Κι αν φτωχική την βρήκες, δε σε γέλασε

Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη
Είσαι τόσο ηλίθιος, που θα βρεθείς στη Θράκη
(Αρκάς)

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, θα ’ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος Κίκονες (από τη Θράκη), Κίρκες, τετράποδα γουρούνια (σαν αυτά που κολυμπούν δίπλα σου στην Άτοκο), τετράτροχες γουρούνες-σκοτώστρες, Λαιστρυγόνες, διόδια και πανάκριβα ακτοπλοϊκά. Το πλοίο θα πηγαίνει αργά, περιμένοντας να θυσιάσεις στο κυλικείο το εισόδημά σου, προτού καν φτάσεις στο νησί, κερατάς και σφαγμένος, σαν το ελάφι της Άρτεμης. Αλλά τα μεταφορικά είναι κάπως φτηνότερα -όλα θέμα σύγκρισης είναι- κι ίσως περισσέψει ένα νεφρό για τις διακοπές του χρόνου. Που δεν ξαναφυτρώνει σαν το συκώτι του Προμηθέα, γιατί εδώ παίζει άλλος πρωταγωνιστής, που έκανε είκοσι χρόνια να βρει τον δρόμο για το Νόστο -πού και να μην ήταν πολυμήχανος-, λες και έπαιζε στη Λάμψη, ένας (Χρήστος) πολίτης του -τότε γνωστού- κόσμου.

Ίσως όμως τον ξεγέλασε το GPS του, που ζει τον μύθο του στο νησί της Ιθάκης, και σε κατευθύνει παρ-άλογα να κόψεις δρόμο από κάτι σκαλοπατάκια, λες και καβαλάς τετράποδα οχήματα. Απελπισία, σκέψεις να πετάς πετραδάκια πίσω για την επιστροφή -σε ένα νησί γεμάτο βότσαλα, με ελάχιστες αμμουδιές και διαβρωμένες συνειδήσεις- αλλά στο τέλος κάθαρσις, '89, και φτάνεις ανακουφισμένος εκεί που θες. Και πουθενά αλλού δεν αποκτά τέτοιο απόλυτο νόημα η φράση από την ψηφιακή φωνή: Ιθάκη - Φτάσατε στον προορισμό σας.

Μετά από λίγες μόλις μέρες, αντιλαμβάνεσαι πλήρως γιατί ο Οδυσσέας επέμεινε τόσα χρόνια για να γυρίσει σε ένα μυθικό μέρος -σαν Παραμ-Ιθάκη. Και γιατί άργησε τόσο να βρει τον δρόμο προς ένα ανεμοδαρμένο νησί, όπου οι Φρίκες (μυθικά τέρατα μεταμφιεσμένα σε ανεμοριπές) μπορεί να σε πάρουν, να σε σηκώσουν και να σε στείλουν για τον γύρο της Μεσογείου στα πέρατα του (τότε γνωστού και επίπεδου) κόσμου. Εξ ου κι όσοι σου νοικιάζουν πλεούμενα για τις παραλίες που είναι προσβάσιμες μόνο δια θαλάσσης -ικανοί να σε γδύσουν για ένα καρυδότσουφλο ή να σου πουλήσουν ακόμα και τη σχεδία που θα σε βουλιάξει-, σου δίνουν αυστηρές οδηγίες για να μη βρεθείς στο Φισκάρδο, στα ανοιχτά της Αδριατικής ή κάπου στο Γιβραλτάρ, με τους υπόλοιπους συντρόφους του Οδυσσέα, που φυλλορρόησαν σε διασπάσεις.

Το ομηρικό Θιάκι είναι το νησί των αντιθέσεων, που σοβούν κραυγαλέα και διαλεκτικά. Κατάφυτο και καταπράσινο -με παρενέργεια τις πολλές σφήκες-, με γαλαζοπράσινα νερά, τυπικά για Ιόνιο, που δε θολώνουν ποτέ, και κατακόκκινη ψυχή - επικράτεια, με το ΚΚΕ να φτάνει είκοσι ψήφους μακριά από την πρωτιά στις περσινές ευρωεκλογές. Μια «Ικαρία» του Ιονίου, που σχεδόν προσφέρεται για κινηματικό τουρισμό και είναι ζήτημα πώς δεν την έχουν οικειοποιηθεί μαζικά ορδές Φασαίων και Γκρούβαλων.

Παίρνεις μια πρόγευση ήδη από το λιμάνι της Σάμης, απέναντι, όπου η ομορφιά κρύβεται στις λεπτομέρειες. Παίρνεις μια πρώτη γεύση, με το πανό της ΚΟΒ Ιθάκης για την Παλαιστίνη, στο λιμάνι του Πίσω Αετού, άτυπη επιτροπή υποδοχής για τους επισκέπτες. Και συνεχίζεις δυναμικά, με μνημεία για τον ΕΛΑΣ και μια ναυμαχία του ΕΛΑΝ, με τα γραφεία του ΚΚΕ, με άλλα πανό, μικρές πλακέτες (πχ για τον Καρβούνη και την παγκόσμια ειρήνη), αφίσες για την Παλαιστίνη, κινηματογραφικές προβολές (για την Παλαιστίνη) ή το κομματικό ντοκιμαντέρ για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Το ΚΚΕ είναι παντού, σαν τις πέτρες του νησιού -μπόλικη πέτρα, μπόλικη καρδιά- και όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις κάτω ίχνη του, χωρίς ίχνος διάβρωσης. Στο τέλος, σε παρασέρνει το κλίμα και το κύμα, κι αρχίζεις να τραγουδάς τον Ελανίτικο ύμνο, σαν θαλασσομάχος της λευτεριάς, ενώ χτενίζεις με το βλέμμα το σκάφος σου, να βρεις μέρος να αφήσεις το κολονάτο ποτήρι με το Άπερολ.

Απ’ την Αντίκερα προβάλλει ο Ζαχαριάς...

