογελαστή φιγούρα του. Ενώ έτσι το "γελασμένοι" παραπέμπει συνειρμικά στις αυταπάτες, ως βασικό χαρακτηριστικό του χώρου ή ενός τίμιου οπορτουνιστή. 

Αλλά δεν έχουν θέση τέτοιες μπηχτές τώρα. Όχι γιατί ο νεκρός δεδικαίωται και του αρμόζουν μόνο εκ των υστέρων αγιογραφίες. Αλλά γιατί ο ίδιος δε σου αφήνει τέτοια περιθώρια. Ήταν πολύ γλυκιά, ευγενική φυσιογνωμία για να του κρατήσεις πολιτική κακία. 

(Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί τον συνδέουν με τον Θανάση Παπαρήγα, μια άλλη μεγάλη, αξιολάτρευτη μορφή από τα διεθνή του Ριζοσπάστη. Και αν, παρεμπιπτόντως, έχει κανείς στο αρχείο του το κείμενο που έγραψε ο Δελαστίκ -στο Πριν νομίζω- όταν πέθανε ο Παπαρήγας και το ανασύρει, θα ήταν ό,τι καλύτερο). 

Ο Χικμέτ λέει πως ο κομμουνιστής είναι αγάπη από την κορυφή ως τα νύχια, και ο Δελαστίκ πιθανότατα έπιανε αυτό το κριτήριο. Και ας μην ήταν πάντα πολύ κομμουνιστικές οι αναλύσεις του. 

Αν ήθελες να αποφύγεις πχ τον νεολαίο Ναρίτη που ερχόταν πορωμένος να πει το ποίημα "ναι αλλά η Κανέλλη..." και βαριόσουν να μπεις ξανά στην ίδια συζήτηση, πετούσες "ναι αλλά ο Δελαστίκ..." και έβρισκες τον κρυπτονίτη που τον εξουδετερώνει. 

Μετά τον θάνατο, οι περισσότεροι θυμούνται αυθόρμητα κάποια δική τους στιγμή που έχουν συνδέσει με τον μακαρίτη και είναι λογικό. Αλλά κάποια διαδικτυακά ψώνια έχουν να γράψουν κάτι για όλους και βρίσκουν απλώς ευκαιρία να μιλήσουν πάλι για τον εαυτό τους και για μερικά like στα ΜΚΔ. Υπόσχομαι πως η δική μου αναφορά θα είναι μεταβατικός κρίκος -sic- για να περάσουμε στο ψητό. Προσωπικό στιλ και κείμενο δε σημαίνει απαραίτητα προσωπικά βιώματα. 

Σε μια εκδήλωση στο Floral που τον πέτυχα τυχαία στο κοινό και όχι στο πάνελ, επιστράτευσα όλο το θράσος-θάρρος να τον ρωτήσω για το Ιερό Δισκοπότηρο και αυτός όλη την αμηχανία του, σαν να απολογούνταν, γιατί δεν το είχε πια σε άλλα αντίτυπα. 

Όπου Γκράαλ ίσον το βιβλίο του για το Αφγανιστάν: η προσωπική μαρτυρία, οι δημοσιογραφικές εντυπώσεις και οι συνεντεύξεις-συζητήσεις που είχε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στο λαϊκό Αφγανιστάν της δεκαετίας του '80. (Με την ευκαιρία, ευχαριστώ δημόσια και αναδρομικά τον αναγνώστη ΤΤ που μου το εξασφάλισε έστω φωτοτυπημένο και απολογούμαι -στον εαυτό μου- που δεν έχω κάνει ακόμα ειδική αναφορά σε αυτό). 

Αν θέλει κανείς ένα μέτρο για την αξία του βιβλίου και τα πολύτιμα στοιχεία που μας δίνει, θα έλεγα πως παραμένει σήμερα, 35 χρόνια αφού γράφτηκε, πιθανότατα ό,τι καλύτερο μπορεί να διαβάσει κανείς στη γλώσσα μας για το παρελθόν της χώρας και τον... μη καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης που γνωρίσαμε. 

Ο Δελαστίκ ξεπερνά στο βιβλίο τον σκόπελο για την ακριβή κοινωνική φύση του λαϊκού Αφγανιστάν, μιλώντας ακρβοδίκαια για αντι-ιμπεριαλιστική, αντιφεουδαρχική επανάσταση, αν δεν απατώμαι. Και αναδρομικά αναρωτιέσαι γιατί δεν το διάβαζαν οι σύντροφοί του στο ΝΑΡ που ανακάλυψαν όψιμα "σοβιετική εισβολή" στο Αφγανιστάν.

Ένα άλλο γραπτό Δισκοπότηρο είναι τα πρώτα τεύχη του ΠΡΙΝ, ως μηνιαίο περιοδικό μιας φράξιας του ΚΚΕ και του Ενιαίου Συνασπισμού -πριν γίνει εβδομαδιαία εφημερίδα του εξωκοινοβουλίου- και ως γραπτό μνημείο για τους προβληματισμούς της εποχής σε μια εξόχως προβληματική συγκυρία, και για τον οργανωτικό φιλελευθερισμό που υπογράμμιζε την τελευταία, αφού ο καθένας μπορούσε να εκδώσει όποιο έντυπο-βιβλίο ήθελε. Δυστυχώς πωλούνται με τιμή ενίσχυσης για το ΝΑΡ (100 ευρώ ο τόμος!), σχεδόν απαγορευτική για ερασιτέχνες συλλέκτες. 