Το Κόμμα είναι βασικά ο μόνος ζωντανός (πολιτικός) οργανισμός του νησιού -όλοι οι άλλοι κρύβονται πίσω από τη μάσκα του ανεξάρτητου κέρδους. Κι όποιος αναζητά μια δημόσια πολιτική διαφοροποίηση, θα την βρει απρόσμενα στις Φρίκες, κοντά στο Ελανίτικο μνημείο, όπου αχνοφαίνεται ένα σύνθημα από τον καιρό της χούντας: Ζήτω η Επανάστασις. Δεν έχει μείνει ως άλλοθι πολυφωνίας ή για το «επαναστατικό» του περιεχόμενο, αλλά κατά λάθος, επειδή το ξέθαψε το κύμα, ο Λεβάντες και η κακοκαιρία του Ιανού, πριν λίγα χρόνια...

Μια άλλη βασική αντίθεση είναι ανάμεσα στην «πλέμπα» που δουλεύει σεζόν -ντόπια παιδιά, φοιτητές από την Πάτρα κτλ- και τους δεκάδες -ίσως και εκατοντάδες- σκαφάτους που πολιορκούν το νησί και τις παραλίες του. Είναι τόσο πολλοί που στο Βαθύ (την πρωτεύουσα) μπορείς να βρεις σπίτια που νοικιάζουν ντουζιέρες στους σκαφάτους! Και όπως βλέπεις το πανέμορφο -πλην τουριστικό- Κιόνι, με τόσα σκάφη στη σειρά, σκέφτεσαι πως αν δεν υπήρχε το ΕΑΜ θα είχαμε γίνει Μονακό -χωρίς Ανρί και Μάικ Τζέιμς. 

Αλλά αν κάνεις μια αφαίρεση (διαλεκτική ή με φότοσοπ) από τα σκάφη και τις άθλιες φωτεινές επιγραφές, σου μένει μια ειδυλλιακή εικόνα, από άλλες εποχές -πχ το 1917, τυχαία χρονολογία.

Στον πυρήνα της αντίθεσης, βρίσκουμε ένα νησί που ζει τον μύθο της τουριστικής ανάπτυξης, ψάχνοντας τον μήνα -ή έστω δίμηνο- που τρέφει τους 11 (10), με τιμές ακριβής Αθήνας, ενώ παλεύει να κρατήσει τον αυθεντικό χαρακτήρα του και να μην πουλήσει την ψυχή του στον διάβολο του εύκολου κέρδους, που λειτουργεί σαν Δούρειος Ίππος για τις λαϊκές συνειδήσεις. 

Φοβού τον τουρισμό και ανάπτυξη φέροντα. 

Και αν τα σκάφη και οι σχεδίες είναι το μόνο σχέδιο για να μην ερημώσει το νησί, δεν είναι παράξενο να θες κεντρικό σχεδιασμό για τον τόπο σου, αντί για ερζάτς Μονακό. Ίσως μοιάζει μάχη οπισθοφυλακών, ώρες-ώρες, αλλά στην Ιθάκη δίνεται από (πολύ) καλύτερες θέσεις, συγκριτικά με άλλα νησιά. Και μακάρι να μη φτάσει ποτέ η άσφαλτος στον εξωτικό Μαρμάγκα, για να μην τον φάει η μαρμάγκα του μαζικού τουρισμού -και τότε μόνο το μεθάνιο από τα γειτονικά λασπόλουτρα θα κρατάει μακριά τις ορδές των βαρβάρων με το συνάλλαγμα.

Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά γοητευτικές, αντιφατικές εικόνες. Πχ η δεύτερη παραλία στο δημοφιλές Σαρακήνικο, όπου η «Κτηματική Κεφαλλονιάς» έβαλε απαγορευτική κορδέλα για καταπάτηση αιγιαλού, αλλά έχουν μείνει οι ξαπλώστρες και οι ομπρέλες και ο κόσμος μπορεί να καθίσει εντελώς δωρεάν! Ή κάποιοι σουρεάλ ελληνο-τουριστικοί διάλογοι, όπως της κυρα-Παναγιώτας με τις πίτες στο Κιόνι, που μιλάει μόνο ελληνικά, οι (δυο) ξένοι της απαντάν στα αγγλικά, αλλά βγαίνει παραδόξως άψογη συνεννόηση, χωρίς υπότιτλους. Ό,τι πιο κοντινό μπορεί να δει κανείς σε σκηνή της γκασπαζά Ντένης Μαρκορά με τη Μαρούσκα...

Γλώσσα μου έδωσαν τουριστική, σε συσκευασία κολιέ
Αλλά όπως και να είναι τα άστρα 
Εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω 

Τα μυθολογικά στοιχεία βρίσκονται ούτως ή άλλως παντού στο νησί. Στο άγαλμα του πολυμήχανου -χωρίς τον Άργο-, σε μπλούζες, σουβενίρ και μαγνητάκια, στα εμπνευσμένα ονόματα αναρίθμητων συλλόγων και μαγαζιών (από Οδυσσέας και Οδύσσεια, μέχρι την ταβέρνα «Κανένας», που θα μπορούσε να πληρώσει και τον λογαριασμό), ακόμα και στις οδούς -του Οδυσσέα, της Πηνελόπης, του Τηλέμαχου, του Λαέρτου -sic-, ακόμα και του Εύμαιου-, με ζήλο που μόνο με το ομηρικό Ίλιον θα μπορούσε να συγκριθεί -αλλά αυτό έχει μεγάλη έκταση, χωρώντας τα πάντα, από Βυζαντινούς αυτοκράτορες, μέχρι ήρωες της Αντίστασης.

Αχ βρε Κυκλωπάκι μου
Εσύ είσαι η Ιθάκη μου
Ξώκειλα στην αγκαλιά σου σώος και ένας
Και έγινα μες στα φιλιά σου ο Κανένας

Η προσπάθεια να παρουσιαστούν «ιστορικά τεκμήρια» για τις μυθολογικές αναφορές -όπως το παλάτι του Οδυσσέα ή το χαμένο βυθισμένο άστυ στην παραλία της Πόλης, είναι ασφαλώς αβάσιμη και φαιδρή. Εκτός και αν πέσεις σε μια σοβαρή επιστημονική επιτροπή συνταξιούχων λουόμενων, που δε βλέπουν τίποτα κωλυόμενο και το έμπειρο μάτι τους ξεχωρίζει τα πάντα, από το αρχαίο λιμάνι μέχρι λυόμενες εγκαταστάσεις και τον αργαλειό της Πηνελόπης, δίπλα από το βέλος και τους 12 πελέκεις, με τα προφυλακτικά των μνηστήρων.

Όλους τους ξέμπαρκους τους τρώει το σαράκι
Κι όσοι ταξίδεψαν, γυρεύουν την Ιθάκη

Μα για στάσου, κε του μπλοκ, αφού εσύ δεν ακούς τέτοια
Ναι, βάση, έχεις δίκιο.

Κάνε λοιπόν τον κύκλο σου Οδυσσέα
Κι όσο λείπεις θα είμαι εδώ, να υφαίνω ατέλειωτο πανί
Ώσπου να βρεις τον δρόμο σου μοιραία
Στης Ιθάκης το νησί να ξαναβγείς

Στο τέλος των διακοπών -που κοντεύουν να γίνουν μυθολογικό στοιχείο για τους περισσότερους Έλληνες-, το ερώτημα τίθεται ρητορικά. Κι αν φτωχική τη βρήκες, η Ιθάκη δε σε γέλασε -εκτός κι αν δεν αντέχεις τα βότσαλα και τις κροκάλες. Τίποτα δεν είναι φτωχικό εξάλλου, στις διακοπές μας, όσο σύντομα και αν είναι. Κι αν βρεθείς στην αγκαλιά της, σώος και ένας, εύχεσαι να είναι μακρά η παραμονή και μακριά η μέρα του γυρισμού στην καθημερινή σου Οδύσσεια, γιατί δεν είναι κάθε μέρα του Οδυσσέα -και βασικά κανείς δεν ξέρει πότε γιορτάζουν οι Οδυσσείς αυτού του («επίπεδου» και άχρωμου) σύγχρονου κόσμου.

Γιατί είναι ένα νησί που τα έχει όλα και συμφέρει -σε αποστάσεις, σε τιμές όχι τόσο. Ακόμα και ορεινά χωριά, αγριογούρουνα και μικρά μενίρ -κοντά στην Ανωγή-, σφε Οβελίξ. Δεν ξέρω αν είναι το καλύτερο που έχεις πάει. Κάθε νησί, άλλωστε, έχει τη δική του ομορφιά. Το ζήτημα είναι να βρεις τι σου πάει καλύτερα, καλή παρέα για να πας, και βασικά λεφτά για να πας και να μείνεις όσο γίνεται περισσότερο...

Μια τρύπα στο νερό - Δέκα χρόνια μετά...

Φοβερό, ψηφίζουμε και κάνουμε
Μια τρύπα στο νερό, μωρό μου τι μας κάνουνε.
(Ναι, η Πωλίνα είχε πει και γι’ αυτό).

Φοβερό! Τρομερό! Και κάθε άλλο παρά πάρα πολύ ωραίο -που είναι μικρή λογοτεχνική άσκηση για να παρατεθούν στη σειρά δυο «παρα» που τονίζονται διαφορετικά.

Το δημοψήφισμα του ’15 ήταν κάπως σαν τραγούδι της Πωλίνας. Κι όσοι χλευάζουν την καλτ αναφορά, ίσως αγνοούν τον όψιμο ριζοσπαστισμό της ύστερης κ. Μισαηλίδου (ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ το κατάφερε και αυτό), που μελαγχολούσε με την ντεκαντάνς -ακόμα και του ΚΚΕ- και έγραφε στον τοίχο της πως η ιστορία γράφεται με ανυπακοή -γιατί το είδε γραμμένο κάπου στα Εξάρχεια. Τρομερό!

Ή κάπως σαν την ατάκα-παρηγοριά του Μπονάτσου (Φοβερό - Τρομερό) στις «Κόντρες» προς την ηττημένη ομάδα.
Χάσατε, δεν έχει καμία σημασία! Όπως ακριβώς στο δημοψήφισμα.

Όχι, δεν έχει σημασία. Εκτός και αν είσαι ο χαμένος που τα παίρνει όλα -γιατί άμα χάνεις εκλογές, κερδίζεις στην απάτη. Ή εκτός αν νομίζεις πως κέρδισες και στήνεις χορό (του Ζαλόγγου) στην πλατεία Συντάγματος -είμαστε κάθε λέξη του. Και αν φοβάσαι μήπως βγούμε από την Ευρρώπη, χαλάρωσε, τραγούδα «Μιντιβίλι» και άκου τον Βλάσση.
-Γιατί; Σιγά την ήπειρο...

Μετά το εισαγωγικό, ακολουθούν μερικά ακόμα σημεία για τη σημερινή επέτειο.

Ο χαμένος χρόνος του Προυστ

Δέκα χρόνια μετά, το δημοψήφισμα φαίνεται σαν χθες, μα τόσο μακρινό. Ο ιστορικός χρόνος που περνά και χάνεται. Κι έπαψε να είναι πυκνός, γεμάτος κινηματικά γεγονότα, και ξαναρχίσαμε να τον μετράμε με εκλογικές θητείες. Δεύτερη τετραετία Μητσοτάκη -και ίσως τριτώσει το κακό. Ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ το κατάφερε και αυτό. Να ξαναβγάλει στον αφρό τη ΝΔ με κραταιά ποσοστά, μα πρωτίστως να αραιώσει τον ιστορικό χρόνο, κλείνοντας κάθε πιθανό ρήγμα...

Σας παρακαλώ, δε θα ’θελα...

Ακτοπλοϊκά κλείσαμε, δωμάτια τσεκ, όλα έτοιμα, μια βδομάδα διακοπές και ηρεμία. (Έκτακτο δελτίο, πρωθυπουργικό διάγγελμα, αναγγελία δημοψηφίσματος, capital controls). Ή και όχι...

Το νησί ήταν έρημο (και πανέμορφο), η σύνδεση στο διαδίκτυο δύσκολη και περιστασιακή. Αλλά το χειρότερο ήταν να βγαίνεις σαν τον κλέφτη, να στήνεσαι στην ουρά του ΑΤΜ, να κρύβεσαι πίσω απ’ την κολόνα και να παρακαλάς να μην εμφανιστούν από το πουθενά οι κάμερες και γίνεις ρεζίλι ή ντεκόρ σε ρεπορτάζ τρομολαγνίας.