Συγγραφικά μιλώντας, ο Δελαστίκ συνέχισε μια σοβιετική νομίζω -πχ στα χνάρια της "Καυτής Στάχτης" για το μυστικό της ατομικής βόμβας- παράδοση και στιλ γραφής, με ρεπορτάζ σε μέγεθος-συσκευασία βιβλίου, που ξετυλίγονταν συναρπαστικά σαν μυθιστόρημα και φώτιζαν κάθε πτυχή πολύπλοκων διεργασιών, αντιθέσεων και γεωπολιτικών πλεγμάτων (κουβάρια τα λέμε σήμερα) στη διεθνή σκηνή. Θεωρώ αδύνατο να διαβάσεις δικό του βιβλίο χωρίς να μάθεις κάτι καινούριο, και ακόμα θυμάμαι πόσο με είχε εκπλήξει στη Θύελλα του Κόλπου η πληροφορία ότι Ιράκ και Συρία είχαν κάτι σαν ενιαία κρατική υπόσταση για ένα φεγγάρι στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, στο πλαίσιο του ριζοσπαστικού μπααθισμού τους. 

Πολιτικά μιλώντας, θα έλεγα πως ο Δελαστίκ είχε αφομοιώσει και είχε παραμείνει στην αντι-ιμπεριαλιστική λογική μας της εποχής του Ψυχρού Πολέμου -και ας μην υπήρχε πια σοσιαλιστική κοινότητα και ας μην την θεωρούσε ούτε ο ίδιος πια σοσιαλιστική, ακολουθώντας τις επεξεργασίες του χώρο του.  

Αυτό είχε ως συνέπεια τα εξής αντιφατικά: Αφενός ο Δελαστίκ είχε πολύ καλύτερο αντι-ιμπεριαλιστικό γνώμονα και κριτήριο από πολλούς συντρόφους - συναδέλφους του στο Πριν, πχ απ' τον -απολαυστικό γραφιά μεν, αλλά...- Πέτρο Παπακωνσταντίνου που πρόλαβε να υμνήσει τον φιλολαϊκό χαρακτήρα και προσανατολισμό της Αραβικής Άνοιξης πχ στη Λιβύη, πριν καταλήξει στη ΛαΕ του Λαφαζάνη. Αφετέρου όμως ανακάλυπτε (ο Δελαστίκ) θετικές και ελπιδοφόρες διεργασίες στην παραμικρή διαφοροποίηση αστικών κυβερνήσεων από τον ευρωνατοϊκό άξονα, ακόμα και αν ήταν στο πλαίσιο των εσωτερικών τους αντιθέσεων, ακόμα και αν πρόκειται για την Ουγγαρία του φασίστα Όρμπαν... Και όλα αυτά, τη στιγμή που θεωρούσε ή έπρεπε να θεωρεί τη Σοβιετική Ένωση "ιδιότυπο, ανέκδοτο εκμεταλλευτικό καθεστώς"... Ανέκδοτο. 

Σε κάθε περίπτωση, ο Δελαστίκ ήταν ένας άνθρωπος της εποχής του του 20ού αιώνα, σχεδόν σοβιετικής κοπής θα τολμούσα να πω, με αγνό, βαθύ μίσος για τους ιμπεριαλιστές και τους εκμεταλλευτές αλλά όχι την καλύτερη δυνατή στρατηγική απέναντί τους, που δεν πρόλαβε ποτέ το τρένο της ΕΤΕ, δεν είχε κινητό, δεν είχε καλή σχέση με τους υπολογιστές, αλλά είχε τρομακτικές γνώσεις και μιλούσε φαρσί 12 γλώσσες -ενδεχομένως και τα φαρσί, δεν είμαι σίγουρος! 

Και μετά; Μετά ήρθε η ανατροπή, η διάσπαση και έπεσε στον γκρεμό σακάτ και καλά κρασιά. Όρκο παίρνω πως καλός άνθρωπος ήτανε και -για να ισοφαρίσω το λογοπαίγνιο της αρχής- ας είναι (&*&&&^%^%$%$##$,,,) το έφαγε η εσωτερική αυτολογοκρισία.

Εσωτερικό υστερόγραφο

Μου λείπει η εποχή που έψαχνα το Δισκοπότηρο και μπορούσα να γράφω "ελεύθερα", χωρίς να είναι τίποτα παρεξηγήσιμο. Κι αν είναι να πιαστεί κανείς από το δέντρο κάποιο κλαράκι και να χάσει το δάσος και την ουσία του κείμενου, τουλάχιστον ας το ρίξει σε μένα προσωπικά και όχι στην Κατιούσα που φιλοξενεί ένα κείμενο της "κε του μπλοκ" που θα προοριζόταν βασικά για το "Σφυροδρέπανο".

Εκεί όπου για κάποιον λόγο στις ετικέτες μου είχε βγει από σεβασμό (;) να γράψω ενάντια στον γενικό κανόνα το όνομά του με κεφαλαίο (σε αυτόν, τον Μαρξ και τον Χέγκελ), λες και αλλιώς θα θιγόταν. Δεν πειράζει όμως, γιατί ήταν καλός άνθρωπος, με άλφα κεφαλαίο -και χωρίς κυκλάκι γύρω του...