Αυτή ήταν και η τελευταία χρονιά που είδαμε τα ΜΜΕ να επηρεάζουν αντίστροφα τις κάλπες και να βγαίνει το αντίθετο από αυτό που (μας) υπαγόρευαν. Το βασικό επίτευγμα της ΠΦΑ δεν ήταν ότι έστησε ένα διήμερο ριάλιτι με καναλάρχες για τις δημόσιες τηλεοπτικές συχνότητες. Αλλά ότι ανέκτησαν τα κανάλια τη χαμένη τους αξιοπιστία. Ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ το κατάφερε και αυτό...

-Το εξωκοινοβούλιο στον ρόλο του χρήσιμου ηλίθιου

Χειροκροτητής της κυβέρνησης και του Καμμένου (τσεκ). Χορευτικό συγκρότημα το βράδυ της Κυριακής (τσεκ). Μπράβος έξω από τα εκλογικά τμήματα (τσεκ). Θεατής της κωλοτούμπας, με κομμένη την ανάσα (αξιοπρέπειας) -τσεκ. Περνώντας όλα τα στάδια του πένθους -τσεκ. Με έμφαση στην άρνηση -να δει την πραγματικότητα. Χαρτομάντιλο για τα ετήσια δάκρυα της Περιστέρας -τσεκ. Αλλά πάντα σε ρόλο αθώας περιστεράς, που απαλλάσσεται λόγω βλακείας. Και με εμμονική προσκόλληση στον ρόλο του ΚΚΕ -πρώτη αντεστραμμένη αγάπη και παντοτινή. Και το καλύτερο; Τότε δεν είχε κανείς τους πρόβλημα με τις μαζικές συναυλίες. Πώς αλλάζουν οι καιροί...

Εν κατακλείδι, το μεγάλο πρόβλημα για το εξωκοινοβούλιο και τη στάση του δεν ήταν αυτό το... αγγελοπουλικό «μέχρι τέλους», μετά τη θρυλική κωλοτούμπα. Αλλά ότι κάπου εκεί τελείωσε η ουσιαστική παρουσία του στον δρόμο και πέρασε αρκετά χρόνια, γλείφοντας τις πληγές του από την απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα.

-Σόλων, Σόλων, πόσο δίκαιο είχες...

Όπου Σόλων, το ΚΚΕ. Δεν ξέρω πώς λειτουργείς εσύ, σφε αναγνώστη, και τι φαίνεται για μένα από όσα γράφω -τα οποία βγαίνουν με φίλτρα, σαν εικόνα στο Ίνσταγκραμ, αν και καμιά φορά τα προσθέτει μόνος του ο αναγνώστης. Σε κάθε περίπτωση, νιώθω συχνά αντιδραστικό άτομο -χωρίς να ανήκω στην αντίδραση. Δε δέχομαι εύκολα τις εύκολες εξηγήσεις, ψάχνω πάντα τα αδύναμα σημεία τους, ακόμα και με τον διάβολο θα συμμαχήσουμε για την αλήθεια -κάνοντας πχ τον δικηγόρο του. Ναι αλλά μήπως έτσι... Κάπως αλλιώς...; Και ας συμφωνούμε στα βασικά.

Δέκα χρόνια πριν, εν όψει του δημοψηφίσματος, έβλεπα το είδος μου να αντιδρά, να προβληματίζεται και να σκέφτεται να παίξει διπλή παραλλαγή, Χ2 -είτε όχι, είτε άκυρο, το καθένα με το δικό τους σκεπτικό. Κάποιοι σφοι αναρωτιούνταν μήπως κάνουμε τακτικά λάθος -και εγώ ήμουν ανοιχτός να το συζητήσουμε και ας μη συμφωνούσα απαραίτητα. Εκ των υστέρων, δεν είμαι απλώς πεισμένος για τη σωστή θέση του ΚΚΕ, αλλά είναι από τις σπάνιες φορές που το παραδέχομαι με θαυμασμό: για την πείρα του, το οξυμένο κριτήριο, τη συλλογική του αντίδραση, σε μια δύσκολη, πιεστική και αρκετά πρωτότυπη συγκυρία. Γιατί δεν παρασύρθηκε και δεν έπεσε οικειοθελώς στον γκρεμό.

-Το σύνδρομο του ξυπνητηριού

Ναι αλλά δεν τιμωρήθηκε για τη στάση του το ΚΚΕ; Ασφαλώς και το πλήρωσε, όπως συμβαίνει με κάθε δύσκολη θέση-επεξεργασία. Φάνηκε στις δεύτερες εκλογές, τον Σεπτέμβρη του ’15, στο στάσιμο ποσοστό και την αδυναμία να εισπράξει τη φθορά του μνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ, μολονότι κάμποσοι επέστρεψαν στα πάτρια ιδεολογικά εδάφη -και δεν πρέπει να υπήρχε σύντροφος (μέλος ή μη) που να μη γνώριζε προσωπικά άσωτους ψηφοφόρους που διακατέχονταν από εκλογικό νόστο και άλγος -λόγω του τραυματικού τρίτου μνημονίου.

Για τη μεγάλη πλειοψηφία, όμως, το ΚΚΕ ήταν κάτι σαν ξυπνητήρι. Χρήσιμο, απαραίτητο, καλούσε σε αφύπνιση, αλλά συνάμα ενοχλητικό και σίγουρα όχι η πρώτη επιλογή τους στην κάλπη. Σε κανέναν δεν αρέσει να του θυμίζουν τα λάθη του και το ΚΚΕ έκανε ακριβώς αυτό, απλά επειδή υπήρχε, και ας ήταν ελάχιστοι οι σφοι που υπέκυψαν στον ανθρώπινο πειρασμό να ξεσπάσουν από τη συσσωρευμένη πίεση των ημερών και να φωνάξουν κατάμουτρα: ΣΑΣ ΤΑ ’ΛΕΓΑ...

Πολλοί πάτησαν «αναβολή» στην αφύπνιση και συμπορεύτηκαν με μια μικρή καθυστέρηση. Οι υπόλοιποι συνεχίζουν τον μακάριο ύπνο τους, περιμένοντας την επόμενη γλυκιά αυταπάτη, που θα εξελιχθεί σε Εφιάλτη -και προδοσία. Ενώ κάποιοι σφοι αναρωτιούνται ρητορικά στο διηνεκές τι άλλο/διαφορετικό έπρεπε να κάνουμε, για να αποφύγουμε αυτή την κατάληξη.

Πλην Λακεδαιμονίων

Κι όμως. Το ΚΚΕ ήταν το μόνο (κοινοβουλευτικό) κόμμα που υπερασπίστηκε στην πράξη την ετυμηγορία και το «ΟΧΙ» του «κυρίαρχου» λαού, την αμέσως επόμενη μέρα, στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, που φρόντισαν να αποκοιμηθεί στην αγκαλιά του ΝΑΙ και το μετέφρασαν ως διαπραγματευτικό χαρτί σε ένα στημένο παζάρι, όπου το ξεπούλησαν πριν προλάβεις να πεις «έρπης».

Κάποιοι δυσκολεύονται ίσως να το πιστέψουν, αλλά θα το διαπιστώσουν όταν δημοσιευτούν τα πρακτικά εκείνης της σύσκεψης, από την οποία αποχώρησε ο ΓΓ, για να ομοφωνήσουν οι υπόλοιποι -πλην Λακεδαιμονίων. Και ίσως τώρα, που θυμήθηκε και ο (αναβαπτισμένος in USA) Τσίπρας να θέσει το ζήτημα (που θέτει εξ αρχής το ΚΚΕ), να έχουν ωριμάσει επιτέλους οι συνθήκες για να βγουν στη δημοσιότητα όσα ειπώθηκαν εκείνη τη μέρα. Και πάσα μονομερής ενέργεια επ’ αυτού, καλοδεχούμενη...

Το πραγματικό διακύβευμα

Τα γεγονότα είναι νωπά -από τη σκοπιά της ιστορίας-, οι γραπτές μαρτυρίες των πρωταγωνιστών λιγοστές, αλλά ο αστικός τύπος φιλοξενεί μια σειρά επετειακά αφιερώματα, με ενδιαφέρουσες πτυχές, διάφορα -γνωστά και μη- αφηγήματα και διαφορετικά επίπεδα «εξομολόγησης» και απεικόνισης της αλήθειας. Διαβάουμε πχ μεταξύ άλλων.

-Ότι ζήσαμε δραματικές στιγμές και φτάσαμε μια ανάσα από το GRexit.

-Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κρυφή ατζέντα, με την έξοδο στο τραπέζι -ως «ατύχημα» ή πιθανό ενδεχόμενο- υπηρετώντας τα σχέδια του Σόιμπλε.

-Ότι το σχέδιο Β ήταν ανύπαρκτο έως ανεφάρμοστο και ότι ο Πούτιν μας ήθελε εντός της στρούγκας της ΕΕ.

-Ότι η ύπαρξη της ευρωζώνης κρεμόταν από μια κλωστή. Και ότι μια πιθανή έξοδος της Ελλάδας, θα είχε ως επόμενα επεισόδια και άλλα γουρουνάκια (από τα PIGS και τους σφους του Οδυσσέα).

-Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε μαχόμενος, μετά από 17 ηρωικές ώρες, φέρνοντας ένα πιο ήπιο μνημόνιο και την προοπτική μιας οριστικής εξόδου από αυτό.

-Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υπολόγιζε να βγει το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, για να έχει λυμένα χέρια -αλλά όχι καθαρά από μνηνόνια.

-Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διαπραγματεύτηκε -και έχασε- για την πλευρά των εφοπλιστών, των φαρμακοβιομήχανων και λοιπών «ευεργετικών ομάδων».

-Ότι η ρίζα της κρίσης ήταν η έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και γι’ αυτό βίωσε πιο έντονους τριγμούς, πχ συγκριτικά με τη Γερμανία.

Και τέλος, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε σε πέρας τη βρώμικη δουλειά, που δεν μπορούσαν να κάνουν τα υπόλοιπα αστικά κόμματα, τη δεδομένη στιγμή. Ότι επιχείρησε να διαπραγματευτεί για τα επιμέρους -δηλαδή για συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα- χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Ότι η χούντα δεν τελείωσε το ’73 (αλλά ένα χρόνο μετά) και πάντως τα μνημόνια δεν τελείωσαν το ’18. Η ΕΕ και το Σύμφωνο Σταθερότητγας είναι ένα μνημόνιο διαρκείας και μαρτύριο χωρίς τέλος για τους λαούς.

Πέραν αυτού, η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή σε οποιοδήποτε ερμηνευτικό σχήμα για τις λεπτομέρειες και το ουσιαστικό διακύβευμα της διαπραγμάτευσης ή την κατανομή των ρόλων. Αρκεί να μην ξεχνάμε την ουσία και αυτά που ξέρουμε για τις ενδοαστικές αντιθέσεις -σαν τους «μαρξιστές αναλυτές» που έβρισκαν συμμάχους πότε στη Λαγκάρντ, πότε στη Μέρκελ και πότε στον Μοσκοβισί.

-Και εσύ λαέ βασανισμένε...

Μην ξεχνάς τον Ωρωπό, τον φασισμό και τα διδάγματα της κρίσης για την ΕΕ και το σύστημα. Είναι ζήτημα πόσοι ήταν θύματα (αδέρφια εσείς) της κωλοτούμπας του ΣΥΡΙΖΑ, πόσοι γνώριζαν εξ αρχής ότι έδιναν εντολή για διαπραγμάτευση εντός του γνωστού ασφυκτικού πλαισίου -όπου δεν υπάρχουν περιθώρια για αποκλίσεις- και πόσοι ήταν έτοιμοι για κάτι παραπάνω, αν έβγαινε μπροστά το ΚΚΕ -ή όποιος άλλος στη θέση του.

Αλλά αυτή είναι μια συζήτηση που έχει ξαναγίνει...

Δέκα χρόνια μετά

Ένα πράγμα ποτέ δε θα αλλάξει, δέκα χρόνια μετά
Η δική μου καρδιά στον δικό σου ρυθμό θα χτυπά
(Ναι, η Πωλίνα έχει πει και για αυτό)

Δέκα (και άλλα τόσα και άλλα τόσα) χρόνια μετά, ένα πράγμα ποτέ δε θα αλλάξει. Ο καπιταλισμός. Και οι Πασοκιές (που θέλουν να τον κάνουν ανθρώπινο). Και ο δικός μας αγώνας για να τον ανατρέψουμε. Και οι αυταπάτες για τα δημοψηφίσματα. Που αν μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο, θα ήταν παράνομα. Και όχι, η αστική τάξη δε θα μας δώσει το σχοινί και τα εργαλεία για να την κρεμάσουμε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Θα φροντίσουμε εμείς για αυτό...

Και τέλος πάντων, τίποτα δεν πάει χαμένο (αρκεί να το αξιοποιούμε ως πείρα).
Ούτε καν τα δημοψηφίσματα και οι τρύπες που ανοίγουμε -στο νερό ή όπου αλλού.

Όταν οι φονιάδες πατάνε το κουμπί

Αν υπήρχε ένα αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα αντίστοιχο με τους antifa, ίσως λεγόταν αντι-μπα. Που προκαλεί διάφορους ηχητικούς συνειρμούς, σαν την Ολιμπίκ Αντίμπ, την πρώτη ευρωπαϊκή ομάδα του Ντέιβιντ Ρίβερς, γιατί μεγάλο ποτάμι φουσκωμένο η οργή του λαού για τον ιμπεριαλισμό. Και δε γυρίζει πίσω πια.

Ασφαλώς ο αντιφασιστικός αγώνας είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, για να τον αφήσουμε σε όσους δηλώνουν antifa με όρους του συρμού, χωρίς να συνοδεύουν με πολλές πράξεις τις δηλώσεις, τα σπρέι και τα αυτοκολλητάκια τους. Κι αν δεν έχει γίνει τόσο της μόδας να δηλώνει κανείς αντι-ιμπεριαλιστής (μολονότι ο φασισμός ευδοκιμεί ακριβώς εκεί όπου υπάρχει ιμπεριαλισμός και μονοπώλια -δηλαδή καπιταλισμός που σαπίζει και νιώθει να απειλείται), αυτό έχει διάφορες πιθανές εξηγήσεις.

Είτε πως οι κατά καιρούς εναλλακτικοί είναι (συνειδητά ή μη) ρηχές ,φτηνές απομιμήσεις όσων συμβαίνουν στον «δυτικό κόσμο» και τις ΗΠΑ, όπου κάθε ριζοσπαστική φωνή θα έπρεπε υποχρεωτικά να είναι αντι-ιμπεριαλιστική (δηλαδή ενάντια στο δικό της κράτος) αλλά αυτό το τελευταίο έχει φροντίσει να τις βάλει στο περιθώριο ή να τσακίσει την έκφρασή τους -όπως έκανε στον πόλεμο του Βιετνάμ, κατά την «ανήσυχη» δεκαετία του ’60, και πολύ πιο αποτελεσματικά μετά από αυτήν.

Είτε γιατί -πάντα κατ’ εικόνα και ομοίωση του δυτικού κόσμου- έχει γίνει και στη χώρα μας μια οργανωμένη προσπάθεια να ξεριζώσουν το βαθύ αντι-ιμπεριαλιστικό ρεύμα στην ελληνική κοινωνία, που βρέθηκε στο απόγειό του λίγο μετά τη χούντα (το Πολυτεχνείο και το έγκλημα κατά της Κύπρου), το ’99 (με τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία και την επίσκεψη Κλίντον) ή ακόμα και τον καιρό των μνημονίων, με έναν τρόπο.

Η ανάδειξη μιας κατ’ εξοχήν Νατοϊκής Αριστεράς -χωρίς καν πειστικά προσχήματα- δίνει το μέτρο της επιτυχίας αυτής της καμπάνιας, που έχει ωστόσο αμφίβολα - επισφαλή αποτελέσματα, αν υπολογίσουμε τα ευρήματα μιας πρόσφατης έρευνας και την ελληνική πρωτιά (μεταξύ διαφόρων χωρών) στις αρνητικές κρίσεις για τον οργανισμό του ΝΑΤΟ. Μια πρωτιά που φέρει τη σφραγίδα της δράσης και των αντανακλαστικών των κομμουνιστών. Τα οποία πάντα χρειάζονται όξυνση αλλά φάνηκαν για άλλη μια φορά στην πράξη, την περασμένη βδομάδα, μετά τον made in USA βομβαρδισμό του Ιράν.

Τι έμεινε, δέκα μέρες μετά (που δε συγκλόνισαν τον κόσμο ούτε άφησαν όμως την ψευδαίσθηση της σταθερής ειρήνης), στην κε του μπλοκ από την κινητοποίηση της περασμένης Δευτέρας;

Οι χιλιάδες κόσμου που κατέβηκαν μια Δευτέρα απόγευμα, με μέτριο καύσωνα (όπως λέμε μέτριο χιούμορ), για μια θέση στον ήλιο. Η χωροταξία των δύο πρώτων προσυγκεντρώσεων, που άφησαν κενό χώρο στην πλατεία, σα να επέλεγαν να μείνουν στον ίσκιο, αλλά τελικά προοριζόταν για την τρίτη (και μεγαλύτερη) που κατέφτασε λίγο αργότερα. Η πλατεία ήταν γεμάτη και παντός καιρού.

Η θλιβερή αντίθεση με το ΣΕΚ, που είχε ιρανικές σημαίες (άραγε να είχαν και της Γιουγκοσλαβίας του Μιλόσεβιτς το ’99;), το μπλοκάκι (γιατί μπλοκ κανονικό δεν το λες) του ΜεΡΑ25 με τα 25 άτομα και της ΝεΑΡ, που έχει επιλεκτική αμνησία για τα πεπραγμένα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και για τη στρατηγική συμμαχία με το κράτος δολοφόνο του Ισραήλ. Κι αφού το ξύλο είναι αντιπαιδαγωγική μέθοδος, για να καταπολεμήσεις την αμνησία, ας αφήσουμε άλλους χώρους να τους δείξουν τη γαλατική τους αβρότητα και πόσο ευγενικοί μπορούν να γίνουν, Οβελίξ.

Ο μοναχικός καβαλάρης - διαδηλωτής, που δε φώναζε τα συνθήματα (πιθανότατα γιατί δε γνώριζε τη γλώσσα), με το αυτοσχέδιο πλακάτ και το λιτό σύνθημα για την πατρίδα του. Η παρέμβαση του φαντάρου (με πολιτικά) από την ΕΛΔΥΚ, που παραδόξως διέφυγε από την προσοχή των ακροδεξιών τρολ του διαδικτύου.

Η εξέλιξη ανακωχής που ανακοίνωσε μονομερώς -σαν αποκλειστική είδηση- ο Τραμπ. Την οποία περιγράφει πολύ καλά μια φράση από τα υλικά του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ: «ειρήνη με το πιστόλι στον κρόταφο», που στην πλήρη αναλυτική εκδοχή της δεν είναι ακριβώς υπόδειγμα συμπύκνωσης - κωδικοποιημένου συνθήματος, αλλά σημασία έχει ότι συμπυκνώνει την ουσία.

Το πανέξυπνο σύνθημα στον τίτλο της ανάρτησης, που ξεκινά ως εξής: Όταν οι φονιάδες πατάνε το κουμπί... (και ριμάρει στο δεύτερο σκέλος με την αντίσταση που προβάλλουν οι λαοί). Που πιθανότατα (ίσως και υποσυνείδητα) παίζει με το στερεότυπο/ανέκδοτο για τη ΛΔ Κορέας και την ατάκα «Κιμ πάτα το», δείχνοντας ποιος τελικά απειλεί την ειρήνη και τους λαούς.

-.-

Η ιστορία δεν έχει επαναλήψεις (σαν το Ρετιρέ), προσφέρει όμως πολλά ντεζαβού και υλικό για διδάγματα. Και αν μας εξέταζε με ερωτήσεις κλειστού τύπου (που σε αντίθεση με τις ερωτήσεις ανάπτυξης, επιχειρούν να κλείσουν την πλούσια, αντιφατική πραγματικότητα σε φτωχά πλαίσια), μια ερώτηση - sos θα ήταν.

Ποια περίοδο σας θυμίζει η σημερινή συγκυρία;

Α. το τέλος της μπελ-επόκ, πριν τον Α’ ΠΠ ή
Β. το τέλος του Μεσπολέμου, πριν τον Β’ ΠΠ

Κι όσοι απαντήσουν το Β, μηδενίζονται και μένουν μετεξεταστέοι, ως μαρξιστικά αναλφάβητοι. Γιατί ξέχασαν πως στον Β ΠΠ υπήρχε Σοβιετική Ένωση. Ή ακόμα χειρότερα πιστεύουν πως υπάρχει κάτι αντίστοιχο τώρα. Ένα φάντασμα πλανάται πλάνην οικτράν...

Αλλά ας δούμε πρώτα το Α και μερικά υπο-ερωτήματα, για καλά διαβασμένους -που μπορεί να στερούνται πολλά, αλλά έχει μεγάλη σημασία να έχουν πρόγραμμα, σωστά επεξεργασμένο.

Αν η σημερινή εποχή θυμίζει τις παραμονές του 1914, τις αντιθέσεις για το μοίρασμα σφαιρών επιρροής και χρειάζεται απλώς μια αφορμή-θρυαλλίδα (όπως η δολοφονία του Φερδινάνδου) για να γενικευτεί η σύγκρουση, οδεύουμε προς έναν ιμπεριαλιστικό πόλεμο, που απειλεί τους λαούς με μακελειό. Ποια είναι λοιπόν τα δικά μας καθήκοντα σε αυτήν την περίπτωση;

Α) Να αποτρέψουμε το σφαγείο - Και (αν δεν πετύχουμε το πρώτο) να μετατρέψουμε τον πόλεμο σε εμφύλιο -δηλαδή σε επαναστατική κατάσταση. 

Ή Β) κατά μια άλλη εκδοχή, να παλέψουμε να ηττηθεί το πιο επικίνδυνο-επιθετικό στρατόπεδο, υποστηρίζοντας ενεργά το άλλο;

Όσοι δηλώνουν μαρξιστές και απαντούν το Β, μηδενίζονται πανηγυρικά και δε διεκδικούν καν βραβείο πρωτοτυπίας. Το 1914, υπήρχαν κι άλλες «μαρξιστικές» φωνές, που νομιμοποίησαν το σφαγείο, με τις αγαθότερες των προθέσεων -να ηττηθεί ο αντιδραστικός τσαρισμός ή οι αναχρονιστικές αυτοκρατορίες της Ευρώπης (Πρωσία, Αυστρο-ουγγαρία) ή ο επιθετικός ιμπεριαλισμός της Αγγλίας και της Γαλλίας. Μόνο που χρεοκόπησαν πολιτικά, μαζί με τη Β’ Διεθνή (και όσους επέλεξαν το Β στα παραπάνω). Και πάντως δεν είχαν πολλή σχέση με τους μπολσεβίκους του Λένιν.

Ερώτηση: αν ο επικείμενος πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός, δηλαδή έχει δοσμένους σκοπούς, περιεχόμενο και χαρακτήρα, έχει άραγε σημασία ποιο κράτος επιτίθεται (πρώτο); Καλό ερώτημα, με ευχαριστώ που μου το έκανα. Ας μείνει ρητορικό, ως τροφή για σκέψη.

Οι Β-μαρξιστές, λοιπόν (κατά το Β movies), δε χάνουν απλώς από το στόχαστρο την ήττα της δικής τους αστικής τάξης (η οποία μπορεί να είναι στη λάθος πλευρά της ιστορίας, δεν παύει όμως να είναι και «εξαρτημένη») αλλά παλεύουν στην πράξη για τη νίκη μιας άλλης αστικής τάξης. Αυτό στη δική μας διάλεκτο λέγεται πάλη «κάτω από ξένες σημαίες» -«ξένες» ταξικά και όχι εθνικά μιλώντας. Ή αλλιώς, επιλογή ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου.

Κι εδώ φτάνουμε στην κορύφωση της βηταμαρξιστικής σκέψης (τεύχος 19).

Γιατί πατώντας στην μπροσούρα του Βλαδίμηρου και το σημείο για μια χούφτα κράτη-τοκογλύφους (σε αντίθεση με τα κράτη - οφειλέτες), κάνουν μια σειρά λογικά άλματα στο κενό. Πχ ότι οι υπόλοιπες χώρες, ως μη ιμπεριαλιστικές, δε διεξάγουν ακριβώς άδικο πόλεμο. Ότι αυτή η χούφτα κράτη είναι το εξής ένα, βασικά οι ΗΠΑ -ίσως και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ, αλλά σε συμπληρωματικό πάντα ρόλο. Κατά συνέπεια, ο επικείμενος ιμπεριαλιστικός πόλεμος έχει μόνο μια ιμπεριαλιστική πλευρά. Συνεπώς πρέπει να αγωνιστούμε για την ήττα των ιμπεριαλιστών από τα καπιταλιστικά κράτη, με τις... συμβατικές αστικές τάξεις. Κι αν ξύσουμε λίγο την επιφάνεια αυτού του σχήματος, δε θα βρούμε απλά τον «δημοκρατικό καπιταλισμό» που λανσάρει ο Αλέξης, αλλά μέχρι και αντι-ιμπεριαλιστικά, αντιφασιστικά, ενίοτε και κομμουνιστικά παράσημα και δάφνες για τις χώρες των BRICs, και τον Πούτιν. Τον ίδιο ηγέτη που 20 χρόνια πριν επιχείρησε να αφαιρέσει τα λάβαρα του Κόκκινου Στρατού από το τελετουργικό της παρέλασης της 9ης Μάη, πριν υποχρεωθεί σε αναδίπλωση λόγω των αντιδράσεων...

Κι ενώ το όργανο θέτει ρητορικά το ερώτημα, αν υπάρχουν καλοί ιμπεριαλιστές, η... ελληνική εκδοχή της Περεστρόικα (=αναδόμηση, ανασυγκρότηση) απαντά ειρωνικά με το ερώτημα αν υπάρχουν καλοί και κακοί κομμουνιστές (ενώ το ενοποιημένο Πατελιστάν μεταφράζει και δημοσιεύει αναλυσάρες για τον κομμουνιστικό φασισμό του ΚΚΕ). Πριν 110 χρόνια ίσως αναρωτιόταν αν υπάρχουν καλοί και κακοί σοσιαλιστές, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε λίγο θα μας πουν κάποιοι ότι υπάρχουν και μεταλλαγμένα ΚΚ, που κράτησαν το όνομα χωρίς τη χάρη...

Σε κάθε περίπτωση, τους «καλούς κομμουνιστές» τους συσπειρώνει η Κομιντέρν του Πούτιν, που ξέρει να φτιάχνει τα Λαϊκά Μέτωπα της εποχής μας. Αλλά το ωραίο είναι πως ακόμα και το ΚΕΚΡ του Τιούλκιν -που κάποτε ήταν και για εμάς ίσως οι καλοί σφοι, σε σχέση με το πολιτικά πλαδαρό ΚΚΡΟ- παραδεχόταν προγραμματικά, στην αρχή του πολέμου, ότι η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική δύναμη (!) αλλά είναι «αδύναμο κι εξαρτημένο ιμπεριαλιστικό κράτος» (;) -ό,τι και αν σημαίνει αυτό στη δική τους "μαρξιστική" διάλεκτο-, οπότε πρέπει να νικήσει. Επιβεβαιώνουν δηλαδή αυτό που λέγαμε προηγουμένως: ότι επιλέγουν ιμπεριαλιστή -απλώς με «ναι μεν αλλά»...

Γηράσκουμε αεί διδασκόμενοι αλλά ευτυχώς δεν πάσχουμε από γεροντική άνοια για να ξεχάσουμε και αυτά που ξέραμε από μαρξισμό... Κι ο έρωτας με τον καλό Βλαδίμηρο (όχι τον Λένιν) ξελόγιασε αρκετούς, αποδεικνύοντας πως ου γαρ έρχεται μόνον.

Μη χάσετε στο επόμενο επεισόδιο: υπάρχουν καλοί και κακοί Βλαδίμηροι...;

Υστερόγραφο 

Μας μένει το Β σκέλος από το αρχικό ερώτημα και η διαφωνία σχετικά με τον χαρακτήρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν δηλαδή ήταν ιμπεριαλιστικός ή μετατράπηκε σε αντιφασιστικό με τη συμμετοχή της Σοβιετικής Ένωσης. Αφενός είναι κοινή παραδοχή πως ο Β’ Π.Π. πυροδοτήθηκε από τους ανοιχτούς λογαριασμούς που είχε αφήσει ο πρώτος και ήταν ιστορική συνέχειά του -άρα ιμπεριαλιστικός. Παράλληλα, όμως, είναι γνωστό πως η πρώτη φάση των (μη) συγκρούσεων πέρασε στην ιστορία ως «φαιδρός-παράξενος πόλεμος», ότι το ουσιαστικό διακύβευμα ήταν η τύχη της ΕΣΣΔ και ότι οι επιχειρήσεις στο ανατολικό (γερμανοσοβιετικό) μέτωπο ήταν συντριπτικά πολλαπλάσιας κλίμακας.

Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι αν το ΚΚΕ σήμερα θεωρεί τον χαρακτήρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ιμπεριαλιστικό. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι θεωρούν τον επικείμενο ιμπεριαλιστικό πόλεμο ως αντιφασιστικό και κατά συνέπεια κάποιες δυνάμεις των BRICs ως ιστορική συνέχεια της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή είναι η ουσία του πράγματος κι ας μην την ομολογούν ανοιχτά...